Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 5-6 tuổi trong giờ làm quen với môi trường xung quanh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

191
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu đề tài nhằm phân tích thực tế công tác chăm sóc, giáo dục trẻ trong các cơ sở giáo dục mầm non và với mong muốn cho trẻ mầm non được được thỏa sức tham gia khám phá một thế giới sinh động, hấp dẫn đang diễn ra trong mắt trẻ thơ. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 5-6 tuổi trong giờ làm quen với môi trường xung quanh

UỶ BAN NHÂN DÂN HUYỆN LẬP THẠCH PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ====***===== BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN Tên sáng kiến: MỘT SỐ BIỆN PHÁP GÂY HỨNG THÚ CHO TRẺ 56 TUỔI TRONG GIỜ LÀM QUEN VỚI MÔI TRƯỜNG XUNG QUANH Tác giả sáng kiến: Nguyễn Thị Hà Loan Chức vụ: Giáo viên Địa chỉ: Trường mầm non Thị trấn Lập Thạch * Mã sáng kiến: 04 1
BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN 1. Lời giới thiệu: Tìm hiểu khám phá thế giới xung quanh là nhu cầu của con người xuất hiện ngay từ khi còn nhỏ, khi cất tiếng khóc chào đời trẻ đã có nhu cầu tìm hiểu, khám phá, nhu cầu giao tiếp về thế giới xung quanh và khi trẻ càng lớn thì nhu cầu đó ngày càng lớn hơn, trẻ muốn khám những điều mới lạ, thú vị đang diễn ra của một “xã hội người lớn” nhưng trẻ còn nhỏ chưa có vốn sống, vốn kinh nghiệm, chưa thể tự khám phá được nên người lớn phải giúp đỡ trẻ, hướng dẫn trẻ tham gia vào các hoạt động nhằm cho trẻ làm quen, khám phá về môi trường xung quanh. Khi trẻ được làm quen với thế giới môi trường xung quanh sẽ giúp trẻ tích luỹ được những kinh nghiệm, kiến thức, kỹ năng về tự nhiên và xã hội, giúp trẻ khám phá ra những mối quan hệ và lý giải được những câu hỏi: Vì sao? Tại sao? Sao lại như vậy?... Việc cho trẻ tìm hiểu và làm quen với môi trường xung quanh sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện về nhận thức, đạo đức, thể lực, thẩm mỹ và lao động, nhân cách của trẻ được hình thành, phát triển và đó là mục đích hàng đầu của ngành học mầm non nói riêng và ngành giáo dục nói chung. Mặt khác: Nhu cầu ham hiểu biết đã kích thích hứng thú nhận thức ở trẻ, Nó thể hiện ở mong muốn biết cái mới, làm rõ cái chưa biết về đặc điểm, tính chất của sự vật, hiện tượng xung quanh, muốn tìm hiểu bản chất của sự vật hiện tượng và mối quan hệ giữa chúng. Hứng thú nhận thức của trẻ thường được thể hiện trong các hoạt động đặc trưng của lứa tuổi như vui chơi, học tập, lao động, sinh hoạt hàng ngày. Giáo viên luôn quan tâm đến việc cho trẻ tìm hiểu, làm quen với môi trường xung quanh, các cô giáo đã biết cách tổ chức cho trẻ tham gia vào các hoạt động nhằm tìm hiểu về môi trường xung quanh và đạt hiệu quả rất cao. Trẻ đã đã có những kiến thức, những hiểu biết về các sự vật, hiện tượng 2
xung quanh như: biết tên gọi, đặc điểm, cấu tạo… của các sự vật và hiện tượng xung quanh. Thực tế tại nhà trường còn một số ít giáo viên tổ chức các hoạt động cho trẻ chưa linh hoạt, sáng tạo, và trong quá trình tổ chức các hoạt động cho trẻ, trẻ tập trung chú ý, trẻ còn hay quên, hay nhầm lẫn nên trẻ chưa có nề nếp và kỹ năng trong các hoạt động. Đặc biệt nhận thức của trẻ về thế xung quanh còn đơn lẻ, những biểu tượng, những kiến thức, những kỹ năng cũng như những thái độ của trẻ về thế giới xung quanh còn chưa chính xác. Từ thực tế trên nếu tình trạng đó kéo dài thì chất lượng học của trẻ và sự phát triển toàn diện của trẻ sẽ không đồng đều. Vì kiến thức của môn học cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh có liên quan tới các môn học khác, mà trẻ ở độ tuổi mẫu giáo lớn càng cần phải cho trẻ nắm bắt kiến thức một cách đầy đủ, chính xác, chắc chắn để trẻ có cơ sở học tốt, chuẩn bị tâm thế cho trẻ sẵn sàng bước vào lớp một – môi trường học tập mới đối với trẻ, nên tôi đã nghiên cứu những nguyên nhân: Vì sao trẻ chưa hứng thú, chưa tập trung chú ý trong giờ làm quen với môi trường xung quanh? 2. Tên sáng kiến: Với những băn khoăn trên về thực tế công tác chăm sóc, giáo dục trẻ trong các cơ sở giáo dục mầm non và với mong muốn cho trẻ mầm non được được thỏa sức tham gia khám phá một thế giới sinh động, hấp dẫn đang diễn ra trong mắt trẻ thơ. Tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 5 – 6 tuổi trong giờ làm quen với môi trường xung quanh” để giúp được phát triển một cách toàn diện, phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ. 3. Tác giả sáng kiến: Họ và tên: Nguyễn Thị Hà Loan Địa chỉ: Giáo viên Trường mầm non Thị trấn, huyện Lập Thạch. Số điện thoại: 0985443786 Email: nguyenthihaloan.gvmnthitran@vinhphuc.edu.vn 4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Báo cáo sáng kiến kinh nghiệm là do bản thân tự nghiên cứu và đề ra những giải pháp trong quá trình thực hiệ công tác chăm sóc, giáo dục trẻ tại trường mầm non Thị trấn, huyện Lập Thạch. 5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến 3
Báo cáo sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: “Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 5 – 6 tuổi trong giờ làm quen với môi trường xung quanh” được áp dụng trong lĩnh vực phát triển nhận thức dành cho trẻ mầm non ở bộ môn phương pháp cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh. Mặt khác, đây là một đề tài mang tính thực tiễn, được áp dụng vào quá trình giảng dạy không chỉ dành riêng cho môn học Làm quen với môi trường xung quanh mà còn có khả năng áp dụng cho tất cả các môn học khác để tạo hứng thú cho trẻ như môn: Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, Làm quen với toán, tạo hình, âm nhạc…Hay khi tổ chức các hoạt động khác như: Hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, …. 6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: Sau khi đề ra những giải pháp nhằm giúp cho trẻ có thể lĩnh hội những kiến thức, kỹ năng và thái độ về thế giới xung quanh thì đề tài nghiên cứu đã được áp dụng đối với trẻ lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi A2 tại trường mầm non Thị trấn, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc vào ngày 12/9/2021. 7. Mô tả bản chất của sáng kiến: 7.1. Về nội dung của sáng kiến: 7.1.1. Về cơ sở lý luận: Để có thể đưa ra các giải pháp hiệu và có những điều kiện áp dụng được những giải pháp thì bản thân tôi cũng đã đầu tư nghiên cứu về một số cơ sở lý luận có liên quan đến vấn đề sự hứng thú và tập trung chú ý của trẻ để trẻ có thể chủ động lĩnh hội, khám phá hữu thế giới xung quanh. Đó là những khái niệm về hứng thú, về chú ý và sự chuyển hoá từ chú ý không chủ định sang chú ý có chủ định và ngược lại a. Khái niệm về hứng thú Có rất nhiều các nhà nghiên cứu đã đưa ra các quan điểm, các khái niệm khác nhau về hứng thú. Hứng thú là thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng nào đó, có ý nghĩa đối với cuộc sống, vừa có khả năng mang lại khoái cảm cho cá nhân trong quá trình hoạt động. Hứng thú là một thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng, thể hiện ở sự chú ý tới đối tượng, khao khát đi sâu nhận thức đối tượng, sự thích thú được thỏa mãn với đối tượng 4
Trong đề tài nghiên cứu của tôi có sử dụng khái niệm hứng thú của Trần Thị Minh Đức làm công cụ. Ở đó khái niệm được định nghĩa như sau: Hứng thú là thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng nào đó, vừa có ý nghĩa đối với cuộc sống, vừa có khả năng đem lại khoái cảm cho cá nhân trong quá trình hoạt động. b. Khái niệm chú ý: Chú ý luôn là một hiện tượng tâm lí độc đáo, xuất hiện kèm theo các hoạt động, cũng như luôn có mặt trong các quá trình nhận thức của cá nhân, làm cho chúng diễn ra với những sắc thái khác nhau. Trong môi truờng xung quanh với vô vàn sự vật và hiện tượng tác động vào, ý thức con người phải biết lựa chọn, biết tập trung vào một số sự vật, hiện tượng nào đó của hiện thực nhằm có sự phản ánh rõ ràng những sự vật, hiện tượng hoặc những thuộc tính của sự vật, hiện tượng đó, còn các sự vật hiện tượng khác ta không để ý tới, hoặc để ý tới một cách mơ hồ không rõ ràng. Việc tập trung chú ý để nhận thức một số đối tượng hay hiện tượng nào đó gọi là chú ý Như vậy “Chú ý là sự tập trung của hoạt động tâm lý vào một hoặc một số đối tượng nào đó, nhằm phản ánh chúng một cách đầy đủ, rõ ràng nhất.” c. Sự chuyển hóa từ chú ý không chủ định sang chú ý có chủ đích và ngược lại Qua trình tổ chức các hoạt động chú ý cho trẻ ở trên lớp bản thân tôi khi luôn tạo ra sự chú ý cho trẻ, luôn tạo sự chuyển hóa chuyển hoá từ chú ý không chủ định sang chú ý có chủ định và ngược lại để đạt được hiệu quả cao hơn bằng cách: Trước hết, tôi tạo ra một đối tượng mới lạ, hấp dẫn để thu hút sự chú ý của trẻ ( chú ý không chủ định), sau đó tôi gợi ý và nêu rõ mục đích nhiệm vụ cần chú ý để duy trì chú ý của trẻ được lâu hơn. Khi trẻ căng thẳng vì phải tập trung chú ý quá lâu thì tôi luôn tạo cho trẻ chú ý một sức hấp dẫn mới, cuốn hút sự chú ý của trẻ một cách tự nhiên, say mê mà vẫn không mệt mỏi. Như vậy là đã chuyển chú ý từ không chủ định sang chú ý có chủ định. 7.1.2. Trực trạng của vấn đề nghiên cứu a. Thực trạng của việc tổ chức các tiết học cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh 5
Trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ một số giáo viên đã thực hiện theo đúng chương trình giáo dục mầm non mà Ngành, Phòng giáo dục đã quy định đó là đã tổ chức cho trẻ tham gia đầy đủ các hoạt động làm quen với môi trường xung quanh theo các chủ đề. Khi tổ chức các hoạt động đã được thực hiện theo đúng phương pháp bộ môn đặc trưng, thực hiện đúng trình tự các bước, bài dạy có đầy đủ nội dung kiến thức phù hợp với sự nhận thức của trẻ. Trong các hoạt động giáo viên đã chuẩn bị đầy đủ đồ dùng dạy học và giáo án. Song tôi thấy giờ học kết quả đạt chưa cao. Trong giờ hoạt động, trẻ chưa hứng thú, chưa tập trung chú ý nghe cô giảng. Trẻ tiếp thu kiến thức mà cô giáo truyền đạt vẫn còn chậm và hay quên, khi cô đặt câu hỏi thì trẻ chưa trả lời được, hoặc trả lời ấp úng, không chính xác, rõ ràng. Từ thực tế nêu trên, nên chất lượng các giờ hoạt động của lớp còn hạn chế, các tiết dạy trẻ làm quen với môi trường xung quanh được nhà trường dự giờ đánh giá xếp loại khá và đạt yêu cầu. b. Khảo sát thực tế: Trước khi thực hiện đề tài nghiên cứu để đề xuất ra một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ trong giờ làm quen với môi trường xung quanh ở lớp 5 – 6 tuổi A2 Trường Mầm Non Thị trấn – Thị trấn L ập Thạch – Huy ện L ập Thạch – Tỉnh Vĩnh Phúc tôi đã có những tiết cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh như “Tìm hiểu về lớp học của bé”, “Tìm hiểu về gia đình bé” “Tìm hiểu về một số loại rau”…, tôi thấy trẻ chưa hứng thú, chưa tập trung chú ý, chưa hưng phấn, sự tham gia tích cực của trẻ còn ít. Nhiều trẻ mệt mỏi, không tập trung, không hứng thú, chưa lĩnh hội được các kiến thức của bài học, chưa đáp ứng được mục tiêu giáo dục. Trước những băn khoăn đó, tôi đã tiến hành khảo sát thực tế của trẻ tại lớp 5 6 tuổi A2 trường Mầm non Thị trấn – Huy ện L ập Th ạch – T ỉnh Vĩnh Phúc do tôi phụ trách về khả năng hứng thú, tập trung chú ý, sự tham gia tích cực của trẻ trên tổng số 37 cháu trong giờ làm quen với môi trường xung quanh như sau: STT Sự hứng thú, khả năng tập chung Kết quả chú ý của trẻ Số lượng Tỷ lệ % 1 Loại Tốt 11/37 30 2 Loại Khá 14/37 38 3 Loại Trung bình 12/37 32 6
4 Loại yếu, kém 0 0 Như vây, co 11/37 tre = 30 % tr ̣ ́ ̉ ẻ đã hứng thú và chú ý tốt trong quá trình tôi tổ chức cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh, co 14/37 tre = 38 % ́ ̉ cháu hứng thú chưa nhiều chỉ ở mức độ Khá. Còn 12/37 = 32 % tre h ̉ ưng thu ́ ́ở mưc đô Trung binh, ch ́ ̣ ̀ ưa tập trung chú ý nhiều, con mêt moi trong qua trinh ̀ ̣ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ hoc tâp. 7.2. Về khả năng áp dụng của sáng kiến 7.2.1. Biện pháp 1: Đồ dùng, đồ chơi phải đủ, đẹp, hấp dẫn, an toàn cho trẻ. Yếu tố quan trọng đầu tiên để lôi cuốn được sự hứng thú của trẻ là đồ dùng, đồ chơi phải đẹp, hấp dẫn, phong phú sinh động nhằm kích thích hứng thú, tò mò lòng ham hiểu biết của trẻ và đồ dùng đồ chơi phải đảm báo an toàn cho trẻ trong quá trình sử dụng để tránh gây ra những thương tích cho trẻ. Chỉ có như vậy thì trẻ mới hứng thú học bài. Đối với việc sử dụng tranh ảnh để tổ chức các hoạt động cho trẻ thì tôi đã chọn những tranh còn mới, có màu sắc tươi tắn, đẹp hấp dẫn trẻ. Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ “Tìm hiểu về một số di tích lịch sử của quê hương Lập Thạch” thì tôi đã sử dụng một số tranh vẽ về đền thờ Trần Nguyên Hãn – là một di tích lịch sử nổi tiếng của Lập Thạch ở Xã Sơn Đông, tranh vẽ về đền Xuân Trạch là một di tích lịch sử ở Xã Xuân Hoà – Huyện Lập Thạch. Những bức tranh mà tôi lựa chọn là những bức tranh vẫn còn mới, có màu sắc tươi tắn, đường nét rõ ràng, đẹp và có kích thước vừa phải. Với những bức tranh đẹp như vậy trẻ rất hứng thú và ghi nhớ rất nhanh về nội dung giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách sâu sắc. Từ khi sử dụng các loại đồ chơi để tổ chức các hoạt động cho trẻ thì tôi đã lựa chọn những đồ chơi mới, đẹp màu sắc hấp dẫn để thu hút sự chú ý của trẻ, để trẻ tập trung chú ý quan sát và khám phá về đối tượng đó. Ví dụ: Khi tìm hiểu về “Một số loại bánh trung thu” tôi đã chuẩn bị cho mỗi trẻ một hộp bánh nướng và bánh dẻo bằng đồ chơi. Những loại bánh mà tôi lựa chọn này là những đồ chơi còn mới, sạch sẽ, hình dáng, màu sắc giống với bánh thực tế. Do đó mà trẻ rất hứng thú và tập trung khám phá về đặc điểm, ý nghĩa của các loại bánh đó. 7
Khi sử dụng đồ dùng trực quan thì tôi đã lựa chọn những vật có sẵn ở địa phương gần gũi với trẻ, có màu sắc rõ ràng, có kích thước vừa phải, không độc hại, nguy hiểm cho trẻ. Ví dụ: Trong giờ tổ chức “Cho trẻ làm quen với một số loại hoa” thì tôi đã chuẩn bị cho mỗi trẻ một giỏ hoa, trong đó có đầy đủ tất cả các loại hoa mà tôi sẽ cho trẻ tìm hiểu. Những bông hoa mà tôi đã lựa chọn là những loại hoa rất quen thộc gần gũi với trẻ như hoa hồng, hoa cúc, hoa đồng tiền và những bông hoa này còn tươi, có màu sắc đẹp, rõ ràng,…Khi cho trẻ tìm hiểu về đặc điểm của từng loại hoa, tôi đã cho trẻ được ngắm, được ngửi,…với những loại hoa tươi, đẹp như vậy trẻ rất hứng thú và tiếp thu bài một cách hiệu quả. Khi sử dụng biện pháp này tôi thấy hiệu quả của giờ học đạt rất cao. Trước kia khi tổ chức cho trẻ tìm hiểu về môi trường xung quanh đồ dùng dồ chơi của tôi chưa đẹp, chưa phong phú về chủng loại, màu sắc không rõ nét, … thì tôi thấy trẻ nhàn chán, mệt mỏi, kiến thức trẻ lĩnh hội được rất thấp và sau khi áp dụng biện pháp này thì trẻ hưng phấn, phấn khởi, hứng thú, kích thích khả năng hứng thú, sự sáng tạo của trẻ. 7.2.2. Biện pháp 2: Sử dụng đồ dùng đồ chơi phải linh hoạt, phù hợp với nội dung của tiết dạy. Khi tổ chức các hoạt động giáo dục nói chung và tổ chức cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh nói riêng thì việc sử dụng các loại đồ dùng đồ chơi cần phải linh hoạt, sáng tạo, không cứng nhắc, gò bó,…sẽ tạo hứng thú cho trẻ, kích thích khả năng ham hiểu biết của trẻ và đồ dùng đồ chơi phù hợp với nội dung của tiết học, phù hợp với chủ đề, phù hợp với độ tuổi. Khi sử dụng đầy đủ đồ dùng trực quan phải phong phú về chủng loại như tranh, ảnh, mô hình, đồ dùng, đồ chơi, vật thật,… vì trẻ ở lứa tuổi mầm non luôn thích cái mới, cái lạ. Ví dụ: Tổ chức cho trẻ “Tìm hiểu về một số loại rau” tôi đã sử dụng mô hình vườn rau để trẻ tham quan, sử dụng rau thật như rau bắp cải, xu hào, rau muống, rau ngót,…để trẻ quan sát về đặc điểm, hình dạng; sử dụng rau bằng đồ chơi để cho trẻ chơi trò chơi luyện tập, củng cố. Qua đó trẻ đã rất hứng thú và 100 % trẻ trẻ nhận biết được tên gọi, đặc điểm của các loại rau đó. 8
Mỗi một loại đồ dùng, đồ chơi đều có những ưu điểm và hạn chế riêng. Hình ảnh tuy có đẹp nhưng chưa sinh động, đồ dùng trực quan thì giúp trẻ nhận biết được đầy đủ, chính xác về đối tượng và sinh động hơn tranh. Nhưng không có đầy đủ các vật thật cho trẻ chơi trò chơi, cho nên tôi đã lựa chọn nhiều loại đồ dùng trực quan để đưa vào trong các hoạt động hàng ngày, phù hợp với nội dung các hoạt động sao cho vừa có thể thuận tiện cho việc truyền thụ kiến thức của cô, vừa có thể gây được hứng thú cho trẻ, giúp trẻ tập trung chú ý, quan sát đối tượng một cách đầy đủ và chính xác nhất. Khi giáo viên sử dụng các loại đồ dùng trực quan phải phù hợp với nội dung từng hoạt động cụ thể. Khi xây dựng các tiết hoạt động về môi trường xã hội thì tôi đã lựa chọn tranh, ảnh để dạy trẻ. Ví dụ như: Tổ chức cho trẻ tìm hiểu về Thủ đô Hà Nội thì tôi không thể sử dụng được vật thật mà tôi đã sưu tầm những loại tranh ảnh và tôi đã tự vẽ những bức tranh có nội dung về Thủ đô Hà Nội như Lăng Bác Hồ, Chùa Một Cột, Hồ Gươm, cầu Thê Húc,…Thông qua các bức tranh trẻ được quan sát sẽ giúp trẻ nắm bắt được những kiến thức mà cô truyền đạt. Còn có những tiết dạy tôi cũng không sử dụng vật thật hay tranh ảnh mà tôi đã sử dụng các loại đồ dùng đồ chơi để tổ chức cho trẻ tìm hiểu Ví dụ: “Cho trẻ làm quen với một số đồ chơi của bé” thì tôi đã sử dụng những đồ chơi đẹp, hấp dẫn và rất gần gũi với trẻ như: Búp bê, bóng nhựa, đồ chơi xếp hình,…Hay “Tìm hiểu về một số loại phương tiện giao thông đường bộ” thì tôi đã sử dụng những đồ dùng bằng đồ chơi có chất liệu an toàn, màu sắc đẹp, hấp dẫn cho trẻ như: Xe đạp, xe máy, ô tô, xích lô,…để cho trẻ tìm hiểu. Hoặc “Cho trẻ tìm hiểu về một số con vật sống trong rừng” tôi đã sử dụng bộ đồ chơi các con vật sống trong rừng được Sở giáo dục và đào tạo cấp như: Con hổ, con voi, con gấu, con sư tử,…Qua những đồ chơi được làm khéo léo, giống với thực tế sẽ giúp trẻ chú ý quan sát đồ chơi, chơi với đồ chơi để khám phá những kiến thức về đối tượng. Trẻ ở lứa tuổi mầm non có trí tưởng tượng chưa phong phú, kinh nghiệm sống của trẻ còn hạn chế nên tôi thường xuyên tận dụng các vật thật để dạy trẻ. Khi trẻ được quan sát với vật thật thì trẻ sẽ thấy và sinh động hấp dẫn hơn vì vật thật gần gũi với trẻ giúp trẻ nắm bắt kiến thức một cách rõ ràng, chính xác và toàn diện hơn. 9
Ví dụ: Tổ chức cho trẻ “Tìm hiểu về một số loại quả” tôi đã lựa chọn một số loại quả thật như: quả cam, quả bưởi, quả lê, quả táo,..để dạy trẻ thì những vật thật đó đã gây được sự chú ý đối với trẻ vì trẻ được nhìn thấy đối tượng một cách toàn diện hơn, được ngắm nhình xung quanh vật một cách kỹ lưỡng. Khi cho trẻ tìm hiểu về chủ đề động vật thì tôi đã chuẩn bị những con vật gần gũi với trẻ như chó, mèo, gà, vịt, cá, tôm…để cho trẻ quan sát. Trẻ rất hứng thú và tích cực khám phá đối tượng mà cô giới thiệu Ví dụ: Cho trẻ tìm hiểu về “Một số con vật sống dưới nước”, tôi đã cho trẻ quan sát con cá vàng thật. Trẻ được trực tiếp nhìn thấy con cá vàng bơi tung tăng, nhìn thấy con cá bơi lên để đớp mồi,…trẻ rất thích thú và tập trung chú ý quan sát. Bản thân tôi luôn linh hoạt sáng tạo trong việc sử dụng đồ dùng trực quan. Ở các hoạt động học tôi không sử dụng một loại đồ dùng từ đầu đến cuối mà tôi luôn phối hợp sử dụng nhiều loại đồ dùng trực quan sao cho phù hợp, linh hoạt theo từng phần để giúp trẻ không nhàm chán. Ví dụ: Khi tổ chức hoạt động “Cho trẻ làm quen với một số loại hoa” tôi đã sử dụng các loại đồ dùng như: Lô tô, vật thật, hình ảnh,...kết hợp với nhau sao cho linh hoạt và phù hợp. Tôi cho trẻ đi thăm quan mô hình vườn hoa nhà trường, sau đó tôi cho trẻ làm quen một số loại hoa thật, trò chơi củng cố tôi cho trẻ chơi trò chơi qua những đồ chơi bằng nhựa, lô tô và sử dụng các hình ảnh vào các phần trong tiết học sao cho phù hợp với nội dung tiết dạy và sự thiết kế giáo án của mình. Khi sử dụng biện pháp này tôi thấy hiệu quả của giờ học đạt rất cao. Nếu không biết sử dụng đồ dùng, đồ chơi một cách linh hoạt, phù hợp với nội dung của bài học thì trẻ nhàn chán, mệt mỏi, kiến thức trẻ lĩnh hội được rất thấp và sau khi áp dụng biện pháp này việc kết hợp sử dụng các loại đồ dùng trực quan trong tiết học sẽ giúp cho trẻ có cảm giác mới lạ, hấp dẫn trẻ, lôi cuốn trẻ, thu hút sự chú ý của trẻ, từ đó trẻ sẽ tham gia hoạt động để khám phá kiến thức một các tích cực và có hiệu quả hơn. 7.2.3. Biện pháp 3: Tạo cơ hội cho trẻ sử dụng các giác quan phù hợp. Nhận thức cảm tính là nhận thức chủ yếu của trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo, trẻ có thể nhận biết về các sự vật hiện tượng khi trẻ được tiếp xúc với đối tượng bằng các giác quan, vì vậy trong quá trình tổ chức hoạt động cho trẻ tôi 10
đã tạo mọi cơ hội để trẻ có thể sử dụng nhiều giác quan như thị giác, xúc giác, vị giác, thính giác, khứu giác để tham gia vào việc khám phá đối tượng. Việc tạo cơ hội cho trẻ được sử dụng các trong quá trình giáo dục là rất cần thiết. Ở các tiết dạy không thể cùng một lúc sử dụng tất cả các giác quan, vì vậy tôi đã phải lựa chọn các hình thức khác nhau để trẻ sử dụng những giác quan khám phá và lĩnh hội những kiến thức sao cho phù hợp với nội dung dạy trẻ. Ví dụ: Khi tổ chức hoạt động “ Một số loại hoa” tôi đã cho trẻ sử dụng các giác quan như xúc giác, thị giác, vị giác, khứu giác để trẻ khám phá. Trẻ sẽ dùng thị giác để quan sát bông hoa từ đó khám phá ra hoa có màu sắc, hình dạng, kích thước như thế nào? Trẻ sẽ dùng xúc giác để sờ hoa xem cánh hoa như thế nào, trẻ dùng khứu giác để ngửi hoa xem hoa có thơm không? Ví dụ: Đối với hoạt động “Tìm hiểu về một số phương tiện giao thông”, tôi đã cho trẻ sử dụng thị giác, xúc giác, thính giác để khám phá kiến thức về các phương tiện giao thông. Từ các giác quan trẻ sẽ trẻ nắm bắt được những kiến thức về phương tiện giao thông, trẻ có thể dễ dàng so sánh được sự khác nhau của một số phương tiện giao thông một cách đầy đủ và chính xác nhất. Ví dụ 3: Tiết dạy “Cho trẻ tìm hiểu về một số loại hoa” tôi đã cho trẻ sử dụng khứu giác để ngửi xem bông hoa hồng có thơm không? Cho trẻ dùng xúc giác để sờ vào cánh hoa xem cánh hoa có mịn màng không? Cho trẻ sờ vào lá xem lá có răng cưa không?... Việc cho trẻ sử dụng các giác quan phù hợp là một biện pháp đạt hiệu quả rất cao để tạo hứng thú, tập trung sự chú ý của trẻ, việc trẻ được hành động với đối tượng là sờ mó, nếm, ngửi, nghe…sẽ giúp trẻ rất thú vị vì trẻ được trực tiếp hành động, trực tiếp tự mình khám phá. Từ đó trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt động để tìm hiểu, khám phá về đối tượng. Trẻ tự nói lên suy nghĩ, ý kiến, nhận xét của mình về sự vật hiện tượng từ đó sẽ khắc sâu kiến thức cho trẻ, giúp trẻ nắm bắt kiến thức một cách chắc chắn hơn. 7.2.4. Biện pháp 4: Cho trẻ hành động với đối tượng. Trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo luôn hiếu động, tò mò, ham hiểu biết nên trong quá trình tổ chức hoạt động cho trẻ bằng những đồ dùng trực quan cô phải cho trẻ được thực hành với đối tượng thông qua những việc làm cụ thể để thoả mãn nhu cầu của trẻ. Khi cho trẻ hoạt động với đối tượng sẽ giúp 11
trẻ tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng, nhanh chóng và khắc sâu kiến thức cho trẻ. Ví dụ: Khi tổ chức hoạt động “Cho trẻ làm quen với một số con vật”. Để trẻ có thể nhận biết được các đặc điểm như: đi lại, chạy, nhảy, cách ăn uống của con vật tôi đã chuẩn bị một số thức ăn cho con vật. Tôi không cho con vật ăn mà tôi cho trẻ tự tay đưa thức ăn cho con vật ( cho gà, cá ăn...). Khi trẻ được hoạt động trực tiếp trẻ sẽ rất hứng thú và chú ý quan sát những con vật đó sẽ giúp trẻ ghi nhớ một cách sâu sắc hơn. Đối với hoạt động “Đồ dùng của bé” tôi đã hướng dẫn trẻ cách mặc quần áo. Để trẻ biết các kỹ năng về sử dụng quần áo và đồ dùng dễ dàng và nhanh chóng thì tôi đã tổ chức cho trẻ tự mặc quần áo, lúc đó trẻ được tự tay cầm vào quần áo đẹp do cô chuẩn bị, được tự mình cho tay vào tay áo, cho chân vào ống quần, được tự cài cúc, chui đầu qua sự gợi ý, hướng dẫn của cô. Qua các các hoạt động trẻ rất hứng thú và cảm thấy vui sướng khi được thực hiện nhiệm vụ do cô yêu cầu từ đó trẻ sẽ cố gắng thực hiện tốt nhiệm vụ. Khi được hoạt động với đối tượng trẻ sẽ cảm thấy thoải mái, thích thú, khích thích được tính tò mò ham hiểu biết ở trẻ từ đó trẻ sẽ dễ dàng tiếp thu được những kiến thức mà cô truyền đạt. 7.2.5. Biện pháp 5: Lựa chọn các thủ thuật để tạo hứng thú. Trẻ ở lứa tuổi mầm non luôn thích cái mới, cái lạ, hấp dẫn sinh động, đối với sự vật hiện tượng quen thuộc trẻ sẽ thấy nhàm chán nên trong khi cho trẻ tìm hiểu về thế giới môi trường xung quanh trẻ, luôn đem đến cho trẻ những sự vật hiện tượng mới lạ kích thích sự tìm tòi ham hiểu biết của trẻ qua đó trẻ sẽ tiếp thu bài tốt hơn. Ở phần tạo hứng thú cho các hoạt động cô cho trẻ chơi một trò chơi nhỏ, cho trẻ đi thăm quan một vườn rau, vườn hoa.., cho trẻ đi tham dự sinh nhật hoặc cô trò chuyện với trẻ về chủ đề để để tạo hứng thú và thu hút sự chú ý của trẻ. Để tạo được hứng thú cho trẻ khi tiếp thu bài một cách dễ dàng và thoải mái bản thân tôi luôn sử dụng những hình thức tạo hứng thú bằng nhiều hình thức đa dạng và phong phú tránh sự nhàm chán cho trẻ. Từ đó tôi đã sử dụng một số nội dung sau: 12
* Sử dụng mô hình: Mô hình là một loại hình thu nhỏ của các đối tượng. Khi tổ chức cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh hay bất cứ một tiết học nào khác trong chương trình Giáo duc mầm non thì hình thức mô hình được sử dụng tạo hứng thú rất hiệu quả. Ví dụ: Phần tạo hứng thú của hoạt động “Làm quen với một số loại hoa, quả” tôi đã tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi “Chọn các loại hoa, quả theo ý thích”. Tôi cho trẻ cùng nhau thi đua chạy ra vườn hoa, quả (mô hình vườn hoa, quả mà tôi chuẩn bị có rất nhiều loại như hoa hồng, hoa cúc, hoa đồng tiền, quả táo, quả cam... để chọn những loại hoa, quả rồi mang về tổ. Trẻ được trải nghiệm như vậy sẽ thấy thích thú. Đối với hoạt động “Cho trẻ làm quen với một số loại rau củ quả” Tôi đã cho trẻ đi tham quan một vườn rau trong trường. Trong hoạt động này, trẻ được vận động, được đi ra ngoài trời, được quan sát vật thật sẽ tạo được sự thay đổi, không khí mới, tạo cho trẻ cảm giác dễ chịu, thoải mái. * Kể chuyện: Để tạo hứng thú cho trẻ thì việc kể chuyện bằng giọng truyền cảm, kết hợp với những cử chỉ, điệu bộ với những tình tiết li kỳ, hấp dẫn sẽ tăng hứng thú, kích thích sự tập trung chú ý của trẻ. Ví dụ: Đối với tiết dạy về “Một số loại hoa” tôi đã đưa ra hình thức là kể một câu chuyện ngắn hay một đoạn trong câu chuyện có liên quan đến các loại hoa như “Sự tích của các loại hoa”, “Sự tích hoa Dâm bụt”, “Sự tích hoa mào gà”, “Sự tích hoa hồng”…, sau đó dẫn dắt vào nội dung của bài. * Hình thức Hội thi: Đây là một hình thức tạo hứng thú rất hiệu quả, qua các cuộc thi có “trao giải” sẽ làm tăng sự hưng phấn, kích thích sự tập trung, chú ý của trẻ. Ví dụ: Đối với tiết dạy về “Một số loại hoa” thì tôi đã tổ chức một tình huống: Các con ơi! Ở ngoài kia có rất là nhiều các loại hoa, các loại hoa cùng đua nhau khoe sắc, nhưng Ban giám khảo không biết đó là loài hoa gì? Và Ban giám khảo đã nhờ lớp mình chọn hái giúp và xem đó là hoa gì đấy. (Tôi đã chia lớp thành 3 đội và cho 3 đội thi đi hái hoa, mỗi đội chỉ được hái một loại hoa sau đó nói tên của các loài hoa đó). Khi đó trẻ sẽ rất vui vì được tham gia thi đua tranh tài và hiệu quả của tiết học đạt rất cao. * Đọc thơ, ca dao, đồng dao, vè: Thơ, ca dao, đồng dao, vè được sử dụng rất phổ biến trong các tiết học và với môn học Cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh cũng vậy thơ, ca dao, đồng dao là một phương tiện 13
để tạo cho trẻ cảm hứng khi tham gia khám phá về một đối tượng nào đó. Nhất là đồng dao, vì các bài đồng dao thường rất vần, dễ nhớ, dễ thuộc. Ví dụ: Khi “Tìm hiểu về một số loại rau” thì tôi đã cho trẻ đọc bài đồng dao: “Dềnh dềnh ràng Chẳng thích khoe màu ràng Cô hoa lơ đấy Đi chợ mua hàng Nấu ăn rất ngậy Nhìn các loại rau Là bác đỗ xanh Lẩn dưới đất sâu Vừa ngọt vừa lành Là anh cà rốt Rau lang, rau muống Chín đỏ mi mắt Nấu canh làm nộm Là chị cà chua Là bác xu hào Nấu bát canh cua Xin gửi lời chào Mùng tơi với mướp Vui cùng các bé Ăn phải bỏ ruột Ăn rau ngon thế Là bí là bầu Các bé thích không?” Sau khi đọc bài đồng dao thì trẻ rất hứng thú và vốn kiến thức của trẻ về các loại rau rất phong phú, kết quả là 100% trẻ biết tên gọi và đặc điểm của các loại rau quen thuộc, trẻ đã tham gia vào các hoạt động khác một cách tích cực. * Sử dụng bài hát: Các bài hát Mầm non thường là vui tươi, rộn ràng nhưng cũng rất nhẹ nhàng. Vì vậy sử dụng các bài hát sẽ kích thích hứng thú cho trẻ tạo cho trẻ cảm giác thoải mái, vui vẻ để trẻ có thể bắt đầu lĩnh hội những kiến thức mới lạ. Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ “Tìm hiểu về các loài hoa”, tôi đã cho trẻ hát bài hát “Màu hoa” của nhạc sỹ Hồng Đăng để gây thú cho trẻ, hay “Tìm hiểu về các loại quả” thì hát bài hát “Quả gì?” để gây thú cho trẻ, “Tìm hiểu về một số vật nuôi trong gia đình” thì hát bài hát “Gà trống, mèo con và cún con” của nhạc sỹ Thế Vinh để gây thú cho trẻ,…Những lời ca, tiếng hát, những giai điệu mượt mà, những âm thanh sống động sẽ lôi cuốn trẻ, kích thích sự hứng thú của trẻ. * Sử dụng câu đố: Để gây sự hứng thú, hấp dẫn và kích thích tính tò mò, ham hiểu biết thì câu đố là một trong những hình thức đạt hiệu quả rất cao. 14
Ví dụ: Hoạt động “ Tìm hiểu một số con vật sống dưới nước”dVí dụ: “Làm quen với một số con vật sống dưới nước”. Khi tìm hiểu về con cua thì tôi đã sử dụng câu đố: “ Con gì tám cẳng hai càng Một mai hai mắt, bò ngang suốt đời” Hay tìm hiểu về con cá vàng thì tôi sử dụng câu đố: “ Nhởn nhơ bơi lội lượn vòng Đuôi hồng như dải lụa hồng xòe ra Là con cá gì? ” Khi tôi vừa đọc câu đố thì trẻ đã rất hứng thú, chú ý lắng nghe xem câu đố đó nói về con gì và trẻ phát biểu rất tích cực. Như vậy, không những phần tạo hứng thú phải lựa chọn những hình thức sinh động, sáng tạo và thay đổi thường xuyên mà trong phần nội dung chính của bài bài học cũng phải sinh động và sáng tạo. Trong quá trình dạy trẻ, tôi luôn tạo ra sự mới lạ, hấp dẫn đối với trẻ. Cho trẻ quan sát đối tượng tôi không đưa ngay ra để cho trẻ quan sát mà tôi đã kích thích sự tò mò của trẻbằng cách dùng câu đố để trẻ đoán, có đối tượng thì tôi lại đọc một đoạn thơ, hát một đoạn bài hát nói về đối tượng, có đối tượng thì tôi lại cho vào túi, vào hộp và giới thiệu đó là món quà tặng lớp hoặc đó là một bí mật để trẻ đoán. Việc thay đổi hình thức trong cùng một tiết dạy sẽ tạo cho trẻ có cảm giác mới lạ, trẻ sẽ thích thú và tập trung chú ý vào việc quan sát đối tượng. Thành công của một tiết dạy là tạo được hứng thú, sự khoái cảm của trẻ ngay từ đầu bài học. Chính vì vậy, sử dụng linh hoạt các hình thức tạo hứng thú cho trẻ sẽ là một trong những biện pháp đạt hiệu quả cao nhất. Khi sử dụng các thủ thật để gây hứng thú cho trẻ đã làm thay đổi không khí, hình thức sinh động làm cho tiết dạy thêm sinh động, trẻ hứng thú, tập trung, chú ý, giúp cho hoạt động giữa các phần nhẹ nhàng, thu hút trẻ tham gia hoạt động mới, giúp trẻ dẽ lĩnh hội kiến thức mới. 7.2.6. Biện pháp 6: Sử dụng trò chơi trong tiết dạy. Vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo với phương châm là: “Học bằng chơi, chơi mà học” nên trong quá trình cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh tôi đã thường xuyên sử dụng trò chơi trong tiết học nhằm 15
mục đích ôn luyện, củng cố kiến thức cho trẻ. Thông qua chơi, trẻ vừa được ôn luyện củng cố kiến thức, vừa được thoả mãn nhu cầu chơi. Trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục và đặc biệt là tổ chức cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh, bản thân tôi đã thường xuyên đưa trò chơi vào các phần của tiết dạy, có thể là phần giới thiệu bài, có thể là phần cuối ôn luyện kiến thức, nhằm tạo hứng thú cho trẻ và củng cố những kiến thức trẻ đã có để khắc sâu và ghi nhớ lâu hơn. Ví dụ: Tiết học “Tìm hiểu về hoa, quả”. Tôi đã tổ chức cho trẻ chơi trò chơi: “Hoa nào quả ấy”: Chuẩn bị: 4 – 5 bộ lô tô hoa quả (tôi đã vẽ các loại hoa quả vào bìa cứng, mỗi bộ có một loại hoa, quả khác nhau: hoa bưởi, quả bưởi; hoa chanh, quả chanh; hoa mướp quả mướp,…) Luật chơi: Xếp đúng quả nào hoa ấy. Cách chơi: Cô chia cho mỗi trẻ một bộ lô tô hoa và quả. Sau đó cho các cháu chọn hoa của nào thì về với quả ấy, rồi thi xem ai chọn nhanh và xếp đúng. Qua trò chơi này trẻ rất hứng thú và khắc sâu được kiến thức về các loại hoa, quả. Khi sử dụng trò chơi vào trong các hoạt động, tôi đã đan xen cả trò chơi động và trò chơi tĩnh để thay đổi không khí và đảm bảo sức khoẻ cho trẻ. Ví dụ: Trò chơi “Chiếc túi kỳ lạ”, cách chơi như sau: Tôi chuẩn bị một cái túi trong đó đựng những đối tượng mà trẻ vừa học. Tôi gọi một trẻ lên chơi và nhắm mắt lại, khi tôi gọi tên đồ vật gì thì trẻ cho tay vào túi và chọn đúng đồ vật đó giơ lên và gọi tên cho cả lớp cùng nghe. Tôi đã thay đổi cách chơi và luật chơi của trò chơi để nó mới lạ hơn. Ví dụ: Trò chơi “Nhà thám hiểm”, cách chơi như sau: Tôi cũng đưa ra những cái túi hoặc hộp mà bên trong đựng các đối tượng trẻ vừa học, cô cho 2, 3 trẻ lên chơi cùng một lúc, trẻ lên chơi thì được đeo kính màu (do tôi tự làm) để làm sao cho trẻ không nhìn thấy. Khi tôi gọi tên đối tượng gì thì trẻ cho tay vào túi và chọn nhanh được đúng đối tượng đó. Ai chọn nhanh và đúng sẽ là nhà thám hiểm thắng cuộc. Từ cách tổ chức trò chơi như vậy đã kích thích sự hứng thú tham gia trò chơi hơn. Ví dụ: 16
Khi tổ chức trò chơi: “ Bác sửa chữa giỏi” (trong giờ “Làm quen với một số phương tiện giao thông”) Cô giới thiệu cách chơi: Cô giới thiệu bức tranh phương tiện giao thông còn thiếu một số bộ phận (bánh xe, cửa sổ, cửa ra vào...) và cô chuẩn bị sẵn một số bộ phận của loại phương tiên giao thông đó. Cô cho trẻ quan sát tranh để phát hiện ra phương tiện giao thông đó còn thiếu bộ phận gì rồi chọn bộ phận đó và dán vào đúng vị trí Trò chơi: “Hái hoa” (Tổ chức trong giờ học: “Một số loại hoa”) Chuấn bị: + 3 mô hình vườn hoa, có trồng hoa hồng, hoa cúc, hoa sen (có thể là hoa thật hoặc cô làm, có màu sắc, rực rỡ, tươi tắn, đẹp) + 3 thảm cỏ làm chướng ngại vật, 3 lọ hoa Cách bố trí các đồ chơi: Trước mỗi tổ là thảm cỏ, trước thảm cỏ là 3 vườn hoa. Cách chơi: Cô cho trẻ xếp thành 3 hàng dọc theo 3 tổ, các thành viên trong tổ lần lượt lên bật qua thảm cỏ tới vườn hoa hái một bông mang về cắm vào lọ hoa của tổ mình. Tổ hoa hồng chỉ được hái những bông hoa hồng, tổ hoa cúc chỉ được hái những bông hoa cúc và tổ hoa sen sẽ hái những bông hoa sen. Trong một thời gian, sau một hiệu lệnh là bản nhạc không lời của bài hát “Màu hoa” sáng tác của nhạc sỹ Hồng Đăng thì trò chơi dừng lại. Cho cả lớp đếm số bông hoa của mỗi tổ, tổ nào hái đúng loại hoa và hái được số lượng nhiều hơn là thắng cuộc. Khi trẻ được chơi với những trò chơi mới mẻ, sinh động, hấp dẫn được tổ chức thay đổi trong các hoạt động vừa có tác dụng củng cố, ôn luyện kiến thức cho trẻ vừa làm thoả mãn nhu cầu chơi của trẻ. Kết quả là trẻ rất hứng thú, tích cực tham gia vào trò chơi và nắm bắt kiến thức một cách chắc chắn hơn. 7.2.7. Biện pháp 7: Làm thí nghiệm. Ở lứa tuổi mầm non với bản năng tò mò, thích khám phá thế giới xung quanh. Tổ chức cho trẻ được làm các thí nghiệm là khuyến khích và nuôi dưỡng tính tò mò ấy. Cách tổ chức các thí nghiệm đơn giản, dễ làm, vừa sức với trẻ sẽ kích thích khả năng sáng tạo, sự hứng thú và làm tăng vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh. 17
Việc tổ chức cho trẻ làm các thí nghiệm như: Sự nảy mầm của hạt, sự tan ra của đá, nước bốc hơi, vật nổi vật chìm, cây cần ánh sáng… trẻ được nhìn nhận và tìm hiểu qua thực tế sẽ làm trẻ rất hứng thú. Ví dụ 1: Làm thí nghiệm “Cây cần ánh sáng” * Vật liệu: Một ít đất trồng cây trộn sẵn. Giấy thiếc, bạc (Có thể dùng giấy bọc kẹo, giấy gói hoa) Nước Hạt ngô giống. Bình trồng cây nhỏ. * Tiến hành: Cho đất trộn sẵn vào chậu. Hạt giống ngô ngâm nước ấm một đêm, sau đó ấn hạt sâu vào đất trong chậu (sâu khoảng 1 1,5 cm). Để chậu ở nơi ấm, tối và tưới ẩm vừa phải (nhớ không làm đất sũng nước). Sau vài ngày hạt nảy mầm. Khi nảy mầm lớn khoảng độ 2,5cm thì mang chậu ra ngoài nơi có ánh sáng như: bậu cửa sổ, ngoài thềm,… cắt giấy thiếc thành những mảnh nhỏ và cuộn lại thành hình những cái nón. Đội những cái nón lên nửa số mầm trong chậu. Khoảng 2 tiếng đồng hồ sau quan sát kết quả. * Khi quan sát kết quả cô giáo gợi ý trẻ giải thích: Điều gì đã xảy ra? Hướng của các mầm trong chậu như thế nào? Ví dụ 2: Quan sát vật chìm vật nổi. * Chuẩn bị: Một chậu nước sạch. Những miếng xốp, ống hút, lá cây khô. Đá, sỏi, cục sắt. * Tiến hành: Trẻ quan sát và nói tên của các đồ dùng đó. Cho trẻ tự tay thả một vật nào đó mà cô đã chuẩn bị như: một miếng xốp, hay một viên đá,..vào chậu nước. Cô cùng trẻ quan sát xem những vật nào nổi? Những vật nào chìm? Vì sao? Tôi đã cùng trẻ tiến hành làm những thí nghiệm này và trẻ rất hứng thú, mong muốn tìm hiểu những điều xảy ra. Và trẻ đã giải thích được các hiện tượng đó. 18
Kết quả là: Khi tổ chức cho trẻ được làm những thí nghiệm dưới sự hướng dẫn của cô trẻ rất hứng thú, 100% trẻ đều tích cực tham gia vào các hoạt động, kích thích sự tập trung tư duy của trẻ. 7.2.8. Biện pháp 8: Lời nói, thái độ, nét mặt của cô. Lứa tuổi mẫu giáo trẻ rất ưa nhẹ nhàng, tình cảm nên trong quá trình tổ chức các hoạt động tôi luôn yêu quý, gần gũi với trẻ, không quát mắng trẻ. Cô luôn đối xử công bằng với tất cả các trẻ trong lớp, luôn thể hiện sự dịu dàng, yêu mến trẻ. Nét mặt, cử chỉ, ánh mắt dịu hiền với lời nói nhẹ nhàng sẽ giúp cho trẻ có cảm giác được yêu mến và trẻ sẽ thấy thoải mái, vui tươi khi tham gia vào các hoạt động. Trong khi d ạy tr ẻ, tôi đã sử dụng những l ời nói nhẹ nhàng, tình cảm. Cường độ giọng nói của tôi vừa phải, không nói quá to hoặc quá nhỏ, nếu nói quá nhỏ thì trẻ sẽ không đủ nghe, nếu nói quá to thì trẻ có cảm giác là cô mắng nên trẻ sợ hãi. Lời nói của cô phải diễn cảm kết hợp với cử chỉ, điệu bô, ánh mắt để thể hiện đúng nội dung câu nói, đúng hoàn cảnh, nói phải có ngữ điệu, ngắt, nghỉ đúng chỗ. Ví dụ: khi sử dụng lời nói trong phần trò chơi, tôi phải nói với giọng vui tươi, sôi nổi, thể hiện sự vui nhộn của trò chơi để tạo không khí vui vẻ cho quá trình chơi của trẻ từ đó sẽ hấp dẫn lôi cuốn trẻ tham gia vào trò chơi một cách tích cực. Khi tôi nói trong phần truyền đạt, cung cấp kiến thức thì tôi phải nói chậm rãi nhưng rõ ràng, ngắn gọn, dễ hiểu để trẻ dễ dàng nắm bắt được kiến thức mà tôi muốn truyền đạt. Hoặc khi kể một câu chuyện nhỏ trong phần giới thiệu bài thì tôi phải kể diễn cảm thể hiện thể hiện được tính cách của nhân vật qua lời nói, kể phải chậm rãi, rõ ràng để thu hút sự chú ý của trẻ để trẻ cảm nhận được nội dung câu chuyện . Trong quá trình dạy tôi cũng phải thường xuyên sử dụng những câu nói, lời nói có tính chất động viên khích lệ trẻ để lôi cuốn trẻ tham gia vào hoạt động như: “Cô đố các con biết”, “Chúng mình cùng thi đua xem ai giỏi hơn, ai nhanh hơn, ai thông minh hơn, ai khéo hơn…” Trong quá trình dạy, thì tôi cũng đã xử lý những tình huống thật khéo léo, tế nhị, vì trẻ mẫu giáo còn nhỏ hay sợ sệt, nhút nhát và trẻ lại rất thích khen ngợi nên tôi đã thường xuyên khen ngợi, động viên trẻ. Khi trẻ trả lời 19
đúng và làm tốt những công viêc, nhiệm vụ được giao thì tôi luôn nêu gương, khen ngợi trẻ kịp thời, còn khi trẻ trả lời chưa đúng hoặc làm chưa tốt thì tôi không quát mắng trẻ, chê bai trẻ hoặc lờ đi mà tôi đã nhẹ nhàng động viên trẻ, khéo léo gợi ý để trẻ hiểu ra và trả lời được câu hỏi của mình đưa ra. Với những lời nói nhẹ nhàng, tình cảm, nói diễn cảm thể hiện được đúng nội dung của câu nói, nói đúng hoàn cảnh, tình huống kết hợp với ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ, thái độ của cô sẽ lôi cuốn trẻ, thu hút sự tập trung chú ý của trẻ vào việc khám phá đối tượng từ đó trẻ sẽ dễ dàng nắm được những kiến thức mà cô truyền đạt. 7.2.9. Biện pháp 9: Ứng dụng công nghệ thông tin vào tiết dạy. Có những sự vật, hiện tượng mà chúng ta muốn cung cấp kiến thức cho trẻ chỉ có thể có được nhờ những hình ảnh sinh động, những cảnh quay đẹp mắt và có những kiến thức cần cung cấp trong một quá trình dài như: sự phát triển, quá trình tuần hoàn,..Do đó, cần phải ứng dụng công nghệ thông tin một cách linh hoạt trong tiết dạy sẽ đạt được hiệu quả giáo dục rất cao. Để tạo được hứng thú cho trẻ tôi đã tìm kiếm những hình ảnh sinh động, hấp dẫn trên mạng Internet hoặc trong phầm mềm Vui học mầm non để làm giáo án điện tử Microsoft Office PowerPoint và trình chiếu cho trẻ xem, những hình ảnh đó đã giúp trẻ hứng thú và giúp trẻ tìm hiểu được những quá trình phát triển của sự vật nào đó trong một thời gian dài. Ví dụ: Khi cho trẻ tìm hiểu, khám phá về sự nảy mầm của hạt hoặc sự phát triển của con Bướm,…tôi đã tìm và sưu tầm được những video về quá trình đó và trình chiếu cho trẻ quan sát. Việc sử dụng màn hình, đèn chiếu cũng là một hình thức sử dụng trực quan đồng thời cũng là việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giờ dạy. Thông qua những cảnh quay, đoạn băng được đưa lên màn hình sẽ tạo ra sự thay đổi, sự mới lạ cho trẻ bởi vì tất cả các sự vật hiện tượng trên thực tế đều có thể quay lại, chụp lại để đưa lên màn hình. Những hình ảnh có thể là tĩnh như ảnh chụp và có thể là động như cảnh quay và qua những cảnh quay đã diễn tả lại mọi hoạt động của các sự vật hiện tượng và với màu sắc đẹp của hình ảnh, tính thực tiễn sẽ lôi cuốn trẻ, giúp trẻ có hứng thú tham gia vào việc khám phá kiến thức về đối tượng. Khi tổ chức các hoạt động giáo dục có sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin đã làm cho trẻ rất hứng thú, kích thích tính tò mò, ham hiểu biết ở 20