Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi sẵn sàng tâm thế chuẩn bị vào lớp 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của sáng kiến "Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi sẵn sàng tâm thế chuẩn bị vào lớp 1" nhằm giúp trẻ sẵn sàng tâm thế chuẩn bị vào lớp 1 để trẻ tiếp cận môi trường mới một cách tốt nhất, giúp trẻ tiếp thu kiến thức tốt ở bậc học tiểu học đạt hiệu quả nhất như Bác Hồ kính yêu ta đã từng nói “ Giáo dục mầm non tốt sẽ mở đầu cho một nền giáo dục tốt”.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi sẵn sàng tâm thế chuẩn bị vào lớp 1

A - PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong suốt thời gian học cấp mầm non giai đoạn chuẩn bị vào lớp một là bước ngoặt khá lớn trong cuộc đời của mỗi đứa trẻ. Trẻ mẫu giáo lớn chuẩn bị chuyển lên lớp 1 vẫn còn rất non nớt, bởi khi bước vào lớp 1 vào trường tiểu học tất cả đều trở nên xa lạ đối với trẻ cả về môi trường, vật chất, hoạt động chủ đạo, mối quan hệ, thời gian sinh hoạt trong một ngày. Như chúng ta đã biết, ở trường mầm non trẻ đang sống trong một môi trường được sự chăm lo chu đáo của các cô giáo mầm non, được các cô chăm sóc tận tình từng bữa ăn giấc ngủ nhưng khi lên lớp một trẻ phải sống trong môi trường hoạt động học tập là chủ đạo và tự lập, tự phục vụ bản thân, quá trình chuyển đổi hoạt động chủ đạo sẽ tạo ra cho trẻ rất nhiều khó khăn, nhất là về mặt tâm lý trẻ sẽ thấy xa lạ khó mà kịp thời để thích nghi ngay được, ở trường mầm non các em được vui đùa và học tập xen kẽ theo nguyên tắc “Học mà chơi, chơi mà học” còn ở tiểu học trẻ phải tuân theo việc thực hiện nội quy, quy định học tập, khả năng điều khiển tâm lý của bản thân. Các em chưa ý thức được rõ giới hạn giữa chơi và học nên gặp nhiều khó khăn trong khi chuyển trạng thái từ hoạt động chơi sang học, trẻ chưa biết phân bổ thời gian ôn bài giữa các môn học sao cho phù hợp. Đặc biệt trẻ ở lứa tuổi này phải làm quen với phương pháp học tập mới, học nhiều môn khác nhau, kể cả những môn các em không thích. Nếu người lớn, giáo viên không có sự định hướng kịp thời cho các em, các em sẽ căng thẳng trước khối lượng lớn kiến thức mới, trừu tượng mà mình phải tiếp thu trong giờ học. Khi học tiểu học các mối quan hệ của trẻ cũng thay đổi, nếu như ở mầm non quan hệ với cô là cô và cháu (Cô là mẹ và các cháu là con) thì ở bậc tiểu học là quan hệ thầy và trò. Các giờ học được quy định rõ ràng, có khoảng thời gian ngắn nghỉ giữa các tiết. Nếu trẻ không tiếp thu được kiến thức ngay trong giờ học đó thì sẽ tạo khoảng hổng kiến thức ngay. Bởi lẽ thời gian khác sẽ dành cho những môn học khác và ngày hôm sau là thời gian dành cho những bài học mới. Vì vậy buộc trẻ phải chú ý và tập trung cao độ để lĩnh hội các kiến thức cần thiết. Trẻ lúc nào cũng có tâm trạng lo lắng nếu không theo kịp bạn bè các bạn sẽ bị cười chê, cha mẹ trách phạt khiến cho trẻ lúc nào cũng căng thẳng, áp lực, tạo ra những biểu hiện tâm lý không tốt, cho nên nhiệm vụ của cô giáo mầm non hết sức quan trọng là làm thế nào tạo cho trẻ một tâm thế vững vàng, tâm lý thoải mái, sẵn sàng bước vào lớp 1 để trẻ tiếp cận môi trường mới một cách tốt nhất, nhằm giúp trẻ tiếp thu kiến thức tốt ở bậc học tiểu học đạt hiệu quả nhất như Bác Hồ kính yêu ta đã từng nói “ Giáo dục mầm non tốt sẽ mở đầu cho một nền giáo dục tốt”. Trong những năm gần đây, khi điều kiện kinh tế phát triển, sự quan tâm, đầu tư của nhiều bậc phụ huynh chuẩn bị cho trẻ vào lớp một lại càng mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn. Đó là một biểu hiện thực sự đáng mừng, tuy nhiên chuẩn bị những gì cho trẻ, đầu tư như thế nào cho đúng, cái trẻ cần khi bước vào lớp một
2 là gì ? lại là vấn đề đang rất cần thảo luận, định hướng. Thực tế cho thấy rất nhiều vị phụ huynh vì quá lo lắng, quá nóng vội nên đã “sắm sửa” cho trẻ những “hành trang” không cần thiết, thậm chí rất sai lệch. Có thể kể ra một số sai lầm các bậc phụ huynh thường mắc phải như: Cho trẻ vào lớp 1 chưa đúng tuổi, dạy trước cho trẻ những bài trong chương trình sách giáo khoa lớp 1, còn có nhiều phụ huynh vì quá nôn nóng, lo lắng sợ con mình không bằng bạn bằng bè nên đã bắt con học trước cả mấy tháng hè, kể cả đánh vần, tập viết, làm toán, kể chuyện… theo sách giáo khoa lớp 1, thậm chí cả các tài liệu tham khảo, nâng cao… Chính vì vậy khi bước vào lớp 1 trẻ sẽ rất nhàm chán, mất hứng thú, chủ quan, không tập trung ngay khi các con phải học những bài học đầu tiên mà không có gì mới mẻ, thích thú. Đó là chưa kể nhiều phụ huynh chưa nắm được cách tập viết đã cho con cầm bút bi, bút mực viết quá sớm. Cách cầm bút sai từ đầu sẽ trở thành thói quen hết sức khó sữa khó khắc phục, chắc chắn sẽ dẫn đến viết chậm, viết xấu và ngại viết. Từ những thực tế trên là một giáo viên trẻ, có lòng say mê nhiệt huyết với nghề, với mong muốn làm sao để trẻ của lớp mình sau khi ra trường có một tâm thế thoải mái và tốt nhất bước vào lớp 1. Chính vì vậy tôi đã lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi sẵn sàng tâm thế chuẩn bị vào lớp 1” để làm sáng kiến cho năm học 2022-2023. a) Cơ sở lý luận Tuổi mầm non là bậc thang đầu tiên, làm nền móng cho những bậc thang tiếp theo của cuộc đời mỗi con người, nhiều nhà khoa học đã nói đến sự cần thiết và vai trò của trường mầm non trong việc phát triển cũng như chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 Trẻ vào lớp 1 đồng nghĩa với việc thay đổi hoạt động chủ đạo, hoạt động vui chơi” sang “Hoạt động học tập” quá trình chuyển đổi hoạt động chủ đạo sẽ gây ra nhiều khó khăn cho trẻ nhất là về mặt tâm lý. Nếu như việc học tập diễn ra tốt đẹp thì kéo theo phát triển tâm lý của trẻ cũng đúng hướng thuận lợi, và ngược lại nếu không chuẩn bị tâm lý cho trẻ từ trước chắn chắc trẻ sẽ có cảm giác sợ hãi thậm chí bị stress. Vì vậy hiểu được sự chuyển biến tâm lý của trẻ ở giai đoạn này rất quan trọng sẽ giúp thích nghi với môi trường mới và thực hiện nghĩa vụ học tập cở cấp học tiếp theo. Hiện nay có rất nhiều phụ huynh băn khoăn: có nên cho con luyện chữ sớm hay học trước chương trình lớp 1 không? thực ra ngành giáo dục đã chỉ đạo các trường mầm non không được dạy chữ cho trẻ trước khi vào lớp 1…Tuy nhiên trong thông tư về Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi do Bộ GDĐT ban hành có hiệu lực ngày 6/9/2010, có quy định: Trẻ trước khi vào tiểu học phải “tự viết được đúng tên mình, nhận dạng được 29 chữ cái tiếng Viêt”... đã làm cho nhiều phụ huynh lo lắng. Chúng ta phải hiểu rằng những chỉ số trong Bộ chuẩn mà Bộ
3 GDĐT ban hành đều dựa trên cơ sở khoa học, phù hợp với tâm lý lứa tuổi, giúp trẻ phát triển toàn diện cả thể chất lẫn tinh thần, chuẩn bị tâm thế tự tin cho trẻ khi vào lớp 1, không nên coi các chuẩn này là cái gì đó nặng nề, mà chỉ là cụ thể hóa những mong đợi đối với trẻ, là cái đích để giáo viên và phụ huynh cần đạt đến, từ đó biết cách định hướng giúp trẻ phát triển tốt chứ không phải tạo áp lực nào cả. Ngoài ra theo các công trình nghiên cứu khoa học, trẻ em dưới 6 tuổi cơ tay còn yếu, khi cầm bút chỉ viết được những nét cơ bản ( nét cong, nét thẳng, nét xiên…). Vì thế, trẻ chỉ nên tô theo những nét có sẵn, tập điều khiển cơ tay để dần dần học viết nét chữ. Khi học viết sớm, cơ tay yếu, trẻ dễ cầm bút tùy tiện, sai tư thế ngồi viết và cách cầm bút. Ngoài ra, khi phải ngồi nhiều để tập viết, làm toán, trẻ sẽ căng thẳng, mệt mỏi, cảm thấy bị áp lực. Và nguy cơ tiềm ẩn nhất là khi đã biết trước các kiến thức của lớp một, vào năm học, bé dễ chán và có thái độ chủ quan ảnh hưởng đến kết quả học tập. Vì vậy, giải pháp đúng đắn và cần thiết nhất cho bé chuẩn bị vào lớp 1 là định hướng khả năng tập trung, lắng nghe và sự tự tin, làm cho trẻ thích đi học, muốn được học và xem đó là một công việc thích thú, quan trọng cần phải làm. Chính vì thế việc chuẩn bị tốt cho trẻ về thể chất, tâm lý từ tuổi mầm non là yêu cầu quan trọng giúp trẻ thích ứng tốt với việc học tập ở bậc học phổ thông. b) Cơ sở thực tiễn: Trong quá trình thực hiện công tác giảng dạy, tôi nhận thấy một số giáo viên chưa thật sự đầu tư vào bài dạy, chưa bám sát chương trình Khung và Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi. Các hoạt động trong ngày chưa được tổ chức đều đặn, còn cắt xén thời gian của trẻ, …làm ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả học tập của trẻ mà chính giáo viên là người phải trang bị cho trẻ những kiến thức, kỹ năng cần thiết để vào lớp 1. Cách đây vài năm trở về trước, phụ huynh có con học lớp lá, cháu đến trường phụ huynh chuẩn bị cho con nào là vở viết và cuối ngày cháu về phụ huynh cứ việc mở vở của cháu xem con mình hôm nay cô giáo cho ghi mấy trang, cho mấy điểm. Và điều đó đã ăn sâu bám rễ vào tư tưởng của họ. Nhưng chương trình giáo dục hiện nay có nhiều đổi mới không như trước nữa mà phụ huynh đâu có nắm bắt kịp. Vì vậy, mỗi phụ huynh có những suy nghĩ, nhận thức khác nhau, có phụ huynh thì hoàn toàn không quan tâm đến việc học của con em mình mà coi đó là trách nhiệm của trường Mầm non. Một số phụ huynh vì quá lo lắng đã đánh cắp đi sự vui chơi của con trẻ: Cho trẻ đi học chương trình lớp một trước mà không quan tâm đến việc phải phối hợp cùng cô giáo chuẩn bị cho trẻ về thể lực, trí tuệ, tâm lý, các kỹ năng cần thiết, học đúng chương trình ở lớp mẫu giáo 5 tuổi… Nhiều lúc phụ huynh phàn nàn sao cháu đến lớp cả ngày mà cô giáo không cho ghi một trang vở nào, cháu không biết viết chữ,…
4 2 .Giới hạn đề tài: Việc giúp trẻ sẵn sàng tâm thế chuẩn bị vào lớp 1 thì bất kì nơi đâu, bất kì lúc nào và ở lĩnh vực nào chúng ta cũng có thể áp dụng được nhưng bản thân tôi là một giáo viên mầm non đang dạy lớp 5-6 tuổi nên tôi muốn tập trung khai thác thế mạnh của trẻ trong phạm vi trường mầm non. Vì thế phạm vi đề tài của tôi áp dụng cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non Thạnh Phú 2. B. NỘI DUNG ĐỀ TÀI 1. Thực trạng của vấn đề: Trong quá trình dạy và từ những điều kiện hoàn cảnh thực tế tình hình nhóm lớp tôi đã nhận thấy một số thuận lợi và khó khăn sau: a) Thuận lợi - Được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường luôn tạo điều kiện trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi trong lớp, phòng học thoáng mát. - Được sự hỗ trợ, giúp đỡ của BGH về chuyên môn cũng như tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi thực hiện tốt nhiệm vụ giảng dạy của mình, cho tham quan, dự giờ đồng nghiệp để rút kinh nghiệm, học tập các chuyên đề. - Bản thân là giáo viên trẻ nhiệt tình trong công tác chăm sóc nuôi dạy trẻ, có trình độ Đại học sư phạm, có nhiều kinh nghiệm trong việc đứng lớp mẫu giáo lớn nên phần nào hiểu rõ được tâm lý của trẻ sắp vào lớp 1. - 100% trẻ đúng độ tuổi 5- 6 tuổi - Nhiều phụ huynh trẻ rất nhiệt tình quan tâm ủng hộ và kết hợp chặt chẽ với giáo viên trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ. b) Khó khăn Bên cạnh những thuận lợi thì chúng tôi còn gặp phải những khó khăn như sau: - Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy, chăm sóc giáo dục trẻ được đầu tư đầy đủ tuy nhiên nhiều loại đồ dùng, đồ chơi đã cũ, mẫu mã chưa phong phú nên cũng ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động giáo dục của trẻ. - Có một số cháu chưa qua lớp mẫu giáo bé nên trẻ không có nề nếp trong giờ học, giờ chơi, trẻ còn nhút nhát không tích cực hoạt động và một số trẻ khác lại quá hiếu động. - Đa số phụ huynh là nghề nông, làm thuê mướn bận nhiều công việc nên nhiều khi còn chưa quan tâm chú trọng đến việc học của trẻ. - Sự phối kết hợp cùng cô giáo rèn nề nếp cho trẻ ở nhà còn hạn chế. Một số gia đình do không nắm vững đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, nôn nóng về việc
5 học hành của con cái nên vội vã cho con học trước chương trình, hay cho đi học chữ trước. - Ngôn ngữ của một số trẻ còn hạn chế, phát âm chưa rõ, chưa diễn đạt được ý kiến của mình đối với người khác. 2. Những giải pháp thực hiện Biện pháp 1: Chuẩn bị về thể lực Một điều kiện quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình học tập của trẻ là sự phát triển thể chất. Vì vậy: Vào đầu năm học, Ban giám hiệu và y tế nhà trường đã tham mưu với trạm y tế của xã khám sức khỏe cho trẻ. Tôi đã ghi kết quả cụ thể và trao đổi với phụ huynh về tình hình khám sức khỏe của trẻ để phụ huynh biết và có cách chăm sóc phù hợp. Cứ 3 tháng tôi kết hợp với nhân viên y tế của nhà trường cân đo, chấm biểu đồ tăng trưởng cho trẻ. Qua đó những trẻ nào tăng cân, giảm cân tôi trao đổi với phụ huynh để giúp phụ huynh có biện pháp chăm sóc trẻ tốt hơn. Bên cạnh đó những phụ huynh có con em suy dinh dưỡng, thừa cân tôi sẽ trao đổi riêng như vào giờ đón hay trả trẻ… để tư vấn cách chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ. Từ đó giúp phụ huynh hiểu rõ về chế độ dinh dưỡng cần cho trẻ và cho trẻ ăn uống như thế nào để giúp trẻ phát triển một cách cân đối và hoàn thiện nhất. Vào các hoạt động hàng ngày tôi chú ý đến việc lồng ghép nội dung giáo dục dinh dưỡng, sức khỏe để giúp trẻ biết bảo vệ và giữ gìn sức khỏe của mình. Ví dụ: Chủ đề “ Bản thân” tôi giáo dục trẻ biết giữ gìn các bộ phận cơ thể sạch sẽ, tắm gội thường xuyên để phòng tránh một số bệnh cho cơ thể. Được ngành và nhà trường tập huấn, thực hiện chuyên đề “ Phát triển vận động” cho trẻ mầm non, tôi đặc biệt chú ý và rèn luyện trẻ thường xuyên giúp trẻ phát triển cơ thể một cách cân đối, khỏe mạnh, khéo léo, nhanh nhẹn. Về thể dục sáng : tôi cho trẻ thực hiện thường xuyên vào mỗi buổi sáng, trẻ thực hiện các bài tập phát triển nhóm cơ, hô hấp- tập với gậy, vòng, nơ, hoa kết hợp với nhạc được thay đổi theo từng chủ đề giúp trẻ rất thích thú tham gia luyện tập. Bên cạnh đó trẻ còn được tắm nắng, hít thở không khí trong lành giúp cơ thể trẻ sảng khoái, tăng sức đề kháng giúp trẻ bước vào ngày học mới đầy tự tin. Giờ thể dục: Được tôi đặc biệt chú ý, khi tổ chức giờ dạy, tôi luôn chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, dụng cụ cho trẻ thực hiện. Để trẻ cảm thấy tự tin, tôi chú trọng phần làm mẫu kỹ và hướng dẫn trẻ nắm bắt các động tác để trẻ mạnh dạn khi thực hiện. Tôi luôn đưa ra nội dung bài tập từ dễ đến khó, cho trẻ vận động theo nhóm để cô giáo dễ quan sát và đưa ra yêu cầu phù hợp với đối tượng trẻ giúp trẻ cảm thấy tự tin, không chán nản. Biện pháp 2: Chuẩn bị tâm lý và một số kỹ năng cho hoạt động học tập.
6 Ở trường Mầm non, trẻ luôn được cô giáo chăm sóc chu đáo, còn khi vào lớp một thì phải tự lập hoàn toàn trong mọi hoạt động. Vì vậy, tôi luôn rèn cho trẻ một số thói quen cơ bản để trẻ tự làm như: tự sắp xếp bàn ghế khi học, tự lấy bút vở khi học, ngồi học đúng tư thế,…để giúp trẻ thích ứng với hoạt động mới, tránh được những bỡ ngỡ khi vào lớp một. Bên cạnh đó tôi luôn chú ý đến kỹ năng lao động tự phục vụ của trẻ từ những việc nhỏ nhất như để dép đúng nơi quy định, tự cởi áo khoát, treo cặp đúng nơi quy định, rửa tay khi tay bẩn,… những điều này tưởng chừng nhỏ nhặt nhưng có ý nghĩa vô cùng đối với trẻ. Ngay từ đầu năm học, tôi luôn nhắc nhở, tạo cho trẻ có thói quen biết nói ra những điều mình mong muốn. Gần gũi động viên khen ngợi trẻ kịp thời khi trẻ có những hành động mang tính tự lập. Thường xuyên tổ chức các trò chơi giúp trẻ phát huy tính tích cực chủ động. Qua các giờ học tôi đưa ra các tình huống, các đoạn clip ngắn, các hình ảnh đúng, sai (sưu tầm trên mạng) yêu cầu trẻ nhận xét đưa ra các phương án trả lời hay, đúng nhất. Ngoài ra trong các hoạt động khác như hoạt động ngoài trời tôi cho trẻ tự lựa chọn và tham gia các hoạt động chơi nhằm phát triển tính tự lập tự tin và khả năng sáng tạo của trẻ. Hàng ngày, hàng tuần đều có lịch trực nhật, lao động để trẻ có ý thức hoạt động lao động tập thể. Vào các hoạt động chiều, tôi chú ý rèn trẻ các kỹ năng lao động vệ sinh như gấp chăn, gấp quần áo, gấp tất, rửa tay, lau mặt. Ngoài ra, việc chuẩn bị về mặt tinh thần cũng là một yếu tố quyết định cho những thành công của trẻ để chuẩn bị vào lớp một. Trong các hoạt động hàng ngày tôi luôn tạo cho trẻ có một tinh thần tốt, luôn tự tin trong mọi hoạt động. Tôi luôn khuyến khích, động viên trẻ cố gắng thực hiện tốt yêu cầu, công việc của cô đưa ra. Bạn nào thực hiện tốt sẽ được thưởng một bông hoa, bạn nào nhiều bông hoa thì cuối năm sẽ nhận được phần thưởng . Qua thời gian thực hiện biện pháp này, tôi thấy trẻ lớp tôi có được những kỹ năng cơ bản, biết kiên trì, tự làm những việc vừa sức và luôn luôn cố gắng để được cô khen. Vì khi bước vào lớp 1 trẻ bước vào một môi trường mới nơi cô giáo không theo sát trẻ cả ngày. Trẻ phải tự lập, tự biết quan tâm đến bản thân mình, biết giữ gìn sức khoẻ, biết khi nào cần cởi áo, lúc nào cần rửa tay, biết cách tự đi vệ sinh…Khả năng tự lập giúp trẻ nhanh chóng hòa nhập với tập thể lớp, trẻ luôn ý thức được công việc của mình và giải quyết công việc đó một cách chủ động sáng tạo. Biện pháp 3. Chuẩn bị về mặt trí tuệ. Hoạt động học tập là hoạt động chủ đạo của trẻ ở trường phổ thông và nó đòi hỏi người học phải sử dụng trí tuệ năng lực của mình, một khả năng hoạt động nhận thức và năng lực trí tuệ nhất định. Chính vì vậy, mà việc chuẩn bị cho trẻ sẵn sàng về mặt trí tuệ cho hoạt động học có ý nghĩa cực kì to lớn.
7 Dạy trẻ biết tập trung chú ý trong giờ học: Để giúp trẻ giải quyết nhiệm vụ học tập tốt, tôi luôn chú ý rèn luyện cho trẻ biết tập trung chú ý khi cô giảng bài. Trong các hoạt động hàng ngày, tôi luôn tạo điều kiện giúp trẻ chú ý từ không chủ định sang chú ý có chủ định. Ví dụ : Giờ kể chuyện, sau khi nghe cô kể, tôi giao nhiệm vụ cho trẻ phải nhớ tên câu chuyện, tên nhân vật, nội dung câu chuyện và phải kể lại được câu chuyện cho các bạn nghe. Hơn nữa, như chúng ta đã biết giờ học ở trường tiểu học diễn ra trong thời gian khá dài. Vì vậy, tôi luôn tập cho trẻ có khả năng duy trì sự tập trung chú ý của mình trong một thời gian cần thiết trong các hoạt động. Bên cạnh, đó tôi cũng tập cho trẻ hoàn thành tốt công việc trong một thời gian nhất định: Chơi trong bao lâu, thực hiện công việc đó trong bao lâu thì kết thúc,…điều này rất cần thiết cho trẻ khi lên lớp một, nó giúp cho trẻ hoàn thành công việc của mình khi lên lớp một. Phát triển khả năng quan sát cho trẻ: Để giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, tạo tiền đề cần thiết cho việc học tập của trẻ sau này, tôi rèn cho trẻ biết quan sát thế giới xung quanh . Qua đó giúp trẻ nhận biết những đặc trưng cơ bản của đối tượng, phân biệt sự vật hiện tượng này với sự vật hiện tượng khác. Ví dụ : Chú Thỏ có tai dài, mắt hồng; chú Hươu cao cổ thì có cái cổ cao thật là cao và da thật đặc biệt.... Phát triển kỹ năng hoạt động trí óc đơn giản cho trẻ như so sánh sự giống nhau hay khác nhau của hai hay nhiều sự vật, hiện tượng; đối chiếu về kích thước; hỏi và thử trả lời; đếm số lượng, phân chia, tạo nhóm,..... Định hướng vào môi trường xung quanh: khả năng định hướng về không gian và thời gian là một biểu hiện của sự phát triển trí tuệ. Nó không chỉ giúp trẻ thích ứng với môi trường sống mà còn là điều kiện giúp trẻ tiếp thu, lĩnh hội kiến thức ở cấp học tiếp theo Biện pháp 4. Chuẩn bị về mặt ngôn ngữ. Ngôn ngữ chính là yếu tố không thể thiếu đối với bất cứ ai nhất là đối với trẻ thơ. Trong công tác giáo dục thế hệ mầm non cho đất nước, chúng ta càng thấy rõ vai trò của ngôn ngữ đối với việc giáo dục trẻ. Ngôn ngữ góp phần đào tạo các cháu trở thành con người phát triển toàn diện. Bởi ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của con người. Trong mọi hoạt động học tập, vui chơi tôi luôn tạo mọi điều kiện, khuyến khích trẻ lớp mình phát biểu ý kiến của bản thân trẻ. Khuyến khích trẻ trao đổi, giao tiếp với các bạn cùng lớp, cùng nhóm. Tạo các tình huống để trẻ được thảo luận với nhau. Luôn động viên trẻ mạnh dạn, tự tin.
8 Thông qua hoạt động làm quen văn học tôi luôn chú trọng việc cung cấp từ mới, giải thích các từ khó cho trẻ trong các bài thơ, câu chuyện giúp trẻ hiểu sâu hơn về nội dung của những bài thơ, câu chuyện đó. Ngoài ra, tôi còn tổ chức các hoạt động cho trẻ đóng vai các nhân vật trong truyện, thể hiện các lời thoại của nhân vật từ đó giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc, phong phú, thể hiện cảm xúc, tình cảm trong lời nói giúp trẻ giao tiếp tự tin hơn trong cuộc sống. Thông qua hoạt động làm quen chữ cái tôi luôn luôn chú ý cách rèn cho trẻ phát âm chuẩn, chính xác, dạy trẻ cách ghi nhớ, miêu tả đặc điểm, cấu tạo của các chữ cái. Do đặc điểm phát âm của địa phương trẻ hay phát âm ngọng một số từ ( l – n; ă – â) nên tôi chú trọng việc sửa ngọng cho trẻ. Tôi hướng dẫn trẻ cách phát âm sao cho đúng các chữ cái. Thông qua các giờ chơi hoạt động góc tôi luôn rèn cho trẻ có kỹ năng tự thỏa thuận, phân vai chơi với nhau, trẻ giao tiếp giữa các vai chơi với nhau và giữa các góc chơi với nhau. Dạy trẻ cách giao tiếp văn minh lịch sự với bạn bè, với người lớn, người thân trong gia đình. Chú ý nghe trẻ nói và diễn đạt. Từ đó, phát hiện ra những câu, từ trẻ sai để sửa cho trẻ kịp thời. Uốn nắn, sửa sai cho những trẻ nói ngọng, nói giọng địa phương: Phát âm sai giữa l và n. Biện pháp 5: Chuẩn bị về mặt tình cảm- xã hội. Sự phát triển về mặt tình cảm- xã hội là tiền đề quan trọng cho việc học và phát triển toàn diện nhân cách của trẻ sau này. Vì vậy tôi luôn chú ý hình thành cho trẻ một số chuẩn mực về hành vi đạo đức, xã hội phù hợp với yêu cầu xã hội như những hành vi đúng mực trong lớp, ở trường Mầm non, gia đình, nơi công cộng như đi ra vào lớp phải xin phép cô, tự nhặt rác trong sân trường, bỏ rác đúng nơi quy định,…đồng thời tôi thiết lập cho trẻ hàng loạt các mối quan hệ mới như : quan hệ giữa trẻ với người lớn, quan hệ giữa trẻ với nhau,…Cho trẻ làm quen một số hành vi đạo đức và ứng xử về những mối quan hệ ở trường Tiểu học ở Mầm non sẽ giúp trẻ thích ứng nhanh chóng khi lên lớp một. Giáo dục trẻ có những tình cảm đạo đức như lòng nhân ái, sự cảm thông, chia sẻ và yêu thương mọi người. Ví dụ: Ở chủ đề “ Bản thân” thông qua hoạt động tôi đã cho trẻ thực hiện trang trí ngôi nhà theo ý tưởng của trẻ, tôi là người gợi ý để trẻ sáng tạo khi thực hiện, sau đó cô trò cùng nhận xét: Hôm qua cô muốn các con chuẩn bị quà để tặng các bạn, vậy các con sẽ tặng bạn những gì? (Con tặng bạn búp bê, gấu bông, bóng, xe…). Sau khi tổ chức thành công hoạt động cô và trò cùng hát bài “ Ngôi nhà của tôi”. Thông qua hoạt động này, tôi đã gợi được ở trẻ lòng nhân ái, sẵn sàng chia sẻ, giúp đỡ bạn bè. Biện pháp 6. Chuẩn bị cho việc học đọc học viết. * Chuẩn bị cho việc học đọc.
9 Làm quen cách đọc các từ, câu đơn giản như hướng dẫn trẻ đọc tên trẻ trong bảng danh sách lớp, gọi tên một số đồ vật được ghi trên những đồ dùng cá nhân, bảng chữ ghi tên đồ vật thường dùng ( như bút chì, giấy, sách, tên cây góc thiên nhiên..), nhận biết và viết tên của bản thân Dạy trẻ cách ngồi xem sách, có thể sử dụng các giờ như dạo chơi ngoài trời, chơi góc thư viện. Khi trẻ nghe và nhìn cách cô đọc sách trẻ có thể học được những kiến thức từ nội dung sách, cách sử dụng sách và nguyên tắc đọc, hướng dẫn trẻ ý thức giữ gìn và bảo vệ sách. Cần lựa chọn những sách có hình ảnh sinh động ngoài bìa nhằm gây hứng thú cho trẻ đối với sách. Trẻ nhận ra các từ mới trong truyện, mong muốn được đọc truyện thông qua việc đọc sách trẻ khám phá các ký hiệu và mẫu chữ khác nhau, kích thích sự tò mò tìm hiểu các từ và chữ. * Chuẩn bị cho việc học viết. Giáo viên tổ chức các hoạt động tập tô, tập vẽ giúp trẻ làm quen với các nét cơ bản của chữ viết tiếng Việt và biết các nét tạo thành chữ viết. Chơi các trò chơi luyện ngón tay nhằm rèn luyện vận động của các cơ nhỏ và sự khéo léo của các ngón tay, sự phối hợp tay mắt như chơi buộc dây, cài cúc, xếp hột hạt, chơi lăn bóng, chuyền bóng, ném trúng đích,… Ví dụ : Trò chơi nhìn nhanh nói khẽ, trò chơi truyền thông tin cho nhau, mô phỏng chữ, nắm tay tạo ra các kiểu chữ theo ý thích ... Tổ chức các hoạt động tạo hình như vẽ tranh, nặn, xé dán, đồ, in hình, vò giấy,… đặc biệt các hoạt động có sử dụng bút, giấy như làm sách, hoàn thiện bức tranh Biện pháp 7: Cho trẻ làm quen với trường tiểu học. Để chuẩn bị tâm lý sẵn sàng bước vào lớp 1 cho trẻ thì việc cho trẻ làm quen với Trường tiểu học là việc làm rất quan trọng không thể thiếu. Nơi đây sẽ là nơi trẻ học tập khi bước vào lớp 1. Thông qua chủ đề “ Trường tiểu học” cô cho trẻ làm quen với một số đồ dùng như: sách vở, bàn ghế, các hoạt động ở tiểu học (chào cờ đầu tuần, sinh hoạt lớp, các môn học…) Qua đó cung cấp cho trẻ những hiểu biết ban đầu về nơi mà trẻ sẽ học tập sắp tới. Ví dụ: Tạo hình: tôi cho trẻ vẽ các đồ dùng học tập ở lớp 1 như vở, sách, bút, thước kẻ, tẩy, hộp bút…Cho trẻ sưu tầm tranh ảnh về trường tiểu học để cùng cô trang trí lớp và dán vào album. Hoạt động khám phá tôi cung cấp cho trẻ một số kiến thức về trường tiểu học như khi học tiểu học các con sẽ được học các môn học khác nhau như: Tiếng Việt, Tự nhiên xã hội, đạo đức….các môn học đó không giống như ở trường mầm non, các con sẽ được biết thêm nhiều điều bổ ích, các con sẽ được học cùng trường với các anh các chị lớp trên, sẽ có nhiều bạn hơn, bạn nào giỏi sẽ được quàng khăn đỏ, hay qua hoạt động làm
10 quen văn học, âm nhạc tôi cho trẻ làm quen với trường tiểu học qua các câu truyện các bài thơ, bài hát như “Bé vào lớp 1”, “Chào lớp 1”, “Lớp chúng mình” , “Em yêu trường em”. Qua đó giúp trẻ hiểu và gần gũi hơn với trường tiểu học và lớp 1. Ngoài ra tôi còn vun đắp tình yêu, niềm vui thích đi học lớp 1 cho trẻ giúp trẻ nhận thấy sự cần thiết của việc học ở lớp 1 qua các hoạt động hàng ngày. Ví dụ : Nếu con ngoan sẽ được lên lớp 1. Muốn trở thành những người tài giỏi như bố mẹ thì các con cần đi học. Khi trẻ làm được việc tốt, trả lời đúng câu hỏi thì cô động viên trẻ bằng cách nói: “Đúng là bạn A, B.. chuẩn bị lên lớp 1 nên bạn học cũng giỏi hơn.” Hay trong các giờ học như giờ tạo hình, làm quen chữ viết ….tôi thường sử dụng các bài đẹp của các anh chị lớp trước hoặc của các anh chị lớp 1 làm bài mẫu để hướng trẻ cũng cố gắng làm được như các anh chị đó. Ngoài ra, tôi còn tổ chức cho trẻ đi tham quan trường tiểu học: Giới thiệu cho trẻ các phòng học, lớp học, đồ dùng, các thầy cô giáo, bác bảo vệ…cho trẻ biết để trẻ cảm thấy thoải mái, thân thiện hơn với trường tiểu học. Biện pháp 8: Công tác tuyên truyền phối hợp với cha mẹ trẻ. Cha mẹ có con lên lớp lá rất nôn nóng về việc học chữ, viết bài, làm toán của con em mình. Tuy nhiên không phải phụ huynh nào cũng hiểu và cung cấp cho con kiến thức phù hợp với độ tuổi. Vì vậy nhiệm vụ của giáo viên là phải tuyên truyền cho phụ huynh hiểu rõ những gì cần nhất cho trẻ ở giai đoạn này và cần chuẩn bị những gì. Vào đầu năm học, trong buổi họp phụ huynh học sinh đầu năm, tôi đã phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường tổ chức trao đổi, sinh hoạt chân tình về các hình thức tổ chức giáo dục theo chương trình. Tôi đã đưa ra các ví dụ minh họa của các hoạt động từng môn học để phụ huynh dễ hiểu và an tâm hơn. - Ví dụ: Môn LQCC: Không phải giáo viên dạy trẻ học thuộc chữ cái , viết chữ cái đó mà giáo viên dạy trẻ thông qua hình thức “Học mà chơi, chơi mà học” giúp trẻ nhận biết, phân biệt các chữ cái, nhận biết và phát âm chữ cái trong từ, trong tiếng,… Tôi đã thông báo cho phụ huynh về tình hình trường lớp, đặc điểm, đặc trưng của lớp 5 tuổi là cháu chuẩn bị tập trung những kiến thức, kỹ năng cần thiết nhất để lên lớp một như: chuẩn bị về thể lực, ngôn ngữ, tình cảm- xã hội, các kỹ năng cho hoạt động học tập,… Tôi đã giới thiệu với phụ huynh về bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi, giúp phụ huynh nhận thức đúng đắn, thống nhất phối hợp cùng với giáo viên trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ. Đồng thời cũng đã phổ biến các chủ trương, chỉ đạo của ngành về việc không được cho trẻ viết vở ô li, học trước chương trình
11 lớp một. Giải thích cặn kẽ tác hại của việc cho con học trước chương trình lớp một ảnh hưởng đến tâm sinh lý của trẻ. Ngoài ra hàng ngày, vào giờ đón trả trẻ tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh để phụ huynh nắm bắt kịp thời tình hình học tập của con em mình lúc ở trường và phối hợp với phụ huynh giáo dục cháu lúc ở nhà. Qua cách làm như vậy, tôi thấy phụ huynh rất thoải mái tư tưởng và không còn lo lắng cho con học trước chương trình lớp một. Phụ huynh đã hiểu để chuẩn bị cho con vào lớp một là phải làm gì và kết hợp với cô giáo như thế nào giúp cho trẻ học tập, sinh hoạt một cách tích cực nhất, góp phần giáo dục trẻ một cách toàn diện. 3. Tính hiệu quả của sáng kiến: Qua quá trình thực hiện nghiên cứu tài liệu, kinh nghiệm của bản thân, sự ủng hộ tích cực của các bậc cha mẹ và nhà trường đã giúp tôi đạt được một số kết quả khi tiến hành đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi sẵn sàng tâm thế chuẩn bị vào lớp 1” tôi đã tìm ra những biện pháp tích cực phù hợp để chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 và điều đó đã cho được những kết quả sau: * Đối với giáo viên: tôi yên tâm tập trung vào công tác chăm sóc, giáo dục trẻ, không còn phụ huynh hỏi bao giờ cháu biết đọc, tạo điều kiện cho tôi tập trung vào công tác chuyên môn. Tôi luôn soạn được nhiều giáo án hay, được Ban giám hiệu đánh giá cao, tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin. Sử dụng nhiều biện pháp, nhiều thủ thuật sư phạm để thu hút trẻ vào hoạt động nhẹ nhàng hơn, kích thích được óc sáng tạo, nhanh nhẹn và hoạt bát ở trẻ. * Đối với trẻ: Trẻ khỏe mạnh, mạnh dạn, tự tin, có ý thức tham gia các hoạt động của lớp, của trường, có những kiến thức và kỹ năng cơ bản cho việc học tập. Có ý thức tự phục vụ bản thân, tự làm một số việc vừa sức. Chấp hành tốt nội quy và quy định của lớp. Vốn từ phong phú, diễn đạt mạch lạc. Ngồi học đúng tư thế, biết cách cầm bút, biết nhận biết phân biệt đự và phát âm chuẩn 29 chữ cái. Kết quả sau khi áp dụng các biện pháp: Trước khi áp Sau khi áp dụng Các tiêu chí đánh giá dụng biện pháp biện pháp - Hứng thú đi học, mong muốn trở thành 65% 100% người học sinh - Khả năng Ngôn ngữ 55% 90% - Khả năng nhận thức 60% 95% - Thể lực 65% 100% - Khả năng ứng xử với mọi người 70% 95%
12 - Có một số thói quen cần thiết trong sinh 65% 95% hoạt, học tập. - Khả năng định hướng trong không gian, 60% 95% thời gian - Hiểu biết nhất định về thế giới xung 70% 95% quanh * Đối với phụ huynh: - Nhận thức được ý nghĩa của việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một là một vấn đề cấp bách và cần thiết. Phụ huynh hiểu rõ và không còn nôn nóng cho con học trước chương trình lớp một. Phụ huynh rất tin tưởng và phối hợp cùng giáo viên trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ. C. PHẦN KẾT LUẬN 1. Phạm vi áp dụng: Việc tổ chức cho trẻ sẵn sàng tâm thế chuẩn bị vào lớp 1, bản thân tôi là một giáo viên mầm non đang dạy lớp 5- 6 tuổi nên tôi muốn tập trung khai thác thế mạnh của trẻ trong phạm vi trường mầm non. Vì thế phạm vi đề tài của tôi áp dụng cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non Thạnh Phú 2. 2. Điều kiện áp dụng và nhân rộng Để thực hiện được nhiệm vụ này cần có sự quan tâm ủng hộ của ban giám hiệu, phụ huynh. Đồng thời có sự quan tâm, động viên, khích lệ của các bạn đồng nghiệp. Tạo cho Tôi có nhiều niềm say mê trong việc khám phá tìm tòi tư liệu và các kĩ năng phục vụ cho các hoạt động giáo dục. Mạnh dạn dám nghĩ, dám làm, khắc phục mọi khó khăn, đổi mới phương pháp trong tổ chức hoạt động học cho trẻ để mang lại hiệu quả cao. Tổ chức nhiều hoạt động tạo cơ hội cho trẻ được khám phá khoa học tích lũy kiến thức, kinh nghiệm cho bản thân về thế giới xung quanh. Qua nhiều năm liên tục dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi, tôi nhận thấy chuẩn bị cho trẻ vào lớp một có ý nghĩa vô cùng quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, thực hiện được mục đích của bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi, góp phần đẩy mạnh và hoàn thành công tác phổ cập mầm non cho trẻ em 5 tuổi của đơn vị. Để thực hiện tốt nhiệm vụ chuẩn bị tâm thế sẵn sàng cho trẻ vào lớp 1 mỗi giáo viên mầm non phải thực sự là người mẹ hiền, yêu thương, chăm sóc trẻ không những thế chúng ta phải nắm chắc được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để từ đó với mỗi trẻ ta có biện pháp riêng và đối với 1 lớp ta có những biện pháp
13 chung nhất để khắc phục những điểm chưa đạt và từ đó thực hiện tốt nhiệm vụ của ngành đề ra. Tôi mong rằng với các biện pháp thực hiện trong sáng kiến này không chỉ được áp dụng phù hợp với trẻ 5-6 tuổi ở lớp tôi mà còn được áp dụng đối với trẻ 5-6 tuổi ở các trường mầm non khác trong huyện./. XÉT DUYỆT Thạnh Phú, ngày 24 tháng 3 năm 2023 Của Hội đồng sáng kiến cấp trường Người viết ……………………………………………….. …………………………………………..…… ……………………………………………….. …………………………………………..…… ……………………………………………….. Phạm Thị Hương …………………………………………..…… TÀI LIỆU THAM KHẢO
14 - Tài liệu hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non cho trẻ 5-6 tuổi. - Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên các chu kỳ và các năm gần đây. - Sách tâm lý học mầm non. - Bồi dưỡng nâng cao chuyên môn về xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm.