Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực tham gia hoạt động khám phá ở trường mầm non

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài "Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực tham gia hoạt động khám phá ở trường mầm non" nhằm tìm ra một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực khi tham gia hoạt động khám phá ở trường mầm non, đồng thời phát huy cao nhất được tính tự tin, hứng thú của trẻ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực tham gia hoạt động khám phá ở trường mầm non

PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ Tên đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực tham gia hoạt động khám phá ở trường mầm non”. 1. Lý do chọn đề tài. Trẻ em những mầm non tương lai của đất nước, đất nước có giàu mạnh, phồn vinh là nhờ vào thế hệ trẻ. Chính vì vậy phải chăm sóc giáo dục trẻ thật tốt ngay từ khi trẻ còn ở độ tuổi mầm non. Đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi đang ở những bước phát triển mạnh mẽ về nhận thức, tư duy, về ngôn ngữ, về tình cảm. Thế giới khách quan xung quanh thật bao la rộng lớn, có biết bao nhiêu điều mới lạ hấp dẫn, bao lạ lẫm khó hiểu mà trẻ tò mò muốn biết, muốn được khám phá. Hoạt động khám phá giúp trẻ phát triển về các mặt trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ, thể lực và lao động. Là phương tiện để giao tiếp và làm quen với môi trường xung quanh, để giao lưu và bày tỏ nguyện vọng của mình hình thành và nhận thức sự vật, hiện tượng xung quanh. Muốn đưa trẻ tới hoạt động khám phá khoa học được tốt trước hết đòi hỏi giáo viên phải nắm vững phương pháp, có tâm huyết với nghề, chu đáo tỉ mỉ, chịu khó tìm tòi, sáng tạo hướng dẫn trẻ tham gia vào hoạt động học một cách có khoa học, trẻ bước đầu có thể giao lưu và bày tỏ nguyện vọng của mình hình thành và nhận thức sự vật, hiện tượng xung quanh từ đó giáo viên sẽ giáo dục trẻ có thái độ ứng xử đúng đắn với thiên nhiên, với xã hội. Thông qua hoạt động này hình thành cho trẻ kĩ năng quan sát, tư duy, phân tích tổng hợp khái quát. Hoạt động khám phá với trẻ mầm non là quá trình tham gia các hoạt động thăm dò, tìm hiểu thế giới tự nhiên, qua đó giúp trẻ được hoạt động và tự phục vụ bản thân. Những công việc đó có thể sẽ là bài học trải nghiệm tốt cho trẻ về khoa học. Vì thế cho trẻ khám phá sẽ cung cấp cho trẻ vốn hiểu biết những gì xung quanh mình, từ môi trường tự nhiên đến môi trường xã hội. Từ những lý do trên cho ta thấy rằng, nếu giáo viên không quan tâm tạo điều kiện học tập cho trẻ, không sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động nói chung, tổ chức các hoạt động học nói riêng nhằm làm cho trẻ nắm bắt, hình thành những kỹ năng học tập đối với hoạt động khám phá. Thì trẻ sẽ không phát triển được khả năng quan sát, sự suy đoán logic, khả năng đánh giá, khám phá các sự vật hiện tượng thế giới xung quanh. Như vậy thì trẻ sẽ không được phát triển một cách toàn diện như mong muốn. Tuy nhiên ở trường mầm non hiện nay việc tổ chức hoạt động thí nghiệm thử nghiệm giúp trẻ khám phá còn rất hạn chế. Hiệu quả tổ chức hoạt động khám 1/15
phá cho trẻ chưa cao, trẻ chưa hứng thú. Một mặt do quá trình thực hiện các thí nghiệm khám phá khoa học rất phức tạp mất nhiều thời gian. Bên cạnh đó, việc nắm vững yêu cầu, nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động khám phá của giáo viên vẫn còn hạn chế. Việc nghiên cứu tìm tài liệu, sách báo của giáo viên hướng dẫn các trò chơi thực nghiệm còn đơn giản chưa phong phú. Chính vì vậy, là người giáo viên tôi đã trăn trở, suy nghĩ, tìm tòi, nghiên cứu và lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực tham gia hoạt động khám phá ở trường mầm non”. 2.Mục đích nghiên cứu. Nhằm tìm ra một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực khi tham gia hoạt động khám phá ở trường mầm non, đồng thời phát huy cao nhất được tính tự tin, hứng thú của trẻ. 3. Đối tượng nghiên cứu. Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực khi tham gia hoạt động khám phá ở trường mầm non. 4.Đối tượng khảo sát thực nghiệm. Trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi lớp A1 trong Trường mầm non Phú Cường. Số trẻ : 26 trẻ. 5. Phương pháp nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. Phương pháp quan sát. Phương pháp dùng lời nói. Phương pháp dùng trò chơi. Phương pháp thực hành. Phương pháp phân tích tổng hợp 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu. Đề tài được thực hiện tại trường mầm non Phú Cường huyện Ba Vì - Hà Nội. Từ tháng 9 năm 2019 đến tháng 6 năm 2020. 2/15
PHẦN THỨ HAI NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận của vấn đề. 1.1. Cơ sở lý luận. Tâm lý học và giáo dục học đã chứng minh rằng quá trình nhận thức của trẻ là hình ảnh “thu nhỏ” của quá trình nhận thức loài người. Cho trẻ làm quen với hoạt động khám phá có một tầm quan trọng trong quá trình giáo dục trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi. Vì thông qua việc dạy trẻ khám phá môi trường xung quanh là rèn khả năng quan sát, so sánh, phân loại, khả năng chú ý, tư duy, tưởng tượng. Khám phá môi trường xung quanh nhằm củng cố hoá kiến thức, góp phần hình thành những biểu tượng đúng đắn về các sự vật hiện tượng xung quanh, cung cấp cho trẻ những tri thức đơn giản có hệ thống về thế giới xung quanh. Mở rộng vốn hiểu biết từ về thế giới xung quanh và qua đó làm giàu vốn từ cho trẻ. Trẻ nhận biết phân biệt, phát âm đúng chuẩn, đồng thời phát triển ngôn ngữ, diễn đạt rõ ràng mạch lạc. Việc giáo viên tổ chức cho trẻ khám phá là một quá trình tiếp xúc, tìm tòi tích cực từ phía trẻ nhằm phát hiện những cái mới, những cái ẩn dấu trong các sự vật, hiện tượng xung quanh. Mục tiêu của khám phá là: Giúp trẻ có những hiểu biết đơn giản, chính xác, cần thiết về các sự vật, hiện tượng xung quanh, phát triển các kỹ năng nhận thức, kỹ năng xã hội và hình thành cho trẻ thái độ sống tích cực trong môi trường, trong đó mục tiêu phát triển kỹ năng là mục tiêu cơ bản. Trong những năm gần đây việc cho trẻ khám phá đã có những đổi mới đáng khích lệ. Trường mầm non đã mạnh dạn lựa chọn những đề tài, nội dung khám phá rất mới so với những đề tài quen thuộc trước đây. Đã có sự chú trọng nhất định trong việc tổ chức hoạt động trải nghiệm cho trẻ. Tuy vậy trong quá trình khám phá vẫn còn có những hạn chế, thể hiện rõ nhất là việc ôm đồm quá nhiều nội dung khám phá trong một hình thức tổ chức. Điều này làm cho các hoạt động khám phá trở nên nặng nề, quá tải, trẻ không được tham gia những trải nghiệm phù hợp với khả năng, vì vậy không có cơ hội để trẻ tích cực khám phá, trẻ cảm thấy không hứng thú. Bên cạnh đó việc cho trẻ khám phá thế giới xung quanh góp phần giúp trẻ phát triển và hoàn thiện các quá trình tâm lý, nhận thức đặc biệt là cảm giác, tri giác, tư duy, ngôn ngữ và chú ý. Đồng thời nó góp phần quan trọng trong việc giáo dục tình cảm, thẫm mỹ, đạo đức cho trẻ, hình thành ở trẻ những cảm xúc tích cực và tích luỹ những tri thức những kinh nghiệm của cuộc sống, làm cơ sở để trẻ dễ dàng lĩnh hội nội dung giáo dục của các hoạt động vui chơi, học tập,lao 3/15
động, làm tiền đề giúp trẻ học tốt các hoạt động học khác như: Văn học, toán, âm nhạc, tạo hình… chuẩn bị tâm lý cho trẻ vào lớp 1 phổ thông. 1.2. Cơ sở thực tiễn Căn cứ vào nhu cầu và khả năng phát triển của trẻ 5 – 6 tuổi, đây là lứa tuổi kỳ diệu, trẻ rất hiếu động tò mò, muốn học hỏi, tìm hiểu thế giới tự nhiên và xã hội. Trong các hoạt động của tuổi mẫu giáo: chơi giữ vai trò hoạt động chủ đạo, giữa hoạt động vui chơi và hoạt động học tập chưa có ranh giới rõ ràng. Trẻ là chủ thể tích cực, giáo viên là người tạo cơ hội, hướng dẫn, gợi mở các hoạt động tìm tòi khám phá của trẻ. Trẻ chủ động tham gia các hoạt động đó để phát triển khả năng, năng lực của mình. Trước những vấn đề trên, không chỉ cho trẻ hoạt động tích cực trong giờ chơi mà còn phải cho trẻ hoạt động tích cực ở các giờ hoạt động học. Cho nên việc tạo ra hứng thú khi cho trẻ tham gia hoạt động khám phá là rất cần thiết, nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân, theo nhóm nhiều hơn, được tự do khám phá theo ý thích, theo khả năng của mình giúp trẻ phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong cuộc sống, các kiến thức kỷ năng của trẻ được củng cố và bổ sung. Chính vì vậy tôi đã chọn nghiên cứu các biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực khi tham gia hoạt động khám phá ở trường mầm non, góp phần thực hiện tốt phương pháp đổi mới giáo dục mầm non của trường nói riêng và ngành học nói chung. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu. 2.1. Thuận lợi . Luôn nhận được sự quan tâm của nhà trường, giáo viên được tham gia các lớp bồi dưỡng về chuyên môn để tăng thêm sự hiểu biết về kiến thức chăm sóc giáo dục trẻ. Lớp học được Ban giám hiệu quan tâm, chú trọng đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị đồ dùng để phục vụ cho hoạt động. Giáo viên có trình độ chuyên môn đạt chuẩn và trên chuẩn, nhiệt tình, yêu thương, tôn trọng và đối xử công bằng với trẻ. Giáo viên có tinh thần tự học, tự bồi dưỡng, luôn cố gắng tìm tòi, sáng tạo trong giảng dạy để tìm ra các biện pháp gây hứng thú cho trẻ trong các hoạt động khám phá. Trẻ phát triển tốt về thể lực, đi học đều, thích tìm tòi khám phá, thích các hoạt động thí nghiệm, trải nghiệm. 2.2. Khó khăn: Điều kiện để tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động trải nghiệm, thí nghiệm, thực hành còn hạn chế. Trẻ còn thụ động trong việc tiếp thu kiến thức, khả năng tích cực sáng tạo khi 4/15
tham ra hoạt động chưa mạnh dạn, tự tin để phát biểu suy đoán của mình. Nhận thức của một bộ phận phụ huynh chưa đầy đủ nên chưa quan tâm tới việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chủ yếu phó mặc cho nhà trường. 2.3. Khảo sát thực trạng Trước khi vào thực hiện đề tài tôi đã khảo sát khả năng của trẻ khi tham gia hoạt động khám phá với các tiêu chí. Trẻ đạt được mục đích - yêu cầu của hoạt động khám phá; trẻ mạnh dan, tự tin, tích cực, sáng tạo tham gia các hoạt động khám phá; Trẻ có khả năng quan sát, so sánh, trong hoạt động khám phá; trẻ hứng thú trong hoạt động khám phá. Kết quả thu được rất là thấp chỉ đạt từ 38,5% - 46,1%. ( Minh chứng 1: bảng khảo sát thực tế trên trẻ đầu năm học trước khi thực hiện đề tài). Nhìn vào kết quả mà tôi khảo sát được tôi nhận thấy kết quả giáo dục và sự chưa hứng thú cho trẻ khi giáo viên tổ chức hoạt động khám phá tại trường mầm non chưa cao. Bản thân tôi mạnh dạn đưa ra các biện pháp sau để giúp trẻ tăng sự hứng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. 3. Những biện pháp thực hiện. 3.1. Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức về phương pháp, hình thức tổ chức của hoạt động khám phá. 3.2. Xây dựng môi trường và làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ khám phá 3.3. Tổ chức hoạt động khám phá cho trẻ dưới nhiều hình thức. 3.4.Tăng cường cho trẻ tham gia các hoạt động trải nghiệm thí nghiệm khoa học. 3.5. Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động khám phá. 3.6. Phối kết hợp với phụ huynh để đạt hiệu quả dạy trẻ cao nhất. 4. Biện pháp thực hiện ( Biện pháp thực hiện từng phần). 4.1.Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức về phương pháp, hình thức tổ chức của hoạt động khám phá. Phải nói rằng việc tự học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn ngiệp vụ cho bản thân là điều đặt lên hàng đầu. Muốn thực hiện được điều đó tôi phải tự tìm tòi sách báo và các phương tiện thông tin đại chúng để trau dồi bản thân. Luôn nắm vững tâm sinh lý của trẻ để có phương pháp tổ chức các hoạt động cho trẻ, không để trẻ nhàm chán im lặng, phải giúp trẻ hoạt động tích cực vào các hoạt động, gây hứng thú và sự chú ý cho trẻ. Để nâng cao được kết quả giáo dục trong các hoạt động mà đặc biệt là hoạt động khám phá thì trước tiên bản thân tôi phải tự học, tự bồi dưỡng nâng cao nhận 5/15
thức và phương pháp, hình thức tổ chức của hoạt động khám phá. Đầu tiên, tôi tự bồi dưỡng về cách xây dựng kế hoạch, lựa chọn các đề tài khám phá hợp lý, phù hợp với độ tuổi, có tính sáng tạo và giáo dục cao. Bản thân tôi nghiên cứu kỹ bài dạy trước khi lên lớp, khi soạn cần phải bám sát mục tiêu, ngân hàng nội dung chương trình, tìm hiểu, nắm chắc được yêu cầu và phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp. Ngoài ra, khi được Ban giám hiệu cho đi dự giờ các đồng nghiệp tôi thấy đây là một cơ hội rất tốt để trau dồi, học hỏi kinh nghiệm. Bởi vì, trong quá trình dự giờ mọi người sẽ đưa ra những nhận xét về ưu diểm và tồn tại mà giáo viên còn mắc phải, từ đó sẽ đúc rút được kinh nghiệm cho bản thân. (Minh chứng 2: Hình ảnh: Đi dự giờ đồng nghiệp để học hỏi kinh nghiệm). Bản thân tôi tích cực tham gia đầy đủ các hoạt động chuyên đề tiếp cận với những thay đổi và sáng tạo trong giáo dục. Luôn có ý thức học hỏi những người đi trước, dự giờ, tham quan các lớp, trường bạn nhằm trau dồi kiến thức, học những điều hay, điều mới lạ để thực hiện dạy trẻ có hiệu quả nhất. Việc tham gia thi giáo viên giỏi cũng là một trong những cách tự bồi dưỡng để nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cho bản thân. Thông qua việc giảng dạy trực tiếp, được đồng nghiệp, ban giám khảo góp ý, đánh giá về hoạt động dạy sẽ tăng thêm kinh nghiệm cho bản thân. 4.2. Xây dựng môi trường và làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ khám phá Xây dựng môi trường hoạt động khác nhau trong lớp nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm nhỏ được nhiều hơn, hình thức hoạt động phong phú, đa dạng hơn . Giúp trẻ tìm hiểu và khám phá cái mới linh hoạt, sáng tạo hơn. Bởi vì, môi trường là yếu tố trực tiếp tác động hằng ngày đến trẻ. Môi trường trang trí trong lớp và ngoài lớp học, môi trường học tập, môi trường vui chơi đều có vai trò quan trọng đến giáo dục trẻ. Để tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên được khám phá môi trường xung quanh bằng vật thật thông qua hoạt động thực tiễn thì điều kiện khuôn viên trong trường và ngoài trường cần đảm bảo đủ các yêu tố cho trẻ trải nghiệm khám phá thực tế theo yêu cầu cho phép. Nếu môi trường không có thì trẻ không thể có điều kiện tham gia thực tế được. Chính vì vậy dựa vào ngân hàng đề tài theo các chủ đề thiết kế các hoạt động khám phá thì tôi cùng với các đồng nghiệp đã tham mưu với nhà trường xây dựng môi trường học tập cho trẻ được khám phá thế giới xung quanh bằng các hình thức như cho trẻ tự khám phá trực tiếp, được trải nghiệm và làm các thí nghiệm phù hợp với điều kiện thực tế góp phần phát huy nhận thức cho trẻ. Đối với việc trang trí môi trường lớp học tôi luôn phải quan tâm hàng đầu. Ở 6/15
mỗi tháng tôi luôn dành thời gian nghiên cứu thiết kế môi trường lớp học sao cho phù hợp với chủ đề mà trẻ khám phá, tìm hiểu về các sự vật thông qua hình ảnh trang trí đó. Bên cạnh việc trang trí phù hợp với chủ đề, thì muốn các hoạt động khám phá đạt kết quả tốt thì phải có đồ dùng, đồ chơi vì đối với trẻ mầm non lĩnh hội kiến thức thông qua trực quan vì vậy việc sử dụng đồ dùng dạy học trực quan là rất cần thiết và quan trọng. Vì thế tôi luôn chú trọng đến việc làm đồ dùng đồ chơi ở các góc và sắp xếp đồ dùng sao cho thu hút và an toàn đối với trẻ, vừa tạo cho trẻ hứng thú khám phá, vừa giúp trẻ trải nghiệm thông qua hoat động tìm hiểu. (Minh chứng 3:hình ảnh đồ dùng tự tạo của giáo viên phục vụ hoạt động khám phá). Khi tạo môi trường cho trẻ khám phá ở góc thiên nhiên tôi đã bố trí trồng rất nhiều cây xanh để trẻ tham gia hoạt động tìm hiểu, quan sát, khám phá đối tượng một cách thực tế giúp việc tiếp thu kiến thức được dễ dàng và hứng thu hơn. 4.3. Tổ chức hoạt động khám phá cho trẻ dưới nhiều hình thức. Nội dung cho trẻ hoạt động khám phá về môi trương tự nhiên và môi trường xã hội vô cùng đa dạng và phong phú. Bởi bản thân sự vật, hiện tượng xung quanh luôn gây hứng thú cho trẻ, làm trẻ có mong muốn tìm hiểu, khám phá. Nếu quá trình này diễn ra dưới sự điều khiển của giáo viên thì hứng thú và tính ham hiểu biết của trẻ sẽ tăng lên.Việc tiếp xúc trực tiếp với các sự vật, hiện tượng sẽ tạo ra sự rung động trước cái đẹp xung quanh cho trẻ gắn bó hơn, tạo ra những xúc cảm, tình cảm tích cực và hành động thiết thực để bảo vệ môi trường xung quanh chúng. Vì vậy trong quá trình cho trẻ khám phá thế giới xung quanh, ngoài việc sử dụng các phương pháp như: phương pháp quan sát, phương pháp trò chuyện, phương pháp sử dụng trò chơi... thì hình thức để tổ chức cho trẻ khám phá là yếu tố quan trọng giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách chủ động tự tin và hứng thú. Tạo cho trẻ môi trường hoạt động khám phá phong phú, hấp dẫn với các đồ dùng đồ chơi và các nguyên vật liệu khác nhau. Dành thời gian cho trẻ tự khám phá, trải nghiệm và chia sẻ. Nên chú ý lắng nghe những câu hỏi của trẻ, tôn trọng ý kiến của trẻ. Trẻ lứa tuổi này không những có nhu cầu học mà còn có khả năng tư duy rất cao. Giáo viên không chỉ giúp trẻ mở rộng kinh nghiệm để phát triển nhận thức mà còn cần giúp trẻ nhận biết được việc học tập là một quá trình thú vị, tạo cơ hội cho trẻ khám phá, không gian các đối tượng và chia sẻ với những hài lòng, vui thích khám phá nhằm kích thích trẻ tính tò mò, thích tìm hiểu khám phá thế 7/15
giới xung quanh. Ví dụ: Tôi cho trẻ khám phá về “Sự nảy mầm của cây” Nếu như bình thường giáo viên chỉ dạy trẻ trên máy tính, lô tô…. thì trẻ sẽ hiểu theo cách thụ động, gò ép hiệu quả giáo dục không cao Thay vì cho các con xem tranh ảnh cô cho trẻ cùng làm thí nghiệm theo nhóm: Trồng cây, theo dõi, quan sát, ghi kết quả quá trình nảy mầm của cây. Trẻ được tự làm thí nghiệm cảm thấy rất hào hứng, thích thú để quan sát thảo luận và đưa ra kết quả khám phá của riêng mình. Sau đó cho trẻ trình bày về kết quả thí nghiệm của nhóm mình. Trong hoạt động khám phá để tăng sự sáng tạo và kết quả giáo dục tôi thường lồng ghép tích hợp hoạt động và trò chơi để trẻ ghi nhớ tốt hơn, hiểu vấn đề sâu và rộng hơn. Linh động, đan xen giữa các phần chuyển tiếp trong hoạt động dạy để hoạt động dạy thêm hào hứng, sôi động cho trẻ. (Minh chứng 4: Hình ảnh trẻ chia nhóm cùng gieo hạt đậu và theo dõi sự nảy mầm của hạt đậu). 4.4. Tăng cường cho trẻ tham gia các hoạt động trải nghiệm thí nghiệm khoa học. Trẻ mầm non là lứa tuổi rất hiếu động, thích khám phá, tìm tòi thế giới xung quanh. Vì vậy một trong những phương pháp giáo dục mang lại hiệu quả cao nhất đối với trẻ khi tổ chức hoạt động khám phá là phương pháp thực hành và trải nghiệm. Thông qua các thao tác nhìn, sờ, ném, ngửi…trẻ dễ dàng lĩnh hội nắm bắt và khắc sâu kiến thức. Khi tổ chức hoat động khám phá thiếu những thao tác thực hành, trải nghiệm, thí nghiệm thì trẻ không tập trung, không chú ý và sẽ không khắc sâu được kiến thức. Tạo điều kiện cho trẻ thực hành trải nghiệm, thí nghiệm với sự vật hiện tượng chính là cho trẻ làm quen với sự vật hiện tượng xung quanh một cách trực tiếp giúp cho trẻ phát triển tư duy, óc sáng tạo, cách nhận biết sự vật hiện tượng đạt được kết quả cao hơn. *Cách tiến hành một thí nghiệm. Cô giáo dùng những thủ thuật khác nhau để gây sự chú ý và khêu gợi sự hứng thú của trẻ, như đặt câu hỏi, hát, xem video… đưa ra các tình huống có ý nghĩa đối với trẻ để khuyến khích trẻ suy nghĩ về hiện tượng sẽ tiến hành thí nghiệm. Cho trẻ quan sát và trò chuyện về hiện trạng ban đầu của vật làm thí nghiệm. Cho trẻ phán đoán quá trình xảy ra và kết quả thí nghiệm, cô ghi lại phán đoán của trẻ hoặc trẻ ghi chép lại phán đoán của mình bằng hình ảnh. Trẻ cùng cô chuẩn bị các vật dụng thí nghiệm Tiến hành thí nghiệm tùy thuộc vào độ khó hay đơn giản mà cô quyết định 8/15
cùng thực hiện với trẻ hoặc cho trẻ tự thực hiện. Với những thí nghiệm đơn giản, thời gian ít cô thực hiện chậm rãi từng bước để trẻ kịp quan sát, hướng dẫn trẻ quan sát diễn biến của hiện tượng xảy ra, phát hiện và thảo luận so sánh với hiện tượng ban đầu để đi đến kết luận. Với các thí nghiệm cần thời gian dài, cô cần lựa chọn những thời điểm thích hợp để giải thích hướng dẫn trẻ ghi lại kết quả quan sát sự thay đổi của vật làm thí nghiệm bằng hình vẽ biểu đồ, kết hợp với các câu hỏi gợi ý để trẻ so sánh kết quả thí nghiệm với trạng thái ban đầu, cùng trẻ giải thích nguyên nhân của sự thay đổi và kết quả thí nghiệm. *Tổ chức cho trẻ cùng làm thí nghiệm. Với thí nghiệm 1 “ Giấy truyền nước như thế nào” và thí nghiệm 2 “ Hoa nở trong nước”. Do ảnh hưởng dịch covid 19 nên các con không thể đến trường được. Để đảm bảo các con đều được trải nghiệm với các thí nghiệm tại nhà tôi đã phối hợp với giáo viên cùng tổ, lớp đã xây dựng những bài học làm thí nghiệm. Để thuận tiện cho các con thực hiện tại nhà tôi cùng với giáo viên nhóm lớp đã chuẩn bị đồ dùng và quay video gửi cho phụ huynh thông qua zalo. Facebook nhóm lớp và nhờ phụ huynh giúp và đồng hành cunhg các con trong khi nghỉ dịch. Khi trẻ thực hiện làm thí nghiệm tại nhà tôi nhờ phụ huynh quay lại là gửi lên nhóm lớp. Thí nghiệm 1 : Giấy truyền nước như thế nào? -Chuẩn bị: 5 cốc đựng nước , giấy, màu thực phẩm ( màu đỏ, màu vàng, màu xanh). -Cách tiến hành: Để 5 cốc xen kẽ nhau. Đổ nước vào cốc số 1, số 3 và số 5. Sau đó cô đổ màu đỏ vào cốc thứ 1,màu vàng vào cốc thứ 3 và màu xanh dương vào cốc thứ 5.Tiếp theo cô làm 4 cây cầu bằng khăn giấy, nối từ cốc này sang cốc kia. Khi làm xong các cây cầu cô hỏi trẻ. Quan sát xem điều gì sẽ xảy ra. -Kết luận: Với thí nghiệm này các con thấy giấy không chỉ thấm nước đâu mà còn truyền nước nữa đúng không nào. Theo nguyên tắc pha màu thì : Màu đỏ + màu vàng = màu cam Màu vàng + màu xanh dương = màu xanh lá Ban đầu cô chỉ có 3 màu nhưng giờ cô đã có 5 màu rồi đó ( Minh chứng 5: hình ảnh cô làm thí nghiệm giấy truyền nước cho trẻ quan sát hình ảnh cắt từ video gửi phụ huynh học sinh qua facebook). (Hình ảnh trẻ thực hiện thí nghiệm tại nhà hình ảnh cắt từ video do phụ huynh học sinh gửi qua Facebook nhóm lớp). 9/15
*Thí nghiệm 2: Hoa nở trong nước -Chuẩn bị: 2 bông hoa vẽ bằng giấy A4, đĩa, nước. -Cách tiến hành: Những bông hoa cô đã chuẩn bị cô sẽ gấp những cánh hoa lại. Sau đó đổ nước vào đĩa và thả những bông hoa vào trong đĩa. Các con hãy quan sát xem điều gì xảy ra nhé Những bông hoa đang dần nở ra. -Giải thích: Vì trong giấy có những phân tử và có những thành phần khi gặp nước sẽ chuyển hóa thành chất khác, cho nên làm cho giấy nở ra đó. ( Minh chứng 6 : hình ảnh cô làm thí nghiệm hoa nở trong nước cho trẻ quan sát hình ảnh cắt từ video gửi phụ huynh học sinh qua Facebook). ( Hình ảnh trẻ thực hiện thí nghiệm tại nhà hình ảnh cắt từ video do phụ huynh học sinh gửi qua Facebook nhóm lớp). *Thí nghiệm 3: Trứng nổi hay chìm khi cho vào nước muối. -Chuẩn bị: 2 quả trứng, nước, muối, 2 cốc đựng nước nước trong suốt. -Hướng dẫn: Cô hỏi trẻ các đồ dùng cô đã chuẩn bị? Cô làm gì với những đồ dùng này? Đổ nước vào 2 cốc cho đến khi nó được khoảng một nửa. Cho khoảng 6 muỗng canh muối vào 1 cốc nước và khuấy đều. Nhẹ nhàng thả 2 quả trứng vào trong 2 cốc nước. Điều gì đang xảy ra? ( cốc nước muối quả trứng nổi lên, cốc nước không có muối quả trứng chìm xuống dưới). -Kết luận: Lượng nước muối đậm đặc khiến cho quả trứng có thể nổi được. ( Minh chứng 7 : hình ảnh trẻ tham gia trải nghiệm làm thí nghiệm trứng nổi hay chìm khi cho vào nước muối). *Thí nghiệm 4: Nến cháy nhờ khí gì? -Mục đích : Trẻ biết được không khí rất cần thiết và quan trọng với con người. Trẻ nhận biết nến cháy nhờ có khí ôxi. Khi khí ôxi hết thì nến sẽ bị tắt. -Chuẩn bị : Nến , Diêm, bật lửa, 2 cốc thuỷ tinh -Cách tiến hành: Cho trẻ quan sát và gọi tên các đồ dùng của cô đã chuẩn bị Sau đó cô châm lửa cho nến cháy. Sau đó cô úp chiếc cốc vào cây nến đang cháy 10/15
Cô hỏi trẻ: Chuyện gì sẽ xảy ra với chiếc cốc được đặt miếng giấy bạc có lỗ thủng? Cây nến cô úp cốc vào thì sao: Còn cây nến không bị úp cốc vào thì sao? Cho trẻ quan sát hiện tượng xảy ra: Nến không bị úp cốc sẽ tiếp tục cháy, còn cây nến bị úp cốc sẽ cháy 1 lúc rồi tắt. -Giải thích: Nến cháy được là nhờ khí oxi, vì vậy khi úp cốc vào cây nến đang cháy thì lượng khí oxi trong cốc cháy hết, khí oxi bên ngoài không thể vào được thì nến tắt. Cây nến ở ngoài không bị úp cốc vẫn tiếp tục cháy do tiếp xúc với oxi nên nến vẫn cháy. ( Minh chứng 8 : hình ảnh trẻ tham gia trải nghiệm nến cháy nhờ khí gì cùng cô giáo). 4.5. Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động khám phá. Ngày nay công nghệ thông tin phát triển với tốc độ nhanh chóng, cung cấp nhiều thông tin hữu ích, hấp dẫn mà đôi khi ở trong sách vở chúng ta không thẻ tìm thấy được. Tùy vào nội dung từng bài học mà tôi có thể xem và download hình ảnh, video clip ứng dụng vào dạy trẻ, trẻ được chính xác hóa các biểu tượng, hấp dẫn, cuốn hút trẻ vào giờ hoạt động hơn. Tôi thiết kế xây dựng các bài giảng điện tử trên chương trình powerpoint như : ở bài dạy “Một số loại quả” tôi đã thiết kế trò chơi củng cố trên chương trình powerpoint hoặc bài “ Tìm hiểu về bác nông dân” tôi cho trẻ xem hình ảnh công việc của các bác nông dân kết hợp lồng nhạc. Ví dụ: Hoạt động thí nghiệm sự nảy mầm của hạt . Tôi down clip về sự nảy mầm của cây cho trẻ quan sát chi tiết hơn. Ngoài ra Tôi sử dụng các phim tài liệu hoặc phóng sự ngắn về thế giới động vật lấy từ trên mạng hoặc các loại băng đĩa. ( Minh chứng 9 : hình ảnh giáo viên ứng dụng công nghệ thông tin vào giờ học). Khi sử dụng công nghệ thông tin vừa tiết kiệm được thời gian cho giáo viên vừa có thể chủ động khai thác tìm kiếm nguồn tài nguyên giáo dục qua mạng thông tin truyền thông, Internet,…nguồn tài nguyên vô cùng phong phú với hình ảnh, âm thanh, văn bản, phim…sống động tự nhiên tác động tích cực đến sự phát triển trí tuệ của trẻ mầm non cũng như ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân cách toàn diện ở trẻ. 4.6. Phối kết hợp với phụ huynh để đạt hiệu quả dạy trẻ cao nhất. Việc giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện các phẩm chất và năng lực nhằm giúp trẻ phát triển nhân cách một cách toàn diện là một quá trình lâu dài liên tục, diễn ra 11/15
ở nhiều môi trường khác nhau, liên quan rất nhiều đến các mối quan hệ xã hội phức tạp. Vì thế, việc giáo dục nói chung và giáo dục trẻ em nói riêng luôn luôn đòi hỏi sự phối hợp, kết hợp chặt chẽ của nhiều lực lượng xã hội và nhất là đòi hỏi sự quan tâm phối hợp đúng cách giữa nhà trường, gia đình và mọi người trong xã hội. Để nâng cao chất lượng hoạt động khám phá của trẻ trong trường mầm non để có sự giáo dục toàn bộ giữa gia đình và nhà trường. Gia đình phối hợp với cô giáo để quan tâm đến chế dộ ăn, chế độ sinh hoạt của trẻ về việc dạy trẻ cách ứng xử đúng đắn, giáo dục lòng yêu thương con người và đặc biệt quan tâm đến ham tìm tòi khám phá sự vật xung quanh trẻ. Giáo viên cần trao đổi với các bậc phụ huynh để phụ huynh giúp trẻ phát huy tính sáng tạo, tư duy của trẻ trong việc khám khá sự vật hiện tượng xung quanh ở mọi lúc mọi nơi. Ví dụ: Trong chủ đề “Thế giới thực vật”, hôm nay tôi cho trẻ làm tìm hiểu về sự nảy mầm của cây. Trẻ được tham gia trải nghiệm và thực hiện công việc xong do thực nghiệm cần thời gian trẻ mới thu được kết quả và có thể một số trẻ nghỉ, thông qua trao đổi với phụ huynh, để phụ huynh nắm được từ đó tạo điều kiện cho trẻ được thực hiện việc gieo hạt ở nhà, khi được cô thường xuyên hỏi thăm về sản phẩm thì trẻ tỏ ra rất hứng thú, khi chính trẻ thực hiện và khám phá. Bên cạnh đó, làm tốt công tác phối hợp giữa gia đình và nhà trường còn để thống nhất nội dung, phương pháp giáo dục trẻ. Nhấn mạnh vai trò nêu gương của người lớn trong gia đình, giúp trẻ luôn được sống trong môi trường giáo dục ở mọi lúc mọi nơi (Minh chứng 10: Hình ảnh cô giáo trao đổi với phụ huynh về tình hình của trẻ) 5. Kết quả đạt được. Từ việc áp dụng một số biện pháp giúp trẻ 5 -6 tuổi tích cực khi tham gia hoạt động khám phá ở trường mầm non tại lớp A1, tôi đã thu được kết quả sau: * Giáo viên: Qua quá trình tiếp thu những đổi mới của lớp bồi dưỡng giáo viên về điều chỉnh và đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục lĩnh vực nhận thức, trong đó có hoạt động khám phá khoa học, quá trình học tập bồi dưỡng chuyên đề khám phá từ đồng nghiệp, bản thân tôi đã có thêm nhiều kiến thức về phương pháp giảng dạy, tự tin, mạnh dạn lựa chọn những nội dung mới.tích cực cho trẻ tham gia những hoạt động tham quan dã ngoại, thí nghiệm, trải nghiệm thực tế * Về phía trẻ: Trẻ tích cực sáng tạo tham gia trải nghiệm rất nhiều về môi trường tự nhiên và môi trường xã hội, trẻ thường xuyên thảo luận cùng nhau, đưa các câu hỏi đố nhau khi bắt gặp một hiện tượng lạ. Trẻ mạnh dan, tự tin, tích cực, sáng tạo tham gia các hoạt động khám phá biết 12/15
nói lên ý kiến của mình. Từ đó trẻ sẽ lĩnh hội được vốn kiến thức, kỹ năng mới cho bản thân mình. Không chỉ có vậy, thông qua các giờ trải nghiệm, khám phá khoa học tư duy của trẻ sẽ được kích thích nhiều hơn, trí tưởng tượng phong phú hơn thông qua đó giúp trẻ phát triển toàn diện. Đặc biệt sự sáng tạo tích cực của trẻ trong hoạt động khám phá tăng lên rõ rệt. (Minh chứng 11: Bảng kết quả đánh giá trên trẻ cuối năm sau khi thực hiện đề tài). 6. Bài học kinh nghiệm Qua quá trình thực hiện đề tài bản thân tôi đã rút ra được những kinh nghiệm như sau: Bản thân cần phải tích cực tìm tòi học hỏi, nhận thức sâu sắc những nội dung giáo dục trong hoạt động khám phá và lựa chọn nội dung phù hợp đưa vào dạy trẻ lớp mình. Mạnh dạn dám nghĩ, dám làm, khắc phục mọi khó khăn để thực hiện thành công ý tưởng của mình. Phát huy sức mạnh tổng hợp của nhà trường, giáo viên, phụ huynh trong công tác giáo dục và hình thành các kỹ năng trải nghiệm, khám phá cho trẻ. Tổ chức nhiều hoạt động tạo mọi cơ hội để trẻ được khám phá khoa học tích lũy kiến thức về môi trường xung quanh. Kết hợp chặt chẽ với phụ huynh, tạo uy tín và tiềm năng đối với phụ huynh và đối với trẻ. Dạy trẻ bằng tình yêu thương và lòng nhiệt tình. Luôn tìm tòi, đầu tư thời gian nghiên cứu, sưu tầm thêm các trò chơi áp dụng trong và ngoài hoạt động học, các thí nghiệm đơn giản nhưng thú vị, khích thích sự tò mò, hứng thú của trẻ. PHẦN THỨ BA KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1.Kết luận. “Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai”. Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của mỗi dân tộc. Việc bảo vệ và chăm sóc, giáo dục trẻ em là trách nhiệm của nhà nước, của xã hội và của mỗi gia đình. Đối với việc giáo 13/15
dục và phát triển nhân cách cho trẻ ngay từ lứa tuổi mầm non, hoạt động khám phá đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển trẻ nhỏ về mọi mặt như: thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể lực và lao động. Hoạt động khám phá là một hoạt động học tập giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh. Việc giúp trẻ 5- 6 tuổi tích cực húng thú trong giờ khám phá là hết sức cần thiết, nó góp phần không nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giáo dục nhằm phát triển toàn diện cho trẻ. Qua các biện pháp đã triển khai thực hiện trên trẻ, sau thời gian tổ chức thực hiện đã đem lại hiệu quả rất tốt, các trẻ bị thu hút, lôi cuốn và thật sự hứng thú vào hoạt động khám phá. Trẻ tự tin khi nói lên ý kiến của mình. Từ đó trẻ sẽ lĩnh hội được vốn kiến thức, kỹ năng mới cho bản thân mình. Không chỉ có vậy, thông qua các giờ trải nghiệm, khám phá khoa học tư duy của trẻ sẽ được kích thích nhiều hơn, trí tưởng tượng phong phú hơn thông qua đó giúp trẻ phát triển trí tuệ của mình. 2. Khuyến nghị. Qua tìm tòi nghiên cứu và thực hiện đề tài tôi nhận thấy nội dung cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh ở bậc học mầm non là rất phù hợp và cần thiết. Vì vậy tôi có một số khuyến nghị sau: * Đối với giáo viên: Giáo viên phải nắm bắt nhanh chương trình, phương pháp, hình thức đổi mới của hoạt động khám phá. Bản thân giáo viên cần phải tích cực tìm tòi học hỏi, nhận thức sâu sắc những nội dung giáo dục và mạnh dạn lựa chọn nội dung phù hợp đưa vào dạy trẻ lớp mình. Cần hiểu rõ đặc điểm tâm sinh lí của trẻ từ đó biết nhu cầu, hứng thú, khả năng của trẻ, lấy trẻ làm trung tâm và thiết kế các hoạt động khám phá bằng nhiều hình thức trải nghiệm khác nhau để đạt hiệu quả cao nhất. Linh hoạt và sáng tạo khi tổ chức các hoạt động cho trẻ khám phá thông qua các hoạt động thực tiễn dựa vào điều kiện thực tế sẵn có tránh xa vời, gò ép trẻ. Khi truyền đạt kiến thức cho trẻ phải thật đơn giản, dễ hiểu không phức tạp làm trẻ khó hiểu, khi cùng trẻ khám phá cô hãy là người bạn ân cần, cởi mở giúp trẻ thấy hào hứng và gần gũi hơn. * Đối với Ban giám hiệu nhà trường: Trường mầm non tiếp tục điều kiện cho giáo viên chúng tôi được học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Tích cực tham mưu với các cấp, các ngành làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục, hỗ trợ kinh phí mua sắm trang thiết bị dạy học-đồ dùng đồ chơi để phục vụ tốt cho việc giảng dạy và chăm sóc nuôi dưỡng trẻ. 14/15
* Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo: Tiếp tục tăng cường tổ chức các lớp bồi dưỡng giáo viên vào dịp hè, đầu năm. Tổ chức một số chuyên đề trọng điểm về bồi dưỡng đội ngũ, đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong các nhà trường. ..........................Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm của bản thân trong việc giúp trẻ 5-6 tuổi hứng thú khi tham gia hoạt động khám phá ở trường mầm non. Kính mong sự góp ý chân thành của hội đồng khoa học để bản thân có thêm nhiều kinh nghiệm tốt hơn. Tôi xin cam đoan những nội dung trong sáng kiến kinh nghiệm là do chính bản thân tôi nghiên cứu, không sao chép của mọi người. nếu sai tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Phú Cường , ngày 19 tháng 6 năm 2020 Người viết Hoàng Thị Oanh MỤC LỤC PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ.................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................1 2.Mục đích nghiên cứu.....................................................................................2 3. Đối tượng nghiên cứu...................................................................................2 4.Đối tượng khảo sát thực nghiệm................................................................... 2 5. Phương pháp nghiên cứu..............................................................................2 15/15
6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu..................................................................2 PHẦN THỨ HAI...................................................................................................3 NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ............................3 1. Cơ sở lý luận của vấn đề................................................................................3 1.1. Cơ sở lý luận..............................................................................................3 1.2. Cơ sở thực tiễn...........................................................................................4 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu......................................................................4 2.1. Thuận lợi ...................................................................................................4 2.2. Khó khăn:.................................................................................................. 4 2.3. Khảo sát thực trạng....................................................................................5 3. Những biện pháp thực hiện.......................................................................... 5 4. Biện pháp thực hiện ( Biện pháp thực hiện từng phần)................................5 4.1.Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức về phương pháp, hình thức tổ chức của hoạt động khám phá........................................................................... 5 4.2. Xây dựng môi trường và làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ khám phá.............6 4.3. Tổ chức hoạt động khám phá cho trẻ dưới nhiều hình thức......................7 4.4. Tăng cường cho trẻ tham gia các hoạt động trải nghiệm thí nghiệm khoa học..................................................................................................................... 8 4.5. Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động khám phá.......................11 4.6. Phối kết hợp với phụ huynh để đạt hiệu quả dạy trẻ cao nhất.................11 6. Bài học kinh nghiệm ..................................................................................13 PHẦN THỨ BA..................................................................................................13 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................................13 1.Kết luận....................................................................................................... 13 2. Khuyến nghị............................................................................................... 14 16/15