Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp lồng ghép chương trình giáo dục steam cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong trường Mầm non

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Một số biện pháp lồng ghép chương trình giáo dục steam cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong trường Mầm non" được hoàn thành với mục tiêu nhằm bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên cụ thể từng tuần, từng tháng và đối với từng giáo viên như: xây dựng các tiết mẫu, dự giờ, thao giảng chuyên đề, tổ giúp tổ, lớp giúp lớp, tổ chức hội giảng cấp trường chào mừng ngày 20/11.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp lồng ghép chương trình giáo dục steam cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong trường Mầm non

MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: Giáo dục mầm non là một mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, chịu trách nhiệm chăm sóc giáo dục trẻ từ 0-6 tuổi. Đây là giai đoạn đặt nền móng đầu tiên quan trọng của nhân cách con người. STEAM là phương pháp học tập chủ yếu dựa trên thực hành và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Giáo dục STEAM tập trung vào những yếu tố quan trọng như: Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Math (Toán học). Theo đó, Mô hình giáo dục STEAM là quá trình tích hợp kiến thức giữa các môn khoa học, kỹ thuật, toán học, công nghệ, qua đó xây dựng cho học sinh các kỹ năng được kết hợp hài hòa từ kiến thức của các bộ môn nói trên để sử dụng khi làm việc trong thế giới công nghệ ngày nay. Các kiến thức và kỹ năng này phải được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ cho nhau giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. Trẻ mầm non không học lý thuyết hàn lâm, qua những lời nói suông, giảng giải mà chúng học qua chính những trải nghiệm - thực làm, thực học. Đặc điểm tư duy của trẻ mầm non là tư duy trực quan. Vì thế khi cho trẻ quan sát và thực hiện một thí nghiệm khoa học, hãy chỉ tập trung vào việc đặt câu hỏi để trẻ tự nói ra những thay đổi, những hiện tượng mà trẻ nhìn thấy và nghe thấy. Tránh giải thích dài dòng về nguyên lý khoa học, mà hãy tập trung vào giúp trẻ phát hiện những thay đổi, những diễn biến của hiện tượng. Với các nguyên lý khoa học phức tạp trẻ sẽ tiếp tục được tiếp cận ở các cấp học cao hơn. Giáo dục STEAM sẽ phá đi khoảng cách giữa hàn lâm và thực tiễn, tạo ra những con người có năng lực làm việc một cách sáng tạo. Là một giáo viên đứng lớp 5 tuổi, hàng ngày được tiếp xúc gần gũi với trẻ, hiểu được mức độ nhận thức của trẻ, bản thân tôi luôn mong muốn được áp dụng phương pháp học tập này cho học
sinh của mình giúp trẻ sáng tạo hơn, chủ động hơn để các con tìm ra nguyên lý khoa học ngay trong những hoạt động đơn giản. Với mong muốn trên, tôi mạnh dạn chọn đề tài:“Một số biện pháp lồng ghép chương trình giáo dục steam cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong trường Mầm non”. 2. Mục đích nghiên cứu:. - Mục tiêu chung: Thực hiện kế hoạch chỉ đạo của PGD &ĐT về việc ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM trong tổ chức hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo. Chương trình giáo dục Mầm non đặc biệt coi trọng việc tổ chức các hoạt động phù hợp với sự phát triển của từng cá nhân trẻ, khuyến khích trẻ hoạt động chủ động tích cực, hồn nhiên vui tươi, thể hiện hết khả năng của bản thân; đồng thời tạo điều kiện cho giáo viên phát huy khả năng sáng tạo trong việc lựa chọn và tổ chức các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ linh hoạt và sáng tạo nhất, thực hiện đúng phương châm “Học bằng chơi – Chơi mà học”, đáp ứng mục tiêu phát triển toàn diện trẻ về mọi mặt. - Mục tiêu riêng: Năm học 2023-2024 trường Mầm non Minh Quang B Áp dụng phương pháp giáo dục STEAM vào các hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Trong đó nhà trường tập trung chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn, giám sát đối với các hoạt động: Từ việc chủ động xây dựng kế hoạch giáo dục nội dung giáo dục ứng dụng phương pháp STEAM với các dự án cụ thể, gần gũi và thiết thực xuyên suốt các chủ đề giáo dục trong năm học; đến việc tổ chức thực hiện dự án, kết quả thực hiện dự án. Tổ chức sinh hoạt chuyên đề để trao đổi chia sẻ, thảo luận các nội dung áp dụng phương pháp giáo dục STEAM vào chương trình sao cho phù hợp với đặc điểm của trẻ, của lớp và của địa phương. Ban giám hiệu phân công hỗ trợ việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non cho từng tổ khối trong trường. Tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt của tổ chuyên môn trong việc tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môm nhằm bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên cụ thể từng tuần, từng tháng và đối với từng giáo viên như: xây dựng các tiết mẫu, dự giờ, thao giảng chuyên đề, tổ giúp tổ, lớp giúp lớp, tổ chức hội giảng cấp trường chào mừng ngày 20/11.
3. Đối tượng nghiên cứu. Đối tượng nghiên cứu của đề tài là “Một số biện pháp lồng ghép chương trình giáo dục steam cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong trường Mầm non”. 4. Đối tượng khảo sát thực nghiệm. - Trẻ mẫu giáo lớn 5-6 tuổi. - Số lượng trẻ: 30 trẻ 5. Phương pháp nghiên cứu. - Chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi. - Nghiên cứu các loại sách, tài liệu hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục của Steam cho giáo viên mầm non của vụ giáo dục mầm non. - Các chuyên đề giáo dục mầm non mới lấy trẻ làm trung tâm 6. Phạm vi và thời gian nghiên cứu. - Tại lớp 5 tuổi A2- Trường mầm non Minh Quang B. - Từ tháng 9/2022 đến tháng 4/2024. PHẦN II: NHỮNG BIỆN PHÁP MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. 1.Cơ sở lý luận. STEAM là phương pháp giáo dục chủ yếu dựa trên thực hành và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Thay cho các phương pháp giáo dục truyền thống tại Việt Nam hiện nay, trẻ chỉ được học lý thuyết mà rất ít khi được sử dụng các lý thuyết đã học vào thực tế. Kiến thức trẻ học được rất nhiều nhưng trẻ lại không nhớ được lâu. Điều này vô hình gây ra khó khăn cho trẻ trong việc áp dụng kiến thức vào các ứng dụng trong cuộc sống. Đối với trẻ mầm non, việc ứng dụng Steam vào dạy cho trẻ những bài học là vô cùng quan trọng. Thực hành là để giúp trẻ phát triển khả năng kiểm soát và phối hợp các hoạt động của các bộ phận trên cơ thể, giúp trẻ rèn luyện được tính tự lập và dần thích nghi với hoàn cảnh, môi trường sống. Các bài học, bài tập thực hành của môn này còn góp phần rất quan trọng trong sự phát triển trí tuệ, nhân cách và là kim chỉ nam hướng tâm hồn trẻ đến với chân, thiện, mỹ. STEAM dựa trên lý thuyết giáo dục hiện đại, xem giáo viên là người hỗ trợ về học tập, không chỉ là người cung cấp kiến thức. Phương pháp này mang lại sự hứng khởi trong học tập nhưng vẫn đảm bảo việc nắm bắt kiến thức, giúp các em thật sự tương tác với môn học và học vì yêu thích, đồng thời kích thích sự tìm tòi khám phá.
Mặt khác, việc đặt trẻ làm trung tâm sẽ giúp các em trở thành những nhà lãnh đạo mạnh mẽ, những nhà cải tiến đầy sáng tạo. Mô hình STEAM còn khá mới mẻ ở Việt Nam nhưng đã là “kim chỉ nam” rất thịnh hành trong lĩnh vực giáo dục ở các quốc gia phát triển hàng đầu trên thế giới như Mỹ, Nhật… Bởi vậy tôi muốn lồng ghép chương trình giáo dục Steam vào tổ chức hoạt động giáo dục cho trẻ 5- 6 tuổi, trong suốt giai đoạn này trẻ trải qua quá trình phát triển tâm sinh lý không ngừng và nổi bật nhất. Trẻ là những cá nhân học tập và khám phá thế giới xung quanh rất tinh tế bằng các giác quan nhạy bén của mình, từ đó hình thành nên tính độc lập và tự xây dựng mang nét riêng của từng cá nhân. 2. Khảo sát thực trạng Năm học 2023 - 2024, tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 5TA2 với sĩ số 30 trẻ trong quá trình thực hiện đề tài tôi đã gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau: * Thuận lợi: - Sở giáo dục đào tạo đã tổ chức lớp đào tạo cho các trường, bồi dưỡng phương pháp dạy học STEAM. Giáo viên đi đào tạo về tập huấn lại cho 100% giáo viên trong trường. - Nhà trường luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của phòng GDĐT cùng với ban giám hiệu trường Mầm non Minh Quang B năng động, sáng tạo có tinh thần trách nhiệm cao, có đội ngũ giáo viên nhiệt tình năng nổ, yêu mến trẻ, có tinh thần đoàn kết và giúp đỡ nhau trong quá trình nghiên cứu. - Được sự quan tâm hỗ trợ của các bậc phụ huynh đã hưởng ứng tham gia các phong trào của nhà trường, của lớp nhiệt tình, thường xuyên ủng hộ những nguyên vật liệu để làm đồ dùng dạy học và vui chơi cho các cháu. - Đa số trẻ đến lớp đều khoẻ mạnh, đúng độ tuổi có nề nếp học tập và đặc biệt trẻ rất ham tìm tòi và khám phá. - Bản thân được đi kiến tập các tiết dạy STEAM do phòng GDĐT tổ chức, tôi đã nhận thức được sự quan trọng và tính cấp thiết về việc đổi mới phương pháp dạy học STEAM nên tôi cũng mạnh dạn áp dụng phương pháp STEAM vào quá trình soạn bài và lên lớp. * Khó khăn
Tài liệu về phương pháp giáo dục STEAM cho giáo viên tham khảo không nhiều và chưa phong phú. Đồ dùng, trang thiết bị phục vụ cho trẻ học tập theo phương pháp giáo dục STEAM còn hạn chế. Giáo viên chưa có tài liệu hướng dẫn cụ thể, tự nghiên cứu tài liệu về phương pháp giáo dục STEAM qua mạng Internet Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho tiết dạy ứng dụng phương pháp STEAM còn hạn chế, chưa phong phú, chưa đa dạng Diện tích lớp hẹp , phòng ngủ không khép kín làm ảnh hưởng đến quá trình tổ chức hoạt động . 3. Số liệu điều tra trước khi thực hiện Kết quả khảo sát đầu năm học 2023 – 2024 STT Nội dung Đạt Chưa đạt Số Trẻ % Số Trẻ % 1 Trẻ hứng thú với các hoạt động 26 86,7% 4 13,3 % 2 Hứng thú của trẻ với môi trường lớp 23 76,7% 7 23,3% học 3 Kỹ năng khi tham gia các hoạt động 20 66,7% 10 33,3% của trẻ 4. NHỮNG BIỆN PHÁP THỰC HIỆN ( Biện pháp chính) Biện pháp 1: Nghiên cứu các tài liệu về hoạt động steam Biện pháp 2: Xây dựng môi trường hoạt động STEAM Biện pháp 3: Ứng dụng công nghệ và tích hợp các yếu tố steam vào giảng dạy, Lồng ghép các dự án STEAM trong các hoạt động của trẻ. Biện pháp 4: Phối kết hợp với phụ huynh phát triển sự sáng tạo của trẻ qua phương pháp STEAM 5. Những biện pháp thực hiện: (Phương pháp từng phần) 5.1. Biện pháp 1: Nghiên cứu các tài liệu về hoạt động steam Năm học 2023 – 2024 nhà trường cử một số giáo viên đi tham gia lớp tập huấn “Dạy học theo phương pháp STEAM” do Sở giáo dục và đào tạo tổ
chức. Giáo viên sau khi đi tập huấn về đã kiến tập toàn bộ những kiến thức đã học cho 100% giáo viên trong trường. Thông qua lớp học tôi nhận thấy việc dạy học ứng dụng phương pháp STEAM là cực kỳ cần thiết cho giáo dục mầm non. Tham khảo lời khuyên từ các chuyên gia và giáo viên giảng dạy bằng cách vào nhóm zalo có cả chuyên gia giáo dục Singapo và các học viên của lớp. Nhóm thường xuyên có những trao đổi về những hoạt động ứng dụng phương pháp STEAM trong giảng dạy ở những cơ sở mầm non, những quốc gia khác nhau để tôi có thể cập nhật, mà còn hỗ trợ cho sự lưu loát, logic khi truyền tải kiến thức cho trẻ. Tôi luôn luôn học hỏi, tiếp cận với các tài liệu giáo dục chất lượng cao vừa cung cấp đủ kiến thức, vừa “thân thiện” và dễ hiểu đối với cả giáo viên và đối với cả trẻ. Ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn trao đổi và thống nhất buổi sinh hoạt chuyên đề, buổi tọa đàm giúp cho giáo viên cùng nhau trao đổi, chia sẻ những vướng mắc trong quá trình thực hiện lồng ghép phương pháp STEAM vào giảng dạy. (Hình ảnh giáo viên đi tập huấn) 5.2. Biện pháp 2: Xây dựng môi trường hoạt động STEAM Mục đích: Tận dụng các không gian trong và ngoài lớp học thiết kế các khu vực, các góc chơi với các học liệu phong phú tạo mọi cơ hội giúp trẻ phát triển tư duy sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề. Với mục đích như vậy tôi đã sắp xếp góc lớp theo các nguyên tắc. Sắp xếp góc lớp - Góc chơi phải hấp dẫn, thu hút trẻ chơi; Có tính kích thích, gợi mở, cuốn hút trẻ tò mò khám phá. (Phụlục 1-Hình ảnh 1+2+3+4+5) Hình ảnh trang trí các góc chơi cho trẻ - Nguyên học liệu sử dụng vật thật, vật tự nhiên và các phế liệu tái sử dụng đảm bảo an toàn. - Thiết kế gồm có 3 khu vực: Giá để nguyên vật liệu, học liệu; Nơi trẻ chế tạo và trải nghiệm tạo ra sản phẩm; Nơi trưng bày sản phẩm. - Trẻ em cần rất nhiều vật liệu có thể sử dụng lâu dài và các bộ phận rời rạc để phục vụ cho quá trình chế tạo, điều chỉnh và hoàn thiện. Hãy sắp xếp và trưng bày các vật liệu một cách bắt mắt hấp dẫn để trẻ có thêm động lực sử dụng trí tưởng tượng của mình để sáng chế dựa trên những vật liệu đó. - Trẻ phải được hợp tác, tương tác, được thảo luận với nhau, được lựa chọn các đồ chơi khác nhau. - Góc chơi sắp xếp khoa học, dễ quản lý, bảo quản và thuận tiện vệ sinh. Cần sắp xếp góc chơi theo góc nhìn của trẻ (độ cao vừa phải để trẻ dễ thao tác với đồ dùng trong góc
Cách sắp xếp không gian sáng tạo - Tận dụng các khu vực trong trường Môi trường là người thầy thứ 3 dành cho học sinh. Căn cứ vào diện tích, khuôn viên nhà trường để xây dựng các khu vực và các góc chơi sau: + Khu vực chơi tĩnh như góc sách (thư viện cộng đồng). + Khu vực chơi động như góc chơi cát, nước, các đồ dùng phát triển thể + Góc chơi theo chủ đề (toán, ngôn ngữ, nghệ thuật, khoa học…) + Góc không gian sáng tạo. + Góc chăm sóc vườn cây - Tạo một góc chơi trong lớp STEAM có thể đưa vào trong góc tạo hình, khám phá khoa học, nếu làm một góc riêng thì phải đảm bảo tiêu chí sáng tạo, tò mò, hứng thú của trẻ. Lớp học rộng có thể sắp đặt khoảng không gian dành riêng cho việc chế tạo và trải nghiệm, sáng chế với tên gọi là góc khám phá khoa học, những khu vực này thường có giá kệ để trưng bày và cất giữ vật liệu và dụng cụ, nguồn điện và bàn học lớn có thể để sát với góc nghệ thuật. Nếu lớp học không đủ rộng để tạo một không gian sáng tạo riêng biệt có thể tạo tại 1 bàn học của trẻ. Sắp xếp gần góc tạo hình, lắp ráp để trẻ kết hợp sử dụng nguyên vật liệu. Hãy tạo không gian sáng tạo và không gian cất giữ vật liệu gần nhau để trẻ có thể lấy vật liệu dễ dàng. Điều quan trọng nhất là trẻ phải biết được nơi cất giữ vật liệu chúng cần để hoàn thành nhiệm vụ. Khi bạn quan sát trẻ thực hiện thử thách, bạn có thể gợi ý và giúp trẻ sắp xếp các vật liệu theo hướng có lợi cho việc giải quyết vấn đề chứ không phải chỉ để trưng bày. Hãy sắp xếp và trưng bày các vật liệu một cách bắt mắt hấp dẫn để trẻ có thêm động lực sử dụng trí tưởng tượng của mình để sáng chế dựa trên những vật liệu đó. Cách tập hợp nguyên vật liệu Các nguồn học liệu từ: + Đóng góp của các gia đình tại địa phương + Đồ phế liệu. Chợ hoặc cửa hàng đồ cũ. + Giáo viên và trẻ sưu tầm. Sắp xếp và trưng bày vật liệu Cách sắp xếp: Phân loại từng nguyên vật liệu để riêng từng rổ có dán tên nguyên liệu kèm hình ảnh để trẻ dễ tìm. Ví dụ: Rổ đựng lõi giấy, rổ đựng que kem, rổ dựng vải vụn, len… Khi vật liệu được sắp xếp và trưng bày hợp lý, trẻ em sẽ thấy rõ và dễ dàng sửdụng hơn. Ví dụ, trẻ có thể tìm kiếm một vật liệu nào đó sẵn có để gắn 7
một thanh gỗ với 1 chiếc kẹp phơi quần áo. Khi thấy một cách thức nào đó không thành công, trẻ sẽ quay lại với các món vật liệu và tìm giải pháp thay thế. Trẻ cũng sẽ thấy rằng mỗi vật liệu đều được sắp xếp ở một nơi hợp lý và điều đó giúp cho việc tìm kiếm và dọn dẹp trở nên dễ dàng hơn. Các hộp nhựa hoặc giỏ nhựa trong rất thích hợp để cất giữ vật liệu. Hãy để tất cả các vật liệu ở ngang tầm nhìn của trẻ. Bổ sung hoặc thay thế các vật liệu ngay khi cần thiết. Khay sáng chế không chỉ để dùng trong các thử thách chế tạo mà có thể đơn thuần chỉ là đồ dùng cho các hoạt động chế tạo và tinh chỉnh. Hãy chỉ cho trẻ thấy mỗi vật liệu đều được đặt ở một nơi riêng biệt và hướng dẫn trẻ cách đặt vật liệu về đúng nơi quy định. Hãy giới thiệu các sản phẩm mà trẻ đã hoàn thiện để các bạn khác có thể học hỏi. Điều này sẽ khuyến khích trẻ chia sẻ với mọi người về quy trình chế tạo sản phẩm và truyền cảm hứng sáng tạo cho các bạn khác. Một dự án có thể phải mất nhiều ngày để hoàn thiện. Hãy chọn một khu giá kệ để trưng bày các sản phẩm đang trong quá trình chế tạo và hoàn thiện để trẻ có thể tiếp tục và dần hoàn thành Sự an toàn: Để đảm bảo an toàn khi trẻ sử dụng các công cụ thật đòi hỏi trẻ phải biết chấp nhận và xử lý các tình huống rủi ro. Cho phép trẻ sử dụng công cụ thật sẽ khiến trẻ cảm thấy tự tin và độc lập vì nó đồng nghĩa với việc người lớn đặt niềm tin vào khả năng của trẻ. Vai trò của một người giáo viên là dạy trẻ sử dụng công cụ một cách an toàn và hướng dẫn trẻ kiểm soát công cụ đó. Ví dụ, hãy đặt ra các quy định về việc sử dụng súng bắn keo nhiệt độ thấp với một vài lưu ý khi sử dụng và hướng dẫn trẻ đặt súng bắn keo vào hộp thiếc khi không sử dụng. Khi thấy có rủi ro ảnh hưởng đến sự an toàn của trẻ, chỉ rõ và dạy trẻ cách sử dụng đồ vật an toàn. Sau khi áp dụng biện pháp này tôi nhận thấy trẻ hứng thú hơn khi tham gia các hoạt động của lớp cũng như kiến thức kỹ năng của trẻ nâng cao hơn rất nhiều. 5.3. Biện pháp 3: Ứng dụng công nghệ và tích hợp các yếu tố steam vào giảng dạy, Lồng ghép các dự án STEAM trong các hoạt động của trẻ. * Ứng dụng công nghệ và tích hợp các yếu tố steam vào giảng dạy. STEAM là nơi giáo viên quyết định lĩnh vực nào sẽ tập trung vào trong các hoạt động tích hợp dựa vào lớp học, nội dung giờ học và học sinh . Việc tích hợp 5 thành phần STEAM với nhau sẽ được dựa theo 3 yếu tố : - Tích hợp với chủ đề chung: Với yếu tố này, giáo viên có thể tìm một quyển sách liên quan đến chủ đề chung, thiết lập thí nghiệm khoa học để dạy về chủ đề này cho học sinh. Sau đó giáo viên đưa ra một vấn đề tương tự được tìm thấy trong sách, hỗ trợ cho trẻ có cơ hội tìm các cách để giải quyết vấn đề, sau đó chọn một cách. Giáo viên cho trẻ thiết kế, xây dựng và thử nghiệm vật mẫu và cùng là cho trẻ trình bày về sản phẩm của mình .
VD : Chủ đề nước và các hiện tượng tự nhiên Trẻ biết đặc điểm của nước là không màu, không mùi, không vị, nước có thể biến đổi màu, sự hòa tan của nước, vật chìm vật nổi trong nước. Trẻ biết được sự kì diệu của nước: Nước nóng hòa tan nhanh hơn nước lạnh, nước có thể di chuyển... Trẻ biết được ý nghĩa của đặc điểm hòa tan nước nóng, nước lạnh và sự di chuyển của nước đối với cuộc sống của con người. Trẻ tự sáng tạo và trải nghiệm. -Tích hợp theo vấn đề cần giải quyết ở thế giới thực Với yếu tố này, giáo viên có thể tìm một quyển sách liên quan đến vấn đề đang tồn tại, thiết lập thí nghiệm khoa học để dạy về vấn đề này cho học sinh. Sau đó giáo viên sẽ hỗ trợ cho trẻ tìm các cách để giải quyết vấn đề, sau đó chọn một cách. Giáo viên cho trẻ thiết kế, dựng và thử nghiệm vật mẫu và cuối cùng là cho trẻ trình bày về sản phẩm của mình. Trong quá trình khám phá, trẻ được tự lên kế hoạch, tự thực hiện và điều hành các hoạt động trải nghiệm của chính mình, giáo viên chỉ có vai trò định hướng, hỗ trợ trẻ trong các hoạt động. Dạy học Dự án là một hình thức dạy học trong đó trẻ đóng vai trò trung tâm, dưới sự giúp đỡ của cô giáo, trẻ tự giải quyết một nhiệm vụ học tập mang tính phức hợp nào đó cả về lý thuyết lẫn thực hành. Qua đó trẻ tạo ra được các sản phẩm của mình và có thể giới thiệu chúng với mọi người. Với phương pháp dạy học Dự án, giáo viên không còn giữ vai trò chủ đạo mà là người hướng dẫn, giúp đỡ, tạo môi trường, tạo vai trò cho trẻ trong dự án, trẻ tự thực hiện các hoạt động, tự làm bài tập nhóm, thảo luận lựa chọn đề tài để làm báo cáo. Trẻ phải tự xử lí thông tin, tự phục vụ đảm bảo an toàn. * Lồng ghép các dự án STEAM trong các hoạt động của trẻ. Từ những thực tiễn trên, bản thân tôi luôn suy nghĩ tìm tòi, nghiên cứu, tham khảo tài liệu để tìm ra những nội dung hoạt động có ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM cho trẻ. Trước tiên tôi phải nghiên cứu chương trình, cập nhật thông tin từ chuyên đề, trên mạng Internet, tự bồi dưỡng chuyên môn, tìm hiểu một số kiến thức về STEAM, về các hoạt động cho trẻ có thể áp dụng được phương pháp STEAM. Tôi đã có thể xây dựng kế hoạch giáo dục cụ thể nhằm thực hiện được yêu cầu có ứng dụng phương pháp STEAM trong hoạt động ngoài trời. Sau khi đã lựa chọn được những dự án phù hợp tôi sẽ đưa vào lồng ghép trong các tháng để tổ chức các hoạt động trong dự án đó. Trong từng hoạt động cụ thể cần linh hoạt ứng dụng phương pháp STEAM để đạt được hiệu quả cao nhất. Tùy theo những dự án khác nhau thì cách thức tiếp cận và tổ chức cho trẻ là hoàn toàn khác nhau. Sau đây là một ví du cụ thể chúng tôi đã tiến hành. - Trong hoạt động học: Với nội dung kiến thức đã tìm hiểu tôi đã đưa vào kế hoạch năm học được triển khai thông qua những dự án cụ thể để lồng ghép vào trong các tháng một cách hiệu quả nhất, mỗi tháng có thể lồng ghép hai hoặc ba dự án phù hợp. Tháng 11 tôi đưa dự án “Chế tạo rô bốt”, tháng 12 có dự án “Làm
khẩu trang”, tháng 2 có dự án “Nghệ thuật làm tranh Mosaic từ vỏ Trứng”… Bước đầu trẻ phát triển khả năng giải quyết vấn đề, tư duy và sáng tạo. Bảng xây dựng các dự án theo kế hoạch năm học trẻ 5-6 tuổi như sau: STT Tháng Dự án Thời gian thực hiện 1 9 + Dự án đèn lồng 2 buổi + Làm ống đựng bút 2 buổi 2 10 + Làm thiệp tặng mẹ 2 buổi 3 11 + Sự đổi màu của hoa đậu biếc 1 buổi +Quy trình pha nước chanh đường 1 buổi 4 12 + Làm Khẩu trang 3 buổi + Làm súng từ tàu chuối 2 buổi 5 1 + Nghệ thuật làm tranh Mosaic từ vỏ Trứng 2 buổi 6 2 + Làm chậu cây hút nước tự động 2 buổi 7 3 + Làm đầu con sư tử từ bìa catton và lá cây 1 buổi 8 4 + Làm ô tô chạy bằng động cơ 2 buổi + Làm quạt mini 2 buổi 9 5 + Sự biến đổi của màu sắc 2 buổi + Hoạt động khám phá: Bản chất của STEAM đã bao gồm có phần khám phá nên tích hợp STEAM trong khám phá không có gì khó. Tất cả các tiết học khám phá đều có phần khám khá, tuy nhiên với những tiết học khám phá thông thường chỉ có phần khám phá đơn điệu, trẻ chỉ được thực hành thụ động qua phần hướng dẫn của cô, trả lời các câu hỏi một cách vu vơ, không có cơ sở, hoặc chỉ là chút hiểu biết ít ỏi của mình. Nhưng nếu cho ta thêm phần tạo ra tình huống để trẻ tìm cách giải quyết, cho trẻ thời gian tự suy nghĩ tìm ra các cách giải quyết thì bài học sẽ ý nghĩa hơn, sâu lắng hơn. Trong quá trình thực hiện những ý tưởng của mình, trẻ tự rút ra kinh nghiệm, kiến thức tăng chồng lên nhau, hoạt động càng nhiều, kiến thức càng cao. Hiệu quả của việc tiếp thu kiến thức tốt hơn. (Phụ lục 2 – Hình ảnh 6+7) + Hoạt động tạo hình : Chúng ta có thể thấy rõ trong STEAM có phần nghệ thuật và chính môn tạo hình cũng là một phần của tiết học STEAM, tuy nhiên nếu ta lồng ghép STEAM vào tạo hình thì nên thay đổi chút trong quá trình dạy thì hiệu quả sẽ tốt hơn rất nhiều. (Phụ lục 3 – Hình ảnh 8) (Phụ lục 3 – Hình ảnh 9+10+11+12+13+14) (Phụ lục 3 – Hình ảnh 15+16) Ví dụ “Vẽ ngôi nhà xanh” tôi giao nhiệm vụ cho từng nhóm trẻ bằng cách cho trẻ được xem những video về các ngôi nhà trong thành phố, dày đặc, nóng bức bởi hiệu ứng nhà kính. Song nếu các con
ở trong những ngôi nhà như này các con cảm thấy như nào, các sẽ mong muốn điều gì khi ở trong ngôi nhà đó? Những câu hỏi đặt ra khích thích trí tò mò và tưởng tượng của trẻ, trẻ sẽ đặt mình vào địa vị của những người khi đang ở trong nhà đó, vậy trẻ sẽ có rất nhiều ý tưởng khi vẽ lên các ngôi nhà trong tương lai mà không lo nghĩ nó bị sai hoặc không theo ý của cô giáo dạy. Vậy những tác phẩm của trẻ sẽ phong phú hơn, sáng tạo hơn. Trẻ vẽ theo ý tưởng, trẻ có thể vẽ theo nhóm 1 ngôi nhà to hay vẽ theo cá nhân trẻ. Khi trẻ vẽ xong cô chụp lại sản phẩm, trong thời điểm nào đó trong ngày tôi cho trẻ xem lại mẫu của mình và xem mẫu 1 số kiểu nhà, cấu tạo của ngôi nhà và lên ý tưởng, tìm kiếm ý tưởng bổ xung cho phù hợp với bản vẽ của trẻ. + Hoạt động làm quen với toán: Hoạt động cho trẻ làm quen với toán với việc hình thành kĩ năng toán sơ đẳng góp phần đáng kể để trẻ tham gia hoạt động STEAM. Trong mỗi bài học với các khái niệm khác nhau trẻ lại được tham gia các hoạt động vui chơi khác nhau. Tôi chọn lựa những nội dung ôn luyện sau tiết học mang tính ứng dụng thực tế để cho trẻ biết cách sử dụng các khái niệm toán khi giải quyết vấn đề để tạo ra sản phẩm trong hoạt động STEAM. VD: Xây ngôi nhà xanh: Cô và các nhóm cùng nhau bắt tay để thực hiện “dự án ngôi nhà xanh”. Trẻ bàn bạc, phân công nhau từng phần của công việc: Dựng khung nhà, trang trí xung quanh ngôi nhà sao cho đẹp và có nhiều không gian xanh... Ngôi nhà của bé thật đẹp: Trẻ sử dụng nguyên vật liệu mình tìm kiếm được cùng với các nguyên vật liệu tạo hình để trang trí cho ngôi nhà theo sở thích của từng thành viên trong nhóm. Trong quá trình làm trẻ phải tự tính toán và tìm kiếm những nguyên vật liệu phù hợp với mong muốn mà trẻ dự định làm. Tất cả những điều đó đều đòi hỏi sự tính toán của trẻ. So sánh độ dài, độ lớn, chiều cao..., ký năng đếm, kỹ năng đo... + Hoạt động làm quen với văn học: Tất cả những câu chuyện trong chương trình giáo dục cho trẻ 5 tuổi đều được chọn lọc và mang ý nghĩa giáo dục cho trẻ. Câu chuyện về gia đình và những ngôi nhà thân yêu của trẻ. Ở mỗi câu chuyện đều có thể giáo dục cho trẻ tình yêu với gia đình, ngôi nhà, thiên nhiên, yêu gia đình và đây là cơ hội để cô khơi gợi lên cảm xúc của trẻ, cho trẻ mong muốn được thể hiện tình cảm của mình thông qua việc tạo ra những sản phẩm phù hợp theo nội dung của từng chủ đề mà tôi mong muốn. Trong các tiết học văn học thì tôi thường kể một mạch từ đầu đến cuối câu chuyện, sau đó đưa ra một loạt các câu dựa theo nội dung chuyện. Nhưng nếu chúng ta sử dụng môn văn học vào STEAM thì vô cùng hữu ích. Tôi có thể tự bịa ra một câu chuyện sáng tạo dựa vào nội dung mà mình muốn giáo dục trẻ, sau đó tôi đưa ra các tình huống cho trẻ giải quyết, tôi lại dựa vào các tình huống mà trẻ đưa ra tiếp tục kể tiếp theo hướng trẻ mong muốn, có như vậy trẻ thích thú hơn và ghi nhớ hơn là kể theo lối mòn. - Trong hoạt động ngoài Trời:
Qua nghiên cứu thực tế trên trẻ, điều kiện địa phương nơi tôi đang công tác, đặc điểm và ý nghĩa của hoạt động ngoài trời tôi thấy những nội dung có thể ứng dụng được steam trong hoạt động ngoài trời bao gồm: + Hoạt động cùng gió. + Hoạt động khám phá cùng nước. + Hoạt động khám phá cùng các nguồn nguyên vật liệu thiên nhiên có trong môi trường ngoài trời. (Phụ lục 4 – Hình ảnh 17+18+19+20) (Phụ lục 4 – Hình ảnh 21+22+23+24) (Phụ lục 4 – Hình ảnh 25+26+27+28) (Phụ lục 4 – Hình ảnh 29+30+31+32) - Trong hoạt động góc: Ở góc xây dựng trẻ tự lắp ghép thiết kế các kiểu nhà mà trẻ đã từng thấy hay trong ý tưởng của trẻ. Từ những ngôi nhà đó trẻ sắp xếp tạo nên một không gian có rất nhiều kiểu nhà đa dạng. Kết thúc dự án, tất cả trẻ đều có cơ hội để thể hiện, giới thiệu về kết quả của mình khi tham gia dự án. Qua các tháng của từng dự án, trẻ được củng cố, rèn luyện kiến thức, kĩ năng trẻ đã biết, đồng thời thu nhận các kiến thức, kĩ năng mới một cách tự nhiên, thông qua trải nghiệm chứ không phải chỉ từ lời nói của người lớn. Điều quan trọng nhất trong mỗi dự án học tích hợp đó là làm sao để trẻ cảm thấy hứng thú với dự án đang được học. Điều này sẽ kích thích sự khám phá, tìm tòi xuất phát từ nhu cầu của bản thân trẻ và hứng thú hơn nữa khi trẻ được khám phá
bằng chính những trải nghiệm trực tiếp của mình. Những trải nghiệm đó khiến cho bé nhớ lâu hơn và cảm thấy yêu thích việc học tập, kiến thức từ đó cũng được “ngấm” một cách tự nhiên. Lý thuyết đối với trẻ mầm non thường đi đôi với thực hành. Đặc điểm tư duy của trẻ mầm non là tư duy trực quan, trẻ học về tất cả những gì diễn ra xung quanh, ngay trong chính cuộc sống thực. Trẻ học không chỉ để ghi nhớ và trả bài, mà trẻ học nhanh nhất khi điều đó được ứng dụng vào chính cuộc sống hàng ngày. Phương pháp STEAM là 1 phương pháp mới cho trẻ mầm non. Vì vậy mà chúng ta cần đưa các bài dạy lý thuyết cho trẻ được trải nghiệm từ đó trẻ được thực hành: “Học mà chơi- chơi mà học”. Đặc biệt đối với trẻ 5-6 tuổi luôn có nhu tìm tòi, khám phá, tiếp cận thế giới xung quanh theo cách nghĩ riêng của từng trẻ. Cách tiếp cận dạy học theo phương pháp STEAM chắc chắn không phải là nhiệm vụ dễ dàng nhưng những lợi ích mà STEAM mang lại cho trẻ nhỏ và trường học thì rất lớn. Con đường tới STEAM là vô cùng thú vị. Khi quan sát một đứa trẻ khi được trải nghiệm thực làm cùng STEAM sẽ thấy chúng tập trung, say sưa, trí tưởng tượng được sáng tỏ, trí tò mò được thỏa mãn và hơn hết tình yêu, niềm đam mê với khoa học và công nghệ được nảy sinh. Tuy nhiên cũng có thể khó khăn nếu các nhà giáo dục bao gồm cả cha mẹ không thực sự hiểu rõ về STEAM và quan trọng hơn là hiểu về cách học của chính những đứa trẻ ở độ tuổi mầm non để có cách hỗ trợ trẻ tốt nhất. *Trong hoạt động chiều + Tuỳ theo mục đích của từng tháng, tuần và nội dung của hoạt động, cô cho trẻ xem hình ảnh minh hoạ sinh động, các video clip về cấu tạo , mục đích sử dụng cách chơi, các cách để tạo ra sản phẩm. + Cho trẻ thực hiện thí nghiệm, trẻ quan sát phán đoán kết quả thí nghiệm theo kinh nghiệm của trẻ, cho trẻ thực hiện thí nghiệm, rút ra kết luận, giới thiệu về hiện tượng khoa học của thí nghiệm + Cho trẻ chơi các trò chơi trắc nghiệm vui vẻ để trẻ ôn luyện, mở rộng kiến thức. 5.4. Biện pháp 4: Phối kết hợp với phụ huynh phát triển sự sáng tạo của trẻ qua phương pháp STEAM Lớp tôi được phụ huynh quan tâm, nhiệt tình về mọi mặt. Phụ huynh phối hợp cung cấp kiến thức cho trẻ về các nội dung mà trẻ hoạt động.Hoạt động STEAM là để phát triển sự sáng tạo của trẻ nên đồ dùng, nguyên liệu cho trẻ là vô cùng quan trọng. Ở mỗi chủ đề hoạt động khác nhau, các con cần những nguyên liệu phong phú để hoạt động, phụ huynh luôn tích cực để tạo điều kiện cho cô và trẻ hoạt động tốt nhất. Để đạt được hiệu quả cao trong bất kỳ phương pháp giáo dục nào thì vai trò của bố mẹ là vô cùng quan trọng. Nhận thức được điều này tôi đã cố gắng tạo sự kết nối giữa nhà trường thông qua một số hình thức. Thông qua những buổi họp phụ huynh tôi tuyên truyền tới phụ huynh phương
pháp STEAM thông qua những hoạt động cụ thể tôi đã thực hiện tại lớp mình. Từ đó phụ huynh mới thấy được hiệu quả thực của phương pháp và cùng phối hợp tốt với cô giáo. (Phụ lục 5 – Hình ảnh 33+34+35) Ngoài những buổi họp phụ huynh thì tôi thông qua việc trao đổi trực tiếp với phụ huynh trong giờ đón và trả trẻ cũng mang lại hiệu quả. Những trao đổi ngắn, gọn, cụ thể và thường xuyên giúp cho bố mẹ nắm bắt được nội dụng học của các con trong ngày để từ đó củng cố cũng như mở rộng kiến thức cho các con ở nhà giúp cho việc tìm hiểu sự vật, hiện tượng trong các dự án được sâu sắc hơn. Bảng thông tin tuyên truyên ở cửa lớp là một hình thức gián tiếp giúp gắn kết gữa giáo viên, phụ hynh và trẻ. Thông tin trên bảng được chúng tôi cập nhật thường xuyên và liên tục giúp phụ huynh có các nhìn tổng quan về lớp học. Từ đó tăng thêm hiệu qua trong sợi dây liên hệ giữa giáo viên và phụ huynh. Một kênh thông tin hữu hiệu mà tôi thực hiện trong hai năm qua là hệ thông zalo nhóm lớp. Nhóm này giúp chúng tôi chia sẻ với các bậc phụ huynh về kiến thức, phương pháp và những thuận lợi, khó khăn trong quá trình dạy trẻ của cả giáo viên và phụ huynh. Bên cạnh đó tôi thường mời phụ huynh đến trải nghiệm với bé về ngày hội STEAM được tổ chức tại lớp hay mời phụ huynh tham gia một số dự án cùng với trẻ như “Làm cây thông noel” hay là “Cùng bé tham gia hội chợ” + Giáo viên: Đưa ra các ý tưởng thực hiện + Phụ huynh: Phối kết hợp cùng các cô tổ chức sự kiện + Học sinh: Được trải nghiệm, tham gia các dự án và được hoạt động. 6. Kết quả sau khi thực hiện đề tài. Qua một thời gian áp dụng một số biện pháp ứng dụng phương pháp Steam trong tổ chức hoạt động giáo dục cho trẻ với cuộc sống xung quanh, tôi thấy có những kết quả như sau: *Số liệu điều tra sau khi thực hiện Kết quả khảo sát cuối năm học 2023 – 2024 STT Nội dung Đạt Chưa đạt Số Trẻ % Số Trẻ % 1 Trẻ hứng thú với các hoạt động 30 100% 0 % 2 Hứng thú của trẻ với môi trường lớp 28 93,3% 2 6,7% học
3 Kỹ năng khi tham gia các hoạt động 29 96,7% 1 3,3% của trẻ *Đối với giáo viên: Giáo viên biết tiếp cận với các thông tin, nghiên cứu tài liệu, tập san, nghe đài, xem tivi, băng hình và sự tìm tòi sáng tạo ứng dụng đồ dùng, đồ chơi vào từng hoạt động để cung cấp truyền đạt đủ nội dung kiến thức phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ. Bản thân tôi được trau dồi kiến thức về phương pháp giáo dục STEAM, có thêm kinh nghiệm và thỏa sức sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ, giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt. Như vậy, với những kết quả đã đạt được ở trên chứng tỏ rằng chất lượng những tiết dạy của tôi đã được nâng lên, tỉ lệ trẻ nắm được bài đạt được theo yêu cầu của hoạt động đã tăng lên, đó là một kết quả tốt trong quá trình giáo dục. *Đối với trẻ: Trẻ mạnh dạn tự tin, đưa ra những ý tưởng sáng tạo của bản thân. Thích trải nghiệm với những ý tưởng của mình. Đồng thời trẻ đã có những kỹ năng về tư duy phản biện và giải quyết vấn đề; kỹ năng làm việc theo nhóm; khả năng tư duy chiến lược và định hướng mục tiêu; kỹ năng quản lý thời gian, nhằm chuẩn bị cho trẻ những tri thức thiết yếu để bước vào tiểu học. *Đối với phụ huynh: Các bậc phụ huynh luôn hưởng ứng nhiệt tình vào các phong trào của lớp cũng như của trường. Phụ huynh rất vui khi con được tiếp cận với phương pháp học mới, hiện đại phù hợp với sự phát triển của xã hội. và phụ huynh ngày càng quan tâm đến con em mình nhiều hơn. PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. KẾT LUẬN Qua một năm thực hiện :“Một số biện pháp lồng ghép chương trình giáo dục steam cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong trường Mầm non”. Tôi thấy trẻ được phát triển toàn diện cả về thể chất và tinh thần. Trẻ sáng tạo, tự tin, biết cách giải quyết vấn đề đơn giản, kiên trì, tập trung hơn, biết hợp tác với các bạn để thực hiện nhiệm vụ. Phụ huynh an tâm, hài lòng và tin tưởng gửi con. Từ những biện pháp nêu trên, tôi đã thực hiện với trẻ lớp tôi trong năm học này, đến nay tôi nhận thấy kết quả rất khả quan, các kỹ năng thực hành cuộc sống của trẻ phát triển rất tốt. Điều đó chứng tỏ việc áp dụng phương pháo Steam vào dạy kỹ năng thực hành cuộc sống cho trẻ của đề tài đã có một hiệu quả nhất định. Mặc dù kinh nghiệm của tôi còn nhiều khiêm tốn nhưng được sự giúp đỡ sát sao của Ban giám hiệu nhà trường cũng như từ hội đồng chuyên môn của nhà trường và các đồng nghiệp, tôi đã rút ra được rất nhiều kiến thức bổ ích từ thực tiễn giảng dạy. Từ đó có thêm nhiều bài học hay cho trẻ, để trẻ có thể có thêm nhiều kiến thức và kỹ năng trong cuộc sống. 2. Khuyến nghị: * Đối với phòng giáo dục:
Tổ chức các lớp học về các chuyên đề, lớp bồi dưỡng tiếp cận các phương pháp giáo dục tiên tiến cho giáo viên. * Đối với nhà trường: - Tạo điều kiện nhiều hơn nữa về cơ sở vật chất đồ dùng trang thiết bị để giáo viên thực hiện phương pháp steam được tốt hơn. - Bổ sung tài liệu tham khảo, đặc biệt là tài liệu về phương pháp giáo dục STEAM. Thường xuyên cho gíáo viên đi tham quan học tập các trường áp dụng phương pháp giáo dục tiên tiến để học hỏi kinh nghiệm về cách tổ chức và lồng ghép hình thức giáo dục đó trong chương trình giáo dục mầm non hiện hành. Trên đây là sáng kiến :“Một số biện pháp lồng ghép chương trình giáo dục steam cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong trường Mầm non” Rất mong có được những ý kiến góp ý chỉ đạo của các cấp lãnh đạo, của Ban Giám hiệu nhà trường giúp tôi hoàn thiện hơn, vững vàng hơn trên con đường truyền thụ kiến thức của mình đến với trẻ. Tôi xin cam đoan đề tài sáng kiến kinh nghiệm này do tôi tự viết, không sao chép của ai. Tôi xin chân thành kính cảm ơn! Người viết đơn ………………… PHẦN IV: TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Tài liệu tham khảo về phương pháp Steam của sở giáo dục Hà Nội 2. Giáo trình giáo dục học mầm non - Tác giả TS: Nguyễn Thị Hoa do NXBĐHSP in năm 2013 3. Giáo trình giáo dục học tập 1 - NXBĐHSP in năm 2013 4. Tạp trí giáo dục mầm non - Bộ giáo dục xuất bản
PHẦN V: HÌNH ẢNH MINH HOẠ CHO CÁC BIỆN PHÁP