Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 B tuổi trường mầm non Thanh Kỳ

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 B tuổi trường mầm non Thanh Kỳ" nhằm đánh giá thực chất việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở trường, để tìm ra nhiều biện pháp sáng tạo nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Đồng thời cũng giúp cho trẻ có các kỹ năng, hình thành nhân cách ban đầu ở trẻ, nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non ở trường mầm non trong năm học 2021- 2022.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 B tuổi trường mầm non Thanh Kỳ

1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài: Như chúng ta đã biết Trẻ em là niềm tự hào của mỗi gia đình, là chủ nhân tương lai của đất nước. Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai. Để đạt được điều đó yêu cầu phải có sự chung tay góp sức của gia đình, nhà trường và toàn xã hội. Trước sự phát triển mạnh mẽ không ngừng của nền kinh tế hiện nay rất nhiều phụ huynh có rất ít thời gian để quan tâm đến con cái, chính vì vậy trẻ hay thu mình và rất ít giao tiếp với thế giới bên ngoài. Điều này làm ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển toàn diện về các mặt cho trẻ. Đặc biệt là trẻ bị thiếu hụt về kỹ năng sống. Chính vì vậy việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là rất cần thiết và vô cùng quan trọng. Việc đẩy mạnh giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non nhằm giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc sống. Biết được những điều nên làm và không nên làm, đồng thời nó sẽ đóng vai trò, nền tảng trong việc mang lại cho các cháu rất nhiều lợi ích cả về mặt sức khỏe, giáo dục lẫn văn hóa xã hội. Có kỹ năng sống sẽ giúp các bé sớm có một cơ thể cường tráng, lành mạnh về trí tuệ cũng như thể lực, sớm có ý thức và khả năng thích nghi với cuộc sống, làm chủ bản thân, sống tích cực và hướng đến những điều lành mạnh cho chính mình và cho cộng đồng. Trong thực tế ở trường mầm non việc dạy trẻ một số kỹ năng sống không phải là không có nhưng ít được các nhà giáo dục chú trọng, phần lớn chỉ tích hợp nội dung này trong một số tiết học như khám phá khoa học, kể chuyện, thơ hoặc xử lí một vài tình huống xảy ra khi trẻ chưa biết chào hỏi, tranh giành đồ dùng đồ chơi, đánh bạn.... Là một người giáo viên mầm non, tôi luôn mong muốn rằng những búp măng non, những chủ nhân tương lại của đất nước mà tôi hàng ngày yêu thương, chăm sóc, dạy dỗ, lớn lên sẽ trở thành một người tốt, có ích cho gia đình và xã hội. Do đó ngay từ ban đầu lứa tuổi mầm non, tôi không chỉ trau dồi cho trẻ những kiến thức cơ bản về nhân sinh quan và thế giới quan mà điều quan trọng nữa đó là: Giáo dục trẻ về kỹ năng sống của một con người mới trong xã hội mới, hôm nay và mai sau. Đối với trẻ mầm non: Đây là giai đoạn trẻ học, tiếp thu, lĩnh hội những giá trị sống để phát triển nhân cách, đồng thời trẻ rất dễ bộc lộ cảm xúc, chưa có nhiều kỹ năng ứng phó với căng thẳng và cảm xúc, vốn hiểu biết về thế giới xung quanh còn nhiều hạn chế, do đó nhiều trẻ còn thụ động không biết ứng phó với các tình huống nguy cấp, không biết tự bảo vệ mình trước nguy hiểm và tìm kiếm sự giúp đỡ từ người khác. Năm học 2021- 2022 bản thân được nhà trường phân công đứng lớp 4-5 tuổi B khu chính trường mầm non Thanh kỳ có tổng số cháu là 19 cháu trong đó cháu người dân tộc thiểu số là chiếm 15 cháu hầu hết các cháu là con nông dân nên việc quan tâm đến con em còn nhiều hạn chế hoặc bố mẹ đi làm công ty một số cháu được gia đình nuông chiều thái quá, dẫn dến trẻ không có kỹ sống có những công việc rất đơn giản..
2 Với vai trò là giáo viên dạy lớp 4-5 tuổi tôi luôn trăn trở rất nhiều về việc làm sao để giáo dục cho trẻ biết ứng xử tốt với mọi tình huống, mọi hoàn cảnh trong cuộc sống đời thường một cách văn minh và hồn nhiên đúng với độ tuổi của trẻ. Một tập thể trẻ có kỹ năng sống tốt sẽ tạo môi trường sống ấm áp hòa thuận vui vẻ và phát triển ở nhóm lớp. Chính vì vậy mà bản thân tôi đã lựa chọn đề tài.‘‘Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 B tuổi trường mầm nonThanh Kỳ” để nghiên cứu và áp dụng vào thực tiễn. 1.2. Mục đích nghiên cứu: Với đề tài này mục đích là đánh giá thực chất việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở trường, để tìm ra nhiều biện pháp sáng tạo nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Đồng thời cũng giúp cho trẻ có các kỹ năng, hình thành nhân cách ban đầu ở trẻ, nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non ở trường mầm non trong năm học 2021- 2022. 1.3. Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi B trường mầm non Thanh Kỳ. 1.4. Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình thực hiện tôi đã thực hiện các phương pháp nghiên cứu sau: + Phương pháp nghiên cứu lý thuyết. + Phương pháp tuyên truyền. + Phương pháp quan sát. + Phương pháp đàm thoại trò chuyện. + Phương pháp thực hành trải nghiệm 2. NỘI DUNG CỦA VẤN ĐỀ 2.1. Cơ sở lý luận: Theo định nghĩa của tổ chức y tế thế giới “Kỹ năng sống là khả năng thích nghi và hành vi tích cực cho phép cá nhân có khả năng đối phó hiệu quả với nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày”. Khi đứa trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo nhỡ khả năng của chúng tương đối dễ xác định. Não trẻ cho thấy rằng khả năng giao tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của mình, biết cách ứng xử phù hợp với các tình huống, biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập của trẻ tại trường. Tuy nhiên, mỗi một đứa trẻ ngay từ khi ra đời đã là một cá thể độc lập, có cá tính và những mong muốn độc lập của riêng mình. Bất kể là cô giáo hay bố mẹ đều không có đặc quyền chi phối và hạn chế hành vi của chúng, vì vậy việc áp dụng các biện pháp giáo dục phù hợp, với mục tiêu giảng dạy đòi hỏi phải có sự linh hoạt mềm dẻo và vốn kiến thức phong phú của giáo viên. Đây là trọng tâm trong việc giáo dục trẻ có kỹ năng sống tốt. Có các nhóm kỹ năng có thể dạy cho trẻ mầm non như : Kỹ năng nhận thức về bản thân, kỹ năng quản lý cảm xúc, kỹ năng giao tiếp và quan hệ xã hội, kỹ năng học tập, kỹ năng tương tác…
3 Từ đó chương trình giáo dục mầm non đã đưa ra các nội dung đơn giản và hết sức gần gũi vói trẻ như: dạy trẻ kỹ năng hợp tác, kỹ năng nhận và hoàn thành nhiệm vụ , kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng kiểm soát cảm xúc…các kỹ năng này không tách rời nhau mà có liên quan chặt chẽ với nhau, được thể hiện đan xen vào nhau, có thể thực hành trong bất cứ tình huống nào xảy ra hàng ngày. Cho nên việc giáo dục và vận dụng tốt sẽ giúp trẻ có nhân cách tốt. Khi giáo dục kỹ năng sống còn góp phần mở rộng nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ... cho trẻ. Đối với ngành giáo dục mầm non thì việc dạy kỹ năng sống cho trẻ là một trong những nội dung của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” do Bộ giáo dục và Đào tạo đã phát động với yêu cầu tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo. Về phía các bậc phụ huynh khi con mình lên lớp 4- 5 tuổi, họ luôn mong muốn con mình có kỹ năng tốt để kích thích tính tích cực trong học tập. Đối với bản thân là giáo viên mầm non, tôi rất lo lắng vì trong lớp vẫn còn rất nhiều cháu có những vấn đề về hành vi và khả năng tập trung trong những năm tháng đầu đến trường. Do đó phải mất rất nhiều thời gian để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ trong đầu năm học. 2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu Năm học 2021 - 2022 tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo 4-5 tuổi B với số trẻ trong lớp là 19 trẻ, trong số đó có nhiều trẻ được bố mẹ nuông chiều từ nhỏ nên dẫn đến tính ỷ lại và một số trẻ lại nhút nhát không dám tham gia vào các hoạt động của trường lớp đề ra. Trước đặc điểm tình hình như vậy để thực hiện tốt đề tài này tôi thấy có một số thuận lợi và khó khăn sau: 2.2.1. Thực trạng: * Thuận lợi : - Ban giám hiệu luôn quan tâm tới chuyên môn, bồi dưỡng phương pháp, đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục mầm non, tạo mọi điều kiện giúp tôi thực hiện tốt chương trình giáo dục mầm non. -Giáo viên trong lớp đoàn kết cùng đưa ra các giải pháp giáo dục kỹ năng sống sao cho phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ. - Có trình độ chuẩn, có sự nhiệt tình chia sẻ, phối hợp với nhau và luôn quan tâm tới trẻ, thường xuyên dành thời gian trao đổi với phụ huynh để cùng chăm sóc giáo dục trẻ. - Là một giáo viên yêu nghề, mến trẻ, tận tình với công việc. Tôi thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu tài liệu như tạp chí, thông tin trên mạng có liên quan đến việc chăm sóc giáo dục trẻ để áp dụng vào việc chăm sóc giáo dục trẻ hằng ngày nhất là việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. * Khó khăn: - Trong lớp có nhiều trẻ nhút nhát không chịu tham gia hoạt động cùng bạn , lớp học có nhiều trẻ hiếu động khả năng tập trung chú ý thấp.
4 - Trẻ được bố mẹ ông bà nuông chiều nên chưa có những kỹ năng sống cần thiết phù hợp theo độ tuổi. - Trẻ chủ yếu là con nhà nông thôn bố mẹ bận công việc đồng áng hoặc đi đi công ty làm việc các cháu chủ yếu là ở với ông bà. - Trẻ người dân tộc thiếu thiểu số chiếm khoảng 85% nên một số việc tự phục vụ bản thân như khi ngủ dậy còn chưa biết giúp cô, khi ăn cơm còn chưa thạo xúc, để cơm rơi vãi, khi đến lớp hay ra về còn chưa chịu chào cô hay trong khi chơi giao tiếp với bạn còn rụt rè, nhút nhát chưa mạnh dạn chưa tự tin trong các hoạt động. Chưa biết sắp xếp đồ dùng cá nhân đúng nơi quy định, trẻ chơi song chưa có ý thức cất dọn đồ dùng đồ chơi.... Qua khảo sát từ phụ huynh cho thấy, có một số trẻ khi ở lớp thì thực hiện các kỹ năng sống tốt do trẻ rất nghe lời cô giáo. Nhưng khi về nhà được bố mẹ và người thân chiều chuộng thì trẻ lại không thực hiện một số kỹ năng sống trẻ có mà luôn phụ thuộc vào người khác. 2.2.2. Kết quả của thực trạng: Vào đầu năm học 2021 – 2022 tôi đã tiến hành khảo sát lớp 4-5 B tuổi với tổng số trẻ là 19 cháu và tôi đánh giá kết quả như sau: Nội dung khảo Tổng Đạt Chưa đạt TT sát số trẻ Số trẻ % Số trẻ % Kỹ năng tự phục 1 8 42,1 11 57,9 vụ Kỹ năng hợp 2 7 36,8 12 63,2 tác, chia sẻ Kỹ năng trong 19 3 giao tiếp, ứng sử 8 42,1 11 57,9 văn minh 4 Kỹ năng vệ sinh 6 31,6 13 68,4 Kỹ năng phòng 5 7 36,8 12 63,2 tránh nguy hiểm Qua bảng khảo sát này ta thấy trẻ có kỹ năng sống không đồng đều. Một số trẻ ngoan ngoãn và nhanh trí thì có kỹ năng sống cơ bản, vì qua sự hướng dẫn động viên của tôi trẻ luôn biết phát huy những kỹ năng tốt. Ngược lại một số trẻ nhận thức còn chậm lại hay nghịch ngợm nên kết quả dạy kỹ năng sống của cô trên trẻ đạt kết quả thấp hơn nên tôi luôn băn khoăn là làm sao để nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ chính vì vậy tôi đã đưa ra một số một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi trường mầm non. 2.3. CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. 2.3.1. Tìm hiểu kiến thức, xác định những kỹ năng sống cơ bản cần giáo dục cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi.
5 Để nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, trước tiên tôi phải có kiến thức về kỹ năng sống cơ bản của trẻ mẫu giáo nói chung và trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi nói riêng ở trường mầm non. Như chúng ta đã biết giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là một quá trình liên tục từ độ tuổi nhà trẻ cho đến độ tuổi mẫu giáo. Tuy nhiên độ tuổi nhà trẻ kỹ năng sống hình thành chỉ là thông qua hình ảnh cụ thể, giao tiếp nhẹ nhàng, tình huống đơn giản… Khi đến tuổi mẫu giáo, đặc biệt là trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi thì phải hình thành cho trẻ nhiều kỹ năng sống cần thiết hơn, cụ thể hơn. Nhận thức được điều này, bản thân tôi đã không ngừng tìm tòi, học hỏi, bồi dưỡng, trau dồi những kiến thức về kỹ năng sống của trẻ mẫu giáo nói chung và trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi nói riêng thông qua việc: Tìm hiểu kỹ năng đặc thù, tâm - sinh lý, tính cách riêng của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Bên cạnh đó tôi luôn tham khảo các tài liệu liên quan đến việc dạy kỹ năng sống cho trẻ trong module 39 Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên Mầm Non “Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo”, đặc biệt là việc tìm hiểu kiến thức dạy kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo lớn trên mạng internet, qua các buổi tập huấn chuyên đề do nhà trường tổ chức. Ngoài ra tôi còn học hỏi kỹ năng thông qua đồng nghiệp, thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn, dự giờ... Đối với tâm sinh lý trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi được thực hành và trải nghiệm rất nhiều những kỹ năng sống cơ bản. Nhưng thực tế kết quả tôi nhận thấy rằng các kỹ năng sống quan trọng nhất trẻ phải học vào thời gian ở tuổi mẫu giáo đặc biệt là mẫu giáo 4-5 tuổi chính là những kỹ năng sống như: - Kỹ năng tự phục vụ (Ví dụ: Đánh răng, rửa mặt, thay quần áo, cất - sắp xếp đồ dùng gọn gàng, ngăn nắp,...) - Kỹ năng tự nhận thức và thể hiện bản thân (Ví dụ: Tôi là ai, tôi có đặc điểm gì, tôi thích gì, tôi có khả năng gì, mạnh dạn, tự tin, chịu trách nhiệm với những điều xảy ra…) - Kỹ năng giao tiếp và ứng xử văn minh (Ví dụ: Biết chờ đến lượt trong các hoạt động, biết đặt câu hỏi và trả lời, khi giao tiếp phải nhìn vào mắt người nói chuyện, ứng xử văn minh: Khi ăn thì mời người lớn, ăn từ tốn, trẻ cần lễ phép dạ thưa với người lớn, ho ngáp che miệng, không khạc nhổ bừa bãi... Ngoài ra cần thực hiện một số quy tắc xã hội: Không hái hoa, bẻ cành cũng như không được trêu chọc con vật. Không tự ý nghịch phá đồ chơi ở lớp, ở nơi công cộng thì không chen lấn,…) - Kỹ năng cảm nhận và thể hiện cảm xúc (Ví dụ:Trẻ biết cảm xúc khi vui, buồn, giận dữ, lo lắng và thể hiện cảm xúc đó qua nét mặt, cử chỉ, lời nói) - Kỹ năng hợp tác, chia sẻ (Ví dụ: Chơi với em để mẹ làm việc nhà, trẻ cùng chơi với nhau, chia đồ chơi với bạn, cùng với bạn tạo nên sản phẩm, ...) - Kỹ năng an toàn, tự bảo vệ (Ví dụ: Ăn mặc phù hợp theo mùa, tránh xa ao, hồ, sông, suối, không leo trèo, không nghịch ổ điện, không ngậm đồ chơi, không cho vật lạ vào mắt, mũi, miệng, không đi theo người lạ,…). - Kỹ năng vệ sinh: (Ví dụ: Luôn ý thức giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, vệ sinh trong ăn uống, …) Nếu trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi không được rèn luyện kỹ năng sống thì khi hòa
6 nhập với cuộc sống, với môi trường xã hội trẻ sẽ thiếu tự tin, thiếu ý thức, thiếu sự điều chỉnh trong thái độ và hành vi, không giải quyết được các tình huống khác nhau mà trẻ gặp phải sau này. Những kỹ năng trên không phải thực hiện riêng lẻ trong chương trình, kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ mà được lồng ghép trong quá trình diễn ra hoạt động, làm sao để kỹ năng sống được rèn luyện hình thành và theo trẻ đến suốt cuộc đời. 2.3.2. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi thông qua hoạt động trong ngày. Trong quá trình nghiên cứu đề tài và qua thực tế của trường, tôi đã thực hiện một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 B tuổi khu chính qua các hoạt động trong ngày của trẻ, qua các ngày lễ ngày hội, qua quá trình lao động vừa sức trẻ... cụ thể là: * Tạo cho trẻ có những kỹ năng tốt trong giờ đón, trả trẻ: Ngay từ ban đầu dạy trẻ kỹ năng sống, tôi bắt đầu giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ngay từ hoạt động đầu tiên trong ngày cũng như hoạt động cuối cùng trong ngày đó là đón, trả trẻ. Để hình thành cho trẻ có ý thức tự cất đồ dùng gọn gàng, ngăn nắp đúng nơi quy định và tự giác chào cô giáo, chào bố mẹ để vào lớp. Làm được điều này tôi đã dùng phương pháp thực hành, trải nghiệm, hình thức nêu gương đánh giá, thi đua giữa các tổ để trẻ thấy và thực hiện tốt hơn. Bằng cách tôi phân công tổ trưởng sẽ kiểm tra xem bạn nào thực hiện đạt hay chưa đạt, cuối ngày tôi sẽ đánh giá và nêu gương bạn thực hiện tốt, đồng thời cũng khích lệ động viên cá nhân có cố gắng. Sau đó tôi có thể đưa ra hình thức khen thưởng khác ( Cắm cờ, tặng quà,...) để trẻ thực hiện tốt hơn. Từ đó việc tự giác chào cô, chào bố mẹ để vào lớp và cất đồ dùng không còn là “Hành động” phải nhắc nhở mà trở thành“ Ý thức”, trẻ tự thực hiện không cần phải đợi nhắc nhở hay kiểm tra. Hình ảnh: học sinh lễ phép chào cô Ví dụ: Cô quan sát cháu Ngân Quyền đến lớp tự chào bố mẹ, chào cô rồi vào lớp cất đồ dùng gọn gàng, bạn có đôi dép màu xanh để rất gọn gàng và đúng
7 nơi quy định. Cô cầm đôi dép và hỏi trẻ: Các con ơi! hôm nay cô sẽ tặng cờ cho bạn nào có đôi dép màu xanh này đấy, các con có biết bạn ấy là ai không? Vì sao bạn ấy lại được cắm cờ? Bằng việc cô hỏi trẻ trả lời cô đã nhẹ nhàng giáo dục trẻ tự tin khi đến lớp và tự giác chào cô, chào bố mẹ, cất đồ dùng cá nhân đúng nơi quy định. * Giáo dục kỹ năng sống qua hoạt động học: Đối với trẻ Mầm Non nói chung và trẻ mẫu giáo 4-5 B tuổi nói riêng thì hoạt động học được tổ chức theo kế hoạch dưới sự hướng dẫn trực tiếp của giáo viên thông qua hình thức “Chơi mà học, học bằng chơi” không chỉ giúp trẻ có thể lĩnh hội được những tri thức về tự nhiên và xã hội, con người. Hơn thế nữa là việc giáo dục và phát triển những kỹ năng sống cơ bản ở trẻ sẽ có hiệu quả hơn. Từ thực tế đó bản thân tôi đã luôn tìm tòi mọi biện pháp sinh động và sáng tạo để lồng ghép việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ cụ thể như sau: Ví dụ: Hoạt động khám phá khoa học: Trong giờ khám phá khoa học hay tìm hiểu thế giới xung quanh, trẻ được làm quen với thế giới đồ vật, phương tiện giao thông, cây cối, con vật, nghề nghiệp, các hiện tượng thời tiết...Cô hướng cho trẻ sử dụng các giác quan để tri giác, trải nghiệm, so sánh, phân tích, phân nhóm, phân loại, từ đó trẻ không những hiểu biết về đặc điểm, cấu tạo bên ngoài mà còn hiểu sâu được bản chất sự vật hiện tượng mà trẻ đang tri giác. Đồng thời hoạt động giáo dục này hình thành cho trẻ kỹ năng sáng tạo, mạo hiểm, đương đầu với khó khăn, chấp nhận thử thách, ham hiểu biết, yêu thương quý trọng và biết ơn. Ở chủ đề nhánh “Gia đình tôi” Thông qua việc tìm hiểu về các thành viên trong gia đình. Trẻ không chỉ biết về tên, tuổi, sở thích ...và công việc của từng thành viên mà còn biết được sự vất vả trong công việc của các thành viên trong gia đình bé. Từ đó trẻ có thái độ rõ rệt với từng thành viên trong gia đình: yêu thương, kính trọng, biết ơn… Trong giờ trò chuyện về các thành viên trong gia đình bé, cô có phần thi” Bé yêu gia đình“ Cô để bé kể về gia đình mình bằng các câu hỏi gợi mở: - Con hãy kể về những thành viên trong gia đình mình cho cô và các bạn cùng nghe nào? - Trong những thành viên của gia đình, đố chúng mình biết bố mẹ mình làm nghề gì nào? - Con hãy kể và nhận xét về công việc của bố, mẹ con nào? - Thấy bố mẹ làm việc vất vả, khó nhọc các con sẽ làm gì?... Qua đây tôi đã giáo dục cho trẻ kỹ năng sống biết yêu thương, biết chia sẻ, kính trọng và lễ phép với ông bà, bố mẹ, anh chị ...trong gia đình. Ví dụ: Hoạt động làm quen với văn học: Khi cho trẻ làm quen với văn học trẻ thường được nghe kể chuyện đọc thơ đây là điều trẻ rất yêu thích, do đó tôi đã rất cẩn thận lựa chọn những bài thơ câu chuyện phù hợp để lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Với chủ đề “Gia đình" với câu truyện “Hai anh em" có nội dung giáo dục con người phải có tính siêng năng cần cù biết giúp đỡ mọi người, biết yêu
8 thương hoà đồng với mọi người. Qua câu truyện này tôi đã giáo dục trẻ lớp tôi phải biết chăm chỉ siêng năng giúp đỡ bố mẹ và cô giáo việc làm vừa sức. Đầu năm học khi trẻ ăn xong, cô kê sạp cho trẻ ngủ, cô tâm sự với trẻ: + Các con ơi hôm nay cô đã làm những việc như kê bàn cho các con ăn, kê sạp xếp chăn gối cho các con ngủ, nhưng sao cô thấy trong người rất mệt mồ hôi ra rất nhiều các con có biết vì sao không? + Trẻ trả lời: Vì cô phải làm nhiều việc ạ!... + Vậy bạn nào sẽ làm những việc này cùng cô nào? + Trẻ sẽ háo hức giúp cô kê bàn, kê sạp, xếp gối hàng ngày. Qua đây cô đã khéo léo giáo dục trẻ biết giúp đỡ, chia sẻ công việc cùng cô hàng ngày trên lớp. Đồng thời tạo cho trẻ có thói quen biết giúp đỡ mọi người khi có thể. Chủ đề “Bản thân” với câu chuyện “Giấc mơ kì lạ” có nội dung giáo dục “Ăn uống đầy đủ để các giác quan hoạt động khỏe mạnh” khi đó cô chuyển tải những thông điệp quý báu “Kỹ năng tự nhận thức bản thân” hãy biết giữ gìn và bảo vệ chính cơ thể mình. Trên đường đi đến trường cô thấy một bạn nhỏ đang khóc đòi mẹ mua bim bim, cô hỏi: Sáng nay con đã ăn gì rồi? Sao lại đòi mẹ mua quà? Bạn nhỏ nói con không thích ăn cháo mẹ nấu, con thích ăn bim bim. - Các con có nhận xét gì về cách ăn uống của bạn? - Trẻ trả lời: Bạn ấy không chịu ăn sáng mà lại đòi mẹ mua quà vặt! Bạn ấy đòi ăn bim bim là không tốt... Qua các cách trả lời của trẻ cô biết được khả năng nhận biết về ích lợi của việc ăn uống đầy đủ chất sẽ tốt cho cơ thể của trẻ. Từ đó cô lồng ghép giáo dục trẻ phải ăn uống đầy đủ cả ba bữa chính: Bữa sáng phải ăn nhiều và đầy đủ chất, bữa trưa và bữa tối ăn vừa đủ. Không nên ăn quà vặt sẽ bị sâu răng, đau bụng vì ăn phải nhưng đồ ăn sẵn không tốt như: xúc xích, bim bim…Những chiếc túi đựng quà vặt vứt ra đường, sẽ gây ô nhiễm môi trường. Giáo viên có thể cho trẻ đóng vai các nhân vật trong câu chuyện cô vừa kể để trẻ khắc sâu hơn về nội dung cần giáo dục và được trải nghiệm. Hoạt động này còn giúp trẻ có kỹ năng chú ý lắng nghe, trình bày năng lực của bản thân, sự sáng tạo. * Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi: Kỹ năng sống của trẻ được tiếp nhận và rèn luyện mọi lúc mọi nơi trong môi trường gia đình và nhà trường. Ở trường trẻ được tham gia vào rất nhiều các hoạt động trong ngày từ lúc đón trẻ, giờ học, chơi đến chơi, ăn, ngủ, vệ sinh lao động... Trong giờ ăn tôi cũng vận dụng để giáo dục kỹ năng sống như: Trẻ biết tự lấy ghế kê vào bàn để ngồi. Cách mời chào trước khi ăn, ngồi ngay ngắn, cầm thìa xúc ăn, không làm rơi vãi thức ăn,… Sau khi ăn xong trẻ giúp cô lau bàn, sắp xếp ghế ngay ngắn. Lâu dần trẻ thực hiện giúp cô bằng hành động“ tự giác” mà không cần nhắc nhở. Trong giờ ăn thường thì hay có những bạn vừa ăn vừa nói chuyện hay quay lên quay xuống. Có một hôm cháu Vi Phong mải quay nhìn bạn mà không
9 may làm đổ bát cơm, nhưng ngay lúc đó tôi không quát mắng cháu mà nhẹ nhàng sang giúp cháu dọn phần cơm rơi vãi và nhẹ nhàng hỏi cháu: Con có biết vì sao bát cơm của con bị đổ không? Bản thân cháu và các bạn sẽ nói ngay vì bạn quay sang bên hay quay ra sau. Cùng lúc này tôi giải thích và giáo dục trẻ khi ăn không quay trước quay sau, không nói chuyện vì khi nói chuyện sẽ bắn thức ăn trong miệng ra ngoài làm mất vệ sinh cho mình và cho các bạn. Khi ăn phải ngồi ngay ngắn để ăn. Bằng những tình huống rất nhỏ như thế này nhưng tôi đã đồng thời giúp trẻ không còn hoảng sợ khi làm đổ bát cơm nữa mà hơn thế còn giáo dục trẻ cách ăn uống có văn hoá, văn minh. Lúc ngủ có nhiều bạn khi lên xạp đã ngủ rất ngoan, ngủ đúng giờ, ngủ đủ giấc nhưng còn nhiều trẻ mải thì thầm nói chuyện với nhau, hay mải nghịch chăn gối mà ngủ muộn nên khi bạn dậy mình vẫn ngủ, vần đi vần lại không muốn dậy, lúc ấy cô đặt câu hỏi với các bé trong lớp: Các con có biết vì sao mà bạn ngủ dậy sau không? Đó là do khi bạn vào chổ ngủ bạn không nằm yên và nhắm mắt để ngủ luôn, nên ngủ muộn hơn và dậy sau các bạn đấy! Từ đó cô đã kịp thời giáo dục trẻ khi lên giường đi ngủ là phải mắt nhắm và nằm yên lặng để ngủ cho đủ giấc. Bên cạnh đó sau khi trẻ ngủ dậy tôi hướng dẫn gợi ý cho trẻ biết tự phục vụ gấp chăn và gối gọn gàng ngăn nắp để cất vào nơi quy định. Hình ảnh: Cô cùng trẻ xếp gối Bên cạnh đó kỹ năng vệ sinh, kỹ năng tự phục vụ cũng được rèn luyện, được giáo dục thường xuyên. Chẳng hạn trẻ biết trước khi ăn là phải rửa tay, tự lấy ghế vào bàn ăn, ăn xong phải đánh răng, tự thay quần áo, cất quần áo, tự lấy gối và chăn của mình để ngủ, ... Cứ như thế ngày này qua ngày khác, trẻ tự thực hiện mà không cần cô phải nhắc nhở. Kỹ năng sống ấy không những trẻ thực hiện ở trường mà còn thực hiện ở nhà, ngoài xã hội...Để cho trẻ có kỹ năng chọn mùa, khi đi chơi, đi du lịch, cô thường vận dụng vào những ngày thời tiết thay đổi để trò truyện với trẻ về cách ăn mặc sao cho phù hợp.
10 Hay trong hoạt động ngoài trời, khi cho trẻ dạo chơi quan sát vườn hoa cây cảnh được nhìn ngắm hoa đẹp, trẻ thể hiện cảm xúc vui vẻ, thoải mái, từ đó trẻ yêu thích cái đẹp và biết bảo vệ cái đẹp. Còn khi trẻ chơi tự do, cô vừa quan sát trẻ chơi vừa phải hướng dẫn trẻ cách chơi an toàn: Khi chơi phải biết đoàn kết, tuyệt đối không tranh giành đồ chơi, của nhau, không chen lấn, xô đẩy nhau dễ bị ngã xây xước chân tay… Trong chủ đề “Các hiện tượng tự nhiên”, giáo viên cho trẻ dạo chơi sân trường, tận dụng tình huống“ Cơn gió làm lá cây rơi xuống sân”, sân trường không còn sạch đẹp, vậy làm thế nào để sân trường sạch đẹp? ( Nhặt lá cây rơi, nhặt rác bỏ vào thùng rác) để giáo dục kỹ năng sống biết giữ gìn và bảo vệ môi trường: xanh - sạch - đẹp. Ngoài ra giáo viên có thể đặt ra nhiều tình huống khác và tổ chức lồng ghép mọi lúc mọi nơi để trẻ có cơ hội giải quyết và xử lý tình huống. Khi ở nhà một mình (không được mở cửa cho người lạ vào), không nhận quà và đi theo người lạ, khi bị côn trùng cắn (nói liền với người lớn), Không tùy tiện chạy ra ngoài đường, không được chơi ở lòng đường nhất là nơi có nhiều xe cộ qua lại… Qua đây cho thấy với việc vận dụng mọi lúc mọi nơi để dạy kỹ năng sống cho trẻ là việc làm mà tôi thấy đem lại hiệu quả rất cao và thiết thực. 2.3.3. Giáo dục kỹ năng sống qua các bài tập tình huống tại trường mầm non. Trong cuộc sống có vô vàn các tình huống xảy ra đòi hỏi con người phải giải quyết, ứng phó. Khả năng vận dụng các kỹ năng sống một cách linh hoạt sẽ cho phép trẻ xử lý tốt các tình huống xảy ra với trẻ trong cuộc sống hàng ngày. Ví dụ 1: Trong giờ chơi, hoạt động theo ý thích tôi đưa ra tình huống có người lạ đến, cho các con đồ chơi, bánh kẹo rủ các con đi cùng, để xem cách giải quyết của trẻ như thế nào. Trong tình huống này trẻ nhất quyết không đi cùng. Sau đó tôi tiếp tục đưa ra tình huống người lạ không rủ được trẻ đi cùng đã quay ra bắt trẻ, để trẻ suy nghĩ và đưa ra hướng giải quyết: trẻ sẽ phản kháng lại như chạy nhanh đi tìm những người đáng tin như bác bảo vệ hay chú công an, la cướp. và nếu bị bắt trẻ sẽ ôm thật chắc lấy hai chân của người lạ và kêu cứu. Cho trẻ thực hiện lại tình huống và cách giải quyết của trẻ. Ví dụ: Tổ chức cho trẻ chơi trò chơi "trốn tìm", qua trò chơi này có thể rèn cho trẻ kỹ năng sống tự bảo vệ bản thân an toàn, biết tìm nơi trú ẩn khi gặp nguy hiểm, đồng thời thông qua trò chơi Tôi còn chủ động tạo ra những tình huống cho trẻ xử lý như: bạn bị lạc đường hoặc có người lạ đến bắt chuyện, hỏi thăm để xem cách xử lý tình huống của trẻ...và hướng dẫn trẻ cách xử lý khi gặp tình huống như vậy sảy ra. Như vậy với việc giáo dục kỹ năng sống của trẻ thông qua việc xử lý các tính huống tạo ra tại trường Mầm non đã giúp trẻ có thêm nhiều kỹ năng, giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn, trẻ biết tự bảo vệ mình, biết xử lý một số tình huống
11 xảy ra trong cuộc sống, biết chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau khi có tình huống xấu sảy ra. 2.3.4. Phối hợp với phụ huynh trong việc hướng dẫn nội dung và cách rèn luyện kỹ sống cho trẻ ở trường cũng như ở nhà. Việc phối hợp với phụ huynh trong giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là vô cùng cần thiết. Ban đầu tôi rất lo lắng rằng Nhà trường và gia đình có thống nhất được các biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở nhà cũng như ở trường không. Băn khoăn, trăn trở cuối cùng tôi cũng đã tìm ra được phương pháp hữu hiệu để phối hợp với phụ huynh đó là: Trong các buổi họp phụ huynh đầu tiên của năm học tôi đã dành nhiều thời gian để trao đổi với phụ huynh về việc dạy kỹ năng sống cho trẻ. Tôi đưa ra kế hoạch đã được thống nhất với giáo viên đứng cùng lớp và dưới sự cho phép của nhà trường để phụ huynh cùng nắm bắt, góp ý xây dựng và cùng thực hiện. Nhắc nhở phụ huynh thường xuyên đọc thông báo về kế hoạch dạy kỹ năng sống cho các cháu ở lớp trong tuần và kết hợp thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở lớp cũng như ở nhà được thường xuyên và liên tục. Hàng ngày tôi trao đổi với phụ huynh về kết quả học tập, kỹ năng sống cũng như sức khoẻ của trẻ ở lớp qua giờ đón trả trẻ. Ở nhà trẻ được chơi một cách thoải mái, tự do nhiều việc làm của trẻ khiến cha mẹ không hài lòng, dễ dấn đến cáu gắt, quát mắng và ngăn cấm trẻ hoạt động. Vậy trước tình trạng này tôi luôn tuyên truyền để cha mẹ trẻ hiểu và không nên bực bội hay cấm đoán trẻ. Cha mẹ cần cho trẻ được chơi, hướng cho trẻ cùng bố mẹ tham gia những công việc như: Dọn dẹp nhà cửa, phụ mẹ nấu cơm,... Tạo điều kiện để trẻ được trải nghiệm với người thân tại gia đình mình. Sau mỗi việc làm của trẻ ta thường bỏ quên hay vô tình không để ý đến việc khen ngợi động viên khích lệ trẻ mà lại phê bình trẻ ngay lúc đó, vô hình chung ta đã dập tắt đi sự tự tin của trẻ.Vì thế mỗi khi trẻ làm được việc gì đó cái trẻ chờ đợi đó là lời khen sự động viên. Do vậy sau mỗi một việc làm tốt của trẻ chúng ta nên khen ngợi và động viên trẻ để khuyến khích sự húng thú của trẻ cũng như khích lệ thêm lòng tự tin vào bản thân của trẻ. Kỹ năng sống sẽ được hình thành một cách tự nhiên và hiệu quả trong chính những môi trường hoạt động cụ thể chứ không phải chỉ từ những bài học trên lớp. Dorothy Holte chuyên gia tâm lý học người Nga đã nói: "Nếu trẻ sống với sự phê bình, thì trẻ sẽ học cách chỉ trích". Vì vậy, giáo dục kỹ năng sống phải làm sao xóa bỏ tư tưởng này. Cần giáo dục để trẻ cảm thấy thoải mái tự tin trong mọi tình huống của cuộc sống. Nếu cha mẹ muốn giáo dục trẻ biết tự giữ kỷ luật, trước hết cần đánh thức sự tự ý thức của trẻ, cố gắng khơi gợi để trẻ luôn nghĩ về bản thân mình một cách tích cực. Sau thời gian nghỉ tết và nghỉ dịch covid -19 tôi thường xuyên xây dựng video hướng dẫn phụ huynh tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ khi trẻ ở nhà thông qua mạng zalo, Fe để từ đó trẻ vẫn có thể nắm được kiến thức kỹ năng tự phục vụ ngay bên người thân của mình. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
12 Với những biện pháp trên tôi đã áp dụng và thực tiễn giảng dạy một cách linh hoạt và đã thu được kết quả sau: * Đối với trẻ: - Trẻ có những thói quen tốt như: mạnh dạn, tự tin, tích cực khi tham gia các hoạt động. - Trẻ phát triển tốt trong các lĩnh vực: Đức, Trí, Thể, Mĩ, và có những kĩ năng cơ bản cho bản * Kết quả khảo sát các kỹ năng của trẻ khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. Tổng Đạt Chưa đạt TT Nội dung khảo sát số trẻ Số trẻ % Số trẻ % 1 Kỹ năng tự phục vụ 19 100 0 0 Kỹ năng hợp tác, 2 18 94,7 1 5,3 chia sẻ Kỹ năng trong giao 3 tiếp, ứng sử văn 19 18 94,7 1 5,3 minh 4 Kỹ năng vệ sinh 19 100 0 0 Kỹ năng phòng 5 18 94,7 1 5,3 tránh nguy hiểm Về phía phụ huynh: Sự chuyển biến tích cực từ phía trẻ đã làm cho phụ huynh cảm thấy vui mừng, phấn khởi, tin vào kết quả giáo dục của nhà trường. Các bậc phụ huynh đã nhiệt tình hưởng ứng, phối hợp cùng với giáo viên rèn luyện thêm cho trẻ khi ở nhà. Bản thân các bậc phụ huynh cũng ý thức cao hơn về việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Biết cổ vũ động viên trẻ đi học chăm ngoan, không còn ôm ấp trẻ cũng như lo lắng khi bé đi học nữa. Qua việc tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tôi đã đúc kết cho mình những kinh nghiệm quý báu. Sẵn sàng chia sẻ và giải đáp những thắc mắc của chị em đồng nghiệp, cùng nhau áp dụng các biện pháp vào việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở lớp mình phụ trách. Đồng thời bản thân tôi luôn ý thức được rằng mình phải là tấm gương sáng cho trẻ noi theo, là điểm tin cậy cho phụ huynh gửi gắm con em mình. 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ: 3.1. Kết luận: Tóm lại Kỹ năng sống là một hành động tích cực có liên quan đến kiến thức và thái độ trực tiếp hướng vào hoạt động của cá nhân, tác động vào người khác, hướng vào những hoạt động làm thay đổi môi trường xung quanh, giúp mỗi cá nhân ứng phó có hiệu quả với các yêu cầu thách thức của cuộc sống hàng ngày. Mỗi một đứa trẻ ở các độ tuổi mầm non nói chung và tuổi mẫu giáo 4-5 B tuổi nói riêng, cần phải kịp thời và thường xuyên giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, bằng nhiều biện pháp linh hoạt khác nhau phù hợp với thời điểm, địa điểm, để
13 trẻ dần hoàn thiện hơn nhân cách của mình. Ngăn chặn kịp thời những hành vi lệch lạc về chuẩn mực đạo đức nhân cách ở trẻ sau này. 3.2. Kiến nghị: - Đối với nhà trường. Phối hợp với UBND xã cùng nhân dân địa phương, vận động phụ huynh quan tâm hơn nữa đến việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Quan tâm hỗ trợ đồ dùng, đồ chơi trong và ngoài để phục vụ cho việc dạy và học tập. - Đối với chính quyền địa phương: Tiếp tục đầu tư kinh phí để xây dựng cơ sở vật chất cho nhà trường, nhằm từng bước đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện của giáo dục - Đối với phòng giáo dục: Thường xuyên mở các lớp chuyên đề có liên quan đến việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ để giáo viên được tham gia học tập đầy đủ Trên đây chỉ là một số kinh nghiệm của bản thân tôi trong việc nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi Trường mầm non. Bản thân rất mong nhận được sự góp ý chân thành của hội đồng khoa học và các bạn đồng nghiệp để đề tài này được hoàn chỉnh hơn, áp dụng vào thực tế đạt kết quả cao nhất. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Thanh Kỳ, ngày 6 tháng 04 năm 2022 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết sáng kiến Lê Thị Vân Anh
14 TÀI LIỆU THAM KHẢO. 1. Tài liệu nghiên cứu khoa học sư phạm (Bộ giáo dục đào tạo) Năm 2008. 2.Tài liệu chương trình giáo dục Mầm Non mới. NXB giáo dục Việt Nam. 3.Hướng dẫn và rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ mầm non. Bộ giáo dục và đào tạo 4. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo. Nhà xuất bản Đại Học Quốc Gia Hà Nội. 5. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên. Module 39. 6. Mạng INTENET.
15 MỤC LỤC