Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi" nhằm giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách sử lý các tình huống trong cuộc sống, khơi dậy khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, đặt nền tảng cho trẻ trở thành người có trách nhiệm và có cuộc sống hài hòa trong tương lai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi

MỤC LỤC STT Nội dung Trang I Lý do chọn đề tài 2 II Giải quyết vấn đề 3 1 Cơ sở lý luận của vấn đề 3 2 Thực trạng của vấn đề 4 2.1 Thuận lợi 4 2.2 Khó khăn 5 3 Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề 6 Xác định các nội dung rèn kĩ năng sống cho trẻ trong 6 3.1 chương trình Giáo dục mầm non Đổi mới trang trí môi trường giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 7 3.2 theo các chủ đề 3.3 Tích hợp rèn kỹ năng sống cho trẻ qua các hoạt động hàng ngày 9 3.4 Rèn kĩ năng sống cho trẻ thông qua các tình huống có vấn đề 16 Phối hợp trao đổi thường xuyên với gia đình thống nhất 17 3.5 cách rèn kĩ năng sống cho trẻ 4 Hiệu quả của sáng kiến 19 4.1 Hiệu quả 19 4.2 Phạm vi ứng dụng của đề tài 20 III Kết luận 21 Tài liệu tham khảo 23 1
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Công tác chăm sóc- giáo dục trẻ Mầm non không chỉ là mối quan tâm của các bậc cha mẹ trẻ mà còn là sự quan tâm của toàn xã hội. Trẻ Mầm non không chỉ được gia đình chăm sóc, nuôi dưỡng mà phần lớn thời gian trong ngày trẻ được học tại các lớp Mầm non, trẻ được các cô chăm sóc, giáo dục. Chính vì vậy mà trường Mầm non trở thành ngôi nhà thứ hai của trẻ. Nhưng ngôi nhà thứ hai ấy không chỉ chăm sóc cho trẻ từng giấc ngủ, bữa ăn đủ chất dinh dưỡng mà còn là nơi giáo dục một số kỹ năng sống cơ bản nhất cho trẻ ngay từ tuổi mầm non. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc sống, biết điều gì nên làm và điều gì không nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách xử lý các tình huống trong cuộc sống, khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, đặt nền tảng cho trẻ trở thành người có trách nhiệm và có cuộc sống hài hòa trong tương lai. Do đó giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là một nội dung không thể thiếu trong công tác chăm sóc- nuôi dưỡng - giáo dục trẻ Mầm non. Trong thực tế năm học 2018-2019 tôi được giao phụ trách lớp mẫu giáo 4-5 tuổi B2. Qua khảo sát thực trạng đầu năm học, tôi thấy lớp tôi có nhiều trẻ không biết tự phục vụ bản thân, một số trẻ có biểu hiện thụ động, không biết ứng phó trước những hoàn cảnh nguy cấp, không biết cách tự bảo vệ mình trước nguy hiểm, không tìm kiếm sự giúp đỡ khi gặp khó khăn?....Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra tình trạng này, nhưng trong đó việc thiếu kỹ năng sống là nguyên nhân sâu xa nhất. Do đó, việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là rất cần thiết giúp trẻ có nhận thức đúng và có hành vi ứng sử phù hợp với các tình huống thực ngay từ nhỏ. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ còn là tiền đề để thúc đẩy sự phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Từ những lý do cơ bản nêu trên đã khiến tôi băn khoăn, suy nghĩ; với trách nhiệm giáo viên, tôi lựa chọn đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi”. 2
* Phạm vi nghiên cứu: Đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi”, tôi đã thực hiện nghiên cứu tại trường Mầm non Bình Minh - Phường Xương Giang -Thành phố Bắc Giang. - Đối tượng nghiên cứu là trẻ lớp mẫu giáo 4-5 tuổi B2. * Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã tiến hành sử dụng một số phương pháp sau: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu, nghiên cứu thực tế. - Phương pháp quan sát, đánh giá. - Phương pháp thực hành, trải nghiệm. - Phương pháp tổng kết rút kinh nghiệm. - Phương pháp phân tích, so sánh, khái quát, tổng hợp. II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: 1. Cơ sở lý luận: Giáo dục mầm non là mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, chịu trách nhiệm chăm sóc-giáo dục trẻ từ 0-6 tuổi. Đây là giai đoạn đặt nền móng đầu tiên quan trọng của nhân cách con người. Nếu không giáo dục kỹ năng sống cho trẻ trong những năm này thì việc chăm sóc - giáo dục trẻ lại hết sức khó khăn, phức tạp. Trong điều kiện kinh tế phát triển và đang trên con đường hội nhập, đất nước Việt Nam chúng ta phải giao lưu với nhiều nền văn hoá khác nhau, làm thế nào để cho thế hệ trẻ của chúng ta "hoà nhập mà không hoà tan", trong mỗi cá nhân trẻ vẫn giữ được "vốn văn hoá của dân tộc Việt Nam trong thời đại mới ” thì việc giáo dục trẻ phát triển về trí tuệ thôi không đủ mà phải giáo dục trẻ có những kỹ năng sống đơn giản nhất để trẻ sớm thích nghi và sử lý được những khó khăn trong cuộc sống. Mục tiêu giáo dục kỹ năng sống cho trẻ Mầm non là nhằm giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách sử lý các tình huống trong cuộc 3
sống, khơi dậy khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, đặt nền tảng cho trẻ trở thành người có trách nhiệm và có cuộc sống hài hòa trong tương lai. Trong quá trình phát triển của trẻ, nếu trẻ được sớm hình thành các kỹ năng sống thì trẻ sẽ có khả năng thích ứng với mọi biến động xã hội, biết tự khẳng định mình trong cuộc sống. Kỹ năng sống thường thay đổi theo nền văn hóa và hoàn cảnh xã hội. Vì vậy, trong quá trình giáo dục kỹ năng sống phải xem xét các yếu tố văn hóa và xã hội có ảnh hưởng đến việc ra quyết định hay lựa chọn các hành động đó hay không? Nếu trẻ cần học ý thức về cộng đồng, các hành vi của trẻ sẽ ảnh hưởng đến những người khác trẻ có thể nuôi dưỡng được lòng cảm thông với mọi người. Điều này cũng kích thích phát triển những đạo đức chuẩn mực của trẻ. Tôn trọng và đối xử tốt với mọi người xung quanh, đổi lại trẻ sẽ trải nghiệm những cảm giác tốt đẹp trong lòng. Nếu trẻ được dạy rằng đối xử công bằng đối với mọi người mang lại lợi ích thực tế, trẻ sẽ cố gắng giao tiếp để được hiểu, chứ không đơn thuần dùng những hành động để diễn tả những cảm xúc của mình. Khi trẻ được học cách bảo vệ bản thân mà không tạo cơ hội cho những hành vi tiêu cực từ các đối tượng khác, dần dần nhân cách của trẻ sẽ được phát triển hoàn thiện hơn. Bằng những dẫn chứng cụ thể nêu trên đã chứng minh rằng: Rèn kỹ năng sống cho trẻ là điều kiện cần và đủ để hình thành nhân cách con người là vấn đề cốt lõi trong công tác chăm sóc - giáo dục trẻ Mầm non. 2. Thực trạng của vấn đề: Năm học 2018 -2019, lớp mẫu giáo 4-5 tuổi B2 của tôi có 34 học sinh. Khi thực hiện đề tài đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi”, tôi gặp một số thuận lợi và khó khăn sau: 2.1. Thuận lợi: - Lớp học khang trang, rộng rãi, sạch sẽ, thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông; đảm bảo nhu cầu tối thiểu về điều kiện về trang thiết bị, đồ 4
dùng, đồ chơi phục vụ các hoạt động. - Đa số trẻ trong lớp đã theo học từ nhà trẻ và lớp mẫu giáo 3-4 tuổi. - Giáo viên có trình độ chuyên môn trên chuẩn, năng lực chuyên môn vững vàng, nắm vững tâm lý, tính cách của từng trẻ trong lớp.. - Lớp được bố trí hai giáo viên nên có nhiều thuận lợi trong tổ chức các hoạt động cho trẻ. - Nhà trường có sân chơi rộng, phẳng, sạch sẽ và có nhiều đồ dùng, đồ chơi ngoài trời, cã c©y xanh bãng m¸t, m«i tr-êng xanh s¹ch ®Ñp. 2.2. Khó khăn: * Đối với trẻ: Còn hạn STT Nội dung Đạt tốt chế Kỹ năng ứng sử phù hợp với người gần gũi 20% 80% 1 xung quanh Kỹ năng hợp tác thể hiện sự thân thiện , hòa 25% 75% 2 thuận với bạn... 3 Kỹ năng nhận và hoàn thành nhiệm vụ 10% 90% 4 Kỹ năng tuân thủ các quy tắc xã hội... 10% 90% 5 Kỹ năng giao tiếp lịch sự lễ phép... 25% 75% 6 Kỹ năng tự phục vụ 20% 80% 7 Kỹ năng kiểm soát cảm súc 20% 80% * Đối với phụ huynh: - 50% phụ huynh còn thiếu kiến thức về việc rèn kỹ năng sống cho trẻ. - 30% phụ huynh chưa hiểu các nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ Mầm non, - Không những thế do tác động của xã hội làm cho trẻ bị ảnh hưởng một số thói quen xấu nên việc rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ còn gặp nhiều khó khăn. 5
3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề: 3.1. Xác định các nội dung rèn kỹ năng sống cho trẻ trong chương trình giáo dục mầm non: Để nắm chắc các nội dung rèn kỹ năng sống cho trẻ trong chương trình giáo dục mầm non, tránh được tình trạng rèn chung chung, không khắc sâu được kiến thức, không hình thành được thói quen cho trẻ. Biện pháp đầu tiên tôi quan tâm đó là xác định được các nội dung rèn kỹ năng sống cho trẻ trong chương trình giáo dục mầm non. Qua nghiên cứu tài liệu tôi nhận thấy: Các nội dung rèn kỹ năng sống cho trẻ trong chương trình giáo dục mầm non hết sức đơn giản và gần gũi. Thiết thực với trẻ như: + Kỹ năng ứng xử phù hợp với những người gần gũi xung quanh: Lễ phép với người trên; Quan tâm, nhường nhịn em nhỏ; Quan tâm giúp đỡ bố mẹ những việc vừa sức. * Ảnh minh họa: Bé rót nước mói bố mẹ 6
+ Kỹ năng hợp tác: Thể hiện sự thân thiện, hòa thuận với bạn; Chia sẻ và biết giúp đỡ bạn khi cần thiết; Cùng bạn hoàn thành một việc đơn giản; Tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần thiết. + Kỹ năng nhận và hoàn thành nhiệm vụ: Nhận làm một việc phù hợp với trẻ + Kỹ năng tuân thủ các quy tắc xã hội như: Quy tắc giao thông ( Đi bộ trên vỉa hề, đi bên phải đường...); Quy tắc công cộng ( Đi nhẹ, nói khẽ, không làm ồn...) Quy tắc khi có khách ( Trò chuyện lễ phép, thân mật, không quậy phá...). + Kỹ năng giao tiếp lịch sự, lễ phép: Kỹ năng nghe ( Nghe chăm chú, không ngắt lời...) Kỹ năng thân thiện ( chào hỏi khi gặp gỡ, tạm biệt khi chia tay...) Kỹ năng bày tỏ ý kiến (Mạnh dạn nói lên ý kiến, đề nghị của mình...). + Kỹ năng tự phục vụ: ( Tự cởi, mặc áo, xếp đồ dùng cá nhân và đồ dùng của lớp). Ngoài ra, tôi nhận thấy một số nội dung sống khác tự phục vụ có có thể rèn trẻ trong sinh hoạt hàng ngày như ( Trẻ biết tự rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống đúng cách, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ nhẹ, biết tự dọn, cất đồ dùng đúng nơi quy định, biết giúp người lớn dọn dẹp, ngồi ngay ngắn. không làm ảnh hưởng đến người xung quanh... + Kỹ năng kiểm soát cảm xúc:( Nhận biết, thể hiện cảm xúc. Kiềm chế, chia sẻ, đồng cảm...) Từ việc xác định được các nội dung rèn kỹ năng sống cho trẻ, tôi chú ý rèn kỹ năng sống cho trẻ tại nhóm lớp phù hợp ngay từ đầu năm học. 3.2. Đổi mới trang trí môi trường giáo dục kỹ năng sống cho trẻ theo các chủ đề: Trang trí môi trường giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tại lớp là biện pháp hữu hiệu đối với việc rèn kỹ năng sống cho trẻ, bởi lẽ trẻ có đặc điểm dễ nhớ nhưng lại dễ quên. Song trẻ được trực quan bằng hình ảnh những gương tốt hoặc qua thơ, câu chuyện, tranh, ảnh minh họa... thì trẻ dễ tiếp thu, 7
dễ phân biệt việc làm nào tốt, việc làm nào sai, việc làm nào nên học tập, việc làm nào không nên học. Môi trường giáo dục kỹ năng sống theo từng chủ đề tốt sẽ tạo được thuận lợi để giáo viên, trẻ và các bậc phụ huynh. Mảng chính của từng chủ đề được trang trí đẹp, sắp xếp gọn gàng khoa học tạo sự hứng thú cho vịệc quan sát của trẻ và các bậc phụ huynh. Đặc biệt là các chủ đề như: Trường mầm non, bản thân, gia đình, nghề nghiệp, giao thông; quê hương, đất nước, Bác Hồ, tôi chú ý lưạ chọn, sưu tầm những tranh ảnh, sách báo, album, bài thơ có nội dung, hình ảnh giáo dục kỹ năng sống phù hợp cho trẻ quan sát. Các bức tranh có thể là các hình ảnh có các hành vi đúng, cũng có thể là các hành vi sai…Mỗi khi thời gian rảnh tôi cho trẻ đến xem và trò chuyện, đàm thoại, kết hợp với giải thích với để trẻ hiểu… Với những hình ảnh trực quan dễ nhận biết kết hợp với lời giải thích ngắn gọn dễ hiểu của giáo viên đã giúp trẻ nhận thức rất nhanh. Ảnh mảng tường chính tuyên truyền 8
Đối với các mảng tường thấp ở từng góc, tôi dán sẵn các khung nhỏ có đề can hai mặt để trẻ dán sản phẩm. Phía dưới các góc tôi lựa chọn các đồ dùng, đồ chơi, lô tô, đômino, sách vở, sáp màu... màu sắc đẹp, hấp dẫn để trẻ tham gia xếp, cắt, dán tạo thành các hình ảnh về các hoạt động giáo dục kỹ năng sống hàng ngày của trẻ như: Bé ngồi ăn cơm, bé lấy tăm cho bà, bé uống nước, bé lau mặt....trẻ hoàn thành sản phẩm và dán lên khung tranh hoặc trên quyển sách của trẻ. * Ảnh minh họa: ảnh cắt và vẽ ở góc học tập Ngoài ra tôi cũng dành thời gian trao đổi với phụ huynh khi đón trả trẻ, tôi khéo léo khơi dậy sự chú ý của phụ huynh vào từng nội dung để phụ huynh trú trọng đến việc rèn kỹ năng sống, không những cho bản thân mà còn cho trẻ, tránh tình trạng “ trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”. 3.3. Tích hợp rèn kỹ năng sống cho trẻ qua các hoạt động hàng ngày: Trong sinh hoạt hàng ngày, mỗi nội dung, mỗi hoạt động đều có thể giáo dục cho trẻ những kỹ năng thiết thực: Trong giờ đón, trả trẻ, đây là thời điểm thích hợp để dạy trẻ biếtchào hỏi, hàng ngày mỗi khi đón trẻ vào lớp, 9
hoặc khi trẻ ra về giáo viên không quên nở những nụ cười thân thiện, đây là một tấm gương để trẻ có thể bắt chước, thân thiện, cởi mở với mọi người. *Ví dụ: Vào những buổi sáng đón trẻ, tôi thường vui vẻ với trẻ, niềm nở tươi cười chào hỏi phụ huynh để trẻ thấy được học tập theo. Những ngày đầu mới đến lớp, trẻ chưa thành thói quen tôi hay nhắc trẻ chào hỏi cô giáo, bố mẹ, các trẻ chào hỏi nhau với thái độ vui vẻ, niềm nở, gần gũi, thân thương, lịch sự. Trong thời điểm này tôi cũng có thể dạy trẻ kỹ năng tự sắp xếp đồ dùng cá nhân gọn gàng, ngăn nắp đúng nơi quy định như xếp ba lô vào ngăn tủ đúng ký hiệu của mình, xếp giày dép lần lượt gọn gàng khi trẻ vào đổi dép để đi trong lớp. Nếu trẻ nào không cần cô nhắc nhở mà cũng thực hiện được những việc đó, tôi sẽ khen ngợi và tuyên dương trẻ trước lớp, để trẻ thấy được những việc làm của mình là tốt, và càng ngày càng phát huy. Hơn nữa những trẻ khác thấy bạn được khen cũng bắt chước thực hiện tốt những việc này, dần dần ngày qua ngày trẻ sẽ có thói quen mà không cần phải đợi nhắc nhở.Từ đó hình thành cho trẻ những kỹ năng tuy đơn giản nhưng vô cùng quan trọng trong cuộc sống hàng ngày. ( Ảnh cô tươi cười đón trẻ,cô nhắc trẻ chào cô chào bạn) 10
Thời điểm thể dục sáng tôi cũng không quên giáo dục kỹ năng tuân thủ các qui tắc xã hội như: Biết xếp hàng, không chen lấn xô đẩy... Trong các giờ học, mỗi giờ học lại mang tính đặc thù riêng. Chính vì vậy giáo viên cần phải có sự năng động, sáng tạo, tìm tòi để tích hợp giáo dục trẻ các kỹ năng khác nhau: * Ví dụ: Trong giờ dạy Làm quen với văn học, tôi luôn tận dụng các bài thơ, câu chuyện để có thể giáo dục kỹ năng quan tâm nhường nhịn em nhỏ như: Bài thơ: “Làm anh”; truyện “Hai anh em”, giáo dục trẻ quan tâm chăm sóc bố mẹ như: truyện: “Qua đường”; “Vì sao thỏ cụt đuôi”; truyện “Mỗi người một việc” cho trẻ nhận biết về giá trị của bản thân, qua đó giáo dục trẻ cần có kỹ năng tự bảo vệ có thể….từ đó trẻ có kỹ năng mạnh dạn, tự tin, đưa ra quyết định, kỹ năng tự bảo vệ bản thân trước những tình huống nguy hiểm. Trong giờ dạy âm nhạc cho trẻ , tôi tận dụng những bài hát có tính chất giáo dục cao để dạy kỹ năng sống cho trẻ. *Ví dụ: Bài hát: “Thương con mèo”, “Cháu thương chú bộ đội”. Tôi giáo dục kỹ năng chia sẻ đồng cảm với mọi người xung quanh. Trong bài hát: “Bé quét nhà”, tôi giáo dục kỹ năng quan tâm giúp đỡ bố mẹ những công việc vừa sức ... Giờ học tạo hình cũng mang lại nhiều cơ hội để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ như: Kỹ năng sử dụng đồ dùng, kỹ năng thể hiện cảm xúc, trẻ sẽ có cơ hội để thể hiện cái đẹp trong sản phẩm tạo hình, cảm nhận được cái đẹp qua các tác phẩm nghệ thuật mà do chính trẻ tạo ra, trẻ càng thấy yêu quí, trân trọng những giá trị của sản phẩm đó... 11
(Trẻ đang tạo ra một số sản phẩm tạo hình) Hoạt động vệ sinh trước và sau khi ăn là thời điểm thích hợp để giáo viên dạy trẻ những kỹ năng như: Kỹ năng sử dụng các đồ dùng trong sinh hoạt hàng ngày: Chậu thau, khăn mặt, kỹ năng tự phục vụ bản thân: Rửa mặt, rửa tay…ngoài ra giáo viên còn dạy trẻ kỹ năng tiết kiệm nước. *Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ vệ sinh trước và sau khi ăn tôi thường quan sát và giáo dục trẻ tầm quan trọng của nước và phải tiết kiệm như thế nào. Như vặn nhỏ vòi nước, sử dụng vừa đủ để tiết kiệm nước. 12
(Trẻ vệ sinh trước và sau khi ăn) Giờ ăn của trẻ, ngay từ lúc bắt đầu giờ ăn, cô giáo tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm, tập làm những công việc vừa sức như: Lau bát, cắm thìa vào bát, bưng thức ăn chia cho các bạn …Trẻ được làm những việc này, tôi cảm thấy trẻ rất vui…việc làm giáo dục này tuy đơn giản nhưng yêu cầu giáo viên phải kiên nhẫn chờ đợi, vì ban đầu trẻ làm còn chậm, có khi còn đổ vỡ. Chính vì vậy mà nhiều giáo viên, hoặc cha mẹ trẻ không muốn cho trẻ làm, vì sợ mất thời gian, và làm hỏng, vỡ dồ dùng, hoặc có thể bị bỏng, việc ngăn cản không cho trẻ làm dẫn tới tình trạng trẻ trông chờ, ỷ lại vào người khác khiến trẻ trở lên thụ động trong mọi hoạt động khác. Cũng trong hoạt động này cô giáo còn dạy trẻ cách quan tâm tới bạn gặp khó khăn trong vấn đề ăn : Chia ăn trước cho những bạn bị đau răng, ăn chậm... Trong giờ ăn cô giáo còn dạy cho trẻ có kỹ năng biết kiểm soát cảm xúc: Xếp hàng, chờ đến lượt. 13
( Giờ ăn của trẻ) Trẻ biết nhường nhịn các bạn yếu hơn mình và tuân thủ theo qui định chờ đến lượt. Trong khi tổ chức các hoạt động lao động cô giáo không chỉ dạy cho trẻ các kỹ năng lao động đơn giản mà còn cho trẻ thấy giá trị đích thực của bản thân trẻ. Từ đó giúp trẻ thêm tự hào về bản thân, điều này làm tăng thêm niềm tin cho trẻ, tiếp thêm nghị lực để trẻ hăng say lao động, các kỹ năng có thể dạy trẻ như: Kỹ năng hợp tác, chia sẻ, kỹ năng sắp xếp dồ dùng ngăn nắp. Giáo viên nên tận dụng tất cả các hoạt động trong ngày và lưạ chọn những nội dung giáo dục phù hợp trong từng hoàn cảnh, từng giai đoạn cụ thể việc này nếu được tiến hành thường xuyên trong một thời gian dài trẻ sẽ được rèn luyện nhiều vì các hoạt động này thường được lặp đi lặp lại, làm được như vậy các kỹ năng của trẻ dần được củng cố và hoàn thiện hơn, giúp trẻ tự tin hơn. *Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ hoạt động lao động, chăm sóc vườn hoa, vườn rau…tôi thường khich lệ trẻ, cho trẻ thấy được kết quả sau khi có bàn 14
tay của trẻ chăm sóc, như vườn hoa, rau đẹp hơn xanh tốt hơn, tươi tắn hơn….từ đó trẻ thêm tự tin hơn về bản thân, thấy được giá trị của bản thân mình, hăng hái tích cực hơn trong các hoạt động khác cũng như trong cuộc sống hàng ngày. Ngoài ra tôi cũng có thể lồng ghép giáo dục kỹ năng gọn gàng ngăn lắp như (nhổ cỏ phải bỏ vào sọt rác )chia sẻ, giúp đỡ nhau trong quá trình lao động. ( Hoạt động lao dộng nhổ cỏ, bắt sâu) * Qua hoạt động tại các góc: Qua nghiên cứu của các nhà khoa học thì hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo “Học bằng chơi, chơi mà học” của trẻ Mầm non. Sử dụng trò chơi đóng vai là trò chơi mô phỏng lại một chủ đề của cuộc sống, trong đó trẻ đóng vai người khác và hành động theo vai mình đóng. *Ví dụ: Qua góc chơi “Bán hàng”, thông qua trò chơi này ngoài việc trẻ hiểu được công việc của người bán hàng và mua hàng trẻ còn phải biết 15
thưa gửi lễ phép. Giai đoạn đầu trẻ còn chưa mạnh dạn trong khi chơi, tôi nhập vai làm người bán hàng khi cháu mua hàng tôi chủ động hỏi trẻ “ Bác ơi bác mua thứ gì nào? Trẻ nói mua rau - trả tiền này. Tôi phải sửa ngay cho trẻ. Khi mua hàng con phải hỏi bác ơi bao nhiêu tiền một mớ rau, bán cho tôi một mớ ạ, nếu trẻ đã biết thưa gửi lễ phép tôi sẽ thưởng cho trẻ một bông hoa và cuối ngày nhận xét trước lớp ( Trẻ đang chơi trò bán hàng, bác sỹ) 3.4. Rèn kỹ năng sống cho trẻ thông qua các tình huống có vấn đề: Trong suốt quá trình rèn trẻ, tôi luôn là người biết tận dụng và tạo ra các tình huống có vấn đề để dạy trẻ những kỹ năng sống khác nhau: Ví dụ trong khi tổ chức sinh nhật cho trẻ, giáo viên tạo tình huống chia thiếu một đĩa bánh, sau đó cho trẻ tự tìm cách giải quyết làm sao để tất cả các bạn đều có bánh để ăn, với tình huống này giáo viên đã dạy trẻ cách tự giải quyết vấn đề, mặt khác, giáo viên dạy cho trẻ kỹ năng quan tâm chia sẻ với bạn bè. *Ví dụ: Trong một buổi tổ chức ngày hội trải nghiệm cho trẻ ở trường, tôi cho trẻ tự tay bày biện hàng hóa gúp các bạn ở chợ quê, tự làm một số sản 16
phẩm để bán như nặn bánh trôi, bánh chay, gợi ý cho trẻ kỹ năng giao tiếp với mọi người, niềm nở mời chào khách hàng. Trong ngày hội này một tình huống có thể xảy ra đó là trẻ có thể đi theo, hoặc bị người lạ bắt đi, do vậy tôi đưa ra tình huống, nếu như có một người lạ mặt tới giả làm bạn bè của bố mẹ, đón con về với bố mẹ, các con có đi theo không ? nếu bị người đó bắt lên xe con sẽ làm gì? …sau khi trẻ đã đưa ra các cách tự giải quyết tôi khẳng định lại một lần nữa những biện pháp tốt nhất và có thể đưa ra một số biện pháp khác để trẻ có ý thức tự bảo vệ bản thân. Bằng các tình huống có thật, hay những tình huống do giáo viên tạo ra đã mang lại cho trẻ những kinh nghiệm sống, những kỹ năng tự giải quyết các vấn đề nảy sinh trong cuộc sống. *Ví dụ: Trong khi cho trẻ tập vẽ, có trẻ đã tự nhét mẩu bút mầu vào mũi, hay trong khi trẻ chơi, trẻ chạy va vào bạn, làm bạn chảy máu cam, có trẻ đã biết chạy lại thưa cô, trong trường hợp này tôi đã khen ngợi ngay việc làm đúng, nhanh chóng để cứu bạn khỏi nguy hiểm…lúc này tôi cũng giáo dục tất cả các trẻ khác cần phải biết tự bảo vệ cơ thể…Hay sau khi học xong, có những mẩu bút rơi xuống đất, một số trẻ đã đi nhặt bỏ vào hộp đựng bút, trong tình huống này tôi cũng đã dành ngay cơ hội để dạy trẻ kỹ năng tự ý thức gọn gàng ngăn nắp trong sử dụng, giữ gìn đồ dùng học tập… Trong sinh hoạt hàng ngày không thiếu các tình huống có vấn đề để giáo viên có thể dạy kỹ năng sống cho trẻ, chỉ cỏ điều là giáo viên có quan tâm đến việc dạy trẻ hay không, có biết cách vận dụng các tình huống để giáo dục trẻ hay không mà thôi, nếu ai thật sự quan tâm đến vấn đề này, sẽ thấy đây là một trong những biện pháp tích cực trong giáo dục trẻ. 3.5. Phối hợp trao đổi thường xuyên với gia đình thông nhất cách rèn kỹ năng sống cho trẻ: Tôi hiểu rằng đối với việc rèn kỹ năng sống cho trẻ mầm non nói chung, trẻ 5-6 tuổi nói riêng, gia đình, nhà trường là hai môi trường giáo dục tốt nhất vì kỹ năng sống là kỹ năng được hình thành trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày, 17
mà hằng ngày trẻ chỉ sống, sinh hoạt trong trường mầm non với một thời gian nhất định, còn trẻ sống và sinh hoạt tại gia đình, chịu sự giáo dục của gia đình. Nếu nhà trường và gia đình có sự thống nhất về cách giáo dục sẽ tạo điều kiện thuận để hình thành tốt các kỹ năng sống cho trẻ. Ngược lại nếu không có sự thống nhất trong cách giáo dục trẻ giữa gia đình và nhà trường thì kết quả sẽ hạn chế. Chính vì lẽ đó, tôi suy nghĩ và tìm ra biện pháp phối kết hợp với các bậc phụ huynh trong việc rèn kỹ năng sống cho trẻ như sau: Tôi tận dụng các giờ đón trẻ, trả trẻ, các buổi họp phụ huynh trong năm, mạnh dạn trao đổi trực tiếp với phụ huynh về tầm quan trọng của việc rèn kỹ năng sống cho trẻ và các nội dung, yêu cầu, cách rèn kĩ năng sống cho trẻ gồm những nội dung nào để phụ huynh nhận thức đúng trong việc rèn kỹ năng sống cho trẻ. ( Giáo viên trao đổi với phụ huynh) 18
Tôi luôn trao đổi với phụ huynh hằng tháng thông qua sổ liên lạc về sự tiến bộ của mỗi cháu để phụ huynh kịp thời nắm bắt. Qua thời gian trẻ lớp tôi tiến bộ rõ rệt như xưng hô lễ phép, lịch sự trong giao tiếp nhờ sự giáo dục bằng phương châm "Trường học là nhà, nhà là trường học". Tôi trao đổi với phụ huynh khi rèn kỹ năng sống cho trẻ, cha mẹ cần để trẻ cảm thấy thoải mái tự tin trong mọi tình huống dưới sự hướng dẫn, định hướng và kiểm soát của bố, mẹ. trẻ. Khi hướng dẫn trẻ những nghi thức “văn hóa” trong khi nói chuyện với người lớn, cô giáo, khi chơi với bạn, chơi với em bé, khi ăn, uống,…, dạy trẻ những kỹ năng trong học tập, vui chơi và đặc biệt là dạy trẻ phải biết lao động tự phục vụ bản thân, phục vụ người khác những công việc phù hợp. Để trẻ làm được những điều đó thì trước hết, người lớn phải gương mẫu, yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng với trẻ và đảm bảo độ an toàn cho trẻ. Tất cả những yếu tố trên sẽ giúp trẻ có thói quen tốt để hình thành kỹ năng tự phục vụ và ý nghĩa hơn là kỹ năng sống tự lập sau này. 4. Hiệu quả của sáng kiến: 4.1. Hiệu quả: Qua một năm nghiên cứu và ứng dụng đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng rèn kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi” tại trường Mầm non Bình Minh. với sự tâm huyết của bản thân đồng thời được sự hỗ trợ của Ban giám hiệu nhà trường, của giáo viên trong cùng nhóm lớp, của các bậc phụ huynh, tôi đã hoàn thành tốt đề tài nghiên cứu và hiệu quả đã đạt được như sau: * Đối với giáo viên: Nắm chắc nội dung, yêu cầu và phương pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. Biết cách bổ sung các phương tiện, đồ dùng phục vụ một cách tốt nhất cho việc nghiên cứu và thực hiện đề tài. Nắm được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, hiểu rõ trẻ và gia đình trẻ, tạo được mối quan hệ thân thiện giữa giáo viên, trẻ và phụ huynh. 19
* Đối với trẻ: TT Nội dung khảo sát Đạt tốt Còn hạn chế Đầu năm Cuối năm Đầu năm Cuối năm 1 Kỹ năng ứng sử phù hợp với 20% 100% 80% 0% người gần gũi xung quanh 2 Kỹ năng hợp tác thể hiện sự 25% 98% 75% 0,2% thân thiện , hòa thuận với bạn... 3 Kỹ năng nhận và hoàn thành 10% 100% 90% 0% nhiệm vụ 4 Kỹ năng tuân thủ các quy tắc 10% 95% 90% 0,5% xã hội... 5 Kỹ năng giao tiếp lịch sự lễ 25% 95% 75% 0,5% phép... 6 Kỹ năng tự phục vụ 20% 100% 80% 0% 7 Kỹ năng kiểm soát cảm súc 20% 90% 80% 10% * Đối với lớp: Phương tiện, đồ dùng phục vụ cho môn học đầy đủ và phong phú. Môi trường nhóm lớp thân thiên, sạch và đẹp hơn. * Đối với phụ huynh: Đề tài là nhân tố tích cực làm chuyển biến nhận thức của các bậc phụ huynh trong việc rèn kỹ năng sống cho trẻ. 100% các bậc phụ huynh hiểu được mục đích, yêu cầu của việc rèn kỹ năng sống cho trẻ, tham gia tích cực trong việc cung cấp phương tiện, đồ dung phục vụ cho việc thực hiện đề tài của giáo viên Các bậc cha mẹ trẻ thường xuyên phối hợp chặt chẽ với cô giáo trong việc rèn kỹ năng sống cho trẻ. 4.2. Phạm vi ứng dụng của đề tài: Qua một năm thực hiện đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất 20