Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A2 Trường mầm non Phú Nhuận

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A2 Trường mầm non Phú Nhuận” nhằm phát huy nâng cao tính tích cực, năng động, sáng tạo, mạnh dạn, tự tin trong mọi hoạt động và mọi hoàn cảnh của trẻ, giúp trẻ có một kỹ năng sống tốt hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A2 Trường mầm non Phú Nhuận

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NHƯ THANH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO TRẺ TẠI LỚP MẪU GIÁO 5-6 TUỔI A2 TRƯỜNG MẦM NON PHÚ NHUẬN Người thực hiện: Nguyễn Thị Hân Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường MN Phú Nhuận Sáng kiến thuộc lĩnh vực: Chuyên môn THANH HÓA, NĂM 2022
Mục lục Mục lục...................................................................................................................2 1. MỞ ĐẦU.............................................................................................................1 1.1. Lí do chọn đề tài.................................................................................................1 1.2. Mục đích nhiên cứu............................................................................................2 1.3. Đối tượng nghiên cứu.........................................................................................2 1.4. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 3 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN.......................................................................................3 2.1. Cơ sở lí luận......................................................................................................3 2.2. Thực trạng trước khi áp dụng áp dụng sáng kiến kinh nghiệm...................................4 2.3. Các biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.......................................................5 * Giải pháp1: Gần gũi, nắm bắt tâm lý của trẻ............................................................. 5 * Giải pháp 2: Phát triển kỹ năng giao tiếp ứng xử với những người xung quanh..............6 * Giải pháp 3: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua hoạt động hàng ngày của trẻ.......7 * Giải pháp 4: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua việc tổ chức các cuộc thi, ngày lễ, ngày hội, dạo chơi thăm quan................................................................................... 13 *Giải pháp 5: Giáo dục kỹ năng sống thông qua các tình huống................................... 14 * Giải pháp 6: Giáo dục kĩ năng sống thông qua việc tổ chức các hoạt động chơi cho trẻ 15 * Giải pháp7: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua việc phối kết hợp với phụ huynh. 17 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm................................................................... 19 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ..................................................................................... 21 3.1. Kết luận.......................................................................................................... 21 3.2. Kiến nghị........................................................................................................ 21 TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................1
1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài Theo tổ chức y tế thế giới (WHO): Kỹ năng sống là những hành động tích cực, có liên quan đến kiến thức và thái độ, trực tiếp hướng vào hoạt động của cá nhân hoặc tác động vào người khác, hướng vào những hoạt động làm thay đổi môi trường xung quanh, giúp mỗi cá nhân ứng phó có hiệu quả với các yêu cầu, thách thức của cuộc sống hàng ngày[1]. Xã hội hiện nay đã và đang làm thay đổi cuộc sống, nhiều vấn đề phức tạp liên tục nảy sinh. Bên cạnh những tác động tích cực, còn có những tác động tiêu cực gây nguy hại cho con người, đặc biệt là trẻ em. Nếu mỗi người chúng ta trong đó có trẻ em không có những kiến thức cần thiết để lựa chọn những giá trị sống tích cực, không có những năng lực để ứng phó vượt qua những thách thức thì rất dễ gặp những trở ngại, rủi ro trong cuộc sống. Do đó, việc hình thành kỹ năng sống cho mọi người nói chung và trẻ em nói riêng đang trở thành nhiệm vụ quan trọng mà chúng ta cần phải đặc biệt quan tâm. Giáo dục kĩ năng sống nhằm giúp trẻ phát triển hài hòa và toàn diện về nhân cách như các mặt thể chất, tình cảm - kỹ năng xã hội, giao tiếp, ngôn ngữ, nhận thức và sẵn sàng đi học. Nói cụ thể hơn, giáo dục kỹ năng sống giúp cho trẻ được an toàn, khỏe mạnh, khéo léo, bền bỉ, có khả năng thích ứng được với những thay đổi của điều kiện sống. Mặt khác, giáo dục kỹ năng sống còn giúp cho trẻ biết cách kiểm soát cảm xúc, biết thể hiện tình yêu thương, sự sẻ chia, đồng cảm với những người xung quanh. Không những vậy, giáo dục kĩ năng sống còn giúp cho trẻ mạnh dạn, tự tin, tự trọng và tôn trọng người khác, có khả năng giao tiếp tốt, trẻ biết lắng nghe, nói năng lịch sự, hòa nhã và cởi mở. Ngoài ra, giáo dục kỹ năng sống còn giúp trẻ ham hiểu biết, sáng tạo, có những kỹ năng thích ứng với hoạt động học tập ở các lớp lớn hơn như: Sẵn sàng hòa nhập, nỗ lực vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ, có trách nhiệm với bản thân, với công việc và với các mối quan hệ xã hội khác. Vì vậy, việc hình thành và phát triển kỹ năng sống cần được tiến hành ngay từ bậc học mầm non. Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non ngày càng trở nên cần thiết nhằm góp phần đào tạo “Con người mới” với đầy đủ các mặt: “Đức, trí, thể, mỹ, tình cảm kỹ năng xã hội”. Ngạn ngữ có câu: “Gieo hành vi, gặp thói quen- Gieo thói quen, gặp tính cách”. Giáo dục kỹ năng sống nên bắt đầu từ lứa tuổi mầm non, bởi vì lứa tuổi này đã hình thành những hành vi cá tính, tính cách, nhân cách. Trẻ có kiến thức về kỹ năng sống thì trẻ sẽ biết mình phải giao tiếp với ông bà, bố mẹ như thế nào, biết cách bảo vệ mình trước người lạ ra sao, biết cách phối hợp với các bạn chơi như thế nào cho đúng…
2 Là một giáo viên mầm non tôi nhận thấy rằng đối với trẻ 5-6 tuổi việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là rất cần thiết vì lúc này trẻ đã nhận thức được thế nào là đúng, thế nào là sai. Điều gì cần làm, và điều gì không được làm… Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là giúp trẻ biết cách chăm sóc và bảo vệ chính bản thân mình, tạo sự tự tin cho trẻ, giúp trẻ thích nghi được với môi trường xung quanh. Không những thế còn giúp cho trẻ biết cách giao tiếp và ứng xử trong cuộc sống hàng ngày, trẻ biết cách phối hợp với các bạn chơi trong nhóm... Thế nhưng trên thực tế việc tìm hiểu thực trạng kỹ năng sống của trẻ mầm non dường như mới bắt đầu được để ý đến, việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ đạt mức độ chưa cao. Giáo viên chưa quan tâm đúng mức đến việc rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ một cách hữu hiệu, phù hợp. Có thể nói từ “Kỹ năng sống” với trẻ còn rất mới mẻ nên một số giáo viên bở ngỡ có vẽ quan trọng hóa “kỹ năng sống” nên việc lên nội dung, phương pháp dạy kỹ năng sống cho trẻ còn lúng túng mà không để ý rằng: trong cuộc sống hàng ngày ở nhà và ở trường trẻ vẫn được rèn luyện về kỹ năng sống cơ bản. Đối với trẻ mầm non, trẻ vẫn còn thụ động không biết ứng phó kịp thời với những hoàn cảnh nguy cấp, chưa biết cách tự bảo vệ bản thân trước mọi nguy hiểm... Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này, trong đó nguyên nhân việc thiếu kỹ năng sống là nguyên nhân sâu xa nhất. Ở lứa tuổi mầm non, hầu hết các bậc cha mẹ luôn có thói quen làm thay cho trẻ vì sợ con làm hỏng việc. Các cô giáo lại muốn trẻ có kết quả nhanh nên hay dùng mệnh lệnh... Khi người lớn yêu cầu, trẻ luôn làm theo nhưng vẫn cảm thấy như mình bị sai khiến. Chính vì thế rất khó hình thành được những ý thức và kỹ năng trong đầu trẻ. Nhận thức được thực trạng, tầm quan trọng và sự cần thiết việc phải dạy kỹ năng sống cho trẻ mà tôi quyết định chọn đề tài: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A2 Trường mầm non Phú Nhuận”. 1.2. Mục đích nhiên cứu Mục đích tôi nghiên cứu “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A2 Trường mầm non Phú Nhuận”. Nhằm phát huy nâng cao tính tích cực, năng động, sáng tạo, mạnh dạn, tự tin trong mọi hoạt động và mọi hoàn cảnh của trẻ, giúp trẻ có một kỹ năng sống tốt hơn. Giúp bản thân có thêm kiến thức về giáo dục kỹ năng sống để phục vụ cho công tác chăm sóc giáo dục trẻ tốt hơn. Giúp phụ huynh hiểu được tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 1.3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứa của đề tài này là: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A2 trường mầm non Phú Nhuận”.
3 1.4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lí luận: Gồm phương pháp phân tích, tổng hợp, phân loại và hệ thống hóa các tài liệu và văn bản có liên quan đến vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Gồm phương pháp điều tra, quan sát, đàm thoại, các phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động. - Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Tài liệu, sách báo, mạng internet. - Phương pháp thống kê sử lý số liệu: phương pháp toán học và các bảng biểu. 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN 2.1. Cơ sở lí luận Những đặc trưng cơ bản của kỹ năng sống + Là khả năng con người biết sống sao cho hữu ích và có cách sống phù hợp với môi trường xã hội. [2]. + Khả năng để con người dám đương đầu với các vấn đề, tình huống khó khăn trong cuộc sống và biết cách để vượt qua. [2]. + Các kỹ năng tâm lý để con người biết quản lý bản thân mình và tương tác tích cực với mọi người, xã hội. [2]. Như chúng ta đã biết: Kỹ năng sống là những kỹ năng cần có cho hành vi lành mạnh cho phép bạn đối mặt với những thách thức của cuộc sống hàng ngày. Đặc biệt giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non chính là dạy cho trẻ có những kinh nghiệm trong cuộc sống, biết những điều cần làm và những điều không nên làm, truyền cho trẻ những kinh nghiệm sống của người lớn. Nhằm giúp trẻ có những kỹ năng đương đầu với những khó khăn trong cuộc sống. Đối với trẻ 5-6 tuổi nhận thức của trẻ đã phát triển, trẻ bắt đầu tìm hiểu về thế giới xung quanh, đã biết làm và thực hiện một số công việc tự phục vụ đơn giản mà người lớn giao cho. Thế nhưng trên thực tế trong xã hội ngày nay các gia đình thường chú trọng đến việc học kiến thức của trẻ mà không chú ý đến sự phát triển của các kỹ năng sống cho trẻ. Luôn cho rằng con mình còn quá bé để hiểu và làm những điều đó và nghĩ rằng trẻ mẫu giáo vẫn còn được sống trong sự bao bọc, bảo vệ một cách tuyệt đối của ông bà, bố mẹ, anh chị; mà không hay biết rằng chính sự bao bọc đó đã và đang dần làm hư hỏng con em mình. Bởi ông bà, bố mẹ, anh chị… không phải lúc nào cũng ở bên cạnh trẻ khi có tình huống xấu xảy ra, hay khi bị thất lạc thì trẻ phải làm gì? Tại sao chúng ta không tự đặt câu hỏi: Vì sao lại xảy ra như vậy? Tại sao trẻ lại trở nên như vậy? Đó cũng chính là câu trả lời cho việc trẻ không được giáo dục thói quen nề nếp hàng ngày, không được người lớn truyền kinh nghiệm sống để trẻ biết cách sử lý tình huống, biết tránh những nơi nguy hiểm. Tuy nhiên, để làm được điều đó bên cạnh sự giáo dục rèn luyện của bố mẹ thì vai trò của Trường mầm non cũng như trách nhiệm của cô giáo trực tiếp giảng dạy trẻ là yếu tố quan trọng mang một phần lớn tính chất quyết định đặt một nền móng kỹ năng cho trẻ sau này.
4 Đứng trước những khó khăn như vậy tôi rất băn khoăn phải dạy trẻ như thế nào, bằng những biện pháp gì, bởi đối với trẻ cái gì cũng mới mẻ, những bài học đầu tiên đối với trẻ là ''Học ăn, học nói, học gói học mở''. Vì vậy việc dạy trẻ phát triển toàn diện thông qua việc giáo dục kỹ năng sống đóng vai trò hết sức quan trọng và cần thiết. 2.2. Thực trạng trước khi áp dụng áp dụng sáng kiến kinh nghiệm * Thuận lợi - Được sự quan tâm của phòng GD&ĐT, Ban Giám hiệu nhà trường và lãnh đạo địa phương luôn quan tâm chỉ đạo giáo viên trong trường thực hiện tốt kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ. - Đối với nhà trường: Về cơ sở vật chất cơ bản đảm bảo đặc biệt chú trọng đến việc giáo dục rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ đáp ứng được các điều kiện dạy và học theo phương pháp mới. - Đối với Giáo viên: Là một giáo viên trẻ năng nỗ nhiệt tình, có trình độ đạt chuẩn, yêu nghề mến trẻ, luôn tìm tòi học hỏi kinh nghiệm qua báo chí, tập san và đồng nghiệp có nhiều đầu tư vào việc nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, nên tích lũy được một số kiến thức cũng như kinh nghiệm dạy trẻ kỹ năng sống, luôn tích cực làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho dạy và học đầy đủ. - Đối với học sinh: Trẻ đi học thường xuyên tham gia tích cực các hoạt động. Trẻ rất thích được nghe và thực hành rèn luyện kỹ năng sống, biết quan tâm, giúp đỡ cô giáo và các bạn, biết làm một số công việc vừa sức. - Đối với phụ huynh: Đa số phụ huynh phối hợp với giáo viên để thựchiện tốt công tác chăm sóc giáo dục trẻ. * Khó khăn - Đối với nhà trường: Điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường tương đối đầy đủ tuy nhiên đồ dùng đồ chơi phục vụ cho các hoạt động chơi và học phần lớn do giáo viên tự làm ở mức tận dụng chưa đa dạng và phong phú. - Đối với Giáo viên: việc rèn kỹ năng sống cho trẻ chưa thường xuyên, cách thức tổ chức các hoạt động còn cứng nhắc,ôm đồm về kiến thức, chưa phát huy được kỹ năng sống cho trẻ. - Đối với học sinh: Đa số trẻ chưa có thói quen tự làm một số công việc đơn giản để hình thành kỹ năng, trẻ đang còn ỉ lại cho cô và các bạn những công việc dù là nhỏ nhất. - Đối với phụ huynh: Phụ huynh thường đi làm ăn xa nhà nên ít có thời gian dành cho con, phần lớn đều nhờ cậy ông bà và cô giáo, vì vậy việc thống nhất quan điểm, biện pháp chăm sóc giáo dục trẻ giữa giáo viên và phụ huynh còn gặp nhiều khó khăn. Nhận thức của phụ huynh về giáo dục mầm non còn đơn giản, chưa chủ động cung cấp kiến thức cho trẻ khi trẻ cần, ít trò chuyện với trẻ. * Kết quả thực trạng
5 Với những thuận lợi và khó khăn trên tôi đã tiến hành khảo sát thực tế và kết quả thu được như sau: Bảng khảo sát thực trạng của trẻ trước khi áp dụng sáng kiến Đánh giá trẻ Tổng Đạt Chưa đạt STT Nội dung khảo sát số trẻ Số trẻ Tỉ lệ Số Tỉ lệ% % trẻ Kỹ năng giao tiếp ứng xử phù 1 35 24 68 11 32 hợp với người xung quanh. Kỹ năng phục vụ chăm sóc bản 2 35 24 68 11 32 thân Kỹ năng hợp tác hoạt động 3 35 21 62 24 38 cùng nhóm Kỹ năng giữ vệ sinh môi 4 35 22 65 13 35 trường 5 Kỹ năng tự bảo vệ bản thân. 35 22 65 10 35 Qua thực tế trên tôi thấy kỹ năng sống của trẻ đang còn rất hạn chế. Là một giáo viên được phân công trực tiếp đứng lớp mẫu giáo 5-6 tuổi tôi luôn trăn trở và tự đặt cho mình một câu hỏi lớn. Mình phải làm gì? Làm như thế nào? để mang lại kết quả trong việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, chuẩn bị cho trẻ một hành trang đầy đủ để trẻ bước vào bậc học tiếp theo. Vì thế với kinh nghiệm của mình tôi mạnh dạn đưa ra một số các giải pháp và cách tổ chức giáo dục kỹ năng sống cho trẻ . Cụ thể như sau: 2.3. Các biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề * Giải pháp1: Gần gũi, nắm bắt tâm lý của trẻ Đối với trẻ mầm non, việc nắm bắt tâm lý của trẻ là hết sức quan trọng. Bởi những ngày đầu khi mới đến lớp mọi thứ đối với trẻ đều rất mới lạ. Trẻ lạ trường, lạ lớp, lạ cô giáo, lạ các bạn vì thế trẻ rất sợ. Nếu như cô giáo không để ý tới đặc điểm tâm lý của từng trẻ, không biết tính cách của trẻ ra sao mà yêu cầu trẻ làm theo ý của cô sẽ khiến cho trẻ sợ hãi thậm chí còn không muốn đi học. Vì vậy trước tiên cô giáo cần phải nhẹ nhàng, ân cần gần gũi trẻ để tạo tâm lý an toàn cho trẻ, sau đó để tìm hiểu về tính cách của trẻ cô đến bên trẻ ân cần hỏi han trẻ, dần dần cô sẽ biết được tính cách của trẻ để có những biện pháp giáo dục riêng cho từng trẻ. Ví dụ: Đối với những trẻ nhút nhát, ít nói cô ân cần, nhẹ nhàng, gợi mở cho trẻ để trẻ trả lời: Con lại đây với cô nào? Sáng nay con ăn sáng chưa? Ai mua áo đẹp cho con? Ai đưa con đi học?… Như vậy cô sẽ tạo cho trẻ có cảm giác thoái mai, gần gũi, trẻ tự tin chia sẽ và trò chuyện cùng cô. Từ đó, tôi đã rèn cho trẻ được kỹ năng giao tiếp với người lạ.
6 * Giải pháp 2: Phát triển kỹ năng giao tiếp ứng xử với những người xung quanh Dạy trẻ mầm non kỹ năng giao tiếp là rất cần thiết nhưng cô giáo cũng cần phải xác định được sẽ dạy trẻ các kỹ năng giao tiếp nào. Trẻ đến trường thì người đầu tiên trẻ giao tiếp là cô, rồi đến các bạn trong lớp và các cô trong trường. Hình thành kỹ năng giao tiếp cho trẻ không phải là dạy trẻ nói nhiều mà dạy trẻ cách giao tiếp và ứng xử như thế nào cho đúng. Môi trường giao tiếp phải luôn an toàn, thân thiện thì sẽ tạo cho trẻ sự yên tâm, hưng phấn khi tham gia vào các hoạt động. Lớp học chính là một thế giới thu nhỏ của xã hội chúng ta ngày nay, là nơi đa văn hóa, đa tính cách và cũng đa sở thích. Mô hình này tạo cơ hội cho giáo viên có thể dạy cho trẻ học cách chấp nhận và có cơ hội để khám phá những sở thích, những mối quan tâm chung của nhau. Để giúp trẻ phát triển kỹ năng chơi với các trẻ khác tôi tạo môi trường cho trẻ giao tiếp với nhau và tạo tình huống cho trẻ tự giải quyết. Tôi đưa ra “tiêu chí” không tranh giành đồ chơi với bạn. trong tiêu chí này tôi lên kế hoạch rèn cả lớp nói chung, cứ vào các buổi chiều bình bầu và nhận xét buổi chơi, tôi cho cả lớp nhận xét xem trong giờ chơi bạn nào còn tranh giành đồ chơi thì bạn đó sẽ không được cắm cờ, cuối tuần bạn nào có nhiều cờ sẽ được bé ngoan, ngoài ra trong các giờ chơi, giờ đón trả trẻ, trẻ nào có biểu hiện hành vi sai trái là tôi giải thích và sửa ngay cho trẻ, việc làm đó rất tốt đối với trẻ vì trẻ biết được điều gì nên làm và điều gì không nên làm và nhân cách sống của trẻ sẽ được phát triển toàn diện hơn. Hình ảnh: Trẻ đang thảo luận cùng nhau
7 Tính cách mỗi trẻ mỗi khác, có những trẻ hoạt bát, hiếu động nhưng cũng có những trẻ chậm chạp, thụ động hay quá nóng nảy… Vì thế giáo viên cần phải biết rõ tính cách của từng trẻ để có thể cho các trẻ chơi với những người bạn thích hợp với cá tính nhằm tránh sảy ra những va chạm về tính cách. Vì vậy trước khi chơi tôi thường cho trẻ đọc bài thơ: “Giờ chơi của bé” Giờ chơi đến rồi Chờ bạn cùng chơi Bạn lấy đồ chơi Cô thấy cô mừng Tôi ra trước nhé Cô khen đoàn kết. Ngoài ra tôi còn dạy trẻ “Giao tiếp” bằng mắt và nở một nụ cười thân thiện, tự nhiên. Dạy trẻ phải luôn luôn giữ lời hứa khiến cho buổi nói chuyện trở nên thật thoải mái, thật chân thành khi tham gia những hoạt động vui chơi ở lớp. Trẻ hầu hết chưa có các kỹ năng, giao tiếp, kỹ năng chào hỏi… Nguyên nhân là do phụ huynh họ chưa có khái niệm dạy kỹ năng cho trẻ, mà chủ yếu là nuông chiều với suy nghĩ đơn giản là trẻ nhỏ chưa biết gì, chiều nó chút cũng không sao. Nhưng điều đó sẽ tạo nên những hành vi và nhận thức sai lệch của trẻ mà dần dần sẽ biến thành thói quen khó thay đổi. Vì vậy đối với trẻ người lớn cần tập cho trẻ những lời nói lễ phép và tự nhiên, không quá màu mè và hình thức, cũng không được phép cộc lốc và xuồng xã. Điều này trẻ sẽ học được một cách hiệu quả thông qua cách giao tiếp và ứng sử của bố, mẹ, người thân trong gia đình, cô giáo và người khác. Chúng ta sẽ không thể kiểm soát được khi người lớn trong gia đình nói năng thô lỗ và không có hành vi lịch sự tối thiểu. Trong xã hội hiện nay với công nghệ tiên tiến, phát triển không ngừng về mọi mặt, thì những kỹ năng giao tiếp, chào hỏi tối thiểu lại mất dần đi. Và tôi quyết định đưa kỹ năng chào hỏi và kỹ năng giao tiếp vào những giờ đón, trả trẻ; giờ hoạt động góc * Giải pháp 3: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua hoạt động hàng ngày của trẻ + Thông qua hoạt động đón, trả trẻ Thể dục sáng Ở thời điểm đón, trả trẻ là thời điểm thích hợp nhất, thuận tiện nhất để giáo viên có thể giáo dục trẻ thói quen, nề nếp cho trẻ như: Kỹ năng chào hỏi, lễ phép trong giao tiếp, thói quen tự để dép vào giá, bỏ cặp vào nơi quy định của trẻ. Ngoài ra tôi còn dạy trẻ biết chào hỏi, biết nói lời xin lỗi, biết nói cảm ơn, không nói leo khi người khác nói, không tự tiện lấy đồ và sử dụng đồ của người khác..... Ví dụ: Thời gian đầu nhiều trẻ chưa có kỹ năng chào hỏi và giao tiếp với cô cùng bạn bè, tôi chủ động chào trẻ trước “cô chào bạn Trọng Đức” Thì lúc đó trẻ sẽ biết đáp lại câu “Con chào cô ạ’ và tôi nhắc trẻ con chào bố, mẹ đi để vào lớp với cô nào. Hoặc khi trẻ đang chơi mà có khách đến lớp tôi nhắc trẻ “các
8 con chào bác, bà… đi nào” cứ như vậy dần dần trẻ có thói quen chào cô, chào bố mẹ và chào khách, khi đến lớp, khi ra về. Đến giờ trả trẻ cũng vậy, lúc đầu cô hướng dẫn cho trẻ dần dần cô giáo yêu cầu trẻ tự lấy đồ dùng của mình, cất ghế, chào cô sau đó mới được về. Việc rèn luyện này phải trải qua một quá trình lâu dài, liên tục dần dần sẽ tạo thành một nề nếp, thói quen mà trẻ không thể quên trước khi ra về. Qua đó ta có thể rèn trẻ kỹ năng tự phục vụ một số việc đơn giản. Bên cạnh thời điểm đón, trả trẻ thì thể dục sáng là hoạt động không thể thiếu được dưới sân trường tôi kết hợp các kỹ năng xếp hàng ngang, hàng dọc cho thẳng không xô đẩy nhau và tạo cho trẻ hứng thú vào tập luyện. + Thông qua các hoạt động học Trong chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ trên lớp thì hoạt động học là một trong những hoạt động để tôi tích hợp có hiệu quả nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, dựa vào nội dung của từng hoạt động để tích hợp một cách hài hòa nhất. Qua hoạt động Âm nhạc: Đây là hoạt động không thể thiếu trong trường mầm non và cũng là món ăn tinh thần giúp trẻ tự tin trong giao tiếp và giúp trẻ phát huy những khả năng riêng biệt. Trong tất cả các hoạt động của lớp tôi đều khuyến khích tất cả trẻ cùng tham gia, đặc biệt khi múa hát các bạn trai thường thiếu tự tin tham gia tập cùng các bạn gái mà lớp tôi tỉ lệ các bạn trai lại rất đông nên tôi thường phải động viên để trẻ tham gia, lúc đầu trẻ tập luyện có thể chưa tốt, tôi không vội vàng chê trẻ mà nhẹ nhàng hướng dẫn lại theo từng bước cho đến khi trẻ khá hơn rồi nhẹ nhàng động viên trẻ làm tiếp.
9 Hình ảnh: Cô cùng trẻ hoạt động biểu diễn văn nghệ Kích thích sự tò mò ở trẻ cũng là một cách hay để giúp trẻ trở nên tự tin hơn. Bởi vì đó là lúc trẻ khám phá thế giới xung quanh và kiểm nghiệm xem mình có thể làm gì. Tất nhiên là những lúc trẻ tìm tòi, khám phá như vậy cô giáo cần phải luôn theo sát để đảm bảo an toàn cho trẻ. Nhưng để có thể giúp trẻ học được một kỹ năng mới, tôi không trực tiếp tham gia vào hoạt động của trẻ mà tạo điều kiện để trẻ tự trải nghiệm, và học hỏi. Để phát triển lòng tự tin của trẻ, tôi quan sát những đặc tính nổi bật ở mỗi trẻ và khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động thích hợp với năng khiếu của bản thân. Ví dụ: Giờ khám phá khoa học “Chìm và nổi” tôi chuẩn bị rất nhiều vật dụng khác nhau như sỏi và quả bóng… Cho trẻ làm thí nghiệm để trẻ phát hiện ra vật nào chìm dưới nước, vật nào nổi trên mặt nước. Trước khi làm thí nghiệm tôi cho trẻ quyền được dự đoán các vật đó khi rơi dưới nước sẽ như thế nào. Đây là lúc trẻ thể hiện sự tự tin của mình và nó còn kích thích sự tò mò muốn biết sự việc đó diễn ra như thế nào, có đúng ý mình nghĩ không. Thông qua các hoạt động sự tự tin của trẻ còn được thể hiện khá rõ rệt, nếu trẻ càng có tính tự tin bao nhiêu thì trẻ càng phát huy tốt năng lực của mình bấy nhiêu. Trẻ có tự tin vào mình thì trẻ mới hăng hái phát biểu ý kiến, bên cạnh đó có những trẻ có thể trả lời được câu hỏi của cô những trẻ lại không dám giơ tay phát biểu, phải chăng trẻ nhút nhát sợ mình trả lời sai! Tôi luôn tìm hiểu nguyên nhân và có hướng khắc phục cho cá nhân trẻ để trẻ mạnh dạn, tự tin hơn. Tôn trọng cũng chính là động lực tâm lý đầu tiên sinh ra sự tự tin, trẻ không được tôn trọng thì trẻ sẽ mất dần sự tự tin trong chính bản thân trẻ. Đối với trẻ có lẽ trẻ chưa hiểu được sự tôn trọng là gì mà trẻ chỉ hiểu rằng những việc mà trẻ làm được sẽ được cô và các bạn khen ngợi để lần sau trẻ tiếp tục phát huy. Nắm bắt được tâm lý này cho nên tôi luôn tôn trọng trẻ, khích lệ trẻ để tạo thêm sự tự tin cho trẻ, nhưng bên cạnh đó tôi không quá khen ngợi trẻ để dẫn đến việc trẻ kiêu ngạo. Khi trẻ đã có sự tự tin thì mọi hoạt động sẽ đem lại kết quả cao. Trẻ nhỏ không tránh khỏi mắc phải sai lầm, trẻ có mắc phải sai lầm thì trẻ mới trưởng thành hơn trong cuộc sống. Cách hoàn hảo nhất để xây dựng sự tự tin cho trẻ chính là cho trẻ thấy sự yêu thương vô điều kiện của bạn dành cho trẻ. Rất nhiều bậc phụ huynh cũng như cô giáo khi trẻ mắc lỗi thường to tiếng và quát mắng trẻ. Những hành động đó sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý của trẻ, trẻ mất tự tin vào chính bản thân mình. Thay vào sự to tiếng và quát mắng bằng những lời an ủi: “Cô biết con có thể làm được mà, lần sau con cố gắng hơn”. Khi trẻ mắc lỗi, tôi từ từ phân tích giúp trẻ nhận ra những cái đúng, cái sai từ đó trẻ rút ra bài học cho chính mình, và đó là điều cô giáo đang tôn trọng chính cá nhân trẻ.
10 Qua họa động thể dục: Tôi tổ chức cho trẻ các vận động như: Chui qua 3 cổng, Ném vòng cổ chai; Bò qua chướng ngại vật, đi trên ghế thể dục, Nhảy từ độ cao 45cm, ném trúng đích thẳng đứng, Bò zíc zắc qua 7 điểm, Đi nối gót, … qua đó rèn cho trẻ các kỹ năng nhanh nhẹn, mạnh dạn, tự tin, khéo léo khi tham gia vận động. Biết bảo vệ sức khỏe. Ảnh : Trẻ Thực hiện bài tập thể dục + Thông qua hoạt động ngoài trời Với đặc điểm tâm lý của trẻ mầm non “Học mà chơi, chơi mà học”, vì thế chúng ta không nhất thiết chỉ dạy cho trẻ trong mình giờ học mà chúng ta có thể giáo dục trẻ ở mọi lúc, mọi nơi, gặp bất cứ trường hợp, tình huống nào chúng ta đều có thể thông qua giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Tôi quyết định đưa kỹ năng sống tự tin: Một trong những kỹ năng đầu tiên mà giáo viên cần chú tâm là phát triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Nghĩa là giúp trẻ cảm nhận được mình là ai, cả về cá nhân cũng như trong mối quan hệ với những người khác. Kỹ năng sống này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi nơi. Ví dụ: Giờ hoạt động ngoài trời trẻ lớp tôi rất thích tham gia và tham gia rất sôi nổi vì trẻ được chơi theo ý thích, có những nhóm trẻ thường rủ nhau chơi xích đu và kể cho nhau nghe những câu chuyện trẻ biết, có nhiều trẻ thì lại thích vẽ các hình theo ý tưởng của trẻ xuống nền sân trường. Ngoài ra tôi còn sử dụng các trò chơi dân gian để tạo môi trường giao tiếp cho trẻ vì mỗi một trò chơi dân gian thường giúp trẻ thực hành 1-3 kỹ năng sống.
11 Hoặc khi tôi cho trẻ thực hành: Chăm sóc vườn rau, vườn hoa, nhặt lá ở sân trường… tôi hướng dẫn cho trẻ nhổ cỏ, tưới nước, nhặt lá … Đó chính là lúc tôi rèn cho trẻ kỹ năng lao động, giữ vệ sinh môi trường. + Thông qua giờ hoạt động góc Trong tất cả các giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thì việc rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ trong các hoạt động vui chơi, hoạt động góc là thiết thực nhất, cụ thể nhất và trẻ cũng dễ tiếp thu nhất. Bởi thông qua hoạt động vui chơi trẻ được nhập rất nhiều vai chơi khác nhau, trẻ đóng vai và tái hiện lại những gì trẻ được biết, được thấy, được học từ trong cuộc sống hàng ngày. Ở hoạt động này trẻ như được hòa mình vào một cuộc sống thực, được đóng vai những người lớn để tự xử lý, tự giải quyết các tình huống một cách độc lập mà cô chỉ đóng vai trò là người hướng dẫn trẻ. Chính vì thế qua việc tham gia chơi ở các góc thì các kỹ năng sống được trẻ tiếp thu một cách dễ dàng nhất. Ví dụ: Qua khu vực chơi phân vai bán hàng, mẹ con, nấu ăn trẻ học được các kỹ năng như : Kỹ năng giao tiếp (giữa người bán hàng và người mua hàng, mẹ và con), Kỹ năng hợp tác (Trẻ biết chơi làm bác sĩ, biết trò chuyện, chia sẻ với bạn cùng chơi), kỹ năng chăm sóc (nấu món ăn ngon cho mọi người, xúc bột cho em bé ăn)… Ngoài ra ở các khu vực chơi khác các kỹ năng của trẻ đều có thể được củng cố và phát huy. Ví dụ: Ở góc xây dựng, trẻ có kỹ năng hợp tác và làm việc theo nhóm, các cháu đã biết tự phân vai chơi cho nhau và chơi rất đoàn kết, không tranh giành đồ chơi lẫn nhau và đã biết cùng nhau tạo nên những công trình đẹp. Hay khi cho trẻ xây ngôi nhà, xây trường học…Cô giáo có thể trò chuyện, trao đổi với trẻ: Các bác thợ đang làm gì? Khi thấy các bác thợ đang xây công trình con phải làm gì? Vì sao phải tránh xa các công trình đang thi công?... Từ đó trẻ sẽ biết được các công trình đang thi công có nhiều nguyên vật liệu, các bác thợ xây đang vận chuyển nguyên vật liệu nên phải tránh xa không các nguyên vật liệu đó rơi vào người rất nguy hiểm. Điều đặc biệt ở hoạt động này chính là chúng ta rèn được cho trẻ kỹ năng đảm nhận trách nhiệm và kỹ năng lãnh đạo. Bởi ngay ở nhiệm vụ của từng góc chơi đã thể hiện rõ điều đó. + Thông qua hoạt động vệ sinh - ăn trưa - ngủ trưa Trong xã hội ngày nay để đảm bảo cuộc sống cho gia đình nên rất nhiều ông bố, bà mẹ đã để con cái ở nhà với ông bà đi làm ăn xa. Mặc dù được ông bà
12 chăm lo thế nhưng với nhiều lý do khác nhau vẫn có rất nhiều trẻ vấn đề vệ sinh vẫn chưa được đảm bảo. Đây là một vấn đề rất quan trọng đối với sức khỏe của trẻ. Chúng ta phải làm gì? Làm như thế nào ? Để trẻ tự biết chăm sóc bản thân một số việc đơn giản? Sau rất nhiều lần suy nghĩ tôi nhận thấy rằng không ai bằng tự ý thức của trẻ. Vì ở độ tuổi này trẻ đã tự nhận thức được rất nhiều. Từ đó tôi tự nhủ phải rèn luyện kỹ năng tự chăm sóc bản thân cho trẻ để trẻ có thể tự lập, tự phục vụ cho bản thân khi cần thiết. Và thời điểm vệ sinh - ăn trưa - ngủ trưa là thích hợp nhất. Ví dụ: Hàng ngày trước khi đến giờ ăn tôi đều tập cho trẻ rửa tay bằng xà phòng, rửa mặt đúng khăn theo ký hiệu riêng của mình thật sạch sẽ sau đó mới được ngồi vào bàn ăn. Hình ảnh: Giáo dục kỹ năng vệ sinh tự chăm sóc bản thân cho trẻ Khi trẻ ăn xong, vệ sinh sạch sẽ mới đi ngủ. Tuy thời gian đầu trẻ đang còn quên, thế nhưng dần dần với sự hướng dẫn liên tục, thường xuyên của cô trẻ đã có nề nếp, thói quen vệ sinh rất tốt trước và sau khi ăn. Bằng chứng cụ thể là có hôm vệ sinh cho trẻ song vì bận cho trẻ ăn tôi quên chưa mang khăn vào cho trẻ. Khi ăn song trẻ nói với cô: Cô giáo ơi chưa có khăn? Điều đó chứng tỏ trình tự vệ sinh trước và sau khi ăn đã trở thành đường mòn mà trẻ không thể nào quên được. Còn trong khi trẻ ăn lại là lúc thuận tiện cho chúng ta trong việc giáo dục kỹ năng tự xúc ăn của trẻ. Những ngày đầu khi đến trường trẻ rất ngại xúc cơm, xúc cơm bằng tay trái, xúc cơm làm rơi vãi rất nhiều do trẻ chưa thành thạo. Thế nên tôi đã hướng dẫn và cho trẻ thực hành cách tự xúc cơm ăn: Tay trái con cầm bát. Tay phải xúc cơm. Cơm không bị rơi vãi. Sau một thời gian dài quan sát trẻ
13 tôi thấy trẻ đã tiến bộ lên rõ rệt, biết xúc cơm thành thạo, bàn ăn của trẻ đã không còn cơm rơi vãi. Trước giờ đi ngủ thì sao? Thông thường nhất là vào mùa đông trẻ mặc rất nhiều quần áo nên trước giờ đi ngủ cô yêu cầu trẻ tự cởi bớt áo ấm cất vào tủ để cho thoải mái. Lần đầu có thể trẻ chưa biết cách cởi khóa, khuy áo phức tạp nên cô giáo cần giúp trẻ, đồng thời hướng dẫn để trẻ biết cách cởi áo. Không những vậy trước khi ngủ dậy cô hướng dẫn cho trẻ cách gấp chăn cất gối. Hình ảnh: Trẻ gấp chăn, thay quần áo + Thông qua hoạt động chiều Với giờ hoạt động chiều tôi có thể giáo dục cho trẻ rất nhiều kỹ năng khác nhau như: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng quản lý, Kỹ năng tự phục vụ… Ví dụ: Qua hoạt động KPKH: Trò chuyện về một số luật giao thông đường bộ, tôi dạy trẻ một số kĩ năng sau: Kỹ năng tuân thủ quy tắc của luật đường bộ: Đi bộ phải đi bên phải, khi đi phải có người lớn dắt. Kỹ năng bảo vệ bản thân: Khi ngôi trên xe máy phải đội mũ bảo hiểm, ngồi ngay ngắn không đùa nghịch khi ngồi trên xe…. Sau giờ học đó những trẻ được bố mẹ đưa đến trường bằng xe máy đều phải đội mũ bảo hiểm, và khi ngồi trên xe thì ngồi rất ngay ngắn… Khi cho trẻ nhận xét nêu gương cuối ngày tôi cho từng trẻ lên nêu ý kiến tự đánh giá mình, đánh giá bạn. Những ngày đầu trẻ còn rất ngại, ngượng ngùng nói một vài câu nhưng dần dần cô rèn luyện cho trẻ kỹ năng giao tiếp, tính mạnh dạn. Cuối cùng trẻ đã rất thích giờ nêu gương nhận xét để nói lên ý kiến của mình và giờ đó khiến trẻ rất hứng thú. * Giải pháp 4: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua việc tổ chức các cuộc thi, ngày lễ, ngày hội, dạo chơi thăm quan Đối với trẻ 5-6 tuổi, trẻ rất thích được tham gia biểu diễn văn nghệ .Vì vậy tôi thường tổ chức các buổi liên hoan văn nghệ cuối tuần như đọc thơ, kể chuyện, hát, múa cho trẻ vào chiều thứ 6, hay trong các giờ học tôi thường tổ chức theo các cuộc thi để giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn. Ở đó trẻ sẽ được sống
14 và học tập trong một môi trường mới với rất nhiều mối quan hệ rộng rãi, nó đòi hỏi trẻ phải biết thích nghi với một môi trường mới, phải mạnh dạn thích nghi trước đám đông vì thế tôi rất quan tâm đến nội dung giáo dục kỹ năng thích nghi với môi trường, trước đám đông cho trẻ. Không những thế vào các ngày lễ lớn như : Ngày khai giảng, ngày 20-11, Tết Trung Thu…Nhà trường mở các cuộc thi văn nghệ, tôi đều khích lệ động viên và đưa trẻ đi thi để giúp trẻ giao lưu với bạn trong trường để mở rộng thêm mối quan hệ cho trẻ. *Giải pháp 5: Giáo dục kỹ năng sống thông qua các tình huống Trẻ con vốn luôn hiếu động, luôn muốn khám phá những điều mới lạ trong cuộc sống hàng ngày, khi xã hội ngày càng hiện đại càng phát triển thì mối nguy hiểm của trẻ ngày càng nhiều. Những nguy hiểm có thể xảy ra tiềm ẩn không chỉ gia đình, ở trường học, ngoài trường mà ở bất kỳ đâu trong cuộc sống. Đa phần các bậc cha mẹ luôn ý thức được điều này, nhưng không phải bậc cha mẹ nào cũng có phương pháp dạy con những kỹ năng bảo vệ bản thân đứng đắn. Sự lựa chọn thường gặp là nghiêm cấm trẻ tiếp súc với các rũi do. Việc chỉ nghiêm cấm mà không giáo dục trẻ càng kích thích tính tò mò ham khám phá của trẻ, và để có thể bảo vệ được bản thân, tôi có đưa ra một số tình huống bất trắc thường xảy ra trong cuộc sống để trẻ được thực hành có vốn kinh nghiệm trong cuộc sống. Ví dụ: Chủ đề “Giao thông” Trước đây, thông qua nội dung bài hát “Em đi qua ngã tư đường phố” tôi chỉ dùng lời giáo dục trẻ: Khi đi qua ngã tư đường phố các con phải như thế nào, đèn gì thì được đi, đèn gì thì phải dừng lại, khi đi xe chúng mình cần phải như thế nào?...Chứ chưa đặt ra tình huống cụ thể. Với phương pháp giáo dục như vậy tôi thấy kết quả đạt trên trẻ chưa cao. Trẻ ghi nhớ một cách máy móc, và thường dễ quên. Do đó ngoài việc giáo dục như vậy vào giờ hoạt động chiều, tôi đã đưa ra tình huống cụ thể cho trẻ được thực hành. Ví dụ: Tôi tổ chức cho trẻ tham gia giao thông cùng các bạn, trẻ biết đi bộ trên vĩa hè hoặc khi đi qua ngã tư đường phố các con thấy cột đèn tín hiệu giao thông với đèn đỏ bật lên thì dừng lại và đèn xanh bật lên thì mới được đi… Với tình hình phức tạp trong xã hội mà hiện nay chúng ta đang rất lo lắng đó là tình trạng buôn bán trẻ em, nhiều tình huống bất trắc có thể xảy ra đối với trẻ như bị bắt cóc, xâm hại … Tôi đã đưa ra những tình huống để dạy trẻ như: “Nếu có người không quen biết cho con quà, con nên làm như thế nào ?” Tôi lắng nghe ý kiến của trẻ một số trẻ, tôi đưa ra những giả định, những tình huống xấu “Nếu đó là người xấu thì sẽ rất nguy hiểm đối với các con” Tôi đã phân tích cho trẻ hiểu vì sao các con không được nhận quà của người lạ nếu mà nhận quà thì chúng mình sẽ bị họ bắt: Tôi sẽ cho trẻ xem một số hình ảnh về các hành vi và cho trẻ chọn hành vi đúng.
15 Ngoài việc giáo dục trẻ nhận biết và tránh xa những đồ dùng nguy hiểm như phích nước, bếp đang đun, những vật sắc nhọn, đồ điện…. Tôi đưa tình huống trẻ biết tránh những mối nguy hiểm khác như: “Nếu con đang chơi không may bị đứt tay con sẽ làm gì ?”. Tôi cho trẻ nói suy nghĩ, cách giải quyết của mình. Trong khi thảo luận với trẻ tôi gợi mở. Sau đó cô giúp trẻ rút ra phương án tối ưu nhất trong trường hợp này: Tuyệt đối không che giấu mà cần phải gọi người lớn giớp đỡ. Trong thời gian gần đây, đuối nước trong những ngày hè cũng đã cướp đi tính mạng của rất nhiều trẻ em, là hiểm hoạ luôn rình rập với tất cả mọi nhà. Chính vì vậy, với trẻ mẫu giáo tuy trẻ còn nhỏ tuổi song tôi nghĩ rằng cũng cần dạy cho trẻ một số kỹ năng ứng biến nếu chẳng may có điều đó xảy ra. Tôi đã đưa tình huống: Ví dụ: “Nếu con đi chơi cùng các anh chị các anh các chị rủ con tắm sông, hoặc thấy có một người ở dưới sông kêu cứu thì con làm gì?” Khi đó con sẽ không được xuống sông tắm vì không có người lớn và khi thấy người kêu cứu thì con phải chạy báo cho mọi người. Tôi cho trẻ xem một số hình ảnh về cách xử lý kỹ năng thoát hiểm. Từ những tình huống cụ thể mà rất dễ xảy ra đối với trẻ, bằng cách cho trẻ thảo luận, yêu cầu trẻ suy nghĩ, vận dụng vốn hiểu biết của mình đã có để tìm cách giải quyết vấn đề. Thông qua đó tôi giúp trẻ tìm ra cách giải quyết tốt nhất, đó cũng chính là kinh nghiệm mà tôi cần dạy trẻ. Cũng giúp trẻ có sự tư duy lô rích, biết cách diễn đạt suy nghĩ của mình, và giúp trẻ có thêm kinh nghiệm trong cuộc sống . * Giải pháp 6: Giáo dục kĩ năng sống thông qua việc tổ chức các hoạt động chơi cho trẻ Đối với trẻ, hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo trong hoạt động của trẻ ở trường mầm non. Thông qua chơi, trẻ được thể hiện các vai khác nhau trong xã hội, trẻ tái hiện lại những gì trẻ nhìn thấy trong cuộc sống. Tất cả những kiến thức và kinh nghiệm cuộc sống mà trẻ có sẽ được trẻ thể hiện qua họat động vui chơi. Chính vì vậy, tôi rất chú trọng đến việc tạo các tình huống khi trẻ đóng vai để trẻ tìm cách giải quyết, cũng như quan sát những điều trẻ thể hiện được những kiến thức mà trẻ đã có. Thông qua hoạt động vui chơi trẻ được trải nghiệm nhiều vai chơi khác nhau trong cuộc sống từ đó biết cách ứng xử với mọi người xung quanh. Qua các góc chơi hàng ngày: + Góc chơi xây dựng + Góc phân vai + Góc chơi vận động + Góc nghệ thuật:
16 Cô giáo luôn là người bạn chơi cùng trẻ để hướng dẫn trẻ giao lưu với nhau trong từng góc, từng nhóm. Cô giáo gợi ý, hướng dẫn trẻ cách chơi, cách xưng hô khi chơi. Cô chơi với trẻ như người bạn thật sự của trẻ để cho trẻ học cách ứng xử với nhau khi chơi, biết đối đáp với nhau trong quá trình chơi. Ví dụ: Qua góc chơi phân vai với trò chơi nấu ăn - gia đình Trẻ được làm quen với những đồ dùng, vật dụng khác nhau, (bộ đồ bếp, bộ đồ ăn, bộ đồ uống). Sự sạch sẽ, gọn gàng, một thói quen nề nếp, sự sắp đặt ngăn nắp, ngay ngắn những bộ đồ dùng, vật dụng, thái độ, ăn uống từ tốn, không vội vã, không khí cởi mở, thoải mái và đầm ấm, những cuộc trao đổi nhẹ nhàng, dễ chịu… tất cả những yếu tố trên sẽ giúp trẻ có thói quen tốt để hình thành kỹ năng tự phục vụ và ý nghĩa hơn là kỹ năng sống tự lập sau này. Trong hoạt động vui chơi không thể thiếu được các trò chơi dân gian, trò chơi dân gian thường được lồng ghép trong quá trình hoạt động của trẻ. Trẻ được tiếp cận và trực tiếp tham gia chơi các trò chơi dân gian sẽ giúp cho trẻ sớm hình thành các thói quen hoạt động có hệ thống, tính tập thể giúp trẻ tự tin, linh hoạt hơn trong mọi hoạt động cũng như sự phát triển sau này của trẻ. Thông qua trò chơi dân gian, trẻ sẽ phát triển được các giác quan, phát triển trí nhớ, phát triển tư duy, trí tưởng tượng, ngôn ngữ. Trò chơi trí tuệ còn được gọi là trò chơi học tập, nhằm thúc đẩy hoạt động trí tuệ, giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh thông qua các thao tác trí óc kết hợp với hành động chơi như: Ô ăn quan, Cờ vua, Cờ tướng.... Trò chơi vui - khỏe - khéo léo là những trò chơi dân gian tổng hợp vì mỗi trò chơi kết hợp nhiều kỹ năng vận động thể lực. Mục đích của các trò chơi loại này nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ, giúp trẻ mở rộng các mối quan hệ như : Hái quả - chui vào hang bắt chuột đồng hoặc chuột túi nhảy qua rãnh nước - tới đích lấy cờ. Tất cả các trò chơi là phương tiện giáo dục thể lực một cách tích cực và thoải mái, giúp trẻ hoàn thiện sức khỏe, hoàn thiện các vận động như chạy, nhảy, đứng lên, ngồi xuống, hình thành và phát triển các tố chất của thể lực (nhanh nhẹn, khéo léo) và những phẩm chất nhân cách như tính kỉ luật, tính tập thể; như trò chơi: Kéo co, rồng rắn lên mây,mèo đuổi chuột…
17 Ảnh: Cô tổ chức cho trẻ chơi Qua hoạt động vui chơi trẻ mạnh dạn dần, thành thạo dần trong giao tiếp, trong ứng xử đối với mọi người xung quanh. Từ đây trẻ cũng biết nói và trả lời đầy đủ câu từ, biết xưng hô chuẩn mực. Trò chơi dân gian mang tính tập thể cao. Vì vậy, giáo viên cần chú ý giáo dục và rèn luyện cho trẻ biết phối hợp nhịp nhàng, ăn ý với nhau khi tham gia chơi thì mới đạt được kết quả mong đợi. Từ đó trẻ học được các kỹ năng bằng cách tham gia vào các trò chơi. Vai trò của giáo viên là tạo các tình huống để trẻ có thể chơi với nhau. Thông qua trò chơi, tôi giúp trẻ có sự tự tin, biết phối hợp chơi cùng bạn và có trách nhiệm với nhóm chơi của mình. * Giải pháp7: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua việc phối kết hợp với phụ huynh Với tình hình dịch bệnh diễn ra hết sức phức tạp trẻ đến trường không thường xuyên ,nên việc rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ là việc hết sức quan trọng đối với con người và đặc biệt trong mùa dịch bệnh này Ngoài việc thực hiện các biện pháp giáo dục trên, tôi luôn ý thức được tầm quan trọng của việc phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường vì gia đình là trường học đầu tiên đối với trẻ. Mặt khác việc dạy kỹ năng sống cho trẻ không phải là chuyện một sớm một chiều mà là cả một quá trình. Các kỹ năng sống phải được giáo dục, rèn luyện một cách đồng nhất thì mới bền vững và thành kỹ xảo. Bên cạnh đó, môi trường gia đình rất thích hợp để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Trẻ được tiếp thu các kỹ năng thông qua gia đình một cách tự nhiên, nhẹ nhàng mà lại hiệu quả cao. Đặc biệt trong thời buổi hiện nay nuôi dạy con luôn là mối quan tâm hàng
18 đầu của các bậc phụ huynh, ai cũng muốn con mình đạt được những thành tích cao trong học tập cũng như trưởng thành hơn về mặt nhân cách. Tuy nhiên việc làm thế nào để có thể giúp trẻ phát huy được khả năng tiềm ẩn? Làm thế nào để trẻ có những kỹ năng sống tốt nhất. Giáo viên là người được trang bị những tri thức khoa học về nuôi dạy trẻ, là người gần gũi trẻ trong suốt cả ngày nên đã phát hiện ra những nét đẹp hay những hành vi chưa tốt của mỗi trẻ và có khả năng tìm ra các biện pháp giáo dục, các cách giải quyết phù hợp với quy luật phát triển tâm sinh lý của trẻ. Chính vì vậy mà tôi phải tuyên truyền đến các bậc phụ huynh để họ hiểu tầm quan trọng của kỹ năng sống, những kiến thức cần dạy trẻ, phương pháp dạy trẻ như thế nào để trẻ tiếp thu một cách thoải mái, tự nhiên. Thông qua bảng tuyên truyền, hay ở những giờ đón trả trẻ tôi thường trò chuyện với các bậc phụ huynh về các cách giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, ngoài ra tôi còn mời phụ huynh tham quan hoặc tham gia trực tiếp vào các hoạt động của lớp hay thông qua các buổi họp phụ huynh trò chuyện, trao đổi nhằm giúp phụ huynh có thêm những kiến thức để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tại gia đình. Cụ thể: Ở hoạt động đón trẻ, tôi đã trao đổi với phụ huynh về tình hình sức khoẻ, vệ sinh cá nhân, những kỹ năng trẻ đang có để cùng phụ huynh có những biện pháp giáo dục trẻ, giúp trẻ chủ động trong các hoạt động.