Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hiện chuyên đề xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5-6 tuổi

Chia sẻ: Đỗ Lan Anh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm "Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hiện chuyên đề xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5-6 tuổi" được viết với các biện pháp như Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức và phương pháp về “dạy học lấy trẻ làm trung tâm; Xây dựng kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm;...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hiện chuyên đề xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5-6 tuổi

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài : “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ XÂY DỰNG TRƯỜNG MẦM NON LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI ” PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Như chúng ta đã biết, con người chỉ thích nghe những cái mà bản thân chưa biết, khám phá những điều chưa hiểu, trẻ em cũng thế, chỉ tích cực khám phá, tìm tòi, thích học cái chưa có. Vì vậy, muốn trẻ học tập tích cực, giáo viên không dạy trẻ cái mà trẻ đã biết mà phải dạy trẻ cái trẻ cần, điều mà trẻ thích nghe. Nhu cầu khám phá, tìm hiểu về thế giới xung quanh xuất hiện từ khi trẻ còn nhỏ, trẻ càng lớn thì nhu cầu đó ngày càng lớn hơn. Tuy nhiên vốn sống, vốn kinh nghiệm của trẻ hầu như chưa có, trẻ chưa thể tự khám phá được nên người lớn là cầu nối giúp đỡ, tổ chức, hướng dẫn trẻ tham gia vào các hoạt động nhằm tạo điều kiện cho trẻ làm quen, khám phá các sự vật hiện tượng về môi trường. Qua đó giúp trẻ được giao tiếp, chia sẽ với bạn và học từ mọi người, suy ngẫm để suy nghĩ và vận dụng những điều đã lĩnh hội được vào việc giải quyết các tình huống, tích luỹ được vốn sống, vốn kinh nghiệm và dần hình thành những kiến thức, kỹ năng về tự nhiên xã hội, giúp trẻ được phát triển toàn diện về các lĩnh vực. Trẻ mầm non vui chơi chính là hoạt động chủ đạo của trẻ qua vui chơi có thể phản ánh hiện thực xung quanh trẻ một cách sáng tạo và độc đáo ngay từ những lớp đầu cấp như 3- 4 tuổi, 4-5 tuổi trẻ đã tiếp thu những kiến thức sơ đẳng thông qua các trò chơi. Ở lứa tuổi mẫu giáo vui chơi là hoạt động chủ đạo, giữa hoạt động vui chơi và hoạt động học tập chưa có ranh giới rõ ràng. Khác với người lớn trẻ em thực sự học trong khi chơi, trẻ lĩnh hội tri thức tiền khoa học ở trường mầm non. Trẻ được học tập, vui chơi dưới nhiều hình thức qua các giờ sinh hoạt, hoạt động chung, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều...Với nhiều loại trò chơi khác nhau như trò chơi đóng vai mô phỏng, tái tạo lại những hành động của người lớn hay nói cách khác cuộc sống của người lớn được trẻ thu nhỏ và thể hiện qua những trò chơi đóng vai, trò chơi dân gian, trò chơi có luật, trò chơi học tập… Trong những năm qua cùng với sự phát triển của các bậc học khác, bậc học mầm non là một bậc học đã có nhiều đóng góp to lớn, thực sự có trách nhiệm gieo những hạt giống tốt, mầm non tốt tạo tiền đề vững chắc cho nhiệm vụ giáo dục đào tạo cho thế hệ trẻ mai sau. Thực tế hiện nay, nhiều giáo viên mầm non đã miệt mài, trăn trở, mong muốn và quyết tâm đổi mới song trong khi thực hiện lại rơi vào lúng túng, mất phương 1
hướng, chính vì vậy chỗ đứng của việc dạy học mang tính chất truyền dạy lĩnh hội, nhồi nhét, dập khuôn, máy móc vẫn tồn tại. Đứng ở góc nhìn tổng thể có thể thấy việc nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ trong một nhà trường phụ thuộc vào nhiều yếu tố: trường lớp, trang thiết bị, trình độ giáo viên, trình độ quản lý của cán bộ, công tác xã hội hoá, nhận thức của người dân v.v… nhưng tính đến kết quả giáo dục toàn diện trên mỗi đứa trẻ mầm non thì yếu tố phương pháp dạy học cho trẻ mầm non là yếu tố quan trọng nhất. Để có được chất lượng giáo dục như mong đợi theo chương trình giáo dục mầm non được Bộ GD&ĐT ban hành thì vai trò của người giáo viên được khẳng định là vô cùng quan trọng trong phong trào đổi mới về phương pháp dạy học, đó là làm gì để phá vỡ sự thụ động của người học, phá vỡ kiểu dạy truyền thống của giáo viên: Cô giáo nói, trẻ lĩnh hội và làm theo. Cùng với thời gian thực hiện, chương trình GDMN gắn với sự phát triển về mặt sinh lý đang dần hoàn thiện của trẻ. Mỗi giáo viên cần ý thức và hiểu rằng việc đổi mới phương pháp giáo dục trẻ không đơn thuần do thực thi nhiệm vụ theo tinh thần chỉ đạo của cấp trên mà quan trọng là do sự phát triển tâm sinh lý của trẻ, yêu cầu phát triển của xã hội, tự nhà trường nhận thấy cần thiết phải thay đổi để đáp ứng được yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới. Nhận thức tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo lớp công dân tý hon đáp ứng với yêu cầu và xu thế hội nhập của toàn ngành giáo dục hiện nay. Thực hiện chủ trương đổi mới phương pháp giảng dạy trong toàn ngành Giáo dục nói chung và bậc học mầm non nói riêng. Tôi cũng xin mạnh dạn đưa ra những suy nghĩ và hiểu biết của mình về cách thức nâng cao chất lượng chuyên môn. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy, tôi luôn trăn trở để tìm ra hướng đi, giải pháp phù hợp với đặc điểm của trẻ của lớp, trường. Để việc đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm không chỉ là phong trào, không chỉ được nhìn thấy trên bề nổi mà còn được nhân rộng ở các nhà trường, ở từng lớp học và phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm trở thành thói quen của mỗi cô giáo. Là giáo viên trực tiếp tham gia chăm sóc, giáo dục trẻ tôi luôn trăn trở rằng: Mình cần phải làm gì? và làm như thế nào để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm? chính vì vậy tôi đã lựa chọn đề tài: “ Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hiện chuyên đề xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5- 6 tuổi”. PHẦN II: NỘI DUNG I. THỰC TRẠNG: Để thực hiện tốt về chương trình giáo dục mầm non theo hướng lấy trẻ làm trung tâm. Nhiệm vụ đặt ra cho mỗi giáo viên là phải luôn tìm tòi, sáng tạo, tự học, tự bồi 2
dưỡng bản thân để luôn có những đổi mới, những sáng tạo trong công tác chăm sóc nuôi dạy trẻ. Với vai trò, trách nhiệm là người giáo viên trực tiếp giảng dạy trong nhà trường tôi luôn suy nghĩ, trăn trở và chọn cho mình những nội dung, hình thức, giải pháp, xây dựng kế hoạch và tiến hành triển khai thực hiện để việc nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường ngày càng được nâng lên, đạt kết quả tốt trong nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Nhà trường thường xuyên chú trọng đến lĩnh vực giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. trong các năm học qua thường xuyên bồi dưỡng kịp thời các chương trình đổi mới luôn tạo điều kiện cho giáo viên học hỏi kinh nghiệm nâng cao trình độ chuyên môn. 1. Thuận lợi: - Luôn đựơc sự hướng dẫn và chỉ đạo sát sao về chuyên môn của Phòng giáo dục và sự quan tâm tạo điều kiện về mọi mặt của BGH nhà trường. Ban giám hiệu thường xuyên chỉ đạo sát sao việc đổi mới hình thức phương pháp giáo dục trẻ. - Nhà trường đầu tư đầy đủ đồ dùng cơ sở vật chất phục vụ cho việc chăm sóc nuôi dưỡng, giáo dục trẻ. - Bản thân tôi có nhiều năm dạy lớp 5 tuổi, có tinh thần trách nhiệm, luôn quan sát nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lý, thói quen của từng trẻ trong lớp. Là một giáo viên tâm huyết với nghề, có lòng yêu thương trẻ, tận tình với công việc. Luôn có ý thức phấn đấu vươn lên, thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu tài liệu tạp chí, thông tin trên mạng có liên quan đến việc chăm sóc giáo dục trẻ để áp dụng vào việc chăm sóc giáo dục trẻ hằng ngày. - Phụ huynh nhiệt tình quan tâm đến trẻ, tích cực hưởng ứng phối hợp cùng cô giáo trong việc chăm sóc, giáo dục cho trẻ. 2. Khó khăn: - Bản thân trong những năm qua còn nhận thức chưa sâu về phương pháp “lấy trẻ làm trung tâm”, còn lúng túng trong việc vận dụng chương trình giáo dục mầm non mới vào thực tế giảng dạy. Tổ chức các hoạt động còn độc lập, tách rời, mang nặng cung cấp kiến thức cho trẻ, chưa phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo ở trẻ, việc tạo môi trường để trẻ được học tập, tham quan khám phá ở mọi lúc mọi nơi còn hạn chế. - Phương pháp tổ chức các hoạt động trong chương trình chưa sáng tạo, còn cứng nhắc. 3
- Đồ dùng, đồ chơi chưa thật sự phong phú về chủng loại, chưa có nhiều đồ chơi phát triển trí tuệ. - Việc quan tâm chăm sóc con em của một số phụ huynh chưa đáp ứng với nhu cầu giáo dục ngày càng cao hiện nay. Nhu cầu về kinh tế, mưu sinh được quan tâm nhiều hơn nhu cầu học tập. Phụ huynh chưa nắm rõ quan điểm giáo dục hiện nay, thái độ hợp tác giáo dục trẻ chưa rõ ràng, chưa thống nhất với nhà trường. Giáo dục trẻ ở gia đình mang tính áp đặt và thiếu làm gương tốt cho trẻ noi theo. - Việc tiếp thu kiến thức ở trẻ lớp tôi phụ trách cũng khác nhau, có trẻ khi mới bắt đầu cô cho làm quen trẻ đã có một số kĩ năng chơi nhất định vì trẻ mới chỉ được tham gia chơi những trò chơi khác nhau như trò chơi đóng vai mô phỏng, tái tạo lại những hành động của người lớn hay nói cách khác cuộc sống của người lớn được trẻ thu nhỏ và thể hiện qua những trò chơi đóng vai, trò chơi dân gian, trò chơi có luật, trò chơi học tập…nhưng cũng có rất nhiều trẻ chưa biết thế nào là trò chơi hoạt động mở; kĩ năng chơi, tạo các trò chơi bằng nguyên vật liệu mở còn nhiều hạn chế. 3. Khảo sát: Trước thực trạng tổ chức giáo viên, học sinh và quan hệ gia đình trong việc “nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5- 6 tuổi trong trường mầm non”. Là một giáo viên tôi luôn trăn trở về công tác thực hiện nhiệm vụ chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ là hết sức quan trọng trong việc thực hiện một cách hiệu quả, đảm bảo chất lượng và sự phát triển giáo dục toàn diện phù hợp với từng thời điểm, đạt được mục tiêu giáo dục đã đề ra, nhằm thực hiện một cách hiệu quả, đảm bảo chất lượng và sự an toàn của trẻ, sự an tâm của phụ huynh, bên cạnh đó là sự học hỏi xây dựng cho bản thân kiến thức cơ bản về các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, cơ bản từ đó xây dựng và các tình huống để giải quyết mọi vấn đề một cách chính xác, nhanh chóng có hiệu quả và tạo niềm tin cho BGH, giáo viên trong nhà trường, phụ huynh và các em học sinh. II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN Biện pháp 1: Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức và phương pháp về “dạy học lấy trẻ làm trung tâm”. - Xác đinh tự học, tự nghiên cứu tài liệu cũng là một việc làm không thể thiếu được trong việc nâng cao nghiệp vụ của giáo viên nên tôi đã tìm kiếm những tài liệu, sách vở về đổi mới phương pháp giảng dạy, lấy trẻ làm trung tâm, kỹ năng nghiệp vụ của giáo viên và tự đọc, tự nghiên cứu để rút ra được những vấn đề cần thiết đối với giáo viên trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy. 4
- Ứng dụng phương pháp dạy học tích cực trong lĩnh vực hoạt động nhận thức (hoạt động khám phá trải nghiệm với môi trường tự nhiên). - Xác định nội dung khám phá trải nghiệm nhằm phát triển nhận thức cho trẻ. - Lựa chọn phương pháp dạy học tích cực thích hợp với nội dung phát triển nhận thức. - Thực hành phương pháp dạy học tích cực thích hợp nội dung phát triển nhận thức. - Ngoài ra tôi còn tham khảo một số tài liệu, sách báo, mạng internet để lựa chọn và vận dụng các trò chơi dân gian, hình thức tổ chức, phương pháp vào quá trình hoạt động, tìm ra các bài tập bổ trợ phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 5- 6 tuổi do mình phụ trách. - Ban giám hiệu nhà trường luôn tạo điều kiện cho tôi được tham gia dự giờ các tiết dạy thể nghiệm, dạy mốc, dạy chuyên đề “ dạy học lấy trẻ làm trung tâm” tại các trường: Trường mầm non Hoa Mai; MN Nghi Quang; và tại trường do cụm tổ chức.... Qua dự giờ của đồng nghiệp tôi rút ra những kinh nghiệm, những điểm mới, cái hay, cái sáng tạo để áp dụng vào phương pháp giảng dạy của mình, các nội dung, chi tiết tôi đều ghi chép, tích lũy vào sổ nhật ký. Tham khảo trên mạng về chương trình bồi dưỡng kiến thức cho giáo viên mầm non để học hỏi những tiết dạy tốt. Tham khảo từ một số tài liệu sách, báo để làm đồ dùng đồ chơi, lựa chọn và vận dụng các trò chơi, hình thức tổ chức vào quá trình hoạt động phù hợp với nhận thức của trẻ. Đây là những yếu tố cần thiết, giúp giáo viên có vốn kiến thức, kinh nghiệm về nghệ thuật sư phạm. Để làm được điều này ngoài giờ ở lớp tôi đã tranh thủ các thời gian rảnh rỗi trong ngày để đọc các tài liệu dành cho giáo viên mầm non trong và ngoài chương trình đó là các loại sách, tập san, Tạp chí giáo dục mầm non của BGD và ĐT, “Bé khám phá môi trường xung quanh” của Nhà xuất bản Giáo dục. Điều tôi tâm đắc nhất là chuyên đề hè 2015- 2016 về việc xây dựng kế hoạch lấy trẻ làm trung tâm; Ví dụ: xây dựng về Mục tiêu của bài học lấy trẻ làm trung tâm: Trẻ sẽ đạt được gì? Làm được gì/hoặc sẽ trở nên như thế nào. Mục tiêu đặt ra cần cụ thể, đo được, đạt được như: Các phần bài học Mục đích Giới thiệu bài - Củng cố những kiến thức, kỹ năng đã học dẫn dắt học sinh vào nội dung của bài. - Cung cấp cho trẻ những kỹ năng cần thiết đủ để hỗ trợ cho trẻ học trong phần phát triển bài. Phát triển bài - Tạo cơ hội cho trẻ tiến hành các hoạt động để lĩnh hội phát 5
triển kiến thức, kỹ năng và thái độ. Kết luận - Củng cố hệ thống lại những ND trẻ thu nhận được trong quá trình học. Các phần Hoạt động của giáo viên Hoạt động của trẻ Giới thiệu bài - Kích thích tư duy của trẻ bằng - Quan sát, lắng nghe , cách đưa ra tranh, ảnh, tình tham gia các hoạt động huống, câu chuyện giáo viên tổ chức. - Đặt câu hỏi (câu hỏi mở), nêu - Tìm tòi khám phá theo vấn đề.... hình thức cá nhân, nhóm. - Đưa ra mục đích học. - Giải thích nội dung chính để trẻ tự khám phá, tìm tòi. - Tổ chức hoạt động học theo nhóm, cá nhân. Phát triển bài - Trẻ thực hiện các hoạt động - Xác định được nhiệm vụ nhằm đạt mục tiêu bài học. cần làm - Hỗ trợ trẻ bằng cách hướng dẫn, - Tích cực tham gia các đặt câu hỏi gợi ý, giải đáp thắc hoạt động, sử dụng Đồ mắc, sử dụng đồ dùng dạy học. dùng , tranh ảnh… - Làm việc cụ thể với 1 nhóm - Tự hoặc làm việc theo hoặc đối tượng cần được quan nhóm, lắng nghe ý kiến tâm hơn. của bạn, chia sẻ, trao đổi - Khuyến kích trẻ tìm cách làm với bạn. tốt hơn. - Kiểm tra công việc sửa - Quan sát động viên, giúp đỡ trẻ sai (nếu có), tìm cách làm kịp hời. tốt hơn. - Khuyến kích trẻ trình bày kết - Trình bày kết quả công Kết luận quả. việc. - Bổ sung nhấn mạnh những vấn đề chính. - Khen ngợi động viên những trẻ, nhóm tích cực. 6
“Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên mầm non, tôi chú trọng mô đun 22, Khám phá và thử nghiệm dành cho trẻ nhỏ của “Nhà xuất bản Giáo dục”, Bé thực hành các tình huống bảo vệ môi trường dành cho trẻ mẫu giáo, Các hoạt động khám phá khoa học của trẻ mầm non( theo chương trình giáo dục mầm non mới), Giúp bé tìm hiểu môi trường xung quanh (nhà XBGD),… hoặc xem những bài soạn gợi ý hay xem những tiết dạy ở trên mạng Internet … Ngày nay báo chí, truyền thanh truyền hình, mạng Internet có nhiều chuyên mục bổ ích tôi thường xem chương trình bồi dưỡng kiến thức cho giáo viên mầm non, chương trình thiếu nhi… Tôi cho rằng đây là biện pháp tiếp cận cập nhật thông tin, làm giàu vốn kiến thức hiểu biết sâu về về thế giới tự nhiên nâng cao trình độ chuyên môn cho bản thân. Qua quá trình tìm hiểu thấy những điều tâm đắc tôi ghi chép vào sổ bồi dưỡng chuyên môn của mình thật cẩn thận để tích lũy. Tôi chưa dừng ở đây mà vẫn tiếp tục học hỏi các chuyên mục bổ ích như: Chương trình bồi dưỡng kiến thức cho giáo viên mầm non trên kênh VTV2,VTV6 như chương trình khoa học vui, chương trình khám phá khoa học thế giới đó đây, du lịch qua màn ảnh nhỏ, chương trình dành cho thế giới trẻ thơ như: cách làm tranh từ nguyên vật liệu thiên nhiên chương trình “thử sức của bé” “Góc sáng tạo” hay bé tự lập đối với trẻ thơ ở đất nước Nhật bản “Trẻ 3 tuổi đi siêu thị mua sắm”, “Mầm non Nhật dạy trẻ như thế nào” ... Tôi nghĩ rằng đây là biện pháp cập nhật thông tin nhanh, làm giàu vốn hiểu biết, hiểu biết sâu về chuyên môn. Trong buổi sinh hoạt chuyên môn tôi trao đổi, thảo luận những buổi dã ngoại để trẻ biết thêm về những điều mới lạ, về chuyên đề “nâng cao chất lượng dạy học lấy trẻ làm trung tâm”, xem các chủ điểm có thể lựa chọn những đề tài nào cho phù hợp” để dạy trẻ ? Cần phải làm gì ? Chuẩn bị những gì? Tiến hành ra sao? trẻ được thực hành, khám phá trãi nghiệm những gì? Và dạy thể nghiệm tại lớp tôi. Sau đó rút kinh nghiệm và nhân rộng ra cho các lớp. Là giáo viên mầm non để giúp trẻ toàn diện nhân cách trẻ nói chung và phát triển nhận thức cho trẻ nói riêng, tôi không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, luôn học tập qua sách báo, nắm bắt được sự đổi mới của quá trình hoạt động để trẻ có kiến thức sâu, đáp ứng yêu cầu ham học hỏi tìm tòi, khám phá của trẻ. Luôn có ý thức tìm tòi và sưu tầm những hình ảnh, đồ vật đẹp, hấp dẫn phù hợp với chủ đề, chủ điểm, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để trẻ được tự do trải nghiệm bằng các giác quan theo ý thích của trẻ. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Xây dựng kế hoạch là một biện pháp quan trọng trong quá trình thực hiện những việc cần làm của người giáo viên. Việc lập kế hoạch giáo dục giúp cho giáo viên thực hiện mục tiêu giáo dục đầy đủ, có hệ thống, giúp giáo viên dự kiến trước nội dung, thời gian để tổ chức các hoạt động một cách hiệu quả. 7
Kế hoạch là cơ sở để thống nhất mọi hoạt động. Giáo viên phải hình dung được rỏ ràng công việc sắp phải làm và hoàn toàn chủ động công việc trong nhóm, lớp, đồng thời đưa các hoạt động vào nề nếp. Cần lập kế hoạch thực hiện lấy trẻ làm trung tâm cụ thể để xác định các nội dung phù hợp nhất đối với trẻ trong nhóm lớp mình. Qua đó, tôi có điều kiện quan tâm đến trẻ hơn, biết những mặt mạnh, tiến bộ của trẻ để có những tác động phù hợp. Để xây dựng được kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trước hết cần hiểu rõ: * Kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là: - Kế hoạch giáo dục căn cứ vào trẻ nghĩa là căn cứ khả năng, nhu cầu học tập, kinh nghiệm sống của trẻ để xác định mục tiêu, cụ thể nội dung. - Tổ chức hoạt động luôn đặt trẻ vào trung tâm của quá trình giáo dục, có nghĩa là tạo mọi cơ hội cho trẻ được tham gia vào các hoạt động: + Trải nghiệm: trẻ được học qua thực tế, qua việc làm, qua khám phá tìm tòi. + Giao tiếp: Chia sẻ với bạn và học từ mọi người. + Suy ngẫm: suy nghĩ và vận dụng những điều đã lĩnh hội được vào việc giải quyết các tình huống. + Trao đổi: diễn đạt và chia sẻ suy nghĩ và mong muốn. Giáo viên chỉ là người tạo cơ hội, hướng dẫn, gợi mở giúp trẻ được chiếm lĩnh kiến thức. Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm được xem như một quan điểm dạy học chi phối cả mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức và cả quan điểm dạy học. Do vậy, để xây dựng được kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm một cách hiệu quả, tôi đã quan tâm và thực hiện các việc làm sau: * Xác định mục tiêu: - Xây dựng kế hoạch lấy trẻ làm trung tâm được thể hiện ngay từ việc xác định mục tiêu và cách viết mục tiêu. Vì vậy khi xác định mục tiêu trong kế hoạch bản thân tôi đã căn cứ vào những yếu tố sau: + Khả năng tiếp thu kiến thức, nhu cầu học tập khám phá, sở thích của từng trẻ trong lớp tôi phụ trách, để có được những kết quả trên tôi đã lựa chọn từ việc theo dõi, quan sát trẻ hàng ngày, hằng tuần, hằng tháng… + Nội dung giáo dục cho từng độ tuổi (trong chương trình giáo dục mầm non) Ngoài ra, tôi căn cứ vào khả năng, hứng thú của trẻ,; điều kiện nhóm lớp; nhu cầu, mong 8
muốn của cha mẹ trẻ muốn trẻ có những kiến thức, kỹ năng nào để phù hợp với điều kiện sống của trẻ trong cộng đồng để xác định mục tiêu phù hợp khả năng, kinh nghiệm sống của trẻ, đáp ứng được yêu cầu của chương trình, phù hợp với vùng miền, với trường lớp của tôi. - Việc viết mục tiêu luôn tôi luôn hướng vào trẻ, nghĩa là trẻ sẽ làm được gì? sẽ như thế nào? sau một năm học (kế hoạch năm), sau 1 tháng (kế hoạch tháng) và sau một tuần, ngày (kế hoạch giáo dục tuần, ngày). Do đó mục tiêu giáo dục nhất là mục tiêu cho một bài (một nội dung) giáo viên đặt ra cần cụ thể, đo được, đạt được, thực tế và có giới hạn về thời gian để có thể dễ dàng xác định trong một khoảng thời gian nhất định mục tiêu đã đạt được chưa. Ví dụ: Mục tiêu giáo dục lĩnh vực Phát triển nhận thức Mục tiêu giáo Mục tiêu tháng Mục tiêu giáo dục ngày dục năm Phát triển nhận Tháng 4 (chủ đề Hiện Hoạt động ngoài trời: Quan sát hiện thức tượng tự nhiên) tượng đá tan ra thành nước Trẻ có khả năng Quan sát, phán đoán - Kiến thức: - Giúp trẻ nhận biết quan sát, so sánh, một số hiện tượng tự được sự tan ra của đá khi nhiệt độ ấm phân loại, phán nhiên đơn giản (trời lên ( quá trình đá tan thành nước ). đoán, chú ý, ghi sắp mưa, trời nắng - Kỹ năng: quan sát, phán đoán hiện nhớ có chủ định to..) tượng đá tan ra thành nước, khả năng so sánh và đưa ra kết luận. - Thái độ: có ý thức bảo vệ cơ thể: không nên uống nhiều nước đá và tránh xa nước sôi nóng. * Lựa chọn nội dung giáo dục: - Khi mục tiêu giáo dục đã được xác định tôi dựa vào mục tiêu để cụ thể hóa nội dung của từng lĩnh vực cho từng độ tuổi quy định trong chương trình vì nội dung giáo dục trong chương trình là những vấn đề cốt lõi, cơ bản. Ví dụ nội dung trong lĩnh vực phát triển nhận thức - phần khám phá khoa học: đặc điểm, công dụng và cách sử dụng đồ dùng, đồ chơi; so sánh sự khác nhau, giống nhau của 2,3 đồ dùng, đồ chơi; đặc điểm công dụng một số phương tiện giao thông ... dựa vào mục tiêu giáo viên cụ thể nội dung: đặc điểm, công dụng và cách sử dụng đồ dùng hay đồ chơi nào? So sánh sự khác nhau và giống nhau thì phải xác định so sánh đồ dùng/đồ chơi nào với nhau? Đặc điểm, công dụng của phương tiện giao thông nào? xe máy hay ô tô. 9
- Những nội dung giáo dục trong kế hoạch là những nội dung cụ thể, trẻ muốn biết, gẫn gũi với trẻ, phù hợp với vùng, miền. - Mục tiêu và nội dung liên quan với nhau do đó có mục tiêu thì phải có nội dung. Một mục tiêu có thể có 2-3 nội dung . * Lựa chọn hoạt động giáo dục. - Theo Chương trình giáo dục mầm non, hoạt động giáo dục gồm: Hoạt động chơi, hoạt động học, hoạt động ăn, ngủ, vệ sinh cá nhân, hoạt động lao động. - Tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thì: + Người giáo viên là người hướng dẫn, khuyến kích, gợi mở, hỗ trợ và tạo cơ hội nhiều nhất cho trẻ được hoạt động, được trao đổi chia sẻ trình bày ý kiến của mình. Đồng thời giáo viên phải quan sát để đáp ứng nhu cầu ham hiểu biết, tìm tòi, khám phá qua những câu hỏi thắc mắc của trẻ. + Trẻ luôn tích cực, chủ động tham gia các hoạt động, thích làm việc theo cặp, theo nhóm. + Phương pháp, đồ dùng sử dụng, hình thức tổ chức phù hợp, đúng lúc, đúng chỗ để kích thích sự tìm tòi, phám phá của trẻ. Chú trọng cho trẻ được trải nghiệm, giao tiếp và trình bày ý kiến. Quan tâm đến hệ thống câu hỏi. Có hai dạng câu hỏi chính: Câu hỏi đóng và câu hỏi mở: + Loại câu hỏi đóng: câu trả lời là có hoặc không hoặc chỉ có một câu trả lời đúng duy nhất. Chức năng của loại câu hỏi này thường dùng để đánh giá ở mức độ ghi nhớ thông tin, đòi hỏi tư duy rất ít. Loại câu hỏi này thường dùng trong phần kết luận hoặc giới thiệu bài để kiểm tra xem trẻ đã hiểu nhiệm vụ và hướng dẫn cần làm trong phần phát triển bài. + Câu hỏi mở là loại câu hỏi có nhiều đáp án cho trả lời. Câu hỏi này đòi hỏi tư duy nhiều thường dùng trong phần giới thiệu và phát triển bài. Câu hỏi tốt tạo ra một thách thức về trí tuệ, tìm kiếm hiểu biết và tạo hứng thú cho trẻ. Ví dụ 1 số câu hỏi mở kích thích trẻ suy nghĩ: - Con nghĩ thể nào? - Làm sao con biết? - Tại sao con lại nghĩ như vậy? - Nếu.. thì sao? Nếu không… thì sao? - Theo con thì điều gì/cái gì sẽ xảy ra tiếp theo? 10
Nói tóm lại khi xây dựng kế hoạch lấy trẻ làm trung tâm là việc tôi đặt ra các câu hỏi và tìm lời giải đáp để có một kế hoạch hoàn chỉnh phù hợp với trẻ: + Hiện tại trình độ của trẻ như thế nào ? Khảo sát, tìm hiểu trẻ. + Trẻ cần học gì tiếp theo ? Chọn mục tiêu. + Trẻ cần làm gì để đạt những mục tiêu, yêu cầu này ? Dự kiến các công việc / hoạt động cụ thể của trẻ cho trẻ trải nghiệm nhằm vào các mục tiêu đã đặt ra. + Những học liệu nào được dùng để thực hiện kế hoạch này ? Chọn học liệu, chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi cho trẻ và cô. Biện pháp 3: Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm Xây dựng môi trường đảm bảo an toàn phục vụ giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ là việc làm cần thiết và rất quan trọng do đó bản thân tôi luôn thực hiện tốt công tác tham mưu với BGH nhà trường và quan tâm đến cơ sở vật chất trang thiết bị trong và ngoài lớp học sao cho vừa đẹp, vừa an toàn cho trẻ hoạt động từ đó giúp cho trẻ phát triển cân đối hài hòa về thể lực, vui vẻ về tinh thần, thông qua biện pháp này là giáo viên đứng lớp tôi luôn quan tâm đến công tác xã hội hóa giáo dục đồng hành cùng với phụ huynh trong lớp nhờ sự đồng thuận của phụ huynh để đóng góp đồ dùng đồ chơi và trang thiết bị đẹp, an toàn trên tiết học và các hoạt động Trong giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, thì môi trường học tập có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc học tập và tiếp thu kiến thức của trẻ. Trẻ em vốn rất hiếu kỳ, chúng tò mò mong muốn được khám phá tất cả mọi vật xung quanh chúng. Những hình ảnh, những ấn tượng mà trẻ thu nhận được trong những năm tháng tuổi thơ sẽ hằn sâu trong trí nhớ suốt cả cuộc đời của trẻ. Những điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển sau này của trẻ. Chính vì vậy tôi luôn tâm niệm: Sẽ trang bị cho trẻ một thế giới tự nhiên, một môi trường học tập tốt nhất ở ngay tại khu vực lớp và trường của trẻ. Việc xây dựng môi trường giáo dục trong trường mầm non là thực sự cần thiết và quan trọng. Nó được ví như người giáo viên thứ hai trong công tác tổ chức, hướng dẫn cho trẻ nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt động của trẻ. Thông qua đó, nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển toàn diện. Thiết kế các hoạt động, trò chơi trong mỗi góc là một việc làm thường xuyên, được thay đổi theo nội dung các chủ đề vừa gây sự hứng thú, tích cực hoạt động vừa phát triển được kiến thức, khả năng tìm hiểu, nắm bắt các nội dung của trẻ. Thông qua hoạt động chơi tại góc trẻ được thực hiện các bài tập mở, được khám phá trải nghiệm, trao đổi…giúp trẻ hình thành các ý tưởng mới. Do vậy trong quá trình dạy trẻ tôi luôn chú trọng đến việc thiết kế, tạo môi trường lớp học cho trẻ. Tôi khai thác tối đa các trò chơi trong chương trình Kidsmart để thiết kế nhiều dạng bài tập khác nhau trên mảng tường, mặt sau của các quầy và dưới sàn nhà. * Môi trường trong lớp học yêu cầu: 11
Trước hết tôi làm đẹp môi trường lớp học từ cách bố trí, sắp xếp trong lớp, trưng bày đồ dùng, đồ chơi sao cho hấp dẫn đẹp mắt mà vẫn gọn gàng ngăn nắp. Xây dựng các góc hoạt động khác nhau trong lớp nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm nhỏ được nhiều hơn, hình thức hoạt động phong phú, đa dạng hơn. Giúp trẻ tìm hiểu và khám phá cái mới, hoạt động với đồ vật và rèn luyện kỹ năng. - Trong lớp tôi đã bố trí các góc như sau: Góc yên tĩnh xa góc hoạt động ồn ào. - Các góc có khoảng rộng, cách nhau hợp lý để bảo đảm an toàn và vận động của trẻ. - Tạo ranh giới giữa các góc hoạt động. Bên cạnh đó tôi luôn thay đổi đồ dùng, đồ chơi phù hợp theo chủ đề chủ điểm, phù hợp theo lứa tuổi để tạo sự mới mẻ, kích thích trẻ tìm tòi khám phá. Tôi thường xuyên tạo ra nhiều đồ dùng đồ chơi từ các nguyên vật liệu gần gũi, dễ tìm, các đồ chơi đều mang tính sáng tạo, có hướng phát triển. Tôi luôn bổ sung đồ dùng đồ chơi và nguyên vật liệu để tạo ra các sản phẩm có thể sử dụng cho giờ hoạt động chung và các hoạt động khác trong lớp. Ngoài ra tôi còn chú ý sáng tạo đồ dùng đồ chơi với các nguyên liệu đơn giản, gần gủi xung quanh trẻ như: dùng những vỏ chai rửa bát sunlight, dầu gội đầu để làm những cái phễu, cái cốc, thìa xúc..., cỏc chai, lọ để pha màu nước, tận dụng những thùng xốp để bỏ đất làm bồn gieo hạt với chất lượng và hiệu quả cao trong giờ dạy, đáp ứng nhu cầu của trẻ. Trong năm học tôi còn tham gia vào các đợt làm đồ dùng đồ chơi theo chủ đề chủ điểm, phục vụ cho việc giảng dạy đáp ứng nhu cầu hoạt động của trẻ và được nhà trường đánh giá cao. * Môi trường ngoài lớp học: Quy hoạch khu vui chơi cho trẻ tại sân trường, đảm bảo diện tích cho trẻ hoạt động. Sân chơi phải bằng phẳng, sạch sẽ, an toàn, có cây xanh bóng mát, cây ăn quả, cây hoa... Trong trường mầm non việc đảm bảo an toàn cho trẻ được đặt lên hàng đầu, người giáo viên luôn lấy nhiệm vụ an toàn cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi là trọng tâm kế hoạch đề ra. Nhà trường, đã tạo một sân chơi thoáng mát, sạch sẽ, gọn gàng, có mô hình mảng tường, có vườn hoa cây cảnh xanh tốt, có vườn rau củ quả theo mùa, có vườn thuốc nam đủ các loại, ….Môi trường “xanh sạch đẹp” là điều kiện tốt để trẻ được khám phá trải nghiệm, tìm tòi ở mọi lúc mọi nơi, cô giáo tận dụng môi trường để dạy 12
trẻ được khám phá trải nghiệm cung cấp vốn từ, giúp trẻ có kiến thức về sự vật hiện tượng một cách chính xác. Tôi bố trí góc chơi phù hợp với trẻ, thuận tiện, thoáng rộng, được chuẩn bị đồ. Ngoài ra tôi còn sưu tầm và sáng tác các trò chơi, bài hát, bài thơ, hò vè, câu chuyện phù hợp với độ tuổi để vận dụng vào hoạt động học, chơi cho trẻ. Tăng cường tự học hỏi cách làm đồ dùng đồ chơi từ nguyên phế liệu thải, nguyên vật liệu thiên nhiên như làm phễu đong nước, con chó, con trâu, con lợn, con mèo … Từ các loại đồ chơi trên tôi có thể sử dụng cho các hoạt động khám phá trải nghiệm nhằm phát triển nhận thức cho trẻ. Đồ dùng, đồ chơi đầy đủ, đẹp, hấp dẫn gây sự chú ý, hấp dẫn để trẻ luôn được khám phá trải nghiệm, cảm nhận bằng các giác quan như: Tôi tận dụng các nguyên phế liệu thải: thùng xốp Lốp xe...để tạo thành bồn hoa, những luống rau,...các loại chai lọ,...cho trẻ thực hành trải nghiệm. -Ví dụ: Chủ điểm “ Thực vật” Tôi sử dụng trò chơi: Cây cần gì để lớn lên và phát triển?: Chuẩn bị; 5 cây đỗ tương; 5 chậu cây cảnh; 01 túi nilon và 01 hộp bìa to. Cách tiến hành: Cho trẻ quan sát và nhận xét các bộ phận của cây, cho trẻ đoán xem cây cần gì để sống và phát triển. Cô lần lượt thực hiện thực nghiệm: Cô đặt câu hỏi cho trẻ: - Các con thử đoán xem điều gì sẽ xảy ra? Trẻ trả lời theo suy nghĩ của mình: - Chậu không có đất thì cây sẽ chết - Ai có ý kiến khác: - Chậu cây trong hộp kín sẽ bị héo... - Bọc nilon, không tưới nước...sẽ chết. Vì sao cây sẽ chết? Để biết các câu trả lời của các con có đúng không cô cháu mình cùng quan sát thí nghiệm trên. Hàng ngày tôi cùng trẻ tưới cho các cây 1,2,3,5 bình thường và ghi nhật ký bằng hình ảnh. Sau một thời gian tôi cùng trẻ quan sát 5 cây, cho trẻ nhận xét kết quả thí nghiệm và giải thích các hiện tượng xảy ra ở các cây và so sánh với cây 5. Tôi giải thích và kết luận lại cho trẻ biết: Cây cần đủ 4 yếu tố là nước, ánh sáng, không khí và đất để sống và phát triển. Thiếu một trong các yếu tố trên cây sẽ bị héo úa, vàng lá và chết. 13
- Ví dụ: Chủ điểm “ Hiện tượng tự nhiên” Tôi sử dụng trò chơi: “Đồng hồ cát” Qua trò chơi trẻ biết cách đo thời gian bằng đồng hồ cát. So sánh 2 đồng hồ nhanh chậm.( Lỗ to, lỗ nhỏ) Đàm thoại với trẻ về cách làm đồng hồ cát từ nhiều nguyên vật liệu. các loại chai nhựa: Nước trà xanh, nước suối,.. Phễu đong cát, cốc, cát khô, cát nhuộm. màu. - Cách tiến hành: Dựng băng keo dán dính 2 nắp chai nước suối lại, đục lỗ nhỏ xuyên qua 2 nắp chai (cô có thể thực hiện trước giúp trẻ). Cho trẻ tự lựa chọn các loại chai và làm thành các đồng hồ cát khác nhau theo ý thích. Dựng phễu để đổ cát vào từng chai. Vặn kín lại, có thể cho lượng cát tùy ý vào chai, cát sẽ chảy từ bình này sang bình kia qua lỗ của 2 nắp chai. Và so sánh 2 đồng hồ cát Cho trẻ quan sát và nhận xét. Cô đặt các câu hỏi: - Con có thể làm đồng hồ cát từ vật liệu nào khác? Cháu có thể làm từ hộp sữa chua, chai dầu ăn,... - Điều gì làm cho đồng hồ cát của con chảy lâu như vậy? Vì lỗ nhỏ nên cát chảy chậm. - Đồng hồ của con thì như thế nào? (Chảy nhanh) Vì sao? ( Vì lỗ to nên cát chảy nhanh) - Con làm gì với đồng hồ cát này? ( Đo thời gian cát chảy) Ví dụ: Chủ điểm Thực vật Đề tài: Tìm hiểu về một số loại rau Tôi cho trẻ quan sát, trồng chăm sóc vườn rau của nhà trường: Tóm lại mọi lúc mọi nơi cô giáo sử dụng môi trường trong và ngoài lớp vào việc cho trẻ được thực hành khám phá trải nghiệm nhằm phát triển nhận thức cho trẻ. Tất cả những điều đó như tạc vào tâm hồn trẻ cả một thế giới tự nhiên sống động, tươi mát, trong trẻo. Để trẻ đắm mình trong thế giới tự nhiên để trầm trồ, ngắm nghía, thậm chí là đưa tay để sờ, để cảm nhận. Sự vui tươi, hứng khởi đã lộ rõ trên khuôn mặt trẻ. Bởi chính cô giáo chúng đã mang đến cho chúng cả một thế giới thiên nhiên, thế giới bạn bè đầy thân thiện. Biện pháp 4: Tăng cường thiết bị, đồ dùng dạy học và tạo môi trường cho trẻ hoạt động lấy trẻ làm trung tâm. Đồ chơi là người bạn không thể thiếu trong các trò chơi của trẻ và là nguồn vui của trẻ thơ, là những phương tiện trẻ dùng để vui chơi, là những đồ vật cụ thể giúp trẻ 14
cầm, nắm dễ dàng…giúp trẻ tìm hiểu khám phá thế giới xung quanh, làm quen với những đặc điểm, tính chất của nhiều đồ vật khác nhau , biết được công dụng của chúng trong sinh hoạt và trong lao động của con người, còn là phương tiện giúp trẻ phát hiện ra những mối quan hệ giữa người với người trong xã hội và dần dần biết gia nhập vào những mối quan hệ đó. Đồ chơi còn có tác dụng thúc đẩy, hình thành và phát triển các chức năng tâm lý, góp phần hình thành nhân cách ở trẻ trong đó việc phát triển tình cảm thẩm mỹ rất quan trọng. Vai trò và ý nghĩa của đồ chơi thật to lớn và sâu sắc, là nhu cầu tự nhiên không thể thiếu đối với cuộc sống tinh thần đối với mỗi đứa trẻ. Đồ chơi được lựa chọn đúng đắn sẽ thúc đẩy hoạt động trí tuệ của trẻ em. Có những đồ chơi giúp phát triển các cơ quan thụ cảm, những đồ chơi mô phỏng các đồ vật giúp trẻ nắm được hình dáng, cấu tạo, công dụng và phương thức sử dụng. Có những đồ chơi thôi thúc trẻ tập nói, phát triển ngôn ngữ và làm phong phú thêm vốn từ. Những đồ chơi lắp ráp hay phương tiện giao thông giúp trẻ rèn luyện các thao tác trí tuệ như phân tích, tổng hợp, so sánh, phân loại,...làm phát triển tư duy ở trẻ thơ một cách hoàn thiện. Chính vì thế mà đồ dùng cần phải đẹp, phong phú, sáng tạo, mới mẻ, đảm bảo sự an toàn tuyệt đối, dễ sử dụng thì tiết học sẽ đạt được 50% hiệu quả của sự thành công. Đặc biệt là những loại đồ dùng tự làm, luôn thực tế, sinh động và bám sát với yêu cầu của tiết học nên chắc chắn sẽ hấp dẫn trẻ hơn so với những loại đồ dùng mua sẵn. Hiểu được điều này nên tôi đã mang hết khả năng của mình để làm ra những loại đồ dùng, đồ chơi phong phú, nhiều chủng loại. Tôi gom nhặt những loại phế liệu như lọ nhựa, can nhựa, vải lỉ vụn, mùn cưa, lá cây, bìa, giấy các loại, ống và chai tiếp nước, màu vẽ, vỏ thạch Từ những thứ tưởng chừng như vô chi vô giác ấy nhưng bằng sự chịu khó, mầy mò, suy nghĩ: phải làm sao tạo cho nó một vẻ đẹp, và thổi vào đó cái hồn để thu hút sự chú ý của trẻ. Được nhà trường cấp cho tranh dạy môi trường xung quanh, lô tô các loại...Ngoài ra tôi còn tự làm đồ dùng phục vụ tiết dạy, các loại tranh ảnh, hình ảnh, các con vật, cây cỏ, hoa lá ... Sưu tầm tranh có hình ảnh đẹp xử dụng trong việc cho trẻ KPMTXQ . Tận dụng các hình ảnh ở lốc lịch, bìa, hoạ báo, ảnh cũ ... Vừa trang trí lớp vừa làm đồ dùng đồ chơi . Trong suốt một khoảng thời gian cố gắng thì số lượng đồ dùng tương đối nhiều đủ để phục vụ cho các tiết học làm quen với môi trường xung quanh. và tôi lại tiếp tục tranh thủ vẽ tranh, tôi vẽ các bức tranh về con gà, con vịt về thế giới động, thực vật, về một số nghề trong xã hội…và về muôn vàn những sự vật hiện tượng mà hàng ngày trẻ sẽ được làm quen. Với cả một kho tàng đồ dùng phong phú như vậy sẽ góp một phần không nhỏ làm lên sự thành công của các tiết dạy, cũng như nâng cao chất lượng của bộ môn làm quen với môi trường xung quanh cho trẻ 5-6 tuổi. Tổ chức tiết dạy bản thân tôi xây dựng như sau: 15
* Đối với giáo viên: - Nghiên cứu kỹ nội dung đề tài, xác định trọng tâm kiến thức, kỹ năng bài học và các hình thức tổ chức hoạt động diễn ra trong tiết dạy. - Chuẩn bị hệ thống câu hỏi, mục đích giải quyết, dự kiến các tình huống ở trẻ và hướng khắc phục. - Lựa chọn hình thức tổ chức tiết học phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của lớp, phù hợp với đề tài và lĩnh vực mà mình đã chọn. Để tổ chức tốt tiết dạy phải tuỳ nội dung và mục đích cụ thể của bài dạy để xác định cách tổ chức hoạt động cho trẻ làm thế nào để có kết quả cao nhất. * Đối với trẻ: - Phải khuyến khích trẻ mạnh dạn tham gia vào các hoạt động cùng cô và các bạn, giúp trẻ tự tin trong giao tiếp, tạo sự gần gũi giữa cô với trẻ, tạo tâm thế thoải mái cho trẻ khi bước vào hoạt động. - Giúp trẻ chủ động, tích cực trong qúa trình chiếm lĩnh tri thức, tạo cơ hội cho tất cả trẻ đều được tham gia vào quá trình nhận thức, tìm tòi, khám phá tri thức, trẻ được thể hiện sự hiểu biết, suy nghĩ của trẻ thông qua các hoạt động cụ thể. Biện pháp 5: Tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ theo hướng tích hợp, phát huy tính tích cực, sáng tạo của trẻ. Đổi mới phương pháp giảng dạy là quá trình phối hợp linh hoạt và hợp lý những kinh nghiệm, thành tựu sử dụng, điều kiện cơ sở vật chất và cải tiến các phương pháp dạy học của đội ngũ giáo viên. Đổỉ mới phương pháp nhằm tích cực hoá các hoạt động dạy và học, khuyến khích giáo viên chủ động, sáng tạo, dạy học tập trung vào trẻ, lấy trẻ làm trung tâm để phát triển mọi khả năng của trẻ, tổ chức hướng dẫn trẻ học tập bằng cách tự phát hiện khả năng của mình và có niềm tin trong lao động, học tập. Hay muốn trẻ tạo ra nhiều loại đồ dùng đồ chơi khác nhau, tôi cho trẻ làm theo nhóm và thảo luận theo các câu hỏi gợi ý của cô. Trong nhóm mình có những loại lá gì? Lá cây này có thể làm được đồ dùng đồ chơi gì? Làm đồ dùng đồ chơi đó như thế nào? Với câu hỏi gợi ý trẻ cùng suy nghĩ, thảo luận để đưa ra cách làm, giúp trẻ sáng tạo ra các loại đồ dùng đồ chơi khác nhau từ lá cây. Trong quá trình trẻ làm, tôi quan sát, khuyến khích, gợi ý cho trẻ cùng 1 loại lá mỗi trẻ sẽ tạo ra nhiều sản phẩm khác nhau. Đồng thời nhắc nhở trẻ lưu ý đến các đặc điểm của lá cây để lựa chọn cho phù hợp. Từ các nguyên vật liệu đó trẻ có thể thỏa sức sáng tạo theo trí tưởng tượng của mình. Qua quá trình làm trẻ đã tạo ra được nhiều đồ dùng đồ chơi như: con trâu làm từ lá mít; Đồng hồ, kính từ lá dừa; Túi xách từ lá chuối; Con cá từ lá bèo… 16
Với những hiểu biết của bản thân về đổi mới phương pháp giảng dạy tôi đã tự đặt ra những yêu cầu khi tổ chức một giờ hoạt động như sau: Đối với giáo viên. - Nghiên cứu kỹ bài soạn và phân tích sư phạm bài dạy cụ thể là: - Soạn kế hoạch giáo dục, xác định trọng tâm kiến thức, kỹ năng bài học và các hình thức tổ chức hoạt động trong tiết dạy. - Chuẩn bị hệ thống câu hỏi, những nội dung khó, mục đích giải quyết ở lớp. Dự kiến những tình huống ở trẻ và cách khắc phục. - Chọn hình thức tổ chức tiết học phù hợp với điều kiện CSVC của lớp phù hợp với đề tài dạy và lĩnh vực đã chọn. - Để tổ chức một tiết dạy phải tuỳ nội dung và mục đích cụ thể của bài dạy để xác định cách tổ chức hoạt động cho trẻ làm thế nào để có kết quả cao nhất VD: Nếu mục đích của bài dạy chủ yếu rèn kỹ năng thì coi trọng cách học cá nhân của trẻ. - Tôi thực hiện việc đổi mới phương pháp lấy trẻ làm trung tâm không có nghĩa là tôi loại bỏ hoàn toàn phương pháp cũ mà về cơ bản vẫn phải tuân thủ các bước trong suốt tiến trình của tiết học, vẫn phải dựa trên cơ sở phương pháp dạy đặc trưng các bộ môn. Đổi mới phương pháp là cách học “ ấy trẻ làm trung tâm” dưa trên sự hiểu biết, hứng thú nhu cầu của trẻ mà ta đưa ra nội dung bài dạy, kiến thức sao cho phù hợp với trẻ. Hình thức tổ chức tiết học đa dạng, phong phú tuỳ vào sự sáng tạo của giáo viên để tiết học trở lên nhẹ nhàng, không gò bó, áp đặt trẻ theo đúng tính chất: “ Học mà chơi, chơi mà học” của trẻ mầm non. Đối với trẻ. - Tôi khuyến khích trẻ mạnh dạn tham gia các hoạt động cùng cô, giúp trẻ tự tin trong giao tiếp, tạo sự gần gũi giữa cô và trẻ, tạo tâm thế thoải mái cho trẻ khi bước vào giờ hoạt động. Giúp trẻ chủ động, tích cực trong quá trình chiếm lĩnh tri thức, tạo cơ hội cho tất cả các trẻ đều được tham gia vào quá trình nhận thức, tìm tòi, khám phá tri thức, trẻ được thể hiện sự hiểu biết, suy nghĩ của trẻ thông qua các hoạt động cụ thể. * Hoạt động học: Ví dụ: Ở chủ điểm nước và tự nhiên, tôi chọn hình thức tổ chức và địa điểm tiến hành hoạt động cho trẻ là: Đề tài: “Sự kỳ diệu của nước” Địa điểm: Trong lớp học 17
Hình thức : Tổ chức theo nhóm - Tiến hành: Cho trẻ về 3 nhóm: + Nhóm 1: Tìm hiểu nước đường, nước muối; + Nhóm 2: Tìm hiểu nước cam. + Nhóm 3: Tìm hiểu nước màu vẽ; Các nhóm làm thí nghiệm, quan sát, thảo luận sau đó đại diện từng nhóm lên trình bày, nhóm khác bổ sung. - Cho trẻ rót nước ra cốc và cho trẻ đặt vật phía trước cốc nước? - Các con hãy quan sát thật kỹ rồi nếm, ngửi và nhận xét gì về nước? Vì sao biết nước trong suốt? - Để xem nước có thể hòa tan những chất gì các con cùng làm thí nghiệm với một số chất mà các con đã có! * Nhóm 1: Pha đường, muối vào nước. - Khi cho đường, muối khuấy lên con thấy có hiện tượng gì? - Cho nhóm 1 đem sản phẩm đến cho 2 nhóm kia xem, nếm, ngửi? - Cho 2 nhóm nhận xét? - Tại sao con biết đó là cốc nước đường, cốc nước muối? (Cô làm thí nghiệm lại cho trẻ xem) - Con thấy đường và muối như thế nào? - Cho trẻ nhận xét lại? - Đại diện của nhóm lên ghi kết quả. * Nhóm 2: Pha nước cam - Cho trẻ pha và đem đến cho 2 nhóm - Con thấy cốc nước cam như thế nào? - Nó có mùi, vị gì? - Trong cốc nước cam còn có gì? - Tép cam như thế nào? - Con có nhận xét gì về nước cam? - Đại diện của nhóm lên ghi kết quả. * Nhóm 3: Pha màu vẽ. - Khi cho màu vẽ vào con thấy như thế nào? - Cho nhóm 2 mang đến cho 2 nhóm xem. - Con thấy nước pha màu như thế nào? 18
- Tại sao con không biết vị của nó? - Cô làm thí nghiệm pha nước màu cho trẻ nhận xét. - Cô lấy tấm vải và giấy trắng nhúng vào cho trẻ xem có hiện tượng gì xảy ra? - Từ nước pha màu có thể làm gì? - Đại diện của nhóm lên ghi kết quả. Trẻ pha màu nước xong cô cho trẻ vẽ lên sân với đề tài “Vẽ theo ý thích” chủ điểm thực vật, cô chia lớp thành 2 nhóm: Một nhóm vẽ bằng nước không màu, một nhóm vẽ bằng màu nước trẻ ngồi 2 hàng dọc quay mặt vào nhau, khoảng cách chiều rộng của 2 hàng dọc 1m5. + Vẽ xong cho trẻ nhận xét. + Ai có nhận xét gì về các bức tranh của 2 nhóm ? + Các bức tranh của nhóm 1 như thế nào ? (ban đầu có hình ảnh nhưng sau không có hình ảnh, hình ảnh không có màu sắc) + Tại sao ? (Nước khô do bốc hơi, nước không có màu,… ) + Thế nhóm 2 thì sao ? + Tại sao hình ảnh vẫn còn ?..... Trẻ nhận ra nếu vẽ bằng nước không màu thì hình ảnh đó không có màu sắc và tồn tại không được lâu do nước bốc hơi, ngược lại nếu vẽ bằng màu nước sẽ cho ta bức tranh có màu sắc và giữ lại được lâu ( nước bay hơi màu đọng lại). Cô nhấn mạnh đây là sự bốc hơi của nước, khi các con vẽ bằng nước không màu ban đầu vẫn cho hình ảnh nhưng sau ít phút ánh nắng chiếu vào làm nhiệt độ nóng lên nước bốc hơi hiện tượng bốc hơi này mắt thường các con và cô không nhìn thấy được và ngược lại….. Thiết kế trò chơi thí nghiệm đơn giản Từ những tính chất vật lí, hoá học, sinh học của những sự vật hiện tượng quen thuộc trong tự nhiên mà chúng ta có thể tiến hành những thí nghiệm nhỏ, những trò chơi khoa học vui. Qua đó, trẻ bắt đầu được tìm hiểu những điều kì thú trong thế giới xung quanh, được tận mắt nhìn thấy những biến hoá của sự vật hiện tượng mà có lẽ trẻ tưởng chừng chỉ có trong những câu chuyện cổ tích. Hơn thế, nhờ những thí nghiệm có tính minh chứng này, chúng ta có thể áp dụng vào trong giảng dạy để giải thích cho trẻ một cách rõ ràng và thuyết phục về đặc tính của sự vật hiện tượng, đáp ứng được nhu cầu khám phá của trẻ, vừa kích thích khả năng tư duy tiềm ẩn trong mỗi cá thể trẻ. Từ đó giáo dục trẻ cách sử dụng đồ vật, cảnh báo những nguy hiểm nếu có. Tôi sưu tầm một số các hộp đựng các loại vật liệu, thực phẩm, hột hạt như: 19
Muối, đường, lạc, đậu, gạo, sỏi, nước, các loại màu…để trẻ có thể làm các thí nghiệm nhỏ ở mọi lúc mọi nơi, trẻ biết được tính chất của các đồ vật, thực phẩm, vật liệu đó. Biện pháp 6: ứng dụng công nghệ thông tin, Sử dụng phần mềm power point trong tổ chức các hoạt động chung: Đổi mới phương pháp tổ chức hoạt động cho trẻ đòi hỏi người giáo viên phải tích cực tìm tòi, học hỏi để luôn sáng tạo, đổi mới cách thức tổ chức các hoạt động nhằm tạo cơ hội tốt nhất để trẻ được tham gia vào các hoạt động, tiếp thu kiến thức một cách chủ động giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể lực và trí tuệ. Với những hình thức cho trẻ hoạt động như: * Sử dụng phần mềm cho trẻ tìm hiểu môi trường xung quanh. Môi trường xung quanh đối với trẻ vô cùng rộng lớn khó hiểu, trẻ lại tò mò hiếu động, luôn đặt ra vô vàn câu hỏi. Nó là cái gì ? Như thế nào ? Vì sao nó lại như vậy?... Chính vì thế cô giáo phải biết áp dụng phương pháp dạy học tích cực, dám đổi mới và lựa chọn ra những hình thức khác nhau trong mỗi một chủ đề tránh nhàm chán đối với trẻ khi có những chủ đề kéo dài ba đến bốn tuần mà cô chỉ với một hình thức hát hay đọc thơ thì không thể lôi cuốn thu hút trẻ trong quá trình hoạt động. Ví dụ: Cho trẻ “Quan sát một số con vật sống trong rừng ”. Nếu chỉ quan sát tranh thì tiết học sẽ trở nên đơn điệu, trẻ sẽ nhàm chán. Nhưng cô ứng dụng phần mềm, sáng tạo ra câu chuyện về các con vật, cô vừa kể truyện vừa cho trẻ quan sát các con vật đang di chuyển trong rừng, những con vật “ thật ” thì trẻ sẽ rất thích thú, trẻ tập trung vào hoạt động tích cực hơn, giờ học đạt kết quả như mong muốn. Qua đó giáo dục trẻ biết tự chăm sóc, bảo vệ bản thân trước những con vật hung dữ, trước sự thay đổi thời tiết, biết yêu thương, chăm sóc cho cây cối, con vật nuôi. Những sự vật, hiện tượng xung quanh đều có ý nghĩa đối với trẻ. Để những cái đẹp đi vào tâm hồn trẻ một cách sâu sắc, điều quan trọng là cô giáo phải truyền thụ thế nào cho trẻ tiếp thu nhẹ nhàng, thoải mái để trẻ nhớ lâu. * Sử dụng phần mềm hướng dẫn trẻ hoạt động tạo hình. Cũng giống như bất cứ hoạt động chung nào, việc tạo cảm xúc khi vào bài là một vấn đề quan trọng, nó đưa đến sự thành công và sáng tạo của trẻ trong suốt thời gian hoạt động. Tuy phần này nó chiếm ít thời gian nhưng nó có vị trí không kém phần quan trọng, vừa lôi cuốn được trẻ, vừa khéo léo giúp trẻ hình thành những vấn đề mà trẻ cần giải quyết. Ví dụ: Cho trẻ “vẽ vườn hoa ” để sản phẩm của trẻ sáng tạo thì đòi hỏi cô giáo phải cung cấp đầy đủ các biểu tượng, hình ảnh về sự vật, không đơn thuần chỉ là tranh ảnh mà trẻ phải được trực tiếp quan sát các loài hoa. Cô cung cấp cho trẻ qua phần 20