Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp ứng dụng giáo dục STEAM trong hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi ở trường mầm non

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:57

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp ứng dụng giáo dục STEAM trong tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi ở trường mầm non” đã giúp trẻ có cơ hội trải nghiệm và tiếp thu kiến thức một cách gần gũi, tự nhiên và dễ hiểu nhất tạo ra các sản phẩm đa dạng, phong phú và sáng tạo hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp ứng dụng giáo dục STEAM trong hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi ở trường mầm non

ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN THANH TRÌ TRƯỜNG MẦM NON C TỨ HIỆP SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP ỨNG DỤNG GIÁO DỤC STEAM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH CHO TRẺ 3 - 4 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON Lĩnh vực : Giáo dục mẫu giáo Cấp học : Mầm non Tác giả : Nguyễn Thị Hải Đơn vị công tác : Trường Mầm non C xã Tứ Hiệp Chức vụ : Giáo viên NĂM HỌC 2022 - 2023
Mẫu 1 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi: Hội đồng Khoa học và Công nghệ Huyện Thanh Trì Trình Ngày Họ và Nơi công Chức độ tháng năm Tên sáng kiến tên tác danh chuyên sinh môn Một số biện pháp ứng dụng giáo Trường Đại học dục STEAM Nguyễn Mầm non C Giáo 21/09/1986 Sư phạm trong hoạt động Thị Hải xã Tứ Hiệp Viên Mầm non tạo hình cho trẻ 3- 4 tuổi ở trường mầm non - Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục mẫu giáo. - Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: 1/8/2022 - Mô tả bản chất của sáng kiến: + Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm: STEAM là phương pháp giáo dục hiện đại nhằm khuyến khích khả năng sáng tạo, phát triển nhiều kỹ năng của học sinh. Đối với các trường mầm non, giáo dục STEAM đang dần trở lên quen thuộc và phát huy được hiệu quả. Với đề tài “Một số biện pháp ứng dụng giáo dục STEAM trong tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi ở trường mầm non” đã giúp trẻ có cơ hội trải nghiệm và tiếp thu kiến thức một cách gần gũi, tự nhiên và dễ hiểu nhất tạo ra các sản phẩm đa dạng, phong phú và sáng tạo hơn. Trong quá trình thực hiện đề tài giáo viên đã tự học, tự bồi dưỡng kiến thức về mô hình giáo dục STEAM bằng nhiều kênh thông tin khác nhau. Xây dựng môi trường lớp học lồng ghép với giáo dục STEAM. Sưu tầm nguyên vật liệu tự nhiên, sẵn có, đa dạng, phong phú cho hoạt động ứng dụng STEAM. Lồng ghép và ứng dụng các dự án STEAM trong hoạt động tạo hình. Tuyên truyền, phối kết hợp với phụ huynh thực hiện các dự án STEAM. Qua việc ứng dụng giáo dục STEAM trong tổ chức hoạt động tạo hình cho
trẻ 3-4 tuổi giúp trẻ hiểu và áp dụng rất nhiều kiến thức khác nhau (toán, ngôn ngữ, khoa học …). Trẻ có kỹ năng tư duy, sáng tạo, kỹ năng hợp tác, làm việc theo nhóm, yêu thích hoạt động, trí tưởng tượng phong phú hơn. Và đặc biệt trẻ tích cực và say mê trong việc thử nghiệm để tạo ra sản phẩm. + Về nội dung của sáng kiến: * Phần A: Đặt vấn đề * Phần B: Giải quyết vấn đề Nội dung và giải pháp nhằm thực hiện một số biện pháp ứng dụng giáo dục STEAM trong hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong trường mầm non. 1. Tự học, tự bồi dưỡng kiến thức về mô hình giáo dục STEAM bằng nhiều kênh thông tin khác nhau. 2. Xây dựng môi trường lớp học lồng ghép với giáo dục STEAM 3. Sưu tầm nguyên vật liệu tự nhiên, sẵn có, đa dạng, phong phú cho hoạt động tạo hình ứng dụng STEAM 4. Lồng ghép và ứng dụng các dự án STEAM trong hoạt động tạo hình. 5. Phối kết hợp với phụ huynh học sinh để nâng cao hiệu quả ứng dụng STEAM trong hoạt động tạo hình tại lớp. * Phần C: Kết luận và khuyến nghị. + Về khả năng áp dụng của sáng kiến: Sáng kiến có khả năng áp dụng rộng rãi trong nhà trường, với bạn bè đồng nghiệp tại các đơn vị. - Những thông tin cần được bảo mật (nếu có):Không - Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Nhà trường không có giáo viên chuyên trách đề dạy trẻ các kỹ năng tạo hình theo hướng ứng dụng STEAM chuyên sâu mà chủ yếu là các giáo viên tại lớp. Trẻ mới từ lứa tuổi Nhà trẻ lên nên các kỹ năng tạo hình của lứa tuổi Mẫu giáo còn hạn chế. Các kỹ năng tạo hình còn đơn giản, chưa mang tính nghệ thuật; khi thực hiện chưa được nhuần nhuyễn, sang tạo nên còn lúng túng. Một số trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn khi tham gia hoạt động. - Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả: Với sự nỗ lực và cố gắng của bản thân thực hiện nội dung nâng cao kỹ năng sáng tạo kết hợp ứng dụng STEAM trong tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi bước đầu đã mang lại những kết quả như sau:
1. Hiệu quả kinh tế - Tiết kiệm kinh phí khi làm đồ dùng đồ chơi và giảm việc mua những nguyên vật liệu khi cho trẻ hoạt động tạo hình. Ngoài ra còn giáo dục trẻ biết tiết kiệm, giữ vệ sinh môi trường và có ý thức bảo vệ thiên nhiên hơn. - Việc tận dụng các nguyên vật liệu tự nhiên sẵn có vào các hoạt động tạo hình góp phần nâng cao được chất lượng giáo dục trẻ theo chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm”. - Tích lũy thêm kinh nghiệm chuyên môn về tổ chức hoạt động tạo hình cũng như đổi mới hình thức tổ chức, nâng cao tinh thần ham học hỏi, tìm tòi cái mới để củng cố kiến thức cho bản thân. 2. Hiệu quả xã hội: * Đối với giáo viên: Tuy chỉ ứng dụng được phần nhỏ của phương pháp STEAM vào các hoạt động tạo hình cho trẻ, nhưng tôi thấy hiệu quả tích cực mà nó đem lại trong việc phát triển tư duy và thẩm mỹ cho trẻ. Tôi có thêm nhiều ý tưởng thiết kế nội dung trong các hoạt động tạo hình, làm cho các hoạt động phong phú hơn, phù hợp nội dung chương trình, phù hợp với nhu cầu tìm hiểu của trẻ và phát huy tối đa hiệu quả của phương pháp STEAM. Việc đánh giá học sinh rõ ràng hơn, chính xác hơn, hiệu quả giảng dạy cao hơn. Tìm hiểu về phương pháp này bản thân tôi cũng học được nhiều điều như biết cách làm sao để rèn luyện cho trẻ những tích cách tốt, làm sao để kích thích sự tìm tòi khám phá cho trẻ, cách hướng dẫn trẻ mà trẻ không tiếp thu kiến thức một cách thụ động. Học được cách tôn trọng trẻ và khám phá ra trẻ có thể làm được rất nhiều điều nếu ta tin ở trẻ và cho trẻ cơ hội thể hiện khả năng của trẻ. Do tích cực tuyên truyền và trao đổi với phụ huynh mà mối quan hệ với phụ huynh và cô giáo thêm gần gũi, cởi mở hơn. * Đối với trẻ: Môi trường lớp học thân thiện, hình thức học linh hoạt, sáng tạo, phong phú, những giờ hoạt động tạo hình thực sự mới lạ, hấp dẫn, thu hút trẻ khiến trẻ tích cực hoạt động. Trẻ có tính tích cực, sáng tạo hơn, trẻ thêm mạnh dạn, tự tin, các kỹ năng tạo hình được đẩy lên cao. Trẻ hứng thú làm ra nhiều sản phẩm tự tạo để chơi, để trang trí trong và ngoài lớp học. - Tạo mối quan hệ gần gũi, thân thiết giữa giáo viên và trẻ, giữa trẻ với trẻ trong quá trình hoạt động. - Cha mẹ luôn coi trọng trẻ và tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục của trẻ ở lớp, cha mẹ sẽ phối hợp chặt chẽ với cô giáo trong việc sưu tầm các
nguyên vật liệu, phối hợp với giáo viên trong việc hướng dẫn trẻ làm đồ dùng, đồ chơi từ các nguyên vật liệu tự nhiên sẵn có. - Tạo nhiều cơ hội tham gia vào các hoạt động cùng trẻ ở trường. Từ đó tạo mối quan hệ thân thiết, thống nhất giữa cha mẹ học sinh và giáo viên trong chăm sóc giáo dục trẻ. - Giáo dục trẻ ý thức bảo vệ môi trường, giữ gìn vệ sinh chung, yêu thích và tạo ra cái đẹp. - Trẻ yêu thích hoạt động, trí tưởng tượng phong phú hơn. - Trẻ tích cực và sáng tạo hơn trong việc thử nghiệm để tạo ra sản phẩm. - Trẻ có kỹ năng hoạt động nhóm tốt hơn. * Đối với phụ huynh: Được tuyên truyền và tìm hiểu về STEAM phụ huynh rất nhiệt tình quan tâm ủng hộ việc ứng dụng phương pháp mới vào giáo dục cho con cái họ và cũng tích cực phối hợp với cô giáo về việc tạo môi trường học tập ở nhà cũng như trao đổi với cô giáo về sự phát triển của trẻ để cùng cô xây dựng cách giáo dục trẻ tốt nhất. Được trực tiếp nhìn con hoạt động, trải nghiệm với các dự án và có kỹ năng sống được tạo qua những buổi tham dự các hoạt động của con mình cùng với sự tiến bộ ở nhà, phụ huynh thấy được hiệu quả của ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM nên rất yên tâm khi gửi con đến lớp học và vui vẻ, nhiệt tình đầu tư đồ dùng, học cụ cho lớp học và nhà trường. Phụ huynh tin yêu, ủng hộ nguyên vật liệu cho mỗi dự án…. - Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu hoặc áp dụng thử nếu có: Những biện pháp trong đề tài được Ban giám hiệu đánh giá có hiệu quả cao trong quá trình nâng cao kỹ năng tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi. Được bạn bè đồng nghiệp tích cực tham khảo và ứng dụng vào quá trình giảng dạy cho trẻ, đáp ứng hiệu quả việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non. Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Thanh Trì, ngày 24 tháng 04 năm 2023 Người viết đơn Nguyễn Thị Hải
Mẫu 2 TRƯỜNG MẦM NON C XÃ TỨ HIỆP CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN Độc lập – Tự do – Hạnh phúc PHIẾU NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ Họ tên tác giả: Nguyễn Thị Hải Tên đề tài: Một số biện pháp ứng dụng giáo dục STEAM trong tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi ở trường mầm non Lĩnh vực: Giáo dục mẫu giáo Điểm Điểm STT Tiêu chuẩn tối đa chấm 1 Sáng kiến có tính mới 1.1 Hoàn toàn mới, được áp dụng đầu tiên 30 27 Có cải tiến so với giải pháp trước đây với mức độ 1.2 20 khá Có cải tiến so với giải pháp trước đây với mức độ trung 1.3 10 bình Không có tính mới hoặc sao chép từ các giải pháp đã có 1.4. 0 trước đây Nhận xét: - Sáng kiến của đồng chí Nguyễn Thị Hải là sáng kiến mới được áp dụng lần đầu tiên. - Sáng kiến đã được hội đồng xét duyệt sáng kiến cấp trường đánh giá cao góp phần nâng cao chất lượng của nhà trường trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ đáp ứng yêu cầu đổi mới. 2 Sáng kiến có tính áp dụng Có khả năng áp dụng trong phạm vi toàn ngành hoặc 2.1 30 25 rộng hơn Có khả năng áp dụng trong đơn vị và có thể nhân 2.2 20 ra một số đơn vị có cùng điều kiện 2.3 Có khả năng áp dụng trong đơn vị 10 2.4 Không có khả năng áp dụng trong đơn vị 0 Nhận xét: Sáng kiến có tính ứng dụng, lan tỏa đến các bạn bè đồng nghiệp và có thể áp dụng được ở nhiều đơn vị.
3 Sáng kiến có tính hiệu quả Có hiệu quả, đem lại lợi ích kinh tế - xã hội, có tính lan 3.1 30 27 tỏa 3.2 Có hiệu quả, đem lại lợi ích kinh tế - xã hội 20 Có hiệu quả, lợi ích phù hợp với mức độ phù hợp tại 3.3 10 đơn vị 3.4 Không có hiệu quả cụ thể 0 Nhận xét: - Bản sáng kiến đem lại hiệu quả cao trong công tác giảng dạy + Hiệu quả kinh tế: Tận dụng được những nguyên vật liệu sẵn có dễ tìm… Hạn chế việc sử dụng các nguyên liệu truyền thống nhưng vẫn đem lại hiệu quả cao cho tiết dạy. Giảm thiểu tối đa chi phí chuẩn bị cho một số tiết học tạo hình. + Hiệu quả xã hội: Trẻ yêu thích, tích cực tham gia hoạt động. Phụ huynh nhiệt tình quan tâm, đóng góp các nguyên vật liệu. - Sáng kiến với những biện pháp dễ thực hiện vì vậy có thể lan tỏa tại các đơn vị khác. 4 Điểm trình bày 4.1 Trình bày khoa học, hợp lý 10 9 4.2 Trình bày chưa khoa học, chưa hợp lý 5 Nhận xét: - Sáng kiến kinh nghiệm trình bày đúng quy định về thể thức văn bản (kiểu chữ, cỡ chữ, dãn dòng, căn lề...) - Trình bày khoa học và kết cấu hợp lý: Gồm 3 phần chính (Đặt vấn đề, giải quyết vấn đề, kết luận và khuyến nghị) - Có minh chứng, phụ lục kèm theo minh chứng cụ thể cho sáng kiến. TỔNG ĐIỂM: 88 điểm Đánh giá: Đạt (≥70 điểm) Không đạt CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CƠ SỞ
MỤC LỤC A. ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................. 2 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.................................................................................. 5 I.CƠ SỞ LÝ LUẬN .............................................................................................. 5 II. CƠ SỞ THỰC TIỄN: ....................................................................................... 8 1. Đặc điểm tình hình chung: ................................................................................ 8 2. Thuận lợi : ......................................................................................................... 9 3. Khó khăn: .......................................................................................................... 9 III. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH: ................................................................. 10 1. Tự học, tự bồi dưỡng kiến thức về mô hình giáo dục STEAM bằng nhiều kênh thông tin khác nhau .................................................................................... 10 2. Xây dựng môi trường lớp học lồng ghép với giáo dục STEAM. ................... 12 3. Sưu tầm nguyên vật liệu tự nhiên, có sẵn, đa dạng, phong phú cho hoạt động tạo hình ứng dụng STEAM. ................................................................................ 14 4. Lồng ghép và ứng dụng các dự án STEAM trong hoạt động tạo hình. .......... 16 5. Tuyên truyền, phối kết hợp với phụ huynh học sinh để nâng cao hiệu quả ứng dụng STEAM trong hoạt động tạo hình tại lớp................................................... 24 IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC ............................................................................... 26 1. Hiệu quả kinh tế: ............................................................................................. 26 2. Hiệu quả xã hội: .............................................................................................. 26 C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................................. 29 1. KẾT LUẬN: .................................................................................................... 29 2. KHUYẾN NGHỊ: ............................................................................................ 29
A. ĐẶT VẤN ĐỀ Trẻ mầm non chính là những chủ nhân tương lai của đất nước. Các em cần được đào tạo bài bản ngay từ khi bước vào độ tuổi đi học. Nhất là trong xã hội hiện đại ngày nay, khi những vấn đề và thách thức mới đòi hỏi phải được giải quyết bằng những biện pháp mới, tư duy mới, sáng tạo mới. Để làm được điều này, việc sử dụng các phương pháp dạy học mới là hết sức cần thiết. Có nhiều phương pháp dạy học mới ngoài mô hình giáo dục truyền thống như phương pháp Glenn Doman (Mỹ) phương pháp Reggio Emilia (Ý), phương pháp Montessori (Ý)... Trong đó, phương pháp STEAM (phương pháp giáo dục tích hợp của Mỹ) là một lựa chọn để giúp trẻ đánh thức và khơi dậy sự sáng tạo nhằm hình thành kỹ năng tư duy mới cho thế hệ mai sau. STEAM là phương pháp giáo dục hiện đại nhằm khuyến khích khả năng sáng tạo, phát triển nhiều kỹ năng của học sinh. Đối với các trường mầm non, giáo dục STEAM đang dần trở lên quen thuộc và phát huy được hiệu quả. Giúp trẻ có cơ hội trải nghiệm và tiếp thu kiến thức một cách gần gũi, tự nhiên và dễ hiểu nhất. Giáo dục STEAM là phương pháp tiếp cận liên ngành tạo ra sự kết hợp hài hòa giữa các lĩnh vực để mang đến cho trẻ những trải nghiệm thực tế, thực sự có ý nghĩa. Việc dạy và học STEAM tăng tính hấp dẫn với trẻ, giúp trẻ hiểu sâu hơn vấn đề và hơn nữa giúp trẻ liên hệ với những gì đã học được. Phương pháp dạy học STEAM theo quan điểm “lấy trẻ làm trung tâm” phát huy tính tích cực của trẻ trong hoạt động. Giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn, tạo cơ hội cho trẻ hoạt động. Trong quá trình hoạt động, trẻ tự khám phá, tự chơi, tự học dưới sự quan sát của giáo viên trên tinh thần tôn trọng sự tự do của trẻ. Trẻ học theo hứng thú và sở thích của mình. Tức là, trẻ được tự do lựa chọn cách thức thực hiện, cách khám phá, tìm hiểu sự vật, hiện tượng, nguyên liệu học tập hay bất kỳ thứ gì trẻ sáng tạo ra. Ngoài ra, mỗi cá nhân trẻ sẽ luôn độc lập về nhận thức và tính cách. Giáo viên chỉ tham gia vào quá trình tìm hiểu của trẻ khi có những hành vi không phù hợp với chuẩn mực đạo đức. Vai trò của giáo viên còn là người quan sát, phát hiện ra những điểm mạnh, điểm yếu của trẻ để vun đắp, bồi dưỡng thêm. Đồng thời, giáo viên cũng hỗ trợ trẻ trong việc tìm ra những mối liên hệ giữa các lĩnh vực có trong sản phẩm trẻ muốn tạo ra nhằm giúp trẻ phát triển nhận thức một cách toàn diện nhất. Bên cạnh đó, giáo viên là người tạo môi trường, đồ dùng học tập đặc biệt có yếu tố “sáng tạo” để trẻ được thoả sức phát huy sự sáng tạo của mình, tận dụng hết những nguyên vật liệu xung quanh nhằm tạo ra sản phẩm theo ý muốn của trẻ, trẻ tự tìm hiểu và tự sửa lỗi cho đến khi đạt được mục đích. Trong tổ chức các hoạt động, giáo viên có thể linh hoạt và tích hợp nhiều lĩnh vực để tạo điều kiện cho trẻ thoả
3 sức khám phá, thích thú, say mê hoàn tất công việc của mình hoặc chuyển sang hoạt động khác nếu cần thiết. Phương pháp STEAM còn đề cao việc trẻ tự học, hướng đến các hoạt động ý nghĩa và rèn luyện kỹ năng mềm. Trẻ được trải nghiệm thực tế và rút kinh nghiệm cho bản thân. Từ những đặc điểm trên cho thấy, phương pháp STEAM giúp trẻ được trải nghiệm, được thực hành bằng những kỹ năng, kiến thức vô cùng gần gũi với cuộc sống của trẻ. Qua mỗi hoạt động, trẻ sẽ tạo ra được những sản phẩm thực, hữu dụng trong cuộc sống. Điều đó tạo cho trẻ hứng khởi và niềm yêu thích đến trường, yêu thích khám phá tìm hiểu mọi vấn đề trong cuộc sống. Đó chính là mục tiêu mà giáo dục STEAM luôn hướng tới. Đây chính là cách tiếp cận giáo dục nhiều môn học vào trong một hoạt động để từ đó trẻ có thể cùng một lúc lĩnh hội được nhiều kiến thức, nhiều kỹ năng một cách tự nhiên nhất. Đó chính là mô hình giáo dục STEAM là một trong những mô hình giáo dục tiên tiến đã được các nước phát triển trên thế giới áp dụng hiệu quả. Mô hình giáo dục STEAM là quá trình tích hợp kiến thức giữa các môn khoa học, kỹ thuật, toán học, công nghệ, qua đó xây dựng cho học sinh các kỹ năng được kết hợp hài hòa từ kiến thức của các bộ môn nói trên để sử dụng khi làm việc trong thế giới công nghệ ngày nay. Các kiến thức và kỹ năng này phải được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ cho nhau giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. Trẻ mầm non học qua chính những trải nghiệm - thực làm, thực học. Đặc điểm tư duy của trẻ mầm non là tư duy trực quan. Vì thế khi cho trẻ quan sát và thực hiện một thí nghiệm khoa học, hãy chỉ tập trung vào việc đặt câu hỏi để trẻ tự nói ra những thay đổi, những hiện tượng mà trẻ nhìn thấy và nghe thấy. Chỉ thị số 16 của Thủ tướng mới đây có nêu rõ: Bộ Giáo dục và Đào tạo thúc đẩy triển khai giáo dục STEAM trong chương trình giáo dục phổ thông, nhằm tăng cường khả năng thích nghi với những yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Điều đó cho thấy, giáo dục STEAM ở mầm non đóng vai trò rất quan trọng trong cuộc cách mạng này. Vì vậy tiếp cận với phương pháp giáo dục STEAM là một hướng đi giúp trang bị cho con em chúng ta hành trang tốt nhất để thích ứng và phát triển trong kỷ nguyên công nghệ 4.0 này. Giáo dục STEAM là sự tích hợp của 5 yếu tố: Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Arts (Nghệ thuật), Maths (Toán học). Với mục tiêu hướng tới giúp trẻ được trải nghiệm, thực hành những kiến thức kỹ năng thực tiễn và đặc biệt trẻ được chơi thông minh và học vui vẻ, đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp giáo dục, theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Chương trình GDMN đã chỉ rõ: “Tạo điều
4 kiện cho trẻ được trải nghiệm, tìm tòi, khám phá môi trường xung quanh dưới nhiều hình thức đa dạng, đáp ứng nhu cầu, hứng thú của trẻ theo phương châm “Chơi mà học, học bằng chơi” (Bộ GD-ĐT, 2021). Xuất phát từ đặc điểm trên tôi nhận thấy nhiệm vụ quan trọng mà giáo viên cần phải giải quyết khi tổ chức các hoạt động giáo dục không phải đơn giản là cung cấp kiến thức mà phải làm sao để trẻ tích cực tham gia và nói lên được ý kiến của trẻ, phải tạo cho trẻ thói quen suy nghĩ nhanh và biết bảo vệ ý kiến, tìm các cách giải quyết khác nhau cho cùng một vấn đề. Có như vậy mới thực sự giúp trẻ chủ động trong tư duy, mạnh dạn, tự tin điều này đã thúc đẩy tôi chọn đề tài “Một số biện pháp ứng dụng giáo dục STEAM trong tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 3 - 4 tuổi ở trường mầm non” làm đề tài nghiên cứu trong năm học 2022 - 2023. * Phạm vi nghiên cứu và ứng dụng: - Đề tài này được nghiên cứu trong phạm vi trẻ 3 - 4 tuổi Trường mầm non C xã Tứ Hiệp. - Ứng dụng: Góp phần giúp giáo viên ứng dụng, tích hợp giáo dục STEAM trong việc tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 3 - 4 tuổi ở trường mầm non. *. Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu: Tìm hiểu thực trạng và ứng dụng giáo dục STEAM trong hoạt động tạo hình cho trẻ 3 - 4 tuổi trong trường mầm non. * Đối tượng khảo sát, thực nghiệm: Trẻ mẫu giáo bé 3 - 4 tuổi ở trường mầm non * Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp nghiên cứu. - Phương pháp điều tra. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. - Phương pháp khảo sát - Phương pháp so sánh đối chứng. - Phương pháp nghiên cứu thực hành. - Phương pháp tổng hợp kinh nghiệm. * Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 08/2022 - Đến tháng 04/2023
5 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ LÝ LUẬN Giáo dục là quá trình học tập và truyền lại kiến thức và kỹ năng từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua giảng dạy, đào tạo, hay nghiên cứu. Giáo dục thường diễn ra dưới sự hướng dẫn của người khác, nhưng cũng có thể thông qua tự học. Trong bối cảnh của một chương trình giáo dục chính quy, giáo dục là sự trao đổi giữa người học và giáo viên với mục đích hoàn thành bài giảng, khóa học và môn học. Giáo dục còn là hướng dẫn, định hướng giúp người học phát triển năng lực tư duy. Giáo dục tốt sẽ giúp mang lại những công dân tốt cho xã hội, trong khi giáo dục không có hiệu quả, giáo dục không đúng cách có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho thế hệ tương lai. STEAM là từ viết tắt với sự kết hợp giữa STEM và Art (Nghệ thuật sáng tạo). STEAM là phương pháp giáo dục đặc biệt tích hợp các yếu tố về Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Art (Nghệ thuật) và Math (Toán học) nhằm giúp trẻ mầm non tiếp thu kiến thức từ hoạt động khoa học và nghệ thuật, hướng tới xây dựng nền tảng chính cho thành tích học tập sau này. Giáo dục STEAM là phương pháp tiếp cận liên ngành tạo ra sự kết hợp hài hòa giữa các lĩnh vực đã nêu trên để mang đến cho trẻ những trải nghiệm thực tế, thực sự có ý nghĩa. Việc dạy và học STEAM tăng tính hấp dẫn với trẻ, giúp trẻ hiểu sâu hơn vấn đề và hơn nữa giúp trẻ liên hệ với những gì đã học được. Hoạt động tạo hình là một dạng nghệ thuật nhằm giúp trẻ nhận biết và phản ánh thế giới xung quanh thông qua những hình tượng nghệ thuật, góp phần giúp trẻ phát triển toàn diện về nhận thức - ngôn ngữ - thẩm mỹ - tình cảm, kỹ năng xã hội. Từ đó tạo nền tảng phát triển cho những giai đoạn tiếp theo của trẻ. Tham gia hoạt động tạo hình, trẻ được làm quen, tiếp xúc không chỉ với cái đẹp trong đời sống xung quanh mà cả trong nghệ thuật như thông qua tranh ảnh, các sản phẩm thủ công mĩ nghệ, tượng…phù hợp với lứa tuổi sẽ mở ra trước mắt trẻ sự phong phú, sống động của màu sắc, của âm thanh, sự biến đổi của chúng trong không gian. Đây là những yếu tố kích thích sự rung động, xúc cảm thẩm mĩ. Quá trình trẻ tạo ra các sản phẩm tạo hình không chỉ tạo cơ hội thuận lợi cho trẻ được tiếp xúc với cái đẹp, tìm hiểu cái đẹp mà còn làm nảy sinh và nuôi dưỡng hứng thú hoạt động nghệ thuật, niềm say mê sáng tạo nghệ thuật. Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động vô cùng hấp dẫn đối với trẻ mẫu giáo. Nó giúp trẻ tìm hiểu thêm và khám phá một cách sinh động những gì mà trẻ nhìn thấy trong thế giới xung quanh. Mỗi trẻ em đều có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh - nơi chứa đựng bao điều mới lạ, hấp dẫn. Trẻ dễ bị lôi cuốn bởi những cảnh vật có nhiều màu sắc hay một bức tranh sống động. Ngoài
6 ra, hoạt động tạo hình giúp cho trẻ phát triển và tìm hiểu các đối tượng được miêu tả để có được sự hiểu biết và hình dung về các đối tượng nhằm phát triển ở trẻ khả năng hoạt động trí tuệ. Là một hoạt động nghệ thuật nhằm phát triển khả năng thẩm mỹ cho trẻ. Kỹ năng quan sát, trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo của trẻ, giúp trẻ thể hiện được tình cảm, cảm xúc của mình về vẻ đẹp trong thế giới xung quanh, đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị những kỹ năng, kỹ xảo để trẻ thực hiện tốt các hoạt động khác. Bởi vì thông qua hoạt động tạo hình, trẻ rèn luyện sự khéo léo của đôi bàn tay, rèn thói quen làm việc có mục đích. Hơn nữa còn giúp trẻ hình thành lòng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và yêu nghệ thuật. Đặc biệt, hoạt động tạo hình ngoài chức năng nổi trội nhất là phát triển thẩm mĩ thì cũng góp phần vào sự phát triển toàn diện nhận thức cho trẻ 3-4 tuổi thông qua hình thức tích hợp các môn học như toán học bằng việc trẻ so sánh, tính toán kích thước, tỉ lệ các đối tượng miêu tả hay tích hợp với kỹ thuật bằng việc các trẻ đo đạc, lắp ghép các chi tiết ... Vì vậy, hoạt động tạo hình là bộ môn không thể thiếu được trong bất kỳ một trường mầm non nào. Việc sử dụng phương pháp dạy học mới để đào tạo ra những con người đầy sáng tạo và có tư duy phản biện, đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng dạy và học ở các bậc học nói chung và bậc học mầm non nói riêng là yêu cầu cấp thiết hiện nay. Một trong những mô hình giáo dục hiện đại nhằm hiện thực hóa mục đích đào tạo ra thế hệ trẻ có đủ trí tuệ và sự nhạy cảm thời đại để thích ứng và phát triển, đang có sức lan tỏa và ảnh hưởng rộng khắp thế giới đó chính là giáo dục STEAM. STEAM là phương pháp học tập chủ yếu dựa trên thực hành và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, do đó, trẻ 3-4 tuổi khi được tiếp cận với phương pháp giáo dục này sẽ có những ưu thế nổi bật như: kiến thức khoa học, kỹ thuật, công nghệ và toán học chắc chắn, khả năng sáng tạo, tư duy logic, hiệu suất học tập, làm việc vượt trội và có cơ hội phát triển các kỹ năng mềm toàn diện hơn. STEAM sẽ hướng dẫn và dạy trẻ cách suy nghĩ khoa học, thúc đẩy một cách tự nhiên để trẻ khám phá toán học, khoa học và các khái niệm trẻ gặp trong cuộc sống hàng ngày. STEAM không phải là phương pháp có thể áp dụng một cách dễ dàng, nhưng hiệu quả giáo dục mà nó mang lại cho trường học nói chung và trẻ mầm non nói riêng là vô cùng lớn. Trường học sẽ không còn là nơi chỉ giảng dạy cho trẻ những lý thuyết mơ hồ mà nó còn trở thành nơi cho chúng những trải nghiệm thú vị nhất, được khôn lớn, trưởng thành qua kiến thức trong đời thực, theo đúng tiêu chí chơi thông minh và học tập cũng vui vẻ. Con đường trải nghiệm STEAM là con đường vô cùng lý thú. Khi được học tập theo phương pháp này, bạn sẽ thấy trẻ rất tập
7 trung, say sưa khám phá, qua đó trí tò mò được thỏa mãn và trên hết là giúp khơi gợi niềm đam mê, tình yêu mãnh liệt đối với khoa học và công nghệ. Rào cản lớn nhất trong các phương pháp giáo dục truyền thống là sự tách rời giữa các lĩnh vực quan trọng: khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học. Sự tách rời này sẽ đem đến một khoảng cách lớn giữa lý thuyết và thực hành, giữa kiến thức và ứng dụng. Giáo dục STEAM có thể tạo ra những con người có thể đáp ứng được nhu cầu công việc của thế kỷ mới có tác động lớn đến sự thay đổi nên kinh tế đổi mới. Không phải là những cách đào tạo, những bí quyết học cao siêu để dạy học sinh thành tài, thành những nhà toán học, khoa học vĩ đại… mà phương pháp này sẽ phát triển các kỹ năng cho trẻ để chúng có thể sử dụng trong cuộc sống tương lại, đặc biệt với môi trường công nghệ hóa, hiện đại hóa như hiện nay. STEAM dựa trên lý thuyết giáo dục hiện đại. Phương pháp này mang lại sự hứng khởi trong học tập nhưng vẫn đảm bảo việc nắm bắt kiến thức, giúp các em thật sự tương tác với môn học và học vì yêu thích, đồng thời kích thích sự tìm tòi khám phá. Mặt khác, việc đặt trẻ làm trung tâm sẽ giúp các em trở thành những nhà lãnh đạo mạnh mẽ, những nhà cải tiến đầy sáng tạo. Mô hình STEAM còn khá mới mẻ ở Việt Nam nhưng đã là “kim chỉ nam” rất thịnh hành trong lĩnh vực giáo dục ở các quốc gia phát triển hàng đầu trên thế giới như Mỹ, Nhật…. Điểm nổi bật của STEAM là kết nối, liên hệ thông tin giữa các lĩnh vực vào trong thực tế. Các thí nghiệm, hoạt động thực tiễn thường xuyên diễn ra để các em có thể thảo luận, tự rút ra kết luận và ghi nhớ sâu sắc. Dạy trẻ theo phương pháp giáo dục STEAM giúp trẻ hình thành 5 nhóm kỹ năng cơ bản phục vụ thiết thực cho cuộc sống con người. Giáo dục STEAM về bản chất được hiểu là trang bị cho trẻ những kiến thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học. Kỹ năng khoa học: Giúp trẻ hình thành khả năng tư duy, suy nghĩ logic, sáng tạo trong các hoạt động. Kỹ năng công nghệ: Mang đến khả năng sử dụng, quản lý, sự nhận thức về công nghệ từ những vật dụng đơn giản hàng ngày như bút chì, bút màu đến những vật dụng phức tạp hơn. Cho trẻ hiểu theo hướng tất cả các thay đổi của thế giới tự nhiên đều phục vụ các hoạt động của con người đều được coi là công nghệ. Kỹ năng kỹ thuật: Giúp trẻ hình thành các khả năng giải quyết vấn đề thực tiễn trong đời sống, hiểu được quy trình sản xuất ra một đối tượng cụ thể. Kỹ năng toán học: Trẻ hình thành kỹ năng toán học từ sớm sẽ có các ý tưởng chính xác, áp dụng hiệu quả các khái niệm, kỹ năng toán học vào cuộc sống hàng
8 ngày. Giáo dục STEAM giúp trẻ hình thành sớm các kỹ năng giải quyết vấn đề, tư duy phản biện, kỹ năng cộng tác, kỹ năng giao tiếp… Kỹ năng nghệ thuật: Nghệ thuật ở đây là sự khám phá và tạo ra những cách giải quyết một vấn đề thực tế một cách khéo léo, khoa học. Các kiến thức và kỹ năng này phải được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ cho nhau giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. Giáo dục STEAM sẽ phá đi khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn, tạo ra những con người có năng lực làm việc một cách sáng tạo. Ứng dụng giáo dục STEAM trong các hoạt động cho trẻ 3-4 tuổi là mang khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật, và toán học đến với các con một cách đơn giản, nhẹ nhàng, gần gũi với những bài học, đồ dùng, mang đến cho trẻ những điều thú vị trong hoạt động. Các kiến thức và kỹ năng này không nặng tính lý thuyết mà được tích hợp lồng ghép bổ trợ vào các hoạt động thực tiễn trong cuộc sống hàng ngày, giúp cho trẻ mầm non bước ra đời sẽ rất năng động và dễ dàng hòa nhập với các môi trường mang tính quốc tế. Phương pháp STEAM kết hợp với nghệ thuật (Art) mang đến một chiến lược giáo dục cải tiến hiệu quả cao cho lĩnh vực giáo dục mầm non. Thông qua hình thức tích hợp với nghệ thuật, trẻ sẽ dễ dàng khám phá ra các giai đoạn khác nhau của vấn đề thông qua bài học. Trong bối cảnh hiện nay, chúng ta cần những chương trình đào tạo kết hợp hài hòa giữa các bộ môn Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học và Nghệ thuật để đào tạo ra những thế hệ trẻ toàn diện cả về học thuật, và thúc đẩy sự sáng tạo bên trong của mỗi người. Chúng ta cần những ý tưởng mới, những giải pháp mới cho các vấn đề hiện tại và sau này. Chúng ta cần khơi gợi những khả năng bên trong chính những thế hệ mầm non để các em có thể trở thành những công dân toàn cầu thực thụ. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN: 1. Đặc điểm tình hình chung: Trường Mầm non nơi tôi đang công tác nằm trên một xã ven đô, ở vị trí trung tâm huyện Thanh Trì và đang trong thời kỳ đô thị hóa. Đời sống của nhân dân trong xã ngày một nâng cao, trẻ em được quan tâm nhiều hơn. Trường nằm trong địa bàn khu dân cư thuận tiện cho phụ huynh đưa trẻ đến trường. Trường có 17 lớp học, trong đó có 05 lớp mẫu giáo bé 3 - 4 tuổi. Trường có đội ngũ giáo viên nhiệt tình yêu nghề, mến trẻ, hăng say trong công tác. Năm học 2022- 2023 tôi được nhà trường phân công dạy lớp Mẫu giáo bé C3 với sĩ số là 32 học sinh, gồm
9 02 giáo viên. Trong thời gian thực hiện đề tài này tôi đã gặp những thuận lợi và khó khăn sau: 2. Thuận lợi : - Là trường chuẩn quốc gia mức độ 2, trường kiểm định chất lượng giáo dục mức độ 3 có đầy đủ tiện nghi và điều kiện để chăm sóc giáo dục trẻ. Ban giám hiệu luôn giúp đỡ, bồi dưỡng về chuyên môn cho giáo viên. - Luôn được sự hướng dẫn và chỉ đạo sát sao về chuyên môn của phòng giáo dục và sự quan tâm tạo điều kiện về mọi mặt của Ban giám hiệu nhà trường. - Được sự chỉ đạo của Ban giám hiệu về lịch trình và kế hoạch tổ chức các hoạt động, các sự kiện trong năm học. Được sự giúp đỡ của đồng nghiệp trong việc chăm sóc giáo dục trẻ và tổ chức các hoạt động. - Lớp rộng rãi, thoáng mát, đầy đủ cơ sở vật chất. Nhà trường đầu tư đồ dùng, đồ chơi, các trang thiết bị và cơ sở vật chất phục vụ chăm sóc giáo dục trẻ tương đối đầy đủ. - 100% giáo viên có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, nhiệt tình và có trách nhiệm trong công việc, có kinh nghiệm trong chăm sóc giáo dục trẻ. Bản thân tôi là một giáo viên trẻ luôn nhiệt tình tâm huyết với nghề, ham học hỏi, trau dồi kiến thức, có trình độ chuyên môn trên chuẩn. - Bản thân được đi tập huấn, kiến tập các tiết dạy STEAM do nhà trường tổ chức, tôi đã nhận thức được sự quan trọng và tính cấp thiết về việc đổi mới hình thức dạy học STEAM nên tôi cũng mạnh dạn áp dụng lồng ghép ứng dụng STEAM vào quá trình soạn bài và lên lớp. - Giáo viên yêu nghề mến trẻ, có trình độ chuyên môn đạt trên chuẩn, nhiệt tình trong công tác giảng dạy, luôn yêu thương trẻ và trau dồi kinh nghiệm, đạo đức, ham học hỏi chị em đồng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môn. 3. Khó khăn: - Mức độ nhận thức về các lĩnh vực giáo dục STEAM còn hạn chế, các hình thức lồng ghép STEAM có lồng ghép nhưng còn chưa hiệu quả. - Một số cháu chưa học qua lớp nhà trẻ nên đến lớp còn chưa có nề nếp, chưa được tham gia nhiều hoạt động ở trường mầm non. Bên cạnh đó lớp có nhiều trẻ trai rất hiếu động nên việc đưa trẻ vào nề nếp còn rất khó khăn. Nhiều trẻ là con em của các gia đình ở các tỉnh khác đến tạm trú làm ăn sinh sống nên mức độ nhận thức của trẻ không đồng đều. - Một số phụ huynh trẻ làm nghề tự do, buôn bán, bận nhiều công việc nên nhiều khi còn chưa quan tâm chú trọng đến việc học của trẻ. Sự phối hợp cùng cô giáo rèn nề nếp cho trẻ ở nhà còn hạn chế.
10 - Một số gia đình không thích cho con tham gia các hoạt động vì cho rằng con còn bé và không nhất thiết phải tham gia các hoạt động đó. - Trẻ chưa tích cực tham gia vào hoạt động, nhanh nhàm chán. - Khả năng giải quyết vấn đề của trẻ còn thấp, khả năng sáng tạo của trẻ còn hạn chế. - Khi tham gia hoạt động tạo hình trẻ đa phần chỉ được thực hiện các hoạt động vẽ, xé dán, nặn. Việc tổ chức hoạt động tạo hình của giáo viên còn đơn giản, mang nặng tính áp đặt, chưa thực sự giúp trẻ phát triển toàn diện. - Giáo dục STEAM vẫn còn tương đối mới đối với cả giáo viên và trẻ. Đứng trước những thuận lợi và khó khăn như vậy, để thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục trẻ nói chung và ứng dụng được phương pháp giáo dục tiên tiến nói riêng, ngay vào đầu năm học khi học sinh đã ổn định, tôi tiến hành khảo sát trẻ để nắm bắt tình hình của trẻ trong lớp. * Bảng khảo sát trẻ đầu năm học ĐẦU NĂM TIÊU CHÍ KHẢO SÁT SỐ CHƯA ĐẠT TỈ LỆ TỈ LỆ TRẺ ĐẠT 1.Trẻ có kỹ năng vẽ, phối 32 15 46,5% 17 53,5% màu, bố cục tranh 2.Trẻ hoàn thành sản phẩm/ 32 14 43,4% 18 56,6% dự án chung 3.Trẻ có kỹ năng giao tiếp / 32 15 46,5% 17 53,5% trình bày/ sản phẩm STEAM 4.Trẻ có kỹ năng tư duy, 32 13 40,3% 19 59,7% sáng tạo 5.Trẻ có kỹ năng hợp tác, 32 14 43,4% 18 56,6% làm việc theo nhóm Từ thực trạng khảo sát trên tôi thấy rằng rất cần thiết phải đưa ra những biện pháp để ứng dụng có hiệu quả giáo dục STEAM trong hoạt động tạo hình cho trẻ tại lớp tôi. III. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH: 1. Tự học, tự bồi dưỡng kiến thức về mô hình giáo dục STEAM bằng nhiều kênh thông tin khác nhau - Trong giáo dục STEAM, giáo viên đóng vai trò là biểu tượng là thang đỡ cho trẻ phát triển một cách năng động và linh hoạt. Để xây dựng được kế hoạch, nội dung và tiến hành thực hiện được các hoạt động theo định hướng giáo dục
11 STEAM linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với trẻ. Trước hết người giáo viên cần phải chủ động tiếp cận, bồi dưỡng kiến thức về giáo dục STEAM dưới nhiều hình thức khác nhau như: Học tập qua các lớp học chuyên sâu, học qua internet, học qua bạn bè đồng nghiệp tạo môi trường học tập lẫn nhau, trao đổi thông tin và chuyên môn trong dạy và học thông qua các kênh phương tiện truyền thông đại chúng có tính nhân rộng: Facebook, zalo, Google meet…để “mỗi cô giáo là một hạt nhân STEAM”. - Bản thân tôi luôn tích cực tự học, tự rèn luyện, bổ sung kiến thức tự học thông qua sách vở, qua mạng Internet để nâng cao hiểu biết về mô hình giáo dục STEAM cũng như nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, biến những khó khăn, thách thức trong nghề thành những cơ hội để khẳng định phẩm chất, năng lực của bản thân trước phụ huynh, đồng nghiệp và học sinh. Bên cạnh đó, tôi cũng tham gia những buổi tập huấn của nhà trường, Ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn ở trường tôi giúp cho những giáo viên như chúng tôi cũng nhau trao đổi, chia sẻ những vướng mắc trong quá trình học tập và nghiên cứu STEAM. - Việc tự tìm hiểu qua sách, qua internet và tham gia các buổi tập huấn, hội thảo giúp tôi nhận ra rằng phải dũng cảm phá vỡ lối mòn, thay đổi bản thân. Chuyển đổi phương pháp dạy học không áp đặt mặc định “cô luôn đúng”. Trẻ được tiếp cận STEAM từ sớm mang tới những lợi ích tuyệt vời, hỗ trợ và giúp trẻ khám phá bản thân, xây dựng cho trẻ có những kỹ năng cần thiết có thể vận dụng và phát triển trong thế giới công nghệ hiện đại ngày nay. Vì vậy, tôi cũng áp dụng phương pháp này vào việc tổ chức hoạt động tạo hình tại lớp tôi. - Nhà trường đã tổ chức tập huấn “Dạy học theo phương pháp ứng dụng STEAM” tại trường. Thông qua tập huấn tôi nhận thấy việc dạy học ứng dụng STEAM là cực kỳ cần thiết cho giáo dục mầm non. Sau đợt tập huấn tôi phần nào cũng đã hiểu rõ được những ưu việt của hình thức giáo dục mới này trong giáo dục mầm non. Ngoài việc tham gia tập huấn tôi còn được nhà trường cung cấp thêm các tài liệu về các kênh thông tin khác. Từ đó tôi thông qua các kênh thông tin, báo mạng và các tài liệu để tiếp tục tìm hiểu sâu hơn về hình thức giáo dục này. Tôi luôn luôn học hỏi, tiếp cận với các tài liệu giáo dục chất lượng cao vừa cung cấp đủ kiến thức, vừa “thân thiện” và dễ hiểu đối với cả giáo viên và đối với cả trẻ. Ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn trao đổi và thống nhất buổi sinh hoạt, buổi tọa đàm giúp cho giáo viên cùng nhau trao đổi, chia sẻ những vướng mắc trong quá trình thực hiện lồng ghép các dự án STEAM vào giảng dạy. *Hình ảnh 1: Buổi tập huấn của nhà trường về giáo dục STEAM (Phụ lục 1) Từ những thực tiễn trên, bản thân tôi luôn suy nghĩ tìm tòi, nghiên cứu, tham
12 khảo tài liệu để tìm ra những nội dung hoạt động tạo hình có ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM cho trẻ. Trên cơ sở những định hướng, gợi ý về nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức học tập của tài liệu, tôi đã có thể xây dựng kế hoạch giáo dục cụ thể nhằm thực hiện được yêu cầu có ứng dụng phương pháp STEAM trong hoạt động tạo hình. Qua nghiên cứu thực tế trên trẻ, điều kiện tại địa phương nơi tôi công tác, đặc điểm và ý nghĩa của hoạt động tạo hình tôi đã xây dựng và đưa vào kế hoạch xuyên suốt các tháng trong năm học những dự án ứng dụng STEAM. * Kết quả: Qua việc tìm tòi và học hỏi qua sách báo, internet cũng như tham gia các buổi tập huấn, học tập về STEAM bản thân tôi đã có thêm kiến thức, hiểu biết về hình thức dạy học STEAM. Bản thân tôi cảm thấy tự tin trong việc thiết kế xây dựng các dự án STEAM lồng ghép trong hoạt động tạo hình. *Hình ảnh 2: Các trang mạng Facebook, zalo hội nhóm về STEAM (Phụ lục 1) Từ những thực tiễn trên, bản thân tôi luôn suy nghĩ tìm tòi, nghiên cứu, tham khảo tài liệu để tìm ra những nội dung hoạt động tạo hình có ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM cho trẻ. Trên cơ sở những định hướng, gợi ý về nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức học tập của tài liệu, tôi đã có thể xây dựng kế hoạch giáo dục cụ thể nhằm thực hiện được yêu cầu có ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM trong hoạt động tạo hình. Qua nghiên cứu thực tế trên trẻ, điều kiện tại địa phương nơi tôi công tác, đặc điểm và ý nghĩa của hoạt động tạo hình tôi đã xây dựng và đưa vào kế hoạch xuyên suốt các tháng trong năm học những dự án ứng dụng STEAM. 2. Xây dựng môi trường lớp học lồng ghép với giáo dục STEAM Môi trường chính là người thầy thứ ba của trẻ, là yếu tố tích cực góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Nguyên tắc xây dựng môi trường là đảm bảo an toàn cho trẻ về mặt thể chất và tinh thần. Thiết kế môi trường hoạt động STEAM rất đa dạng. Xây dựng môi trường hoạt động có vai trò vô cùng quan trọng. Tôi đã xây dựng góc tạo hình ở vị trí trung tâm của lớp. Các góc chơi luôn hấp dẫn thu hút trẻ, kích thích tính tò mò, ham hiểu biết của trẻ. Môi trường hoạt động STEAM phải được xây dựng gắn liền với sự kiện để học sinh khám phá về sự kiện, có nội dung cho giáo viên đưa ra thử thách cho trẻ và có phần cho giáo viên trưng bày dự án đang làm dở hay đã hoàn thành. - Cần tạo điều kiện để trẻ thường xuyên tiếp xúc với môi trường lớp học ứng dụng STEAM để từng bước cung cấp các biểu tượng phong phú về đối tượng cho trẻ tự khám phá bằng cách huy động sự tham gia của các giác quan, các quá trình
13 tâm lý khác nhau để tham gia vào các khía cạnh khác nhau của sự vật. Tạo cơ hội để trẻ khám phá đối tượng (quan sát, nghe, hỏi, tiếp xúc và miêu tả) và tự diễn đạt nhận thức cảm xúc của mình về đối tượng. Sử dụng các thời điểm hợp lý trong ngày để trẻ tiếp xúc như được ngắm nghía, khám phá, vuốt ve, chơi với đồ vật, tri giác tranh Art. - Trong quá trình xây dựng môi trường lớp học ứng dụng STEAM tôi dành cho trẻ thấy được những nét đặc trưng nổi bật, những cái đẹp lý thú gần trẻ con. Đồng thời giúp trẻ phân tích, so sánh tổng hợp tìm ra những đặc điểm riêng, chung của những sản phẩm tạo hình cùng nhóm, cùng loại. Từ đó giúp trẻ tìm ra phương thức thể hiện trong những tình huống khác nhau. Ví dụ: Vẽ “Vườn hoa” có bông cao, bông thấp, bông cánh tròn, bông cánh xoay, bông màu vàng, bông màu đỏ… Nếu trẻ đó được ngắm vườn hoa trong thực tế thì khi tạo hình trẻ sẽ biết cách sử dụng phối hợp các kỹ năng vẽ nét cong, nét cong tròn khép kín, nét ngắt, nét thẳng và tô màu để vẽ vườn hoa sinh động và đẹp hơn. Trang trí một góc mở STEAM ghi tên các dự án theo tháng đối diện cửa lớp học để phụ huynh dễ quan sát và nắm được lịch học các dự án và trên hết là trẻ được hoạt động một cách tích cực. Tương tự như xây dựng môi trường hoạt động học tạo hình qua chơi góc sáng tạo, góc chơi hoạt động STEAM phải chú ý đảm bảo 2 yếu tố: không gian và đồ dùng. Đồ dùng cho góc STEAM hoạt động tạo hình bao gồm các vật liệu rời, đất nặn giấy, bút chì, giấy màu, đồ tái chế, . . . Đặc biệt trong trường mầm non hoàn toàn có thể sử dụng các nguyên vật liệu đơn giản và gần gũi hơn như: Các đoạn gỗ, bìa cattong, ống hút, các loại giấy màu, lá cây, túi bóng, que kem, dây vải ... mà các nguyên vật liệu này có thể sưu tầm không mất tiền mua. Tạo môi trường phù hợp với thực tiễn tại lớp học, trẻ cảm nhận được những đồ dùng nguyên học liệu dễ kiếm, dễ tìm và cả những đồ dùng mang tính khoa học kỹ thuật công nghệ ứng dụng trong các giờ học. Góc tạo hình tôi thiết kế gồm 3 khu vực, khu vực để trẻ thực hành, khu vực để đồ dùng tạo hình, có khu vực để trẻ được hợp tác, tương tác, được thỏa thuận với nhau, được lựa chọn các đồ dùng tạo hình khác nhau. Góc chơi tôi luôn trang trí theo hướng mở thuận tiện trong quá trình thay đổi nội dung, chủ đề phù hợp với các dự án STEAM. * Kết quả: Qua quá trình tìm hiểu và nghiên cứu cũng như qua thực tế của bản thân tôi đã đúc kết ra được các nguyên tắc trang trí lớp học theo định hướng STEAM như sau: - Thiên nhiên là giáo cụ, nói không với đồ nhựa.