Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mầm non 5–6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường Mầm non Họa Mi

Chia sẻ: Dung Hoang | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến nghiên cứu và đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ mầm non 5-6 tuổi tại lớp Lá 4 trường mầm non Họa Mi. Mời các bạn cùng tham khảo tài liệu để nắm chi tiết hơn nội dung nghiên cứu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mầm non 5–6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường Mầm non Họa Mi

Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. PHẦN I: MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề: Bạn nghĩ như thế nào về khái niệm trẻ mầm non? Với tôi, trẻ mầm non là lứa tuổi được xem là bước tiến quan trọng trong một đời người, là tiền đề cho các giai đoạn khác. Nhắc đến trẻ mầm non, bạn sẽ nghĩ ngay tới lứa tuổi đầy hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng và ai cũng thấy được sự hồn nhiên, tươi tắn của trẻ, nó làm cho chúng ta thấy hạnh phúc ấm áp hơn. Là một giáo viên, tôi thực sự hạnh phúc khi công việc hàng ngày của mình được tiếp xúc với trẻ, chia sẻ buồn vui, được thể hiện nhân cách nhẹ nhàng không bó buộc. Chăm sóc giáo dục trẻ, bản thân không những truyền đạt kiến thức cho trẻ mà còn học hỏi ở trẻ niềm vui, tình yêu thương,… quả thật may mắn và hạnh phúc. Trong đó ngôn ngữ có vai trò giúp con người giao tiếp với nhau một cách hiệu quả thì đối với trẻ, ngôn ngữ nói trong 5 năm đầu đời là một trong những lĩnh vực quan trọng giúp trẻ phát triển toàn diện. Mục đích cho trẻ 5 tuổi làm quen chữ cái không chỉ nhằm cho trẻ biết được các mặt chữ để phát âm chuẩn khi nói mà còn tạo cho trẻ hứng thú học tiếng mẹ đẻ. Ngôn ngữ được sử dụng trong tất cả các loại hình giáo dục, ở mọi lúc, mọi nơi. Vậy hoạt động làm quen với chữ cái là một phần, một bộ phận của việc phát triển ngôn ngữ trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5 6 tuổi, do đó làm quen với chữ cái có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Thông qua việc làm quen với chữ cái cung cấp thêm vốn từ về thế giới xung quanh. Đồng thời việc cho trẻ làm quen với chữ cái còn giúp trẻ hiểu được mối quan hệ giữa ngôn ngữ nói và viết. Tôi đã cố gắng trau dồi thêm kiến thức, tìm tòi và học hỏi những chị em đồng nghiệp để nâng cao kiến thức, kĩ năng và phương pháp trong quá trình giảng dạy trong tất cả các lĩnh vực phát triển sao cho hiệu quả nhất. Đặc biệt là việc nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái, đem lại cho trẻ những kiến thức vững vàng, là tiền đề vững chắc cho trẻ vào lớp 1. Là một giáo viên mầm non trực tiếp đứng lớp chăm sóc và giảng dạy trong năm học vừa qua, tôi nhận thấy trẻ không hứng thú nhiều khi tham gia Giáo viên: Trương Thị Minh Trang 1
hoạt động làm quen chữ cái, bên cạnh đó trẻ còn hay quên, khó nhớ các chữ cái đã học. Hiểu được ý nghĩa khi cho trẻ làm quen với chữ cái, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi”. Nhằm tìm ra những giải pháp thích hợp để nâng cao chất lượng dạy và học cho hoạt động làm quen chữ cái trong trường mầm non. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài: Đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ mầm non 5 6 tuổi tại lớp Lá 4 trường mầm non Họa Mi. Tìm hiểu và phân tích thực trạng tổ chức hoạt động làm quen chữ cái, những khó khăn và những thuận lợi cũng như tìm hiểu những cơ sở cơ bản, những phương pháp phù hợp với tình hình thực tế tại trường. Giúp trẻ nhận biết 29 chữ cái bằng một số biện pháp sư phạm, luyện cách phát âm chuẩn và hứng thú tham gia vào hoạt động. Nâng cao chất lượng dạy và học ở môn làm quen chữ cái nhằm làm giàu vốn từ cho trẻ, kích thích tính sáng tạo, phát triển về trí tuệ và ngôn ngữ cho trẻ nhằm phát huy tính tích cực chủ động. Qua đó, giáo dục trẻ tình yêu quê hương, đất nước, con người qua các tiết học. PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận của vấn đề: Tất cả chúng ta đang sống trong một xã hội khoa học công nghệ, hội nhập quốc tế và phát triển. Đảng nhận định rõ:“Giáo dục là quốc sách hàng đầu của mỗi quốc gia”, giáo dục đóng vai trò quyết định trong việc hình thành và phát triển của mỗi con người, nhất là đối tượng trẻ mầm non. Mục tiêu đó được thể hiện trong các môn học hàng ngày, hàng tuần và đặc biệt bộ môn làm quen chữ cái trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mầm non 5 6 tuổi. Do
Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. đó, làm quen chữ cái có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Như chúng ta đã biết việc cho trẻ làm quen 29 chữ cái mang tính chất hoạt động biệt lập chưa đáp ứng với yêu cầu đổi mới của giáo dục mầm non trong tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với việc đọc và việc viết nhằm chuẩn bị cho trẻ vào lớp. Căn cứ thông tư 28/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về nội dung sửa đổi, bố sung và đổi mới hình thức tổ chức, giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, tạo môi trường cho trẻ được trải nghiệm, phát huy tính tích cực, dạy trẻ theo hướng lồng ghép tích hợp. Làm quen chữ cái theo quan điểm tích hợp trong đổi mới phương pháp giáo dục mầm non phải được tiến hành một cách tự nhiên, bắt đầu bằng những hoạt động gần gũi và có ý nghĩa với trẻ. Để dạy trẻ làm quen chữ cái cần có sự thay đổi cách tổ chức hoạt động trong môi trường chữ viết và ngôn ngữ nói một cách phong phú, đa dạng. Làm quen với chữ cái có vị trí quan trọng trong việc giáo dục trẻ phát triển toàn diện, do đó để dạy tốt hoạt động này giáo viên phải đạt được những mục tiêu như: Biết thiết kế và tổ chức các hoạt động làm quen chữ cái theo chủ đề để phát triển kỹ năng cần thiết chuẩn bị cho việc đọc, viết trước khi vào lớp 1. Tự tin và có ý thức sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen chữ cái theo chủ điểm. Thông qua đọc thơ, kế chuyện, tranh ảnh có gắn các chữ cái, các trò chơi động tĩnh với làm quen chữ cái... để từ đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Có thể nói hoạt động làm quen chữ cái là nền tảng đưa trẻ đến hoạt động giao tiếp trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Trong quá trình hình thành, rèn luyện, củng cố các kỹ năng cho trẻ không thể tránh khỏi những khó khăn. Vì thế người giáo viên đóng vai trò quan trọng, là cầu nối trẻ với những kiến thức mới, giúp tr ẻ h ọc t ốt, n ắm v ững ki ến th ức và biế t cách thực hiện yêu cầu của bài học, của hoạt động. Qua đó, tạo được không khí hoạt động mà ở đó mọi trẻ đều hăng hái, hứng thú tham gia. Giáo viên: Trương Thị Minh Trang 3
II. Thực trạng vấn đề nghiên cứu: Làm quen chữ cái theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm giáo dục chỉ cho chúng ta thấy trẻ được học một cách tự nhiên, bắt đầu bằng những hoạt động gần gũi và có ý nghĩa với trẻ. Để dạy trẻ làm quen chữ cái cần có sự thay đổi cách tổ chức hoạt động trong môi trường chữ cái và ngôn ngữ nói một cách phong phú. Hoạt động làm quen với chữ cái có vị trí quan trọng trong việc giáo dục trẻ phát triển toàn diện. Năm học 2018 2019 tôi được phân công chủ nhiệm lớp Lá 4, trường Mầm non Họa Mi. Tình hình của lớp: Tổng số trẻ trong lớp : 34, Nữ: 12 1. Thuận lợi: Ban Giám hiệu luôn tạo điều kiện giúp đỡ giáo viên về chuyên môn, thường xuyên dự giờ thăm lớp để nâng cao chất lượng giảng dạy. Ban giám hiệu nhà trường đã thường xuyên sắp xếp tạo điều kiện cho tôi được tham dự các buổi tập huấn bồi dưỡng chuyên môn và đi dự giờ các đợt lên chuyên đề hoạt động làm quen chữ cái cũng như chuyên đề của các môn học khác do Phòng GD&ĐT huyện tổ chức. Hai cô giáo đều là giáo viên trẻ và có chuyên môn tay nghề vững vàng đạt chuẩn và trên chuẩn. Cô luôn nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ và luôn được sự quan tâm của quý cấp lãnh đạo. 2. Khó khăn: Ở lứa tuổi này trẻ ghi nhớ chưa có chủ định, mau nhớ và mau quên, bên cạnh đó cô giáo cũng muốn trẻ thuộc lòng chữ cái nên thường gắn dãy cho trẻ đọc chữ cái, như vậy trẻ học thuộc vẹt nhưng khi hỏi chữ thì trẻ lại không nhớ. + Đồ dùng đồ chơi ít, chưa thật sự phù hợp với từng tiết dạy. + Một số phụ huynh chưa thật sự quan tâm đến chất lượng học của con mình.
Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. Trong quá trình giảng dạy tôi thấy tỉ lệ trẻ có khả năng tiếp thu khi làm quen chữ cái rất thấp.Vì vậy, tôi thường xuyên chú trọng tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen chữ cái theo các chủ đề, theo những chuyên đề trọng tâm hoặc những lễ hội nổi bật trong năm. Tôi đã làm khảo sát thực trạng về khả năng nhận biết chữ cái của trẻ lớp lá như sau: Bảng khảo sát trẻ lớp lá: Cuối năm học: 2017 2018 NÔỊ Số trẻ Kết quả DUNG Đạt Tỉ lệ% Chư Tỉ lệ% a đạt Trẻ hứng thú tham gia làm đồ dùng, 28.6% 42 30 71.4% 12 đồ chơi môn làm quen chữ cái cùng cô Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt 35.7% 42 27 64.3% 15 động làm quen chữ cái. Trẻ nhận biết, phát âm đúng 29 chữ 42 32 76.2% 10 23.8% cái qua các trò chơi, mọi lúc mọi nơi. Trẻ tô viết trùng khít lên chấm mờ, 42 28.6% 30 71.4% 12 hoàn thành vở tập tô. Giáo viên: Trương Thị Minh Trang 5
Đầu năm học: 2018 – 2019 NÔỊ Số trẻ Kết quả DUNG Đạt Tỉ lệ Chưa Tỉ lệ% % đạt Trẻ hứng thú tham gia làm đồ 58.8% dùng, đồ chơi môn làm quen chữ cái 34 14 41.2% 20 cùng cô Trẻ hứng thú, tích cực tham gia 61.8% 34 13 38.2% 21 hoạt động làm quen chữ cái. Trẻ nhận biết, phát âm đúng 29 chữ cái qua các trò chơi, mọi lúc mọi 34 13 38.2% 21 61.8% nơi. Trẻ tô viết trùng khít lên chấm 34 12 35.3% 22 64.7% mờ, hoàn thành vở tập tô. III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề: Nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng tổ chức làm quen chữ cái cho trẻ mầm non. Đáp ứng được yêu cầu giáo dục mầm non mới với mục đích chung là phát triển một cách toàn diện cho trẻ. Từ những nguyên nhân, các yếu tố thực trạng nêu trên tôi lựa chọn các giải pháp biện pháp phù hợp. Những giải pháp biện pháp đó nhằm mục đích giúp trẻ biết học tốt môn làm quen chữ cái theo hướng lấy trẻ làm trung tâm, ́ ự hứng thú, sáng tạo...trong quá trình trẻ tham gia hoạt động làm kich thich s ́ quen chữ cái.
Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. Lựa chọn các biện pháp, giai phap phù h ̉ ́ ợp sẽ giải quyết được vấn đề khó khăn khi trẻ làm quen chữ cái, từ đó giáo viên biết cách giáo dục và rèn luyện, bồi dưỡng hoàn thiện các khía cạnh nhân cách cho trẻ. Khi áp dụng những biện pháp này thành công sẽ mang lại kết quả sau: Trẻ phải nắm được kĩ năng phát âm đúng và thành thạo 29 chữ cái phân biệt được chữ cái khó như: l, n, x, s, p, q, v, d,… phát âm đúng 29 chữ cái từ đó trẻ phát triển đồng đều các lĩnh vực, phát huy tính tích cực của trẻ, giúp trẻ hứng thú hơn trong mọi hoạt động. Cha mẹ học sinh thấy được sự thay đổi của con em mình, từ đó có sự phối hợp tốt hơn giữa nhà trường, giáo viên và cha mẹ học sinh để công tác chăm sóc giáo dục trẻ ngày càng tốt hơn. 1. Giải pháp 1: Rèn kỹ năng nhận biết, phát âm đúng, đọc, tô, viết thành thạo các chữ cái theo quan điểm giáo dục mới: Lấy trẻ làm trung tâm a. Biện pháp 1: Tạo môi trường lấy trẻ làm trung tâm gây hứng thú cho trẻ làm quen với chữ cái Giáo dục bắt đầu từ trẻ, trẻ là trung tâm của mọi hoạt động. Để đạt được mục tiêu đó trước hết tôi phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Ở đây sự tập trung chú ý chưa bền, trẻ thích những cái đẹp, mới lạ có hấp dẫn cao nên việc gây hứng thú cho trẻ lại càng quan trọng bởi tính chất cứng nhắc có phần khô khan dẫn đến trẻ có phần uể oải, phân tán tư tưởng, tiếp thu bài còn hạn chế trong tiết học nên việc cần chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho cô và trẻ là rất cần thiết. Trẻ Mầm non suy nghĩ bằng tư duy hình tượng gắn với tình cảm, trẻ ghi nhớ những gì gây ấn tượng mạnh, một câu truyện hấp dẫn hay một bức tranh đẹp, mới lạ. Với trẻ mầm non thì những gì mới lạ, đẹp mắt, hấp dẫn thì sẽ gây được sự chú ý của trẻ. Chính vì vậy, khi dạy một tiết “ Làm quen chữ cái” đồ dùng trực quan là yếu tố đầu tiên quan trọng. Vì thế việc tạo môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái không những trong lớp học, ngoài lớp học mà trong mọi vị trí trẻ được tiếp xúc là một việc rất thiết yếu làm nổi bật lên mục đích ý đồ của giáo viên trong họat động làm quen với chữ cái cho trẻ, Giáo viên: Trương Thị Minh Trang 7
nhưng không thực hiện 1 cách cưỡng ép, bắt buộc trẻ phải chú ý mà để trẻ tự nhiên đi vào hoạt động. Ví dụ : Ở chủ đề “Thế giới động vật”, tiết làm quen với chữ: i, t, c thay vì chỉ đơn giản gắn tranh có chứa từ: Gà mái, con vịt, cá chép … thì tôi tìm những hình ảnh động trong máy vi tính Gà mái mẹ dẫn gà con đi; vịt bơi lội, đàn cá chép bơi trong ao … Sau đó cho trẻ gọi tên các con vật và trẻ trả lời chúng đang làm gì? Rồi mới gắn băng từ có chữ cái đó. Hình ảnh “động” trẻ được quan sát trên máy sẽ làm trẻ thích thú và dẫn đến việc trẻ tập trung cao hơn, tiếp theo cô khéo léo đặt những câu hỏi và dẫn dắt trẻ vào bài dạy một cách say mê, nhẹ nhàng. Để giúp trẻ nhớ lâu kiến thức vừa học tôi đã tìm tòi, lựa chọn các trò chơi phù hợp, hấp dẫn, lôi cuốn trẻ tham gia hoạt động. Trong tiết học luôn tạo ra những tình huống bất ngờ đối với trẻ, tạo ra các trò chơi sáng tạo để thu hút sự chú ý của trẻ vào giờ học. Ví dụ : Trò chơi “Ghép nét” từ những nét chữ đựơc cắt rời bằng bìa cứng trẻ tìm và kết hợp với nhau để thành chữ cái có nghĩa.... Môi trường trong lớp học: Bước đầu trẻ được làm quen với từng chữ cái có trong nhóm chữ và trẻ được lần lượt làm quen các chữ qua vật chất, tranh ảnh mà trong đó có chứa một chữ cái mà chúng ta định cho trẻ làm quen. Để tạo được hứng thú và sự sáng tạo cho trẻ trong giờ hoạt động môn làm quen chữ cái tôi thường xuyên tìm tòi từ những tranh ảnh mô hình, vật thật, màu sắc tất cả đều có chữ viết, hấp dẫn nhằm kích thích trẻ hoạt động tích cực hơn. Ví dụ: Trẻ làm quen với chữ cái g y (chủ đề phương tiện giao thông). Trước tiên là cách vào bài đã gây sự hứng thú đối với trẻ, tôi cho cả lớp đọc thơ “Chiếc cầu mới” qua tranh. Trong tranh có cầu, dòng người qua lại, xe ô tô, tàu hoả ... tôi đã chọn hình thức vừa chỉ từng chữ dưới bài thơ vừa đọc. Qua đó trẻ tri giác và hiểu rõ hơn về các phương tiện giao thông và đặc biệt là được đọc và làm quen từng chữ cái tiếp đến tôi đưa bức tranh vẽ về nhà ga hỏi bức tranh này vẽ về cái gì? (Nhà ga) trong nhà ga có những dòng người qua lại
Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. dòng người qua lại có người soát vé và đặc biệt là có những đoàn tàu dừng lại đón khách, trả khách .. qua bức tranh trẻ hiểu rõ hơn và tăng thêm tính tò mò hấp dẫn. Sau đó cô giới thiệu dưới bức tranh có từ “Nhà ga” bạn nào hãy lên chỉ những chữ cái đã được học và cô cho trẻ làm quen chữ “g” Tiếp đến chữ y cô hỏi trẻ ngoài tàu hoả ra thì còn có những phương tiện giao thông gì nữa? Trả lời (máy bay...) cô và trẻ cùng đàm thoại về máy bay dùng để làm gì? Bay ở đâu? Cô đưa máy bay nhựa ra cho trẻ quan sát đàm thoại và để trẻ lên rút hai chữ cái giống nhau trong từ “máy bay” và trẻ lên rút chữ “y”. Ở góc học tập, thường xuyên cho trẻ chơi ở góc thư viện để trẻ thường xuyên được nhìn thấy, tiếp xúc với chữ cái. Gắn tên các loại đồ dùng đồ chơi trong lớp học để trẻ được nhìn thấy thường xuyên. Ví dụ: trên máy tính tôi dán chữ “máy tính” để lúc tiếp xúc với máy tính trẻ thấy được các chữ cái này. Môi trường ngoài lớp học: Thực tế cho thấy trẻ đến trường ngoài hoạt động có chủ đích, hoạt động ăn, hoạt động ngủ, còn các thời gian khác để trẻ hoạt động với môi trường bên ngoài như: góc thiên nhiên, mảng tuyên truyền, khu vực để đồ cá nhân của trẻ. Đây là nơi trẻ thường xuyên hoạt động nên có tác dụng ôn tập củng cố chữ cái rất tốt. Nơi để đồ dùng cá nhân của trẻ như: mũ, ba lô, giày dép, khăn mặt, ca cốc, kệ bỏ dép, kệ bỏ cặp, áo quần có chữ cái ký hiệu riêng của từng trẻ ( viết bằng chữ in thường) … tôi luôn gắn ảnh kèm theo tên của trẻ. Như vậy, hàng ngày trẻ cất đồ dùng hoặc sử dụng đồ dùng vừa đúng nơi quy định, vừa biết tên của mình, của bạn, biết tên của mình có những chữ cái gì, biết thứ tự của từng chữ từ trái sang phải của các chữ như thế nào… Và trẻ còn biết tên của mình trên bài vẽ khi vẽ tạo hình. Ở chủ đề “ Phương tiện giao thông” trẻ chơi ngoài trời tôi cùng trẻ trò chuyện về trò chơi “các phương tiện giao thông vào bến ” tôi huy động trẻ sưu tầm bìa cát tông tranh ảnh, ho ạ báo về các phơng tiện như: Máy bay, đoàn tàu, ôtô, thuyền buồm .. hướ ng dẫn tr ẻ c ắt sát mép các hình ảnh đó. Khi vào Giáo viên: Trương Thị Minh Trang 9
trò chơi cô giới thiệu các bến và phươ ng tiện giao thông nào thì phải vào bến được làm quen tìm tòi cắt dán sẽ tạo cho sự khéo léo ở đôi tay và thuận lợi trong khi viết ch ữ, dán các chữ cái lên các phươ ng tiện giao thông, trẻ hứng thú hơn với chính đồ dùng mình làm ra. Ví dụ : Chơi ở các góc chủ đề thế giới thực vật tôi cho trẻ làm quen chữ cái h, k ở góc phân vai trẻ chơi cửa hàng bán rau, củ, quả, hoa …tôi dán chữ cái “ k” lên quả khế, chữ cái h lên quả hồng, chữ m lên quả mận, n lên quả na, và kết hợp ôn lại những chữ cái đã học như chữ “ b” lên quả bưởi, chữ “c ” lên quả chuối, “d ” lên quả dứa….Trước lúc chơi tôi thỏa thuận với trẻ : người đi mua phải yêu cầu người bán lấy đúng quả có chữ cái mà người mua yêu cầu mới đạt danh hiệu người bán hàng suất xắc nhất. (Trẻ học chữ cái qua mô hình ngoài trời mọi lúc, mọi nơi) Tạo môi trường cho trẻ hoạt động bên ngoài đáp ứng nhu cầu chơi của trẻ, tạo điều kiện cho trẻ học bằng chơi, chơi mà học.
Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. Ví dụ: ở góc thiên nhiên các loại cây, đồ dùng đồ chơi ngoài trường đều có bản ghi tên của loại cây, đồ chơi đó (viết chữ in thường) để lúc trẻ tiếp xúc thiên nhiên, vui chơi ngoài trời cũng là lúc trẻ tiếp xúc với chữ cái. Ví dụ: ở góc thiên nhiên lớp tôi có cây viết tôi dán lên cây chữ “ cây viết” để lúc trẻ chăm sóc cây trẻ sẽ thấy được những chữ cái này. (Trẻ đọc chữ cái, tên cây trong sân trường) Có các góc cho trẻ hoạt động và được bố trí thuận tiện, hợp lý, linh hoạt, dễ thay đổi, đáp ứng nhu cầu hứng thú hoạt động vui chơi của trẻ, gồm 2 chỉ số, chỉ số 4, chỉ số 5. Tiêu chí 3. Có đa dạng đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu cho trẻ hoạt động. Ngoài ra,ở các bậc thang lớp học cô tạo các ô bật và vẽ các chữ cái bằng những màu sắc sinh động. Giúp trẻ chơi vui vẻ ngoài trời vừa có thể luyện phát âm khi chơi. Qua đó, tôi thấy kết quả rất khả quan, trẻ hứng thú chơi, khả năng nhận thức chữ cái của trẻ có tiến triển, khả năng ghi nhớ chữ cái lâu hơn. Bên cạnh đó trang trí lớp đảm bảo thẩm mĩ, thân thiện và phù hợp với nội dung, chủ đề giáo dục. Các khu vực hoạt động bố trí phù hợp, linh hoạt, có thể Giáo viên: Trương Thị Minh Trang 11
cố định hoặc có thể di chuyển mang tính mở, tạo điều kiện dễ dàng cho trẻ tự lựa chọn và sử dụng đồ vật, đồ chơi, tham gia hoạt động và thuận lợi cho sự quan sát của giáo viên. Ví dụ: Ở các góc cô tổ chức và hướng dẫn cho trẻ có thể tự trang trí góc theo hình thức mở lấy trẻ làm trung tâm, trẻ có thể lấy chữ cái ra và gắn vào tranh theo chủ đề. Tiếp tục xây dựng môi trường chữ cái phong phú, tạo môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái tôi luôn chú ý tích hợp sao cho phù hợp với từng chủ đề để cung cấp đầy đủ kiến thức và nội dung cho trẻ. Những gì mới lạ, đẹp mắt hấp dẫn gây được sự chú ý của trẻ, vì thế việc tạo môi trường làm quen chữ cái rất cần thiết để làm nổi bật đến quá trình giáo dục trẻ. Để trẻ được làm quen với chữ cái ở mọi lúc mọi nơi mọi góc trong và ngoài lớp, tôi luôn tạo môi trường thật đẹp để cuốn hút trẻ. Kể cả môi trường trong lớp và ngoài lớp làm sao để trẻ được tắm trong môi trường chữ viết. Với biện pháp tạo môi trường, gây hứng thú cho trẻ làm quen với chữ cái tôi thấy trẻ rất hứng thú, tránh được sự nhàm chán trong hình thức ôn lại bài cũ và xua tan mệt mỏi sau một ngày hoạt động ở trường mầm non. Bằng biện pháp này trẻ tiếp nhận sự luyện tập tự nhiên bất ngờ, gây thêm sự hứng thú mới, môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái trở nên đa dạng và phong phú hơn. b. Biện pháp 2: Tự tạo đồ dùng đồ chơi dạy học sáng tạo theo hướng lấy trẻ làm trung tâm Căn cứ vào đặc điểm phát triển tư duy của trẻ mầm non là tư duy trực quan nên việc tổ chức các hoạt động giúp trẻ “ Làm quen chữ cái” ở trường Mầm non luôn được gắn với các sự vật hiện tượng xung quanh trẻ. Việc sử dụng các đồ dùng đồ chơi tự tạo giúp giáo viên mầm non trực quan một cách hợp lý, sáng tạo sẽ tạo điều kiện cho trẻ hoạt động, khám phá bằng nhiều giác quan, từ đó kích thích trẻ quan sát, suy nghĩ, suy luận, nêu ý kiến, đưa câu hỏi… giúp trẻ phát huy tính độc lập, hành động tích cực và tự giải quyết vấn đề…qua đó giúp trẻ nhớ lâu, hiểu rõ ràng các chữ cái.
Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. Phát triển trí tuệ cho trẻ là rèn luyện các thao tác trí tuệ, kích thích những hứng thú đối với hoạt động trí óc như ham hiểu biết, thích khám phá những điều mới lạ. Chính vì vậy, để giúp trẻ nâng cao chất lượng làm quen chữ cái và vai trò của đồ dùng đồ chơi trong việc học của trẻ tôi đã đầu tư nghiên cứu sử dụng các nguồn nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương: rơm,vỏ trấu, phế thải,... để tạo nhiều đồ dùng phù hợp với nhu cầu sử dụng, phục vụ cho việc học môn “ Làm quen chữ cái”. Ví dụ: Từ những vật liệu phế thải như hộp sữa, chai nước rửa chén, bình nước, ly uống nước, chậu hoa có dán các từ hoặc chữ cái… Tạo môi trường và đồ dùng đồ chơi mở cho trẻ hoạt động môn làm quen chữ cái theo hướng lấy trẻ làm trung tâm. Tổ chức cho trẻ tự làm đồ dùng, tranh có lồng ghép chữ cái để treo góc nghệ thuật.Trẻ được tham gia vào làm đồ dùng, đồ chơi tạo hứng thú, sự mới mẻ cho trẻ. Giúp giáo dục cho trẻ biết quý trọng đồ dùng đồ chơi và bảo vệ môi trường. Từ những nguyên liệu phế thải: Vỏ hộp sữa, lõi giấy, ống tre, vải vụn, bìa catton,… Các cô và trẻ đã tạo ra những chiếc hộp bí ẩn chứa các chữ cái, vòng xoay “chiếc nón kì diệu” có 29 chữ cái, bảng ô zic zắc giúp trẻ luyện phát âm,...Cô sáng tạo nhiều trò chơi mới lạ, tạo hứng thú, trải nghiệm mới cho trẻ. Ví dụ: Chiếc hộp diệu kỳ Cô chuẩn bị những chiếc hộp được trang trí bắt mắt. Bên trong có nhiều hình khối được dán các mặt chữ. Trẻ có thể luyện phát âm, đoán màu sắc, phát triển tư duy ngôn ngữ cho trẻ. Ví dụ: Trò chơi ong tìm chữ Cô chuẩn bị bảng có nhiều ô vuông, có ô thẻ cài các chữ cái, có thể thay đổi các chữ. Cho trẻ thả bóng rơi vào ô zic zăc nào trẻ đọc chữ cái đó. Giáo viên: Trương Thị Minh Trang 13
Trẻ chơi trò chơi ong tìm chữ 2. Giải pháp 2: Tạo sự thoải mái, thân thiện giữa cô, trẻ và phụ huynh mọi lúc mọi nơi a. Biện pháp 1: Giáo dục trẻ mọi lúc mọi nơi Ở lứa tuổi mẫu giáo “Trẻ học bằng chơi chơi bằng học” ghi nhớ của trẻ không có chủ định chóng nhớ mau quên do đó việc dạy làm quen chữ cái không dừng lại trên tiết học mà phải thường xuyên mọi lúc mọi nơi hoạt động trong cuộc sống hàng ngày để củng cố thêm kiến thức kỹ năng đã học. Thông qua hoạt động mọi lúc mọi nơi: Để khắc sâu những chữ cái đã học, tôi tổ chức cho trẻ nặn đất sét những chữ cái qua những đường nét cơ bản, viết bằng phấn trên sân xi măng của trường, hoặc dùng dây mềm để bẻ, gấp các đường nét của chữ cái đó, tạo chữ cái bằng bàn tay (VD: Tạo dáng chữ o …)
Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. Trẻ tạo hình dáng chữ cái và viết chữ bằng phấn trên sân trường ở ngoài lớp học Để tạo môi trường ngôn ngữ nói phong phú, tôi xây dựng những nhóm bạn nhỏ trong lớp có cháu yếu, cháu giỏi để các cháu cùng chơi, nói chuyện với nhau, vì cháu hay bắt chước nên các cháu có thể hỗ trợ nhau cùng tiến bộ.Từ đó ngôn ngữ mạch lạc sẽ được phát triển nhanh ở trẻ. Ví dụ: Khi trẻ vào buổi chơi tôi hỏi “ Con chơi ở nhóm chơi gì đây?” trẻ trả lời “ Con chơi ở góc xây dựng” và tôi cho trẻ quan sát chữ “ góc xây dựng”, hỏi trẻ chữ cái gì đã được học trong từ “xây dựng”, hoạc tôi tới “ góc sách” hỏi trẻ “truyện gì?, trong truyện có nhân vật nào?” Tôi viết tên các nhân vật đó và cho trẻ tìm chữ cái vừa học. Giáo viên: Trương Thị Minh Trang 15
Ví dụ: Luyện phát âm chữ “ r” tôi cho cháu đọc bài đồng giao: “ Rềnh rềnh, ràng ràng” hoặc cho trẻ chơi trò chơi “ nu na nu nống”, trẻ ngồi duỗi chân cô chạm vào chân từng trẻ, khi đến câu cuối tay cô chạm vào chân bạn nào thì bán đó trả lời câu hỏi của cô. Tôi thường xuyên quan sát trẻ, cung cấp kiến thức, giáo dục trẻ mọi lúc, mọi nơi, ghi chép vào sổ để theo dõi, đánh giá quá trình phát triển những kỹ năng cần thiết, chuẩn bị cho việc đọc, viết của trẻ nhằm điều chỉnh các biện pháp giáo dục đối với từng cá nhân trẻ. b. Biện pháp 2: Phối hợp với phụ huynh Trong các buổi họp phụ huynh lớp, tôi đã dành thời dành nhấn mạnh tầm quan trọng của hoạt động làm quen chữ cái của trẻ Mẫu giáo lớn như: Cho trẻ làm quen với chữ cái là tổ chức thực hiện các hoạt động cho trẻ làm quen với việc đọc và viết nhằm hình thành một số kỹ năng cần thiết để chuẩn bị cho trẻ vào lớp một. Thông báo các nội dung cần thiết về làm quen chữ cái cho phụ huynh rõ. Giới thiệu cho các bậc phụ huynh xem những đồ dùng đồ chơi cần thiết để phục vụ hoạt động này. Qua đó, phụ huynh thấy được vị trí quan trọng của từng hoạt động, đặc biệt là hoạt động làm quen chữ cái cần có những đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc dạy học cho trẻ để trang bị cho trẻ kiến thức vững chắc vào lớp một. Từ đó, tôi kêu gọi phụ huynh hỗ trợ nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để làm ra nhiều đồ dùng đồ chơi phục vụ cho chuyên đề và góp một phần kinh phí để mua sắm thêm đồ dùng đồ chơi. Ngày nay, khi khoa học công nghệ thông tin bùng nổ, ngoài giờ học ở trường một số cháu ngồi ngay vào máy vi tính với những trò chơi, phim ảnh bạo lực. Do vậy tôi thường xuyên nhắc nhở phụ huynh đăng ký với nhà trường mượn các đĩa về trò chơi chữ cái cho trẻ củng cố kiến thức trẻ đã học. IV. Tính mới của giải pháp Làm quen chữ viết theo quan điểm tích hợp trong đổi mới phương pháp giáo dục mầm non phải được tiến hành một cách tự nhiên, bắt đầu từ những hoạt động gần gũi và có ý nghĩa đối với trẻ. Để dạy trẻ làm quen với chữ viết,
Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. cần có sự thay đổi cách tổ chức các hoạt động trong môi trường chữ viết và ngôn ngữ nói một cách phong phú. Đề tài trên góp phần không nhỏ vào việc giáo dục trẻ qua các hoạt đông trải nghiệm với chữ cái để giúp trẻ hoàn thiện hơn trong cuộc sống của trẻ sau này dựa trên nhu cầu, hứng thú, khả năng và thế mạnh của từng trẻ. Trẻ được trực tiếp tham gia vào việc chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi sẽ là trải nghiệm mới lạ mà từ trước tới nay trẻ chưa được thực hiện. Đáp ứng được yêu cầu giáo dục Mầm non mới với mục đích chung “ Lấy trẻ làm trung tâm” là phát triển một cách toàn diện cho trẻ, tạo cơ hội cho trẻ học bằng nhiều cách khác nhau gồm cả hoạt động vui chơi. Thông qua đó phảm ánh được mức độ phát triển của từng cá nhân trẻ và xây dựng dựa trên những gì trẻ đã biết và có thể làm để đánh giá đúng và được tôn trọng. Mỗi một môi trường hoạt động của trẻ tôi đều tạo môi trường chữ cái để trẻ có cơ hội luyện phát âm, ôn luyện chữ đã biết, làm cái mới một cách tự nhiên, thoải mái không gò bó, áp đặt trẻ. Tạo cơ hội cho trẻ học bằng nhiều cách khác nhau gồm cả hoạt động vui chơi, vì vui chơi cung cấp cho trẻ nhiều cơ hội để học tập như khám phá, sáng tạo, đóng vai, tưởng tượng và tương tác với bạn bè. Giáo viên tự tin, chủ động, tìm tòi, học hỏi để làm giàu vốn kiến thức, tự tin và sáng tạo hơn khi dạy trẻ, mạnh dạn vận dụng những cái mới lạ, kết hợp đan xen các hình thức làm nổi bật phương pháp giảng dạy, linh hoạt thay đổi các hình thức một cách nhẹ nhàng tạo sự hứng thú phát huy tính tích cực của trẻ. Từ đó, xây dựng kế hoạch giáo dục dựa trên cơ sở những gì trẻ đã biết và có thể làm, kế hoạch giáo dục phải phản ánh được mức độ phát triển của từng cá nhân trẻ. Với việc áp dụng những hình thức dạy trẻ làm quen chữ cái như trên, trẻ lớp tôi học tập rất sôi nổi, hứng thú, thuộc nhanh, nhớ lâu những chữ cái đã được học. V. Hiệu quả SKKN Giáo viên: Trương Thị Minh Trang 17
Sau thời gian áp dụng đề tài nghiên cứu: “Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi.”, thực tế tại đơn vị tôi nhận thấy: Đối với trẻ: Trẻ mạnh dạn tự tin, năng động, sáng tạo trong các hoạt động, trẻ thích học môn chữ cái hơn trước. Trẻ được tham gia sáng tạo đồ dùng đồ chơi cùng cô. Trẻ lớp tôi rất hứng thú, trẻ rất tập trung chú ý, ghi nhớ lâu và nắm vững phát âm chính xác 29 chữ cái trước khi vào lớp 1. Trẻ háo hức khi sắp đến giờ hoạt động làm quen chữ cái. Trẻ giàu vốn từ nên trẻ kể diễn cảm, rõ lời, tự tin thể hiện lại một cách hồn nhiên, nhí nhảnh theo từng thể loại đề tài. Đối với giáo viên: Biết sắp xếp môi trường học tập trong lớp, ngoài lớp phù hợp với từng chủ đề, đề tài để giúp trẻ dễ học, dễ nhớ, dễ nhận biết về từng đề tài ở mọi lúc mọi nơi. Giáo viên chủ động xây dựng đồ dùng đồ chơi có sự tham gia của cô và trẻ Giáo viên tự chủ động, tìm tòi, học hỏi, nghiên cứu, tìm tòi ra những cái mới, sáng tạo để thu hút trẻ vào hoạt động. Đối với phụ huynh: Phụ huynh học sinh đã có sự phối hợp với nhà trường, có sự nhận thức mới về tầm quan trọng của môn làm quen chữ cái với việc học của trẻ, ngày càng có lòng tin đối với nhà trường khi gởi con em mình đến lớp. Qua thời gian rèn luyện đúng phương pháp đã phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Tôi thấy được sự chênh lệch giữa tỉ lệ trước và sau khi áp dụng đề tài được thể hiện qua bảng sau:
Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. Cuối năm học: 2017 2018 NÔỊ Số trẻ Kết quả DUNG Đạt Tỉ lệ Chưa Tỉ lệ% % đạt Trẻ hứng thú tham gia làm đồ dùng, 28.6% 42 30 71.4% 12 đồ chơi môn làm quen chữ cái cùng cô Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt 35.7% 42 27 64.3% 15 động làm quen chữ cái. Trẻ nhận biết, phát âm đúng 29 chữ 42 32 76.2% 10 23.8% cái qua các trò chơi, mọi lúc mọi nơi. Trẻ tô viết trùng khít lên chấm mờ, 42 28.6% 30 71.4% 12 hoàn thành vở tập tô. Đầu năm học: 2018 – 2019 NÔỊ Số trẻ Kết quả DUNG Giáo viên: Trương Thị Minh Trang 19
Đạt Tỉ lệ Chưa Tỉ lệ% % đạt Trẻ hứng thú tham gia làm đồ dùng, 58.8% 34 14 41.2% 20 đồ chơi môn làm quen chữ cái cùng cô Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt 61.8% 34 13 38.2% 21 động làm quen chữ cái. Trẻ nhận biết, phát âm đúng 29 chữ 34 13 38.2% 21 61.8% cái qua các trò chơi, mọi lúc mọi nơi. Trẻ tô viết trùng khít lên chấm mờ, 34 12 35.3% 22 64.7% hoàn thành vở tập tô. Cuối năm học: 2018 2019 NÔỊ Số trẻ Kết quả DUNG Đạt Tỉ lệ Chưa Tỉ lệ % đạt % Trẻ hứng thú tham gia làm đồ dùng, 2.9% 34 33 97.1% 1 đồ chơi môn làm quen chữ cái cùng cô Trẻ hứng thú, tích cực tham gia 2.9% 34 33 97.1% 1 hoạt động làm quen chữ cái. Trẻ nhận biết, phát âm đúng 29 chữ cái qua các trò chơi, mọi lúc mọi 34 33 97.1% 1 2.9% nơi. Trẻ tô viết trùng khít lên chấm mờ, 34 32 94.1% 2 5.9% hoàn thành vở tập tô.