Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ 4 - 5 tuổi ở trường Mầm non

Chia sẻ: Caphesua | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của sáng kiến này là đưa ra 5 giải pháp song điểm mới của đề tài chú trọng là hoạt động giáo dục âm nhạc thông qua các thời điểm hoạt động trong ngày và các hoạt động học khác ở trường mầm non; Quan tâm đánh giá trẻ trong hoạt động âm nhạc để có biện pháp bồi dưỡng phù hợp; Tổ chức giáo dục âm nhạc cho trẻ đạt hiệu quả.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ 4 - 5 tuổi ở trường Mầm non

1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp: Như chúng ta đã biết, trong chương trình giáo dục mầm non, bộ môn giáo dục âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật và nó còn là phương tiện thiết thực cho các hoạt động giáo dục khác. Có thể coi âm nhạc là một bộ phận không thể tách rời với công tác chăm sóc, giáo dục trẻ. Âm nhạc là nhu cầu của cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đời sống con người, là ngôn ngữ chung của nhân loại. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, trẻ được nghe nhạc cổ điển từ trong bào thai sẽ kích thích sóng điện não giúp não phát triển tăng trí thông minh sau này. Âm nhạc tác động vào con người ngay từ khi còn nằm trong nôi khi được nghe tiếng ru à ơi của mẹ. Âm nhạc đối với trẻ là một thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Tâm hồn trẻ ngây thơ trong sáng, luôn luôn vui vẻ cho nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu với trẻ. Và đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non, Âm nhạc là môn học giúp trẻ phát triển toàn diện nhất. Thông qua Âm nhạc trẻ sẽ linh hoạt, mạnh dạn, thông minh qua việc sáng tạo các động tác minh họa kết hợp khi hát và rèn luyện cho trẻ, khi vận động theo nhạc sẽ thúc đẩy sự vận động cơ thể, sự nhanh nhẹn khéo léo, bền bỉ và dẻo dai qua các động tác. Giáo dục Âm nhạc là hoạt động nghệ thuật có tác dụng giáo dục thẩm mỹ ngoài ra nó còn giúp trẻ phát triển trí tuệ, trẻ có khả năng trải nghiệm những cảm xúc trong quá trình cảm thụ và thể hiện Âm nhạc: Khi nghe nhạc, trẻ cảm nhận được tính chất, tình cảm của Âm nhạc, ảnh hưởng những trạng thái cảm xúc có trong tác phẩm. Đồng thời Âm nhạc cũng dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng.Âm nhạc còn là một trong những loại hình nghệ thuật phát triển năng lực, cảm xúc, tưởng tượng, sáng tạo, sự tập trung chú ý, khả năng diễn tả hứng thú của trẻ. Âm nhạc thuộc về nghệ thuật biểu hiện bằng âm thanh có sức biểu cảm, nó tác động mạnh mẽ đến tình cảm con người. Âm nhạc bằng ngôn ngữ riêng là giai điệu, âm sắc, cường độ, nhịp độ, hòa âm, tiết tấu…diễn ra cùng với thời gian đã thu hút hấp dẫn làm thỏa mãn nhu cầu tình cảm của trẻ. Âm nhạc còn là phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình cảm. Đối với trẻ, âm nhạc là thế giới kì diệu đầy cảm xúc. Trẻ có thể tiếp xúc âm nhạc ngay từ khi còn nằm trong nôi. Trẻ Mầm non dễ xúc cảm, vốn ngây thơ, trong sáng nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu. Thế giới âm nhạc muôn màu không ngừng chuyển động tạo điều kiện cho trẻ phát triển các chức năng tâm lí, năng lực hoạt động và sự hiểu biết. Có thể nói, giáo dục âm nhạc là 1
một trong những con đường hoàn thiện đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ và thể lực cho trẻ. Giáo dục âm nhạc trong trường mầm non là giáo dục cho trẻ lòng yêu âm nhạc, biết cảm thụ âm nhạc thông qua các hoạt động âm nhạc phong phú như: Ca hát, vận động theo nhạc, nghe hát, múa, trẻ chơi âm nhạc... Đặc biệt đối với trẻ 4 – 5 tuổi, giáo dục âm nhạc đem lại cho trẻ những ấn tượng, những khái niệm âm nhạc, dần hình thành trong tâm hồn trẻ, tạo điều kiện phát triển thị hiếu âm nhạc. Đây là bước khởi đầu giúp trẻ biết lựa chọn, đánh giá tác phẩm âm nhạc. Trong trường mầm non ca hát là 1 hoạt động được thực hiện thường xuyên liên tục và được lồng ghép trong các hoạt động của trẻ, nó là cầu nối giữa hoạt động này với hoạt động khác và nó là nguồn tạo hứng thú mạnh mẽ nhất để trẻ tham gia vào các hoạt động. Tuy nhiên khi trẻ ca hát ta thường nhận thấy đôi lúc có phần không chính xác về giai điệu hoặc về lời ca, thậm chí trẻ còn tự sáng tác lời không phù hợp với nội dung… Mặt khác kỹ thuật hát của trẻ còn hạn chế về giọng, về hơi, về âm vực tiết tấu vì thế nó làm giảm đi tính nghệ thuật của bài hát. Ngoài ra cách phát âm của trẻ chưa thực sự hoàn chỉnh, âm phát ra yếu, hơi thở ngắn, nông và đặc biệt sự phối hợp giữa tai nghe và giọng chưa thật chủ động do trẻ hát chưa có tính nghệ thuật. Trẻ còn rụt rè, nhút nhát, chưa tự tin khi thể hiện những bài hát, bài múa. Là một giáo viên mầm non, tôi đã luôn trăn trở, tìm tòi và sáng tạo, để tìm ra những cách thức hay, những phương pháp tốt nhất cho bài giảng của mình. Trong tất cả các môn học của trẻ tôi đặc biệt yêu thích bộ môn âm nhạc, có lẽ vì bản thân âm nhạc đã mang nhiều thế mạnh. Nhưng làm thế nào để tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ một cách có hiệu quả thì quả là một vấn đề rất khó đối với tất cả các giáo viên Mầm non nói chung và bản thân tôi nói riêng. Đây là một đề tài, sáng kiến, giải pháp khó, nhưng với lòng nhiệt tình, yêu nghề dạy học, mến trẻ và với tâm nguyện là sẽ góp một phần nhỏ bé của mình vào việc thực hiện phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” của bộ GD&ĐT cũng như thực hiện tâm nguyện được góp phần vào việc giáo dục toàn diện cho trẻ. Chính vì vậy mà tôi mạnh dạn chọn đề tài “Một số giải pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ 4 5 tuổi ở trường Mầm non” nơi tôi đang công tác. Bản thân phải cố gắng tìm tòi nghiên cứu, biết lựa chọn, phối hợp các giải pháp một cách nhuần nhuyễn, sáng tạo để chất lượng hoạt động âm nhạc của trẻ ngày càng tốt hơn. * Điểm mới của đề tài, sáng kiến, giải pháp: 2
Nội dung đề tài sẽ có nhiều người lựa chọn để viết song mỗi độ tuổi, mỗi vùng miền, mỗi trường sẽ có một đặc trưng, các giải pháp riêng không ai viết giống nhau cả. Với đề tài này tôi đưa ra 5 giải pháp song điểm mới của đề tài mà tôi chú trọng là hoạt động giáo dục âm nhạc thông qua các thời điểm hoạt động trong ngày và các hoạt động học khác ở trường mầm non; Quan tâm đánh giá trẻ trong hoạt động âm nhạc để có biện pháp bồi dưỡng phù hợp; Tổ chức giáo dục âm nhạc cho trẻ đạt hiệu quả. Vì nó có một vai trò hết sức quan trọng trong chương trình giáo dục trẻ em ở lứa tuổi mầm non đặc biệt là trẻ 45 tuổi. Trong chương trình giáo dục Mầm non, bộ môn giáo dục âm nhạc là bộ môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là nguồn hứng thú mạnh mẽ để giúp trẻ cảm thụ nghệ thuật và nó còn là phương tiện thiết thực cho các hoạt động giáo dục. Nói cách khác có thể coi âm nhạc là bộ phận không thể tách rời với công tác chăm sóc, giáo dục trẻ. Tham gia vào các hoạt động âm nhạc sẽ dể dàng giúp trẻ tích lũy thêm về các kỹ năng tri giác cách thức thể hiện tác phẩm âm nhạc. Cảm nhận và làm quen sự đa dạng linh hoạt của tiết tấu sự phong phú gợi cảm của giai điệu âm nhạc, hình thành cho trẻ các thói quen về kỹ năng ca hát góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ. 1.2. Phạm vi áp dụng đề tài, sáng kiến, giải pháp: Trong quá trình nghiên cứu đề tài “Một số giải pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ 45 tuổi ở trường Mầm non " để áp dụng trong phạm vi các cháu mẫu giáo 4 5 tuổi tại trường mầm non tôi đang công tác va ̀có thể được áp dụng ở các trường mầm non trong huyện và các trường mầm non trong tỉnh. 3
2. PHẦN NỘI DUNG 2.1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu: Từ nhiều năm nay, hoạt động này đã được bậc học Mầm non triển khai rộng rãi về các trường học, đến từng giáo viên. Ngay từ đầu năm học, nhà trường đã phát động cán bộ giáo viên sưu tầm lựa chọn các bài hát, các làn điệu dân ca ở các vùng miền, trò chơi âm nhạc theo từng chủ đề, đi sâu khai thác phân nhóm các bài hát, trò chơi âm nhạc phù hợp với từng lứa tuổi của trẻ, chỉ đạo giáo viên vận dụng đưa hoạt động âm nhạc vào hoạt động học tập vui chơi phù hợp với từng chủ đề và nội dung giáo dục của từng hoạt động. Ban giám hiệu thường xuyên dự giờ, đóng góp ý kiến cho giáo viên về cách thiết kế, tổ chức hoạt động học và chơi cho trẻ theo yêu cầu đổi mới giáo dục Mầm non hiện nay, trong đó đặc biệt chú trọng yêu cầu tích hợp các bài hát phù hợp. Vì vậy bản thân tôi luôn luôn học hỏi trau dồi nghiệp vụ nâng cao tay nghề làm thế nào tìm ra một số giải pháp thích hợp để tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc ở trẻ 4 5 tuổi đạt hiệu quả cao. Để nắm bắt được tâm lí phát triển, trình độ nhận thức và năng khiếu của từng đứa trẻ về hoạt động giáo dục âm nhạc, vào đầu năm học tôi đã khảo sát trẻ dưới hình thức: *Đặc điểm tình hình của lớp: Số lượng 21 cháu, trong đó 09 nữ, 12 nam. Với 21 trẻ nhưng có đến 10 trẻ sinh từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2014 nên nhìn các cháu rất dại so với các cháu sinh từ tháng 1 đến tháng 8. Tình hình nhận thức của trẻ: Để nắm bắt được tâm sinh lí phát triển, trình độ nhận thức và năng khiếu của từng đứa trẻ về hoạt động giáo dục âm nhạc, vào đầu năm học tôi đã khảo sát trẻ số lượng trẻ trong lớp 21 cháu và đã tìm hiểu khả năng về năng khiếu, hứng thú của trẻ về các hoạt động âm nhạc như sau: 4
TT MỨC ĐỘ ĐẠT KHÔNG ĐẠT Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ % % 1 Trẻ yêu thích, 12 57,1 9 42,9 hứng thú tham gia hoạt động âm nhạc 2 Hát đúng giai 10 47,6 11 52,3 điệu, thể hiện sắc thái 3 Kỹ năng vận 12 57,1 9 42,9 động theo nhạc 4 Chú ý lắng 14 66,7 7 33,3 nghe hát, nghe nhạc 5 Trẻ tự tổ 11 52,4 9 47,6 chức trò chơi âm nhạc * Những vướng mắc, hạn chế: Về điều kiện CSVC: Mặc dù đã có sự tham mưu tích cực của Ban giám hiệu nhà trường về tăng trưởng cơ sở vật chất nhưng còn thiếu thốn về phương tiện sử dụng như đàn, ti vi, trang phục phù hợp với từng nội dung bài hát ... Nhận thức của một số bậc phụ huynh về hoạt động giáo dục âm nhạc chưa cao, chỉ chú ý đến các lĩnh vực khác như: Phát triển ngôn ngữ, phát triển nhận thức... chưa tạo điều kiện giúp đỡ giáo viên thực hiện việc tổ chức các hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở trên lớp cũng như ở gia đình. Bản thân giáo viên rất đam mê âm nhạc, tuy nhiên còn hạn chế về năng khiếu sử dụng đàn, sử dụng các nhạc cụ, tổ chức các buổi hoạt động chưa thực sự lôi cuốn trẻ nên các giờ hoạt động giáo dục âm nhạc đạt kết quả chưa cao. Lớp gồm toàn bộ cháu là con của những gia đình nông dân thuần túy nên khó có điều kiện chăm sóc cho các cháu đầy đủ dẫn đến sự tiếp thu của các cháu không đồng đều, có những cháu sinh đầu năm, có những cháu sinh cuối năm, có những cháu hoạt động còn chậm, nhút nhát chưa mạnh dạn, tự tin. Có những cháu nói chưa sửa, nói lắp tùy tiện, trong giờ học, giờ chơi chưa hứng thú và đa số các cháu không có năng khiếu bẩm sinh về âm nhạc. 5
Trẻ Mầm non ngay từ lứa tuổi nhà trẻ, mẫu giáo bé đã được làm quen với các bài hát, những trò chơi âm nhạc nhưng chưa thực sự được trẻ ghi sâu trong trí nhớ nên mặc dù trẻ dễ thuộc nhưng cũng nhanh chóng lãng quên khi bước sang một độ tuổi khác. * Nguyên nhân của thực trạng: Qua khảo sát, đánh giá kết quả tôi tìm ra một số nguyên nhân của thực trạng đó là: Do điều kiện cơ sở vật chất còn thiếu, chưa có đầy đủ trang thiết bị cho trẻ thể hiện năng khiếu của mình. Do trẻ còn nhút nhát không giám thực hiện bài tập. Trẻ chưa được ôn luyện về âm nhạc nhiều. Hình thức tổ chức lớp chưa linh hoạt, chưa kích thích hứng thú cho trẻ hoạt động. Đồ dùng trực quan còn ít, chưa đẹp, chưa hấp dẫn. Từ thực trạng của lớp mình phụ trách, bản thân tôi rất lo lắng suy nghĩ, làm cách nào để tìm ra những giải pháp lôi cuốn thu hút trẻ vào hoạt động giáo dục âm nhạc. Qua tham khảo và sự góp ý của các đồng chí trong hội đồng sư phạm nhà trường và kinh nghiệm của bản thân, tôi đã nghiên cứu một số giải pháp cơ bản sau: 2.2. Các giải pháp và việc làm cụ thể: Giải pháp 1. Lập kế hoạch: Là một giáo viên đứng lớp, tôi hiểu rõ thực trạng của lớp mình, tôi luôn bám sát chương trình khung của phó Hiệu trưởng để lập kế hoạch hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ lựa chọn nội dung phù hợp với từng chủ đề, phù hợp với độ tuổi, phù hợp với tình hình thực tế ở lớp mình phụ trách, bám sát mục tiêu chăm sóc giáo dục, nội dung công việc rõ ràng và cụ thể đúng như chương trình và lịch sinh hoạt. Thường xuyên chú ý đưa kế hoạch hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ làm quen và rèn luyện cho trẻ, đặc biệt đối với những trẻ tiếp thu chậm, trầm cảm, rụt rè cũng như trẻ cá biệt. Bản thân tôi luôn sưu tầm những bài hát mới phù hợp với chủ đề và phù hợp với độ tuổi mẫu giáo nhỡ để đưa vào kế hoạch năm, tháng, tuần đưa nội dung các kỷ năng dạy hát, dạy vận động, nghe hát, nghe nhạc để xác định trọng tâm chính bài dạy, biết lựa chọn những bài hát, dân ca các vùng miền phù hợp chủ đề độ tuổi trẻ và tình hình thực tế của lớp. Mặt khác bản thân luôn trau dồi kiến thức, tự rèn luyện mình trong chuyên môn nghiệp vụ, thực hiện đúng chương trình và biết sáng tạo linh hoạt trong cách tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ. Nhờ vậy tôi dần dần hoàn chỉnh trong việc lập kế hoạch năm, tháng, tuần cho lớp mình. 6
Giải pháp 2. Gây hứng thú cho trẻ: Trước khi chuẩn bị tiến hành tiết học hoặc các hoạt động khác có lồng ghép các bài hát hay tổ chức các trò chơi âm nhạc tôi đã tạo ra môi trường xung quanh lớp nhằm kích thích cho trẻ chú ý bằng cách sưu tầm những băng đĩa, hình ảnh, tranh ảnh, vẽ tranh nói về nội dung các bài hát, cho trẻ làm quen trước các bài hát liên quan đến hoạt động, đồng thời tôi đã nghiên cứu nội dung phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc như thế nào cho phù hợp. Và tôi đã tiến hành các bước như sau: * Chuẩn bị kiến thức: Lựa chọn những bài hát, trò chơi phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Do đặc điểm của lứa tuổi Mẫu giáo nên giáo dục các cháu cần tiến hành theo phương châm "Học mà chơi chơi mà học" theo chương trình giáo dục Mầm non. Một giờ học giáo dục âm nhạc cô xây dựng theo các cách khác nhau, mỗi giờ học chọn một phần trọng tâm chủ yếu trong một hoạt động: Trọng tâm là ca hát thì nội dung chính là tập cho các cháu hát thuộc bài hát, hát rõ lời, đúng nhạc. Nếu trọng tâm là nghe hát thì phần nghe hát phải kéo dài hơn, chủ yếu là trẻ được nghe cô hát, trẻ cảm nhận được tính chất, tình cảm của âm nhạc nên hưởng ứng cảm xúc với những trạng thái cảm xúc có trong tác phẩm. Có thể nói rằng nghe nhạc tác động sâu sắc đến tâm hồn con người, là cơ sở để trẻ học hát vận động, chơi theo nhạc. Đây là quá trình phức tạp vì nó liên quan đến quá trình rung động sâu sắc, tinh tế trong tâm hồn mỗi người. Hiệu quả của tiết dạy trẻ nghe nhạc. Nếu trọng tâm là vận động theo nhạc thì cô hướng dẫn trẻ cách vận động theo bài hát để tạo cho bài hát hay hơn, trẻ hứng thú hơn. Việc dạy trẻ vận động nhịp nhàng theo nhịp điệu âm nhạc không chỉ giúp trẻ tập phối hợp các động tác đi lại vững vàng, chạy nhẹ nhàng. Tất cả những vận động của tay chân, thân mình nhờ có sự phụ hoạ âm nhạc trở nên chính xác, nhịp nhàn hơn. Vận động theo nhạc tạo cho trẻ sự hoạt bát, nhanh nhẹn, có tư thế đẹp, duyên dáng. Nếu trọng tâm là biểu diễn văn nghệ thì cô tổ chức cho trẻ biểu diễn giống như một đêm văn nghệ, giúp trẻ ôn lại những bài đã học, tự tin mạnh dạn trước đông người. Dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng. Để thu hút trẻ vào giờ học và giúp trẻ làm quen với hoạt động giáo dục âm nhạc được tốt hơn, giáo viên cần đầu tư, nghiên cứu, sáng tạo trong phương pháp dạy học: Vào đầu giờ học cô có thể trò chuyện về chủ đề, xem vật thật, tranh ảnh... có chủ đề theo nội dung bài dạy để dẫn dắt trẻ tới tác phẩm, vào bài học một cách nhẹ nhàng, tự tin không gò bó trẻ. Mọi giờ học hoạt động làm quen âm nhạc đều có phần nghe hát và trò chơi âm nhạc. Vì sự cảm thụ âm nhạc 7
gắn bó chặt chẽ với sự phát triển nhận thức. Nó đòi hỏi trẻ phải chú ý, quan sát nhạy bén. Trẻ tập trung nghe nhạc, so sánh âm thanh làm quen với ý nghĩa biểu cảm của âm thanh đó, ghi nhớ những đặc điểm, tính chất hình tượng âm nhạc. Trò chơi âm nhạc giúp trẻ thoải mái, vận động chạy nhảy... trẻ sẽ hoạt bát nhanh nhẹn và rất hứng thú trong giờ học. Muốn một giờ hoạt động âm nhạc đạt kết quả cao đòi hỏi cô giáo phải hát đúng nhạc, có sử dụng đàn, nhạc cụ để trẻ được làm quen với nhạc, cô hát càng hay càng thu hút trẻ vào giờ học. Cô hát phải thể hiện tình cảm sâu sắc bài hát, cô giới thiệu dẫn dắt hay có nội dung để trẻ hát cùng cô cả bài. Cô phải chuẩn bị nhạc cụ cho trẻ: Sử dụng phách tre, phách bằng vỏ gáo dừa, trống lắc... Trẻ hát đúng, hát hay chưa đủ mà cần dạy trẻ vận động theo nhạc, biết phối hợp âm nhạc nhịp điệu. Trẻ vừa hát vừa vận động theo nhạc giúp trẻ biết cảm nhận về âm nhạc, trong trẻ thật hồn nhiên dễ thương. Hầu hết các bài hát có thể cho trẻ vận động múa. Vì múa là hoạt động nghệ thuật, dùng hình thể, tư thế để biểu hiện lên tư tưởng, tình cảm của một tác phẩm. Múa và âm nhạc quan hệ mật thiết và không tách rời nhau. Một bài hát cho trẻ làm quen 2, 3 cách vận động khác nhau để thay đổi hình thức, giúp trẻ làm quen với nhiều loại hình tiết tấu và không nhàm chán. Có thể cho trẻ mặc trang phục theo bài hát, giúp trẻ biết trang phục của một số vùng miền theo nội dung bài hát. Khi chọn bài hát nghe tôi chọn bài hát có nội dung phù hợp toát lên nội dung chính của bài dạy hát. Với những trò chơi âm nhạc, tôi sưu tầm những âm thanh gần gũi trong thực tế như các hiện tượng thiên nhiên: Tiếng suối chảy róc rách, tiếng mưa rơi rì rào, tiếng gió thổi vi vu, tiếng chim hót véo von…Những âm thanh trong cuộc sống (tiếng còi tàu, tiếng còi ô tô, tiếng gà gáy…) giúp trẻ phát triển sự nhạy cảm và tai nghe cho âm nhạc. Đồng thời, sử dụng các loại nhạc cụ đa dạng: Khi ̉ ́ ́ ơi liên tuc, tre cam thây chan tôi s tre khai thac hêt, ch ̣ ̉ ̉ ́ ́ ẽ thay đôi ngay. Ví d ̉ ụ như: ̀ ơi kich thich tre : “Hôm nay goc âm nhac co đô dung đô ch Dung l ̀ ́ ́ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̀ ơi mới, cac con ́ ̃ ́ ử xem”. Môi lân nên thay đôi 34 đô dung, đô ch hay đên th ̃ ̀ ̉ ̀ ̀ ̀ ơi. Giao viên khuyên ́ ́ ́ ̉ ̉ ̣ khich tre trai nghiêm, tim toi, kham pha nh ̀ ̀ ́ ́ ưng đô dung đô ch ̃ ̀ ̀ ̀ ơi mới. Vi du nh ́ ̣ ư dươi s ́ ự giup đ ́ ỡ cua cô trong qua trinh tre ch ̉ ́ ̀ ̉ ơi, tre t ̉ ự phat hiên ra âm thanh cua ́ ̣ ̉ chen sanh chen s ́ ̀ ́ ứ khi chưa l ́ ượng nươc khac nhau, thi cac chen tao ra âm thanh ́ ́ ̀ ́ ́ ̣ khac nhau. Giao viên g ́ ́ ợi y cho tre biêt phôi h ́ ̉ ́ ́ ợp nhưng đô dung đô ch ̃ ̀ ̀ ̀ ơi cu ṽ ới đồ dung đô ch ̀ ̀ ơi mơi, gây h ́ ứng thú cho trẻ. ́ ̣ ̉ ̃ ̣ ̣ Vi du: Đê go đêm cho môt bai hat, g ̀ ́ ợi y tre s ́ ̉ ử dung trông lăc, phach gõ, ̣ ́ ́ ́ xắc xô… tre kêt h ̉ ́ ợp vơi viêc s ́ ̣ ử dung đua go nh ̣ ̃ ̃ ững ly thuy tinh co l̉ ́ ượng nươć ̣ khac nhau tao ra môt tô h ́ ̣ ̉ ợp âm thanh hai hoa, rât hay. ̀ ̀ ́ Sử dụng các loại trang phục gây hứng thú cho trẻ. Để tạo cho trẻ các trang phục biểu diễn hấp dẫn, bắt mắt, tôi dùng các trang phục làm từ ruy băng, giấy màu các loại, trang kim, phế liệu…Cô và trẻ cùng nhau trang trí để làm 8
trang phục kích thích trẻ tham gia hoạt động. Trẻ được mặc bộ quần áo do chính mình tham gia trang trí sẽ phấn khởi và hứng thú hơn với hoạt động âm nhạc. Ví dụ: Dạy hát bài "Cháu thương chú bộ đội" tôi chọn bài hát cho trẻ nghe: "Màu áo chú bộ đội" nhằm hướng trẻ vào nội dung bài học một cách dễ dàng và dễ giáo dục cho trẻ. Trẻ được nghe những bản nhạc phù hợp, trẻ sẽ cảm nhận giai điệu, ý nghĩa đời sống văn hoá vùng miền qua bài hát. Khi múa cô thể mặc trang phục theo nội dung của bài hát. Để tăng phần hấp dẫn của giờ học cho trẻ chơi trò chơi âm nhạc nhằm phát triển năng khiếu, ôn luyện kiến thức kỹ năng cho trẻ về âm nhạc. Sự phản ứng âm thanh khác nhau để phát triển khả năng nghe nhạc của trẻ. Cô hướng dẫn cách chơi rõ ràng, cụ thể, dần dần nâng cao yêu cầu của trò chơi. Tôi cho số đông trẻ được tham gia chơi. Tôi nhận thấy một giờ hoạt động âm nhạc cần đảm bảo các nội dung: Ca hát, vận động theo lời ca, trẻ được nghe hát và được chơi trò chơi âm nhạc. Trong một tiết học được tổ chức thực hiện như trẻ được chơi với cô, được gần gũi trò chuyện vơi cô, không gò bó trẻ. Về đội hình không cứng nhắc như trước đây, có thể cho trẻ thay đổi nhiều đội hình khác nhau: Hình tròn, chữ u, tự do... để trẻ được thoải mái hoạt động nhanh nhẹn. Cô có thể tạo sân khấu âm nhạc cho trẻ lên biểu diển để nhằm kích thích sự hứng thú của trẻ. Trong giờ hoạt động âm nhạc cần cho trẻ làm quen với mộ số bài hát khác, có nội dung phù hợp với lứa tuổi có thể do cô sáng tác hoặc sưu tầm. Trong giờ học tôi luôn tuyên dương kịp thời những cháu hát đúng, hát hay, vận động thành thạo theo lời ca nhằm khuyến khích trẻ học tốt hơn. Tuyệt đối không chê trẻ, tôn trọng trẻ, nhẹ nhàng sửa sai đối với những trẻ thực hiện chưa đúng. Việc dạy học phụ thuộc vào việc giáo dục. Do đó nội dung các bài dạy không chỉ đơn thuần là một nội dung cần dạy cho trẻ mà còn là một phương tiện giáo dục. Vì vậy tôi luôn quan sát và nhận xét xem trong quá trình học tập trẻ có hoạt động không? Có thích thú không? Trẻ có năng khiếu về âm nhạc hay không? Tìm hiểu nguyên nhân để có cách gây hứng thú và tạo niềm yêu thích cho trẻ, dần dần tôi thấy trẻ rất thích tham gia vào các hoạt động giáo dục âm nhạc. Khi lựa chọn các bài hát (Sưu tầm bài hát) cho trẻ mẫu giáo nhỡ, nghiên cứu về hướng lựa chọn bài để dạy các cháu một cách có kiến thức các bài hát trong chương trình cũng như các bài hát ngoài chương trình bổ trợ thêm có nội dung phù hợp với chủ đề và độ tuổi của trẻ. Tuyển chọn các bài hát có chất lượng nghệ thuật, phù hợp với lứa tuổi, chứa đựng tính nhân đạo, đi sâu vào thế giới tình cảm của trẻ, phản ánh được những hứng thú của trẻ: Về lời ca: Các bài hát có nội dung theo các chủ đề giáo dục: Chủ đề trường Mầm non, chủ đề bản thân, chủ đề gia đình, chủ đề nghề nghiệp, chủ đề thế giới thực vật, chủ đề thế giới động vật, chủ đề giao thông, chủ đề nước 9
và mùa hè, chủ đề quê hương đất nước Bác Hồ. Ngôn ngữ bài hát phải đơn giản dễ hiểu, đối với mẫu giáo nhỡ chọn bài hát có hai lời. Về âm nhạc: Cần có hình tượng rõ ràng được thể hiện qua lời ca. Âm điệu và nhịp điệu dễ nhớ, điệu thức cũng như cấu trúc mang tính dân tộc, tiết tấu nốt trắng, nốt đen, móc đơn, lặng đơn, lặng đen. Có nội dung giáo dục phù hợp với chủ đề. Âm nhạc cho trẻ phải thực hiện nhiệm vụ học tập. Nhờ có âm nhạc, trẻ em được học hát, học múa, học nghe và sữ dụng nhạc cụ. Vì vậy các sáng tác cần gắn liền với các hoạt động âm nhạc đa dạng để hình thành các kỹ năng thực hành. Về cấu trúc: Chọn bài hát có cấu trúc dài 10 12 nhịp (không kể câu nhắc lại) Ngoài ra, với những bài hát nghe thuộc làn điệu dân ca, cô có thể cho trẻ xem hình ảnh, clip về những cuộc thi hát dân ca, hát đối, hát quan họ ở những vùng miền khác. Khi trẻ được trực tiếp xem các đoạn video clip trẻ sẽ hứng thú và có cảm xúc hơn với những làn điệu dân ca đó. Ví dụ: Với những bài hát của đồng bào các dân tộc, tôi đưa hình ảnh về các lễ hội của đồng bào các dân tộc: Thái, Tây Nguyên… Hát “inh lả ơi” Dân ca Thái. Hát: “Múa với bạn tây nguyên” Với các bài hát về Bác Hồ, khi nghe bài hát “Ai yêu nhi dồng bằng Bác Hồ Chí Minh” kết hợp cho trẻ xem các hình ảnh, clip về Bác Hồ với các cháu thiếu nhi…trẻ sẽ thấy Bác Hồ rất hiền từ giống như một người ông rất gần gũi với các cháu. Từ những tiêu chí trên, tôi đã lựa chọn các bài hát phù hợp cho lớp mình như: Em đi mẫu giáo, cái mũi, cháu yêu bà, cháu yêu cô chú công nhân, hoa trường em, gà trống mèo con và cún con, em đi chơi thuyền, mùa hè đến, nhớ ơn Bác…Tôi đã tiến hành trình tự như sau: + Đối với loại tiết dạy trẻ hát: Yêu cầu cơ bản là giúp trẻ hát thuộc, hát tự nhiên, diễn cảm các bài hát có nội dung phù hợp với độ tuổi trên cơ sở có cảm xúc và kỹ năng thể hiện: Âm cao thấp, sự ngân, nhắt, phát âm rỏ, có diễn cảm, điều chỉnh giọng to lên, nhỏ đi, tốc độ nhanh chậm để hát diễn cảm. Vì vậy trước khi dạy hát giáo viên cần cho trẻ làm quen mọi lúc mọi nơi để trẻ làm quen với bài hát mới. Tôi định hướng từ cuối tiết học trước bằng cách hát cho trẻ nghe bài sắp dạy, giới thiệu cho trẻ biết tên bài hát, tên tác giả, dẫn dắt trẻ nghe bằng các thủ thuật với mục đích tập trung sự chú ý của trẻ đến nội dung, hình tượng nghệ thuật, khơi gợi trí tưởng tượng và sự hình dung của trẻ. Trong quá trình học thuộc giáo viên chỉ nên sửa nếu trẻ hát sai, hát ngọng, không sửa theo dự kiến của giáo viên (không sai cũng sửa), và cũng chỉ sửa khi trẻ nắm được khái quát toàn bài. Khi dạy trẻ hát thường xuyên thay đổi trẻ hát hình thức tổ, nhóm, luân phiên nối tiếp để trẻ có dịp nghỉ ngơi, theo dõi, đánh giá hoặc biết hòa nhập đúng lúc với các bạn. 10
Thường xuyên thay đổi tư thế ngồi, đứng để trẻ đỡ mỏi, đỡ chán và kết hợp với vận động nhẹ nhàng hoặc chơi đơn giản. Cần bảo vệ giọng hát cho trẻ. Không để trẻ la hét, hát quá lâu. Mặt khác khi dạy hát cho trẻ ngoài yêu cầu thuộc bài hát, hát có kỹ năng, có diễn cảm, cần tạo cho buổi học không khí vui vẻ, hào hứng, lôi cuốn bằng cách động viên, khuyến khích trẻ để trẻ bộc lộ cảm xúc một cách tự nhiên. Tránh dùng mệnh lệnh khô khan làm tiết học căng thẳng ảnh hưởng đến khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ. Để chuẩn bị dạy hát, tôi tự phân tích bài hát và trên cơ sở đó luyện hát trôi chảy, chính xác, diễn cảm theo tính chất, đặc điểm của bài hát. Muốn chuẩn bị tốt yêu cầu giáo dục, giáo viên cần nắm vững chương trình, khả năng ca hát của trẻ trong lớp mình phụ trách để khuyến khích các cháu khác làm mẫu, đồng thời giúp các cháu biết hòa nhập với tập thể. Như vậy, giáo viên cần giúp trẻ hiểu từ nội dung bài ca cho đến tính chất thể hiện. Để phát triển nhạy cảm và kỹ năng, cần phải rèn luyện cho trẻ tư thế hát, lấy hơi, tạo âm ngân dài, nhả chữ, sự chính xác, đồng đều khi hát tập thể. Ví dụ: Bài hát “Màu hoa” nhạc và lời Hồng Đăng: “Màu hoa tím, màu hoa đỏ, màu hoa vàng, nhiều hoa xinh thế”. Chữ “thế” trong khi ngân 3 phách cô đưa tay sang ngang. Trẻ vừa nghe cô hát vừa nhìn động tác tay đưa sang ngang của cô sẽ hiểu rằng chữ “thế” phải hát ngân mà không được ngắt. + Đối với loại tiết dạy trẻ vận động theo nhạc: Đối với trẻ mẫu giáo, do đặc điểm hồn nhiên, ham hoạt động nên mối quan hệ giữa âm nhạc và vận động được hình thành dễ dàng. Vận động theo nhạc giúp trẻ phát triển cảm giác nhịp điệu, sự khéo léo, khả năng phản ứng nhanh và đúng các ấn tượng nghe được trong âm nhạc, trẻ được bộc lộ cảm xúc, giao tiếp với bạn bè. Vì vậy trước khi dạy vận động tôi đã nghiên cứu kỷ yêu cầu của bài vận động theo nhạc, phân tích, tìm hiểu nội dung tác phẩm (Tính chất âm nhạc: cấu trúc, tiết tấu, giai điệu, nhịp điệu, nội dung lời ca) để hình dung cách thể hiện tác phẩm bằng động tác, điệu bộ, để chuẩn bị đồ dùng và làm mẫu một cách chính xác, vận dụng sáng tạo. Cụ thể là: Căn cứ vào khả năng vận động của trẻ theo nhóm để gợi ý cho trẻ tự thể hiện động tác nhịp điệu, minh họa lời ca hoặc xây dựng bài múa. Xác định mục tiêu của bài dạy: Kỹ năng, cảm thụ, thể hiện diễn cảm. Giáo viên tập luyện cách vận động nhịp điệu (nhịp, phách, tiết tấu chậm, phối hợp…) hoặc tập luyện bài múa. Khi tập phối hợp các phương tiện như đàn, nhạc đệm, băng đĩa, đạo cụ… Chuẩn bị đồ dùng học tập cho trẻ: Nhạc cụ trẻ em, dụng cụ gõ, đồ chơi tranh ảnh, con rối,…phù hợp với nội dung. Soạn trình tự cách hướng dẫn cho trẻ vận động theo nhạc, nêu cụ thể các phương pháp, các cách thực hành tập luyện theo tập thể, tổ, nhóm, cá nhân. 11
Thay đổi đội hình múa hát, đưa yếu tố vui chơi vào quá trình dạy để giờ tập luyện không bị nhàm chán. + Đối với loại tiết dạy hát cho trẻ nghe và cho trẻ nghe nhạc: Đây là điều kiện để góp phần phát triển cảm xúc của trẻ đối với âm nhạc, hình thành thói quen cho trẻ nghe hát, nghe nhạc có kiến thức, từ đó biết ghi nhớ tác phẩm, phân biệt nội dung, hình thành mối liên hệ giữa âm nhạc và cuộc sống. Vì vậy cần lựa chọn tác phẩm cho trẻ nghe chứa đựng tính nhân đạo, đi sâu vào thế giới tình cảm của trẻ, có hình ảnh phù hợp với trẻ. Mặt khác, trẻ em rất ham thích những điều mới lạ, vì vậy chọn thêm bài hát ngoài chương trình để hát cho trẻ nghe. Hiệu quả của tiết dạy hát cho trẻ nghe và cho trẻ nghe nhạc phụ thuộc vào sự chuẩn bị của giáo viên như lựa chọn phương pháp giới thiệu, trình diễn phù hợp. Giáo viên cần phải: Nắm được tính chất, phong cách chung của bài hát, từ đó xác định sắc thái, tình cảm, đặc điểm lời ca, giai điệu. Học thuộc bài hát, hát nhuần nhuyễn kết hợp với nét mặt, điệu bộ phù hợp. Nếu sử dụng nhạc cụ, phải phối hợp với phần nhạc, thu vào bộ nhớ tìm âm sắc phù hợp. Xác định mục tiêu đối với tiết học và đặc điểm từng đối tượng trẻ. Chuẩn bị hóa trang, đạo cụ cho cô và trẻ. Có hai phương pháp dạy trẻ nghe đó là nghe trực tiếp và nghe qua phương tiện. Vì vậy khi cho trẻ nghe tôi đã tiến hành như sau: Nghe trực tiếp sẽ gây ấn tượng mạnh mẽ nhất, lôi cuốn nhất. Khi nghe trực tiếp trẻ được quan sát cách thể hiện sinh động của cô, trẻ rất thích được “xem” cô hát. Vì vậy, hát cho các cháu nghe, cô giáo chú ý sắp xếp đội hình cho trẻ được thấy rỏ cô, “Xem cô hát” với các phương tiện trực quan. Nghe trực tiếp là phương pháp trực quan truyền cảm đòi hỏi giáo viên phải hát chính xác, tự nhiên, diễn cảm, thể hiện phong cách tác phẩm. Nghe qua phương tiện tức là trẻ được nghe giáo viên đàn giai điệu bài hát, hoặc nghe đài, băng cát sét, ti vi, đĩa hình…Nghe qua phương tiện sẽ mở rộng phạm vi trực quan cho trẻ. Khi nghe qua phương tiện, tôi kết hợp cho trẻ xem tranh, các con rối, động tác múa minh họa nội dung âm nhạc. Biện pháp này giúp trẻ tích lũy các ấn tượng âm nhạc, dễ dàng ghi nhớ tác phẩm. * Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi cho các trò chơi âm nhạc: Trẻ ở tuổi Mầm non học tập thông qua hoạt động vui chơi. Các hoạt động trong âm nhạc như hát, vận động, nghe…Tổ chức dưới dạng trò chơi là hình thức hấp dẫn, lôi cuốn trẻ, thường được mọi trẻ yêu thích. Trong thực tế, các loại trò chơi âm nhạc được lồng vào quá trình học hát, vận động và cũng có thể có cấu trúc riêng. Dù ở hình thức nào, trò chơi âm nhạc cũng tuân theo 12
nguyên tắc: Âm nhạc quyết định nội dung và tính chất các hoạt động nhằm phát triển cảm giác nghe nhạy bén. Trẻ được tự do tìm cách thể hiện nhân vật, thể hiện bản thân, hoạt động tích cực, sáng tạo. Tham gia chơi với nhau giúp các cháu có sự tưởng tượng phong phú, có tinh thần tập thể, rèn luyện phản xạ nhanh nhẹn. Trò chơi âm nhạc giúp trẻ củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kĩ năng…cho trẻ. Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm dễ tìm ở địa phương, có tính thẩm mỹ nhằm gây được hứng thú, thu hút trẻ tham gia. Để đi đến thành công của trò chơi ngoài kiến thức cơ bản như nắm vững luật chơi, cách chơi, thuộc lời ca thì đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi cũng là cơ sở quyết định kết quả của trò chơi. Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho các trò chơi âm nhạc cũng vô cùng đa dạng và phong phú, mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi, luật chơi của từng trò chơi. Mỗi trò chơi âm nhạc có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng, nếu thiếu nó thì không thể tiến hành được. Ví dụ: Trò chơi “Ai đoán giỏi” đòi hỏi phải có 1 mũ chóp kính để trẻ đội che mặt. Vì vậy giáo viên cần tạo ra chiếc mũ chóp kính có màu sắc và hoa văn hấp dẫn để gây sự chú ý của trẻ. Hay đơn giản như trò chơi “Nghe tiếng hát tìm đồ vật” cũng không thể tổ chức được nếu thiếu các đồ chơi để trẻ tìm kiếm. Điều đó chứng tỏ đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi âm nhạc cũng không kém phần quan trọng. Vì thế trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi âm nhạc nào đó, giáo viên cần tìm hiểu kĩ lưỡng về luật chơi, cách chơi cũng như việc làm các đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết cho trò chơi. * Chuẩn bị địa điểm để tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc một cách có hiệu quả Tùy thuộc vào nội dung của tiết hoạt động như dạy hát, dạy kỹ năng vận động hoặc trò chơi âm nhạc có sự tham gia của cả nhóm, lớp… Từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ hoạt động. Giải pháp 3. Tổ chức các hoạt động âm nhạc phù hợp với từng thời điểm sinh hoạt hàng ngày của trẻ: Trẻ tiếp nhận nền văn hóa, trong đó có âm nhạc trong điều kiện môi trường sống xung quanh. Việc giáo dục âm nhạc được thực hiện phù hợp với chế độ sinh hoạt hàng ngày ở trường của trẻ có ý nghĩa to lớn, nhờ đó cuộc sống của trẻ thêm vui vẽ, hồn nhiên. Ở trường trẻ được chơi, học, ngủ, nghỉ…và âm nhạc gắn liền với mọi thời điểm sinh hoạt của trẻ. Chính vì vậy giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các hoạt động giáo dục âm nhạc cho phù hợp với từng thời điểm đó. * Trước giờ học buổi sáng (giờ đón trẻ): 13
Giờ đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường vì các cháu chưa tự giác, tự túc đi học như học sinh phổ thông. Tạm thời bứt ra những tình cảm âu yếm của bố mẹ dành cho, trẻ đến trường với cô giáo, bạn bè, trường lớp…Lúc này âm nhạc góp phần tác động rất lớn. Vì vậy giáo viên mở băng cho trẻ nghe nhạc lúc trẻ đến trường. Có thể chọn một số ca khúc có chủ đề đi học cho trẻ nghe như: Em đi mẫu giáo, Cháu đi mẫu giáo, Trường chúng cháu là trường mầm non…tạo cho trẻ niềm tự tin khi đến trường. Hòa với khung cảnh thiên nhiên, niềm phấn chấn đến trường của bé được thể hiện qua bài: “Con chim hót trên cành cây”. Một ngày mới bắt đầu sôi động với âm thanh và màu sắc thiên nhiên trong bài “Vui đến trường”. Lời ca trong bài hát là ngôn ngữ điển hình của trẻ thơ. Để tạo cho trẻ nền nếp trước khi vào lớp phải lễ phép, tự tin, bài “Lời chào buổi sáng” nhắc nhở trẻ chào bố mẹ. Bằng âm nhạc ngữ điệu lời nói của trẻ thêm tình cảm âu yếm. Cho trẻ nghe các bài hát có thể trẻ hát theo được, ngoài tác động âm nhạc còn giúp trẻ làm quen, củng cố các bài trong chương trình trẻ phải học hát. Đây là một phương pháp tiếp xúc cần thiết, chuẩn xác bởi vì học nhạc chỉ bằng sự truyền đạt của cô giáo sẽ dẫn tới sự đơn điệu, thậm chí còn sai lệch. *Đối với hoạt động thể dục buổi sáng: Âm nhạc kết trong giờ thể dục sáng củng rất có hiệu quả. Ví dụ: Để luyện hơi dài, cô dạy các cháu vừa giả làm tiếng gáy theo bài “Chú gà trống gọi”. Để cháu tập đi đều, bước đều trong các đội hình khác nhau, yêu cầu có tiết tấu đơn giản, vừa hô vừa dùng bài “Tập đi đều” nhạc và lời của Kim Hữu. *Đối với hoạt động chung: Ngoài giờ âm nhạc, cần tổ chức nghe nhạc trong các giờ khác. Đây là phương pháp giáo dục tổng hợp đạt hiệu quả cao. Qua thực tế, trong các giờ dạy trẻ về thơ, truyện, KPKH,...có sự tham gia của GDÂN sẽ làm cho tiết học trở nên phong phú hơn. Cụ thể: Làm quen văn học : Trong giờ LQVH giáo viên dạy trẻ cảm thụ bài thơ, câu chuyện thông qua việc đọc diễn cảm, hiểu nội dung... để truyền đạt tới trẻ những vẻ đẹp của tiếng nói dân tộc, sản phẩm trí tuệ và tình cảm của bao thế hệ người Việt Nam nối tiếp nhau. Thông qua việc dạy bài thơ “Đi bừa” của Trần Đăng Khoa, sau khi trẻ đọc thơ xong cô kết hợp cho trẻ nghe bài hát “Đưa cơm cho mẹ em đi cày” do Hàn Ngọc Bích phổ nhạc. Và chính giai điệu trữ tình của bài hát giúp cho ý thơ trong bài thơ được nâng cao, tiết học thêm sinh động, phong phú và trẻ rất chú ý. Có nhiều bài thơ có cùng chủ đề với bài hát, tuy là lời thơ không hoàn toàn trùng với lời bài hát nhưng mang ý nghĩa mở rộng nhận thức cho trẻ trong tiết học đó như: Trẻ đọc bài thơ “Dán hoa tặng mẹ” của Ngô Quân Miện Sau 14
khi đọc thơ kết hợp hát bài: “Quà 8/3” nhạc và lời Tân Huyền giúp trẻ cảm thụ và hiểu thêm nội dung bài thơ. Đồng thời thể hiện tình cảm của trẻ thông qua tiết học đó. Khi cho trẻ đọc bài thơ “Bác Hồ của em” kết hợp nghe hát bài “Nhớ ơn Bác” của Phan Huỳnh Điểu; Thơ “Chú giải phóng quân” kết hợp nghe hát bài “Màu áo chú bộ đội” của Nguyễn Văn Tý. Ngoài ra cũng chọn những bài hát có đề tài như bài thơ: “Chim chích bông” của Nguyễn Viết Bính, “Mẹ và cô” của Trần Quốc Tuấn.. Đây là một kinh nghiệm làm cho các tiết thơ, truyện sinh động, hấp dẫn đồng thời giúp trẻ cảm thụ nội dung của bài thơ, câu chuyện đó qua bài hát đó chứ không phải là một nội dung lồng ghép để chuyển tiếp cho hay. Ngoài ra một số bài đồng dao, thơ, truyện trong chương trình cũng được nhiều nhạc sĩ sáng tác thành nhạc và cũng từng được xoay chuyển hát như: “Gánh gánh gồng gồng” “Chi chi chành chành” ”Rềnh rềnh ràng ràng”. Giúp trẻ tiếp thu nhanh, mau thuộc và gây hứng thú trong qua quá trình học của trẻ. Khám phá khoa học: Để giúp trẻ hiểu đúng đắn về những đề tài của giờ hoạt động chung làm quen khám phá khoa học thông qua việc trò chuyện, đàm thoại, quan sát, trò chơi...thì việc kết hợp sử dụng âm nhạc trong giờ học gúp phần tạo cho trẻ có cảm xúc với các đối tượng như bài “Làm quen một số loài hoa” yêu cầu là trẻ phân biệt được một số loại hoa, so sánh, nhận xét sự giống và khác nhau...biết thưởng thức vẻ đẹp, mùi thơm, yêu quí, bảo vệ...Sau đó ta cho trẻ nghe bài “Hoa trong vườn” hoặc có thể cho cháu nghe bài “Ra vườn hoa” của Văn Tấn. Trong chủ đề nghề nghiệp như “Chú công nhân” giáo viên yêu cầu trẻ nắm được công việc, ý nghĩa của công việc đó, yếu quí người lao động...kết hợp cho trẻ nghe bài “Cháu yêu cô chú công nhân” của Hoàng Văn Yến. Khi dạy đề tài “Chú bộ đội” nghe bài “Cháu thương chú bộ đội”, “Làm chú bộ đội”, “Gác trăng” của Nguyễn Trí Tân...Nhằm giúp trẻ hiểu được trong đêm trung thu đó các chú bộ đội phải đứng gác giữ cho Tổ quốc được thanh bình để các em thiếu nhi được “Rước đèn trong đêm trăng”. Tạo hình: Giáo dục âm nhạc trong giờ tạo hình ngoài việc trẻ thực hành, cô mở máy cho trẻ nghe nhiều bài hát có nội dung tương đối phù hợp với đề tài đó, ở đây ngoài nội dung trên bản thân đã tổ chức nhiều tiết thao giảng ở trường với nội dung là cho trẻ nghe bài hát có nội dung phù hợp với đề tài và dạy vào phần hướng dẫn, đàm thoại trước khi trẻ thực hành. Sau đó từ nội dung bài hát giáo viên kết hợp đàm thoại như: Vẽ hoa, nghe hát bài “Màu hoa”. + Trong bài hát các con vừa nghe những bông hoa đó có màu gì? + Ngoài những bông hoa đủ màu sắc đó thì bài hát còn có gì nữa (nhiều lá, nhiều cây...) 15
Những câu hỏi đàm thoại đó giúp trẻ có thêm một số ý tưởng trong quá trình vẽ để có sản phẩm sáng tạo *Đối với hoạt động ngoài trời: Đây là thời điểm để trẻ có thể làm quen bài hát mới và ôn lại bài củ. Vì vậy giáo viên phải lựa chọn các bài hát phù hợp cho trẻ vào hoạt động có chủ đích hoặc khi trẻ tham gia trò chơi vận động, chơi theo ý thích của trẻ cô mỡ băng nhạc cho trẻ nghe. *Đối với hoạt động góc: Trong một giờ hoạt động chung trẻ không thể hát thuộc và vận động thành thạo bài hát, ở lứa tuổi này trẻ rất dễ nhớ mà lại mau quên. Cần cho trẻ làm quen âm nhạc mọi lúc, mọi nơi và hoạt động ở góc. Tôi thấy giờ hoạt động góc trẻ chơi rất hồn nhiên, mạnh dạn, thích hát múa lại những bài đó học và thích phản ảnh lại những việc làm của người lớn. Ví dụ: Sau giờ hoạt động chung giáo dục âm nhạc với đề tài “Cô giáo”. Phần hoạt động góc ở góc phân vai cho trẻ chơi trò chơi: Tập làm cô giáo. Cô dạy hát bài: "Cô và mẹ"... hướng trẻ hát những bài có nội dung phục vụ cho bài học và theo chủ đề, nhằm củng cố những kiến thức đã học. Tôi thấy rằng trẻ rất thích chơi ở góc, thể hiện được công việc ở mỗi góc. Giúp trẻ tìm hiểu về những công việc của người lớn, như trẻ đang chơi mà có học. *Đối với hoạt động mọi lúc mọi nơi: Vào giờ trẻ ăn cơm cùng bạn bè, cho trẻ nghe bài hát “ Mời ăn cơm” thay cho lời mời và động viên trẻ ăn ngon miệng. Trước giờ đi ngủ là thời điểm thích hợp nhất cho trẻ nghe bài có tính chất nhắc nhở như “Đi ngủ” của Hoàng Văn Yến, đến những bài hát ru: Ru con, ru em, lời ru mùa đông…Hát ru với những giai điệu êm đẹp đầu tiên đến với con người ngay từ thuở còn thơ. Đối với trẻ, tổ ấm thứ hai sau gia đình là mái trường, là nơi trẻ rất cần nhận được sự yêu thương từ cô giáo. Vì thế cho trẻ nghe hát ru qua băng đài chỉ tạo cho trẻ cảm giác cô đơn vắng mẹ vì hát ru trước hết là ở tấm lòng. Có thể nói hát ru là sự tổng hợp của nhiều yếu tố: Âm thanh dịu êm mượt mà và sự trìu mến của cô giáo đưa trẻ vào giấc ngủ đầm ấm dễ chịu. Trong chương trình giáo dục Mầm non, cô hát cho trẻ nghe vào giờ nghỉ trưa là đặc trưng khác hẳn ở trường phổ thông. * Đối với hoạt động chiều: Buổi chiều, sau khi ngủ dậy, trẻ cũng cần nghe các bài ca, bản nhạc không lời mang tính chất vui vẽ, thanh thản, nhộn nhịp. Thời gian nghe không nhiều, trước hết làm cho các cháu tỉnh táo, chơi tự do và chờ bố mẹ đón về. Lúc này trẻ được nghe bài hát mà trẻ yêu thích, nội dung bài hát lành mạnh: dân ca, ca khúc thiếu nhi, hoặc nghe củng cố bài đã học, sắp học. Như vậy ở lớp học, từ lúc trẻ đến lớp cho đến lúc bố mẹ đón về, âm nhạc luôn xuất hiện bên trẻ tạo không khí tươi mát. Nếu vắng bóng âm nhạc thì ở trường lớp đối với trẻ thật buồn tẻ. Âm nhạc là chu kỳ thời gian, là nhịp sống 16
hàng ngày của trẻ, làm cho trẻ thêm linh hoạt, tươi vui. Âm nhạc thật sự là người bạn thân của trẻ thơ. Ngoài những bài hát, trò chơi âm nhạc trong chương trình, giáo viên còn tìm tòi sưu tầm nhiều bài hát, trò chơi âm nhạc ngoài chương trình có nội dung gần gũi, phù hợp với trẻ, cho trẻ làm quen và chơi mọi lúc mọi nơi. Giải pháp 4. Phối kết hợp với phụ huynh: Phải nói rằng: "Giáo dục âm nhạc" cho trẻ mầm non nói chung và trẻ 45 tuổi nói riêng là quá trình giáo dục lâu dài, ở mọi lúc mọi nơi và thông qua mọi hoạt động trong cuộc sống thường ngày ở trường mầm non và ở gia đình trẻ giúp trẻ cảm thụ âm nhạc, trẻ phát triển ngôn ngữ, trẻ hát thuộc các bài hát và nghe hát, nghe nhạc các bài hát để trẻ càng thêm yêu cuộc sống của mình hơn. Vì vậy để việc giáo dục âm nhạc đạt hiệu quả cao thì chúng ta cần có sự phối hợp với phụ huynh. Đây là một việc làm vô cùng quan trọng và nó là nhiệm vụ thiết thực đối với từng nhóm lớp, tạo nên sự liên kết giữa giáo viên và cha mẹ trẻ nhằm hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ em noi chung và ́ giáo dục âm nhạc nói riêng. Thông qua họp phụ huynh đầu năm học tôi lòng ghép đưa ra nội dung và mục đích yêu cầu của việc "Giáo dục âm nhạc” để phụ huynh nhận thức được tầm quan trọng về việc giáo dục âm nhạc cho trẻ. Mặt khác, tuyên truyền và vận động phụ huynh hàng tháng tôi thường xuyên vận động phụ huynh ủng hộ nguyên vật vật liệu sẳn có ở địa phương như chai nhựa, long bia, tre, nứa...để làm nhạc cụ, trống, đàn và một số đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động âm nhạc. Đa số phụ huynh hưởng ứng tích cực trong việc làm đồ dùng đồ chơi về hoạt động âm nhạc. Vào giờ đón và trả trẻ tôi thường trao đổi với phụ huynh về ý nghĩa của hoạt động giáo dục âm nhạc và sự cần thiết cho trẻ tham gia vào hoạt động đó gợi ý cho phụ huynh một số bài hát để phụ huynh tìm kiếm trên mạng hoặc pho tô bài hát, các trò chơi để phụ huynh về nhà tập cho trẻ. Giải pháp 5. Giáo dục âm nhạc thông qua các hội thi, ngày hội, ngày lễ. Tổ chức ngày hội, ngày lễ ở trường Mầm non là một hoạt động được quy định trong chương trình giáo dục. Hoạt động này tạo điều kiện hình thành ở các cháu phẩm chất đạo đức, trí tuệ và kĩ năng nghệ thuật. Ngày lễ hội có các hoạt động nghệ thuật đa dạng như múa, hát, múa rối, kịch, thơ…tạo cho trẻ niềm phấn khởi, vui vẽ, những cảm xúc mới mẻ, tăng cường khả năng cảm thụ âm nhạc, mở rộng nhận thức đối với trẻ mà nhà giáo dục gọi đó là “Những cảm xúc vui sướng”. Nắm bắt được nguyện vọng của trẻ, cứ khoảng vào cuối tháng, hoặc cuối chủ đề tôi lại tổ chức hội thi "Liên hoan tiếng hát Mầm non" cho trẻ tại lớp. Có đàn, dụng cụ âm nhạc cho các cháu biểu diễn giống như biểu diễn 17
một đêm văn nghệ, cho một vài cháu làm ban nhạc công sẽ có phần quà cho những cháu đạt giải. Trong hội thi tôi có mời đông đủ phụ huynh tham dự. Nhận thấy nhiều phụ huynh rất phấn khởi về những kết quả của con mình. Qua việc làm đó có tác dụng rất lớn đến phụ huynh trong việc đưa con đến lớp học. Để phụ huynh có hướng phát huy năng khiếu ở trẻ. Trong cuộc thi trẻ rất hào hứng, mạnh dạn, tự tin tham gia vào các hoạt động âm nhạc; trẻ thích biểu diễn và say mê với âm nhạc. Trong các ngày hội khai trường, vui tết trung thu, ngày nhà giáo Việt Nam, ngày bế giảng và các hội thi do nhà trường tổ chức như: Bé với ca dao dân ca, Hò khoan Lệ Thủy, liên hoan tiếng hát Mầm non…Tôi bàn bạc với nhà trường nên dành nhiều thời gian cho các cháu biểu diễn văn nghệ. Đó cũng là một hình thức tuyên truyền về ngành học Mầm non. Trẻ rất thích tự làm và được khen, giúp trẻ phát triển trí tuệ, nhanh nhẹn, hồn nhiên, tự tin trước mọi người và cảm nhận được vẻ đẹp, cái hay của âm nhạc. Mặt khác sự cảm thụ tích cực của trẻ về âm nhạc không nên dừng lại ở việc cho trẻ hát lại những bài hát được người lớn truyền thụ mà tri thức và kỹ năng về âm nhạc sẽ được hình thành và tồn tại lâu bền ở trẻ thơ: Nếu các cháu được rèn luyện chu đáo và được tham gia biểu diễn... Tất cả những hình thức biểu diễn, những tác phẩm âm nhạc như đồng ca, đơn ca, hát kết hợp múa, hát kết hợp trò chơi, vận động theo nhạc đệm, đều gây cho trẻ những hứng thú nhất định và nếu biểu diễn thành công sẽ có giá trị giáo dục sâu sắc hơn. Vì sự giáo dục thẩm mỹ bằng nghệ thuật của âm nhạc chỉ được coi là hoàn thiện khi một tác phẩm âm nhạc truyền thụ cho trẻ và sau này chính những trẻ em đó tham gia tái hiện đầy đủ tác phẩm âm nhạc đó. Với cách áp dụng một số giải pháp trong và ngoài giờ học, lớp tôi chất lượng về môn giáo dục âm nhạc tăng lên khá cao, các cháu rất thích tham gia vào hoạt động này. * Kết quả đạt được : + Đối với trẻ: Qua quá trình tổ chức hoạt động âm nhạc , đến nay tôi nhận thấy chất lượng của trẻ tăng lên rõ rệt, cụ thể là: TT MỨC ĐỘ ĐẠT KHÔNG ĐẠT Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ % % 1 Trẻ yêu thích, 21 100 hứng thú tham gia hoạt động âm nhạc 2 Hát đúng giai 20 95,2 1 4,8 18
điệu, thể hiện sắc thái 3 Kỹ năng vận 20 95,2 1 4,8 động theo nhạc 4 Chú ý lắng 21 100 nghe hát, nghe nhạc 5 Trẻ tự tổ 19 90,5 2 9,5 chức trò chơi âm nhạc Ngoài ra trẻ còn tham gia hội thi "Bé với ca dao dân ca, Hò khoan Lệ Thủy" đạt giải nhất cấp trường về các tiết mục dàn dựng các bài hát múa dân ca ở các vùng miền. Qua các ngày lễ hội như lễ khai giảng, vui tết trung thu, vui tết thiếu nhi 16, tham gia các ngày hội, ngày lễ như 20/10, 20/11, 8/3 các cháu biểu diễn văn nghệ các bài hát sôi nổi, các tiết mục dàn dựng công phu để lại ấn tượng đẹp đẽ cho mọi người. + Đối với giáo viên : Giáo viên nắm chắc phương pháp hình thức tổ chức, tự tin, linh hoạt sáng tạo hơn trong các hoạt động, qua đó đã góp phần giúp trẻ hứng thú, chú ý hơn trong các giờ học giờ chơi. Giáo viên đã biết lập kế hoạch thực hiên phù hợp với nhóm lớp của mình dựa trên mục tiêu chung của nhà trường. Sáng tạo hơn trong công tác làm đồ dùng đồ chơi, biết tận dụng và làm ra nhiều đồ dùng đồ chơi bằng những nguyên vật liệu dễ kiếm ở địa phương phù hợp với chủ đề với trò chơi âm nhạc và đảm bảo khoa học và an toàn cho trẻ. + Đối với phụ huynh : Qua niềm say mê và sự hứng thú của trẻ khi tham gia các hoạt động giáo dục âm nhạc như trên tôi đã tạo đươc sự tin tưởng ở phụ huynh, họ đã hiểu và nhận thức đươc tầm quan trọng của hoạt động này ở lứa tuổi Mầm non. Đa số phụ huynh đã giúp giáo viên trong công tác sưu tầm các bài hát ru cổ xưa, đồng thời ủng hộ nhiều nguyên vật liệu để làm đồ dùng đồ chơi và yêu cầu cô giáo cho mượn sách chương trình "Tuyển tập các bài hát, trò chơi " để hướng dẫn cho trẻ ở nhà. *Bài học kinh nghiệm: 19
1. Luôn bám sát chương trình khung của phó Hiệu trưởng để lập kế hoạch hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ lựa chọn nội dung phù hợp với từng chủ đề của lớp mình, bám sát mục tiêu chăm sóc giáo dục, nội dung công việc rỏ ràng và cụ thể đúng như chương trình và lịch sinh hoạt để lập kế hoạch năm, tháng, tuần phù hợp với độ tuổi của trẻ. 2. Chủ động phối kết hợp với phụ huynh vào các giờ đón và trả trẻ để trao đổi với phụ huynh về ý nghĩa của hoạt động giáo dục âm nhạc và sự cần thiết cho trẻ tham gia vào hoạt động đó gợi ý cho phụ huynh một số bài hát, trò chơi để phụ huynh về nhà tập cho trẻ. 3. Trước khi chuẩn bị tiến hành tiết học hoặc các hoạt động khác có lồng ghép các bài hát hay tổ chức các trò chơi âm nhạc, tôi đã tạo ra môi trường xung quanh lớp nhằm kích thích cho trẻ chú ý bằng cách sưu tầm những băng đĩa, tranh ảnh, vẽ tranh nói về nội dung các bài hát, cho trẻ làm quen trước các bài hát liên quan đến hoạt động, đồng thời tôi đã nghiên cứu nội dung phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc như thế nào cho phù hợp nhằm kích thích và gây hứng thú cho trẻ. Qua đó các hoạt động âm nhạc đạt hiệu quả cao hơn. 4. Khi tổ chức các hoạt động âm nhạc phải chú ý phù hợp với từng thời điểm sinh hoạt hàng ngày của trẻ. Qua đó vừa có thể để trẻ “Học bằng chơi chơi mà học”, vừa giúp trẻ vẫn giữ được nét hồn nhiên, vui tươi và không bị gò bó, gượng ép. Trẻ hứng thú với hoạt động một cách tự nhiên. 5. Tổ chức thường xuyên các hoạt động âm nhạc trong những ngày hội, ngày lễ. Hoạt động này tạo điều kiện hình thành ở các cháu phẩm chất đạo đức, trí tuệ và kĩ năng nghệ thuật. Tạo cho trẻ niềm phấn khởi, vui vẽ, những cảm xúc mới mẻ, tăng cường khả năng cảm thụ âm nhạc, mở rộng nhận thức đối với trẻ mà nhà giáo dục gọi đó là “Những cảm xúc vui sướng”. Từ đó, kích thích và rèn cho trẻ tính mạnh dạn, tự tin, hứng thú hơn với âm nhạc. 3. PHẦN KẾT LUẬN: 3.1: Ý nghĩa của đề tài, sáng kiến, giải pháp: Hoạt động giáo dục âm nhạc có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ. Âm nhạc có sức lay động tâm hồn mạnh mẽ, không có gì có thể đánh thức tình cảm con người bằng âm nhạc. Âm nhạc chân chính có giá trị nghệ thuật cảm hóa mọi người cùng hướng tới cái đẹp. Đối với trẻ 20