Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Ứng dụng phương pháp Montessori vào một số hoạt động cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong trường mầm non

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Ứng dụng phương pháp Montessori vào một số hoạt động cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong trường mầm non" được hoàn thành với mục tiêu nhằm tìm ra các biện pháp để ứng dụng phương pháp giáo dục Montessori vào hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi ở trường mầm non cũng như ở nhà hiệu quả.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Ứng dụng phương pháp Montessori vào một số hoạt động cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong trường mầm non

ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN THANH TRÌ TRƯỜNG MẦM NON TẢ THANH OAI B ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP MONTESSORI VÀO MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG CHO TRẺ MẪU GIÁO 4-5 TUỔI TRONG TRƯỜNG MẦM NON Lĩnh vực/ Môn: Giáo dục mẫu giáo Cấp học: Mầm non Tên tác giả: Đoàn Kim Nhung Đơn vị công tác: Trường Mầm non Tả Thanh Oai B Chức vụ: Giáo viên NĂM HỌC: 2021 – 2022
MỤC LỤC Trang I. ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài: ............................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu: ........................................................................................ 2 3. Đối tượng nghiên cứu: ...................................................................................... 3 4. Phương pháp nghiên cứu:.................................................................................. 3 5. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu: ..................................................................... 3 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ................................................................................... 4 1. Cơ sở lí luận: ..................................................................................................... 4 2. Cơ sở thực tiễn: ................................................................................................. 5 a. Đặc điểm tình hình: ........................................................................................... 5 * Thuận lợi: ........................................................................................................... 6 * Khó khăn: ........................................................................................................... 7 b. Thực trạng: ........................................................................................................ 7 3. Biện pháp thực hiện: ......................................................................................... 9 3.1. Biện pháp 1: Đưa các bài tập Montessori ứng dụng vào các hoạt động giáo dục trẻ đạt hiệu quả, phù hợp với thời điểm hiện nay ......................................... 10 3.2. Biện pháp 2: Phối hợp với đồng nghiệp sưu tầm nguyên vật liệu làm giáo cụ trực quan và hướng dẫn phụ huynh sắp xếp một số giáo cụ đơn giản ................ 12 3.3. Biện pháp 3: Xây dựng giáo án hướng dẫn trẻ thực hành với bộ giáo cụ Montessori trong các hoạt động trong thời gian nghỉ ở nhà... ............................ 14 3.4. Biện pháp 4: Trao đổi, chia sẻ với đồng nghiệp cách thiết kế giáo cụ và ứng dụng phương pháp Montessori vào các hoạt động cho trẻ………..……….…...17 3.5. Biện pháp 5: Đẩy mạnh công nghệ công thông tin trong việc phối hợp với phụ huynh hướng dẫn trẻ bài tập Montessori trong thời gian nghỉ dịch ............. 18 4. Kết quả đạt được ……………………………………………………….……20 III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 22 1. Kết luận: .......................................................................................................... 22 2. Khuyến nghị: ................................................................................................... 24
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã từng nói “Trẻ em như búp trên cành. Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan”. Trẻ em là hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của mỗi đất nước. Rất nhiều nghiên cứu đã cho thấy, những năm đầu đời là những năm quan trọng nhất trong cuộc đời của trẻ. Trẻ em như một tờ giấy trắng còn cha mẹ thì rất kì vọng vào sự tô vẽ của thầy cô. Vì vậy, giáo dục trẻ em ngay từ nhỏ là nhiệm vụ hàng đầu vô cùng quan trọng của ngành giáo dục, đặc biệt là bậc học mầm non. Bởi lẽ, giáo dục trẻ ở lứa tuổi mầm non đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hình thành và phát triển nên tính cách, phẩm chất sau này của trẻ hướng tới đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai đáp ứng được yêu cầu xã hội hiện đại ngày nay. Do đó, điều hết sức cần thiết là vấn đề đổi mới phương pháp giáo dục mầm non để giúp cho các bé tự do tìm tòi, khám phá và trải nghiệm bằng chính những sự hiểu biết của mình một cách ngây thơ, tự nhiên nhất. Đây cũng chính là một xu hướng mới trong giáo dục mầm non của nước ta hiện nay. Ngày nay, xã hội và gia đình đang ngày càng mong muốn, hy vọng các bé yêu của mình được phát triển toàn diện như bao trẻ em trên toàn cầu. Chính vì những điều này, đòi hỏi các trường mầm non phải xây dựng được môi trường học tập tiên tiến hiện đại cùng đội ngũ giáo viên có chuyên môn tốt, tâm huyết với nghề. Phụ huynh luôn mong muốn con cái của mình được tiếp xúc nhiều hơn đến những phương pháp giáo dục tiên tiến trên thế giới, trẻ phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần, hình thành những kỹ năng sống cần thiết, phẩm chất cũng như năng lực giải quyết vấn đề phù hợp với hoàn cảnh thực tế đề ra. Điều này đòi hỏi mỗi đứa trẻ ngay từ lứa tuổi mầm non cần có kỹ năng cá nhân tốt, tự tin, chủ động trong mọi hoàn cảnh mà phương pháp giáo dục Montessori là phương pháp giáo dục chú trọng đến cá nhân trẻ, 100% trẻ được thực hành, thực hiện kỹ năng, là một trong những phương pháp hiệu quả giúp trẻ đạt được kỹ năng cá nhân tốt, chuyên biệt. Đây là phương pháp giáo dục đặc biệt dựa vào cách học thông qua các giác quan, qua cảm giác coi trọng các tiềm năng của trẻ và nỗ lực để phát triển tiềm năng đó. Phương châm giáo dục Montessori là “Học trẻ để dạy trẻ tốt hơn” cho thấy giáo dục “Lất trẻ làm trung tâm”. Tôn trọng đặc điểm, tính riêng biệt của từng trẻ, tạo điều kiện cho trẻ phát triển theo khả năng riêng của mình. Khuyến khích trẻ chủ động với môi trường xung quanh. Montessori là phương pháp lấy khả năng tự học là nền tảng cơ sở. Chú trọng vào việc khai thác tiềm năng sẵn có, không áp đặt trẻ, chỉ quan sát đưa ra gợi ý và hỗ
2 trợ khả năng tự phát triển của trẻ vì bản thân mỗi trẻ từ khi sinh ra vốn đã có khả năng tự học tuyệt vời. Ở trường mầm non nói chung và ở lớp mẫu giáo nhỡ do tôi phụ trách nói riêng, trẻ cũng đã mạnh dạn tự tin, có những kỹ năng cá nhân ban đầu nhưng không phải lúc nào trẻ cũng thể hiện sự mạnh dạn đó trong giao tiếp với mọi người xung quanh, không phải lúc nào trẻ cũng tự tin thể hiện bản thân, tham gia các hoạt động trải nghiệm cũng như thể hiện các kĩ năng thực hành cuộc sống. Đặc biệt, ngay từ đầu năm học 2021-2022 khi dịch Covid-19 diễn biến phức tạp khiến các trường mầm non phải cho trẻ nghỉ ở nhà phòng chống dịch, công tác giáo dục trẻ gặp nhiều khó khăn bởi trẻ mầm non không học trực tuyến mà các giáo viên chỉ thực hiện kế hoạch giáo dục tuyên truyền kết nối với phụ huynh giáo dục trẻ tại nhà. Nội dung giáo dục chú trọng đến hoạt động cốt lõi phù hợp với lứa tuổi. Điều này làm ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng nhận thức, tâm sinh lý cũng như kỹ năng của trẻ. Trong bối cảnh đó, đòi hỏi các nhà trường, mỗi người giáo viên phải thay đổi suy nghĩ, tích cực tìm tòi đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục đáp ứng tình hình thực tế giúp trẻ thoải mãi, tự tin vui học an toàn tại nhà mà vẫn được cung cấp các kiến thức, kỹ năng cần thiết phù hợp với lứa tuổi. Là giáo viên mầm non với 10 năm kinh nghiệm trong tổ chức các hoạt động giáo dục hàng ngày cho trẻ, tôi nhận thấy phương pháp giáo dục Montessori là một trong những phương pháp giáo dục chú trọng đến từng cá nhân trẻ, kỹ năng riêng của từng trẻ, tạo cho trẻ tự trải nghiệm, khám phá để tự bản thân làm được nhiều điều hơn, phát huy khả năng tự học nhằm hình thành tính tự lập và khả năng tự khám phá và tự sửa sai. Trẻ sẽ tiếp nhận các kiến thức bằng bản năng, tiếp thu cái mới một cách tự nhiên, dễ dàng và dần dần sẽ nắm bắt được các kiến thức, kỹ năng một cách có ý thức phù hợp với bản thân. Xuất phát từ những điều này, tôi đã trăn trở, suy nghĩ và lựa chọn đề tài: “Ứng dụng phương pháp Montessori vào một số hoạt động cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong trường mầm non” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm trong năm học này. 2. Mục đích nghiên cứu Tìm ra các biện pháp để ứng dụng phương pháp giáo dục Montessori vào hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi ở trường mầm non cũng như ở nhà hiệu quả. Giúp trẻ phát triển kỹ năng sống cần thiết trong thời gian ở nhà hình thành kỹ năng cá nhân của mỗi đứa trẻ góp phần phát triển óc tư duy, khả năng tưởng tượng sáng tạo, tính tự lập, sư tin, tự chủ trong giải quyết vấn đề của mình cũng như bộc lộ hết khả năng cá nhân nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ.
3 3. Đối tượng nghiên cứu - Đối tượng trẻ mẫu giáo nhỡ 4 - 5 tuổi (lớp B2) ở trường. 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý luận. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. + Phương pháp quan sát. + Phương pháp mô tả, giảng giải. + Phương pháp thực hành, trải nghiệm. - Phương pháp thống kê toán học. 5. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu - Phạm vi nghiên cứu của đề tài là các nội dung, biện pháp ứng dụng phương pháp Montessori vào một số hoạt động giáo dục cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4 - 5 tuổi nhằm phát triển kỹ năng sống cần thiết trong thời gian ở nhà cũng như hình thành kỹ năng cá nhân, óc tư duy, khả năng sáng tạo và định hướng cho mỗi đứa trẻ phát huy tối đa tiềm năng độc lập và riêng biệt của mình, - Thời gian tiến hành nghiên cứu: Từ tháng 9 năm 2021 đến tháng 4 năm 2022.
4 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lí luận Phương pháp Montessori là một phương pháp sư phạm giáo dục trẻ em dựa trên nghiên cứu và kinh nghiệm của bác sĩ - nhà giáo dục học người Ý Maria Montessori (1870 - 1952). Phương pháp Montessori là một phương pháp có rất nhiều ưu điểm. Đây cũng lag phương pháp giáo dục mầm non duy nhất trên thế giới sử dụng giáo dục trong từng bài học. Phương pháp Montessori tôn trọng và chấp nhận sự duy nhất của mỗi trẻ, cho phép trẻ phát triển tuỳ theo những khả năng riêng của mình với thời gian và không gian riêng gọi là môi trường của trẻ. Đặc điểm nổi trội ở phương pháp Montessori là nhấn mạnh đến vai trò của tính tự lập, tự do (trong khuôn khổ cho phép) trong việc hình thành nhân cách trẻ. Ngoài ra, phương pháp này rất tôn trọng sự phát triển tâm sinh lý tự nhiên của trẻ, cũng như trang bị đầy đủ cho học sinh các kiến thức khoa học công nghệ tiến bộ và hiện đại. Điều đầu tiên ta có thể nhận thấy rằng phương pháp Montessori giúp trẻ được học thông qua các giác quan. Từ đó, trẻ dễ dàng lĩnh hội kiến thức nhân loại, những khái niệm trừu tượng, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, nhận thức và tư duy. Phương pháp giáo dục Montessori luôn đề cao nét tính cách riêng biệt, sự độc lập của trẻ với mục tiêu: Đáp ứng nhu cầu khao khát học hỏi, yêu thích sự học hỏi của trẻ; Học thông qua sự khám phá; Trẻ tự do được lựa chọn hoạt động mình yêu thích; Trẻ cần khoảng lặng yên tĩnh để tư duy; Trẻ được tiếp cận thực tiễn; Tự huấn luyện bản thân mình; Tạo sự tin tưởng cho trẻ; Yêu thích sự trật tự; Rèn trẻ sự tập chung chú ý và tính độc lập tự chủ cho mỗi đứa trẻ Phương pháp Montessori có những nguyên tắc riêng biệt: + Tôn trọng sự tự do của trẻ, không áp đặt trẻ trong mọi hoạt động. + Học tập luôn đi kèm với thực hành với giáo cụ trực quan. + Môi trường lớp học mang tính thẩm mỹ, luôn thân thiện, không tồn tại phần thưởng hay trừng phạt. + Không làm ảnh hưởng đến sự tập trung của trẻ. + Môi trường thiên nhiên thực tế truyền cảm hứng học tập cho trẻ. + Giáo viên, ba mẹ chỉ là người hỗ trợ, đồng hành cùng trẻ. Phương pháp Montessori đối với các trường công lập nó không được áp dụng trực tiếp luôn mà chỉ được lồng ghép, ứng dụng cho trẻ hàng ngày với phương pháp Montessori tôi thấy nó được triển khai trên 5 lĩnh vực cơ bản: Lĩnh vực thực hành cuộc sống: Trẻ được trải nghiệm những kỹ năng thực tế để tự chăm sóc và phục vụ bản thân như chải tóc, tự mặc và cởi quần áo, gấp
5 quần áo,…Trẻ chăm sóc môi trường và giữ lớp học sạch đẹp như tưới cây, lau lá cây, quét rác, hót rác…, kỹ năng thể hiện sự lịch sự, duyên dáng trong các hoạt động như cách đi lại, cách đứng, bê ghế, ngồi ghế, cất ghế, che miệng khi ho, ngắt, hắt hơi, lau mặt, choà hỏi lễ phép,đóng mở cửa,…thông qua các hoạt động tự phát và có mục đích. Qua đó, trẻ sẽ hình thành các kỹ năng cần thiết cho cuộc sống và giúp trẻ trở thành một người lịch sự, duyên dáng có trách nhiệm với bản thân, với môi trường và với bạn bè. Lĩnh vực phát triển giác quan: Mục đích của các hoạt động giác quan là giúp đỡ trong việc phát triển các giác quan trí tuệ của trẻ, phát triển khả năng quan sát và so sánh với độ chính xác cao. Giáo cụ bao gồm nhận thức thị giác, xúc giác, thính giác, khứu giác, vị giác, nhiệt giác, lượng giác. Lĩnh vực ngôn ngữ: Giúp trẻ tăng cường từ vựng và khám phá cả ngôn ngữ viết và nói, và học cách truyền đạt những suy nghĩ và cảm xúc độc đáo của trẻ. Lĩnh vực toán học: Trẻ sử dụng các giáo cụ trực quan như cây gậy số, số cát, đồ vật để đếm, xếp hình và các trò chơi toán học tại chỗ khác như nối ghép, phân loại, các phép tính và giá trị, nhận dạng được các hình… Lĩnh vực văn hóa và địa lý (Các chủ đề văn hóa): Các hoạt động văn hoá dẫn dắt trẻ trải nghiệm về âm nhạc, những câu chuyện kể, tác phẩm nghệ thuật và đồ vật từ cộng đồng, phông nền xã hội và nền văn hoá giúp trẻ phát triển toàn diện các lĩnh vực kiến thức. Ở giai đoạn 4 - 5 tuổi trí tưởng tượng của trẻ phát triển mạnh, trẻ rất giàu xúc cảm tình cảm và phần lớn thời gian của trẻ là vui chơi, trẻ chơi mà học, học mà chơi. Trẻ tự nghĩ ra những trò chơi và chơi mãi không chán. Trẻ con ở lứa tuổi này không thích những trò chơi phức tạp, nhiều quy tắc. Những trò chơi ngắn sẽ thích hợp với trẻ ở lứa tuổi này vì khoảng thời gian chú ý, tập trung của trẻ không kéo dài. Bà Maria Montessori phát hiện ra rằng trẻ rất hứng thú, tập trung thực hiện một công việc làm đi làm lại nhiều lần, sau khi hoàn thành trẻ cảm thấy vui sướng, hạnh phúc, tự tin, bà Maria Montessori gọi đó là quá trình ổn định hóa ở trẻ vì nhận thấy trẻ đạt được trạng thái ổn định trong tâm hồn sau khi làm việc với giáo cụ. Đặc biệt khi hoạt động với giáo cụ trẻ sẽ học được cách quan tâm người khác, yêu thêm cái đẹp, biết cách sắp xếp ngăn nắp gọn gàng. Tôi thấy rằng việc ứng dụng phương pháp Montessori vào giáo dục trẻ 4 - 5 tuổi là phù hợp và cần thiết để kích thích sự phát triển của trẻ. 2. Cơ sở thực tiễn a. Đặc điểm tình hình Trường tôi có 3 khu với tổng diện tích xây dựng là 8445,7 m2. Cơ sở vật chất khang trang, sạch sẽ, lớp học rộng rãi, có đủ đồ dùng, học liệu trong tổ chức
6 hoạt động giáo dục, chăm sóc trẻ, trường được UBND Thành phố Hà Nội công nhận trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 2 vào tháng 12 năm 2021. Năm học 2021-2022, nhà trường với quy mô 20 lớp, tổng số học sinh là tổng số 576 trẻ. Đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên là 68 đồng chí, trong đó có 44/48 giáo viên đạt 91.7% có trình độ chuyên môn trên chuẩn, luôn nhiệt tình, sáng tạo có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Năm học này, tôi được nhà trường giao phụ trách lớp mẫu giáo nhỡ B2 với tổng số trẻ là 28 trẻ, trong đó có 01 trẻ khuyết tật vận động ở chân, lớp có 14 cháu nam và 14 cháu nữ. Lớp có 03 giáo viên có trình độ chuyên môn trên chuẩn, 60% phụ huynh làm nông nghiệp, 10% phụ huynh làm công nhân viên chức, 30% phụ huynh làm nghề tự do. Từ thực tế trên khi thực hiện đề tài, tôi gặp một số thuận lợi và khó khăn sau: * Thuận lợi - Ban giám hiệu và tổ chuyên môn nhà trường có kinh nghiệm, có khả năng tiếp thu tốt những ưu điểm nổi bật của phương pháp Montessori, thống nhất chỉ đạo đội ngũ giáo viên lồng ghép vận dụng phương pháp giáo dục tiên tiến vào trong hoạt động giáo dục trẻ đạt hiệu quả cao; Luôn quan tâm, sát sao bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho đội ngũ giáo viên, thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng tập huấn ứng dụng phương pháp giáo dục tiên tiến Montessori, STEAM, công nghệ thông tin,… nâng cao năng lực chuyên môn đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu giáo dục mầm non phù hợp với bối cảnh địa phương. - Nhà trường luôn tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ giáo viên trong việc tự học, tự bồi dưỡng, tham gia đầy đủ các buổi tập huấn, kiến tập do Sở Giáo dục, Phòng Giáo dục tổ chức. - Nhà trường luôn chú trọng đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị đồ dùng đồ chơi cho các lớp, đặc biệt đồ dùng đồ chơi ứng dụng phương pháp giáo dục Montessori cho các lớp với đa dạng các đồ dùng, đồ chơi ứng dụng góc thực hành cuộc sống, toán, giác quan. Đặc biệt, năm học này nhà trường đã đầu tư xây dựng một phòng ứng dụng phương pháp Montessori với đa dạng với đồ dùng của 5 lĩnh vực Montessori tạo điệu kiện cho đội ngũ giáo viên thực hiện các video hướng dẫn trẻ những bài tập Montessori phù hợp với điều kiện trẻ nghỉ ở nhà. - Bản thân có trình độ chuyên môn trên chuẩn, có kỹ năng nghiệp vụ sư phạm tốt, sử dụng công nghệ thành thạo, khéo tay, sáng tạo trong thiết kế đồ dùng đồ chơi, giáo cụ thuận lơi trong việc tìm kiếm tư liệu ứng dụng phương
7 pháp Montessori cũng như làm đồ dùng, giáo cụ Montessori phục vụ hoạt động giáo dục trẻ. - Lớp có 03 giáo viên trình độ chuyên môn trên chuẩn. 01 đồng chí giáo viên của lớp đã tham gia tập huấn chuyên sâu về ứng dụng phương pháp Montessori vào chương trình GDMN hiện nay nên có rất nhiều thuận lợi cho bản thân tôi về giáo án Montessori, cách lồng ghép các hoạt động Montessori vào các HĐ rèn kỹ năng sống cho trẻ… - Phụ huynh học sinh của lớp đa số đều ủng hộ trong việc đổi mới lồng ghép ứng dụng phương pháp Montessori vào trong hoạt động giáo dục trẻ ở lớp, ở trường cũng như ở nhà. * Khó khăn: - Năm học 2021-2022, do dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, trẻ phải nghỉ học ở nhà nên các hoạt động giáo dục trẻ không thể diễn ra trực tiếp tại trường, tại lớp mà thông qua các video chăm sóc, giáo dục kết nối với gia đình trẻ qua zalo nhóm lớp và trang truyền thông của lớp, nhà trường nên khó khăn trong việc truyền đạt kiến thức, kỹ năng cho trẻ làm ảnh hưởng đến quá trình nhận thức, tâm lý, kỹ năng của trẻ. - Khả năng nhận thức của trẻ chưa đồng đều, sự tập trung chú ý cũng như kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng sống, tính độc lập, tự tin của trẻ còn hạn chế nên khi ứng dụng phương pháp Montessori vào hoạt động giáo dục gặp nhiều khó khăn. - Đa số bố mẹ bận đi làm chưa dành nhiều thời gian hướng dẫn con tham gia các video hoạt động giáo viên chia sẻ trên zalo nhóm lớp cũng như chưa quan tâm đến việc rèn luyện kỹ năng cho trẻ trong thời gian nghỉ dịch ở nhà. - Phương pháp Motessori là phương pháp mới nên giáo viên trong lớp chưa có nhiều kinh nghiệm và linh hoạt trong việc tổ chức cũng như ứng dụng phương pháp Montessori vào các hoạt động cho trẻ. - Việc đầu tư, mua các bộ đồ dùng Montessori thuộc lĩnh vực toán, văn hoá địa lý, ngôn ngữ cũng như mời giáo viên chuyên biệt về hướng dẫn, tập huấn phương pháp Montessori đòi hỏi phải có nguồn kinh phí lớn nên khó khăn trong việc đầu tư đồng bộ. b. Thực trạng: Trước khi áp dụng sáng kiến “Ứng dụng phương pháp Montessori vào một số hoạt động cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong trường mầm non” tôi đã tiến hành khảo sát 28/28 trẻ về kiến thức, kỹ năng, sự tập trung chú ý, khả năng hoạt động độc lập của trẻ.
8 Kết quả khảo sát kiến thức, kỹ năng, sự tập trung chú ý, khả năng hoạt động độc lập (Tháng 9/2021) Mức độ Stt Nội dung khảo sát Đạt Chưa đạt Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ lượng % lượng % 1 Kỹ năng tự phục vụ bản thân 12 43% 16 57% Sự khéo léo, phối hợp linh hoạt cả 2 2 10 36% 18 64% tay trong các hoạt động Kỹ năng phát âm chuẩn, rõ ràng, giao 3 12 43% 16 57% tiếp mạch lạc. Khả năng tập trung chú ý, kỹ năng 4 10 36% 18 64% hoạt động độc lập cá nhân Tính tự tin, chủ động thực hiện 5 11 39% 17 61% nhiệm vụ được giao. Tính kiên trì, chờ đợi đến lượt khi 6 12 43% 16 57% tham gia hoạt động Nhận biết các con số, chữ số, các 7 12 43% 16 57% biểu tượng đơn giản của toán học. Kết quả tổng hợp ý kiến phụ huynh về sự hiểu biết, nhận thức về phương pháp giáo dục Montessori tháng 9/2021. Mức độ cần Cha mẹ cần Thời điểm Bố mẹ đã Khi bố mẹ Tổng thiết về việc tôn trọng thực hiện thực hiện giao việc số dạy trẻ kỹ trẻ trong hướng dẫn việc dạy trẻ cho con thái phụ năng tự phục các hoạt trẻ bài tập ứng dụng độ của con huynh vụ, chăm sóc động trẻ Montessori Motessori như thế nào. được bản thân thực hiện khi trẻ ở nhà khảo ngay từ nhỏ hay chưa. sát Khôn Cần Chưa Sớ Trên Đã Chưa (Tỷ lệ Thíc g thiế cần Đúng Sai m 5 thực thực %) h làm thích, t thiết hơn tuổi hiện hiện lờ đi 28 10 18 28 0 10 18 5 23 10 18 100% 36 64 100 0 36 64 18 82 36 64
9 Từ kết quả khảo sát đầu năm, tôi thấy khả năng của trẻ còn rất hạn chế cả về kỹ năng học tập và kỹ năng tự phục vụ; trẻ chưa thực sự sẵn sàng, tự tin, chủ động hoạt động độc lập, chưa kiên trì chờ đợi đến lượt khi tham gia hoạt động, nhận biết các con số, các biểu tượng đơn giản của Toán học. Đa số phụ huynh được khảo sát chưa thấy sự cần thiết của việc ứng dụng Motessori dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ, chăm sóc bản thân ngay từ nhỏ cũng như chưa biết tôn trọng trẻ trong các hoạt động trẻ thực hiện. Qua kết quả trên, tôi hiểu rằng mình cần nỗ lực học hỏi, bồi dưỡng chuyên môn ứng dụng phương pháp giáo dục Montessori vào trong hoạt động giáo dục trẻ góp phần giúp trẻ hứng thú, yêu thích tham gia vào các hoạt động, có những kỹ năng sống tự lập. Bên cạnh đó, tôi cũng xây dựng phiếu điều tra hỏi ý kiến phụ huynh nhận thức, hiểu biết về việc ứng dụng phương pháp giáo dục Montessori vào chương trình giáo dục trẻ ở trường mầm non. Việc khảo sát trẻ cũng như phiếu thăm dò ý kiến phụ huynh cũng sẽ giúp tôi nắm được kỹ năng của trẻ, cách nhìn nhận, sự quan tâm của phụ huynh đối với việc ứng dụng phương pháp giáo dục Montessori vào một số hoạt động giáo dục trẻ ở nhà, ở lớp hiệu quả hơn. Tôi tiến hành như sau: - Xây dựng nội dung khảo sát kiến thức, kỹ năng, sự tập trung chú ý của trẻ (Phụ lục 1: Phiếu Khảo sát kiến thức, kỹ năng của trẻ tháng 9/2021). - Xây dựng phiếu điều tra hỏi ý kiến phụ huynh nhận thức, sự hiểu biết về phương pháp Montessori (Phụ lục 2: Phiếu điều tra hỏi ý kiến phụ huynh nhận thức về phương pháp Montessori). - Lập nội dung bình chọn trên Zalo lớp để phụ huynh phối hợp khảo sát trẻ. (Ảnh minh họa: Giáo viên lập nội dung bình chọn trên Zalo lớp để phụ huynh phối hợp khảo sát trẻ) - Thông qua ý kiến ban giám hiệu. - Tổng hợp kết quả khảo sát và thảo luận với giáo viên trong lớp để áp dụng hiệu quả các biện pháp kết nối với phụ huynh hướng dẫn trẻ một số bài tập Montessori trong thời gian trẻ nghỉ ở nhà. Tôi đã nghiên cứu, tìm tòi đưa ra một số biện pháp ứng dụng phương pháp Montessori vào trong tổ chức một số hoạt động giáo dục trẻ trong thời gian nghỉ dịch ở nhà cũng như khi đến lớp. Để đạt hiệu quả tốt nhất, tôi đã tiến hành song song và đồng bộ các biện pháp. 3. Biện pháp thực hiện Việc ứng dụng phương pháp Montessori vào các hoạt động cho trẻ, điều đó đồng nghĩa với việc giáo viên mầm non phải thực sự hiểu được những bài
10 học của phương pháp Montessori có thể ứng dụng trực tiếp vào các hoạt động nào ở lớp cũng như linh hoạt trong việc hướng dẫn trẻ một số bài tập Montessori trong thời gian trẻ nghỉ ở nhà nhằm tạo sự hứng thú, phát triển các kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng sống, phát triển các giác quan góp phần hình thành tính tự lập, tự tin chủ động giải quyết vấn đề phù hợp với hoàn cảnh thực tế nhằm phát triển toàn diện nhân cách con người trẻ. 3.1. Biện pháp 1: Đưa các bài tập Montessori ứng dụng vào các hoạt động giáo dục trẻ đạt hiệu quả, phù hợp với thời điểm hiện nay Phương pháp Montessori là một phương pháp mới, vì vậy đa số giáo viên đều bỡ ngỡ, chưa nắm bắt được rõ phương pháp tổ chức, nội dung, nguyên tắc của phương pháp này và đây là một khó khăn lớn trong quá trình đưa phương pháp Montessori ứng dụng vào hoạt động giáo dục trẻ ở lớp, ở trường mầm non. Chính vì vậy, việc nghiên cứu, tìm hiểu tài liệu về phương pháp Montesori từ nhiều nguồn thông tin khác nhau giúp tôi có hiểu biết tổng quan về phương pháp này như phương pháp Montessori là gì? Thời kỳ phát triển của phương pháp giáo dục Montessori; Ý nghĩa của phương pháp giáo dục Montessori; Ưu điểm của phương pháp giáo dục Montessori và năm lĩnh vực của phương pháp Montessori có nội dung đồng nhất với mục tiêu của chương trình giáo dục mầm non hiện nay tôi đang thực hiện. Điều này sẽ giúp tôi xây dựng được kế hoạch tự bồi dưỡng chuyên môn bản thân, lập kế hoạch, nội dung ứng dụng một số bài tập Montessori vào các hoạt động giáo dục trẻ hiệu quả ở lớp cũng như trong thời gian trẻ nghỉ ở nhà. Cách làm cũ: Trước đây, giáo viên mới chỉ tiếp cận với phương pháp Montessori qua hình ảnh, sách báo, tài liệu về mặt lý thuyết chứ chưa đi sau tìm hiểu về các bài tập Montessori trong từng lĩnh vực như thực hành cuộc sống, giác quan, toán, ngôn ngữ và văn hoá địa lý. Nghiên cứu các bài tập có nội dung giáo dục theo chương trình giáo dục mầm non, các bài tập phù hợp với khả năng của trẻ, phù hợp mục tiêu đề ra và kết quả mong đợi…mà giáo viên đã định hướng trong 1 năm học. Tuy nhiên, chưa phát huy được được tính tự lập và kỹ năng sống cho trẻ. Điều này chỉ dạy các con trên lý thuyết nên các con rất khó để ghi nhớ và thực hiện. Trong khi đó các con ở lứa tuổi mầm non còn bé rất nhanh quên nên việc chỉ xem qua hình ảnh sách báo, tài liệu sẽ khiến các con không tập trung, nhàm chán. Qua đó để các con thích thú và ghi nhớ lâu hơn thì chúng ta cần phải thay đổi và tiến hành cách làm mới hiện nay.
11 Cách làm mới: Việc lồng ghép Montessori vào các hoạt động nhằm mục đích cho trẻ được tiếp xúc với phương pháp giáo dục mới, hỗ trợ trẻ, giúp trẻ đam mê khám phá, trải nghiệm và giải quyết vấn đề bằng cách sử dụng các giáo cụ. Trẻ học cách hợp tác và thỏa hiệp. Trẻ phát triển đầy đủ các giác quan như thính giác, thị giác, xúc giác, khứu giác, cảm giác từ các giáo cụ học tập thiết kế riêng biệt theo phương pháp giáo dục Montessori kết quả là trẻ có cảm nhận về giác quan một cách tinh tế nhất. Căn cứ đặc điểm trẻ, kết quả mong đợi, mục tiêu, chủ đề, thì còn dựa trên những nội dung, tài liệu về phương pháp Montessori để lồng ghép, ứng dụng. Ngoài việc giúp trẻ đạt được các mục tiêu, kết quả mong đợi, các bài tập còn kích thích hứng thú, thỏa mãn nhu cầu ham hiểu biết và khả năng của trẻ, giúp cho giáo viên chủ động trong việc định hướng rèn trẻ các kỹ năng trong cuộc sống. Trẻ tự tin, tự chủ. Để việc lồng ghép và ứng dụng một số các bài tập Montessori một cách hiệu quả thì tôi đã thực hiện theo các bước sau: Bước 1: Căn cứ vào tài liệu, học hỏi chuyên môn, bạn bè, đồng nghiệp, video tham khảo ở trên mạng, tôi đã tìm những bài tập gần gũi, phù hợp với trẻ 4 - 5 tuổi sau đó tôi lựa chọn những nội dung đơn giản và lồng ghép các bài tập đó vào các hoạt động. Cụ thể tôi lựa chọn một số bài tập lồng ghép vào hoạt động góc, một số bài tập tôi cho vào hoạt động chiều, hoặc lựa chọn những bài tập phù hợp để lồng ghép nội dung giáo dục kĩ năng sống, hay chọn những bài tập có thể tổ chức thành hoạt động chơi của trò chơi hoạt động ngoài trời. Bước 2: Sau khi nghiên cứu được các bài tập phù hợp với trẻ tôi căn cứ vào khả năng của trẻ 4 - 5 tuổi, căn cứ vào kết quả mong đợi và mục tiêu giáo dục của nhà trường đưa ra để thực hiện lồng ghép các bài tập vào chương trình cho trẻ. Bước 3: Các bài tập sau khi được nghiên cứu, lồng ghép, tôi đã xây dựng thành kế hoạch đưa các bài tập Montessori vào trong hoạt động giáo dục trong ngày phù hợp với điều kiện khi trẻ đến trường cũng như trong thời gian trẻ ở nhà, tôi trao đổi với giáo viên trong lớp, đề xuất với tổ phó chuyên môn của khối và xin ý kiến của tổ trưởng và ban giám hiệu nhà trường. Sau khi được sự nhất trí của tổ chuyên môn cũng như ban giám hiệu tôi đã tiến hành lồng ghép ứng dụng một số bài tập cụ thể vào trong hoạt động giáo dục tuyên truyền kết nối với phụ huynh tại gia đình và đưa ra những hướng dẫn cụ thể. Tôi đã lồng ghép được các bài tập Montessori ở các lĩnh vực vào trong một số hoạt động giáo dục trẻ ở lớp. Bên cạnh đó, để đạt hiệu quả cao trong việc ứng dụng phương pháp giáo dục Montessori, tôi đã lựa chọn lồng ghép các bài tạp Montessori vào hoạt động giáo dục kết nối với phụ huynh hướng dẫn trẻ
12 thực hiện ở nhà với các nguyên vật liệu, giáo cụ phụ huynh có thể dễ sắp xếp cho trẻ thực hiện ở nhà theo từng tháng. (Phụ lục 3: Hệ thống bài tập Montessori lồng ghép cụ thể vào từng tháng phù hợp với điều kiện khi trẻ ở nhà cũng như khi trẻ đến trường). Kết quả: Sau khi nghiên cứu tài liệu từ nhiều nguồn khác khác nhau về phương pháp giáo dục Montessori để nắm rõ về vai trò, mục đích, nguyên tắc, đặc điểm cũng như 5 lĩnh vực của phương pháp Montessori, tôi đã phối hợp với đồng nghiệp của lớp, tổ khối chuyên môn xây dựng hệ thống các bài tập Montessori với 20 bài tập phù hợp với khả năng của trẻ lớp tôi và được lồng ghép chủ yếu vào các hoạt động giáo dục kết nối với phụ huynh trong thời gian trẻ nghỉ ở nhà. Bên cạnh đó, tôi đã xây dựng được hệ thống 46 bài tập Montessori ứng dụng vào hoạt động giáo dục khi trẻ trở lại trường như: 13 bài tập ứng dụng trong hoạt động góc, 21 bài tập ứng dụng trong hoạt động chiều và 12 bài tập ứng vào hoạt động ngoài trời. 3.2. Biện pháp 2: Phối hợp với đồng nghiệp sưu tầm nguyên vật liệu làm giáo cụ trực quan và hướng dẫn phụ huynh sắp xếp một số giáo cụ đơn giản Như chúng ta đã biết phương pháp Montessori có ưu điểm đặc biệt hơn hẳn so với các phương pháp giáo dục khác chính là sử dụng giáo cụ trực quan trong quá trình cho trẻ hoạt động. Giáo cụ Montessori chính là một lại học cụ được sử dụng để dạy học cho các bé trong độ tuổi mầm non từ 0 đến 6 tuổi theo phương pháp giáo dục Montessori. Cũng là một đồ chơi nhưng không giống như những loại đồ chơi thông thường khác, giáo cụ mầm non Montessori được thiết kế dành riêng cho trẻ dưới 6 tuổi vừa học vừa chơi. Các bộ giáo cụ Montessori không chỉ giúp trẻ giải trí mà còn hỗ trợ phát triển toàn diện từ tư duy cho đến thể chất của các bé. Giáo cụ trực quan chính là những vật dụng, dụng cụ, chất liệu được thiết kế để trợ giúp sự cảm nhận các giác quan của trẻ và trẻ rất dễ bị thu hút bởi những công cụ đó. Trẻ có thể ngồi hàng giờ với bộ giáo cụ trẻ thích, làm đi làm lại nhiều lần mà không thấy chán. Cách làm cũ: Trước đây, việc sắp xếp, chuẩn bị các giáo cụ cho các bài tập Montessori chủ yếu dựa trên nguồn đồ dùng, giáo cụ nhà trường đầu tư cho các lớp nhưng với kinh phí cho một bộ giáo cụ Montessori khá đắt tiền, dẫn đến các nhà trường không thể đầu tư được nhiều, dàn trải cho các lớp. Chính vì vậy, việc ứng dụng các bài tập phương pháp giáo dục Montessori gặp nhiều khó khăn. Vì vậy đòi hỏi người giáo viên cần tìm hiểu, nghiên cứu để thiết kế được 1 số giáo cụ trực quan phù hợp với nội dung giáo dục ở lớp nhưng việc làm này cũng không hề dễ dàng.
13 Cách làm mới: Hiện nay, ở lớp tôi phụ trách cũng đẩy mạnh việc ứng dụng phương pháp giáo dục Montessori vào các hoạt động giáo dục đặc biệt trong lĩnh vực thực hành cuộc sống. Mặc dù 2 năm học gần đây, ban giám hiệu đã đầu tư, trang bị nhiều bộ giáo cụ cần thiết để phục vụ cho việc học của trẻ. Những bộ giáo cụ Montessori sẽ giúp cho trẻ được tự do khám phá những kiến thức mới, tự trải nghiệm những điều thú vị trong cuộc sống một cách chủ động. Tuy nhiên số lượng bộ giáo cụ cũng còn thiếu so với hệ thống bài tập tổ chuyên môn nhà trường xây dựng cho các lớp lựa chọn ứng dụng vào kế hoạch giáo dục của lớp. Chính vì vậy, tôi luôn tìm tòi, học hỏi cách thiết kế các bộ giáo cụ Montessori đơn giản, có tính thẩm mỹ, hiệu quả đưa vào dạy trẻ. Tôi đã sưu tầm nguyên vật liệu và làm một số giáo cụ trực quan đơn giản phục vụ hoạt động quay video trong thời gian trẻ nghỉ ở nhà cũng như trong hoạt động ở lớp khi trẻ đến trường như sau: Bước 1: Căn cứ vào các bài tập tôi đã xây dựng, lồng ghép, để xác định các bộ giáo cụ trực quan cần làm phục vụ cho các hoạt động học và chơi của trẻ, cũng như xây dựng dự kiến các bộ giáo cụ hướng dẫn phụ huynh sắp xếp cho trẻ thực hiện tại nhà. (Phụ lục 4: Thống kê các bộ giáo cụ trực quan cần làm) Bước 2: Lên kế hoạch sưu tầm những nguyên vật liệu để xây dựng các bộ giáo cụ phù hợp với bài tập Montessori. Việc sưu tầm các nguyên vật liệu thiết kế các bộ giáo cụ hiệu quả, tôi luôn chú ý lựa chọn các nguyên vật liệu đảm bảo an toàn cho trẻ, phải có độ bền cao, dễ tìm kiếm có tính thẩm mĩ và phải có hiệu quả khi sử dụng. Để có nguồn nguyên vật liệu phong phú tôi đã vận động phụ huynh hỗ trợ cùng với giáo viên lựa chọn các nguyên vật liệu để tạo nên những giáo cụ trực quan phù hợp cho trẻ thực hiện tại nhà. Tôi đã tuyên truyền đến các bậc phụ huynh để phụ huynh hiểu được những ưu điểm của phương pháp Montessori mang lại đối với sự phát triển toàn diện ở trẻ qua các bài tuyên truyền, bộ giáo cụ trên zalo nhóm lớp để phụ huynh phối hợp tốt hơn. Ngoài ra, tôi chia sẻ các hình ảnh, video hướng dẫn phụ huynh cách sắp xếp các đồ dùng sẵn có ở nhà để tạo thành những bộ giáo cụ đơn giản để trẻ thực hiện một số bài tập Montessori tại nhà như lau lá cây, gấp khăn, soi gương, chải tóc, rửa bát chén, sử dụng đũa, quét nhà, hót rác, chuyển vật vật thể bằng tay, bằng thìa, chuyển vật thể bằng phễu, tập rót nước, chuyển nước bằng ống bóp, chuyển nước bằng mút xốp, đóng mở nắp chai, cài khuy áo, kéo kháo áo, gấp quần áo,phơi quần áo,….Hơn nữa qua video kết nối tôi chia sẻ trên nhóm lớp,
14 phụ huynh cùng xem với trẻ để nắm bắt và hướng dẫn trẻ thực hiện bài tập ở nhà góp phần hình thành tính tự lập, tự tin cho trẻ. Đặc biệt, đây cũng là kênh truyền thông giúp giáo viên các bậc phụ huynh được giao lưu với nhau để có thể đưa ra những ý kiến, những suy nghĩ, những quan tâm, những chia sẻ, những biện pháp giáo dục tốt nhất dành cho con em mình. Đây là một nội dung mà tôi cho rằng rất quan trọng cho đề tài mà tôi đã nghiên cứu và áp dụng. Sự đa dạng của nguyên vật liệu sẽ khuyến khích trẻ sáng tạo, từ đó tăng cường khả năng tư duy, tưởng tượng cho trẻ. Muốn làm được điều này, giáo viên cần phải định hướng trước một số nguyên vật liệu cần thiết, tiếp theo phải phối hợp chặt chẽ với phụ huynh trong việc trao đổi, liên hệ với phụ huynh để giúp họ hiểu được tầm quan trọng và tác dụng của việc sưu tầm các nguyên vật liệu tự tạo đối với trẻ. Cụ thể trong thời gian trẻ nghỉ ở nhà nhưng giáo viên vẫn đến trường để thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, có nhiều phụ huynh lớp tôi ở địa phương rất tích cực ủng hộ nguyên vật mà giáo viên chia sẻ thông tin trên zalo lớp và gửi ở phòng bảo vệ. Mặt khác khi học sinh đi học trở lại từ ngày 13/4/2022, tôi đã nhận được sự hỗ trợ trực tiếp nguồn nguyên liệu do phụ huynh sưu tầm, ủng hộ để làm các bộ giáo cụ. Bước 3: Sau khi hoàn thành xong các bộ giáo cụ trực quan của mình tôi đã mạnh dạn cùng tổ trưởng chuyên môn khối tôi tham mưu xin ý kiến của Ban giám hiệu, tổ chuyên môn phê duyệt, chị em đồng nghiệp góp ý về các đồ dùng này để có thể căn chỉnh đồ dùng sao cho hợp lý, đồ dùng phù hợp với lứa tuổi, đảm bảo tính thẩm mỹ và an toàn đối với trẻ. Kết quả: Tôi rất vui mừng vì những đồ dùng mà tôi làm ra từ các nguyên vật liệu sưu tầm đã được ban giám hiệu, tổ chuyên môn, các đồng nghiệp đánh giá cao. Tôi đã tự tin xin ý kiến ban giám hiệu cho phép tôi được sử dụng những đồ dùng này thực hành trên nhóm trẻ lớp tôi và áp dụng rộng rãi cho trẻ ở trong trường. Với sự ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ huynh cùng với các đồng nghiệp tại lớp học, tôi đã thiết kế được 32 bộ giáo cụ từ các nguyên vật liệu sưu tầm được, tôi cảm thấy rất vui vì bản thân mình đã thiết kế được những bộ giáo cụ trực quan để phục vụ cho hoạt động của trẻ. 3.3. Biện pháp 3: Xây dựng giáo án hướng dẫn trẻ thực hành với bộ giáo cụ Montessori trong thời gian nghỉ ở nhà Học phải đi đôi với hành, phương pháp Montessori hướng đến việc thực hành trực tiếp với giáo cụ trực quan, khi thực hành trực tiếp với các bộ giáo cụ trẻ sẽ có cơ hội tiếp xúc, được trải nghiệm, được lĩnh hội, được đúc kết kinh nghiệm, qua đó trẻ có thể tự mình làm, tự mình thực hiện, tự mình cảm nhận và nhận xét vì vậy sẽ giúp trẻ ghi nhớ lâu hơn.
15 Cách làm cũ: Trước đây, giáo viên truyền đạt phương pháp dạy học phải thao tác, phân tích và nói rất nhiều để trẻ lĩnh hội tiếp thu các kiến thức, hình thành các kỹ năng nhưng trẻ chưa được thực hiện nhiều, bởi trẻ bị tập trung chi phối vào lời nói của giáo viên chưa chú ý vào thao tác cô hướng dẫn. Do đặc điểm tâm sinh lý của trẻ lứa tuổi mầm non dễ nhớ, dễ quên, trẻ không tập trung chú ý, thực hiện các thao tác một cách máy móc, trẻ sẽ bị động, không thực hiện được. Vì vậy đòi hỏi người giáo viên bình thường thành một giáo viên Montessori thay đổi tư duy, cách nhìn của mình về giáo dục trẻ dựa trên khả năng của chính đứa trẻ. Cách làm mới: Giáo viên Montessori phải nhìn thấy những điểm chưa được bộc lộ ở trẻ. Đây là điểm khác biệt chính. Giáo viên Montessori có niềm tin rằng trẻ sẽ thể hiện cái tôi thực sự của chúng khi chúng tìm thấy bất kỳ công việc nào cuốn hút chúng. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, người giám sát, chỉ bảo từng em để trẻ phát triển tư duy, tự nâng cao tính độc lập và tự tin. Giáo viên luôn thu hút trẻ bằng thái độ hào hứng, tươi vui và thường trực nụ cười trên môi. Vì vây, để lồng ghép được phương pháp Montessori vào các hoạt động giáo dục trẻ phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh thực tiễn, tôi cần nắm rõ và thực hành thành thạo các bài tập Montessori với các bộ giáo cụ. Từ đó, tôi sẽ hướng dẫn trẻ thực hành với các bộ giáo cụ trực quan trong các hoạt động một cách bài bản và có hiệu quả, tôi đã tiến hành theo các bước sau: Bước 1: Soạn giáo án thực hành các bài tập Montessori để đưa vào dạy trẻ. Giáo án Montessori có nhiều điểm khác so với hệ thống giáo án của phương pháp giáo dục truyền thống đó là: Giáo án Montessori được chia ra làm 2 phần: Phần chuẩn bị và phần hướng dẫn thực hiện. (Phụ lục 5: Các ví dụ, giáo án ứng dụng bài tập Montessori trong các hoạt động) Bước 2: Sau khi soạn giáo án xong tôi chia sẻ các bài giảng cùng với bạn đồng nghiệp tại lớp để các đồng chí trong lớp cùng nắm bắt được các hình thức thực hiện để phối kết hợp trong công tác hướng dẫn trẻ thực hiện. Bước 3: Chuẩn bị môi trường cho trẻ hoạt động và giáo viên hướng dẫn trẻ. Để trẻ có thể vận dụng những đồ dùng trực quan vào những giờ học và để đạt kết quả tốt nhất, bản thân người giáo viên đầu tiên phải là người chuẩn bị một môi trường học tập tốt nhất cho trẻ, bởi môi trường học tập giúp trẻ thích ứng với môi trường xung quanh. Khi sắp xếp môi trường học tập cũng như giáo cụ trực quan cho trẻ cần chú ý đến không gian lớp học, bầu không khí trong lớp phải ấm áp, thân thiện, tràn đầy tình thương, kệ đặt giáo cụ phải phù hợp với trẻ (Trẻ dễ
16 lấy và dễ cất) giáo cụ đẹp, ngay ngắn, gọn gàng, sạch sẽ, sắp xếp theo trật tự và mỗi bộ giáo cụ Montesori đều mang tính duy nhất. Bản thân người giáo viên phải tôn trọng hoạt động của trẻ, không làm gián đoạn suy nghĩ của trẻ, khi trẻ mắc lỗi sai thì không nên phê phán, khi trẻ muốn nghỉ ngơi nên tôn trọng sự lựa chọn của trẻ. Để trẻ có thể thực hành một cách tốt nhất thì người giáo viên khi thao tác với các giáo cụ phải chọn vị trí ngồi cho phù hợp làm sao để trẻ có thể nhìn thấy cô một cách dễ dàng, khi bê giáo cụ cô phải bê bằng 2 tay, khay giáo cụ phải được đặt trên thảm hoặc trên bàn 1 cách ngay ngắn và tôn trọng, khi thao tác phải thực hiện 1 cách chính xác, thật chậm để trẻ có thể học và làm theo. Bước 4: Quay video hướng dẫn phụ huynh chuẩn bị giáo cụ phù hợp với bài tập và hướng dẫn trẻ thực hiện các bài tập Montessori đơn giản trong thời gian nghỉ ở nhà . Bước 5: Đưa trẻ vào thực hành hoạt động với các bài tập. Căn cứ vào số lượng trẻ tại lớp mà tôi và bạn đồng nghiệp tại lớp chia nhau ra phụ trách từng nhóm trẻ và cứ như vậy luân phiên phụ trách nhóm trẻ theo từng tuần, tháng để trẻ luân phiên có thể được học hết các bài tập mà tôi đã soạn giáo án, để trẻ chơi được hết các bài tập ở các góc chơi khi trẻ trở lại trường. Kết quả: Với 32 bộ giáo cụ đã được thiết kế được tôi đã ứng dụng cho 100% trẻ trong lớp. Từ đấy tôi đã xây dưng được 10 bài tập với các lĩnh vực khác nhau với giáo án chi tiết về phần chuẩn bị, cách hướng dẫn để làm tư liệu cho giáo viên trong khối, tổ chuyên môn cùng nhau học hỏi trao đổi về kinh nghiệm về ứng dụng Montessori hiệu quả trong thời gian trẻ nghỉ ở nhà. Mỗi một bộ giáo cụ sẽ có những mục đích khác nhau, sẽ mang lại cho trẻ những trải nghiệm khác nhau, trẻ hiểu biết hơn, sẽ có những kinh nghiệm, những kĩ năng trong cuộc sống hàng ngày. Những bộ giáo cụ này có tính ứng dụng cao vì vậy trẻ lớp tôi đã được thao tác rất nhiều lần vào các giờ hoạt động như hoạt động ở góc toán, góc tạo hình, góc kĩ năng sống, giờ hoạt động chiều (Rèn kĩ năng vệ sinh, giáo dục kĩ năng sống). 90% trẻ ngày càng mạnh dạn và tự tin hơn, chủ động hơn trong mọi công việc. Trẻ thao tác một cách thuần thục hơn, trẻ thích thú hơn khi tham gia hoạt động, có kỹ năng thực hiện bài tập đơn giản khi ở nhà. 23/28 trẻ gửi video, hình ảnh tương tác trên zalo nhóm thực hiện bài tập như lau lá cây, gấp quần áo, cài quai mũ bảo hiểm, nhặt rau, 90% trẻ hứng thú với bài tập Montessori ở các góc chơi khi đi học trở lại, 87% trẻ thực hiện được các bài tập Montessori lồng ghép đưa vào hoạt động chơi các góc. Điều này khiến trẻ lớp tôi cảm thấy rất vui, hào hứng, thích thú khi đến lớp trẻ có tính tự tin, tự lập, chủ động và mạnh dạn khi tham gia các hoạt động với cô và các bạn. Vì vậy mà tỷ lệ chuyên cần ở lớp tôi rất cao đạt 94%.
17 3.4. Biện pháp 4: Trao đổi, chia sẻ với đồng nghiệp cách thiết kế giáo cụ Montessori và ứng dụng vào các hoạt động cho trẻ Một tập thể tốt thì đòi hỏi phải có nhiều cá nhân tốt, nhận thấy được những lợi ích mà phương pháp Montessori mang lại trong giáo dục trẻ 4 - 5 tuổi tại tớp tôi phụ trách, tôi nghĩ rằng việc trao đổi chia sẻ với đồng nghiệp nhằm phát huy những ứng dụng của phương pháp Montessori trong giáo dục trẻ là cần thiết, phù hợp với điều kiện của năm học này khi trẻ nghỉ một thời gian dài ở nhà do dịch Covid-19. Việc trao đổi, chia sẻ với đồng nghiệp trong nhà trường là một trong những biện pháp hữu hiệu để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ của bản thân mỗi người giáo viên, đặc biệt cách làm này càng cần thiết khi đội ngũ giáo viên trong tổ khối cùng nhau bàn bạc, trao đổi và chia sẻ nhưng kinh nghiệm hay trong xây dựng các bài tập Montessori và ứng dụng các bài tập hiệu quả vào các hoạt động giáo dục trẻ trong thời gian nghỉ ở nhà cũng như khi đến lớp. Hơn nữa, giáo viên sẽ chia sẻ cách làm hay, sáng tạo trong thiết kế được những bộ giáo cụ Montessori có tính thẩm mỹ, độ bền cao đưa vào sử dụng làm phong phú thêm các bộ giáo cụ Montessori ở lớp, ở trường cũng như tư vấn hướng dẫn phụ huynh cách chuẩn bị giáo cụ cho trẻ hoạt động ở nhà đồng nhất giữa các lớp trong nhà trường. Cách làm cũ: Những năm học trước, giáo viên tự tìm hiểu phương pháp giáo dục Montessori qua sách, báo, internet … Một số giáo viên đã biết ứng dụng và lồng ghép phương pháp Montessori vào tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ 4 - 5 tuổi nhưng chưa mạnh dạn trao đổi,chia sẻ cùng nhau học hỏi kinh nghiệm dẫn đến hiệu quả chưa cao, chưa có sự đồng bộ trong thiết kế giáo cụ những như thao hướng dẫn trẻ thực hiện bài tập Montessori một cách chính xác, nhẹ nhàng và duyên dáng như bản chất của các bài tập phương pháp Montessori. Cách làm mới: Việc lan tỏa chia sẻ phương pháp này đáp ứng thỏa mãn nhu cầu của giáo viên, giúp cho giáo viên trong tổ khối nhỡ vận dụng thành thạo phương pháp Montessori giáo dục trẻ 4 - 5 tuổi một cách có hệ thống, bài bản, cũng như việc đổi mới hình thức ứng dụng phương pháp Montessori vào hoạt động giáo dục trẻ trong thời gian nghỉ phòng chống dịch Covid-19 hiệu quả nhất. Tôi nhận thấy biện pháp này rất cần thiết và quan trọng để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ của bản thân. Để làm được như vậy tôi đã tiến hành như sau: Đầu tiên, tôi cùng tổ trưởng khối tôi tham mưu ý kiến đề xuất của mình với ban giám hiệu nhà trường về việc tổ chức tập huấn, chia sẻ một số kinh nghiệm trong việc thiết kế đồ dùng Montessori và việc vận dụng ứng dụng
18 phương pháp Montessori trong các hoạt động giáo dục trẻ 4 - 5 tuổi tại trường và nhận được sự ủng hộ. Trên cơ sở đó trong các giờ sinh hoạt chuyên môn trực tuyến hàng tháng tôi trao đổi chia sẻ với đồng nghiệp về phương pháp giáo dục Montessori, bản thân tôi đã trực tiếp thực hiện các thao tác mẫu để đồng nghiệp học hỏi cũng như trao đổi, góp ý về cách thực hiện các thao tác của bài tập đi đến thông nhất cách hướng dẫn bài tập trong nhà trường giữa các khối lớp. Cuối cùng sau khi thao tác mẫu xong tôi đã mời các đồng nghiệp nhận xét đóng góp ý kiến cho tôi để nhận xét tìm ra những ưu điểm và hạn chế trong việc ứng dụng các đồ dùng vào trong hoạt động giáo dục trẻ. Cuối cùng tôi mời các đồng chí giáo viên trong tổ khối tôi cùng lên thực hiện thao tác các bài tập. Kết quả: Có 13 nội dung về ứng dụng phương pháp Montessori đã được tôi đưa ra trong các giờ sinh hoạt chuyên môn và được đồng nghiệp nhận xét góp ý. 12/12 đồng chí nhận thức được về kiến thức, nguyên tắc, phương pháp giảng dạy của phương pháp Montessori, 12/12 đồng chí có khả năng thiết kế được các bộ giáo cụ và ứng dụng Mon một cách thành thạo. Ngoài ra số lượng video phối hợp với giáo viên trong khối xây dựng các video hướng dẫn các bài tập Monessori trong thời gian trẻ nghỉ ở nhà là 15 video. Số lượng bộ giáo cụ phối hợp với đồng nghiệp trong khối thiết kế là 10 bộ giáo cụ. 3.5. Biện pháp 5: Đẩy mạnh công nghệ công thông tin trong việc phối hợp với phụ huynh hướng dẫn trẻ bài tập Montessori trong thời gian nghỉ dịch “Cha mẹ là những người thầy đầu tiên của bé”. Nếu cha mẹ đi cùng với con suốt quãng đường đời đặc biệt là những năm tháng tuổi thơ sẽ tạo nên một nền tảng vững chắc cho bé khi trưởng thành. Xác định được tầm quan trọng của mối quan hệ giữa phụ huynh và nhà trường, ngay từ đầu năm học, tôi luôn giao tiếp với phụ huynh qua các buổi họp phụ huynh, giao lưu trực tuyến, kênh truyền thông của lớp bằng một thái độ tích cực thân thiện mạnh dạn trao đổi cụ thể với phụ huynh nắm bắt kịp thời những thông tin về đặc điểm tâm lý mức độ hiểu biết và khả năng nhận thức của trẻ. Hơn nữa, phương pháp Montessori là một phương pháp mới, hình thức tổ chức và phương pháp truyền đạt của Montessori cũng khác so với phương pháp giáo dục truyền thống. Hầu hết các bậc phụ huynh chưa được tiếp cận trực tiếp với phương pháp Montessori nhất là các giáo cụ và thao tác hướng dẫn các bài tập. Chính vì vậy, công tác tuyên truyền kết nối với phụ huynh chăm sóc giáo dục cũng như hướng dẫn trẻ thực hiện một số bài tập Montessori trong thời gian nghỉ dịch ở nhà là rất quan trọng. Bởi thời gian này trẻ tiếp xúc nhiều, chơi cùng với ông bà, bố mẹ cả ngày. Để thực hiện tốt nội dung này thì tôi đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin