Sáng kiến kinh nghiệm: Phương pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm hóa học 12 phần kim loại

1<br /> <br /> SƠ LƢỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC<br /> I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN<br /> 1.Họ và tên : NGUYỄN TRÍ NGẪN<br /> 2. Ngày tháng năm sinh : 14 tháng 10 năm 1972<br /> 3.Nam, nữ : Nam<br /> 4. Địa chỉ : tổ 16 khu Văn Hải, thị tấn Long Thành, Long Thành, Đồng Nai<br /> 5. Điện thoại : CQ :0613844081, NR : 0613545279; ĐTDĐ :0909083720<br /> 6. Fax :<br /> Email : metalebook@gmail.com<br /> 7. Chức vụ : Giáo viên<br /> 8.Đơn vị công tác : Trƣờng THPT LONG THÀNH<br /> II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO<br /> - Học vị ( trình độ chuyên môn, nghiệp vụ) cao nhất : Thạc sỹ<br /> - Năm nhận bằng : 2011<br /> - Chuyên ngành đạo tạo : Hoá học<br /> III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC<br /> -Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm : Hoá học<br /> -Số năm có kinh nghiệm :16 năm<br /> - Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây<br /> “Hƣớng dẫn phƣơng pháp giải toán hoá hữu cơ bằng phƣơng pháp tƣơng đƣơng”<br /> năm 2003<br /> “ Một số phƣơng pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm Hóa học” năm 2008<br /> “ Phân loại và phƣơng pháp giải bài tập Hóa học 12 phần kim loại” năm 2011<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> PHƢƠNG PHÁP GIẢI NHANH BÀI TẬP<br /> TRẮC NGHIỆM HÓA HỌC 12 PHẦN KIM LOẠI<br /> Tên sáng kiến kinh nghiệm :<br /> <br /> 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI<br /> Trong những năm gần đây, với hình thức thi trắc nghiệm yêu cầu học sinh trong một<br /> khoảng thời gian ngắn các em phải giải quyết một số lƣợng bài tập tƣơng đối lớn. Đây chính<br /> là vấn đề khá khó khăn đặt ra cho cả thầy lẫn trò. Để giải quyết vần đề khó khăn này giáo<br /> viên phải hƣớng dẫn học sinh phƣơng pháp giải bài tập theo từng chủ đề. Trong mỗi chủ đề<br /> đều có phần cơ sở lý thuyết, ví dụ minh họa và bài tập vận dụng đề học sinh luyện tập. Muốn<br /> giải nhanh bài tập trắc nghiệm thì yêu cầu học sinh phải biết nhận ra bài toán thuộc dạng nào,<br /> phƣơng pháp nào là tối ƣu nhất, để từ đó đƣa ra phƣơng pháp giải một cách nhanh nhất, chính<br /> xác nhất, đặc biệt là những bài toán hoá khá phức tạp có nhiều phản ứng xảy ra.<br /> Trong các đề thi Đại học - Cao đẳng của bộ từ năm 2007-2011 phần kim loại chiếm một<br /> phần quan trọng trong cấu trúc đề thi. Phần kim loại có rất nhiều dạng bài tập khác nhau, mỗi<br /> dạng bài tập có những phƣơng pháp đặc trƣng để giải. Trong quá trình đứng lớp, tôi đã tích<br /> lũy đƣợc những kinh nghiệm đáng quí. Với mong ƣớc, giúp các em học sinh nắm chắc các<br /> phƣơng pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm phần kim loại, đã thôi thúc tôi viết chuyên đề<br /> “PHƢƠNG PHÁP GIẢI NHANH BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM HÓA HỌC 12 PHẦN<br /> KIM LOẠI”<br /> Do thời gian hạn chế nên trong chuyên đề này tôi xin gới hạn phạm vi nghiên cứu:<br /> chương “Đại cương về kim loại” và chương “Kim loại kiềm-Kim loại kiềm thổ-Nhôm” sách<br /> Hóa học lớp 12 nâng cao<br /> 2. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI<br /> 2.1. Cơ sở lý luận<br /> - Dựa theo kiến thức nền tảng là sách giáo khoa Hóa học 12 nâng cao<br /> - Dựa vào nội dung các định luật: bảo toàn khối lƣợng, bảo toàn electron, bảo toàn điện tích,<br /> bảo toàn nguyên tố, bảo toàn số mol…<br /> - Các phƣơng pháp: dùng công thức tƣơng đƣơng, phƣơng pháp tăng giảm khối lƣợng, sử<br /> dụng phƣơng trình ion rút gọn, phƣơng pháp biện luận, phƣơng pháp ghép ẩn số, phƣơng<br /> pháp dựa theo sơ đồ phản ứng, sơ đồ đƣờng chéo, phƣơng pháp tự chọn lƣợng lƣợng chất,<br /> phƣơng pháp qui đổi …<br /> 2.2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài<br /> 2.2.1. Phƣơng pháp giải toán : Kim loại tác dụng với axit (HCl, H2SO4 loãng)<br /> 2.2.1.1. Cơ sở lý thuyết<br /> a. Kim loại tác dụng với dung dịch HCl<br /> Ta có sơ đồ tổng quát nhƣ sau:<br /> KL + 2HCl muối +H2(1)<br /> Từ (1) ta luôn luôn có số mol HCl = 2 lần số mol H2<br /> KL: có thể là một kim loại hay hỗn hợp nhiều kim loại<br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> Thông thƣờng đề bài hay cho số mol H2 ta suy ra số mol HCl hay ngƣợc lại<br /> Đề bài hay yêu cầu tính khối lƣợng muối khan ta có thể sử dụng định luật bảo toàn<br /> khối lƣợng<br /> mmuoá  mKL  mHCl  mH<br /> i<br /> <br /> 2<br /> <br /> Hay : mmuoá  mKL  mCl (nCl  2.nH )<br /> i<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2<br /> <br /> m muối = mKL+ 71.nH2<br /> b. Kim loại tác dụng với dung dịch H2SO4 loãng<br /> Ta có sơ đồ tổng quát nhƣ sau:<br /> KL + H2SO4 loãng muối +H2 (2)<br /> Từ (2) ta luôn luôn có số mol H2SO4 = số mol H2<br /> KL: có thể là một kim loại hay hỗn hợp nhiều kim loại<br /> Thông thƣờng đề bài hay cho số mol H2 ta suy ra số mol H2SO4 hay ngƣợc lại<br /> Đề bài hay yêu cầu tính khối lƣợng muối khan ta có thể sử dụng định luật bảo toàn<br /> khối lƣợng<br /> mmuoá  mKL  mH SO  mH<br /> i<br /> 2<br /> <br /> 4<br /> <br /> 2<br /> <br /> Hay : mmuoá  mKL  mSO (nSO  nH )<br /> i<br /> 2<br /> 4<br /> <br /> 2<br /> 4<br /> <br /> 2<br /> <br /> m muối = mKL+ 96.nH2<br /> c.Kim loại tác dụng với dung dịch hỗn hợp gồm HCl và H2SO4 loãng<br /> Ta có sơ đồ tổng quát nhƣ sau:<br /> KL + 2H+ muối +H2 (3)<br /> Từ (3) ta luôn luôn có số mol H+ = 2 lần số mol H2<br /> KL: có thể là một kim loại hay hỗn hợp nhiều kim loại<br /> Đề bài hay yêu cầu tính khối lƣợng muối khan ta có thể sử dụng định luật bảo toàn<br /> khối lƣợng<br /> mmuoá  mKL  mH SO  mHCl  mH<br /> i<br /> 2<br /> <br /> 4<br /> <br /> 2<br /> <br /> Hay : mmuoá  mKL  mSO  mCl (nSO  nH , nCl  2.nH )<br /> i<br /> 2<br /> 4<br /> <br /> <br /> <br /> 2<br /> 4<br /> <br /> 2<br /> <br /> <br /> <br /> 2<br /> <br /> 2.2.1.2. Ví dụ minh họa<br /> Ví dụ 1: Cho 11 gam hỗn hợp gồm Al, Fe tác dụng vừa đủ với dung dịch HCl thu đƣợc<br /> dung dịch X và 8,96 lít H2 (ở đktc). Cô cạn dung dịch X số gam muối khan thu đƣợc là<br /> A.39,4.<br /> <br /> B.43,9.<br /> <br /> C.25,2.<br /> <br /> D.40,2.<br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> Hướng dẫn giải<br />  Cách 1<br /> KL + 2HCl muối +H2<br /> Số mol H2 = 0,4 (mol) số mol Cl- = 0,8(mol)<br /> mmuoá  mKL  mCl   11 35,5.0,8  39,4( gam)<br /> i<br /> <br /> ( Đáp án A)<br />  Cách 2: Vận dụng công thức<br /> m muối = mKL+ 71.nH2 = 11+ 0.4. 71= 39,4( gam)<br /> Ví dụ 2: Cho 1,48 gam hỗn hợp gồm Al, Mg, Zn tác dụng vừa đủ với dung dịch HCl thu<br /> đƣợc dung dịch X và 0,896 lít H2 (ở đktc). Cô cạn dung dịch X số gam muối khan thu đƣợc là<br /> A.3,94.<br /> <br /> B.4,32.<br /> <br /> C.2,52.<br /> <br /> D.4,02.<br /> <br /> Hướng dẫn giải<br />  Cách 1<br /> KL + 2HCl muối +H2<br /> Số mol H2 = 0,04 (mol) số mol Cl- = 0,08(mol)<br /> mmuoá  mKL  mCl   1,48  35,5.0,08  4,32( gam)<br /> i<br /> <br /> Cách 2: Vận dụng công thức<br /> m muối = mKL+ 71.nH2 = 1,48+ 0.04. 71= 4,32( gam)<br /> ( Đáp án B)<br /> Ví dụ 3: Cho 2,96 gam hỗn hợp gồm Al, Fe, Zn tác dụng vừa đủ với 100ml dung dịch HCl<br /> 1,4M thu đƣợc dung dịch X và H2. Cô cạn dung dịch X số gam muối khan thu đƣợc là<br /> A.8,07.<br /> <br /> B.9,73.<br /> <br /> C.8,52.<br /> <br /> D.7,93.<br /> <br /> Hướng dẫn giải<br />  Cách 1<br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> KL + 2HCl muối +H2<br /> Số mol HCl = 0,14 (mol) = số mol Clmmuoá  mKL  mCl   2,96  35,5.0,14  7,93( gam)<br /> i<br /> <br />  Cách 2 : Vận dụng công thức<br /> m muối = mKL+ 71.nH2 = 2,96+<br /> <br /> 0,14<br /> .71  7,93( gam)<br /> 2<br /> <br /> ( Đáp án D)<br /> Ví dụ 4: Cho 11 gam hỗn hợp gồm Al, Fe tác dụng vừa đủ với dung dịch H2SO4 loãng thu<br /> đƣợc dung dịch X và 8,96 lít H2 (ở đktc). Cô cạn dung dịch X số gam muối khan thu đƣợc là<br /> A.49,4.<br /> <br /> B.43,9.<br /> <br /> C.25,2.<br /> <br /> D.40,2.<br /> <br /> Hướng dẫn giải<br />  Cách 1<br /> KL + H2SO4 muối +H2<br /> Số mol H2SO4= 0,4 (mol) = số mol SO42mmuoá  mKL  mSO2  11 96.0,4  49,4( gam)<br /> i<br /> 4<br /> <br /> Cách 2 : Vận dụng công thức<br /> m nuối= mKL+ 96 . nH2 =11+96.0,4 = 49,4(gam)<br /> ( Đáp án A)<br /> Ví dụ 5: Cho 6,88 gam hỗn hợp gồm Mg, Al, Fe, Zn tác dụng vừa đủ với dung dịch H2SO4<br /> loãng thu đƣợc dung dịch X và 2,24 lít H2 (ở đktc). Cô cạn dung dịch X số gam muối khan<br /> thu đƣợc là<br /> A.19,14.<br /> <br /> B.16,84.<br /> <br /> C.16,48.<br /> <br /> D.10,42.<br /> <br /> Hướng dẫn giải<br />  Cách 1<br /> KL + H2SO4 muối +H2<br /> Số mol H2= 0,1 (mol) = số mol SO425<br /> <br />