zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day Địa lý tự nhiên lớp 12

Chia sẻ: Thị Diễm | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:36

Báo xấu

2.036
lượt xem 1.242
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong việc dạy và học môn Địa lí ở trương phổ thông, Atlat Địa lí Việt Nam có ý nghĩa hết sức quan trọng. Có thể coi đó là “cuốn sách giáo khoa” Địa lí đặc biệt, mà nội dung của nó được thể hiện chủ yếu bằng bản đồ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day Địa lý tự nhiên lớp 12

Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 ÔN TẬP ĐỊA LÝ THPT LỚP 12 Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng Atlat trong giảng dạy địa lý tự nhiên lớp 12 Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An -1-
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 LỜI NÓI ĐẦU Trong việc dạy và học môn Địa lí ở trương phổ thông, Atlat Địa lí Việt Nam có ý nghĩa hết sức quan trọng. Có thể coi đó là “cuốn sách giáo khoa” Địa lí đặc biệt, mà nội dung của nó được thể hiện chủ yếu bằng bản đồ. Cuốn Atlat Địa lí Việt Nam được biên soạn đã minh chứng cho tầm quang trọng của Atlat. Cho đến nay việc khai thác kiến thức vận dụng vào học tập và giảng dạy chưa được nhiều ,đặc biệt là khai thác thông tin trong đó nhiều giáo viên và học sinh chưa khai thác được hoặc lúng túng khi sử dụng .Chính vì vậy sáng kiến kinh nghiệm “ SỬ DỤNG ATLAT TRONG GIẢNG DẠY ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN LỚP 12 “ nhằm giúp học sinh biết cách học và khai thác được hệ thống kiến thức về địa lí tự nhiên Tổ quốc ta trong “sáng kiến kinh nghiệm này” này.Đối tượng sử dụng tài liệu trên là tương đối rộng rãi, từ học sinh lớp 8 (phần Địa lí tự nhiên Việt Nam), cho đến nay (và chủ yếu) học sinh lớp 12 (phục vụ cho việc học hàng ngày,cho ôn tập và chuẩn bị kiến thức thi tốt nghiệp THPT…) Nội dung sáng kiến được sắp xếp khái quát một số vấn đề chung về kiến thức và kĩ năng khai thác Atlat Địa lí Việt Nam. Trong giảng dạy và học tập là trọng tâm của sáng kiến này. Hy vọng rằng đây là tài liệu tham khảo bổ ích và thiết thực không chỉ cho đông đảo học sinh mà cho cả các thầy cô giáo trong quá trình dạy và học môn Địa lí.Bản thân rất mong được sự góp ý của đồng nghiệp để sáng kiến được hoàn thiện hơn. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An -2-
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI Atlat địa lí Việt Nam là một tài liệu học tập hữu ích không chỉ đối với học sinh mà còn cả với giáo viên THPT, Nội dung của Atlat Địa lí Việt Nam được thành lập dựa trên chương trình Địa lí Việt Nam ở trường phổ thông nhằm phục vụ các đối tượng học sinh lớp 8, lớp 9 và lớp 12. - Phần tự nhiên (địa hình, địa chất khoáng sản, khí hậu, đất, thực vật và động vật) và ba miền tự nhiên. Các bản đồ trong bản Atlat Địa lí Việt Nam tỉ lệ chung cho các trang bản đồ chính là 1:6.000.000, tỉ lệ 1:9.000.000 dùng trong các bản đồ ngành và tỉ lệ 1:18.000.000 cho các bản đồ phụ,tỉ lệ 1:3.000.000 đối với bản đồ các miền tự nhiên đây là các trang bản đồ rất thuận lợi cho việc khai thác sử dụng trong giảng dạy và học tập địa lý tự nhiên lớp 12. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An -3-
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 II. CƠ SỞ THỰC TIẾN CỦA ĐỀ TÀI Kĩ năng khai thác bản đồ nói chung và Atlat Địa lí Việt Nam nói riêng là kĩ năng cơ bản của môn Địa lí.Nếu không nắm vững kĩ năng này thì khó có thể hiểu và giải thích được các sự vật, hiện tượng địa lí, đồng thời cũng rất khó tự mình tìm tòi các kiến thức địa lí khác. Do vậy,việc rèn luyện kĩ năng làm việc với bản đồ nói chung, Atlat Địa lí Việt Nam nói riêng, là không thể thiếu khi hoc môn Địa lí. - Thông thường khi làm việc với Atlat Địa lí Việt Nam, học sinh cần phải: + Hiểu hệ thống kí, ước hiệu bản đồ (trang bìa của Atlat) + Nhận biết, chỉ và đọc được tên các đối tượng địa lí trên bảng đồ. + Xác định phương hướng, khoảng cách, vĩ độ, kinh độ, kích thước, hình thái và vị trí các đối tượng địa lí trên lãnh thổ. + Mô tả đặc điểm đối tượng trên bảng đồ. + Xác định các mối liên hệ không gian trên bảng đồ. + Xác định các mối quan hệ tương hỗ và nhân quả thể hiện trên bảng đồ. + Mô tả tổng hợp một khu vực, một bộ phận lãnh thổ (vị trí địa lí, địa hình, khí hậu, thủy văn, đất đai, thực vật, động vật, …) - Để khai thác các kiến thức địa lí có hiệu quả từ tập Atlat Địa lí Việt Nam, cần lưu ý việc khai thác và sử dụng thông tin ở từng trang như sau: + Đối với trang đầu của Atlat Địa lí Việt Nam: học sinh cần hiểu được ý nghĩa, cấu trúc, đặc điểm của Atlat; nắm chắc các kí hiệu chung. + Đối với các trang bản đồ trong Atlat Địa lí Việt Nam: Học sinh phải xác định được vị trí địa lí, giới hạn lãnh thổ, ; nêu đặc điểm của các đối tượng địa lí (đất, khí hậu, nguồn nước, khoáng sản, ); trình bày sự phân bố các đối tượng địa lí, như: khoáng sản, đất đai, địa hình, … ; giải thích sự phân bố các đối tượng địa lí; phân tích mối quan hệ giữa các đối tượng địa lí, phân tích mối quan hệ giữa các yếu tố tự nhiên với nhau (khí hậu và sông ngoài, đất và sinh vật, cấu trúc địa chất và địa hình,…), giữa các yếu tố, tự nhiên, … ; đánh giá các nguồn lực phát triển nghành và vùng kinh tế; trình bày tìm năng, hiện trạng phát triển của một ngành, lãnh thổ,; phân tích mối quan hệ giữa các ngành và các lãnh thỗ linh tế với nhau; ; trình bày tổng hợp các đặc điểm của một lãnh thổ. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An -4-
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 Trong nhiều trường hợp, học sinh phải chồng xếp các trang bản đồ Atlat để trình bày về một lãnh thổ địa lí cụ thể.Ví dụ, câu hỏi dựa vào Atlat địa lí để viết một báo cáo ngắn đánh giá điều kiện tự nhiên đối với của một vùng hoặc một tỉnh. Để làm được câu này, HS phải sử dụng các trang bản đồ hành chính, hình thể, địa chất và khoáng sản, khí hậu, đất, thực vật và động vật, các miền tự nhiên…. - Thông thường khi phân tích, hoặc đánh giá một đối tượng địa lí, học sinh cần tái hiện vốn tri thức địa lí đã có của bản thân vào việc đọc các trang Atlat. Về đại thể, có thể dựa vào một số gợi ý sau đây: + Vị trí địa lí, phạm vi của lãnh thổ (thường là vùng kinh tế, hoặc một đơn vị hành chính)  Vị trí của lãnh thổ: tiếp giáp với những vùng lãnh thổ nào.  Diện tích và phạm vi lãnh thổ.  Đánh giá ý nghĩa của vị trí địa lí và diện tích lãnh thổ đối với phát triển kinh tế - xã hội. + Địa chất  Sơ lược về lịch sử phát triển địa chất (những nét tổng quát về lịch sử địa chất kiến tạo đã diễn ra trong lãnh thổ, từ cổ nhất đến trẻ nhất).  Đặc điểm và phân bố các loại đá (xét theo nguồn gốc phát sinh: mắc ma, biến chất, trầm tích; tỉ lệ các loại đá: loại chủ yếu, loại thứ yếu; tuổi của đá: Nguyên sinh (Pt), Cổ sinh (Pz), Trung sinh (Mz),Tân sinh (Kz).  Đặc điểm về cấu trúc kiến tạo (các đới kiến tạo, các tần cấu tạo theo niên đại ). + Khoáng sản  Khoáng sản năng lượng (trữ lượng, chất lượng, phân bố).  Kim loại (trữ lượng, chất lượng, phân bố).  Phi kim loại (trữ lượng, chất lượng, phân bố). + Địa hình  Những đặc điểm chính của địa hình (tỉ lệ diện tích các loại địa hình và sự phân bố của chúng; hướng nghiêng của địa hình, hướng chủ yếu của địa hình (đông, tây, nam, bắc),các bậc địa hình (chia theo độ cao tuyệt đối),tính chất cơ bản của địa hình. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An -5-
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12  Một số mối quan hệ giữa địa hình với các nhân tố khác: địa hình với vận động kiến tạo, địa hình với nham thạch,địa hình với kiến trúc địa chất (uốn nếp, đứt gãy…), địa hình với khí hậu.  Các khu vực địa hình (khu vực núi: sự phân bố, diện tích, đặc điểm chung, sự phân chia thành các khu vực nhỏ hơn;khu vực đồi; sự phân bố, diện tích, đặc điểm chung, các tiểu khu, vùng; khu vực đồng bằng: sự phân bố, diện tích, tính chất, các tiểu khu (nếu có). + Khí hậu  Các nét đặc trưng về khí hậu: bức xạ mặt trời, số giờ nắng (trong năm, ngày dài nhất, ngắn nhất), bức xạ tổng cộng (đơn vị: kcal/cm2/năm), cân bằng bức xạ (đơn vị: kcal/cm2/năm), độ cao Mặt Trời và ngày tháng Mặt Trời qua thiên đỉnh.  Xác định kiểu khí hậu với những đặc trưng cơ bản (kiểu khí hậu như: khí hậu nhiệt đới gió mùa, có mùa đông lạnh và ít mưa, mùa hạ nóng và mưa nhiều; hoặc khí hậu á xích đạo, nóng quanh năm, mùa mưa kéo dài, mùa khô ngắn nhưng sâu sắc; những chỉ số khí hậu, thời tiết cơ bản như: nhiệt độ trung bình năm, tổng nhiệt độ, biên độ nhiệt, cơ chế hoàn lưu các mùa, số đợt frông lạnh, số lần có hội tụ nhiệt đới, tháng nóng nhất, tháng lạnh nhất, lượng mưa trung bình năm, phân bố lượng mưa theo thời gian và không gian, tính chất mưa.  Tính chất theo mùa của khí hậu (sự khác biệt giữa các mùa).  Các miền hoặc khu vực khí hậu. + Thủy văn  Mạng lưới sông ngòi.  Đặc điểm chính của sông ngòi: mật độ dòng chảy, tính chất sông ngòi (hình dạng, ghềnh thác, độ uốn khúc, hướng dòng chảy, độ dốc lòng sông…), chế độ nước, môđun lưu lượng (lít/s/km2), hàm lượng phù xa.  Các sông lớn trên lãnh thổ (nơi bắt nguồn, nơi chảy qua, hướng chảy, chiều dài, các phụ lưu, chi lưu, diện tích lưu vực,độ dốc lòng sông, nham gốc chảy qua, chế độ nước, hàm lượng phù sa).  Giá trị kinh tế (giao thông, thủy lợi, thủy sản, công nghiệp….).Các vấn đề khai thác, cải tạo, bảo vệ sông ngòi. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An -6-
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 + Thổ nhưỡng  Đặc điểm chung (các loại thổ nhưỡng, đặc điểm của thổ nhưỡng, phân bố thổ nhưỡng)  Các nhân tố ảnh hưởng (đá mẹ, địa hình, khí hậu, sinh vật…). + Tài nguyên sinh vật  Thực vật: tính phong phú, đa dạng hay nghèo nàn về số loại cây, về cấu trúc thực bì (nguyên sinh, thứ sinh, các tầng tán, thảm cây…), tỉ lệ che phủ rừng, sự phân bố, đặc điểm các loại hình thực bì.  Động vật: các loại động vật hoang dã và giá trị của chúng, các vườn quốc gia (khu bảo tồn thiên nhiên hoặc khu dự trữ sinh quyển…), mức độ khai thác và các biện pháp bảo vệ. + Các miền tự nhiên  Vị trí địa lí  Đặc điểm tự nhiên (địa chất và khoáng sản, địa hình, khí hậu, sông ngòi, đất, thực và động vật).  Một số vấn đề về khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên.  Khai thác lâm sản.  Bảo vệ rừng và trồng rừng. + Du lịch  Tài nguyên du lịch tự nhiên (vườn quốc gia, hang động, nước khoáng, bãi biển, thắng cảnh).  Vị trí địa lí. - Làm việc với Atlat Địa lí Việt Nam,cũng cần chú ý đến việc phân tích các lát cắt, biểu đồ, số liệu… Đây được coi là các thành phần bổ trợ nhằm làm rõ, hoặc bổ sung những nội dung mà các bản đồ trong Atlat không thể trình bày rõ được. Thí dụ, các biểu đồ ở bản đồ du lịch bổ sung thêm nội dung tình hình phát triển và cơ cấu khách du lịch quốc tế của nước ta. Hoặc đối với bản đồ Các miền tự nhiên, các lát cắt địa hình trở thành minh chứng rất trực quan về hướng nghiêng và hình thái địa hình của từng miền. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An -7-
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 III. HƯỚNG DẪN HỌC VÀ KHAI THÁC ATLAT ĐỊA LÍ VIỆT NAM Bài 2: VỊ TRÍ ĐỊA LÝ, PHẠM VI LÃNH THỔ * Xác định các điểm cực trên phần đất liền của nước ta. HƯỚNG DẪN KHAI THÁC Dựa vào Atlat ta có thể xác định được các điểm cực trên đất liền của nước ta như sau: - Điểm cực Bắc: tại Lũng Cú (tỉnh Hà Giang). Có thể chi tiết hơn là ở vĩ tuyến 23 022’B, tại xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang - Điểm cực Nam: tại Xóm Mũi (tỉnh Cà Mau). Có thể chi tiết hơn là ở vĩ tuyến 8030’N, tại Xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau. - Điểm cực Đông: tại bán đảo Hòn Gốm (tỉnh Khánh Hòa). Có thể chi tiết hơn là ở kinh tuyến 109024’Đ, tại bán đảo Hòn Gốm, xã Vạn Thạnh, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa. - Điểm cực Tây: tại Apachải (tỉnh Điện Biên). Có thể chi tiết hơn là ở kinh tuyến 102 010’Đ, trên núi Pulasan tại xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An -8-
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 * Xác định trên biểu đồ các nước có trung đường biên giới trên đất liền với nước ta. Kể tên các tỉnh có đường biên giới giáp với các nước ấy. HỨƠNG DẪN KHAI THÁC Các nước có chung đường biên giới trên đất liền với nước ta và các tỉnh có chung đường biên giới với mỗi nước: Các nước Trung Quốc Lào Campuchia tiếp giáp Phía tiếp Bắc Tây Tây nam giáp chủ yếu Điên Biên, Lai Điên Biên, Sơn La, Kon Tum,Gia Lai, Các tỉnh Châu, Hà Giang, Thanh Hóa, Nghệ Đăk lăk, Đăk dọc đường Cao Bằng, Lạng An, Hà Tĩnh, Quảng Nông, Bình Phước, biên giới Sơn, Quảng Ninh (6 Bình, Quảng trị, Tây Ninh, Long tỉnh). Thừa Thiên Huế, An, Đồng Tháp, Quảng Nam, Kon An Giang, Kiên Tum (10 tỉnh). Giang (10 tỉnh). * Xác định trên bản đồ các tỉnh giáp biển của nước ta lần lượt từ Bắc vào Nam. HƯỚNG DẪN KHAI THÁC Các tỉnh giáp biển của nước ta lần lượt từ Bắc vào Nam là: Quảng Ninh, Hải phòng, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng trị, Thừa Thiên - Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Bà Rịa – Vũng Tàu, TP Hồ Chí Minh, Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang (28 tỉnh). Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An -9-
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 *Kể tên một số đảo, quần đảo ở nước ta. a. Các đảo và quần đảo xa bờ. - Hoàng Sa (thuộc huyện đảo Hoàng Sa – Đà Nẵng) - Trường Sa (thuộc huyện đảo Trường Sa – Khánh Hòa) b. Các đảo gần bờ - Các đảo, quần đảo ven bờ Bắc Bộ: + Đảo Vân Đồn,Cô Tô, Cái Bàu (Quảng Ninh). + Đảo Cát Hải và Bạch Long Vĩ (TP Hải Phòng). - Các đảo và quần đảo ven bờ Duyên hải miền Trung. + Đảo Cồn Cỏ (Quảng Trị). + Đảo Hoàng Sa (Đà Nẵng). + Đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi). + Đảo Hoàng Sa (TP Đà Nẵng). + Đảo Phú Quý (Bình Thuận). - Các đảo và quần đảo ven bờ Nam Bộ: + Đảo Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu). + Đảo Phú Quốc (Kiên Giang). *Hãy nêu đặc điểm vị trí địa lí của nước ta. Đặc điểm đó đã tác động như thế nào đến đặc điểm tự nhiên và việc phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng của nước ta. HƯỚNG DẪN KHAI THÁC 1. Đặc điểm - Lãnh thổ toàn diện của nước ta bao gồm hai bộ phận: phần đất liền và phần biển rộng lớn với các đảo và quần đảo ở phía Đông và Nam. Phần lãnh thổ trên đất liền của nước ta có đặc điểm: - Nằm ở rìa đông nam lục địa Á – Âu (quan sát bản đồ “Việt Nam trong Đông Nam Á” trang 2 hoặc sử dụng bản đồ “Ngoại thương” trang 19), phía bắc giáp Trung Quốc, phía tây giáp Lào và Campuchia, phía đông, đông nam giáp Biển Đông. - Giới hạn hệ tọa độ: + Điểm cực Bắc: tại Lũng Cú (tỉnh Hà Giang). Có thể chi tiết hơn là ở vĩ tuyến 23 022’B, tại xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An - 10 -
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 + Điểm cực Nam: tại Xóm Mũi (tỉnh Cà Mau). Có thể chi tiết hơn là ở vĩ tuyến 8030’N, tại Xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau. + Điểm cực Đông: tại bán đảo Hòn Gốm (tỉnh Khánh Hòa). Có thể chi tiết hơn là ở kinh tuyến 109024’Đ, tại bán đảo Hòn Gốm, xã Vạn Thạnh, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa. + Điểm cực Tây: tại Apachải (tỉnh Điện Biên). Có thể chi tiết hơn là ở kinh tuyến 102 010’Đ, trên núi Pulasan tại xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên. 2. Thuận lợi a. Đối với tự nhiên - Nằm ở vị trí rìa đông của bán đảo Đông Dương, trong khoảng vĩ độ từ 23023 ’B đến 8034’B, nước ta nằm hoàn toàn trong vành đai nhiệt đới nửa cầu Bắc, do đó thiên nhiên chúng ta mang đặc điểm cơ bản của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa với nền nhiệt ẩm cao. Vì vậy thảm thực vật nước ta bốn mùa xanh tốt, khác hẳn với cảnh quan hoang mạc của một số nước cùng vĩ độ ở Tây Nam Á và Châu Phi. - Cũng do nằm trong khu vực chịu ảnh hưởng của chế độ gió mùa châu Á, khu vực gió mùa điển hình trên thế giới, nên khí hậu nước ta có hai mùa rõ rệt: mùa đông bớt nóng và khô, mùa hạ nóng và mưa nhiều. - Nước ta nằm ở nơi giao nhau của hai vành đai sinh khoáng lớn trên thế giới là vành đai sinh khoáng Thái Bình Dương và vành đai sinh khoáng Địa Trung Hải nên có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, đặc biệt là các nguồn năng lượng và kim loại màu. Đây là cơ sở để phát triển một nền công nghiệp đa ngành, trong đó có nhiều ngành công nghiệp trọng điểm và mũi nhọn. - Nằm ở nơi giao thoa giữa các luồng di cư của nhiều luồn động vật và thực vật thuộc các khu hệ sinh vật khác nhau khiến cho tài nguyên sinh vật nước ta rất phong phú.Vị trí và hình thể nước ta đã tạo nên sự phân hóa đa dạng của tự nhiên thành các vùng tự nhiên khác nhau của miền Bắc với miền Nam, giữa đồng bằng miền núi, ven biển và hải đảo. b. Đối với việc phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội và quốc phòng. * Về kinh tế - Nằm ở ngã tư đường giao thông hàng hải và hàng không quốc tế, đầu mút của tuyến đường bộ xuyên Á nên có điều kiện phát triển các loại hình giao thông, thuận lợi trong việc phát triển quan hệ ngoại thương với các nước trong Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An - 11 -
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 và ngoài khu vực. Việt Nam còn là cửa ngõ mở lối ra biển của Lào, Đông Bắc Thái Lan, Campuchia và khu vực Tây Nam Trung Quốc. - Vị trí này có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển các ngành kinh tế, các vùng lãnh thổ, tạo điều kiện thực hiện chính sách mở cửa, hội nhập với các nước trên thế giới, thu hút đầu tư nước ngoài. * Về văn hóa – xã hội. - Việt Nam nằm ở nơi giao thoa các nền văn hóa khác nhau, nên có nhiều nét tương đồng về lịch sử, văn hóa – xã hội và mối giao lưu lâu đời với các nước trong khu vực. Điều đó góp phần làm giàu bản sắc văn hóa, kể cả kinh nghiệm sản xuất trên sơ sở một nền văn hóa chung nhưng đa dạng về hình thức biểu hiện. - Đây cũng là điều kiện thuận lợi cho nước ta chung sống hòa bình, hợp tác hữu nghị và cùng phát triển với các nước láng giềng và các nước trong khu vực Đông Nam Á. * Về quốc phòng - Nước ta có vị trí đặc biệt quan trọng của vùng Đông Nam Á – một khu vực kinh tế năng động và nhạy cảm với những biến động chính trị trên thế giới. - Biên Đông của nước ta là một hướng chiến lược có ý nghĩa sống còn trong công cuộc xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước. 3. Khó khăn - Thiên nhiên nhiệt đới gió mùa thiếu ổn định, sự phân mùa của khí hậu và thủy văn, tính thất thường của thời tiết, các tai biến thiên nhiên (bão, lụt, hạn hán, sâu bệnh…) thường xuyên xảy ra đã ảnh hưởngnhiều đến sản xuất và đời sống. - Nước ta diện tích không lớn, nhưng có đường biên giới trên bộ và trên biển kéo dài. Hơn nữa, Biển Đông lại chung với nhiều nước. Vì thế, việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của nước ta gặp nhiều khó khăn. - Sự năng động của các nước trong và ngoài khu vực đã đặt nước ta vào một tình thế vừa phải hợp tác cùng phát triển, vừa phải cạnh tranh quyết liệt trên thị trường thế giới trong điều kiện nền kinh tế còn chậm phát triển. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An - 12 -
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 Bài 4 + 5: LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN LÃNH THỔ (Trang 6,21,22,23,24.) * Nêu đặc điểm của một số loại đá xuất hiện trong thang địa tầng nhất trên lãnh thổ nước ta. Xác định trên bản đồ những vùng có thang địa tầng đó. Vị trí của chúng có mối quan hệ gì với vị trí của các mảng nền cổ đã được học . HƯỚNG DẪN Từ bảng chú giải của bản đồ tỉ lệ 1:6000.000 có thể thấy các địa tầng trong bản chú giải được xếp theo trình tự : hình thành muộn hơn thì xếp ở trên, chính vì vậy ô kí hiệu địa tầng nằm dưới cùng có tuổi cổ nhất ở nước ta đó là địa tầng thuộc giới Ackêôzôi – thông Ocđôvic dưới . - Đặc điểm của các loại đá có trong địa tầng này ( dựa vào nội dung bảng chú giải) : Các thàng tạo biến chất tạo móng kết tinh vỏ lục địa bao gồm các biến chất tướng granunit, đá phiến hai mica, đá phiến lục có tuổi biến chất Mêzôzôi sớm (245 triệu năm) của các đá trầm tích phun trào nguyên sinh có thể có tuổi Ackêôzôi- Ocđôvic sớm . - Các tầng có địa tầng thuộc giới Ackêôzôi- thống Ocđôvic dưới trên lãnh thổ nước ta là : + Vùng dọc thung lũng trung lưu sông Hồng (hiện nay là các dãy Hoàng Liên Sơn và Con Voi); + Vùng thượng nguồn sông chảy ; + Vùng thượng và trung lưu sông Mã ; + Vùng thung lũng sông Nậm Mô ( phía tây Nghệ An) + Vùng núi Bạch Mã và phần phía tây ; + Vùng Bắc Tây Nguyên . - Sự liên hệ với các mảng nền cổ : Các vùng đó tương ứng với các mảng nền cổ Hoàng Liên Sơn , Việt Bắc, Sông Mã, Pu Hoạt và khối nền cổ Kom Tum. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An - 13 -
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 * Xác định trên bản đồ những vùng có thang địa tầng trẻ nhất trên lãnh thổ nước ta. vị trí của chung tương ứng với dạng địa hình chủ yếu nào hiện nay? HƯỚNG DẪN KHAI THÁC - Tương tự như ở câu 1 ta có: vùng có độ tuổi địa tầng trẻ nhất nước ta là địa tâng thuộc giới Kainôzôi bao gồm các loại cuội, cát, sét kết và các thành tạo bở rời. - Vùng phân bố của địa tầng này chủ yếu ở duyên hải và phần hạ lưu các hệ thống sông lớn, tương ứng với nền địa hình của đông bằng (có độ cao dưới 200m ngày nay), ví dụ như Đồng bằng Bắc Bộ, đồng bằng Nam Bộ. * Hãy nêu sự phân bố của các mỏ dầu, mỏ khí đốt của nước ta. Vị trí của chúng có mối liên hệ gì với sự phân bố của các bồn trầm tích Kainôzôi. - Sự phân bố của các mỏ dầu, mỏ khí đốt: + Các mỏ dầu ở nước ta phân bố chủ yếu ở vùng thềm lục địa phía Nam với các mỏ lớn đã được đưa vào khai thác là: Hồng Ngọc, Rạng Đông, Bạch Hổ, Đại Hùng, Bunga Kêkoa. + Các mỏ khí đốt có cả ở trên đất liền (mỏ khí Tiền Hải, tỉnh Thái Bình) và ngoài khơi (các mỏ Lan Đỏ, Lan Tây) - Các mỏ dầu và khí đốt phân bố trang các bồn trầm tích Kainôzôi. Như vậy chúng được hình thành muộn hơn so với các mỏ than đá. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An - 14 -
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 *Hãy nêu sự phân bố (tên mỏ và tên tỉnh) của một số loại khoáng sản: than đá, sắt, bôxit, thiếc, apatit… HƯỚNG DẪN KHAI THÁC Phân bố một số loại khoáng sản như sau: Khoáng sản Tên mỏ Tên tỉnh Than đá Vang Danh, Hòn Gai, Cẩm Phả Quảng Ninh Quỳnh Nhai Điện Biên Lạc Thủy Ninh Bình Phấn Mễ Thái Nguyên Nông Sơn Quảng Nam Sắt Trại Cau Thái Nguyên Tùng Bá Hà Giang Văn Bàn, Quý Xa Yên Bái Thạch Khuê Hà Tĩnh Bôxit Măng Đen Kom Tum Đăk Nông Đăk Nông Di Linh, Đà Lạt Lâm Đồng Thiết Tĩnh Túc Cao Bằng Sơn Dương Tuyên Giang Quỳ Châu Nghệ An Apatit Cam Đường Lào Cai Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An - 15 -
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 Bài 6 : ĐẤT NƯỚC NHIỀU ĐỒI NÚI VÀ BÀI THỰC HÀNH 13 - Xác định trên bản đồ các dãy núi sau: Hoàng Liên Sơn, Con Voi, Hoành Sơn, Bạch Mã, Trường Sơn Bắc, và chỉ ra hướng núi đó ? Tên dãy núi Vị trí Hướng núi Hoàng Liên Sơn Phía bắc miền tự nhiên Tây Bắc – Đông Nam Tây Bắc và Bắc Trung Bộ, ngay sát sông Hồng Con Voi Phía tây bắc miền tự Tây Bắc – Đông Nam nhiên Miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ Hoành Sơn Dọc theo kinh tuyến 18 B Tây – Đông Bạch Mã Dọc theo kinh tuyến 16 B Tây – Đông Trường Sơn Bắc Rìa phía Tây Bắc Trung Tây Bắc – Đông Nam Bộ, thuộc Miền Tây Bác và Bắc Trung Bộ - Xác định các cánh cung sau: Sông Gâm , Ngân Sơn , Bắc Sơn , Đông Triều +Cánh cung Đông Triều : nằm ở ven biển + Hai cánh cung Ngân Sơn, Sơn nằm kẹp giữa hai cánh cung trên. - Các cao nguyên, sơn nguyên: Đồng Văn, Sín Chải, Mộc Châu, Playku, Daklak, Mơ Nông, Di Linh. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An - 16 -
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 HƯỚNG DẪN KHAI THÁC Dựa vào Atlat trang 9,10 có thể xác định các cao nguyên và sơn nguyên như sau: Tên cao nguyên Vị trí Đồng Văn Nằm ở cực Bắc nước ta,thuộc miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ. Sín Chải Thuộc miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ,ở phía tây dãy Hoàng Liên Sơn ( có đường vĩ tuyến 220B chạy qua ). Mộc Châu Thuộc miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ,nằm ở bờ phải sông Đà và gần hồ Hòa Bình. Playku Thuộc miền Nam Trung Bộ và Nam Bộ,có vĩ tuyến 140B chạy qua. Đaklak Nằm ở trung tâm của Tây Nguyên,ở khoảng 130B Di Linh Nằm ở phía Tây Nam thành phố Đà Lạt. HƯỚNG DẪN KHAI THÁC Dựa vào Atlat trang 9,10 có thể xác định các đỉnh núi cao của chúng như sau : Tên đỉnh núi Độ cao Vị trí (m) Mẫu Sơn 1541 Phía đông thành phố Lạng Sơn, gần biên giới Việt - Trung Phia Bắc 1930 Trên cánh cung Ngân Sơn, phía Tây thị xã Cao Bằng Phan- Xi - 3141 Trên dãy Hoàng Liên Sơn, phía tây thành phố Lào Păng Cai (là đỉnh núi cao nhất nước ta) Pu Hoạt 2452 Phía Tây thành phố Thanh Hóa, gần biên giới Việt- Lào Ngọc Lĩnh 2598 Phia bắc thị xã Kom Tum ( là đỉnh núi cao nhất phía Nam nước ta) Chư Yang Sin 2405 Phía bắc thành phố Đà Lạt , là điểm cuối của lát cắt A-B-C (Atlat trang 10) BÀI 9- 10 : THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI GIÓ MÙA Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An - 17 -
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 Döïa vaøo Atlat ñòa lí Vieät Nam vaø kieán thöùc ñaõ hoïc, haõy neâu những nhaân toá aûnh höôûng ñeán söï phaân hoaù khí hậu nước ta HÖÔNG DAÃN Trang Atlat söû duïng : trang 4+5 , trang7,trang9,trang 10 Nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán söû phaân hoaù khí haäu nöôc ta 1.Vò trí ñòa lí vaø hình daïng laõnh thoå Nöôùc ta naèm hoaøn toaøn trong vaønh ñai khí haäu nhieät ñôùi nöûa caàu baéc (8034’B ) neân nhaän löợng böùc xaï maët trôøi lôùn moïi ñòa phöông trong cả nöôùc trong naêm ñều coù hai laàn maët trôøi leân thieân ñænh Do laõnh thoå keùo daøi khoaûng 1650km theo chieàu Baéc –Nam töø 8034’ñeán 23023’ neân khí haäu coù söï khaùc bieät töø Baéc vaøo Nam 2. Ñia hình -Nöôùc ta vôùi ¾ dieän tích laø ñoài nuùi ,trong ñoù 70% ñoä cao döôùi 500m,15%coù ñoä cao töø 500—1000m, 15%ñoä cao treân 1000m -khí haäu chòu sö chi phoái cuûa ñòa hình + Taïo neân vaønh ñai khí haäu theo ñoä cao : Töø 0-600m : vaønh ñai khí haâu nhieät ñôùi . Treân 600-700m :vaønh ñai khí haäu caän nhieät treân nuùi Treân 2400-2600m :vaønh ñai khí haäu nuùi cao. +phaân hoaù theo höôùng söôøn : söôøn ñoùn gioù möa nhieàu ,söôøn khuaát gioù möa ít 3. Hoaït ñộng gioù muøa Coù hai loaïi gioù muøa hoaït ñoäng luaân phieân quanh naêm treân laõnh thoå nöôùc ta : - Gioù muøa ñoâng : + Gioù muøa ñoâng baéc hoaït ñoäng töø vó tuyeán 160B trôû ra baéc + Gioù tín phong ôû phía nam (xuaát phaùt töø trung taâm cao aùp treân bieån Thaùi Bình Döông _Tm,thoåi veà xích ñaïo) + Gioù muøa muøa haï : + Gioù taây nam Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An - 18 -
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 + Gioù muøa ñoâng nam -Söï luaân phieân cuûa caùc khoái khí theo muøa vaø caùc höôùng khaùc nhau taïo neân tính phaân muøa cuûa khí haäu Döïa vaøo Atlat ñia lí Vieät Nam vaø kieán thöùc ñaõ hoïc haõy xaùc ñònh treân baûn ñoà höôùng cuûa gioù muøa muøa haï, gioù muøa muøa ñoâng ôû nöôùc ta. HÖỚNG DAÃN KHAI THÁC Trang atlat söû duïng: Trang 7 (Chuù yù veà caùch ñoïc höôùng gioù :ñoïc theo hướng cuûa nôi gioù xuaát phaùt ,hay noùi caùch khaùc laø đoïc döïa vaøo höôùng cuûa muõi teân chæ höôùng gioù ) Quan saùt treân baûn ñoà trang 7, coù theå thaáy ñöôïc : - Höôùng gioù thịnh haønh ôû nöôùc ta vaøo muøa ñoâng laø höôùng ñoâng baéc - Höôùng gioù vaøo muøa haï ôû nöôùc ta phöùc tap hôn : + Gioù Taây nam, Tây taây nam ñoái vôùi Nam Boä ,Taây Nguyeân vaø Duyeân hải mieàn Trung , Taây Baéc Bắc Boä. + Gioù Ñoâng nam, Nam Ñoâng nam ñoái vôùi vuøng Đ oâng bằng soâng Hoàng và Đông Bắc Baéc Boä. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An - 19 -
Sáng kiến kinh nghiệm : Sử dụng Atlat trong giảng day địa lý tự nhiên lớp 12 Bài 15: BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI Döïa vaøo Atlat ñòa lí Vieät Nam vaø kieán thöùc ñaõ hoïc haõy xaùc ñònh höôùng di chuyeån cuûa caùc côn baõo vaøo nöôùc ta ,khu vöïc naøo trong năm chiu anh höôûng cuûa baõo vôùi taàn suaát lôn nhaát HÖỚNG DAÃN Trang Atlat söû duïng: Trang 7 (Chuù yù caùch xaùc ñònh höôùng cuûa caùc côn baõo döïa vaøo höôùng cuûa muõi teân chæ đöôøng ñi cuûa baõo (caàn phaân bieät vôùi caùch xaùc ñònh höôùng gioù neâu treân )) Döïa vaøo atlat trang 7 ta thaáy caùc côn baõo ñoå boä vaøo nöôùc ta ñeàu xuaát hiện ôû phía ñoâng ( bieån Ñoâng)sau ñoù di chuyeån chuû yeáu theo höôùng taây hoặc taây baéc vaø ñoå boä vaøo nước ta. Vuøng chòu aûnh höôûng cuûa baõo vôùi taàn suaát lôùn nhất treân laõnh thoå nöôùc ta laø vuøng thuoäc caùc tænh Haø Tónh , Quảng Bình vôùi taàn suaát trung bình töø 1,3 ñeán 1,7 côn baõo/thaùng. Bài 11 – 12: THIÊN NHIÊN PHÂN HÓA ĐA DẠNG Trình bày đặc điểm địa hình miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ. HƯỚNG DẪN Trang Atlat sử dụng: Trang 9,trang 4+5 a. Khái quát vị trí địa lí của miền: Miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ nằm ở phía tả ngạn sông Hồng,phía bắc giáp Trung Quốc, phía đông và đông nam giáp vịnh Bắc Bộ, phía Tây và nam giáp miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ. b. Đặc điểm chung của địa hình: - Miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ bao gồm hai bộ phận địa hình chính là đồi núi và đồng bằng. - Dạng địa hình miền núi chiếm phần lớn ( hoặc 2/3) diện tích của miền. Nguyễn Đạt Thành _ Trường THPT Chu Văn An - 20 -

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.