Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Phương pháp huấn luyện môn Cầu lông cho học sinh ở trường THCS

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Phương pháp huấn luyện môn Cầu lông cho học sinh ở trường THCS" đã giải quyết được sự yếu kém về phương pháp, thể lực của học sinh nói chung và thể lực chuyên môn cầu lông nói riêng; nhằm nâng cao nghiệp vụ công tác của bản thân góp phần vào việc nâng cao thành tích của học sinh trong thi đấu môn Cầu lông.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Phương pháp huấn luyện môn Cầu lông cho học sinh ở trường THCS

MỤC LỤC PHẦN I. MỞ ĐẦU ................................................................................................................................. 1 I. Lý do chọn đề tài ................................................................................................................................. 1 II. Phạm vi nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu .................................................................................... 2 III. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................................... 2 IV. Thời gian nghiên cứu ........................................................................................................................ 3 V. Mục đích của nghiên cứu ................................................................................................................... 3 PHẦN II. NỘI DUNG ............................................................................................................................. 4 I.Cơ sở lý luận: ........................................................................................................................................ 4 II.Thực trạng giảng dạy môn Cầu lông hiện nay:.................................................................................... 4 III.Chọn đối tượng:.................................................................................................................................. 5 IV.Biện pháp thực hiện: .......................................................................................................................... 5 CHƯƠNG I: PHƯƠNG PHÁP HUẤN LUYỆN KĨ THUẬT CẦU LÔNG ........................................... 5 1.Nhiệm vụ: ............................................................................................................................................. 5 2.Yêu cầu: ............................................................................................................................................... 6 3.Các giai đoạn huấn luyện kĩ thuật cầu lông.......................................................................................... 6 CHƯƠNG II. CHIẾN THUẬT THI ĐẤU VÀ PHƯƠNG PHÁP ........................................................ 10 GIẢNG DẠY ........................................................................................................................................ 10 1.Ý nghĩa, mục đích và yêu cầu khi vận dụng chiến thuật. ................................................................... 10 2.Phương pháp huấn luyện. ................................................................................................................... 12 3.Các bước tiến hành giảng dạy chiến thuật.......................................................................................... 13 CHƯƠNG III: CÁC BÀI TẬP BỔ TRỢ .............................................................................................. 13 3.1.Nhóm các bài tập phát triển sức mạnh............................................................................................ 13 3.2.Các bài tập phát triển sức nhanh. ................................................................................................... 16 3.3.Nhóm các bài tập phát triển sức bền............................................................................................... 18 3.4.Nhóm các bài tập phát triển sự khéo léo (năng lực phối hợp vận động). ....................................... 19 4.Kiểm tra đánh giá. .............................................................................................................................. 21 5.Kết quả thu được. ............................................................................................................................... 24 6.Nhận xét, đánh giá.............................................................................................................................. 24 PHẦN III:KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................................. 25 I.Kết luận:.............................................................................................................................................. 25 II.Kiến nghị: .......................................................................................................................................... 25
1 PHẦN I. MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài “Sức khỏe là cái xe chở tri thức” nó là vốn quý nhất của con người, ngạn ngữ Nga có câu “Có sức khỏe thì sẽ có 100 điều ước, không có sức khỏe thì chỉ có một điều ước duy nhất đó là sức khỏe”. Vì thế mà nền giáo dục của chúng ta đã đem môn học Thể dục vào ở tất cả các cấp học, với mục đích nâng cao sức khỏe cho mọi người, đào tạo thế hệ trẻ có một thể lực dồi dào đáp ứng được công cuộc “ Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Việc giáo dục thể chất, chăm lo đời sống tinh thần nâng cao sức khỏe cho thế hệ trẻ đã được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt chú trọng quan tâm. Ngay sau khi thành lập nước Bác Hồ của chúng ta đã ra sắc lệnh thành lập một nhà thanh niên và thể dục. Người dạy: “Giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây đời sống mới, việc gì cũng cần có sức khỏe mới thành công”. Công cuộc xây dựng đất nước trong tình hình mới, trong nghị quyết IV BCH TW Đảng khóa VII đã nêu “con người phát triển cao trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức là động lực của sự nghiệp xây dựng xã hội mới, đồng thời là mục tiêu của xã hội chủ nghĩa”. Cùng với chỉ thị 36 CT/TW của ban bí thư TW Đảng khóa VIII “về công tác Thể dục thể thao trong tình hình mới” ghi rõ: “phải phấn đấu đạt được các mục tiêu về Giáo dục thể chất trong trường học, đồng thời phải kiện toàn hệ thống đào tạo cán bộ giáo viên, huấn luyện viên, vận động viên trẻ...” điều đó cũng nói lên yêu cầu của người giáo viên giảng dạy môn thể dục trong trường học phải luôn tìm tòi học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của mình, cũng như tìm ra các phương pháp mới để giảng dạy cho học sinh đạt hiệu quả cao nhất, đáp ứng được với sự phát triển của xã hội. Ngành giáo dục và đào tạo của chúng ta đã nhận thấy được tầm quan trọng của các môn thể thao. Đặc biệt là đáp ứng với phong trào tập luyện và thi đấu môn Cầu lông rộng khắp trên toàn quốc, vì vậy môn Cầu lông đã được đem vào chương trình học với nội dung tự chọn.
2 Xét về thực tế môn Cầu lông ở Việt Nam chúng ta nói chung và ở Hà Nội chúng ta nói riêng mặc dù phong trào rộng khắp từ nông thôn đến thành thị, từ miền ngược cho đến miền xuôi. Nhưng cũng chỉ dừng lại ở phong trào, còn thành tích cao thì đang còn bị hạn chế, chưa đạt được thứ hạng cao. Quan sát các trận đấu cầu lông trong huyện, các giải Hội khỏe phù đổng cấp tỉnh, qua phỏng vấn các HLV, các nhà chuyên môn tất cả đều nhận thấy rằng “các vận động viên, học sinh của chúng ta thi đấu chưa đạt hiệu quả cao là do thể lực, kĩ thuật còn yếu, chưa đáp ứng được với yêu cầu ở các trận đấu kéo dài căng thẳng”. Chính vì vậy mà trong dạy học cho học sinh ở trường THCS việc đưa các bài tập bổ trợ thể lực, phương pháp huấn luyện là rất cần thiết và quan trọng trong việc nâng cao thể lực, kĩ thuật cho từng môn học từ đó các em mới có thể thực hiện đúng được các yêu cầu của kĩ thuật và chiến thuật của chương trình môn thể thao tự chọn, từ đó nâng cao trình độ của người tập luyện. Nếu giáo viên giảng dạy mà không áp dụng tốt các phương pháp và bài tập bổ trợ thì hiệu quả sẽ không có. Đặc biệt là môn Cầu lông, vì thể lực của các em yếu nên không di chuyển được để thực hiện kĩ thuật khi học cũng như trong khi đấu tập. Chính vì vậy tôi đã lựa chọn “Phương pháp huấn luyện môn Cầu lông cho học sinh ở trường THCS” làm đề tài nghiên cứu của mình. II. Phạm vi nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu - Tìm hiểu, nghiên cứu phân phối chương trình, SGK và thực tiễn dạy học môn tự chọn (Cầu lông) ở trường THCS. - Phương pháp tập luyện. - Vận dụng một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao thể lực môn cầu lông. - 20 vận động viên trường THCS Di Trạch-Hoài Đức-Hà Nội. III. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp tổng hợp phân tích tài liệu. - Phương pháp quan sát và thực nghiệm sư phạm. - Phương pháp kiểm tra đánh giá các tố chất thể lực và kĩ thuật. - Phương pháp tính toán và xử lí số liệu.
3 IV. Thời gian nghiên cứu - Thời gian: Bắt đầu từ 15/9/2022. - Địa điểm: Trường THCS Di Trạch-Hoài Đức-Hà Nội. - Trang thiết bị: Vợt cầu lông, quả cầu lông, cột lưới, sân cầu lông, đồng hồ bấm giây, dây nhảy, còi. V. Mục đích của nghiên cứu - Đề tài đã giải quyết được sự yếu kém về phương pháp, thể lực của học sinh nói chung và thể lực chuyên môn cầu lông nói riêng. - Mục tiêu của tôi đó là đem đề tài trao đổi với các đồng nghiệp nhằm múc đích nâng cao nghiệp vụ công tác của bản thân góp phần vào việc nâng cao thành tích của học sinh trong thi đấu môn Cầu lông.
4 PHẦN II. NỘI DUNG I.Cơ sở lý luận: Cầu lông là một môn thể thao dân tộc, có lịch sử lâu đời và phát triển rộng rãi trong nhân dân. Cầu lông là một môn thể thao có thể tiến hành bất cứ ở đâu và chơi thời gian nào cũng được, không đòi hỏi chuẩn bị công phu về địa điểm và dụng cụ, có thể chơi một mình, có thể thi vài người và có thể thi hai bên một, hai,ba người. Vì vậy với học sinh THCS, trước khi được học ở trường về môn học Cầu lông, đa số các em thường tham gia từ khi còn nhỏ, nên nhiều em đã hình thành các thói quen khó sửa chữa. Đa số các em đánh cầu theo quán tính và thói quen cho nên thành tích của các em thường không cao và không ổn định. II.Thực trạng giảng dạy môn Cầu lông hiện nay: Trong chương trình giảng dạy môn thể thao tự chọn (Cầu lông) ở trường THCS các em chỉ được học các trang bị kĩ thuật, phương pháp tập luyện, các bài tập bổ trợ. Nhưng do thời gian các em dành cho việc tập luyện, kinh phí còn nhiều hạn chế. Do vậy mà kĩ thuật, thể lực chưa đạt được thành tích cao. Nếu người giáo viên không đưa các bài tập bổ trợ và có phương pháp huấn luyện phù hợp thì: - Thứ nhất: Học sinh chỉ biết được kĩ thuật cơ bản chứ khi áp dụng kĩ thuật đó vào thi đấu thì không thực hiện được vì thiếu thể lực di chuyển chậm, lực cổ tay không đủ để đánh đường cầu đúng yêu cầu. - Thứ hai: Nếu không củng cố thể lực, chuyên môn cho các em và nội dung lặp lại nhiều lần, thể lực chuyên môn của người học yếu dẫn đến người học sớm bị mệt mỏi, nhàm chán, thiếu hứng thú tập luyện. - Thứ ba: Phương pháp tập luyện không phong phú, đa dạng thì làm cho học sinh cảm thấy nhàm chán. - Thứ tư: Phương pháp huấn luyện không phù hợp thì không nâng cao được thành tích cũng như không tạo được hứng thú cho học sinh. Với phong trào Cầu lông rộng khắp như bây giờ thì việc tiếp thu một vài kĩ thuật động tác đánh cầu hay kĩ thuật di chuyển đối với các em học sinh lứa tuổi này là không khó. Để các em phát triển thêm thể lực cũng như có điều kiện để
5 phát triển kĩ thuật động tác đánh cầu, kĩ thuật di chuyển từ kỹ năng đến kỹ xảo thì yêu cầu người giáo viên phải nghiên cứu, tìm tòi, đầu tư vào giờ dạy một cách công phu và đưa ra các bài tập mới cho các em tập luyện, tránh tập đi tập lại một vài động tác gây nhàm chán cho các em và gây mất hứng thú về học môn Cầu lông của các em. Khi đó giờ dạy của giáo viên mới có chất lượng cao, học sinh tích cực tự giác hơn trong học tập cũng như trong tập luyện. Từ đó chúng ta thực hiện được mục đích cơ bản là giáo dục sức khỏe học sinh, phát triển thể lực chuyên môn là nền tảng cho phát triển môn thể thao được nhiều người ưa thích có thành tích cao hơn. III.Chọn đối tượng: Đối tượng tôi chọn học sinh lớp 6,7,8 nam nữ tương đương với nhau. Thể lực giữa các em lúc chọn vào là ngẫu nhiên gần như bằng nhau. Được chia làm 2 nhóm: 10 học sinh thuộc nhóm làm thực nghiệm, 10 học sinh để đối chứng. Nhóm thứ nhất: Tập luyện bình thường theo chương trình giáo án cho học sinh đại trà là 10 học sinh. Nhóm thứ hai: Tập luyện theo phương pháp thực nghiệm áp dụng các phương pháp, bài tập bổ trợ phát triển thể lực môn Cầu lông vào giảng dạy 10 VĐV. IV.Biện pháp thực hiện: Các phương pháp huấn luyện kĩ thuật, bài tập bổ trợ vào giờ học cầu lông để phát triển thể lực nâng cao thành tích môn Cầu lông. Để góp phần nâng cao hiệu quả của tiết học Cầu lông tôi đã nghiên cứu và vận dụng đem vào giảng dạy các phương pháp, bài tập bổ trợ phát triển thể lực với thời gian từ 10-15 phút/tiết (vào phần thể lực của mỗi tiết giáo án bồi dưỡng đội tuyển) liên tục từ tiết thứ nhất cho đến tiết cuối cùng của chương trình huấn luyện cầu lông. CHƯƠNG I: PHƯƠNG PHÁP HUẤN LUYỆN KĨ THUẬT CẦU LÔNG 1.Nhiệm vụ: - Trang bị đầy đủ, toàn diện các kĩ thuật cầu lông hiện đại. - Nắm vững và phối hợp các kĩ thuật trong những tình huống diễn biến phức tạp của điều kiện thi đấu.
6 - Phát huy cao độ những hiệu quả sử dụng hiệu quả kĩ thuật trong những tình huống phức tạp của điều kiện thi đấu. - Thường xuyên hoàn thiện kĩ thuật kết hợp với việc phát triển các tố chất và năng lực liên quan để tăng cường hiệu quả sử dụng kĩ thuật trong tập luyện và thi đấu. 2.Yêu cầu: Quá trình huấn luyện kĩ thuật cần quán triệt những yêu cầu sau: - Đảm bảo yêu cầu của các nguyên tắc giảng dạy đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, từ đã biết đến chưa biết. - Giảng dạy kĩ thuật phải được tiến hành một cách tuần tự hợp lí sao cho có thể tận dụng được những quy luật của chuyển kĩ xảo trong giảng dạy động tác. - Thường xuyên theo dõi các diễn biến quá trình tiếp thu kĩ thuật, sửa chữa các sai lầm mà người học mắc phải một cách kịp thời. - Sử dụng phối hợp một cách khoa học và hợp lí các phương pháp huấn luyện trong GDTC để nhằm giúp người học tiếp thu nhanh các kĩ thuật cần trang bị trong quá trình tập luyện. 3.Các giai đoạn huấn luyện kĩ thuật cầu lông. 3.1. Giai đoạn huấn luyện ban đầu. Ở giai đoạn này cần giảng dạy cho người học nhận thức đúng về mục đích và nhiệm vụ của động tác mình cần học thông qua việc sử dụng các phương pháp trực quan để học có khái niệm tư duy đúng đắn về kĩ thuật của giáo viên đề ra, với các kĩ thuật phức tạp khi tiến hành có thể đơn giản hóa bằng các phương pháp phân chia hay sử dụng các bài tập bổ trợ để dẫn dắt cho người tập dễ dàng thực hiện kĩ thuật một cách chính xác với chất lượng cao. Ví dụ: Trong huấn luyện kĩ thuật phòng thủ thấp tay thường có sự kết hợp với các bước chân, sau khi giảng giải và thị phạm về kĩ thuật có thể cho ngườu tập thực hiện không tiếp xúc với cầu bằng cách đếm nhịp: 1 là bước chân; 2 là xoay thân; 3 là đánh cầu và 4 là về tư thế chuẩn bị ban đầu. Nhịp 5,6,7,8 tiếp tục thực hiện các giai đoạn như 1,2,3,4.
7 Quá trình này không chỉ thực hiện vài lần mà cần được tiến hành từ ngày này sang ngày khác, từ buổi học này sang buổi học khác làm cho người tập có định hướng đúng về kĩ thuật và độ khó cũng được tăng dần lên theo tương ứng với khả năng tiếp thu của người tập. Ở giai đoạn này, khi tiếp thu kĩ thuật cầu lông người tập không thể tránh khỏi mắc sai lầm. Các sai lầm mắc phải do nhiều các nguyên nhân khác nhau, nhưng thường được thể hiện sai ở các điểm như: động tác bị cứng vai, phương hướng nhịp điệu chưa đúng, chưa phối hợp được lực đánh cầu, điểm tiếp xúc cầu sai,... Bởi vậy sửa chữa sai lầm cho người tập khi thực hiện kĩ thuật ở giai đoạn này là nhiệm vụ quan trọng của người GV. Người thầy cần sớm phát hiện những lỗi sai, tìm hiểu những nguyên nhân và đề ra các biện pháp khắc phục lỗi sai lầm đó cho người học một cách kịp thời mới có thể nâng cao hiệu quả giảng dạy của mình. Kết thúc giai đoạn này người tập phải tiếp thu được kĩ thuật tương đối hoàn chỉnh, tuy nhiên các động tác thực hiện còn thô thiển và thể hiện ở mức độ chuẩn xác chưa cao, chưa điều chỉnh được đường cầu theo ý muốn, dùng sức nhiều mà hiệu quả đánh cầu chưa được cao, động tác phối hợp chưa được nhịp nhàng. 3.2. Giai đoạn huấn luyện sâu. Ở giai đoạn này cần nâng cao kĩ thuật của người học đến mức độ tương đối hoàn thiện. Các chi tiết kĩ thuật cần được tiếp thu một cách hoàn chỉnh với độ chính xác cao về không gian, thời gian và nhịp điệu. Các bài tập thực hiện kĩ thuật cần được thực hiện liên tục với độ khó tăng dần. Mặc dù việc thực hiện kĩ thuật ở giai đoạn này còn mang tính chất đơn lẻ, song những yêu cầu chính xác của kĩ thuật, độ chuẩn khi đánh cầu, yêu cầu về dùng sức, cự ly đánh cầu phải được tăng lên. Các động tác kĩ thuật của cầu lông chỉ thực hiện có hiệu quả khi biết kết hợp các yếu tố sức mạnh, sức nhanh, sức bền và sự khéo léo trong kĩ thuật. Bởi vậy ngay ở giai đoạn này cần phải phối hợp giảng kĩ thuật với việc tập luyện với các tố chất liên quan, đặc biệt là các yếu tố cần thiết cho kĩ thuật di chuyển và lực
8 gập mở cổ tay trong các kĩ thuật đánh cầu. Nếu như ở giai đoạn đầu các động tác đánh cầu cần thực hiện với biên độ rộng của cánh tay thì ở giai đoạn này biên độ hoạt động của cánh tay cần hạn chế và bù vào đó là mở rộng biên độ hoạt động của cổ tay để tăng lực đánh cầu và điều chỉnh đường cầu cho chính xác, tiết kiệm và hiệu quả cao. 3.3. Giai đoạn củng cố và hoàn thiện. Tiếp theo giai đoạn trước, ở giai đoạn này các kĩ thuật cầu lông cần được củng cố và hoàn thiện cho phù hợp với đặc điểm cá nhân của người học, đồng thời có thể thực hiện một cách hợp lý trong những điều kiện khác nhau của những tình huống thi đấu. Trong các giai đoạn này cần cho người tập thực hiện các bài tập phối hợp đặc biệt là các bài tập phối hợp giữa các kĩ thuật di chuyển với các kĩ thuật đánh cầu khác nhau ở nhiều điểm trên sân, những bài tập theo yêu cầu của chiến thuật và các bài tập thi đấu có hạn chế toàn diện để người tập thích nghi dần với những yêu cầu phức tạp trong thi đấu cầu lông. Ví dụ: Trong cùng một động tác vung tay có thể sử dụng 3 cách đánh khác nhau: cao xa, đập cầu, đánh nhỏ cao tay. Tiếp tục tăng cường phát triển các tố chất thể lực có liên quan đến yêu cầu thực hiện kĩ thuật cũng là nhiệm vụ quan trọng ở giai đoạn này. Bởi kĩ thuật cầu lông chỉ thật sự có hiệu quả thông qua việc kết hợp hoàn hảo của kĩ thuật với các tố chất hỗ trợ cho kĩ thuật đó mà thôi. 3.4. Tuần tự tiến hành huấn luyện kĩ thuật cầu lông. - Bước thứ nhất: Giảng giải thị phạm - ở bước này GV cần giảng giải và làm mẫu về kĩ thuật cho HS từ 2-3 lần (tùy theo đối tượng giảng dạy) với những nội dung bao gồm: Vị trí tác dụng của kĩ thuật. Các giai đoạn thực hiện kĩ thuật từ TTCB đến thực hiện động tác và cuối cùng là kết thúc động tác. Trong đó các đặc tính về không gian, thời gian, nhịp điệu của kĩ thuật cần được giới thiệu đầy đủ kết hợp với các động tác làm mẫu chính xác để HS có khái niệm và tư duy về động tác mình cần học.
9 - Bước thứ hai: Được tiến hành với các bài tập mô phỏng về động tác kĩ thuật. Các bài tập này thường được thể hiện theo các tín hiệu như nhịp đếm, nhịp vỗ tay để HS lặp lại kĩ thuật một cách liên tục và thường xuyên ở những giáo án đầu, sau đó giảm dần để khi định hình động tác được hình thành, ở bước này có thể thực hiện các bài tập đánh vào cầu treo ở điểm cố định, vào lá cây,...cần được chú ý sửa chữa những sai lầm khi thực hiện kĩ thuật cho HS ở giai đoạn này, phương pháp giảng dạy là sử dụng các bài tập lặp lại theo tổ. Mỗi tổ 30-60 giây với thời gian nghỉ không quy định để HS có thời gian tư duy về kĩ thuật và GV sửa chữa sai lầm cho HS. - Bước thứ ba: Cho HS tiếp xúc với cầu với những yêu cầu kĩ thuật đã được giảm nhẹ (50% lực tối đa),...phương pháp sử dụng ở giai đoạn này chủ yếu là các bài tập định mức theo thời gian từ 5 đến 30 phút. GV cần tiếp tục sửa chữa kĩ thuật cho HS. Kết thúc giai đoạn này tương ứng với giai đoạn giảng dạy ban đầu trong dạy học động tác. - Bước thứ tư: Tiếp tục cho HS thực hiện kĩ thuật đánh cầu với độ khó tăng dần như: Những yêu cầu về độ chuẩn cao, tăng lực đánh cầu, kéo dài cự ly đánh cầu theo đường thẳng,chéo,... Sử dụng phương pháp bài tập định mức theo thời gian từ 10 đến 30 phút, tùy theo mỗi giáo án tập luyện và tiếp tục sửa chữa sai lầm cho HS giai đoạn này. - Bước thứ năm: Phối hợp kĩ thuật: bước này cho HS thực hiện kĩ thuật với độ khó cao. Phối hợp dần từ hai,ba kĩ thuật trong bài tập với thời gian 10-20 phút. Cần cho HS thực hiện các kĩ thuật đánh cầu tương ứng với các tình huống khác nhau ở mỗi điểm trên sân để người tập quen dần với các tình huống thi đấu. - Bước thứ sáu: Thực hiện kĩ thuật trong bài tập chiến thuật với các yêu cầu toàn diện hơn của kĩ thuật theo yêu cầu chiến thuật,... Phương pháp huấn luyện chính vẫn là các bài tập định mức với thời gian 10-30 phút. - Bước thứ bảy: Thực hiện kĩ thuật trong các bài tập thi đấu. Sử dụng các bài tập thi đấu có hạn chế để tập trung tập luyện kĩ thuật, đồng thời tạo hưng phấn cho HS trong quá trình tập luyện. Với các bài tập thi đấu toàn diện cần thay đổi đối tượng, chú ý cho thi đấu với đối tượng có trình độ cao để rèn luyện tính chủ
10 động, sáng tạo khi sử dụng kĩ thuật trong mỗi tình huống cụ thể của thi đấu. Sau mỗi trận đấu cần có nhận xét về kĩ thuật, chiến thuật như thế nào? Tốt, xấu ra sao? Để người tập có phương hướng sửa chữa lại cho kĩ thuật ngày càng hoàn thiện hơn. CHƯƠNG II. CHIẾN THUẬT THI ĐẤU VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY 1.Ý nghĩa, mục đích và yêu cầu khi vận dụng chiến thuật. 1.1.Ý nghĩa của chiến thuật. Trong thi đấu Cầu lông cả hai bên đối thủ đều muốn khống chế lẫn nhau để giành quyền chủ động. Lấy điểm mạnh của mình để đánh vào điểm yếu của đối phương, hạn chế tối đa điểm mạnh của đối phương, giấu đi những điểm yếu của mình. Sự cạnh tranh trong cuộc thi đấu hết sức gay gắt, mỗi bên đều có thể dựa vào các đặc điểm khác nhau của đối thủ mà sử dụng các biện pháp chiến thuật hợp lý nhằm chiến thắng đối phương, đó là ý nghĩa của chiến thuật. 1.2.Mục đích vận dụng chiến thuật trong thi đấu cầu lông. Vận dụng chiến thuật trong thi đấu cầu lông phải nhằm đạt được những mục đích sau: - Điều chuyển vị trí của đối phương. Trong thi đấu cầu lông, vị trí đứng chuẩn bị của VĐV thường ở trung tâm sân để bao quát thuận lợi tất cả các điểm trên sân và sẵn sàng đánh trả các đường cầu mà bên kia đánh sang. Bởi vậy khi vận dụng chiến thuật phải nhằm mục đích trước hết là điều chuyển được vị trí của đối phương phải rời khỏi vị trí trung tâm sân của họ là xuất hiện các khoảng trống để có thể tấn công vào đó mà giành điểm. - Buộc đối phương phải đánh trả bằng các đường cầu sang cuối sân hoặc giữa sân mình, các đường cầu không theo ý muốn của đối phương. Nhằm đạt được mục đích này VĐV cần phải sử dụng liên tục các kĩ thuật tấn công như đập cầu, chém treo cầu gần lưới, móc cầu,... tạo nên khó khăn cho việc đánh trả cầu của đối phương, buộc họ phải đánh sang các đường cầu cao chưa tới biên ngang của sân mình. Như vậy sẽ có thể tạo điều kiện tốt nhất để sử dụng những quả cầu chủ động đánh quyết định giành điểm.
11 - Làm cho đối phương mất đi sự khống chế trọng tâm. Để đạt được mục đích này VĐV có thể sử dụng các đường cầu lặp lại, sử dụng các động tác giả trong đánh cầu (ví dụ vung vợt đập cầu nhưng lại chém cầu nhanh ở gần lưới) nhằm rối loạn hướng di chuyển của đối phương. Đối phương sẽ mất đi sự ổn định của trọng tâm, không thể di chuyển kịp thời đến vị trí thuận lợi để đánh cầu hoặc phải đánh trả cầu trong tư thế bị động, chất lượng đánh cầu kém sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc dứt điểm. - Tiêu hao thể lực đối phương. Điều khiển chính xác điểm rơi của cầu trong viẹc tận dụng tối đa toàn bộ diện tích của mặt sân để đánh cầu, đặc biệt là các điểm 4 góc sân (2 góc cuối sân, 2 góc gần lưới), sẽ làm cho đối phương liên tục di chuyển để đánh cầu và tiêu hao thể lực rất lớn. Để làm được điều này VĐV sử dụng linh hoạt và biến hóa các đường cầu phối hợp với các điểm đánh khác nhau để điều chuyển và buộc đối phương di chuyển cho đến khi xuất hiện mệt mỏi thì sử dụng quả đánh quyết định. 1.3.Tư tưởng chỉ đạo khi vận dụng chiến thuật. - Lấy mình làm chính: Điều này có nghĩa là không nên thoát ly khỏi điều kiện và khả năng, trình độ của mình về các mặt kĩ thuật, chiến thuật thể lực và các phẩm chất tâm lý để lựa chọn cho mình một chiến thuật thi đấu phù hợp. - Lấy nhanh là chính: Điều này có nghĩa về mặt biến hóa và chuyển đổi chiaasn thuật cần phải thể hiện đặc điểm “nhanh”. Cần phải thay đổi một cách nhanh chóng và linh hoạt khi thấy chiến thuật áp dụng không có hiệu quả hoặc trong trường hợp đối phương cũng thay đổi chiến thuật thì mình cũng phải thay đổi chiến thuật kịp thời để đối phó lại. - Lấy công làm chính: Tức là khi xây dựng chiến thuật cho bản thân cần phải nhấn mạnh tư tưởng chỉ đạo là tấn công nhanh, liên tục, đồng thời ngay cả trong phòng thủ cũng cần chủ động phòng thủ tích cực để chờ đợi thời cơ nhanh chóng phản ứng. 1.4.Những yêu cầu khi vận dụng chiến thuật. - Vận dụng chiến thuật phải có mục đích trên cơ sở phát huy ưu điểm và che giấu nhược điểm của bản thân để đánh vào nhược điểm và hạn chế tối đa ưu
12 điểm của đối phương. Để đảm bảo yêu cầu này VĐV cần phải chuẩn bị tốt cho mình về mặt kĩ, chiến thuật, thể lực và cả tâm lí thi đấu, khả năng quan sát đánh giá đối phương ở các mặt trên và đặt ra chiến thuật thi đấu hợp lí. - Xác định chiến thuật phải có sự thống nhất giữa chỉ đạo viên và VĐV, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa 2 người trong quá trình thi đấu, điều này đòi hỏi giữa chỉ đạo viên và VĐV phải có sự hiểu biết và thông cảm sâu sắc với nhau tập trung ý kiến tối đa của tập thể để áp dụng chiến thuật phù hợp. - Chiến thuật phải được vận dụng một cách linh hoạt vào điều kiện cụ thể của từng trận. Luôn suy nghĩ sáng tạo, chủ động khi vận dụng chiến thuật, mỗi trận đấu khác nhau, đối tượng khác nhau cần áp dụng những chiến thuật khác nhau, không nên ỷ lại vào bất kì một loại chiến thuật nào mà cần được thay đổi kịp thời để phù hợp với từng trận đấu. 2.Phương pháp huấn luyện. Huấn luyện chiến thuật trong cầu lông thường được sử dụng tổng hợp tất cả các phương pháp giảng dạy khác nhau của GDTC. Tùy theo mỗi giai đoạn khác nhau có thể sử dụng các phương pháp khác nhau, song phương pháp bài tập vẫn được coi là phương pháp cơ bản và chủ yếu trong giảng dạy chiến thuật. Quá trình sử dụng phương pháp bài tập để huấn luyện chiến thuật cần tính đến các điều kiện sau: -Các bài tập phải có cấu trúc gần giống nhau với các tình huống có trong thi đấu. Thông thường là các bài tập phối hợp di chuyển với đánh cầu ở các vị trí khác nhau trên sân. Mỗi vị trí khác nhau đều có cách đánh cầu khác nhau và ở một vị trí cũng có thể xử lí đánh cầu bằng mỗi cách khác nhau trên cơ sở vận dụng các yếu tố sức mạnh, tốc độ và điểm rơi một cách hợp lí với hiệu quả cao. - Độ khó của các bài tập tăng dần bằng cách phối hợp từ 2 đến 3 kĩ thuật khác nhau cùng với việc kết hợp nâng cao về độ chuẩn, tốc độ và sức mạnh trong mỗi tình huống cụ thể của chiến thuật. - Các bài tập cần sử dụng tính toán đến lượng vận động hợp lí và phù hợp với đặc điểm, trình độ cá nhân của học sinh.
13 - Thường xuyên sử dụng lặp lại các bài tập để hoàn thiện dần kĩ năng, kĩ xảo sử dụng chiến thuật cho học sinh, giảm bớt về cách thức thực hiện chiến thuật mà tập trung vào ý đồ sử dụng chiến thuật đó sao cho mang lại hiệu quả cao nhất sau mỗi lần áp dụng. 3.Các bước tiến hành giảng dạy chiến thuật. - Bước thứ nhất: Đối với dạng chiến thuật cơ bản thì ban đầu có thể sử dụng phương pháp lời nói trong đó bao gồm: mục đích, ý nghĩa của chiến thuật, phương pháp và tình huống được sử dụng chiến thuật đó. Sau đó GV thị phạm bài tập chiến thuật sẽ được áp dụng. - Bước thứ hai: Người học cần có thời gian tư duy hoặc trao đổi về chiến thuật cần tập luyện. Trên cơ sở đã được phân tích và quan sát để từ đó xây dựng cho mình khái niệm, nội dung, ý đồ và phát triển vận dụng cũng như cách thức tiến hành tập luyện chiến thuật đó. - Bước thứ ba: Thực hiện chiến thuật trên sân (chưa tiếp xúc với cầu) hoặc trên hình vẽ bằng các đường kẻ thể hiện phương thức tập luyện chiến thuật, trong đó bao gồm: vị trí chuẩn bị, phương pháp và kĩ thuật di chuyển, điểm đánh cầu và cách thức đánh cầu. - Bước thứ tư: Phối hợp di chuyển chiến thuật với thực hiện tiếp xúc cầu theo yêu cầu của chiến thuật, sử dụng phương pháp bài tập lặp lại theo tổ với độ khó tăng dần về các mặt như: dùng sức, độ chính xác, phương hướng đánh cầu cùng với các cảm giác về không gian, thời gian. - Bước thứ năm: Thực hiện chiến thuật trong các bài tập thi đấu, phối hợp các bài tập chiến thuật trong từng tình huống cụ thể của mỗi trận đấu. Kết hợp tư duy vận dụng sáng tạo của cá nhân học sinh. CHƯƠNG III: CÁC BÀI TẬP BỔ TRỢ 3.1.Nhóm các bài tập phát triển sức mạnh. Đặc điểm thi đấu cầu lông và tập luyện cầu lông là người chơi cầu lông luôn phải di chuyển liên tục với tốc độ cao trong phạm vi diện tích sân của mình bằng bước chạy, bật nhảy, cùng với đó là việc kết hợp các động tác đánh cầu hợp lý, nhanh, mạnh để thực hiện được ý đồ chiến thuật,... Vì vậy sức mạnh trong cầu
14 lông được thể hiện ở các động tác xuất phát, các động tác bật nhảy, khả năng di chuyển nhanh và các động tác đánh cầu,... Từ đó cho ta thấy sức mạnh trong môn cầu lông là sức mạnh tốc độ. Năng lực làm việc biểu hiện lớn nhất trong một thời gian ngắn nhất mang tính bột phát cho nên trong giảng dạy sức mạnh tốc độ phải sử dụng các phương pháp đúng để phát triển năng lực làm việc với tốc độ cao vì vậy phải sử dụng các phương pháp đúng để phát triển năng lực làm việc với tốc độ cao của các nhóm cơ tham gia vào hoạt động mà không tập luyện sức mạnh cầu lông một cách tùy tiện. Từ cơ sở lý luận cũng như quan điểm vận động tập luyện và thi đấu cầu lông. Các bài tập để phát triển sức mạnh tốc độ chuyên môn cầu lông được tôi đưa vào cho học sinh tập luyện các bài tập sau: Bài tập 1: Ném cầu xa. - Mục đích: Phát triển sức mạnh của cánh tay và phối hợp động tác vươn hông đánh tay trong khi đánh cầu. - Chuẩn bị: Mỗi em một quả cầu lông đứng đối diện nhau cách nhau 5m. - Cách tập luyện: Đứng thành 4 hàng ngang + 2 hàng dọc, quay mặt vào nhau cách nhau 5m, giãn cách 1 sải tay. Giáo viên ra lệnh bằng còi 2 hàng có cầu thực hiện ném cầu ra xa phía hàng đối diện. - Thực hiện: Đứng chân trước chân sau (không được lấy đà, không được nhảy lên) đưa cầu ra sau vươn hông và ném. Hàng đối diện nhặt cầu và ném lại tương tự. Đội hình tập luyện x x x x x x x x x 5m ↕ x x x x x x x x x GV x x x x x x x x x 5m ↕ x x x x x x x x x
15 Bài tập 2: Lắc cổ tay. - Mục đích: Phát triển sức mạnh của cổ tay và độ dẻo của cổ tay trong khi thực hiện kĩ thuật đánh cầu. - Chuẩn bị: Vợt cầu lông mỗi học sinh một chiếc. - Cách tập luyện: Tập đồng loạt hàng cách hàng 2m Động tác 1: Đưa tay cầm vợt về trước xoay cổ tay theo hình số 8 liên tục trong thời gian 30 giây. Động tác 2: Đưa tay cầm vợt sang phải lắc cổ tay trước sau liên tục trong thời gian 30 giây. Động tác 3: Đưa tay cầm vợt sang trái lắc cổ tay trước sau liên tục trong thời gian 30 giây. Động tác 4: Đưa tay cầm vợt lên cao lắc cổ tay trước sau liên tục trong thời gian 30 giây. Đội hình tập luyện x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x GV Bài tập 3: Bật cóc 4 bước. - Mục đích: Phát triển sức mạnh tốc độ của cơ chân. - Cách tập: Hai tay chống hông ngồi nhổm trên gót chân, kiễng gót khi có hiệu lệnh của giáo viên, người tập bật liên tục 4 bước về phía trước với độ dài tối đa. Nam tập 3 tổ; nữ tập 3 tổ, thời gian nghỉ giữa các tổ là 30 giây. - Đội hình tập luyện: Tập đồng loạt ở đội hình khởi động. Hàng trước bật 4 bước, tiếp đến hàng sau cho đến hết và quay lại.
16 Đội hình tập luyện x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x ↓ GV x x x x x x x x x 3.2.Các bài tập phát triển sức nhanh. Trong tập luyện và thi đấu cầu lông, yếu tố sức nhanh là một tố chất cơ bản. Nó thể hiện ở những đường cầu với tốc độ nhanh biến hóa điểm rơi. Đòi hỏi khi vận động phải có phản ứng nhanh. Cầu lông là một môn thể thao không có chu kỳ nên quá trình phản ứng của nó là phụ thuộc vào sức nhanh động tác. Quan trọng nhất đó là sức nhanh di chuyển để thực hiện kĩ thuật động tác. Vì vậy các bài tập được đưa vào để phát triển sức nhanh cho học sinh được tôi chọn đưa vào đó là: Bài tập 1: Nhảy dây. - Mục đích: Phát triển sức nhanh của cổ chân và sự phối hợp vận động của tay và chân. Tạo điều kiện thuận lợi cho các bước di chuyển để thực hiện kĩ thuật đánh cầu. - Chuẩn bị: 12 đến 13 dây nhảy đơn (giáo viên mua hoặc học sinh tự chuẩn bị). - Cách tập: + Đo dây: Hai tay cầm dây sao cho khi gấp đôi dây để ở vùng “chấn thủy” (giữa xương ức và bụng) thì dây vừa chạm vào đầu bàn chân. + Thực hiện: Khi có hiệu lệnh của giáo viên, từng hàng ngang tập đồng loạt, chú ý khi nhảy dây đầu gối không được co, chỉ dùng sức cổ chân và nhảy liên tục không có bước đệm. -Thời gian: Mỗi tổ 1 phút: Nam thực hiện 1 tổ, nữ thực hiện 1 tổ. Từng hàng ngang luân phiên nhau để tập luyện.
17 Đội hình tập luyện x x x x x x x x x x x x x x x x x x GV Bài tập 2: Di chuyển sang nhặt cầu 5,18m. - Mục đích: Phát triển sức nhanh di chuyển ngang. - Chuẩn bị: + Quả cầu lông: 10 đến 15 quả/em. + Sân cầu lông đơn. - Cách tập: Thực hiện từng hàng đứng dọc giữa sân cầu lông đơn. Có hiệu lệnh còi tất cả di chuyển sang phải nhặt từng quả cầu ở đường dọc bên phải di chuyển sang trái bỏ vào giỏ ngoài đường dọc bên trái. - Thời gian: Nam thực hiện 2 tổ, nữ 2 tổ. Mỗi tổ 1 phút, nghỉ giữa các tổ là 1 phút. Đội hình tập luyện x x x x x x x x x ----------- GV x x x x x x x x x ----------- Bài tập 3: Di chuyển lên xuống 6,7m. - Mục đích: Nhằm phát triển sức nhanh di chuyển tiến và lùi cho người tập. - Chuẩn bị: Sân cầu lông, lưới cầu lông. - Cách tập: Tập từng hàng: ½ hàng ngang đứng ngang ở đường biên dọc của sân.
18 x x x x x x Khi có hiệu lệnh còi của giáo viên thì người tập lập tức chạy lên chạm tay vào lưới và chạy lùi về phía cuối sân. Mỗi người chạy lên xuống 10 lần thì dừng tập. 3.3.Nhóm các bài tập phát triển sức bền. Trong môn cầu lông sức bền có những đặc trưng riêng. Hoạt động tập luyện và thi đấu cầu lông đòi hỏi người tập phải thường xuyên di chuyển nhanh, phán đoán nhanh và họ phải thường xuyên bật nhảy đập cầu. Ngoài ra hoạt động thi đấu cầu lông được đánh theo hiệp không bị khống chế về thời gian. Do đó thời gian cho mỗi trận là không cố định. Vì vậy, sức bền trong cầu lông được thể hiện ở sức bền mạnh và sức bền nhanh. Để phát triển 2 loại sức bền này chúng ta cần tập cho học sinh tập những bài tập sau: Bài tập 1: Bật cóc tiến, bật cóc lùi. - Mục đích: Phát triển sức bền mạnh của cơ chân nhằm tăng khả năng sức bền bật nhảy đập cầu. - Cách thực hiện: Tập đồng loạt ở đội hình 4 hàng ngang giãn cách 1 sải tay. Học sinh 2 tay chống hông, ngồi nhổm lên 2 gót chân. Có hiệu lệnh học sinh bắt đầu bật lên xuống liên tục (chú ý bật độ dài tối đa 40cm) trong thời gian 1 phút/1 tổ. Nam 2 tổ, nữ 2 tổ. Thời gian nghỉ giữa các tổ là 1 phút. Đội hình tập luyện x x x x x x x x x x x x x x x x x x GV
19 Bài tập 2: Di chuyển 4 góc sân. - Mục đích: Phát triển sức bền nhanh. Sức bền di chuyển phối hợp. - Cách tập: Học sinh đứng ở góc sân phải khi có hiệu lệnh thực hiện chạy tiến đến góc sân trên thì di chuyển ngang đến góc sân trên bên trái sau đó di chuyển lùi đến góc sân trái thì di chuyển ngang đến góc sân phải và ngược lại. Tập mỗi sân 2 học sinh, mỗi em chạy 1 vòng thuận, 1 vòng nghịch. Tổ chức thực hiện trên 2 sân. xxxxxxxxxxxxxxxxxx ←→ ←→ ↑↓ ↑↓ 3.4.Nhóm các bài tập phát triển sự khéo léo (năng lực phối hợp vận động). - Năng lực phối hợp vận động trong cầu lông đòi hỏi phải kết hợp nhiều năng lực khác nhau. Song tùy theo mục đích hành động với từng trường hợp cụ thể mà một năng lực nào đó sẽ cần được thể hiện trội hơn năng lực khác. Đặc biệt là các năng lực liên kết, định hướng, phân biệt, phản ứng và thích ứng, ngoài ra còn có năng lực nhịp điệu và thăng bằng. - Năng lực liên kết được thể hiện sự phối hợp các bộ phận cơ thể như chân, thân mình và tay vào thực hiện một nhiệm vụ cụ thể của cầu lông. Nó bắt đầu khâu quan sát, phán đoán, di chuyển và thực hiện kĩ thuật đánh cầu ngang. Trong mỗi kĩ thuật đơn lẻ khi ta giảng dạy kĩ thuật cho học sinh việc kết hợp các động tác đặt chân chuyển trọng tâm cơ thể đến hoạt động của tay đòi hỏi người học sinh phải liên kết các yếu tố không gian, thời gian và mức độ dùng sức một cách chính xác mới đảm bảo đánh cầu đúng yêu cầu, cầu ít bị rơi. - Năng lực định hướng được thể hiện ở khả năng xác định hướng đánh cầu chính xác và đỡ cầu chính xác.