Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp

Chia sẻ: Bobietbo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:50

Thêm vào BST

Báo xấu

53
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là giúp học sinh thích ứng được với cuộc sống đầy những biến động khôn lường (những tác động của tự nhiên và xã hội hiện đại). Thúc đẩy những hoạt động mang tính xã hội, phát huy các nhân tố tích cực, hạn chế nhân tố tiêu cực, xây dựng môi trường trường học thân thiện, học sinh tích cực. Góp phần tích cực cho việc đổi mới phương pháp học tập của học sinh. Trang bị cho HS những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp. Trên cơ sở đó hình thành cho HS những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực; loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động hàng ngày. Tạo cơ hội thuận lợi để HS thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp

Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp MỤC LỤC DANH MỤC VIẾT TẮT .................................................................................. 2 A. ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................ 3 I. Cơ sở lý luận.................................................................................................. 4 II. Cơ sở thực tiễn ............................................................................................. 5 III. Đối tượng và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................... 8 IV. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 9 V. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 10 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ............................................................................. 11 I. Vai trò của GVCN: ..................................................................................... 11 II. Tầm quan trọng của tiết sinh hoạt lớp:.................................................... 11 III. Những hiểu biết chung về giáo dục kĩ năng sống. .................................. 12 IV. Các giải pháp thực hiện ........................................................................... 14 1. Xây dựng nội dung giáo dục kĩ năng sống qua giờ sinh hoạt lớp ............ 14 2. Phương pháp tiến hành .............................................................................. 15 V. Minh họa một tiết dạy ............................................................................... 36 VI. Kết quả kiểm nghiệm đề tài ..................................................................... 40 C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................ 44 I. Kết luận: ...................................................................................................... 47 II. Khuyến nghị đề xuất: ................................................................................ 48 TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................. 50 1/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp DANH MỤC VIẾT TẮT KÍ HIỆU Ý NGHĨA GD Giáo dục KNS Kĩ năng sống HS Học sinh THCS Trung học cơ sở GVCN Giáo viên chủ nhiệm GV Giáo viên BGH Ban giám hiệu GVBM Giáo viên bộ môn PH Phụ huynh PHHS Phụ huynh học sinh CNTT Công nghệ thông tin MC Người dẫn chương trình SGD Sở Giáo dục PGD Phòng Giáo dục TDTT Thể dục thể thao 2/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp RÈN KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ THÔNG QUA GIỜ SINH HOẠT LỚP A. ĐẶT VẤN ĐỀ Rèn kĩ năng sống là một mặt giáo dục cần đặc biệt coi trọng và nhất là trong thập kỉ XXI khi sự nghiệp giáo dục đang được đẩy mạnh. Việc rèn kĩ năng sống cho học sinh đòi hỏi thường xuyên của công tác giáo dục đồng thời cũng là đòi hỏi cấp thiết của việc hình thành nhân cách trong công tác giáo dục hiện nay. Giáo dục trong nhà trường luôn là vấn đề cần được quan tâm thì việc rèn kĩ năng sống cho học sinh cũng không kém quan trọng. Bằng nhiều hình thức, nhiều con đường, trong đó việc rèn kĩ năng sống chiếm một vị trí quan trọng. Qua việc rèn kĩ năng sống sẽ trang bị tri thức, hành vi cho các em. Đồng thời nó cũng định hướng cho các em rèn luyện hành vi và thói quen ứng xử tốt. Trong sự phát triển nhân cách của học sinh, việc rèn luyện kĩ năng sống là đảm bảo cho học sinh có được bản lĩnh rõ ràng về nhân cách toàn diện. Nếu không rèn kĩ năng sống thì không những sự ứng xử trong các tình huống sẽ phức tạp, gặp khó khăn, thậm chí mắc phải sai lầm, mà việc hình thành nhân cách toàn diện của các em bị hạn chế, phiến diện, việc xây dựng những thói quen hành vi dễ rơi vào chủ nghĩa hình thức máy móc, lí trí và tình cảm không thống nhất với nhau; đó là lời nói không đi đôi với việc làm thì dẫn đến hiện tượng lệch lạc về nhân cách. Kĩ năng sống là một trong những khái niệm được nhắc đến nhiều trong thời đại ngày nay. Có nhiều quan niệm về kĩ năng sống.Theo bản thân, kĩ năng sống đơn giản là tất cả những điều cần thiết chúng ta phải biết để có thể thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. Kĩ năng sống được hình thành theo một quá trình, hình thành một cách tự nhiên qua những va chạm, những trải nghiệm trong cuộc sống và qua giáo dục mà có. Có nhiều nhóm kĩ năng sống như: nhóm kĩ năng nhận thức, nhóm kĩ năng xã hội và nhóm kĩ năng quản lí bản thân...Dù là kĩ năng nào cũng đều rất quan trọng và cần thiết với mỗi con người. Cho nên, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có một tầm rất quan trọng. Ở bậc trung học, các môn học vừa cung cấp cho học sinh những kiến thức vừa cung cấp cho học sinh những tri thức sơ đẳng về các chuẩn mực hành vi xã hội chủ nghĩa gắn với những kinh nghiệm đạo đức, để từ đó giúp học sinh hình thành kĩ năng sống, biết phân biệt đúng sai, làm theo cái đúng, ủng hộ cái đúng, đấu tranh với những biểu hiện sai trái, xấu xa, thôi thúc các em hành động theo 3/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp chuẩn mực đạo đức và thói quen đạo đức chính vì vậy việc rèn kĩ năng sống ở bậc trung học là một nhiệm vụ quan trọng mà người người làm công tác giáo dục cần quan tâm. Từ nhiều năm nay, Bộ Giáo dục - Đào tạo chủ trương dạy kĩ năng sống là một trong những tiêu chí đánh giá “Trường học thân thiện - học sinh tích cực.” Trên tinh thần đó, bản thân nhận thấy rằng: chính ở dưới mái trường các em học được nhiều điều hay, lẽ phải. Và nhà trường trở nên là ngôi nhà thân thiện, học sinh tích cực học tập để thành người tài xây dựng đất nước, có khả năng hội nhập cao, từng bước trở thành công dân toàn cầu. Đây cũng là một nhiệm vụ quan trọng đối với các thầy cô giáo. Với học sinh trung học, đây là giai đoạn đầu tiên hình thành nhân cách cho các em, giúp các em có một kĩ năng sống tốt cho tương lai sau này. Thực trạng hiện nay, việc rèn kĩ năng sống của các em ở trường trung học còn nhiều hạn chế.Việc rèn kĩ năng sống cho học sinh chưa có nét chuyển biến, nguyên do chính là trong tư tưởng giáo viên, phụ huynh chỉ chú trọng đến việc dạy kiến thức, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh còn chiếu lệ, giáo viên chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc rèn kĩ năng sống cho học sinh. Về phía học sinh, các em hay “nói trước quên sau” và chưa có khả năng vận dụng những điều đã học áp dụng vào thực tế; với học sinh trung học, tâm lý độ tuổi cho thấy các em rất hiếu động, các em có nhu cầu hỏi đáp, không muốn bị áp đặt. Nếu nói rằng thầy cô giáo không quan tâm đến việc dạy rèn kĩ năng sống là không đúng, nhưng việc rèn kĩ năng sống ở đây là rất hạn chế nhất là việc lồng ghép vào tất cả các môn học cũng như lồng ghép vào các hoạt động ngoại khóa giáo viên còn mơ hồ về việc rèn kĩ năng sống cho học sinh. Để nâng cao kĩ năng sống cho học sinh trung học, với cương vị là người giáo viên chủ nhiệm, bản thân hết sức băn khoăn và trăn trở: Làm thế nào để nâng cao kĩ năng sống cho học sinh? Làm thế nào để học sinh biết cách vận dụng kĩ năng sống vào trong cuộc sống hằng ngày? Với mong muốn góp phần vào việc luận giải những vấn đề nói trên, bản thân chọn đề tài: “ Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp”. Vấn đề mà chắc hẳn không chỉ riêng bản thân mà rất nhiều đồng nghiệp khác quan tâm suy nghĩ là làm sao học sinh của mình có những kĩ năng sống tốt cho tương lai sau này, trở thành những con người tốt, có ích cho xã hội. Đây cũng là một vấn đề mà phụ huynh và xã hội hết sức quan tâm. I. Cơ sở lý luận 4/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp Kĩ năng sống là những kĩ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc sống có nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại…Kĩ năng sống đơn giản là tất cả điều cần thiết chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng khả năng giao tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của mình, biết cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập của trẻ tại trường.Vì thế, ngày nay trên thế giới rất nhiều trường áp dụng phương pháp học trung tính là phương pháp học tập thông qua các giao tiếp tích cực với những người khác. Ở Việt Nam, để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ đáp ứng nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế và nhu cầu phát triển của người học, giáo dục phổ thông đã và đang được đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột của giáo dục thế kỉ XXI mà thực chất là cách tiếp cận kĩ năng sống đó là: học để biết, học để làm, học để tự khẳng định mình và học để cùng chung sống. Việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh là việc làm không mới vì từ xa xưa cha ông ta đã dúc kết “ Tiên học lễ, hậu học văn” nhưng do sức ép lớn vể chương trình; về điểm số, hoặc nhiều nguyên nhân khác nhau nó đã bị giảm nhẹ hoặc xao nhãng. Đứng trước thực tế xã hội những năm gần đây Bộ GD&ĐT đã nhậnh thấy việc GD (rèn luyện) KNS cho học sinh là việc cấp bách ở mọi bậc học nhưng đặc biệt với HS THCS. Vì ở lứa tuổi này, các em cần tìm tòi, học hỏi cái mới, điều lạ, không phân biệt nó là tốt hay xấu.Đã phát triển tình yêu nam, nữ dẫn đến các quan hệ không đúng mực trong quan hệ khác giới. Chịu áp lực lớn trong thi cử dẫn đến dễ rơi vào trạng thái tiêu cực ảnh hưởng tới sức khỏe,tinh thần. Các em cần lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực của mình và cần đưa ra quyết định đúng đắn.Thích bộc lộ cái tôi…. Năm học 2010 – 2011 là năm đầu tiên Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa KNS vào giảng dạy đại trà trong các trường học, bậc học qua nhiều hình thức khác nhau. Nhận thấy GVCN đóng một vai trò rất quan trọng trong việc rèn KNS cho HS nên từ khi nhận công tác chủ nhiệm lớp 6 (năm học 2013 – 2014) tôi đã tiến hành giáo dục KNS cho HS thông qua nhiều hình thức phong phú như lồng ghép qua các tiết dạy, qua các hoạt động ngoại khóa và đặc biệt tôi chú trọng đến việc giáo dục KNS thông qua giờ sinh hoạt lớp. II. Cơ sở thực tiễn 5/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp Thực hiện nghị quyết 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22 tháng 7 năm 2008 của Bộ giáo dục và đào tạo về việc phát động phong trào thi đua: "Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực" trong các trường phổ thông giai đoạn 2008 - 2013, trong đó nội dung: Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh phù hợp với lứa tuổi của học sinh.Căn cứ nhiệm vụ năm học 2012 - 2013 của ngành, của trường về việc chú trọng: Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của xã hội, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà còn phải được tôi luyện những kĩ năng sống qua đó tạo cho các em một môi trường lành mạnh, an toàn, tích cực, vui vẻ để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống để bước vào đời tự tin hơn. Trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam đang hội nhập với các nước trên thế giới từng bước phát triển vươn lên, những mặt tốt của xã hội được phát triển mạnh song những vấn đề mặt trái của xã hội cũng xuất hiện nhiều ảnh hưởng đến sự tồn tại, phát triển của mỗi tập thể, cá nhân trong đó có một bộ phận là trẻ em. Theo guồng quay của xã hội, một số gia đình bố mẹ chỉ quan tâm, mải lo đến việc làm kinh tế mà quên mất gia đình là chiếc nôi của trẻ, quên đi việc cần tạo một môi trường gia đình đầm ấm, người lớn gương mẫu, quan tâm dạy dỗ các em; không những thế còn có những gia đình cha mẹ nghiện ngập, cờ bạc, rượu chè,...ảnh hưởng vô cùng lớn tới tâm hồn, tới sự phát triển nhân cách của các em. Một số gia đình hoàn toàn phó mặc việc dạy dỗ các em cho nhà trường. Cũng có những gia đình có điều kiện kinh tế, quá chiều chuộng con dẫn đến trẻ thiếu sự sáng tạo, luôn ỷ lại, phụ thuộc vào người lớn; mỗi khi gặp các tình huống trong thực tế lúng túng không biết xử lý thế nào, hạn chế trong việc tự bảo vệ bản thân mình; hoặc có em được chiều chỉ làm theo ý của mình chứ không làm theo ý người khác. Bên cạnh việc học các môn văn hoá nếu các em được chú ý giáo dục đạo đức, được rèn kĩ năng sống biết phân biệt cái tốt, cái xấu, biết từ chối cám dỗ, biết ứng xử, biết tự quyết định đúng trong một số tình huống thì chính các em sẽ là người tác động tốt đến gia đình, xã hội. Những năm gần đây, nhiều trẻ em rất thiếu kĩ năng làm việc nhà, kĩ năng tự phục vụ, kĩ năng giao tiếp với ông bà, cha mẹ. Nhiều em không tự dọn dẹp phòng ở của chính mình, không giúp đỡ bố mẹ bất kì việc gì ngoài việc học. Phụ huynh vì bận nhiều công việc nên ít quan tâm giúp đỡ con em trong các hoạt động cần thiết, làm cho các em rất rụt rè thiếu tự tin khi giao tiếp họăc tham gia các hoạt động bởi các em bị cuốn hút theo các trò chơi điện tử và Internet. Đây là những trò chơi làm cho các em xa lánh với môi trường sống thực tế và thiếu sự tương tác giữa con người với con người, kĩ năng xã hội của học sinh ngày 6/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp càng kém. Điều này dẫn đến tình trạng học sinh trở nên ích kỉ, không quan tâm đến cộng đồng. Câu hỏi mà chúng ta thường đặt ra cho học sinh là ngoài những kiến thức phổ thông học sinh cần học điều gì để giúp các em hội nhập với xã hội, trở thành công dân có ích cho cộng đồng. Vì thế đây cũng là nỗi lo lắng, đặt ra cho giáo viên đứng lớp những suy nghĩ, trăn trở. 1. Thuận lợi Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phát động phong trào “Xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực” với những kế hoạch nhất quán từ trung ương đến địa phương, Phòng Giáo dục và Đào tạo cũng đã có kế hoạch từng năm học với những biện pháp cụ thể để rèn kĩ năng sống cho học sinh một cách chung nhất cho các bậc học, đây chính là những định hướng giúp giáo viên thực hiện như: Rèn luyện kĩ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kĩ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm; rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe, kĩ năng phòng, chống tai nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích khác; rèn luyện kĩ năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình, phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội. Trường học nơi bản thân công tác là ngôi trường được xây mới, đã đạt chuẩn quốc gia nên thuận lợi trong việc thực hiện nội dung xây dựng môi trường giáo dục sạch đẹp, an toàn cho các em. Bên cạnh đó, bản thân nhận được một tập thể học sinh khá ngoan và biết vâng lời, các em gần gũi với cô giáo. Ngoài ra Ban lãnh đạo nhà trường luôn theo sát, quan tâm, hỗ trợ cho giáo viên trong công tác giảng dạy cũng như giáo dục. Nhà trường cũng rất quan tâm đến việc rèn kỹ năng sống cho các em thông qua các tiết sinh hoạt dưới cờ, qua hoạt động tham quan ngoại khóa, dạy các tiết Thanh lịch – Văn minh hay thông qua các tiết sinh hoạt lớp. Chính vì thế bản luôn cố gắng làm sao rèn cho các em kĩ năng sống, giúp các em có một niềm tin, phát triển một cách toàn diện để trở thành con người năng động, sáng tạo phù hợp với một xã hội hiện đại đang phát triển. 2. Khó khăn 2.1. Đối với giáo viên Trong thực tế hiện nay, việc nhận thức tầm quan trọng, cần thiết rèn kĩ năng sống cho học sinh ở một số giáo viên còn hạn chế. Qua dùng phiếu thăm dò, khảo sát thực tế cho thấy một số giáo viên lúng túng cả về nội dung, biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh. Nhận thức của nhiều giáo viên còn mơ hồ, chưa rõ, chưa đầy đủ rèn kĩ năng sống cho học sinh là rèn những kĩ năng gì; vì nhận thức chưa đủ, chưa rõ nên không thể tìm ra được biện pháp, hình thức tổ chức hữu hiệu để rèn kĩ năng sống cho học sinh. 7/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp Phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” tập trung nhiều nội dung chung cho các bậc học, giáo viên chưa hiểu nhiều về nội dung phải dạy các em theo từng khối lớp những kĩ năng sống cơ bản nào, chưa biết vận dụng từ những kế hoạch định hướng chung để rèn luyện kĩ năng sống cho HS. Đa số giáo viên lớn tuổi có nhiều kinh nghiệm nhưng việc đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự chuyên cần, tích cực, chủ động, sáng tạo và ý thức vươn lên, rèn luyện khả năng tự học của học sinh còn gặp nhiều khó khăn; giáo viên trẻ tuổi năng động, sáng tạo nhưng lại khó trong công tác bồi dưỡng do nhận thức về nghề chưa sâu sắc nên giáo viên mới thường không an tâm công tác. 2.2. Đối với học sinh Trong các nhà trường ít nhiều vẫn còn có hiện tượng học sinh cãi nhau, đánh nhau, chưa lễ phép, gây mất đoàn kết trong tập thể lớp, trốn học đi chơi,... Nhiều em học sinh khá rụt rè chưa mạnh dạn bày tỏ ý kiến. Khi phát biểu các em nói không rõ ràng, trả lời trống không, không tròn câu và ít nói lời cảm ơn, xin lỗi với cô, bạn bè. Nhiều em đến trường tỏ ra nói nhiều vì ở nhà các em không có người trò chuyện, chia sẻ ... 2.3. Đối với phụ huynh học sinh Về phía các bậc cha mẹ các em luôn nóng vội trong việc dạy con; họ chỉ chú trọng đến việc con mình tiếp thu kiến thức đến đâu mà chưa quan tâm nhiều đến các KNS của các em. Ngoài ra, một trở ngại nữa là phụ huynh trong lớp có một số bố mẹ thì quá nuông chiều, cung phụng con cái khiến các em không có kĩ năng tự phục vụ bản thân. Ngược lại, một số phụ huynh vì bận nhiều công việc nên ít quan tâm giúp đỡ con em trong các hoạt động cần thiết… Từ các nguyên nhân, tình hình thực tiễn cũng như các thuận lợi và khó khăn nêu trên, bản thân đã cố gắng tìm nhiều biện pháp rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh thông qua giờ sinh hoạt lớp nhằm đem lại hiệu quả cao trong công tác giáo dục. III. Đối tượng và nhiệm vụ nghiên cứu 1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của tôi là những HS trong lớp chủ nhiệm tại trường. Đó là đối tượng mà tôi sẽ đi sâu tìm hiểu một cách cụ thể chi tiết và đưa ra những giải pháp giúp đỡ, giáo dục các em có hiệu quả. Đối tượng trực tiếp là lớp tôi đang chủ nhiệm. Do sự phân công của nhà trường, năm học 2013 – 2014, tôi chủ nhiệm lớp 6 đến nay là lớp 8. Cho nên 8/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp trong phạm vi của đề tài này tôi sẽ khảo sát dựa trên kết quả giáo dục KNS của lớp đã và đang chủ nhiệm tại trường. 2. Nhiệm vụ nghiên cứu Giáo dục kĩ năng sống là một trong những nội dung, nhiệm vụ quan trọng trong chương trình giáo dục hiện nay nhằm cụ thể những quan điểm, đường lối chính sách của Đảng và nhà nước về đổi mới phương pháp giáo dục trong thời kì hội nhập. Chính vì vậy, việc đưa ra các giải pháp nhằm giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là vấn đề cần được quan tâm đúng mức nhằm góp phần trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng sống và phát triển trong một môi trường phát triển bền vững. IV. Phương pháp nghiên cứu 1. Nghiên cứu lý luận: - Đọc, nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp, đối chiếu, so sánh - Thu thập những thông tin 2.Nghiên cứu thực tế: 2.1. Khảo sát thực tế học sinh: qua ba đợt (năm học 2013 - 2014, 2014 - 2015, 2015 - 2016) 2.2. Phương pháp quan sát Quan sát hoạt động học tập (Xem các em có tích cực tham gia vào các hoạt động hay không? Có kĩ năng làm bài hay không?...) Quan sát hoạt động vui chơi (Thích trò chơi nào, thái độ trung thực hay gian lận khi tham gia trò chơi…). Quan sát hoạt động giao tiếp với mọi người xung quanh (Thái độ khi nói chuyện với bạn bè, cách xưng hô với thầy cô giáo, với người lớn tuổi, hành vi tốt xấu với mọi người…). 2.3. Phương pháp thực hành: Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động để học sinh tự cảm nhận, đánh giá, nhận xét qua các hành vi và từ đó hình thành các kĩ năng; thực hiện sự phối hợp trong và ngoài nhà trường, làm tốt công tác xã hội hóa trong việc giáo dục kĩ năng sống. 2.4. Phương pháp phân tích và tổng hợp kinh nghiệm giáo dục Phân tích các nguyên nhân dẫn đến học sinh thiếu kĩ năng sống. Tổng hợp các biện pháp giáo dục của giáo viên chủ nhiệm khối lớp của nhà trường và gia đình. 3. Phương pháp điều tra: - Trò chuyện, trao đổi với các GVBM, cán bộ lớp, Ban đại diện hội cha mẹ học sinh, phụ huynh học sinh, bạn bè và hàng xóm của HS. 9/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp 4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: -Tham khảo những bản báo cáo, tổng kết hàng năm của nhà trường. -Tham khảo kinh nghiệm của các GVCN có kinh nghiệm trong và ngoài nhà trường - Rút kinh nghiệm từ việc dự các lớp chuyên đề, tập huấn. - Rút kinh nghiệm từ những lần chủ nhiệm trước đây. V. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài nghiên cứu: Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp - Địa bàn nghiên cứu: học sinh từ lớp 6 đến lớp 8 ( Từ năm học 2013 – 2014 đến năm học 2015 - 2016) thuộc trường THCS do tôi làm chủ nhiệm. 10/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Vai trò của GVCN: GVCN là người quản lý lớp học giúp Hiệu trưởng giám sát lớp học, thực hiện việc kiểm tra sự tu dưỡng và rèn luyện của HS. Người có trách nhiệm phản hồi tình hình lớp và từng HS đến phụ huynh. GVCN có vai trò của một nhà tâm lý, nhà quản lý trong nhà trường ở một tập thể thu nhỏ là lớp học. Như vậy, trong số tất cả các GV tham gia vào hoạt động giáo dục của lớp, GVCN lớp chính là người trực tiếp, thường xuyên gần gũi với HS nhất, là chỗ dựa tinh thần vững vàng cho các em trong cuộc sống để các em có thể nhận được hỗ trợ, giúp đỡ hoặc hướng dẫn, dạy dỗ cần thiết kịp thời. Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa tập thể học sinh với các tổ chức giáo dục trong và ngoài nhà trường. Thông qua công tác chủ nhiệm, việc giáo dục kỹ năng sống cho HS là vô cùng quan trọng góp phần định hình, định hướng tính cách của HS. II. Tầm quan trọng của tiết sinh hoạt lớp: Tiết sinh hoạt cuối tuần được tiến hành đánh giá các hoạt động, các công việc của lớp được diễn ra trong tuần, kết hợp giáo dục học sinh về nhiều mặt; đồng thời các nhiệm vụ, yêu cầu của nhà trường cũng được phổ biến trong tiết này. Tiết sinh hoạt cuối tuần giữ vai trò quan trọng trong công tác chuyển giao các nhiệm vụ, các phong trào thi đua,…của nhà trường tới các lớp một cách kịp thời. Tiết sinh hoạt giúp HS phát huy được được tính tự giác, tinh thần giúp đỡ, cùng nhau hợp tác, năng lực điều hành, tự quản của học sinh. Tiết sinh hoạt lớp giúp các em bộc lộ được khả năng nhận thức về hành vi, thái độ, tình cảm của mình khi tự đánh giá mình và đánh giá các bạn; khả năng nhìn nhận lại bản thân, so sánh sự tiến bộ của mình với các bạn để từ đó có ý thức phấn đấu vươn lên. Bồi dưỡng cho HS tình cảm yêu thương, gắn bó, sự sẻ chia, thông cảm với bạn bè, với mọi người xung quanh; sẵn sàng gánh vác công việc chung của lớp, của trường…hình thành nhân cách đúng đắn sau này cho các em. Tiết sinh hoạt lớp cuối tuần là nơi để người thầy càng hiểu trò hơn, nhằm lựa chọn ra phương pháp giảng dạy và giáo dục HS cho đúng hướng. Chính vì vậy tiết sinh hoạt lớp đóng một vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục và rèn kĩ năng sống cho HS. 11/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp III. Những hiểu biết chung về giáo dục kĩ năng sống: 1. Kĩ năng sống là gì? a) Tổ chức Y tế thế giới (WHO): - Là các khả năng để có hành vi thích ứng và tích cực; - Giúp các cá nhân có thể ứng xử hiệu quả trước các nhu cầu và thách thức của cuộc sống hằng ngày. b) Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEP) - Là tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành hành vi mới. - Tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức, hình thành thái độ và kĩ năng. c) Có thể quan niệm kĩ năng sống - Là năng lực ứng xử tích cực của mỗi người đối với tự nhiên, xã hội và chính mình; - Là khả năng tâm lí xã hội của mỗi cá nhân trong hành vi tích cực để xử lí hiệu quả những đòi hỏi, thử thách của cuộc sống. d) Cũng có quan niệm coi kĩ năng sống: là khả năng thực hiện một hành động hay hoạt động nào đó bằng cách lựa chọn và vận dụng những tri thức, kinh nghiệm đã có để hành động phối hợp với mục đích và điều kiện thực tế 2. Mục đích của việc giáo dục kĩ năng sống - Đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện; phù hợp với 4 trụ cột của giáo dục theo quan niệm của UNESCO: (i) học để biết, (ii) học để làm, (iii) học để tồn tại và (iv) học để chung sống; - Giúp học sinh thích ứng được với cuộc sống đầy những biến động khôn lường (những tác động của tự nhiên và xã hội hiện đại) - Thúc đẩy những hoạt động mang tính xã hội, phát huy các nhân tố tích cực, hạn chế nhân tố tiêu cực, xây dựng môi trường trường học thân thiện, học sinh tích cực. - Góp phần tích cực cho việc đổi mới phương pháp học tập của học sinh. - Trang bị cho HS những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp. Trên cơ sở đó hình thành cho HS những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực; loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động hàng ngày. Tạo cơ hội thuận lợi để HS thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức. 3. Mối quan hệ giữa kĩ năng sống và bản năng của con người 12/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp - Từ khi lọt lòng mẹ, con trẻ cũng đã có những mầm mống, những tiền đề của kĩ năng: nhận thức bản thân, lựa chọn, phán đoán...nhưng ở dạng bản năng, chưa có ý thức. - Trong quá trình trưởng thành, bằng tri thức và trải nghiệm của đời sống, bằng rèn luyện và tự rèn luyện; những mầm mống và tiền đề ấy được nâng lên và trở thành năng lực, khả năng thực hiện hành động hay ứng xử tích cực, có ý thức, có tính mục đích, vì cộng đồng. 4. Nguyên tắc giáo dục kĩ năng sống: - Tương tác: KNS không thể hình thành qua việc nghe giảng và đọc tài liệu. Cần tổ chức cho HS tham gia các hoạt động, tương tác với GV và HS với nhau trong quá trình giáo dục. - Trải nghiệm: HS cần được đặt vào các tình huống để trải nghiệm và thực hành. - Tiến trình: Giáo dục KNS không thể hình thành trong “ngày một, ngày hai” mà đòi hỏi phải có cả quá trình đi từ nhận thức đến hình thành thái độ rồi đến thay đổi hành vi. - Thay đổi hành vi; Mức độ cao nhất của giáo dục KNS là giúp HS thay đổi hành vi theo hướng tích cực. - Thời gian: Giáo dục KNS cần thực hiện ở mọi lúc, mọi nơi và càng sớm càng tốt. 5. Những kĩ năng sống cần được giáo dục và rèn luyện đối với học sinh THCS: - Kĩ năng tự phục vụ bản thân - Kĩ năng xác lập mục tiêu cuộc đời - Kĩ năng quản lí thời gian hiệu quả - Kĩ năng điều chỉnh và quản lí cảm xúc - Kĩ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân - Kĩ năng giao tiếp và ứng xử - Kĩ năng hợp tác và chia sẻ - Kĩ năng thể hiện tự tin trước đám đông - Kĩ năng đối diện và ứng phó với những khó khăn trong cuộc sống - Kĩ năng đánh giá người khác Việc giáo dục KNS nhằm xây dựng cho HS mười hai giá trị của cuộc sống là: tôn trọng, hòa bình, hợp tác, hạnh phúc, chân thật, nhân đạo, tình thương, trách nhiệm, giản dị, khoan dung, tự do và đoàn kết. 13/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp IV. Các giải pháp thực hiện 1. Xây dựng nội dung giáo dục kĩ năng sống qua giờ sinh hoạt lớp Việc đầu tiên để giáo dục KNS cho HS, GVCN lớp phải xây dựng kế hoạch, nội dung giáo dục KNS thông qua tiết sinh hoạt lớp. Căn cứ theo công văn Bộ Giáo dục và Đào tạo Hà Nội về việc hướng dẫn tổ chức giáo dục kĩ năng sống cho HS ra ngày 28/ 01/ 2015: Giáo dục cho người học những kỹ năng cơ bản, cần thiết, hướng tới hình thành những thói quen tốt giúp người học thành công, đảm bảo vừa phù hợp với thực tiễn và thuần phong mỹ tục Việt Nam vừa hội nhập quốc tế trong giai đoạn công nghiệp hóa đất nước. Nội dung giáo dục KNS phải phù hợp với từng lứa tuổi và tiếp tục được rèn luyện theo mức độ tăng dần. Đối với nhóm đối tượng học sinh PT, Bộ cũng qui định rất rõ: Tiếp tục rèn luyện những kỹ năng đã được học ở tiểu học, tập trung giáo dục những KNS cốt lõi, có ý nghĩa thiết thực cho người học như: kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề, kỹ năng tư duy phản biện và sáng tạo, kỹ năng giao tiếp và hợp tác, kỹ năng tự nhận thức và cảm thông, kỹ năng quản lý cảm xúc và đương đầu với áp lực, kỹ năng tự học. Căn cứ theo công văn trên cùng với việc chỉ đạo của BGH nhà trường, căn cứ vào thực tế lớp học, đối tượng cụ thể, tôi đã xây dựng kế hoạch giáo dục KNS cho HS từ khối 6 đến khối 9. Nhận thấy giáo dục KNS là một quá trình lâu dài, liên tục, có sự kế thừa và phát huy cho nên tôi đã xây dựng kế hoạch bám sát theo các kĩ năng cơ bản dành cho học sinh THCS nhưng ở mỗi một năm học lại có sự thay đổi, nâng cao hơn để phù hợp với đối tượng HS. KẾ HOẠCH GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH THÔNG QUA GIỜ SINH HOẠT LỚP TỪ KHỐI 6 ĐẾN KHỐI 9 Tháng Khối Số tiết Nội dung 10 6 1 Rèn KNS : Giới thiệu bản thân 7 1 Rèn KNS: Tự tin trước đám đông 8 1 Rèn KNS: Nói lời yêu thương 9 1 Rèn KNS: Xác lập mục tiêu 11 6 1 Rèn KNS: Tự phục vụ bản thân 7 1 Rèn KNS: Ứng xử với bản thân 14/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp 8 1 Rèn KNS: Tự nhận thức 9 1 Rèn KNS: Vượt qua áp lực 12 6 1 Rèn KNS: Giao tiếp hiệu quả 7 1 Rèn KNS: Ứng xử với người khác 8 1 Rèn KNS: Ứng xử thông minh 9 1 Rèn KNS: Tìm kiếm và xử lí thông tin 1 6 1 Rèn KNS: Nhận biết mối nguy hiểm 7 1 Rèn KNS: Bộc lộ cảm xúc 8 1 Rèn KNS: Kiềm chế cảm xúc 9 1 Rèn KNS: Phân chia thời gian hợp lí 2 6 1 Rèn KNS: Ứng xử với thế giới đồ vật 7 1 Rèn KNS: Ứng xử với môi trường tự nhiên 8 1 Rèn KNS: Đối diện và ứng biến trước khó khăn 9 1 Rèn KNS: Thuyết phục 3 6 1 Rèn KNS: Sẻ chia, cảm thông 7 1 Rèn KNS: Tự giải quyết khó khăn 8 1 Rèn KNS: Lắng nghe tích cực 9 1 Rèn KNS: Đánh giá người khác 4 6 1 Rèn KNS: Bình tĩnh trước khó khăn 7 1 Rèn KNS: Hợp tác 8 1 Rèn KNS: Tìm kiếm sự hỗ trợ 9 1 Rèn KNS: Tạo lập giá trị cuộc sống * Ghi chú: Trên đây là kế hoạch tổng thể, trong quá trình thực hiện có thể điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp với thực tế khách quan. Dựa vào kế hoạch trên, tôi đã xây dựng nội dung chương trình cụ thể cho tiết sinh hoạt lớp. Trong nội dung chương trình tiết sinh hoạt lớp có những tiết giáo dục KNS được tách riêng biệt; có những tiết được lồng ghép để đảm bảo phù hợp với thực tiễn của nhà trường, của lớp chủ nhiệm. 2. Phương pháp tiến hành 2.1. Phương pháp trò chơi Bản chất: Bản chất của phương pháp sử dụng trò chơi trong việc rèn KNS cho HS là thông qua việc tổ chức trò chơi, người GVCN chuyển tải nội dung giáo dục bằng một hình thức hấp dẫn, hứng thú. Qua đó các em sẽ rèn được những KN cho mình và cũng như tạo ra một không khí vui vẻ, thân thiện, tập thể đoàn kết. 15/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp Quy trình thực hiện: Bước 1: Giáo viên giới thiệu tên, mục đích trò chơi Bước 2: Hướng dẫn chơi. Bước này bao gồm những việc làm sau: - Tổ chức người tham gia trò chơi: số người tham gia, số đội tham gia, quản trò, trọng tài. - Các dụng cụ dùng để chơi (giấy, hình cắt dán, dây, cây…) - Cách chơi: Từng việc làm cụ thể của người chơi hoặc đội chơi, thời gian chơi, những điều người chơi không được làm…. - Cách xác nhận kết quả và cách tính điểm chơi, các giải của cuộc chơi (nếu có) Bước 3: Thực hiện trò chơi Bước 4: Nhận xét sau cuộc chơi. Bước này gồm những việc làm sau: - GV hoặc trọng tài nhận xét về thái độ tham gia trò chơi của từng đội, những việc làm chưa tốt của các đội để rút kinh nghiệm. - Trọng tài công bố kết quả của từng đội, cá nhân và trao phần thưởng cho đội đoạt giải. - Một số học sinh nêu kiến thức, kỹ năng trong bài học mà trò chơi đã thể hiện. Minh họa cụ thể Trò chơi thứ nhất “Vòng tròn yêu thương” Cách chơi như sau: Chuẩn bị một cuộn len. Chọn một nhóm chơi đứng thành vòng tròn. Bắt đầu chơi, một HS cầm một đầu cuộn dây, nói một câu ngắn về một điểm tích cực của một bạn nào đó trong vòng tròn và tung cuộn dây cho bạn đó (Ví dụ: Bạn rất vui tính/ Bạn rất đáng mến/ Bạn là người bạn tốt…). Người thứ hai sau khi bắt được cuộn dây, sẽ giữ lấy đầu đoạn dây tiếp tục nói một lời yêu thương với một bạn thứ ba và lại tung cuộn dây cho bạn đó…Cứ như vậy cho đến khi bạn nào trong vòng tròn cũng nhận được lời yêu thương và được nói lời yêu thương với bạn; đồng thời bạn nào cũng cẩm một đoạn của cuộn dây, tạo thành một mạng nhện, liên kết mọi người trong nhóm. Khi chơi xong, tôi hỏi các em một câu: “Em cảm thấy như thế nào khi nói hoặc nhận được lời yêu thương từ bạn bè?”. Sau khi HS nêu lên những cảm nhận riêng của mình, dựa vào đó tôi sẽ dẫn vào chủ đề của tiết sinh hoạt. Trò chơi này đóng vai trò như một hoạt động khởi động tạo tâm thế, bầu không khí khi vào tiết sinh hoạt. Thông qua trò chơi này các em phần nào sẽ thể hiện được cảm xúc của mình, bước đầu mạnh dạn, tự tin khi nói ra những điều đó và cảm nhận được niềm vui khi nói và nghe những người khác nói lời yêu thương với mình. Trò chơi thứ hai “Mảnh ghép yêu thương” 16/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp Cách chơi như sau: Sau khi xem xong một tiểu phẩm. Các em làm việc theo nhóm. Mỗi nhóm được chuẩn bị sẵn một bảng phụ A0 và các mảnh ghép hình cánh hoa. Nhiệm vụ của các em là tìm trong những cánh hoa đó những biểu hiện thể hiện tình yêu thương trong cuộc sống và dán chúng thành những bông hoa trên bảng phụ trong thời gian hai phút. Đội nào dán nhanh nhất, đúng nhất sẽ là đội chiến thắng. Thông qua trò chơi đó, tôi muốn giáo dục các em kỹ năng hợp tác trong nhóm, quản lí thời gian…và đặc biệt thông qua trò chơi này, tôi muốn cho các em hiểu được đâu là những việc làm thể hiện tình yêu thương trong cuộc sống. Và chính nhờ những mảnh ghép yêu thương đó mà cuộc sống của chúng ta sẽ trở nên tốt đẹp hơn giống như những bông hoa khoe sắc cho đời. Ảnh minh họa: Học sinh lên trình bày phần chơi của đội mình Ngoài hai trò chơi trên, còn rất nhiều các trò chơi khác được thực hiện trong các tiết sinh hoạt khác. Tùy vào mục đích khác nhau mà lựa chọn trò chơi cho phù hợp. Trò chơi: “Ghép hình” Trước buổi sinh hoạt, cắt và chọn ra một số các hình khác nhau, số hình này tương đương với 1/2 số học sinh. Cắt những hình này ra làm đôi. Trong giờ sinh hoạt, phân phát một nửa số hình đó cho mỗi học sinh một cách ngẫu nhiên. Cho các học sinh đi lại quanh phòng và ghép lại với người có nửa hình còn lại phù hợp. Khi mà một học sinh đã tìm ra được người có nửa hình còn lại của mình thì học sinh phải phỏng vấn nhanh người đó. Tìm hiểu về người bạn của mình theo những yêu cầu mà giáo viên đã yêu cầu trước. (những việc làm tốt và chưa tốt trong tuần qua) Sau khoảng 10 phút, mỗi học sinh sẽ trình bày ngắn gọn về 17/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp những hoạt động của người có một nửa hình ghép phù hợp với mình cho cả nhóm học sinh hoặc cả lớp. Trò chơi : “Điều em muốn nói” Yêu cầu các học sinh lấy ra một mảnh giấy và trong một vài phút viết ra những mong muốn, nguyện vọng, ước mơ của mình. Thu lại tất cả những mảnh giấy này để vào lẫn một hộp, sau đó yêu cầu mỗi học sinh chọn ra một mảnh giấy trong hộp và đọc lên những mong muốn / hy vọng/ quan tâm/ cho cả nhóm học sinh nghe. Thầy, cô hoặc một học sinh xung phong viết ra những thông tin đó lên giấy khổ lớn.Hoặc chia học sinh ra thành các nhóm nhỏ (4 hoặc 5), phân chia bảng thành các phần tương ứng cho các nhóm và yêu cầu các học sinh cùng nhau quyết định đưa ra những mong muốn, hy vọng và quan tâm đối với mình trong thời gian tới. Sau đó ghi lại những phản hồi của từng cá nhân lên bảng, hoặc là thu lại những mảnh giấy của nhóm nhỏ và dán lên cho mọi người trong phòng đều thấy được. Tổng hợp lại những mong muốn của các học sinh, nêu ra điểm giống nhau về suy nghĩ, mong muốn của học sinh trong lớp. Thông qua trò chơi trên, tôi muốn giáo dục cho HS kỹ năng biết lắng nghe, chia sẻ, mạnh dạn bày tỏ những quan điểm của mình, biết phâm biệt đúng sai Trò chơi : “Âm thanh cuộc sống” Số lượng: từ năm em trở lên, có thể chơi trong nhóm nhỏ trước và mở rộng cho cả lớp Luật chơi: Mỗi bạn sẽ được phát một cây viết và một tờ giấy. Trong vòng một phút, các bạn sẽ ghi lại tất cả những tiếng động xung quanh mình, ai ghi nhiều hơn, người đó sẽ thắng. Ý nghĩa: Đây là trò chơi nhằm rèn luyện kĩ năng lắng nghe, một trong những kĩ năng quan trọng nhất để làm việc nhóm hiệu quả, phản ánh sự tôn trọng hay xây dựng ý kiến lẫn nhau giữa các thành viên. Khi chịu lắng nghe, chắc chắn bạn sẽ có nhiều thông tin để giải quyết vấn đề hiệu quả hơn. Trò chơi: “180 độ...xoay!” Số lượng: Lý tưởng nhất là 6 - 8 bạn Luật chơi: Người chơi xếp thành hình tròn, quay mặt ra ngoài, tay nắm tay. Sau đó tìm cách đổi chỗ cho nhau, sao cho tất cả thành viên đều quay mặt vào trong hình tròn mà không được chéo tay nhau (trong quá trình đổi vị trí không được buông tay ra). Ý nghĩa: Đây là trò chơi nhằm trang bị cho các em kĩ năng "giải quyết vấn đề". Lúc đầu, có thể những người tham gia trò chơi này sẽ "bó tay" và cho rằng đây là công việc không thể thực hiện được. Nhưng khi được thảo luận, các bạn sẽ tìm ra giải pháp và thực hiện rất thành công. "Khi gặp một vấn đề nào đó 18/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp trong cuộc sống, nếu tham khảo ý kiến của nhiều người, chắc chắn sẽ tìm ra được giải pháp tốt"- một bạn học sinh đã nói về "công dụng" của trò chơi mà bạn học được. Trò chơi : “Chuyền bóng” Số lượng: 10 bạn là tốt nhất. Luật chơi: Người chơi xếp thành hình tròn với yêu cầu là phải biết tên của nhau. Lần lượt người chơi sẽ chuyền bóng cho người đối diện, rồi người tiếp theo theo chiều kim đồng hồ) cho đến hết vòng tròn. Khi chuyền bóng cho người nào, bạn phải gọi tên người đó. Lúc đầu, chỉ cần 1 trái bóng, sau đó tăng thêm 2, thêm 3, thêm 4 để gia tăng độ khó cũng như tốc độ chuyền. Trò chơi sẽ kết thúc khi bóng chạm đất. Trò chơi này có thể có 2 - 3 nhóm tham gia, nhóm nào giữ bóng lâu chạm đất nhất sẽ giành phần thắng. Ý nghĩa: Khi có 1 trái bóng, công việc của người chơi xem ra khá dễ dàng. Nhưng khi có nhiều trái bóng thì tình hình sẽ khác. Điều này cho thấy, với những vấn đề đơn giản, bạn có thể giải quyết một cách dễ dàng. Nhưng với vấn đề phức tạp, rắc rối hoặc cùng lúc xuất hiện nhiều vấn đề thì bạn cần biết ưu tiên giải quyết vấn đề nào trước, vấn đề nào sau, tránh để xảy ra tình trạng "ùn tắc", dễ dẫn bạn đến thất bại. Ngoài ra, sự bình tĩnh cũng là điều quan trọng khi đối mặt với những tình huống như vậy. Trò chơi : “Truyền tin” Thể loại: Trò chơi cảm giác, vận động nhẹ trong phòng và ngoài trời, khoảng 08 người tham dự. Rèn luyện: Nhận định chính xác các cử điệu từ người khác. Giáo dục: Tương trợ nhau, phải có sự nhanh nhẹn và hiểu ý nhau trong lời nói và hành động. Luật chơi: Đứng thành từng đội và mỗi đội cử 01 người đến quản trò nhận bản tin, rồi trở về đứng cách những người của đội mình 1,5m và truyền lại bản tin đó bằng cử điệu mà không được nói, cũng như không được nhép miệng. Đội nào nhận được bản tin và thực hiện theo bản tin trước là thắng. Mục đích: Gây bầu không khí sôi động để dẫn vào chiều sâu lắng sau đó. Vật dụng: Các vật dụng của các bản tin. Trên đây là một số trò chơi, trong quá trình thực hiện người GV cần sưu tầm thêm các trò chơi khác sao cho phù hợp với mục đích của mình. Sử dụng phương pháp này có rất nhiều ưu điểm tuy nhiên cũng tồn tại một số hạn chế cần khắc phục và một số điều cần lưu ý. Ưu điểm: 19/48
Rèn kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở thông qua giờ sinh hoạt lớp - Trò chơi là một hình thức giáo dục hấp dẫn HS do đó duy trì sự tập trung chú ý của các em. - Giảm tính chất căng thẳng của giờ sinh hoạt. - Thông qua trò chơi rèn được nhiều kỹ năng cho HS: kỹ năng hợp tác, kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng quản lý thời gian…. Hạn chế: - Tương đối mất thời gian - HS dễ sa đà vào việc chơi mà ít chú ý đến tính chất giáo dục trong đó Một số điều cần lưu ý: Sử dụng trò chơi vẫn là một phương pháp có nhiều ưu điểm, mang lại hiệu quả giáo dục cao nên để hạn chế những nhược điểm GV khi tổ chức cần lưu ý một số điểm sau: Lựa chọn hoặc tự thiết kế trò chơi đảm bảo những yêu cầu: Mục đích của trò chơi phải thể hiện được nội dung giáo dục KNS hoặc một phần của chương trình. Hình thức chơi đa dạng, vừa kết hợp được hoạt động trí tuệ vừa kết hợp với các hoạt động vận động. Luật chơi đơn giản để HS dễ nhớ, dễ thực hiện. Cần đưa ra các trò chơi có nhiều HS tham gia để rèn kĩ năng hợp tác. Chọn quản trò chơi có năng lực phù hợp với yêu cầu của trò chơi. Tổ chức chơi vào thời gian thích hợp của tiết sinh hoạt để vừa làm cho học sinh hứng thú vừa hướng cho học sinh tiếp tục tập trung các nội dung khác của bài học một cách có hiệu quả. Các trò chơi lặp đi lặp lại gây nhàm chán: giáo viên chủ nhiệm phải chuẩn bị trước và tham khảo thêm các trò chơi cho phù hợp, thay đổi nội dung sinh hoạt, không hẳn cứ sinh hoạt là chơi trò chơi. 2.2. Phương pháp sắm vai Bản chất: Đóng vai là phương pháp tổ chức cho HS thực hành, “làm thử” một số cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. Đây là phương pháp nhằm giúp HS suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự việc cụ thể mà các em vừa thực hiện hoặc quan sát được. Việc “diễn” không phải là phần chính của phương pháp này mà điều quan trọng là sự thảo luận sau phần diễn ấy. Quy trình thực hiện Có thể tiến hành đóng vai theo các bước sau : Giáo viên chia nhóm, giao tình huống đóng vai cho từng nhóm và quy định rõ thời gian chuẩn mực, thời gian đóng vai 20/48