Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Sử dụng phim tư liệu để phát huy tính tích cực trong dạy học Lịch sử lớp 8 ở trường Trung học cơ sở

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở tìm hiểu lí luận và thực tiễn của các đoạn phim tư liệu khoa học, để dạy học Lịch sử ở trường Trung học cơ sở. Đề tài "Sử dụng phim tư liệu để phát huy tính tích cực trong dạy học Lịch sử lớp 8 ở trường Trung học cơ sở" đi sâu vào khai thác nội dung và phương pháp sử dụng các đoạn phim tư liệu để dạy môn Lịch sử khối 8 ở trường trung học cơ sở.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Sử dụng phim tư liệu để phát huy tính tích cực trong dạy học Lịch sử lớp 8 ở trường Trung học cơ sở

ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN ĐAN PHƯỢNG TRƯỜNG THCS LIÊN TRUNG --------o0 0o--------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM SỬ DỤNG PHIM TƯ LIỆU ĐỂ PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 8 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ Môn: Lịch sử. Cấp hoc: Trung học cơ sở. Tên Tác giả: Nguyễn Gia Hùng. Đơn vị công tác: Trường THCS Liên Trung Đan Phượng – Hà Nội Chức vụ: Giáo viên. NĂM HỌC 2021 - 2022
2/15 A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1.Cơ sở lý luận: Nguồn lực con người là nhân tố quan trọng của mỗi quốc gia trên con đường phát triển và hội nhập. Hiện nay trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ quốc tế, cùng với sự phát triển của khoa học và công nghệ thì một trong những vấn đề, được coi trọng hơn cả là việc đào tạo cho đất nước, một đội ngũ con người phát triển toàn diện cả về năng lực, trí tuệ, tư cách đạo đức để xây dựng và phát triển đất nước. Đó là nhiệm vụ quan trọng của nền giáo dục Việt Nam. Như luật Giáo dục được Quốc hội nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã nêu: “Mục tiêu của giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, trí đức, sức khoẻ, thẩm mĩ và nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Dạy học lịch sử ở trường Trung học cơ sở cũng phải đáp ứng mục tiêu giáo dục chung của đất nước. Đặc biệt môn lịch sử ngoài việc truyền thụ tri thức còn có ưu thế trong việc giáo dục cho học sinh về tư tưởng, đạo đức. Chính vì vậy trong quá trình dạy học, giáo viên cần nghiên cứu kĩ nội dung bài giảng, sử dụng hợp lí các nguồn sử liệu, kết hợp với các phương pháp dạy học để phát huy được tính độc lập, năng lực tư duy sáng tạo của học sinh trong học tập, góp phần nâng cao hiệu quả bài học. 2. Cơ sở thực tiễn: Từ thực tế, qua nhiều năm giảng dạy bộ môn lịch sử ở trường Trung học cơ sở với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, có lẽ ai cũng nhận thấy trọng trách lớn của người thầy trong, dạy học lịch sử là thể hiện đầy đủ cuộc sống lao động chiến đấu trong quá khứ và hiện tại, phản ánh những phong cách giá trị cao đẹp của con người. Vì vậy nhiệm vụ quan trọng trong phương pháp dạy học lịch sử là người thầy phải làm sáng tỏ nội dung lịch sử và giúp học sinh tái tạo quá khứ một cách sinh động. Vậy làm thế nào để tạo dựng lại nội dung lịch sử, bộ môn mà xưa nay nhiều phụ huynh và học sinh vẫn quan niệm là môn phụ, môn khô cứng, và học lịch sử để “Giải trí”. Trước những quan niệm đó tôi không ngừng tìm tòi nghiên cứu là phải đổi mới phương pháp, nhằm nâng cao chất lượng dạy và học lịch sử. Để đạt được điều này đòi hỏi người thầy phải kết hợp sử dụng đa dạng, linh hoạt các phương pháp dạy học, tích cực ứng dụng công nghệ thông tin, khai thác nguồn sử liệu, đặc biệt là nguồn phim tư liệu lịch sử. Đó chính là chìa khoá giúp giáo viên kích thích học sinh đam mê hứng thú học lịch sử, làm cho bài giảng lịch sử luôn sinh động và hấp dẫn mà không khô
3/15 cứng chỉ là con số và sự kiện. Xuất phát từ những lí do trên, cùng với quá trình giảng dạy của bộ môn tôi xây dựng đề tài.“ Sử dụng phim tư liệu để phát huy tính tích cực trong dạy học lịch sử lớp 8 ở trường Trung học cơ sở ”. 3. Mục đích viết sáng kiến kinh nghiệm: Trên cơ sở tìm hiểu lí luận và thực tiễn của các đoạn phim tư liệu khoa học, để dạy học lịch sử ở trường Trung học cơ sở. Đề tài tôi đi sâu vào khai thác nội dung và phương pháp sử dụng các đoạn phim tư liệu để dạy môn lịch sử khối 8 ở trường trung học cơ sở. Tôi viết đề tài này ngoài việc củng cố kiến thức, tôi còn trau dồi đạo đức rèn luyện kĩ năng chuyên môn nghiệp vụ, đồng thời giáo dục tư tưởng đạo đức, rèn nhân cách cho học sinh, biết trân trọng và yêu quý lịch sử. Tôi cùng với các đồng chí giáo viên dạy môn lịch sử, trao đổi những kinh nghiệm trong phương pháp giảng dạy môn lịch sử, để đáp ứng yêu cầu đổi mới dạy học lịch sử hiện nay. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, thường xuyên sưu tầm trên mạng, trên đài truyền hình, báo chí…để lấy phim tư liệu áp dụng vào bài giảng, làm cho bài giảng trở lên sinh động, phát huy tính tích cực của học sinh trong giảng dạy môn lịch sử. 4. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là học sinh khối 8 ở trường trung học cơ 5. Phạm vi và thời gian: - Phạm vi của đề tài thực hiện ở khối 8 trường THCS. - Thời gian thực hiện đề tài từ năm 2020 đến nay tôi thường xuyên áp dụng vào bài giảng, kết quả giờ học rất sinh động, học sinh rất hứng thú học. 6. Đối tượng khảo sát thực tế: Trong quá trình giảng dạy tôi tiến hành các biện pháp khảo sát như sau: - Điều tra tình hình học tập của học sinh đối với môn lịch sử.Tiến hành dạy mỗi lớp 8 một giờ để lấy kết quả giờ học. Khối 8 Giỏi Khá TB Yếu SL % SL % SL % SL % 8a (40hs) 6 15 15 37,5 14 35 5 12,5 8b( 36 hs) 5 13,8 10 27,7 14 38,8 7 19,4 8c (35 hs) 3 8,5 11 31,4 17 48,5 4 11,4 - Từ những kết quả giờ học trên tôi rút ra nhận xét như sau.
4/15 Phần lớn các em chưa tích cực học môn lịch sử, coi môn lịch sử là môn phụ, môn khô cứng chỉ là con số và sự kiện, nên các em ít quan tâm và không mấy hứng thú học tập. - Do nhận thức của một số bậc phụ huynh cũng xem nhẹ môn lịch sử nên họ hướng con vào học những môn Toán, Văn, Ngoại ngữ…chính sự nhận thức này cũng tác động tới các em, vì vậy chất lượng và hiệu quả học môn lịch sử chưa cao. 7. Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình thực hiện tôi sử dụng các phương pháp: - Dạy khảo sát ở khối 8 lấy kết quả. - Sử dụng phương pháp sưu tầm các nguồn sử liệu, đặc biệt phim tư liệu khoa học. - Phương pháp phân tích, so sánh, đánh giá, nhận định, phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp, sử dụng câu hỏi gợi mở nêu vấn đề, phương pháp quan sát. Phương pháp trao đổi đàm thoại với giáo viên, với học sinh. - Phương pháp điều tra: Thông qua các bài tập, bài kiểm tra của học sinh để lấy số liệu so sánh đối chiếu kết quả. Phương pháp tổng hợp. B. NỘI DUNG 1. Đặc điểm của các đoạn phim tư liệu trong dạy học lịch sử ở trường Trung học cơ sở: -Xuất phát từ đặc trưng của bộ môn lịch sử, tính chất của phim tư liệu, thì phim tư liệu khoa học có những đặc điểm sau: + Tính chân thực: là đặc điểm quan trọng của phim tư liệu, lịch sử xã hội loài người bao gồm những sự kiện, hiện tượng đã từng xảy ra, có thật và không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của bất cứ ai. Các nhà sử học cổ đại đã gọi “Lịch sử là nhân chứng của thời đại, ánh sáng của chân lý, đời sống của kí ức, người báo tin của hiện đại” trong khi đó đối tượng của phim tư liệu là con người, là những hoạt động xã hội trong cuộc sống con ngưòi, cụ thể, có thực đã xảy ra được ghi lại thời điểm hiện tại. + Tính chính luận: Bên cạnh tính chân thực, khách quan phim tư liệu còn phục vụ kịp thời những yêu cầu chính trị ngày nay khi học những sự kiện lịch sử quan trọng. + Tính động: Hình ảnh của phim tư liệu là hình ảnh chuyển động trong thời gian, nó có thể đưa người xem ngược dòng thời gian, thấy được sự vận động phát triển của lịch sử. Âm thanh đóng vai trò quan trọng trong tạo lên tính động, góp phần làm tăng tính chân thực của sự kiện, hiện tượng trong phim.
5/15 Bên cạnh âm thanh và hình ảnh thì phim tư liệu còn có phụ đề thường đi kèm với hình ảnh để giới thiệu bối cảnh không gian, thời gian, nguồn gốc xuất xứ của sự kiện, hiện tượng lịch sử. + Tính thời lượng: Phim tư liệu là một lát cắt lịch sử trình bày một sự kiên, hiện tượng, biến cố của lịch sử. Vì vậy phim tư liệu được xây dựng trên sự ghép nối các đoạn phim với nhau, có đặc tính ngắn gọn về thời lượng, giới hạn một chủ đề, một không gian nhất định. + Tính đa phương tiện: Các đoạn phim tư liệu sử dụng trong dạy học lịch sử vào phần mềm Microsoft office Powerpoint, kết hợp với phương tiện trong dạy học. Từ những đặc điểm trên cho thấy phim tư liệu là nguồn tri thức quan trọng, là phương tiện trực quan hiện đại trong giảng dạy lịch sử. 2. Ý nghĩa của việc sử dụng các đoạn phim tư liệu trong dạy học lịch sử ở trường Trung học cơ sở. Bộ môn Lịch sử ở trường THCS mang những đặc trưng khác với những bộ môn khác. Lịch sử là những gì đã diễn ra, nó tồn tại một cách khách quan gắn liền với thời gian, không gian và nhân vật cụ thể. Các sự kiện lịch sử mang tính quá khứ và tính không lặp lại, không thể khôi phục lại lịch sử một cách nguyên vẹn như nó đã từng diễn ra, do đó việc học tập lịch sử không bắt đầu từ “trực quan sinh động” sự kiện giống như những môn khoa học tự nhiên khác. Vì vậy việc sử dụng các đoạn phim tư liệu trong dạy học lịch sử sẽ có một vai trò và ý nghĩa to lớn, nó giúp học sinh tiếp cận với quá khứ, có những hình ảnh chân thực, chính xác, cụ thể về các sự kiện, hiện tượng lịch sử, làm cho học sinh có cảm giác như đang được tham gia và chứng kiến lịch sử. Phim tư liệu không chỉ dừng lại ở việc tạo biểu tượng cho học sinh, miêu tả sự kiện bên ngoài mà còn đi sâu vào bản chất sự kiện, nêu đặc trưng và tính chất của sự kiện, đó chính là cơ sở để hình thành khái niệm. Việc sử dụng các đoạn phim tư liệu trong dạy học lịch sử phù hợp với nội dung của bài học sẽ làm cho học sinh có cảm giác dường như đang được chứng kiến tham gia vào các sự kiện đã xảy ra. Từ việc quan sát, khai thác kiến thức thể hiện qua đoạn phim tư liệu, học sinh không chỉ biết sâu sắc về lịch sử thế giới và lịch sử dân tộc, với tất cả những gì mắt thấy, tai nghe mà học sinh còn thực sự rung động trước những con người thực, việc thực. Thông qua các đoạn phim tư liệu, bên cạnh việc cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản, phim tư liệu còn có tác dụng giáo dục cho học sinh những tư tưởng, tình cảm, phẩm chất đạo đức tốt đẹp như: lòng yêu quê hương đất nước, niềm tự hào dân tộc, lòng yêu mến lãnh tụ, biết ơn những anh hùng cách mạng, lòng quý trọng lao động và nhân dân lao động, căm thù bọn xâm lược và chiến tranh, luôn có ý thức bảo vệ hòa bình
6/15 của dân tộc và của nhân loại… Sử dụng các đoạn phim tư liệu trong dạy học lịch sử không chỉ có tác dụng trong việc cung cấp kiến thức lịch sử và giáo dục những tư tưởng tình cảm đạo đức tốt đẹp cho học sinh. Cùng với việc góp phần tạo biểu tưởng và hình thành khái niệm lịch sử, phim tư liệu còn phát triển khả năng quan sát, trí tưởng tượng, tư duy và ngôn ngữ của học sinh. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, khi xem bất cứ đoạn phim tư liệu nào, học sinh cũng thích được nhận xét, phán đoán, hình dung quá khứ lịch sử được phản ánh, minh họa như thế nào. Học sinh sẽ suy nghĩ và tìm ra cách diễn đạt bằng lời nói chính xác, có hình ảnh cụ thể, rõ ràng về bức tranh xã hội đã qua. Việc sử dụng các đoạn phim tư liệu trong dạy học lịch sử sẽ giúp học sinh nâng cao thành tích học tập. Phim tư liệu là tổng hợp các phương tiện dạy học. Nó hội tụ cả bản đồ, sơ đồ, tranh ảnh, biểu bảng, âm nhạc, lời nói… Việc sử dụng phim tư liệu cho phép giáo viên kết hợp hình ảnh một cách linh hoạt, đúng lúc, đúng chỗ, phù hợp với ý định sư phạm của mình, nó làm cho việc tiến hành dạy học của giáo viên đỡ vất vả, đưa nhiều lượng thông tin phong phú trong một lượng thời gian, làm cho nhịp điệu của giờ học diễn ra khẩn trương, giảm bớt mô tả, kể lể, dành thì giờ cho tư duy độc lập của học sinh. Phim tư liệu còn có tác dụng gây hứng thú cho học sinh trong nhận thức lịch sử. 3. Yêu cầu khi sử dụng các đoạn phim tư liệu. a.Về mục đích sử dụng. Việc sử dụng phim tư liệu trong dạy học lịch sử không phải để giải trí, minh họa mà chủ yếu là bổ sung kiến thức giúp học sinh hiểu sâu hơn bài học. Sử dụng phim tư liệu để khôi phục lại bức tranh lịch sử sinh động trong nhận thức của học sinh, tạo biểu tượng chân thực, chính xác, cụ thể về các sự kiện, hiện tượng lịch sử thế giới, dân tộc làm cho học sinh như đang được tham gia chứng kiến lịch sử. Từ những hình ảnh cụ thể, khơi gợi cho học sinh những xúc cảm lịch sử như: căm ghét phản đối hay đồng tình, yêu mến… Sự hồi hộp xúc động đối với sự kiện, nhân vật lịch sử càng làm tăng thêm hứng thú học tập của học sinh. Thông qua các đoạn phim tư liệu rèn luyện cho học sinh các kĩ năng phân tích, so sánh, đánh giá, tổng hợp để hiểu bản chất sự kiện, hiện tượng lịch sử b.Về nội dung và kĩ thuật Phải đảm bảo tính khoa học, chính xác: Khoa học Lịch sử cũng như các môn khoa học xã hội khác là những kiến thức phản ánh đúng sự tồn tại phát triển của xã hội loài người. Chính vì thế, trong dạy học lịch sử phải đảm bảo tính khoa học, tính chính xác là yêu cầu chung. Tính khoa học được thể hiện ở chỗ các đoạn phim tư liệu phải phản ánh chính xác của sự kiện, hiện tượng, nhân vật,
7/15 về địa điểm, thời gian. Các yếu tố hình ảnh, âm thanh cũng phải thống nhất với nhau. Những sự kiện, số liệu trong đoạn phim tư liệu, giáo viên phải tìm hiểu nguồn gốc, xuất xứ của những thước phim đó, Khi sử dụng phim tư liệu trong dạy học lịch sử, giáo viên phải biết vận dụng nội dung, phương pháp và phương tiện dạy học đúng lúc, đúng chỗ, đúng độ. Đúng lúc là việc chọn thời điểm sử dụng thích hợp, phù hợp với nội dung kiến thức và các phương pháp dạy học đặc trưng, cũng như nhu cầu và trạng thái tâm lí của học sinh. Chính vì vậy, giáo viên cần lựa chọn thời điểm thích hợp để cho học sinh theo dõi phim. Lựa chọn đúng thời điểm có vai trò rất lớn trong việc phát huy tính tích cực của học sinh và nâng cao hiệu quả bài học. Đúng chỗ là việc sắp xếp không gian, vị trí màn hình trình chiếu hợp lí để tất cả học sinh trong lớp quan sát, nghe rõ ràng, tạo điều kiện thuận lợi cho các em tích cực tham gia nhận thức. Đúng độ là yêu cầu về khối lượng kiến thức (kênh chữ, kênh hình, kênh tiếng…) và thời lượng giáo viên sử dụng phim tư liệu trong quá trình dạy học phải phù hợp với trình độ tiếp thu cũng như tâm lí của từng đối tượng. Khi lựa chọn và sử dụng các đoạn phim tư liệu, giáo viên cũng phải đảm bảo vừa đủ, phù hợp với các yếu tố khác của giờ học, một tiết học có 45 phút, vì thế phải lựa chọn những đoạn phim phù hợp với nội dung bài học, lượng thông tin vừa đủ không quá ít, quá nhiều làm loãng trọng tâm bài học hoặc tập trung quá nhiều thì giờ của học sinh vào xem phim, làm mất đi sự tập trung chú ý của học sinh vào nội dung bài giảng (mỗi bài học chỉ nên sử dụng không quá 4 đoạn phim, không lặp lại nhiều lần một đoạn phim tư liệu, thời lượng mỗi đoạn phim từ 1 đến 3 phút, phải vừa đủ phản ánh một sự kiện, hiện tượng hay nhân vật và cân đối với các công việc của bài học). c.Yêu cầu về phương pháp, kĩ năng . Sử dụng các đoạn phim tư liệu phải phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh: Vấn đề này có ý nghĩa đặc biệt đối với hiệu quả bài học, nó phù hợp yêu cầu đổi mới “lấy người học làm trung tâm” hiện nay. Một trong những biện pháp có tác dụng lớn đối với việc phát huy tính tích cực, chủ động nhận thức của học sinh đó là phương pháp dạy học nêu vấn đề. Trước khi cho học sinh theo dõi đoạn phim tư liệu, giáo viên đặt học sinh trước những tình huống có vấn đề cần phải giải quyết, kích thích trí tò mò, sự say mê, tìm tòi, khám phá của các em. Khi quan sát những hình ảnh cụ thể, sinh động sẽ tạo cho học sinh những biểu tượng lịch sử chân thật, trên cơ sở đó học sinh sẽ tự hình thành trong đầu óc những kiến thức trừu tượng, khái quát, đó là hình thành khái niệm. Từ đó, phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh trong hoạt động nhận thức, giúp các em hiểu
8/15 được bản chất các sự kiện, hiện tượng lịch sử một cách sâu sắc, để bài học đạt được hiệu quả cao. Lịch sử tồn tại khách quan, không thể “phán đoán” hoặc “tư duy” để tái hiện lịch sử. Để tạo những hình ảnh lịch sử cụ thể, bên cạnh lời nói sinh động cần kết hợp sử dụng các phương pháp trực quan. Phim tư liệu là công cụ, phương tiện hỗ trợ cho quá trình dạy học và rất cần thiết. Trong quá trình dạy học cùng với sự hỗ trợ của CNTT, giáo viên phải kết hợp giữa việc sử dụng các đoạn phim tư liệu với các phương pháp khác như: trao đổi đàm thoại, dạy học nêu vấn đề, phương pháp nghiên cứu học tập, trong đó phổ biến và có tác dụng lớn nhất là vận dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề nhằm phát huy hoạt động nhận thức độc lập của học sinh. 4. Biện pháp thực hiện có hiệu quả: Sử dụng các đoạn phim tư liệu để hướng dẫn học sinh nghiên cứu và lĩnh hội kiến thức mới. Lịch sử là những sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong quá khứ, nên học sinh gặp rất nhiều khó khăn khi nhận thức. Tuy nhiên, nếu học sinh được theo dõi các đoạn phim tư liệu dưới sự định hướng, điều khiển của giáo viên sẽ dễ dàng tái hiện lại quá khứ. Phim tư liệu tôi nhắc đến ở đây là loại phim tư liệu, được xây dựng dựa trên những hình ảnh có thật, hoặc thước phim lịch sử ghi lại diễn biến sự kiện xảy ra tại thời điểm, có tư tưởng, giáo dục cao. “Ưu điểm nổi bật của phim tư liệu là ghi lại lịch sử bằng hình ảnh chân thực, có lời bình, âm thanh, hoạt cảnh và tình tiết….”. Giáo viên có thể sử dụng để hỗ trợ cho phương pháp miêu tả, tường thuật, minh họa hay cụ thể hóa sự kiện, hiện tượng trong bài. Biện pháp này vừa giúp học sinh hiểu sâu kiến thức, vừa làm cho bài học hay hơn, hấp dẫn hơn. Tùy thuộc vào mục đích, nội dung của sự kiện lịch sử trong bài, giáo viên có thể lựa chọn một số phương pháp và biện pháp sử dụng cho phù hợp. Khi sử dụng đoạn phim tư liệu hướng dẫn học sinh nghiên cứu kiến thức mới, giáo viên nên tiến hành theo hai bước cơ bản sau: Bước một: Giáo viên sử dụng đoạn phim tư liệu để minh họa, cụ thể hóa cho sự kiện, hiện tượng lịch sử đang học, hoặc hỗ trợ cho bài miêu tả, tường thuật và lược thuật lịch sử. Theo bước này, giáo viên trình bày xong một đơn vị kiến thức sẽ cho học sinh xem phim, giúp các em có biểu tượng chân thực về quá khứ lịch sử. Giáo viên cũng có thể kết hợp phương pháp tường thuật, lược thuật, miêu tả để làm rõ đối tượng cần trình bày, giúp bài giảng trở nên sinh động, thu hút được sự chú ý của học sinh. Đây là cơ sở để học sinh ghi nhớ, khắc sâu kiến thức và hình thành khái niệm.
9/15 Bước hai: Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội daung, ý nghĩa của đoạn phim liên quan đến kiến thức cơ bản của bài học. Trường hợp này, giáo viên tổ chức định hướng cho học sinh xem phim tư liệu để khai thác kiến thức, phát huy tính tích cực của người học. Muốn hướng dẫn học sinh khai thác hiệu quả kiến thức lịch sử qua đoạn phim tư liệu, giáo viên cần trình bày theo nội dung sau. Định hướng (giao nhiệm vụ học tập): trên cơ sở đã xem trước nội dung đoạn phim ở nhà, khi dạy học trên lớp giáo viên giao nhiệm vụ cụ thể cho các em thông qua câu hỏi. Câu hỏi giáo viên đưa ra phải sát với nội dung của đoạn phim, liên quan chặt chẽ đến kiến thức cơ bản. Sử dụng (hướng dẫn học sinh xem phim) giáo viên chiếu đoạn phim để học sinh theo dõi, có thể dùng chức năng tạm dừng/chạy tiếp/chạy lại khi nhấn mạnh một hình nào đó. Biện pháp này vừa giúp học sinh ghi chép được kiến thức cơ bản liên quan đến câu hỏi (tên nhân vật, địa danh, biến cố lịch sử), vừa tạo nên sự hồi hộp và tò mò cho các em. Học sinh xem phim xong, giáo viên dành một thời gian ngắn để các em hệ thống lại những điều được “mắt thấy, tai nghe và cảm nhận”. Học sinh hiện thực nhiệm vụ học tập (trả lời câu hỏi), sau đó giáo viên đánh giá, kết luận, khái quát lại nội dung và ý nghĩa mà đoạn phim phản ánh, giúp học sinh hệ thống được kiến thức cơ bản. Đoạn phim tư liệu trên đã góp phần khắc sâu kiến thức lịch sử cho học sinh, đưa các em trở về với khoảnh khắc lịch sử trọng đại của dân tộc, tạo thêm niềm phấn khởi và hứng thú học tập”. Từ hai biện pháp trên, tôi lấy một số ví dụ minh họa như sau: 4.1. Sử dụng phim tư liệu để cung cấp sự kiện: Theo phương pháp truyền thống, trước khi cung cấp cho học sinh một đơn vị kiến thức cơ bản, giáo viên thường nêu câu hỏi và học sinh tìm hiểu trong SGK để trả lời. Tuy nhiên, biện pháp này không sinh động, hấp dẫn đối với học sinh, nên chưa tạo được hứng thú học tập. Để bài học lịch sử sinh động, giáo viên có thể kết hợp việc sử dụng phim tư liệu khi cung cấp sự kiện cho học sinh, kích thích hứng thú học tập của các em. Ví dụ 1: Khi dạy Bài 21 Chiến tranh thế giới lần thứ hai (1939-1945). Tiết 31: I.Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh thế giới thứ hai. - Khi dạy tôi cho học sinh quan sát theo dõi đoạn phim tư liệu - Con đường dẫn đến chiến tranh thế giới II 1939 - 1945”. Đoạn phim tư liệu “Con đường dẫn đến chiến tranh thế giới II 1939 – 1945” (Tôi để ở đĩa VCD. ) Học sinh quan sát đoạn phim tư liệu xong, tôi đặt câu hỏi: ? Em hãy nêu quan hệ quốc tế giữa hai cuộc đại chiến (1918-1939).
10/15 ? Các nước đế quốc này đã làm gì để giải quyết mâu thuẫn. Tôi gọi học sinh trả lời và học sinh khác nhận xét. Cuối cung tôi nhận xét chốt những ý chính: - Thời kì này các nước đế quốc hình thành 2 khối. + Một bên là Anh Pháp Mĩ + Một bên là Đức, Ý, Nhật. + Hai khối này mâu thuẫn với nhau gay gắt về thị trường và thuộc địa cả hai khối đều thù địch với Liên Xô. - Khối Anh, Pháp, Mĩ thực hiện đường lối thoả hiệp với khối phát xít để chía mũi nhọn vào Liên Xô và nhượng bộ Đức để Đức sát nhập Áo vào Đức và chiếm Tiệp Khắc. - 3/1939 HitLe tấn công Liên Xô và tấn công các nước Châu Âu chiến tranh lan rộng toàn thế giới. Cuối cùng tôi cho điểm động viên các em. Ví dụ 2. Khi dạy Bài 24 Cuộc kháng chiến từ năm 1858 đến năm 1873 Tiết 38. Phần II mục 2. Kháng chiến lan rộng ra ba tỉnh miền Tây Nam Kì. Khi dạy tôi sử dụng Lược đồ cuộc khởi nghĩa Nam Kì (1860 – 1875) để xác định vị trí của ba tỉnh Miền Tây Nam Kì. Sau khi học sinh nhận biết được vị trí của ba tỉnh miền Tây Nam Kì, tôi sử dụng đoạn phim tư liệu “Pháp đánh chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kì ”. Trước khi cho học sinh theo dõi đoạn phim tư liệu, tôi đặt câu hỏi định hướng. ? Thực dân Pháp đánh chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kì như thế nào. Để trả lời câu hỏi này tôi yêu cầu học sinh phải nghiên cứu bài học ở nhà trước, sau khi đặt xong câu hỏi tôi cho học sinh theo dõi đoạn phim tư liệu Đoạn phim tư liệu “Pháp đánh ba tỉnh miền Tây Nam Kì”. (Tôi để ở đĩa VCD.) Học sinh theo dõi đoạn phim tư liệu xong, tôi gọi một học sinh đứng lên trả lời câu hỏi, một học sinh khác nhận xét. Sau khi học sinh trả lời xong tôi nhận xét và chốt nội dung chính. -> Từ ngày 20/6 đến 24/6/1867 Thực dân Pháp chiếm nốt ba tỉnh miền Tây Nam Kì là Vĩnh Long, An Giang, Hã Tiên không tốn một viên đạn nào. Chốt xong nội dung câu hỏi trên tôi lại đưa câu hỏi tiếp theo. ? Sau khi ba tỉnh miền Tây Nam Kì rơi vào tay Pháp, Phong trào kháng chiến của nhân dân lục tỉnh Nam Kì ra sao.
11/15 Tôi gọi một học sinh đứng dậy trả lời và một học sinh khác nhận xét phần trả lời của bạn. Cuối cùng tôi nhận xét chốt nội dung chính. - Nhân dân lục tỉnh Nam Kì nổi dậy kháng Pháp ở khắp nơi. - Nhiều trung tâm kháng chiến được thành lập: Đồng Tháp Mười, Tây Ninh, Vĩnh Long, Sa Đéc…với những lãnh tụ nổi tiếng như Trương Quyền, Nguyễn Trung Trực, Nguyễn Hữu Huân… - Phong trào kháng chiến ở Nam Kì tiếp tục phát triển sôi nổi đến 1875. - Tôi cho điểm động viên các em. 4.2. Sử dụng các đoạn phim tư liệu để minh họa, cụ thể hóa kiến thức. Lịch sử là những gì đã xảy ra trong quá khứ, người ta không thể qua sát trực tiếp được quá khứ lịch sử mà chỉ nhận thức chúng thông qua các nguồn tư liệu. Mọi sự kiện, hiện tượng đều diễn ra trong một hoàn cảnh cụ thể về không gian thời gian, con người. Vì vậy, khi trình bày sự kiện, hiện tượng lịch sử càng sinh động bao nhiêu thì càng hấp dẫn và hứng thú bấy nhiêu. Việc sử dụng các đoạn phim tư liệu sẽ cụ thể hóa được kiến thức về sự kiện, hiện tượng lịch sử, nhằm tạo cho học sinh những hình ảnh rõ ràng, cụ thể, tăng thêm tính sinh động, gợi cảm, gây hứng thú học tập cho học sinh. Trong quá trình dạy học, giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu xong một đơn vị kiến thức, rồi cho học sinh xem phim tư liệu nhằm tạo biểu tượng chân thực về quá khứ lịch sử. Ví dụ 1: Khi dạy Bài 21 Chiến tranh thế giới lần thứ hai ( 1939 – 1945) Tiết 32 Phần II và III Kết cục của chiến tranh thế giới thứ hai. Khi dạy phần này tôi đặt câu hỏi. ? Em hãy cho biết về kết cục của chiến tranh thế giới thứ hai. Tiếp đó tôi gọi một học sinh trả lời câu hỏi và một học sinh nhận xét phần trả lời câu hỏi của bạn. Sau đó tôi nhận xét và chốt ý chính. - Đây là cuộc chiến tranh lớn nhất trong lịch sử loài người. - 60 triệu người chết, 90 triệu người bị thương, thiệt hại về vật chất gấp 10 lần chiến tranh thế giới lần thứ nhất. Chốt xong nội dung tôi cho học sinh theo dõi đoạn phim tư liệu “Mĩ thả bom nguyên tử xuống Nhật Bản 1945.” Đoạn phim tư liệu “Mĩ thả bom nguyên tử xuống Nhật Bản 1945” (Tôi để ở đĩa VCD) Học sinh theo dõi đoạn phim tư liệu xong tôi đặt câu hỏi tiếp học sinh trao đổi thảo luận (2 phút). ? Qua đoạn phim tư liệu các em vừa theo dõi. Em có suy nghĩ gì về hậu quả của chiến tranh thế giới lần thứ II đối với nhân loại.
12/15 Tôi gọi đại diện một học sinh trả lời cho nhóm và sau đó các nhóm bổ sung nhận xét, cuối cùng tôi chốt ý và cho điểm. Đây là cuộc chiến tranh lớn nhất và khốc liệt trong lịch sử thế giới loài người, nó để lại hậu quả nặng nề cho nhân loại cả về người và của, loài người phải ra sức ngăn chặn chiến tranh, bảo vệ hòa bình thế giới. Ví dụ 2: Khi dạy Bài 29 Chính sách khai thác thuộc địa của thưc dân Pháp và những chuyển biến về kinh tế, xã hội ở Việt Nam. Tiết 48 Phần II. Những chuyển biến của xã hội Việt Nam. Mục 1 Các vùng nông thôn. Đoạn phim tư liệu “Nông dân Việt Nam trong thời Pháp thuộc” (Tôi để ở đĩa VCD.) Tôi sử dụng đoạn phim tư liệu “Nông dân Việt Nam trong thời Pháp thuộc”, trước khi tôi cho học sinh theo dõi đoạn phim tư liệu, tôi đặt câu hỏi chia lớp thành 4 nhóm các nhóm trao đổi thảo luận thời gian2 phút : Nhóm 1,3.Dưới cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp, nông dân Việt Nam lao động trong điều kiện như thế nào? Nhóm 2,4. ?Em có suy nghĩ gì về đời sống của nông dân Việt Nam? Vai trò của nông dân trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược? Câu hỏi được đưa ra xong tôi gọi đại diện các nhóm trình bày và nhóm khác khác nhận xét câu hỏi của nhóm bạn. Học sinh trả lời được câu hỏi, sau đó tôi nhận xét và chốt lại nội dung, đồng thời cho học sinh theo dõi đoạn phim tư liệu “ Nông dân Việt Nam trong thời Pháp thuộc”. Khi học sinh theo dõi xong đoạn phim tư liệu, học sinh không chỉ nắm vững được kiến thức của bài mà còn có hình tượng cụ thể về người nông dân Việt Nam thời Pháp thuộc dưới sự áp bức, bóc lột của thực dân Pháp. 4.3. Sử dụng phim tư liệu kết hợp với miêu tả, tường thuật. Kết hợp sử dụng phim tư liệu với miêu tả, tường thuật: Tường thuật và miêu tả là hai biện pháp trình bày miệng quan trọng nhằm tái hiện lại những những biến cố lịch sử và cụ thể hóa các sự kiện, hiện tượng lịch sử nhằm khơi gợi óc tưởng tượng tái tạo của học sinh trong học tập. Trong quá trình dạy học, giáo viên kết sử dụng những biện pháp trình bày miệng làm cho bài học thêm sinh động, hấp dẫn. Tuy nhiên, nếu kết hợp lời nói của giáo viên với đồ dùng trực quan, đặc biệt là phim tư liệu sẽ tạo tính cụ thể, chính xác, chân thực, sinh động về các sự kiện, hiện tượng lịch sử. Để phát huy hiệu quả của tính năng này, giáo viên nên khai thác tính năng chạy/ tạm dừng/ chạy tiếp (play/ pause/ play) trên phần mềm hỗ trợ xem phim (Windows Media Player, hoặc Herovideo 3.000), kết hợp nêu vấn đề để học sinh
13/15 suy nghĩ, trả lời. Ví dụ 1: Khi dạy Bài 24 Cuộc káng chiến từ năm 1858 đến năm 1873. Tiết 38 phần II. Ý 1. Kháng chiến ở Đà Nẵng và ba tỉnh miền Đông Nam Kì. Khi dạy tôi sử dụng đoạn phim tư liệu “Nhân dân các tỉnh Nam kì kháng chiến chống Pháp” Đoạn pim tư liệu “Nhân dân các tỉnh Nam Kì kháng pháp” (Tôi để ở đĩa VCD.) Tôi kết hợp với lời miêu tả và tường thuật: Nỗi đau mất nước tan nhà khiến nhân dân trung lòng, hợp sức cứu nguy Tổ quốc. Cuối tháng 2 - 1961 đại đồn Phú Thọ mất, Nguyễn Duy là em ruột của Nguyễn Tri Phương tử trận, tướng Nguyễn Tri Phương tử thương quân triều đình tan thương. Trong khi đó, thực dân Pháp đang mở rộng quá trình đánh chiếm Gia Định và các tỉnh miền Đông, trước tình hình đó nhân dân ta đã làm gì? Sau đó tôi mở đoạn phim tư liệu cho học sinh xem: “Không còn triều đình nhưng còn tướng quân Trương Đinh, nhân dân Đồng Nai, Bến Nghé đứng ra phong tước cho lãnh tướng của mình là Bình Tây Đại nguyên soái Trương Định, đó là chuyện độc nhất vô nhị trong lịch sử dân tộc ta”. Đến đây, tôi cho dừng phim và đặt câu hỏi cho học sinh: Em biết gì về tướng quân Trương Định?. Sau khi học sinh trả lời song, tôi chốt ý: Trương Định (thường gọi là Trương Công Định), sinh năm 1820, tại xã Tư Cung, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Ngay sau khi quân Pháp chiếm đánh thành Gia Định, Ông đã đưa đội quân đến đóng tại Thuận Kiều, phối hợp với quân đội chính quy của triều đình xung phong đánh giặc. Hoạt động mạnh mẽ của nghĩa quân đã làm cho giặc Pháp lo sợ. Triều đình đã hạ lệnh bắt Ông phải bãi binh, hai lần điều Ông đi nhận chức Lãnh binh ở An Giang và Phú Yên. Khi nghe có sắc phong của triều đình, những nghĩa quân trung thành cùng quần chúng nhân dân đã tập hợp xung quanh Trương Định, tỏ ý muốn cử Trương Định làm chủ soái để giết giặc, cứu dân, cứu nước. ? Vậy sau khi được nhân dân phong làm Bình Tây Đại nguyên soái, tướng quân Trương Định đã làm gì? Tôi tiếp tục cho học sinh theo dõi đoạn phim: “Trương Định lập căn cứ địa ở Gò Công và lập kế đánh giặc Pháp ở Gò Rùa. Ngày 17-12-1862 Trương Định cầm quân đánh đồn Lạch Ra, giết Đại úy Tơ - rốt”. Đến đây tôi lại cho dừng phim, và tiếp tục thuyết trình: Nghĩa quân đã gây nhiều khó khăn cho thực dân Pháp. Pháp đã dụ hàng và tấn công quân sự vào căn cứ nhưng không thể lay chuyển được
14/15 ý chí một lòng chống Pháp của ông. Ngày 26/2/1863, Pháp huy động một lực lượng lớn mở cuộc tấn công vào căn cứ của nghĩa quân. Cuộc chiến diễn ra vô cùng ác liệt, một số chiến hữu hi sinh, Trương Định đã thoát khỏi vòng vây của địch rút về căn cứ ở làng Lý Nhân (Yên Hòa). Cuối năm 1864, trong chiến đấu để chiếm lại căn cứ Tân Hòa, Trương Định bị giặc bắn gãy xương sống, Ông đã rút gươm tự sát mà không chịu để rơi vào tay giặc. Cùng với tướng quân Trương Định, có rất nhiều tướng quân khác cũng đã có tinh thần chống giặc cứu nước, và cũng gây cho địch không ít những tổn thất. tôi tiếp tục cho học sinh theo dõi đoạn phim. Biện pháp sử dụng đoạn phim tư liệu khoa học hỗ trợ miêu tả, tường thuật ở trên thể hiện phương pháp dạy học tích cực, vì giáo viên đã biết vận dụng linh hoạt, sáng tạo các phương pháp truyền thống (sử dụng câu hỏi, nguyên tắc dạy học nêu vấn đề…) kết hợp với các phương tiện hiện đại. Giáo viên đã khai thác triệt để vai trò của CNTT: vừa là công cụ hỗ trợ trình chiếu phim tư liệu, vừa là nguồn kiến thức quan trọng cho học sinh. Ví dụ 2: Khi dạy Bài 30. Phong trào yêu nước chống Pháp từ đầu thế kỉ XX đến năm 1918. Tiết 50 Phần II. Mục 3. Những hoạt động của Nguyễn Tất Thành sau khi ra đi tìm đường cứu nước. Khi dạy tôi sử dụng đoạn phim tư liệu dạy mục 3: “Buổi đầu hoạt động cứu nước của Nguyễn Tất Thành”. Tôi kết hợp sử dụng phim tài liệu với lược thuật xen kẽ miêu tả như sau: Trước khi lược thuật, tôi nêu câu hỏi định hướng câu hỏi cho học sinh thảo luận thời gian 3 phút: ? Hãy tìm hiểu tiểu sử của người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành. Tại sao vào năm 1911 Nguyễn Tất Thành lại quyết định sang phương Tây để tìm đường cứu nước. Tôi gọi một học sinh đại diện nhóm trình bày và một học sinh khác nhận xét phần trả lời của nhóm bạn. Sau đó tôi kết hợp với việc sử dụng lược đồ “Hành trình cứu nước của Nguyễn Tất Thành” Đoạn phim tư liệu “ Buổi đầu hoạt động của Nguyễn Tất Thành” ( Tôi để ở đĩa VCD. ) Tôi xác định cho học sinh thấy được những nơi mà Nguyễn Tất Thành đã đến trong khoảng thời gian 1911 – 1919 và đưa ra câu hỏi định hướng cho học sinh trước khi xem đoạn phim. ? Hoạt Động của Nguyễn Tất Thành trong buổi đầu đi tìm đường
15/15 cứu nước là gì. ?Qua một thời gian bôn ba từ châu lục này sang châu lục khác, Nguyễn Tất Thành đã rút ra được kết luận quan trọng gì. Tôi gọi học sinh trả lời và một học sinh khác nhận xét phần trả lời của bạn. Sau khi học sinh trả lời liên quan đến nội dung kiến thức cơ bản được phản ánh trong đoạn phim, tôi nhận xét và chốt lại nội dung. Như vậy trước khi được xem phim tư liệu, học sinh được định hướng bằng câu hỏi, tạo nên động cơ học tập. Nhờ đó, học sinh theo dõi đoạn phim có chủ định, tập trung ghi ý chính để trả lời câu hỏi. Bên cạnh đó giáo viên còn lược thuật trên lược đồ kết hợp với miêu tả tạo nên sự đa dạng, nhuần nhuyễn trong phương pháp. Vì vậy, học sinh có hứng thú học tập và luôn chủ động tham gia nghiên cứu bài mới để lĩnh hội kiến thức. 5. Kết quả thực hiện. Qua quá trình giảng dạy tôi sử dụng các đoạn phim tư liệu vào bài giảng môn lịch sử lớp 8 ở trường Trung học cơ sở, tôi thấy kết quả thực hiện khả quan, học sinh đều có hứng thú chủ động trong việc tiếp thu lĩnh hội kiến thức mới, không khí lớp học sôi nổi, giờ học nhẹ nhàng hơn, không căng thẳng khô cứng, học sinh rất hứng thú học tập. Vì vậy cuối tuần 24 năm học 2021 – 2022 tôi tiến hành dạy khảo sát lấy kết quả học tập ở khối 8 chất lượng bộ môn được nâng lên. Khối 8 Giỏi Khá TB Yếu SL % SL % SL % SL % 8a (40 hs) 15 37,5 17 42,5 8 20 0 0 8b(36 hs) 12 33,3 15 41,6 9 25 0 0 8c (35 hs) 13 37,1 14 40 8 22,8 0 0 Với chất lượng bài kiểm cho thấy các em đều hứng thú học, tham gia tích cực vào việc học và tìm hiểu kiến thức nên các em nắm bài rất chắc và năng lực tư duy tổng hợp của các em tốt bởi vậy các em đều làm bài tốt, tỉ lệ bài đạt điểm khá, giỏi được nâng cao hơn hẳn, các bài đạt điểm yếu kém không còn. Kết quả giờ dạy là nguồn minh chứng rõ nét nhất cho quá trình thực hiện giảng dạy và là nguồn cổ vũ động viên tích cực nhất đối với các giáo viên. C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.
16/15 1. Kết luận : Việc sử dụng phim tư liệu trong dạy học lịch sử, nhằm đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao hiệu quả bài học lịch sử, sử dụng các đoạn phim tư liệu trong dạy học lịch sử, còn gây hứng thú học tập cho học sinh tạo cho các em sự yêu thích đối với môn lịch sử. Từ sự yêu thích đó các em mới tìm tòi những kiến thức lịch sử mà mình chưa biết, khuyến khích khả năng tư duy độc lập, sáng tạo, phát triển năng lực nhận thức của học sinh. Đồng thời, đây cũng là con đường ngắn nhất để tạo biểu tượng lịch sử cho học sinh, từ đó hình thành khái niệm và rút ra những bài học kinh nghiệm cho thực tiễn, trên cơ sở đó giúp học sinh từ biết đến hiểu lịch sử, và hiểu lịch sử đến vận dụng vào thực tiễn cuộc sống, từ đó giúp các em ham học hơn và góp phần vào việc nâng cao chất lượng của giờ học lịch sử. Với ý nghĩa to lớn của việc sử dụng phim tư liệu khoa học trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông, để đạt được hiệu quả khi tiến hành phương pháp này trước hết giáo viên phải nhận thức được tầm quan trọng của việc sử dụng những đoạn phim trong quá trình dạy học lịch sử. Thường xuyên sưu tầm những đoạn phim hay, phù hợp có thể sử dụng vào quá trình dạy học. Điều quan trọng là giáo viên cần sử dụng phim tư liệu trong dạy học lịch sử một cách khoa học, hiệu quả, kết hợp với các phương pháp dạy học: tường thật, miêu tả… làm cho giờ học lịch sử có sức hấp dẫn, lôi cuốn, phát huy hứng thú học tập của học sinh. Tuy nhiên, trong một số tiết học khối lương kiến thức cơ bản quá dài, có rất nhiều đoạn phim tư liệu hay có thể sử dụng, nhưng thời lượng của tiết học có hạn. Vì vậy, giáo viên cần lựa chọn, những đoạn phim tư liệu như thế nào để đạt hiệu quả nhất là điều không đơn giản. Việc sử dụng phim tư liệu vào dạy học lịch sử đòi hỏi người giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian, trên cơ sở nội dung SGK, sách giáo viên, tư liệu lịch sử đáng tin cậy, giáo viên sưu tầm những đoạn phim tư liệu và đưa ra những biện pháp sử dụng một cách phù hợp, đáp ứng được mục tiêu bài học. 2. Khuyến nghị: Lịch sử là một trong những môn học quan trọng trong nhà trường, để dạy tốt môn lịch sử, người thầy phải đầu tư thời gian nghiên cứu trên cơ sở nội dung sách giáo khoa, sách giáo viên, luôn đổi mới phương pháp giảng dạy, sưu tầm các nguồn sử liệu và đưa ra những phương pháp sử dụng một cách khoa học, hợp lý, cùng với trang thiết bị, máy chiếu đa năng, phòng học bộ môn, sẽ góp phần vào việc nâng cao chất lượng dạy và học môn lịch sử ở trường THCS. Tôi xin chân thành cảm ơn!
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Chuẩn kiến thức kĩ năng môn lịch sử. 2. Sách giáo khoa lịch sử lớp 8. 3. Sách giáo viên lịch sử lớp 8. 4. Cuốn Phương pháp dạy học lịch sử tập I, tập II nhà xuất bản ĐHSP Hà Nội. 5. Từ điển lịch sử nhà xuất bản giáo dục. 6. Phim tư liệu VTV2 Đài truyền hình Việt Nam.
MỤC LỤC A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1 1. Cơ sở lý luận: 1 2. Cơ sở thực tiễn: 1 3. Mục đích viết sáng kiến kinh nghiệm: 2 4. Đối tượng nghiên cứu: 2 5. Phạm vi và thời gian: 2 6. Đối tượng khảo sát thực tế: 2 7. Phương pháp nghiên cứu: 3 B. NỘI DUNG 3 1. Đặc điểm của các đoạn phim tư liệu trong dạy học lịch sử ở trường Trung học cơ sở: 3 2. Ý nghĩa của việc sử dụng các đoạn phim tư liệu trong dạy học lịch sử ở trường Trung học cơ sở. 4 3. Yêu cầu khi sử dụng các đoạn phim tư liệu. 5 a.Về mục đích sử dụng. 5 b.Về nội dung và kĩ thuật 5 c.Yêu cầu về phương pháp, kĩ năng . 6 4. Biện pháp thực hiện có hiệu quả: Sử dụng các đoạn phim tư liệu để hướng dẫn học sinh nghiên cứu và lĩnh hội kiến thức mới. 7 4.1. Sử dụng phim tư liệu để cung cấp sự kiện: 8 4.2. Sử dụng các đoạn phim tư liệu để minh họa, cụ thể hóa kiến thức. 10 4.3. Sử dụng phim tư liệu kết hợp với miêu tả, tường thuật. 11 5. Kết quả thực hiện. 14 C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ. 15 1. Kết luận : 15 2. Khuyến nghị: 15 D. TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHIẾU ĐIỀU TRA Ý KIẾN CỦA HỌC SINH Họ và tên ………………………………………………………… Lớp………………………………………………………………. Em khoanh tròn vào phương án mà em thấy đúng với bản thân trong quá trình học tập môn lịch sử ở Trường THCS vào các câu hỏi dưới đây: 1. Em có thích học môn Lịch sử? a. Yêu thích b. Bình thường c. Không yêu thích. 2. Lý do em yêu thích, bình thường hoặc không yêu thích? ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… Phiếu điều tra số liệu khảo sát trước khi thực hiện đề tài Khối 8 Yêu thích Bình thường Không yêu thích SL % SL % SL % 111 H/S 20 18,0 40 36,0 51 45,9 Phiếu điều tra số liệu khảo sát sau khi đã thực hiện đề tài. Khối 8 Yêu thích Bình thường Không yêu thích SL % SL % SL % 111 H/S 70 63,0 41 36,9 0 0