Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Đa dạng các nội dung góp phần nâng cao hiệu quả tuần sinh hoạt tập thể cho HS lớp 10 THPT

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:58

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là nâng cao hiệu quả tuần sinh hoạt tập thể bằng cách trang bị cho HS các nội dung, kĩ năng cần thiết để bước vào cấp học mới. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Đa dạng các nội dung góp phần nâng cao hiệu quả tuần sinh hoạt tập thể cho HS lớp 10 THPT

1
MỤC LỤC Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ ....................................................................................... 6 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................. 6 2. Mục đích nghiên cứu. ..................................................................................... 7 3. Nhiệm vụ nghiên cứu. .................................................................................... 7 4. Phạm vi nghiên cứu. ....................................................................................... 7 5. Đối tượng và khách thể................................................................................... 7 6. Giả thuyết khoa học. ...................................................................................... 7 7. Phương pháp nghiên cứu. ............................................................................... 8 8. Đóng góp của đề tài ........................................................................................ 8 Phần 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................. 9 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN VIỆC TỔ CHỨC TUẦN SINH HOẠT TẬP THỂ ..................................................................................... 9 1. Cơ sở lí luận ................................................................................................... 9 1.1.Tuần sinh hoạt tập thể là gì? ......................................................................... 9 1.2. Mục đích của tuần sinh hoạt tập thể ............................................................. 9 1.3. Nội dung triển khai trong tuần SHTT .......................................................... 9 1.4. Vị trí, vai trò của tuần SHTT đối với HS lớp 10 THPT.............................. 10 2. Cơ sở thực tiễn ............................................................................................. 11 2.1. Phân tích các công văn hướng dẫn tổ chức tuần sinh hoạt tập thể của Bộ GD&ĐT. .......................................................................................................... 11 2.2. Phân tích các công văn hướng dẫn tổ chức tuần sinh hoạt tập thể của Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An. ......................................................................... 12 2.3. Thực trạng tổ chức tuần SHTT ở các cơ sở giáo dục ................................. 12 2.3.1. Tìm hiểu cách tổ chức tuần SHTT ở các cơ sở giáo dục qua tài liệu trên mạng internet ................................................................................................... 12 2.3.2. Tìm hiểu cách tổ chức tuần SHTT ở các cơ sở giáo dục lân cận. ............ 12 2.3.3. Kế hoạch tổ chức tuần SHTT tại đơn vị trước năm học 2017-2018......... 13 2.4. Số liệu điều tra .......................................................................................... 14 2.4.1. Điều tra về thực trạng HS hiện nay đối với việc đọc sách ....................... 14 2.4.1. Điều tra về tình trạng hứng thú học tập của HS ...................................... 16 CHƯƠNG 2: MỘT SỐ NỘI DUNG GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ TUẦN SINH HOẠT TẬP THỂ CHO HS LỚP 10 THPT ................................ 18 2
1. Hình thành và bồi dưỡng thói quen đọc sách. ............................................... 19 1.1. Cơ sở để lựa chọn nội dung ....................................................................... 19 1.2. Phân công phụ trách: Đoàn trường ............................................................ 20 1.3. Tổ chức thực hiện. ..................................................................................... 20 1.4. Nội dung triển khai. ................................................................................... 20 1.4.1. Sách là gì? .............................................................................................. 20 1.4.2. Lợi ích của việc đọc sách ........................................................................ 20 1.4.3. Vai trò của việc đọc sách ........................................................................ 20 1.4.4. Cách đọc sách hiệu quả........................................................................... 21 1.4.5. Mượn sách ở đâu .................................................................................... 21 1.4.6. Giới thiêu các phong trào đọc sách trong nhà trường .............................. 22 2. Hướng dẫn khai thác và sử dụng Internet trong học tập ................................ 23 2.1. Cơ sở để lựa chọn nội dung. ...................................................................... 23 2.2. Phân công người phụ trách: Nhóm Tin học. .............................................. 24 2.3. Tổ chức thực hiện. ..................................................................................... 24 2.4. Nội dung triển khai. ................................................................................... 24 2.4.1. Hướng dẫn sử dụng trình duyệt web để tìm kiếm và tải file tài liệu ....... 24 2.4.2. Giới thiệu một số công cụ tìm kiếm ........................................................ 24 2.4.3. Thư điện tử ............................................................................................. 24 2.4.4. Sử dụng internet để học trực tuyến. ........................................................ 25 2.4.5. Sử dụng internet đúng luật an ninh mạng ................................................ 25 3. Phương pháp học tập thông minh thông qua việc sử dụng các công cụ tư duy. . 26 3.1. Cơ sở để lựa chọn nội dung. ...................................................................... 26 3.2. Phân công người thực hiện ........................................................................ 26 3.3. Tổ chức thực hiện. ..................................................................................... 26 3.4. Nội dung triển khai. ................................................................................... 26 3.4.1. Biểu đồ trình tự các bước....................................................................... 26 3.4.2. Biểu đồ Venn. ......................................................................................... 27 3.4.3. Biểu đồ hình ảnh; Biểu đồ truyền cảm hứng ........................................... 28 3.4.4. Biểu đồ với nhiều quan điểm/góc nhìn: X,Y,W ..................................... 29 3.4.5. Biểu đồ ma trận (matrix)......................................................................... 30 3.4.6. Biểu đồ Sứa ............................................................................................ 31 3.4.7. Biểu đồ khái niệm. .................................................................................. 32 3.4.8. Biểu đồ kim tự tháp ................................................................................ 33 3
3.4.9. Biểu đồ xương cá .................................................................................... 33 3.4.10. Biểu đồ hình bướm ............................................................................... 34 CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM...................................................... 35 1. Mục đích, nhiệm vụ và nguyên tắc thực nghiệm sư phạm ............................ 35 1.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................... 35 1.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm ........................................................................ 35 2. Tổ chức thực nghiệm .................................................................................... 35 2.1. Chọn đối tượng thực nghiệm ..................................................................... 35 2.2. Kết quả thực nghiệm ................................................................................. 35 2.2.1. Điều tra về việc đọc sách. ....................................................................... 35 2.2.2. Điều tra việc sử dụng công cụ tư duy trong học tập ............................... 36 2.2.3. Điều tra việc sử dụng Internet phục vụ học tập ....................................... 37 Phần 3: KẾT LUẬN ......................................................................................... 38 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 41 4
e DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ GV GV HS HS THPT Trung học phổ thông THCS Trung học cơ sở SHTT Sinh hoạt tập thể CV Công văn GD Giáo dục ĐT Đào tạo HK Học kì NGLL Ngoài giờ lên lớp BGH Ban giám hiệu GVCN GV chủ nhiệm 5
Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Trong những năm qua, vào đầu mỗi năm học, học sinh (HS) thường tựu trường trước ngày bắt đầu năm học mới khoảng 1 tuần. Tuần đầu tiên được qui định là “Tuần sinh hoạt tập thể”. Theo các công văn hướng dẫn của Bộ Giáo dục (GD) và Đào tạo (ĐT), Sở Giáo dục Đào tạo Nghệ An, “Tuần sinh hoạt tập thể” là tuần hoạt động tập trung vào các nội dung như : “Tuyên truyền để học hiểu đúng ý nghĩa của Ngày khai giảng, Lễ tri ân, Lễ chào cờ Tổ quốc; tổ chức cho HS hát Quốc ca trong các lễ chào cờ đầu tuần, trong các hoạt động tập thể; tổ chức tập thể dục giữa giờ và duy trì thực hiện thường xuyên trong năm học. Tổ chức thực hiện hoạt động văn hóa,văn nghệ góp phần giáo dục truyền thống cách mạng, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và định hướng thị hiếu âm nhạc giúp HS hướng tới giá trị chân-thiện-mỹ theo thông tư số 23/2017/TT-BGDĐT ngày 18/10/2017 quy định về tổ chức hoạt động văn hóa của HS, sinh viên trong các cơ sở giáo dục”- Trích CV hướng dẫn Nhiệm vụ giáo dục Trung học năm học 2019-2020 của Sở GD và ĐT Nghệ An. Tuy nhiên, với thời lượng một tuần thì ngoài các nội dung theo hướng dẫn, các đơn vị có thể tổ chức các hoạt động khác để chuẩn bị cho HS bước vào năm học mới một cách hứng khởi, hiệu quả nhất. Mặt khác, với HS THPT các nội dung như hát Quốc ca, tập thể dục giữa giờ…các em đã nhuần nhuyễn từ cấp dưới và nếu nhà trường không đa dạng được nội dung triển khai trong tuần sinh hoạt tập thể (SHTT) thì các hoạt động xảy ra trong tuần SHTT sẽ rất đơn điệu, đối phó và rất lãng phí thời gian trong việc thực hiện kế hoạch năm học. Trong khi vào thời điểm này có rất nhiều vấn đề HS cần được tiếp xúc, làm quen, trang bị trước khi bước vào năm học mới. Chúng tôi nhận thấy rằng, hoạt động của tuần SHTT thực sự có vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị tâm thế cho HS bắt đầu năm học, ngoài ra nếu biết vận dụng khoảng thời gian này để trang bị cho HS một số kĩ năng mềm thì sẽ mang lại được nhiều kết quả tích cực giúp HS học tập hiệu quả hơn. Vậy cần trang bị kĩ năng, kiến thức gì cho HS lớp 10 đầu cấp? đó là vấn đề chúng tôi trăn trở rất nhiều. Xuất phát từ thực trạng HS ngày càng thờ ơ với sách trong khi vai trò của sách là vô cùng to lớn; Thực trạng dịch Covid-19 xảy ra năm 2020 đã khiến cho HS không thể đến trường, việc học online đòi hỏi các em phải biết khai thác mạng internet để phục vụ học tập; Thực trạng mất hứng thú học tập của HS do các em không có phương pháp học hiệu quả. Cùng với việc đơn vị chúng tôi được thừa hưởng kiến thức của nhóm GV (GV) cốt cán tiếp thu trong một chuyến hội thảo về phương pháp học tâp thông minh do VTV7 Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức. Chúng tôi cho rằng, dạy cho HS cách 6
khai thác và sử dụng mạng Internet, cách học tập thông minh hay hình thành và bồi dưỡng cho HS thói quen đọc sách là những nội dung cần được trang bị và chia sẻ trong giai đoạn hiện nay. Với HS lớp 10, tuần SHTT là tuần đầu tiên các em bước vào học tâp, làm quen với một môi trường mới. Tâm lí phấn khởi, rạo rực khi bản thân được ghi nhận bằng kết quả của kì thi tuyển sinh, được hãnh diện đặt chân vào một ngôi trường đúng nguyện vọng xen lẫn chút sợ sệt, lạ lẫm, ngại ngùng khi bước vào một môi trường mới phần nào khiến các em e dè trong các hoạt động ban đầu. Tuần SHTT có vai trò vô cùng quan trọng đối với các em. Giúp các em hình dung, làm quen với một bậc học cao hơn, bậc học gần như có vai trò quyết định trong việc định hướng cho tương lai của mỗi HS. Cách học, tinh thần và thái độ học tập sẽ quyết định thành tích học tập của mỗi cá nhân trong bậc học này. Xác định được vai trò vị trí của tuần SHTT đối với HS lớp 10, trong những năm qua, chúng tôi đã bám các công văn chỉ đạo của cấp trên và cụ thể hóa một số nội dung thiết thực và qua thời gian đã thu được nhiều kết quả tích cưc. Vì vậy, chúng tôi chọn đề tài: “Đa dạng các nội dung góp phần nâng cao hiệu quả tuần sinh hoạt tập thể cho HS lớp 10 THPT” 2. Mục đích nghiên cứu. Nâng cao hiệu quả tuần SHTT bằng cách trang bị cho HS các nội dung, kĩ năng cần thiết để bước vào cấp học mới. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu. - Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của việc tổ chức tuần SHTT đầu năm học. - Điều tra thực trạng tổ chức tuần SHTT ở các cơ sở giáo dục. - Phân tích nhu cầu của HS lớp 10 khi bước vào bậc học THPT, bậc học có vai trò cực kì quan trọng trong định hướng phát triển tương lai cho HS - Xây dựng các nội dung để trang bị cho HS lớp 10 trong tuần SHTT - Thực nghiệm sư phạm để kiểm tra giả thuyết khoa học của đề tài. 4. Phạm vi nghiên cứu. Một số nội dung giảng dạy trong tuần SHTT cho HS lớp 10 THPT. 5. Đối tượng và khách thể. Đối tượng: Nội dung triển khai trong tuần SHTT đầu mỗi năm học Khách thể: HS trường THPT Nghi lộc 4. 6. Giả thuyết khoa học. 7
Thông qua việc dạy một số nội dung trong tuần SHTT để trang bị cho HS một số kiến thức, kĩ năng để chuẩn bị cho năm học mới, hình thành và bồi dưỡng thói quen đọc sách. 7. Phương pháp nghiên cứu. a. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết . - Nghiên cứu các văn bản chỉ đạo của cấp trên về việc tổ chức tuần SHTT. - Nghiên cứu về đặc điểm của HS đầu cấp. - Phân tích các kĩ năng còn hạn chế của HS đầu cấp để lựa chọn nội dung phù hợp trang bị cho HS. b. Phương pháp thực nghiệm sư phạm Điều tra kết quả trước và sau khi thực hiện đề tài , đánh giá qua phương pháp và thái độ học tập các môn học. 8. Đóng góp của đề tài Cụ thể các nội dung triển khai trong tuần SHTT góp phần nâng cao hiệu quả tuần SHTT cho HS lớp 10. Giới thiệu 3 nội dung quan trọng, hiệu quả đã triển khai ở đơn vị đó là: - Hình thành và bồi dưỡng thói quen đọc sách - Hướng dẫn khai thác mạng internet để phục vụ học tập - Hướng dẫn cách học tập thông minh thông qua việc sử dụng các công cụ tư duy. Trong đó, nội dung “Hướng dẫn cách học tập thông minh thông qua việc sử dụng các công cụ tư duy” được nhóm GV cốt cán tiếp thu trong hội thảo “Phương pháp học tập thông minh” do VTV7 Đài truyền hình Việt Nam tổ chức. 8
Phần 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN VIỆC TỔ CHỨC TUẦN SINH HOẠT TẬP THỂ 1. Cơ sở lí luận 1.1.Tuần sinh hoạt tập thể là gì? Tuần SHTT đầu năm học được hiểu là hoạt động của các cơ sở giáo dục, nhằm hướng dẫn, giáo dục HS thực hiện điều lệ, nội quy nhà trường, giáo dục pháp luật và giúp các em có tâm thế tốt sau kỳ nghỉ hè để bước vào năm học mới đồng thời giúp HS đầu cấp nhanh chóng làm quen với môi trường giáo dục mới. Việc tổ chức tuần SHTT phải phù hợp với điều kiện nhà trường và phù hợp với đối tượng HS, tạo không khí vui tươi, phấn khởi, hăng hái thi đua công tác, học tập, rèn luyện cho GV và HS trong các nhà trường. 1.2. Mục đích của tuần sinh hoạt tập thể Theo các công văn hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo (công văn số 5307/BGDĐT-GDTrH ngày 11 tháng 8 năm 2011, Công văn số 4935/BGDĐT- GDTrH4935/BGDĐT-GDTrH ngày 1 tháng 8 năm 2012…), thực hiện tuần SHTT ở các cơ sở giáo dục nhằm các mục đích sau: - Giúp HS làm quen với thầy cô giáo, bạn bè, điều kiện học tập và phương pháp dạy học trong nhà trường; tạo nên môi trường học tập và rèn luyện thân thiện, tích cực và hiệu quả; tạo tình cảm, niềm tin của HS đối với trường, lớp, thầy cô và bạn bè. - Thông qua các hoạt động tập thể để nâng cao nhận thức của HS về truyền thống của nhà trường; tiếp cận với các điều kiện về cơ sở vật chất, điều lệ, qui chế, nội quy, qui tắc ứng xử và các quy định khác liên quan của nhà trường, để HS hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ, ý thức trách nhiệm của mình; rèn luyện một số kỹ năng cần thiết khi bước vào năm học mới, môi trường học tập mới. 1.3. Nội dung triển khai trong tuần SHTT Các trường tuỳ theo điều kiện và đối tượng HS để tổ chức tuần SHTT đảm bảo mục đích và yêu cầu, trong đó tập trung vào một số nội dung sau đây: - Đón HS đầu cấp học; tổ chức các hoạt động làm quen với thầy cô giáo, với bạn bè, giao lưu kết nghĩa giữa HS các lớp đầu cấp với HS các lớp trên; tạo điều kiện cho HS mới vào trường được bạn bè, thầy cô giáo giúp đỡ thân thiện và hoà nhập nhanh chóng vào môi trường học tập và rèn luyện mới. - Tổ chức các hoạt động để HS tìm hiểu về nhà trường (truyền thống nhà trường; tổ chức và bộ máy, cán bộ quản lý, GV và nhân viên nhà trường; các điều kiện về cơ sở vật chất, phòng học, phòng bộ môn, thiết bị học tập; hướng 9
dẫn HS sử dụng các công trình phục vụ cho các hoạt động trong nhà trường như: Thư viện, phòng truyền thống, sân chơi, bãi tập, nhà thi đấu thể dục thể thao, nhà ăn, khu nội trú (nếu có), công trình nước và vệ sinh, bảo vệ môi trường, trang phục, đồ dùng học tập và rèn luyện của HS khi đến trường; …). Giúp HS nắm được điều lệ nhà trường; qui chế thi, kiểm tra, xếp loại HS về học tập và rèn luyện; nội qui, quy định của nhà trường. - Giới thiệu để giúp HS làm quen với mục đích, yêu cầu, chương trình học tập và giáo dục, phương pháp học tập và rèn luyện ở trường mới, lớp mới, môn học mới một cách tích cực, chủ động; giới thiệu sách giáo khoa và tài liệu tham khảo; khơi dậy trong các em sự yêu thích và hứng thú đối với môn học. - Tổ chức cho HS tìm hiểu về xây dựng cảnh quan sư phạm và môi trường thân thiện trong nhà trường (xây dựng, giữ gìn trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn; học tập và rèn luyện có hiệu quả; rèn luyện kỹ năng sống; các các hoạt động vui chơi lành mạnh...). 1.4. Vị trí, vai trò của tuần SHTT đối với HS lớp 10 THPT HS lớp 10 THPT là lớp đầu cấp, các em có rất nhiều lo lắng, bỡ ngỡ vì chưa quen với môi trường học tập mới, bạn bè mới, thầy cô giáo mới với phương pháp giảng dạy mới. Các em chưa nắm rõ nội qui, kỉ luật của nhà trường nên đang có tâm lí dò xét, sợ sệt và ngại ngùng. Những buổi gặp gỡ đầu tiên với thầy cô giáo có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với các em, sẽ là động lực giúp các em vươn lên hoặc ngược lại. Các bậc học mầm non, tiểu học, THCS đa số các trường được xây dựng theo địa bàn dân cư. Thường mỗi đơn vị hành chính là 1 xã (phường) sẽ có 1 trường học cho mỗi cấp học. Chính vì lẽ đó, HS trong một trường ít nhiều sẽ có những mối quan hệ từ trước, vì vậy ở đầu mỗi cấp học HS sẽ phần nào bớt đi những bỡ ngỡ ban đầu. Khi bước vào trường THPT, địa bàn tuyển sinh là một vùng rộng lớn gồm nhiều xã (phường), HS sẽ gặp những người bạn rất xa lạ. Hầu hết các em phải đi học xa hơn, đến một địa bàn lạ hơn, gặp nhiều bạn mới hơn, trường học to lớn hơn… Tất cả sẽ tạo cho các em cảm giác e dè, sợ hãi, thiếu tự tin và khó khăn khi hòa nhập. Như vậy, những ngày đầu đến trường các em sẽ mất một thời gian cho việc làm quen, chưa kể thầy cô mới, cách học mới, kiến thức nhiều… sẽ làm cho một số em bắt nhip không kịp. Đây có thể cũng là một trong các nguyên nhân dẫn đến có những HS ở bậc học THCS có học lực khá nhưng lên THPT ngày càng giảm dần. Như vậy, với HS lớp 10 đầu cấp, việc các em tham gia tuần SHTT có ý nghĩa cực kì quan trọng. Đây là khoảng thời gian để mỗi cá nhân bắt nhịp và hòa nhập với môi trường mới. Khi các bỡ ngỡ ban đầu được đẩy lùi thì các em bước vào năm học mới sẽ tự tin hơn rất nhiều. Tuy nhiên, như chúng tôi đặt vấn đề ban đầu, với thời lượng khoảng 1 10
tuần mà chỉ triển khai các nội dung như công văn hướng dẫn thì rất lãng phí thời gian. Chúng tôi đã trăn trở, tìm tòi và đa dạng các nội dung để triển khai trong tuần SHTT. Trong khi cả xã hội đang có nhiều chương trình, biện pháp để phát triển văn hóa đọc nhưng số HS đam mê đọc sách rất ít. Chính vì muốn tạo phong trào và khuyến khích phát triển văn hóa đọc nên từ Trung ương đến địa phương, các Bộ ngành như Bộ Thông tin truyền thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo… đều có những chương trình để phát triển phong trào đọc sách trong toàn dân; Thực trạng dịch Covid-19 xảy ra trên toàn cầu đã khiến năm 2020 nhiều HS ở nhiều quốc gia không thể đến trường, việc học online đòi hỏi các em phải biết khai thác mạng internet để phục vụ học tập, mặt khác hiện nay số GV sử dụng bài giảng điện tử khá phổ biến và Bộ giáo dục Đào tạo đã bỏ cấm sử dụng Điện thoại di động trong giờ học đối với HS, nghĩa là HS có thể sử dụng ĐT di động để phục vụ học tập dưới sự giám sát của GV; Ngoài ra, may mắn của đơn vị chúng tôi là được mời dự hội thảo phương pháp học tập thông minh do giáo sư Haruo Kurokami của trường đại học Kansai (Nhật Bản) chủ trì, trong chương trình này có giới thiệu 10 công cụ tư duy (Thinking Tools) giúp HS cách ôn tập, tự học tốt nhất. Chúng tôi cho rằng, việc trang bị cho HS cách khai thác và sử dụng mạng Internet, dạy HS cách học tập thông minh hay hình thành và bồi dưỡng cho HS thói quen đọc sách là những nội dung hết sức hữu ích đối với các em HS lớp 10 THPT. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Phân tích các công văn hướng dẫn tổ chức tuần sinh hoạt tập thể của Bộ GD&ĐT. Nghiên cứu các công văn hướng dẫn tổ chức tuần SHTT của Bộ GD&ĐT từ năm 2011 cho thấy, các công văn hướng dẫn là chung cho cả các cấp THCS và THPT. Nội dung được hướng dẫn có thể tóm tắt chung như sau: Nội dung 1: Đón HS, tạo điều kiện cho HS hòa nhập và làm quen với môi trường mới. Nội dung 2: Tìm hiểu nhà trường: Gồm tìm hiểu lịch sử, tổ chức bộ máy, cơ sở vật chất, nội qui, qui chế trong nhà trường... Nội dung 3: Giới thiệu chương trình học tập, phương pháp học tập và rèn luyện ở trường mới, giới thiệu sách giáo khoa và tài liệu tham khảo; khơi dậy trong các em sự yêu thích và hứng thú đối với môn học Nội dung 4: Hướng dẫn tham gia một số hoạt động trong và ngoài nhà trường Phân tích 4 nội dung theo hướng dẫn của Bộ GD&ĐT cho thấy rằng, để tổ chức một tuần SHTT cho HS lớp 10 khá đơn giản. BGH nhà trường cùng với đoàn trường, GVCN chỉ cần một vài buổi là truyền tải xong các nội dung tối thiểu cần thiết cho HS lớp 10. Tuy nhiên, phân tích kĩ nội dung 3 chúng ta thấy có nội dung “giới thiệu phương pháp học tập”, “giới thiệu tài liệu tham khảo” và “khơi dậy trong các em sự yêu thích và hứng thú đối với môn học”. Vậy giới 11
thiệu phương pháp học tập gì? Tài liệu tham khảo gì? hình thức giới thiệu như thế nào? Làm thế nào để khơi dậy trong các em sự yêu thích và hứng thú đối với môn học? các nội dung này hoàn toàn do các cơ sở giáo dục chủ động. 2.2. Phân tích các công văn hướng dẫn tổ chức tuần sinh hoạt tập thể của Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An. Hàng năm, Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An sẽ ban hành công văn hướng dẫn thực hiện nhiêm vụ giáo dục Trung học cho các nhà trường. Theo đó, từ năm học 2019 -2020 trở về trước, trong các công văn hướng dẫn nhiệm vụ Giáo dục trung học hoặc trong Công văn hướng dẫn tuần SHTT đầu năm học, Sở Giáo dục và Đào tạo sẽ căn cứ vào công văn của Bộ Giáo Dục để hướng dẫn các cơ sở giáo dục thực hiện nhiệm vụ trong tuần lễ tựu trường đầu năm. Theo đó, nội dung tuần SHTT cũng gồm 4 nội dung cơ bản như hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Năm học 2020 -2021, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên HS tựu trường muộn hơn các năm học trước. Trong công văn hướng dẫn nhiệm vụ giáo dục Trung học không có hướng dẫn tổ chức “tuần SHTT” nhưng các cơ sở giáo dục vẫn có thời gian 4 ngày để chuẩn bị cho các hoạt động trước khi bước vào năm học mới. Và các cơ sở giáo dục sẽ sử dụng khoảng thời gian 4 ngày này để chuẩn bị các nội dung cần thiết cho HS trước khi năm học mới bắt đầu. 2.3. Thực trạng tổ chức tuần SHTT ở các cơ sở giáo dục 2.3.1. Tìm hiểu cách tổ chức tuần SHTT ở các cơ sở giáo dục qua tài liệu trên mạng internet Ngày 5 tháng 10 năm 2020, khi gõ từ khóa “ Kế hoạch tuần sinh hoạt tập thể” trong 0,34 giây, google cho 1890 kể quả tìm kiếm. Tìm hiểu thông qua kế hoạch tổ chức tuần SHTT các đơn vị đăng tải, chúng tôi thấy rằng, hầu hêt các đơn vị tổ chức tuần SHTT với nội dung khá đơn điệu thể hiện thông qua các nội dung như nhận lớp, ổn định bộ máy, bầu ban cán sự lớp, lao động, … Một số đơn vị có các hoạt động tập thể sôi nổi như tập nhảy dân vũ, tổ chức các trò chơi nhưng chúng tôi không tìm thấy đơn vị nào dạy cho HS cách học tập thông minh hay quan tâm đến vấn đề đọc sách của HS. 2.3.2. Tìm hiểu cách tổ chức tuần SHTT ở các cơ sở giáo dục lân cận. Để điều tra thực trạng về cách tổ chức và sử dụng quỹ thời gian trong tuần SHTT của các đơn vị lân cận, chúng tôi khảo sát 10 trường cả THPT và THCS trên địa bàn với hình thức phỏng vấn trực tiếp GV, HS và phụ huynh về các nội dung và thời gian triển khai trong tuần SHTT, kết quả thu được như sau: - Về thời gian hoạt động tập trung tại trường: Đa số các trường có thời gian ít hơn 4 buổi (7/10 trường) - Về nội dung: Hầu hết các trường bám sát công văn hướng dẫn, một số trường có các hoạt động tập thể như tập nhảy dân vũ, tìm hiểu an toàn giao thông 12
- Không có đơn vị nào đưa nội dung đọc sách, hướng dẫn sử dụng internet hay dạy cách học tập thông minh ở giai đoạn này 2.3.3. Kế hoạch tổ chức tuần SHTT tại đơn vị trước năm học 2017- 2018. Tại đơn vị chúng tôi, kế hoạch tuần SHTT được xây dựng hàng năm, tuy nhiên nội dung các năm khác nhau không đáng kể. Ví dụ kế hoạch tuần SHTT năm 2016 -2017 thể hiện như sau: KẾ HOẠCH TUẦN SINH HOẠT TẬP THỂ NĂM HỌC 2016 -2017 Thứ/ Người/bộ Nội dung Đối tượng ngày, Nội dung cụ thể phận phụ chính tham gia tháng trách -Giới thiệu lịch sử truyền thống từ khi thành lập ( 1999 – 2016) HS lớp 10 GVCN và đội ngũ CBVC và nhân viên nhà trường. -Tìm hiểu về cơ sở vật chất nhà trường: các phòng học, phòng chức năng (thư viện, phòng Tìm hiểu về thiết bị giáo dục, phòng học bộ Sáng 24/8 nhà trường môn, phòng y tế học đường, phòng đoàn , văn phòng, khu HS lớp 10 hiệu bộ, khu nhà vệ sinh của GVCN HS, khu vực để xe đạp của từng lớp, khu vực bãi tập môn Thể dục, sân chơi, công trình nước sạch, nước uống…) * Điều lệ trường trung học phổ thông ban hành theo Thông tư số 12/2011/TT-BGD&ĐT ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trong đó Tìm hiểu nhấn mạnh nội dung quyền, các quy nghĩa vụ của HS, những điều định, quy Toàn Sáng 24/8 HS không được làm, khen chế, điều lệ, trường thưởng, kỉ luật HS, …. nội quy * Quy chế kiểm tra, đánh giá, trường học, xếp loại hạnh kiểm và học lực bao gồm của HS bậc trung học, ban hành GVCN theo Thông tư số 58/2011/TT- BGDĐT ngày 12/12/2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào 13
tạo. Trong đó nhấn mạnh các nội dung đánh giá, xếp loại về hạnh kiểm, điểm kiểm tra các môn học, xếp loại học lực, xét lên lớp, kiểm tra lại trong hè, ở lại lớp… * Nội quy nhà trường: GV chủ nhiệm cho HS đọc và trao đổi tại lớp để thực hiện. * Quy định về thực hiện ATGT, sử dụng an toàn điện, bảo quản, sử dụng cơ sở vật chất,… Ổn định tổ chức lớp, bầu Ban cán sự tạm thời Giới thiệu để HS làm quen với mục đích, yêu cầu, chương trình học tập và giáo dục, Tìm hiểu phương pháp học tập và rèn Sáng 25/8 chương luyện ở trường mới, lớp mới, HS lớp 10 GVCN trình môn môn học mới GVBM học Giới thiệu sách giáo khoa và tài liệu tham khảo; khơi dậy trong các em sự yêu thích và hứng thú đối với môn học. Lao động chăm sóc, trồng mới Đoàn Xây dựng bồn hoa Toàn trường Sáng 26/8 cảnh quan Phân chia khu vực vệ sinh công trường môi trường GVCN cộng Chương - Khối 11: 3 tiết mục Đoàn trình văn - Khối 12: 5 tiết mục trường Từ 23 - HS Khối 11 nghệ chào 28/8 và Khối 12 GVCN mừng HS khóa mới Phân tích Kế hoạch tuần SHTT tại đơn vị chúng tôi cho thấy, nội dung thực hiện trong tuần SHTT bám vào chỉ đạo của cấp trên. Chưa có sự vận dụng để nâng cao hiệu quả khi thực hiện kế hoạch. 2.4. Số liệu điều tra 2.4.1. Điều tra về thực trạng HS hiện nay đối với việc đọc sách 14
Từ số liệu điều tra của một đề tài nghiên cứu khác, chúng tôi đã khảo sát thực trạng nhu cầu và hứng thú đọc sách của HS THPT tại địa điểm nghiên cứu. Với số phiếu phát ra là 500, số phiếu thu về là 486, đạt tỉ lệ 97,2%. Nội dung khảo sát về các vấn đề sau: (1) thời gian đọc sách ngoài giờ của HS, (2) các loại sách thường đọc, (3) nguồn sách đã và đang sử dụng, (4) tác dụng của việc đọc, (5) tiềm năng phát triển của hoạt động thư viện, (6) thời gian và địa điểm đọc, (7) công tác giáo dục nhu cầu đọc của gia đình và nhà trường, (8) vai trò của thư viện, (9) sự chỉ đạo của nhà trường cho việc phát triển nhu cầu đọc cho HS. Qua quá trình khảo sát chúng tôi thu được kết quả: Bảng nhu cầu đọc sách của HS ngoài giờ học Hoạt động ngoài giờ Tỉ lệ % Đọc sách 18 Tự học 15 Xem ti vi 12 Chơi điện tử, vào facebook, mạng 26 xã hội… Làm việc nhà 19 Chơi thể thao, đến CLB 10 Bảng tỉ lệ thời gian HS dành cho việc đọc sách Thời gian đọc sách Tỉ lệ % Dưới 30 phút 46 Trên 30 phút 39 Hơn 1 giờ 15 15
Biểu đồ: Nhu cầu đọc sách của HS Biểu đồ: Tỉ lệ thời gian HS dành cho việc đọc sách Biểu đồ trên cho thấy nhu cầu đọc sách không còn là ưu tiên hàng đầu trong quỹ thời gian hoạt động ngoài giờ (chỉ chiếm 18% thấp hơn so việc chơi điện tử, vào facebook (26%) và làm việc nhà (19%)). Phần lớn HS dành thời gian dưới một giờ để đọc sách, trong đó chủ yếu là đọc sách dưới 30 phút. Tỷ lệ HS dành cho việc đọc sách trên một giờ rất thấp (15%). Chứng tỏ sách không còn là nhu cầu, niềm say mê, thú vui… của HS như trước đây bởi các em đang được lựa chọn nhiều hình thức giải trí khác. Đây là một tín hiệu đáng lo ngại, văn hóa đọc đang dần biến mất trong HS. Hệ thống giáo dục nói chung, các trường học nói riêng cần có các biện pháp thúc đẩy và kích thích nhu cầu đọc sách của các em HS. 2.4.1. Điều tra về tình trạng hứng thú học tập của HS Trong một buổi dạy trong tuần SHTT, tôi đã đặt ra một yêu cầu: “Hãy chia sẻ những khó khăn của em trong quá trình học tập”, đa số các em chia sẻ là không hiểu hết bài trên lớp, kiến thức dài, khó nhớ, khó thuộc, khó tập trung... Như vậy, qua thời gian, việc học của các em sẽ rơi vào vòng luẩn quẩn sau: Học bài trên lớp  Không hiểu bài  Khó nhớ  Khó thuộc  Điểm kém  Mất hứng thú học tập. Chúng tôi đã phát phiếu điều tra về hứng thú học tập của HS và thu được kết quả sau: Không Hiểu Rất Không có Có Rất hiểu bài vừa phải hiểu bài hứng thú hứng thú húng thú Số lượng 189/418 165/418 64/418 176/418 198/418 44/418 Tỷ lệ% 45,21% 39,48% 15,31% 42,1% 47,37% 10,53% Như vậy, HS đến trường hiện nay không có hứng thú học tập khá nhiều (42,1%). Nghĩa là các em học vì trách nhiệm chứ việc học không mang lại niềm vui, động lưc và niềm hứng thú cho các em. Qua thực tế này chúng tôi trăn trở phải làm thế nào để tạo hứng thú học tâp cho HS? làm thế nào để việc học 16
không nhàm chán? Chúng tôi cho rằng việc trang bị cho HS cách học, cách tự học, tự ôn tập sẽ góp phần tạo niềm vui, hứng thú trong học tập. Cùng với may mắn của đơn vị chúng tôi là 1 trong 12 trường THPT của cả nước được VTV7 Đài THVN lựa chọn ngẫu nhiên tham gia chương trình truyền hình thực tế “HỌC SAO CHO TỐT”. Chúng tôi đã phân công cho nhóm GV cốt cán tham gia hội thảo đảm nhận nội dung này. 2.4.1. Điều tra về việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình dạy học. Với đầu tư 100% phòng học được trang bị máy chiếu, hệ thống loa máy, mạng wifi phủ sóng toàn trường, tại đơn vị chúng tôi, qua khảo sát, theo dõi chúng tôi thống kê và có kết quả như sau: Hơn 40% GV trường tôi thường xuyên sử dụng giáo án điện tử, 35% sử dụng nhiều, 100% GV cần HS hợp tác và biết khai thác, sử dụng Internet. Như vậy, việc trang bị cho HS những nền tảng sơ khai về cách về cách khai thác Internet để phục vụ học tập ngay khi HS bước vào trường là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay. 17
CHƯƠNG 2: MỘT SỐ NỘI DUNG GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ TUẦN SINH HOẠT TẬP THỂ CHO HS LỚP 10 THPT Hoạt động tuần SHTT nằm trong kế hoạch hoạt động NGLL trong năm học. Hoạt động NGLL trong nhà trường do ban hoạt động NGLL phụ trách. Ban hoạt động NGLL do 1 đồng chí trong BGH làm trưởng ban. Nhiệm vụ của Ban là xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện và theo dõi các hoạt động NGLL trong năm học. Trong kế hoạch hoạt động NGLL hàng năm có phần kế hoạch hoạt động của tuần SHTT. Chúng tôi đã xây dựng kế hoạch hoạt động tuần SHTT như sau: Kế hoạch hoạt động tuần sinh hoạt tập thể năm học 2019-2020 Đối Phân công người Thời gian tượng Nội dung thực hiện HS - Học tập nội qui; Tuyên truyền và Đoàn trường, GVCN thực hiện các cam kết đầu năm . Toàn Sáng như: Cam kết thi đua, cam kết đầu trường 19/8 ra trong kết qua học tập, cam kết an toàn giao thông… Xây dựng môi trường xanh sạch Đoàn trường, GVCN Sáng Toàn đẹp: Phân chia khu vực vệ sinh 20/8 trường công cộng, chăm sóc các bồn hoa, công trình thanh niên…. Ngày Toàn - Khám sức khỏe tổng thể Đoàn trường, GVCN 21/8 trường Y tế - Tìm hiểu nhà trường: Lịch sử nhà Nhóm Lịch sử trường, cơ cấu tổ chức, hệ thống cơ Sáng Toàn sở vật chất 22/8 trường - Học tập qui chế kiểm tra, đánh GVCN giá, xếp loại hạnh kiểm và học lực của HS bậc trung học Khối 11, - Tổng kết phong trào “Ngày hè vui Đoàn trường 23/8 12 đọc sách” Khối 11, Hoạt động văn nghệ,thể thao chuẩn Đoàn trường 23-25/8 12 bị Khai giảng, đón HS lớp 10 GVCN - Hướng dẫn khai thác mạng Nhóm Tin học Khối 10 internet để phục vụ học tập - Hình thành và bồi dưỡng thói Đoàn trường, GVCN Khối 10 quen đọc sách 21-25/8 Dạy học: “ Cách học thông minh” Nhóm GV cốt cán Khối 10 tham gia tập huấn tại Đài THVN ( Trích kế hoạch hoạt động NGLL- Phần KH tuần sinh hoạt tập thể năm học 2019-2020) 18
Nhìn vào kế hoạch hoạt động tuần SHTT, có thể thấy rằng các nội dung chúng tôi đã xây dựng bám theo công văn chỉ đạo của cấp trên, ngoài ra chúng tôi còn căn cứ vào tình hình thực tế đội ngũ của nhà trường để đa dạng và cụ thể một số nội dung thiết thực, giúp HS có sự chuẩn bị tốt nhất khi bước vào năm học mới. So sánh nội dung thực hiện của 3 khối ta thấy có sự khác nhau. Trong thời gian khối 11 và 12 tổng kết phong trào “Ngày hè vui đọc sách”, các hoạt động văn hóa, văn nghệ chào đón năm học mới thì lớp 10 được trang bị các nội dung như: Hướng dẫn khai thác và sử dụng Internet để phục vụ học tập, hình thành và bồi dưỡng thói quen đọc sách hay hướng dẫn cách học thông minh. 1. Hình thành và bồi dưỡng thói quen đọc sách. 1.1. Cơ sở để lựa chọn nội dung Ngày 24/2/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 284/QĐ-TTg lấy ngày 21/4 hằng năm là Ngày Sách Việt Nam nhằm khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong mỗi cộng đồng và toàn xã hội. Sự ra đời của Ngày Sách Việt Nam có ý nghĩa sâu sắc. Ngày 21/4/1927 cuốn sách cách mạng đầu tiên: "Đường Kách mệnh" của Chủ tịch Hồ Chí Minh được xuất bản. Việc chọn Ngày Sách Việt Nam gắn với một tác phẩm nổi tiếng của Người càng làm cho sự kiện có cội nguồn lịch sử. Bên cạnh đó, Ngày Sách Việt Nam về thời điểm lại rất gần với Ngày sách và Bản quyền Thế giới (23/4) như một sự hội nhập văn hóa đọc Việt Nam với văn hóa đọc của nhân loại, hấp dẫn, lôi cuốn độc giả tìm đến sách và đọc sách. Hàng năm, nhằm nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về vai trò, ý nghĩa và sự cần thiết của việc học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tâp, Bộ GD&ĐT hướng dẫn các địa phương hưởng ứng Tuần lễ học tập suốt đời tổ chức vào tháng 10 hàng năm. “Phát triển thói quen đọc để trở thành người học suốt đời” là một chủ đề được gợi ý để các địa phương lựa chọn trong quá trình triển khai thực hiện kế hoạch. Ta có thể thấy rằng, vấn đề đọc sách hiện nay đang được cả xã hội quan tâm. Từ Trung ương đến địa phương đang có những chương trình để khuyến khích việc đọc sách. Tiếp thu tinh thần và hướng dẫn của cấp trên, việc xây dựng và khuyến khích phong trào đọc được đơn vị chúng tôi quan tâm đầu tư và thường xuyên theo dõi, chỉ đao. “Hình thành và bồi dưỡng thói quen đọc sách” là một hoạt động trong chuỗi các hoạt động để thúc đẩy phong trào đọc sách trong toàn trường. Ngay khi HS bước vào trường, chúng tôi mong muốn nhen nhúm và hình thành thói quen đọc sách qua đó bồi dưỡng tình yêu đối với sách. Theo tìm hiểu của chúng tôi, số HS yêu sách trước khi bước vào trường là không nhiều. Chúng tôi mong muốn rằng, buổi lên lớp về sách sẽ giúp các em có cái nhìn thiện cảm với sách từ đó khơi dậy khát khao được tìm hiểu, khám phá tri thức qua sách, là tiền đề để hình thành thói quen đọc sách sau này. 19
1.2. Phân công phụ trách: Đoàn trường Đoàn trường được giao nhiệm vụ chính trong việc xây dựng chương trình và tổ chức thực hiện để thúc đẩy phhong trào đọc sách. “Hình thành thói quen đọc sách” chỉ là hoạt động khởi đầu trong chuỗi các hoạt động được triển khai trong năm học để khuyến khích và bồi dưỡng thói quen này. 1.3. Tổ chức thực hiện. - Thời gian: 2 tiết - Vị trí: Phòng hội đồng . - Chia lớp: Mỗi buổi bố trí 2 lớp 1.4. Nội dung triển khai. 1.4.1. Sách là gì? Sách là một loạt các tờ giấy có chữ hoặc hình ảnh được viết tay hoặc in ấn, được buộc hoặc dán với nhau về một phía. Một tờ trong cuốn sách được gọi là một trang sách. Sách ở dạng điện tử được gọi là sách điện tử hoặc e-book. 1.4.2. Lợi ích của việc đọc sách * Kích thích tinh thần * Kích thích tinh thần * Trau dồi kiến thức * Củng cố vốn từ và cách hành văn * Tăng cường khả năng tư duy, phân tích, sáng tạo: * Cải thiện khả năng tập trung * Hoàn thiện nhân cách * Đạt được sự tĩnh tâm * Lợi ích của việc đọc sách đối với HS Ngoài việc học hỏi được thêm nhiều kiến thức thì đọc sách là phương tiện giải trí hiệu quả. Đọc sách giúp các em thư giãn, thoải mãi hơn sau những giờ học căng thẳng, tránh tình trạng rơi vào căn bệnh trầm cảm. Đọc sách cũng sẽ giúp các em HS tìm lại hứng thú học tập, có quyết tâm hơn để phấn đấu, có cơ hội đi tìm kiếm ước mơ của mình. 1.4.3. Vai trò của việc đọc sách - Cung cấp cho con người những hiểu biết, những tri thức về mọi lĩnh vực của đời sống, vượt thời gian và vượt không gian. - Giúp cho con người hiểu biết về chính mình. Sách là phương tiên để ta có thể giao tiếp: giao tiếp với tác giả, với độc giả bao thế hệ để từ đó tự rèn 20