intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:70

Thêm vào BST
Báo xấu
24
lượt xem 8
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT" nhằm sử dụng PPDH theo dự án để giảng dạy trong Chương trình Lịch sử 10 THPT nhằm góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay, đồng thời nâng cao hiệu quả dạy học Lịch sử và phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 10 trường THPT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT

  1. Đề tài: “GÓP PHẦN BẢO TỒN, PHÁT TRIỂN NHỮNG GIÁ TRỊ VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM TRONG XU THẾ TOÀN CẦU HÓA THÔNG QUA DẠY HỌC DỰ ÁN PHẦN LỊCH SỬ LỚP 10 – THPT” Lĩnh vực: Lịch Sử
  2. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 3 Đề tài: “GÓP PHẦN BẢO TỒN, PHÁT TRIỂN NHỮNG GIÁ TRỊ VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM TRONG XU THẾ TOÀN CẦU HÓA THÔNG QUA DẠY HỌC DỰ ÁN PHẦN LỊCH SỬ LỚP 10 – THPT” Họ và tên : Trần Thị Hạnh Lĩnh vực : Lịch sử Tổ : KH Xã hội Điện thoại : 0348 824 090 Nghệ An, tháng 04 năm 2022
  3. CÁC DANH MỤC VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI TT CHỮ VIẾT TẮT CHỮ ĐẦY ĐỦ 1 THPT Trung học phổ thông 2 SKKN Sáng kiến kinh nghiệm 3 GV Giáo viên 4 HS Học sinh 5 THPTQG Trung học phổ thông quốc gia 6 PPDH Phương pháp dạy học 7 DHDA Dạy học dự án 8 NLGQVĐ&ST Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo 9 VHDT Văn hóa dân tộc
  4. MỤC LỤC PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................. 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 2 4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 2 5. Kế hoạch nghiên cứu ............................................................................................. 2 6. Đóng góp mới của đề tài ....................................................................................... 3 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................................. 4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN ............................................................................ 4 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................. 4 1.2. Phương pháp dạy học dự án ................................................................................................... 4 1.2.1. Khái niệm ........................................................................................................ 4 1.2.2. Mục tiêu và đặc điểm của dạy học dự án ........................................................ 5 1.2.3. Ưu điểm và hạn chế của phương pháp ............................................................ 5 1.2.4. Hồ sơ bài dạy theo phương pháp dạy học dự án ............................................. 6 1.2.5. Quy trình dạy học dự án .................................................................................. 6 1.3. Vai trò của dạy học dự án trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo cho HS thông qua môn Lịch sử ........................................................................... 8 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN ..................................................................... 12 2.1. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học dự án môn lịch sử ở trường THPT ................................................................................................................................. 12 2.2. Thuận lợi và khó khăn trong việc áp dụng đề tài. ............................................ 14 CHƯƠNG 3: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ................................................................. 15 3.1. Sơ lược về nội dung văn hóa dân tộc trong chương trình Lịch sử lớp 10 THPT ................................................................................................................................. 15 3.2. Vận dụng dạy học dự án trong dạy học phần văn hóa dân tộc trong chương trình lịch sử lớp 10 THPT ....................................................................................... 16 3.2.1. Nguyên tắc lựa chọn nội dung bài học để dạy học dự án ............................. 16 3.2.2. Quy trình tổ chức thực hiện các dự án môn Lịch sử lớp 10 THPT ............... 16 3.2.3. Dự án: Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc việt nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần lịch sử lớp 10 – THPT ......................................................................................................... 17
  5. CHƯƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ....................................................... 45 4.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 45 4.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 45 4.3. Đối tượng thực nghiệm .................................................................................... 45 4.4. Tiến hành thực nghiệm ..................................................................................... 45 4.5. Kết quả thực nghiệm ........................................................................................ 46 PHẦN III: PHẦN KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT................................................... 48 1. Kết luận ............................................................................................................... 48 2. Đề xuất ................................................................................................................ 48 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 50 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 1
  6. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Vào đầu thế kỷ XX, nhà bình luận trứ danh Pháp - Julien Benda, đã lưu ý chúng ta rằng: “Cuộc chiến tranh chính trị bao hàm cả chiến tranh văn hóa, đó là một phát minh của thời đại chúng ta và nó bảo đảm cho thời đại này một địa vị đặc biệt trong lịch sử của tinh thần nhân loại”. Hiện nay, nhân loại đang trải qua một bước chuyển biến quan trọng của khoa học và công nghệ để bước vào một nền văn minh hậu công nghiệp, đi vào xã hội thông tin với nền kinh tế tri thức của thế kỷ XXI, tạo ra sự phong phú, đa dạng của nền văn hóa nhân loại, thể hiện những thước đo quan trọng của sự tiến bộ. Do đó, xu thế của mỗi nước trên con đường phát triển đòi hỏi phải tìm ra một phương thức, một giải pháp riêng, phù hợp với đặc điểm dân tộc để tự khẳng định bản sắc văn hóa dân tộc mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Văn hoá không đứng ngoài phát triển. Nó nằm bên trong, là nhân tố nội sinh, vừa là mục tiêu, vừa là động lực và hệ điều hành phát triển”. Vì vậy, bản sắc văn hóa của dân tộc phải được bảo tồn, tôn vinh mà mục đích của nó không chỉ vì dân tộc mình mà vì sự đa dạng, phong phú và lợi ích của nhân loại . Nói đến bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, là nói đến cái riêng của người người Việt Nam, cái không thể lẫn được vào bất kỳ một nền văn hóa nào. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, trước những tác động của xu thế toàn cầu hóa, một thực tế đáng buồn đó là cùng với quá trình hội nhập, những bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc đang ngày bị mai một, nền văn hóa ngoại lai đang thâm nhập và tác động mạnh mẽ đến người dân Việt Nam đặc biệt là với giới trẻ. Việt nam đứng trước nguy cơ đánh mất bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc... Giáo dục ý thức giữ gìn và phát huy những giá tri di sản văn hóa tinh túy của dân tộc chính là giáo dục lòng yêu nước, giáo dục tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc, là nâng cao vị thế và tầm vóc của dân tộc. Bởi vậy với vai trò là giáo viên, thiết nghĩ trách nhiệm của chúng ta là phải tuyên truyền, giáo dục cho học sinh hiểu và gìn giữ những giá trị văn hóa riêng của dân tộc cho các em là rất cần thiết. Trong xu thế chung của một nền giáo dục hiện đại - giáo dục toàn diện nhằm đòi hỏi phát triển năng lực người học ở mọi mặt chứ không nghiêng về một yếu tố nào đó, có nghĩa là phải giáo dục toàn diện học sinh từ “đức, trí, thể, mỹ và nghề nghiệp” nên ngoài các hoạt động học tập trên lớp, học sinh còn có nhiều cơ hội để tham gia và thể hiện các khả năng của mình trên nhiều lĩnh vực khác nhau thông qua các hoạt động thực tế, nhất là hoạt động trải nghiệm thực tiễn. Dạy học dự án (DHDA) là một trong những hình thức dạy học vừa có tính tích cực vừa có tính thực tiễn cao. DHDA giúp HS nắm vững các kiến thức và rèn luyện các kĩ năng liên quan thông qua những nhiệm vụ mang tính tích cực, khuyến khích học sinh tìm tòi, hiện thực hóa những kiến thức đã học trong quá trình thực hiện và tạo ra những sản phẩm của chính mình. Phương pháp dạy học này mang lí thuyết lại gần với thực tế, gần gũi với cuộc sống của chính người học, góp phần khơi gợi hứng Trang 1
  7. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” thú học tập và chuẩn bị những kĩ năng cần thiết cho người học bước vào cuộc sống sau này. Từ những lí do đó tôi chọn đề tài “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” với mong muốn nghiên cứu sâu hơn về tính ưu việt, khả năng vận dụng phương pháp dạy DHDA nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử 10 nói riêng và chất lượng dạy học lịch sử ở trường phổ thông nói chung. 2. Mục đích nghiên cứu Sử dụng PPDH theo dự án để giảng dạy trong Chương trình Lịch sử 10 THPT nhằm góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay, đồng thời nâng cao hiệu quả dạy học Lịch sử và phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 10 trường THPT. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận của đề tài: + Nghiên cứu chương trình, sách giáo khoa Lịch sử lớp 10 THPT hiện hành, nghiên cứu chương trình GDPT mới (ban hành ngày 26/12/2018). + Tìm hiểu về các năng lực chung và chuyên biệt trong dạy học môn Lịch sử. - Nghiên cứu thực trạng việc sử dụng dạy học dự án và khả năng phát triển năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo cho HS ở trường THPT hiện nay. - Nghiên cứu và xây dựng các dự án học tập phần văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong Chương trình Lịch sử lớp 10 THPT. - Thiết kế giáo án thực nghiệm giảng dạy kiểm chứng tính khả thi của đề tài. - Tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằm để kiểm tra, đánh giá tính khả thi và tính hiệu quả của các dự án học tập đã xây dựng. 4. Phương pháp nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận của phương pháp dạy học dự án trong nhà trường. - Nghiên cứu tài liệu, sách giáo khoa, sách tham khảo,… có liên quan. - Khảo sát thực trạng ở trường phổ thông, các phương pháp hỗ trợ, thăm dò ý kiến giáo viên,… - Thực nghiệm sư phạm. - Phương pháp thống kê toán học, xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm. 5. Kế hoạch nghiên cứu Trang 2
  8. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” STT Thời gian Nội dung công việc Sản phẩm Tháng Tìm hiểu thực trạng và chọn Bản đề cương chi tiết của 1 đề tài, viết đề cương nghiên đề tài. 9,10/2021 cứu - Nghiên cứu lí luận dạy - Tập hợp lý thuyết của đề học, PPDH tích cực của bộ tài. môn. - Xử lý số liệu khảo sát Tháng - Khảo sát thực trạng, tổng được. 2 11,12/202 hợp số liệu năm trước. - Tổng hợp ý kiến của - Trao đổi với đồng nghiệp đồng nghiệp. và đề xuất sáng kiến kinh nghiệm. - Kiểm tra trước thực - Xử lý kết quả trước khi Tháng nghiệm. thử nghiệm đề tài. 3 1,2/2022 - Áp dụng thực nghiệm: - Tổng hợp và xử lý kết Dạy thử, kiểm tra 15 phút. quả thử nghiệm đề tài. - Viết sơ lược sáng kiến. - Bản thảo sáng kiến. Tháng 4 - Xin ý kiến của đồng - Tập hợp đóng góp của 3/2022 nghiệp. đồng nghiệp. - Hoàn thành sáng kiến - Sáng kiến kinh nghiệm kinh nghiệm. chính thức chấm cấp Tháng 5 - Chỉnh sửa, bổ sung sáng trường. 4/2022 kiến kinh nghiệm sau khi - Hoàn thành sáng kiến chấm cấp trường. nộp Sở. 6. Đóng góp mới của đề tài Về mặt lý luận: Góp phần hoàn thiện và đóng góp vào thực tiễn dạy học Lịch sử lớp 10 nói riêng và ở trường THPT nói chung, đáp ứng yêu cầu của Chương trình giáo dục THPT mới. Về mặt thực tiễn: Đây là PPDH gắn nhiều với thực tiễn, đồng thời thấy rõ sự phát triển năng lực của mỗi học sinh. Qua đó, giúp học sinh rèn luyện, phát triển bản thân, định hướng nghề nghiệp, chuẩn bị hành trang tốt nhất khi rời ghế nhà trường. Đặc biệt, trong thời đại hiện nay, công nghệ thông tin và khoa học kĩ thuật phát triển, là yếu tố rất thuận lợi để thực hiện phương pháp dạy học này. Đề tài giúp bổ sung vào ngân hàng dự án học tập dùng trong dạy học Lịch sử 10 ở trường Trang 3
  9. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” THPT theo nội dung chương trình để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS, nâng cao hiệu quả dạy học. PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Để phát triển đồng thời nhiều năng lực cho HS THPT, bên cạnh các phương pháp dạy học (PPDH) truyền thống thì các PPDH tích cực đóng vai trò quan trọng. Dạy học dự án (DHDA) vận dụng trong dạy học lịch sử được giáo viên ngày càng quan tâm. DHDA cũng được nhiều tác giả nghiên cứu qua các đề tài nghiên cứu khoa học, luận văn thạc sĩ, tiến sĩ, báo cáo khoa học, … Mặc dù đã có một số công trình nghiên cứu về văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam, nhưng dạy học dự án về chủ đề văn hóa truyền thống Việt Nam trong các thế kỷ X-XIX thì số lượng nghiên cứu còn rất hạn chế. Điều đó chứng tỏ phương pháp DHDA vẫn còn rất mới mẻ với đa số giáo viên và chưa thực sự thâm nhập vào trường học để có thể phát huy những ưu điểm của nó trong việc phát triển con người toàn diện. Xã hội đang bước vào thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thời đại công nghệ 4.0, đòi hỏi con người phải phát triển các kĩ năng, đặc biệt là các kĩ năng mềm. Vận dụng DHDA giúp HS phát triển nhiều năng lực, kĩ năng của thế kỉ XXI. Dạy học phát triển năng lực là mục tiêu cũng như nhiệm vụ quan trọng của giáo viên hiện nay. Đặc biệt, năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn thông qua môn Lịch sử là năng lực chuyên biệt của môn Lịch sử, giúp HS giải quyết các vấn đề xung quanh cuộc sống của bản thân, từ đó các em có sự yêu thích môn học này hơn. 1.2. Phương pháp dạy học dự án 1.2.1. Khái niệm Dạy học theo dự án tạo điều kiện cho HS tự quyết trong tất cả các giai đoạn học tập, giúp HS tạo ra được một hay nhiều sản phẩm hoạt động nhất định. Vì vậy, dạy học theo dự án được coi là PPDH mà ở đó GV và HS cùng nhau giải quyết các vấn đề cả về mặt lý thuyết lẫn về mặt thực tiễn. Trong PPDH này, HS được cung cấp các điều kiện (tài liệu, phần mềm, ...) đảm bảo và các chỉ dẫn, hướng dẫn để áp dụng trong các tình huống cụ thể, qua đó HS tích lũy được kiến thức và có khả năng giải quyết vấn đề. Như vậy, DHDA là một hình thức dạy học hay PPDH phức hợp, trong đó dưới sự hướng dẫn của GV, người học tiếp thu kiến thức và hình thành kỹ năng thông qua việc giải quyết một bài tập tình huống (dự án) có thật trong đời sống, theo sát chương trình học, có sự kết hợp giữa lý thuyết với thực hành và tạo ra các sản phẩm cụ thể. Trang 4
  10. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” 1.2.2. Mục tiêu và đặc điểm của dạy học dự án * Mục tiêu Mỗi PPDH tích cực đều có mục tiêu chung là lấy HS làm trung tâm nhằm phát huy tính tích cực chủ động của HS. DHDA là một trong những PPDH tích cực với những mục tiêu sau: - Nội dung học tập theo dự án phải hướng tới các vấn đề thực tiễn, gắn kết nội dung học với cuộc sống thực tế. - DHDA giúp phát triển cho HS những kĩ năng như kĩ năng phát hiện và giải quyết vấn đề, các kĩ năng tư duy bậc cao (phân tích, tổng hợp, đánh giá). - DHDA rèn luyện cho HS nhiều kĩ năng khác như tổ chức kiến thức, kĩ năng sống, kĩ năng làm việc nhóm, giao tiếp, … - DHDA cho phép HS làm việc một cách độc lập để hình thành kiến thức và cho ra những kết quả thực tế. - DHDA giúp HS nâng cao kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin vào quá trình học tập và tạo ra sản phẩm. * Đặc điểm của dự án - Dạy học dự án gắn liền với các vấn đề thực tiễn - Dạy học dự án mang tính định hướng hứng thú và hành động của người học - Dạy học dự án định hướng sản phẩm - Dạy học dự án giúp hoàn thiện người học với các kỹ năng thế kỉ XXI - Dạy học dự án có nhiều hoạt động học tập phong phú, đa dạng Thường trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của dự án, người học không chỉ cần hiểu biết kiến thức lịch sử, mà người học còn phải biểu biết một số kiến thức liên quan khác và một số kỹ năng cần thiết (kỹ năng thu thập và xử lý thông tin, kỹ năng viết báo cáo khoa học, kỹ năng xử lý số liệu bằng bảng thống kê, bằng biểu đồ và đồ thị, kỹ năng sử dụng thiết bị hiện đại…). Chính vì vậy, dạy học theo dự án tạo cơ hội cho người học tự đánh giá mình, tự khẳng định mình thông qua việc thực hiện dự án. 1.2.3. Ưu điểm và hạn chế của phương pháp * Những ưu điểm của dạy học theo dự án DHDA là PPDH hiện đại, có nhiều ưu điểm nổi trội: - DHDA gắn lý thuyết với thực hành, tư duy với hành động, nhà trường với xã hội, từ đó làm cho nội dung học tập trở nên có ý nghĩa hơn. - DHDA phát huy được tính tích cực, tự lực, chủ động, sáng tạo của người học Trang 5
  11. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” - DHDA tạo ra môi trường thuận lợi cho người học rèn luyện và phát triển. - DHDA giúp người học phát triển khả năng giao tiếp, năng lực đánh giá, vận dụng kiến thức - DHDA giúp HS rèn luyện năng lực cộng tác làm việc, năng lực giải quyết những vấn đề phức hợp. * Những hạn chế của dạy học theo dự án Bên cạnh các ưu điểm đã nêu ở trên, DHDA cũng có những hạn chế cần khắc phục như sau: - DHDA không phù hợp trong việc truyền thụ tri thức lí thuyết mang tính trừu tượng, hệ thống, cũng như rèn luyện hệ thống kĩ năng cơ bản. - DHDA phải đòi hỏi nhiều thời gian. Vì vậy, DHDA không thay thế cho các PPDH khác mà là hình thức bổ sung cần thiết cho PPDH truyền thống. - DHDA đòi hỏi phương tiện, cơ sở vật chất và tài chính phù hợp. 1.2.4. Hồ sơ bài dạy theo phương pháp dạy học dự án Để tiến hành DHDA một cách hiệu quả, GV cần xây dựng được hồ sơ bài dạy một cách đầy đủ và chi tiết. Hồ sơ bài dạy trong DHDA bao gồm: Bộ câu hỏi định hướng, kế hoạch thực hiện, tình huống xuất hiện dự án, các ý tưởng dự án, các công cụ đánh giá và công cụ trợ giúp, nguồn tư liệu tham khảo. Các thành phần trong hồ sơ bài học dự án bao gồm : - Bộ câu hỏi định hướng + Câu hỏi khái quát + Câu hỏi nội dung + Câu hỏi bài học + Câu hỏi dẫn dắt - Kế hoạch thực hiện dự án - Xây dựng các ý tưởng dự án - Xây dựng công cụ đánh giá sản phẩm (gồm các phiếu) + Tiêu chí đánh giá + Phiếu đánh giá (phiếu đánh giá nhóm và phiếu tự đánh giá) - Các công cụ trợ giúp, nguồn tư liệu tham khảo 1.2.5. Quy trình dạy học dự án Dựa trên cấu trúc của tiến trình phương pháp, người ta có thể chia cấu trúc của DHDA làm 3 giai đoạn bao gồm 5 bước : Trang 6
  12. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” Bước 1: Chọn đề tài, chia nhóm - Tìm trong chương trình Lịch sử 10 THPT các nội dung cơ bản có liên quan hoặc có thể ứng dụng vào thực tế. - Phát hiện những gì đã và đang xảy ra trong cuộc sống. Chú ý vào những vấn đề lớn mà xã hội và thế giới đang quan tâm. - GV chia lớp học thành các nhóm, hướng dẫn người học đề xuất, xác định tên đề tài. Đó là một dự án chứa đựng một nhiệm vụ cần giải quyết, phù hợp với các em, trong đó có sự liên hệ giữa nội dung học tập với hoàn cảnh thực tiễn đời sống xã hội. GV cũng có thể giới thiệu một số hướng đề tài để người học lựa chọn. Bước 2: Lập kế hoạch dự án - GV hướng dẫn HS xác định mục đích, nhiệm vụ, cách tiến hành, kế hoạch thực hiện dự án; xác định những công việc cần làm, thời gian dự kiến, vật liệu, kinh phí… - Xác định mục tiêu học tập cụ thể bằng cách dựa vào chuẩn kiến thức và kĩ năng của bài học/chương trình, những kĩ năng tư duy bậc cao cần đạt được. Đặc biệt, đưa ra được bộ câu hỏi dẫn dắt gồm: câu hỏi khái quát, câu hỏi nội dung, câu hỏi bài học. - Việc lập kế hoạch cho một dự án là công việc hết sức quan trọng vì nó mang tính định hướng hành động cho cả quá trình thực hiện, thu thập kết quả và đánh giá dự án. Bước 3: Thực hiện dự án - Các nhóm phân công nhiệm vụ cho mỗi thành viên - Các thành viên trong nhóm thực hiện kế hoạch đã đề ra. Khi thực hiện dự án, các hoạt động trí tuệ và hoạt động thựchành, thực tiễn xen kẽ và chúng tác động qua lại lẫn nhau, kết quả là tạo ra sản phẩm của dự án. - Học sinh thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau rồi tổng hợp, phân tích và tích lũy kiến thức thu được qua quá trình làm việc. Như vậy, các kiến thức mà người học tích lũy sẽ được thực nghiệm qua thực tiễn. Bước 4: Thu thập kết quả, báo cáo sản phẩm - Kết quả thực hiện dự án có thể được viết dưới dạng ấn phẩm (bản tin, báo cáo, áp phích, thu hoạch, …) và có thể trình bày trên PowerPoint hoặc thiết kế thành trang Web, … - Các học sinh cần được tạo điều kiện để trình bày kết quả cùng với kiến thức mới mà họ đã tích lũy được thông qua dự án (theo nhóm hoặc cá nhân). - Sản phẩm của dự án có thể được trình bày giữa các nhóm người học, giới thiệu trong lớp, trong trường hoặc ngoài xã hội như: báo cáo, thiết kế xây dựng, bài Trang 7
  13. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” tiểu luận, bản thiết kế, trình bày nghệ thuật, ấn phẩm, bài trình diễn đa phương tiện, … Bước 5: Đánh giá dự án, rút kinh nghiệm - Giáo viên và HS đánh giá quá trình thực hiện dự án, kết quả của dự án dựa trên những sản phẩm thu được, đánh giá đồng đẳng để đưa ra điểm đánh giá đồng đẳng, sau đó tính điểm cho từng thành viên. - GV hướng dẫn HS rút ra những kinh nghiệm cho việc thực hiện các dự án tiếp theo. 1.3. Vai trò của dạy học dự án trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo cho HS thông qua môn Lịch sử Trong chương trình bồi dưỡng Module 2 cho giáo viên THPT, DHDA trong Lịch sử có khả năng phát triển cho HS những phẩm chất, năng lực như sau: Về phẩm chất: Yêu nước,nhân ái, trung thực, chăm chỉ, trách nhiệm Về năng lực chung: giải quyết vấn đề và sáng tạo; giao tiếp và hợp tác; tự chủ và tự học Về năng lực lịch sử: Năng lực môn Lịch sử là một thành phần của năng lực tìm hiểu xã hội trong Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể. Đối với học sinh cấp trung học phổ thông, yêu cầu tìm hiểu về năng lực xã hội bao gồm những nội dung sau đây: - Một là, hiểu và vận dụng được những cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu cơ bản của khoa học xã hội: Vận dụng được các nguyên tắc, phương pháp, kỹ thuật cơ bản thu thập và xử lý thông tin; Biết trình bày và phân tích các nhân vật, sự kiện, quá trình xã hội từ những góc độ, chiều cạnh khác nhau; Nắm được cách trình bày các ý kiến, lập luận, tranh luận về các vấn đề xã hội. - Hai là, nắm được các tri thức cơ bản về đối tượng của các khoa học xã hội: Hiểu được một số khái niệm cơ bản liên quan đến đối tượng của khoa học xã hội như: phân hóa xã hội, khác biệt xã hội và xung đột xã hội, chiến tranh, cách mạng, tiến bộ xã hội;...Hiểu được những tri thức cơ bản về một số đối tượng của khoa học xã hội như quá trình tiến hóa của lịch sử nhân loại, lịch sử các nền văn minh, giá trị đạo đức truyền thống, bản sắc văn hóa và giao lưu văn hóa, quá trình phát triển nhân cách, ... - Ba là, nắm được những tri thức cơ bản về xã hội loài người, hiểu được những quy luật chung của quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam trong mối liên hệ với khu vực và thế giới; hiểu được các xu hướng vận động cơ bản của nhân loại trên các phương diện chính trị, kinh tế, xã hội, tư tưởng, văn hóa, nghệ thuật, quốc phòng và an ninh... Trang 8
  14. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” - Bốn là, vận dụng những tri thức về xã hội và văn hóa vào cuộc sống: Biết tự nghiên cứu về một vấn đề của xã hội; Biết tham gia tranh luận về một hoặc một số vấn đề đang đặt ra trong đời sống xã hội đương đại, nhất là các vấn đề có liên quan đến thế hệ thanh niên hiện nay; Có trách nhiệm đối với bản thân và xã hội. Trên cơ sở những yêu cầu về tìm hiểu xã hội, môn Lịch sử ở trường phổ thông giúp học sinh phát triển và hoàn thiện những năng lực chuyên môn Lịch sử, bao gồm: Năng lực tìm tòi và khám phá Lịch sử; Năng lực nhận thức và tư duy Lịch sử; Năng lực vận dụng kiến thức Lịch sử vào thực tiễn giúp học sinh có khả năng tiếp cận và xử lý thông tin từ những nguồn khác nhau, có khả năng xâu chuỗi các sự kiện lịch sử có liên quan, đưa ra nhận xét cá nhân về các sự kiện lịch sử, xây dựng năng lực phản biện và sáng tạo, từ đó có khả năng vận dụng những kinh nghiệm lịch sử vào thực tiễn, dùng tri thức lịch sử để giải thích những vấn đề hiện tại. Trên nền tảng đó, học sinh được truyền cảm hứng để yêu thích môn Lịch sử, có định hướng để lựa chọn nghề nghiệp, đồng thời trân trọng truyền thống lịch sử, di sản lịch sử. Để đánh giá được vai trò của DHDA trong việc phát triển NLGQVĐ&ST cần dựa vào tiêu chí và các mức độ NLGQVĐ&ST của HS như sau: Mức độ 1 (M1) Mức độ 2 (M2) Mức độ 3 (M3) Tiêu chí 3 điểm 2 điểm 1 điểm TC1: Phân tích, Phân tích được, Phân tích được, Phân tích được, xác định mục tiêu, tình huống, nhiệm tình huống, nhiệm tình huống, nhiệm tình huống, nhiệm vụ của dự án, xác vụ của dự án, xác vụ của dự án chưa vụ học tập của dự định mục tiêu đầy định mục tiêu chưa rõ ràng án đủ, rõ ràng đầy đủ, rõ ràng TC2. Đề xuất Đề xuất được Đề xuất được Đề xuất được câu hỏi nghiên cứu câu hỏi thể hiện câu hỏi thể hiện câu hỏi thể hiện cho đề tài dự án và định hướng nghiên định hướng nghiên định hướng nghiên xác định nội dung cứu và xác định cứu và xác định cứu nhưng chưa cụ thể được nội dung rõ được một số nội xác định được nội ràng, đầy đủ, hiểu dung nghiên cứu dung nghiên cứu, được câu hỏi của rõ ràng nhưng chưa nêu ra được nhóm nghiên cứu chưa đầy đủ và câu hỏi định hướng đưa ra. hiểu được câu hỏi nghiên cứu đầy đủ, của nhóm nghiên rõ ràng cứu đưa ra. TC3: Xác định và Xác định và thu Xác định và thu Xác định và thu thu thập thông tin, thập, tìm kiếm thập được thông thập được thông xử lí (lựa chọn, sắp được thông tin có tin. Biết kiếm các tin có liên quan Trang 9
  15. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” xếp, kết nối)... liên quan vấn đề ở thông tin có liên đến vấn đề ở mức thông tin phù hợp sách giáo khoa, tài quan vấn đề ở sách kinh nghiệm bản cho dự án liệu tham khảo giáo khoa và thảo thân; lựa chon, sắp khác và thông qua luận với người xếp, kết nối... thảo luận với khác; lựa chon, sắp thông tin chưa phù người khác; lựa xếp, kết nối... hợp chon, sắp xếp, kết thông tin một cách nối... thông tin một tương đối phù hợp. cách phù hợp. TC4: Đề xuất Đề xuất được một Đề xuất được một Đề xuất được phương án giải số phương án giải phương án và lựa phương án phương quyết vấn đề đặt ra quyết vấn đề; lựa chọn được phương án giải quyết vấn trong dự án - chọn chọn được phương án giải quyết vấn đề nhưng chưa thật phương án phù án giải quyết vấn đề đặt ra trong dự hợp lí, phù hợp. hợp. đề phù hợp đặt ra án. trong dự án. TC5: lập kế hoạch Lập được kế hoạch Lập được kế hoạch Lập được kế hoạch thực hiện dự án. thực hiện dự án chi thực hiện dự án thực hiện dự án chỉ tiết, đầy đủ, đảm đảm bào GQVĐ giải quyết được bảo các điều kiện đặt ra một số nhiệm vụ giải quyết được đề ra trong dự án các nhiệm vụ đề ra nhưng chưa đầy trong dự án đủ, chi tiết hoặc chưa đầy đủ điều kiện đảm bảo thực hiện nhiệm vụ của dự án, còn lúng túng. TC6:Thực hiện kế Thực hiện kế Thực hiện kế Thực hiện kế hoach dự án. hoạch, hoàn thành hoạch, hoàn thành hoạch, hoàn thành nhiệm vụ được nhiệm vụ được nhiệm vụ được giao một cách độc giao nhưng còn giao nhưng cần lập theo các nhân lúng túng trong nhiều hỗ trợ từ các và hợp tác nhóm việc phối hợp với thành viên trong hiệu quả, sáng tạo các thành viên nhóm khác TC7: Xây dựng Tổng hợp các kết Tổng hợp các kết Tổng hợp được kết sản phẩm dự án/ quả nghiên cứa quả nghiên cứa quả nghiên nhưng báo cáo kết quả một cách chi tiết, đầy đủ, sắp xếp sắp xếp logic, hợp Trang 10
  16. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” nghiên cứu đầy đủ, sắp xếp logic nhưng chưa lí logic, khoa học và sáng tạo có sáng tạo TC8: Trình bày Sử dụng các Sử dụng các Sử dụng các sản phẩm dự án/ phương tiện trực phương tiện trực phương tiện trực kết quả nghiên cứu quan, sơ đồ tư duy, quan nhưng chưa quan trình bày kết khoa học, rõ ràng, bảng biểu, hình nêu được đầy đủ quả nghiên cứu đầy đủ, có sáng tạo ảnh kết quả nghiên kết quả nghiên chưa đầy đủ, còn cứu dự án.Trình cứu, cách trình bày sơ lược kết quả bày sản logic, rõ tương đối đa dạng, nghiên cứu, cách ràng, chặt chẽ, thể rõ ràng trình bày chưa thật hiện sự sáng tạo rõ ràng, cấu trúc (minh họa hình chưa hợp lí ảnh, video...) TC9: Sử dụng các Sử dụng được các Sử dụng được các Sử dụng các tiêu tiêu chí đánh giá tiêu chí đánh giá tiêu chí đánh giá chí đánh giá trong trong đánh giá và trong phiếu đánh trong phiếu đánh phiếu đánh giá tự đánh giá kết quả giá NLGQVĐ&ST giá NLGQVĐ&ST NLGQVĐ&ST và học theo dự án và sản phẩm dự án và sản phẩm dự án sản phẩm dự án để để tự đánh giá một để tự đánh giá đầy tự đánh giá chưa cách đầy đủ, chi đủ nhưng chưa chi đầy đủ,chi tiết và tiết và có lập luận tiết và có lập luận chưa biết lập luận giải thích giải thích nhưng giải thích chưa rõ ràng TC10: Điều chỉnh Tự điều chỉnh các Biết tự điều chỉnh Biết tự điều chỉnh trong quá trình hoạt động trong các hoạt động các hoạt động thực hiện dự án và quá trình thực hiện trong quá trình trong quá trình vận dụng vào giải pháp GQVĐ thực hiện giải pháp thực hiện giải pháp GQVĐ và tình hợp lí , nhận ra GQVĐ nhưng GQVĐ nhưng huống trong thực được sự phù hợp chưa đánh giá chưa phù hợp; tế khác hoặc không phù được giải pháp; chưa đánh giá hợp của giải pháp; vận dụng được được giải pháp; vận dụng được trong tình huống chưa vận dụng trong tình huống tương tự nhưng được trong tình tương tự còn lúng túng huống tương tự Dựa vào đặc điểm cũng như những ưu việt của DHDA, chúng ta thấy phương pháp DHDA có thể đáp ứng sự mong đợi của GV. Khi giải quyết nhiệm vụ của dự án, HS được phát triển toàn diện các NL chung cũng như NLGQVĐ&ST. Qua tìm Trang 11
  17. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” hiểu cơ sở lí luận của DHDA, tôi thấy vai trò của DHDA trong việc phát triển NLGQVĐ&ST của HS được thể hiện như sau: - HS đã phân tích được các tình huống, phát hiện được các vấn đề. - HS phát biểu được vấn đề nổi trội, cập nhật và thời sự hiện nay - HS xác định được kiến thức và mối liên hệ giữa các kiến thức - HS đề xuất được giải pháp giải quyết vấn đề - HS lập được kế hoạch, thực hiện kế hoạch giải quyết vấn đề - HS biết tự đánh giá và rút ra kết luận - HS có tư duy độc lập, sáng tạo để thực hiện nhiệm vụ của dự án Từ quá trình thực hiện và hoàn thành dự án, HS đã phát triển được NLGQVĐ&ST. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN 2.1. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học dự án môn lịch sử ở trường THPT Kết quả thăm dò 20 GV dạy môn Lịch sử của 6 trường THPT trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu và thị xã Hoàng Mai tôi thấy: - Về mức độ quan trọng của các năng lực cần phát cần phát triển cho HS triển cho HS THPT, đa số GV đều cho rằng các NL đều cần phát triển cho HS,trong đó NL tự học, NL giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng luwcj vận dụng kiến thức lich sử vào cuộc sống có vai trò rất quan trọng. - Về khả năng tổ chức DHDA của GV cho thấy: kĩ năng tổ chức hoạt động cho HS còn yếu, đặc biệt là hoạt động nhóm. - Về mức độ sử dụng: Đa số GV chưa sử dụng PPDHDA; một số GV đã sử dụng dạy học PPDHDA nhưng cũng còn ở mức độ ít khi sử dụng. Trang 12
  18. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” - Về tính hiệu quả của DHDA trong việc phát triển năng lực toàn diện cho HS, đặc biệt là năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Lịch sử: Đa số GV đánh giá cao hiệu quả mà PPDHDA đem lại như: rèn luyện kĩ năng giao tiếp, ứng xử; phát triển các năng lực tư duy, sáng tạo, vận dụng kiến thức Lịch sử vào cuộc sống; rèn luyện năng lực hợp tác, kĩ năng thuyết trình giữa đám đông, kĩ năng giải quyết vấn đề… - Về hạn chế của DHDA: Hầu hết GV đều cho rằng, DHDA cần nhiều thời gian để thực hiện và không phù hợp với hình thức thi cử hiện nay. Song song với kết quả thăm dò GV, tôi đã tiến hành thăm dò về sự hứng thú của HS với phương pháp DHDA đối với 42 HS lớp 10A6 Trường THPT Quỳnh Lưu 3 sau khi cung cấp những kiến thức lí luận về PPDH này. Sau khi được hỏi, đa số HS thấy thích thú, rất muốn thử thách khả năng của mình. Qua việc thực hiện nhiệm vụ của dự án, các em được giao lưu, học hỏi; được tìm hiểu thế giới liên quan đến Lich sử. Các em thấy Lịch sử gắn liền và gần gũi với cuộc sống của các em. Trang 13
  19. “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” Như vậy, tuy DHDA còn gặp một số khó khăn trong quá trình thực hiện nhưng DHDA thực sự là một PPDH hay, có nhiều ưu điểm nổi trội, giúp người GV dạy Lịch sử hướng vào mục tiêu lấy người học làm trung tâm, phát triển người học một cách toàn diện. 2.2. Thuận lợi và khó khăn trong việc áp dụng đề tài. * Thuận lợi Gần đây, Bộ GD và ĐT đã công bố dự thảo chương trình giáo dục phổ thông mới, trong đó nhấn mạnh mục tiêu của môn Lịch sử là: giúp học sinh phát triển và hoàn thiện những năng lực chuyên môn Lịch sử, bao gồm: Năng lực tìm tòi và khám phá lịch sử; Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử; Năng lực vận dụng kiến thức lịch sử vào thực tiễn giúp học sinh có khả năng tiếp cận và xử lý thông tin từ những nguồn khác nhau, có khả năng xâu chuỗi các sự kiện lịch sử có liên quan, đưa ra nhận xét cá nhân về các sự kiện lịch sử, xây dựng năng lực phản biện và sáng tạo, từ đó có khả năng vận dụng những kinh nghiệm lịch sử vào thực tiễn, dùng tri thức lịch sử để giải thích những vấn đề hiện tại. Môn Lịch sử cũng góp phần cùng các môn học và hoạt động giáo dục khác trong nhà trường phát triển ở học sinh những phẩm chất và năng lực chung đã quy định trong Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể. Đội ngũ cán bộ giáo viên nhà trường và tổ bộ môn đảm bảo về số lượng và chất lượng, đáp ứng yêu cầu của cấp học. Giáo viên trong nhà trường luôn có trách nhiệm cao, say mê với nghề nghiệp và hết lòng yêu thương học sinh. Ngay từ đầu năm học, ban giám hiệu và tổ bộ môn đã có triển khai các kế hoạch, chỉ thị năm học; đổi mới PPDH nhằm phát triển năng lực HS, tạo hứng thú học tập cho HS. Lãnh đạo trường luôn khuyến khích giáo viên tích cực sử dụng các PPDH mới như DHDA, STEM, trải nghiệm sáng tạo, chủ đề, tích hợp ... nhằm tăng cường rèn luyện cũng như phát triển các năng lực của HS. Bên cạnh đó, nhiều trường THPT hiện nay cũng như trường THPT nơi tôi công tác có nhiều thế mạnh về cơ sở vật chất PP DHDA đòi hỏi sự tham gia nhiều của CNTT, HS khá thành thạo vi tính, máy chiếu ... Trường tôi đang công tác có 39 lớp học được trang bị 39 máy chiếu, thêm 1 số máy chiếu rời, vì vậy việc sử dụng để báo cáo sản phẩm dự án của HS rất dễ dàng. * Khó khăn Phương pháp DHDA đòi hỏi thời gian thực hiện nhiều. Đa số HS và cả phụ huynh HS đều không thích mất nhiều thời gian. Chương trình giáo dục đang xây dựng theo hướng thay đổi nội dung nhằm phát triển năng lực học sinh, tuy nhiên lại chưa thay đổi phương pháp kiểm tra, đánh giá, thi cử. Vì thế, tâm lí HS vẫn nặng về điểm số, vẫn học theo phương pháp truyền thống với mục đích “học để thi”. HS chủ yếu giành nhiều thời gian cho việc học kiến thức để đạt kết quả cao trong các kì thi. Đối tượng học sinh của trường THPT trường tôi đang công tác, là Trang 14
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2