Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp nhằm phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh tại trường THPT Quỳnh Lưu 4

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:74

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Một số biện pháp nhằm phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh tại trường THPT Quỳnh Lưu 4" đã đề xuất được một số biện pháp góp phần giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; Các biện pháp đề xuất có tính khả thi cao, vận dụng được trong nhiều tổ chức Đoàn trường học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp nhằm phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh tại trường THPT Quỳnh Lưu 4

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN ===***=== MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN TRƯỜNG HỌC TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CHO THẾ HỆ TRẺ THEO TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH TẠI TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 Lĩnh vực: Giáo Dục Thường Xuyên
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 ===***=== MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN TRƯỜNG HỌC TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CHO THẾ HỆ TRẺ THEO TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH TẠI TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 Lĩnh vực: Giáo Dục Thường Xuyên Nhóm tác giả: 1. Trần Văn Thành – Bí thư Đoàn trường 2. Nguyễn Thị Trang – Phó Bí thư Đoàn trường 3. Nguyễn Thị Hương – UV.BTV Số điện thoại: 0973.826.786 Năm học: 2023 - 2024
MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ .......................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1 2. Tính mới của đề tài............................................................................................ 2 3. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................... 2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 2 4.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 2 4.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 2 6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 3 7. Các bước tiến hành nghiên cứu thực hiện đề tài ............................................... 3 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................. 4 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ............................................... 4 1. Cơ sở lí luận ...................................................................................................... 4 1.1. Các khái niệm ............................................................................................. 4 1.2. Mục tiêu giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ. 5 1.3. Nội dung giáo dục lý tưởng cách mạng , đạo đức, lối sống cho thanh niên. ........................................................................................................................... 6 1.4. Vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh .................................................................................................................. 7 1.5. Cơ sở pháp lý.............................................................................................. 7 2. Cơ sở thực tiễn .................................................................................................. 8 2.1. Thực trạng về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống của học sinh THPT hiện nay. ............................................................................................................ 8 2.2. Thực trạng về vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh............................................................................................. 11 CHƯƠNG 2. CÁC BIỆN PHÁP NHẰM PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN TRƯỜNG HỌC TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CHO THẾ HỆ TRẺ THEO TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH TẠI TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 ..................................................................................................................... 14 1. Những vấn đề chung về phát huy vai trò của đoàn thanh niên trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. ......................................................................................... 14
1.1. Phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ. .................................................. 14 1.2. Thuận lợi và khó khăn khi thực hiện đề tài .............................................. 15 2. Các biện pháp .................................................................................................. 16 2.1. Lựa chọn, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ Đoàn có phẩm chất, năng lực tốt, tinh thần trách nhiệm cao. ................................................................... 16 2.2. Triển khai hiệu quả bộ sách “ Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh” trong sinh hoạt chi đoàn.......................................... 19 2.3. Sử dụng hiệu quả các tài khoản và chuyên trang của nhà trường, Đoàn trường trong giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN. ............................................................................................................. 22 2.4. Tổ chức có hiệu quả phong trào xung kích, tình nguyện, sáng tạo vì lợi ích cộng đồng. ................................................................................................. 25 2.5. Đoàn trường kết hợp cùng các tổ chức trong và ngoài nhà trường triển khai hiệu quả các hoạt động chủ điểm. ........................................................... 34 2.6. Đẩy mạnh chuyển đổi số trong các hoạt động của Đoàn thanh niên. ...... 41 2.7. Vận dụng, đổi mới các hình thức thi đua, khen thưởng. .......................... 43 3. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ............................... 45 3.1. Nội dung khảo sát ..................................................................................... 45 3.2. Phương pháp khảo sát và thang đánh giá ................................................. 45 3.3. Đối tượng khảo sát ................................................................................... 46 3.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất .................................................................................................................. 46 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................ 49 1. Kết quả đạt được ............................................................................................. 49 2. Nhận định về tác động của đề tài .................................................................... 51 2.1. Đối với ĐVTN.......................................................................................... 51 2.2. Đối với Nhà trường .................................................................................. 52 2.3. Đối với gia đình và xã hội ........................................................................ 52 2.4. Đối với đoàn trường ................................................................................. 52 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................... 53 1. Kết luận ........................................................................................................... 53 2. Kiến nghị ......................................................................................................... 53 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ PHỤ LỤC ...................................................................................................................
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT KÝ HIỆU CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ CHỮ VIẾT TẮT 1 ĐTN Đoàn thanh niên 2 TNCSHCM Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh 3 Bộ GDĐT Bộ Giáo Dục và Đào Tạo 4 GVCN Giáo viên chủ nhiệm 5 THPT Trung học phổ thông 6 TN Trải nghiệm 7 HS Học sinh 8 GV Giáo viên 9 CNTT Công nghệ thông tin 10 LTCM Lý tưởng cách mạng 11 BCH Ban chấp hành 12 BGH Ban giám hiệu 13 TVHĐ Tư vấn học đường 14 ĐĐ Đạo đức 15 LS Lối sống 16 PL Pháp luật 17 ĐVTN Đoàn viên thanh niên 18 CLB Câu lạc bộ 19 XHCN Xã hội chủ nghĩa
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Có thể nói, một trong những di sản lớn lao mà Bác đã để lại cho dân tộc Việt Nam chính là tư tưởng Hồ Chí Minh, Đạo đức Hồ Chí Minh và phong cách Hồ Chí Minh. Đó là những di sản vô giá, đúc kết từ những kinh nghiệm, cuộc đời và sự nghiệp mà Bác đã trải qua, kết tinh lại thành những giá trị quý báu, tài sản vô giá cho những thế hệ sau được kế tục và phát huy. Việc giới trẻ, hay nói một cách khác là đoàn viên thanh niên cần phải học tập, phát huy những giá trị đạo đức và tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh là điều vô cùng quan trọng. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã luôn luôn khẳng định vai trò quan trọng của đoàn viên, thanh niên trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước. Trong di chúc trước lúc đi xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và cần thiết”. Đảng ta xác định thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Chăm lo, phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định, phát triển bền vững đất nước, là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, trong đó đặc biệt có trọng trách to lớn của Đoàn thanh niên. Chỉ thị số 03-CT/TW của bộ chính trị về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh nêu rõ “Coi trọng việc giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ. Cấp ủy chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể các cấp có biện pháp cụ thể để tổ chức, chỉ đạo thực hiện tốt việc giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Chỉ thị số 42 CT/TW của Ban Chấp Hành trung ương về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015-2030 nêu rõ “Giáo dục lý tưởng, cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ luôn được Đảng, Nhà nước, gia đình, nhà trường và toàn xã hội quan tâm”. Chỉ thị cũng yêu cầu thực hiện tốt nhiệm vụ, giải pháp “ Đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục của Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các tổ chức của thanh thiếu nhi”. Trong thời gian qua, được sự quan tâm của Chi ủy Đảng, Nhà trường, cùng với sự nỗ lực của Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trường THPT Quỳnh 1
Lưu 4 trong việc đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho tuổi trẻ Quỳnh Lưu 4 đã đạt được những thành tựu nhất định, góp phần đào tạo ra một thế hệ thanh niên đủ sức đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới. Từ hiệu quả của các hình thức, biện pháp hoạt động trong những năm vừa qua, được sự động viên của Chi ủy - BGH và các đồng nghiệp, chúng tôi mạnh dạn thực hiện đề tài: “Một số biện pháp nhằm phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh tại trường THPT Quỳnh Lưu 4”. Các hình thức, giải pháp đưa ra trong đề tài đã được thực hiện trong thực tế, có tính ứng dụng cao và được thiết kế khoa học, hi vọng sẽ có được những đóng góp đáng kể trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho ĐVTN các trường học nói chung. 2. Tính mới của đề tài - Đề tài đã đề xuất được một số biện pháp góp phần giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. - Các biện pháp đề xuất có tính khả thi cao, vận dụng được trong nhiều tổ chức Đoàn trường học. 3. Mục đích nghiên cứu - Nhằm giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh thông qua các hoạt động của Đoàn thanh niên trường học. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu - Vai trò của Đoàn thanh niên trong trường học. - Đạo đức, tư tưởng, phong cách Hồ Chí Minh. - Đạo đức, lối sống của Đoàn viên Thanh niên Quỳnh Lưu 4. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Đoàn viên thanh niên trường THPT Quỳnh Lưu 4. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận về vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. 2
- Nghiên cứu thực trạng vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh - Đề xuất các biện pháp nhằm phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. 6. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu của Đảng, Đoàn, công văn cấp trên về “học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và “giáo dục lí tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN”. - Phương pháp điều tra: Điều tra thực trạng vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ; Điều tra tính hiệu quả khi triển khai áp dụng các biện pháp được đề xuất trong sáng kiến. - Phương pháp chuyên gia: Thông qua việc tham vấn Cấp ủy, BGH, và một số đồng nghiệp có kinh nghiệm trong công tác Đoàn. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Nhằm khảo sát tính hiệu quả của các biện pháp. - Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng các công cụ của Microsoft để thống kê các số liệu điều tra được khi áp dụng các biện pháp. 7. Các bước tiến hành nghiên cứu thực hiện đề tài TT Các nội dung, công việc thực hiện Thời gian dự kiến 1 Nội dung 1: Tìm hiểu thực trạng Tháng 1 – 3/2023 2 Nội dung 2: Nghiên cứu lý thuyết và giải pháp Tháng 4 – 6/2023 3 Nội dung 3: Thiết kế giải pháp và thực nghiệm Tháng 8 /2023 – 3/2024 4 Nội dung 4: Hoàn thiện Tháng 3/2024 – 4/2024 3
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1. Cơ sở lí luận 1.1. Các khái niệm Lý tưởng là những mục đích tốt đẹp mà mỗi người muốn hướng tới. Đây là động lực to lớn giúp cho con người vượt qua những thử thách, chông gai để có thể thực hiện những ước mơ và hoài bão của mình. Người có lí tưởng luôn được xã hội công nhận và yêu quý, họ là niềm tự hào của gia đình và là người có ích cho xã hội. Lý tưởng cách mạng là định hướng giá trị cốt lõi và là mục tiêu phấn đấu của Đảng cũng như mỗi người dân Việt Nam đối với nền độc lập của dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Lý tưởng cách mạng của thanh niên ngày xưa là phải có dũng khí chiến đấu, kiên cường bất khuất, không ngại gian khổ, không sợ hy sinh, dám xả thân vì cách mạng. Lý tưởng cách mạng của thanh niên ngày nay chính là sự khẳng định vai trò, vị trí của Việt Nam trên trường quốc tế bằng việc xây dựng một nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và đặc biệt phát triển thành một nước công nghiệp hiện đại, một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội, là tổng hợp các quy tắc, nguyên tắc chuẩn mực xã hội nhờ nó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình sao cho phù hợp với lợi ích và hạnh phúc của con người, với tiến bộ của xã hội trong quan hệ cá nhân với cá nhân, quan hệ cá nhân với xã hội và con người với tự nhiên. Đạo đức là một nhân tố quan trọng của nhân cách và được xem là khái niệm luân thường đạo lý của con người, nó thuộc về vấn đề đánh giá tốt xấu, đúng sai, lành ác, hiền dữ… trong phạm vi lương tâm con người, hệ thống phép tắc đạo đức xã hội. Nói một cách dễ hiểu, đạo đức là những khuynh hướng tốt trong tâm hồn con người mà những khuynh hướng đó tạo nên những lời nói, hành vi bên ngoài phù hợp với những quy tắc xử sự của cộng đồng, xã hội. Có thể nói đạo đức là cái tốt, cái đúng ở bên trong con người được biểu hiện ra bên ngoài bằng lời nói, hành vi. Tức là con người phải có nhận thức đúng, tốt về sự vật, hiện tượng từ đó mới có lời nói, hành vi tốt đẹp. Tuy nhiên đạo đức con người không phải là cái có sẵn mà phải được giáo dục. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn Phần nhiều do giáo dục mà nên” (Nửa đêm - Nhật kí trong tù) 4
Lối sống là một thói quen có định hướng, là phương cách thể hiện tổng hợp tất cả các cấu trúc, nền văn hóa, đặc trưng văn hóa của con người hay cộng đồng. Lối sống phụ thuộc vào thời đại con người đang sống, với các điều kiện vật chất, kinh tế, các quan hệ xã hội, các thói quen, tập quán, tục lệ của thời đại đó. Giáo dục đạo đức cho học sinh là một quá trình trong đó với vai trò chủ đạo của nhà sư phạm, học sinh tự giác tích cực tham gia vào các loại hình hoạt động và giao lưu nhằm hình thành biểu tượng, khái niệm đạo đức, bồi dưỡng xúc cảm, tình cảm đạo đức, rèn luyện kỹ năng và hành vi đạo đức. 1.2. Mục tiêu giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ. Tăng cường, tạo chuyển biến tích cực, toàn diện trong hoạt động giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho học sinh; góp phần xây dựng thế hệ trẻ kiên định lý tưởng cách mạng, có bản lĩnh chính trị vững vàng; tuân thủ pháp luật; có trách nhiệm đối với bản thân, gia đình và xã hội, có kĩ năng sống, có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp, biết xây dựng và phát triển hài hòa các mối quan hệ xã hội, có cá tính, nhân cách và đời sống tâm hồn phong phú, nhờ đó có được cuộc sống có lí tưởng, có ý nghĩa, đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước và nhân loại. Khơi dậy trong học sinh tinh thần thi đua học tập, rèn luyện; ước mơ, hoài bão, ý chí, khát vọng vươn lên lập thân, lập nghiệp; đóng góp cho sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước. Cụ thể: Về năng lực: Học sinh nhận biết những biểu hiện của lí tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống trong môi trường nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa tuổi các em. Nhận thức được ý nghĩa, sự cần thiết của việc rèn luyện lí tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống và cách thức rèn luyện. Tích cực rèn luyện và thực hiện được những hành vi, việc làm, cách ứng xử phù hợp với pháp luật và các quy định chung của cộng đồng, với các chuẩn mực đạo đức xã hội và lối sống tích cực, lành mạnh. Hình thành lối sống có lý tưởng, có ước mơ và hoài bão; có ý chí, khát vọng vươn lên lập thân, lập nghiệp. Đồng tình, ủng hộ những ý kiến, thái độ, hành vi, việc làm, cách ứng xử phù hợp với chính sách, pháp luật của nhà nước, với các chuẩn mực đạo đức xã hội và lối sống tích cực, lành mạnh; phản đối những hành vi, việc làm, cách ứng xử sai trái, không phù hợp. 5
Về phẩm chất: Yêu quê hương, đất nước; Tự hào về những truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Có suy nghĩ tích cực, biết lắng nghe, học hỏi, tự xây dựng cho mình một nền tảng vững chắc về nhân cách để có thể vươn lên trong cuộc sống. Có trách nhiệm với bản thân, gia đình, cộng đồng; Tự trọng và tôn trọng người khác; tôn trọng sự đa dạng, khác biệt về văn hóa; biết cách hợp tác, xây dựng và duy trì tình đoàn kết; biết quan tâm, chia sẽ với mọi người xung quanh,…. 1.3. Nội dung giáo dục lý tưởng cách mạng , đạo đức, lối sống cho thanh niên. Nội dung giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên bao gồm: * Giáo dục lý tưởng cách mạng: Yêu quê hương đất nước, tự tôn dân tộc. Kiên định với lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; phấn đấu xây dựng mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Học tập, rèn luyện để phát triển bản thân, phát triển gia đình, góp phần thực hiện thành công sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, thực hiện công cuộc đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế. * Giáo dục đạo đức: Giáo dục các phẩm chất: Yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách niệm. Đồng thời giáo dục các giá trị toàn cầu như: Khoan dung, hòa bình, hợp tác, kiên trì, kỉ luật, tự trọng, tự tin, năng động, sáng tạo, tôn trọng sự khác biệt, thích ứng với những thay đổi cuộc sống…. * Giáo dục lối sống: Sống có lí tưởng, ước mơ, hoài bão, có khát vọng cống hiến cho quê hương, đất nước. Sống có khoa học, có mục đích, có kế hoạch, ngăn nắp, gọn gàng. Sống có kỉ luật và tuân thủ pháp luật. Sống lành mạnh, an toàn, giao tiếp ứng xử có văn hóa trong môi trường gia đình, nhà trường, xã hội; đặc biệt là giao tiếp có văn hóa và ứng xử an toàn trong môi trường mạng xã hội. Sống nhân ái, trách nhiệm, quan tâm, chia sẽ, hợp tác với bạn bè, người thân và mọi người xung quanh. Sống chủ động, sáng tạo, thích ứng với những thay đổi của cuộc sống và chuyển đổi nghề khi cần thiết. 6
1.4. Vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh Tổ chức Ðoàn thanh niên trong trường học có vị trí, vai trò rất quan trọng trong định hướng, tổ chức các hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống cho các ĐVTN. Ðoàn là tổ chức chính trị, là lực lượng giáo dục, làm nhiệm vụ giáo dục thanh niên và là một thành viên không thể thiếu trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của nhà trường. Có thể kể đến một số đóp góp của tổ chức Đoàn trong trường học như sau: Tạo ra môi trường giáo dục thích hợp: Đoàn thanh niên trường học cần phối hợp với nhà trường để tạo ra một môi trường giáo dục thúc đẩy sự phát triển đầy đủ của học sinh, bao gồm cả mặt đạo đức và lối sống. Điều này có thể bao gồm tổ chức các hoạt động ngoại khóa, buổi tọa đàm, hội thảo về đạo đức và lối sống. Hỗ trợ phát triển cá nhân: Đoàn thanh niên trường học có thể tổ chức các hoạt động như tình nguyện xã hội, hội thảo giáo dục về lối sống lành mạnh, và các khóa huấn luyện kỹ năng sống để giúp học sinh phát triển cá nhân một cách toàn diện, trong đó có việc rèn luyện và thực hành các giá trị đạo đức. Tạo cơ hội tham gia vào hoạt động xã hội: Đoàn thanh niên trường học có thể tạo điều kiện cho học sinh tham gia vào các hoạt động xã hội như làm từ thiện, bảo vệ môi trường, và hỗ trợ cộng đồng. Những hoạt động này giúp học sinh hiểu về ý nghĩa của việc hướng dẫn và phục vụ cộng đồng, điều mà Hồ Chí Minh đã rất chú trọng. Tạo ra môi trường giao lưu, học hỏi từ tấm gương của đồng đội: Đoàn thanh niên trường học có thể tổ chức các hoạt động như hội thảo, nhóm thảo luận, và các cuộc thi để tạo ra một môi trường thúc đẩy sự giao lưu và học hỏi từ tấm gương của đồng đội, giúp học sinh thấu hiểu và áp dụng các giá trị đạo đức và lối sống của Hồ Chí Minh. Tóm lại, Đoàn thanh niên trường học đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức và lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức của Hồ Chí Minh bằng cách tạo ra môi trường giáo dục thích hợp, hỗ trợ phát triển cá nhân, tạo cơ hội tham gia vào hoạt động xã hội, và tạo ra một môi trường giao lưu, học hỏi từ tấm gương của đồng đội. 1.5. Cơ sở pháp lý Chỉ thị số 03-CT/TW ngày 14/5/2011 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII "Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh". 7
Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 24-3-2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ, giai đoạn 2015-2030”. Quyết định số 1895/QĐ-TTg phê duyệt chương trình “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống và khơi dậy khát vọng cống hiến cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng giai đoạn 2012-2030”. Quyết định số 4736/QĐ-BGDĐT ngày 30/12/2022 phê duyệt Bộ Tài liệu hướng dẫn hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. Quyết định 4662/QĐ-BGDĐT phê duyệt “Mô hình giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên”. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Thực trạng về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống của học sinh THPT hiện nay. Hiện nay, đất nước ta đang trong thời kì đổi mới, hội nhập và phát triển. Do vậy, nước ta tiếp cận với sự phát triển vượt bậc của các quốc gia phát triển trên thế giới về mọi lĩnh vực kinh tế, khoa học công nghệ, văn hóa,…việc tiếp cận này luôn thể hiện tính hai mặt. Nếu chúng ta tiếp thu và vận dụng đúng đắn những thành quả mà nhân loại đạt được vào thực tiễn đất nước thì sẽ mang lại những thuận lợi rất lớn, giúp cho đất nước phát triển. Ngược lại, nếu chúng ta tiếp thu không chọn lọc và vận dụng những thành tựu ấy không phù hợp với điều kiện thực tiễn nước ta sẽ mang lại những hậu quả khôn lường. Chỉ thị 42- CT/TW chỉ rõ “…Phần lớn thanh thiếu nhi tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường phát triển của đất nước, sống có trách nhiệm với Tổ quốc, gia đình và bản thân, có ước mơ, hoài bão, kiến thức, kĩ năng, sức khỏe tốt, tư duy năng động sáng tạo, lạc quan, tự tin, dám nghĩ, dám làm, có nhiều đóng góp quan trọng trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Chỉ thị cũng nêu “Một bộ phận giới trẻ giảm sút niềm tin, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, thiếu lý tưởng, xa rời truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Một số ít thanh niên bị các thế lực thù địch lôi kéo, kích động chống sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc ta. Tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội trong giới trẻ diễn ra phức tạp”. Trường THPT Quỳnh lưu 4 chúng tôi nằm sát đường Quốc lộ 48A, với diện tích khoảng hơn 2 Héc ta. Trải qua 48 năm xây dựng, phát triển và trưởng thành, các thế hệ giáo viên và học sinh đã nỗ lực không ngừng nghỉ, xây dựng hình ảnh, thương hiệu của Nhà trường trở thành một địa chỉ giáo dục có chất lượng trong toàn tỉnh, là niềm tự hào của các lớp thế hệ thầy trò thuộc các xã thuộc khu vực phía Tây, huyện Quỳnh Lưu. Học sinh của trường cơ bản là con em có bố mẹ làm nông nghiệp, cuộc sống thuộc diện trung bình khá, nhiều em gia đình rất hoàn cảnh. Khó khăn là thế nhưng các em luôn cố gắng khắc phục để được đến trường, các em cơ bản ngoan ngoãn, học giỏi. Tuy vậy, vẫn còn một bộ phận học sinh ở trường vẫn chưa ngoan, thường xuyên vi phạm các nội quy của trường, lớp đề ra, đi xe phân khối lớn khi chưa đủ tuổi, không đội mũ bảo hiểm, chơi lô đề, tài xỉu, nghiện games,… một số ít còn vi phạm pháp luật. 8
Với vai trò là BTV Đoàn trường chúng tôi luôn trăn trở, tìm các giải pháp, tạo ra nhiều sân chơi, nhiều chương trình, thường xuyên đổi mới nội dung, cách thức…. Đúc rút từ quá trình thực hiện chúng tôi thấy có hiệu quả thiết thực, vì vậy đã mạnh dạn thực nghiệm đề tài. Nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục, chúng tôi đã tiến hành một cuộc khảo sát với 548 học sinh để kiểm tra nhận thức của các em về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống của thế hệ trẻ ngày nay khi chưa thực hiện đề tài. Kết quả thu được như sau: Câu hỏi 1: Em cảm nhận như thế nào về mức độ quan tâm của các bạn HS hiện nay về vấn đề giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức và lối sống cho thế hệ trẻ? 1. Rất quan tâm 2. Bình thường 3. Ít quan tâm 4. Không quan tâm Câu hỏi 2: Trong suốt thời gian học tập và giao tiếp hàng ngày, em có thường xuyên bắt gặp các tình huống các bạn trẻ hành xử yếu về lý tưởng cách mạng, đạo đức và lối sống không? 1. Rất thường xuyên 2. Thường xuyên 3. Thỉnh thoảng 9
Câu hỏi 3: Theo em thì truyền thông và công nghệ hiện đại (ví dụ: mạng xã hội, truyền hình, video game) ảnh hưởng như thế nào đến lý tưởng cách mạng, đạo đức và lối sống của bạn và các bạn cùng trang lứa? 1.Rất ảnh hưởng 2. Ít ảnh hưởng 3. Không ảnh hưởng Câu hỏi 4: Em có thấy rằng việc thực hiện các hành động đẹp, có đạo đức, lành mạnh đang trở nên khó khăn hơn đối với thế hệ trẻ ngày nay không? 1. Khó khăn 2. Gặp một ít khó khăn 3. Bình thường 4. Không khó khăn Câu hỏi 5: Theo em việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho HS hiện có cần thiết được tích hợp vào hệ thống giáo dục nhà trường hay không? 1.Rất cần thiết 2. Cần thiết 3. Ít cần thiết 4. Không cần thiết 10
Qua kết quả trên chúng ta thấy rằng mức độ quan tâm của các em tới vấn đề giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống thật sự chưa cao (gần 40 % ít quan tâm hoặc không quan tâm). Mặc dù trong cuộc sống các em thường xuyên gặp các tình huống các bạn trẻ hành xử yếu về lý tưởng cách mạng, đạo đức và lối sống (gần 90%). Còn khá nhiều học sinh gặp khó khăn trong việc thực hiện các hành vi đẹp, có đạo đức, lành mạnh (gần 20%). Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tư duy, lối suy nghĩ của các em: môi trường gia đình, bạn bè đồng trang lứa, môi trường xã hội và văn hóa, thiếu sự hỗ trợ từ gia đình, nhà trường hay các tổ chức như Đoàn thanh niên. Tuy nhiên một trong những yếu tố ảnh hưởng rất lớn đó chính là sự ra đời và phát triển mạnh mẽ của công nghệ hiện đại (mạng xã hội, game…). Đứng trước thực trạng trên, chúng tôi với vai trò là những người đứng đầu tổ chức Đoàn thanh niên trường học có trách nhiệm đưa ra những giải pháp phù hợp để giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho các ĐVTN tại trường THPT Quỳnh Lưu 4. Link khảo sát Mã Qrcode https://forms.gle/NQ7rTsvyo37V5byP8 2.2. Thực trạng về vai trò của Đoàn thanh niên trường học trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Đoàn thanh niên trong trường học đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ ngày nay. Sau đây chúng tôi đã làm một cuộc khảo sát về vai trò của Đoàn thanh niên trong trường học và thu được kết quả như sau: 11
Câu hỏi 1: Bạn đánh giá như thế nào về vai trò của tổ chức Đoàn thanh niên trường học trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức và lối sống cho học sinh? 1. Rất quan trọng 2. Quan trọng 3. Ít quan trọng 4. Không quan trọng Câu hỏi 2: Theo bạn có cần tham gia các hoạt động của Đoàn thanh niên trường học để giúp bản thân nâng cao hiểu biết và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh vào cuộc sống hàng ngày không? 1. Rất cần thiết 2. Cần thiết 3. Ít cần thiết 4. Không cần thiết Câu hỏi 3: Bạn đã tham gia vào các hoạt động của Đoàn thanh niên trong trường học chưa? Nếu có, những hoạt động đó đã ảnh hưởng đến ý thức và hành vi của bạn như thế nào? 1. Ảnh hưởng rất tốt 2. Bình thường 3. Không ảnh hưởng 12
Câu hỏi 4: Bạn cảm nhận như thế nào về mức độ quan tâm và hỗ trợ từ phía tổ chức Đoàn thanh niên trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức và lối sống cho học sinh? 1. Rất quan tâm 2. Quan tâm 3. Ít quan tâm 4. Không quan tâm Câu hỏi 5: Trong quá trình tham gia các hoạt động của Đoàn thanh niên, em đánh giá như thế nào về những thay đổi tích cực trong tư duy và hành vi của em? 1. Thay đổi nhiều 2. Ít thay đổi 3. Không thay đổi 13
Kết quả khảo sát cho thấy phần lớn GV và HS trong trường đánh giá cao vai trò của tổ chức Đoàn thanh niên và sự cần thiết thường xuyên tổ chức các hoạt động để tạo cơ hội cho các ĐVTN tham gia trải nghiệm. Sự đánh giá tích cực về những thay đổi của ĐVTN sau khi có cơ hội tham gia vào các tổ chức cũng như các hoạt động chính là động lực để chúng tôi tiếp tục hoàn thiện và phát triển trong thời gian tới. Link khảo sát Mã Qr code https://forms.gle/YnwtrQpHJaGoroD89 CHƯƠNG 2. CÁC BIỆN PHÁP NHẰM PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN TRƯỜNG HỌC TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CHO THẾ HỆ TRẺ THEO TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH TẠI TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 1. Những vấn đề chung về phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. 1.1. Phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ. Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị-xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên là một nhiệm vụ chính trị quan trọng của tổ chức Đoàn nhằm xây dựng, củng cố niềm tin, bản lĩnh chính trị cho thanh niên, xây dựng thế hệ thanh niên có hoài bão, lý tưởng, khát vọng và trách nhiệm để xứng đáng làm chủ nhân của đất nước và là thế hệ kế tục sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Trong di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người đã căn dặn “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Quan điểm trên thể hiện chiến lược của Hồ Chí Minh đối với vận mệnh của cả dân tộc và trở thành tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt trong đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác về công tác giáo dục đạo đức thanh niên nhằm chăm lo, bồi dưỡng, phát huy sức mạnh của thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Văn 14
kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI khẳng định: “Làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, truyền thống, lý tưởng, đạo đức và lối sống, tạo điều kiện học tập, lao động, giải trí, phát triển thể lực và trí tuệ” cho thanh niên Việt Nam. Là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh có vai trò quan trọng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên. Những năm qua dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, các cấp bộ Đoàn đã tổ chức nhiều hoạt động mang lại hiệu quả thiết thực thiết thực trong công tác giáo dục thanh niên, góp phần nâng cao nhận thức chính trị, truyền thống, đạo đức, lối sống, lý tưởng cách mạng cho thanh niên; tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng. Tuy nhiên, trước những tác động của hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, ảnh hưởng của văn hóa ngoại lai, lối sống thực dụng cùng với những tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, và cuộc cách mạng 4.0, đặc biệt trước những âm mưa, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, công tác chăm lo, giáo dục, bồi dưỡng thanh niên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đang gặp phải những khó khăn, trở ngại không nhỏ. Đây cũng là vấn đề ngày càng trở nên cấp thiết trong việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức Đoàn ở cơ sở hiện nay. Công tác giáo dục, bồi dưỡng thanh niên vừa là sứ mệnh mà Đảng và dân tộc giao cho Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, vừa là nhiệm vụ quan trọng nhằm thực hiện chức năng trường học chủ nghĩa của Đoàn. Trong trường học, Đoàn thanh niên là một giải pháp hiện đại, hiệu quả và khả thi với những đặc điểm ưu việt cơ bản về tính nêu gương, về tinh thần đồng đội và sự trải nghiệm cần thiết mà các giải pháp giáo dục khác của nhà trường ít có điều kiện thực hiện. Để đào tạo thanh niên Việt Nam thành những người thừa kế xây dựng XHCN vừa “hồng”, vừa “chuyên” cần phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cần phải phát huy vai trò xung kích trong giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho ĐVTN. Tổ chức Đoàn cần tăng cường đổi mới nội dung, hình thức, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục của mình. 1.2. Thuận lợi và khó khăn khi thực hiện đề tài 1.2.1. Thuận lợi - Về phía tổ chức đoàn cấp trên: Luôn tạo mọi điều kiện để các tổ chức đoàn trường học được giao lưu, học hỏi thông qua các cuộc thi cấp huyện như: Đồng 15