Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học môn Vật lý trong đổi mới giáo dục hiện nay ở trường THPT Bình Xuyên

Chia sẻ: Caphesua | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:37

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp quản lí hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn Vật lí trong đổi mới giáo dục hiện nay ở trường THPT Bình Xuyên”, nhằm nghiên cứu thực trạng trong công tác quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý tại trường THPT Bình Xuyên, tìm ra được những điểm mạnh, những hạn chế trong công tác quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý để từ đó đề xuất những biện pháp phù hợp, hữu hiệu nhất đáp ứng nhu cầu của người học, người dạy và xu thế đổi mới giáo dục hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học môn Vật lý trong đổi mới giáo dục hiện nay ở trường THPT Bình Xuyên

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VĨNH PHÚC TRƯỜNG THPT BÌNH XUYÊN =====***===== BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN Tên sáng kiến: Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học môn Vật lý trong đổi mới giáo dục hiện nay ở trường THPT Bình Xuyên Tác giả sáng kiến: Trần Xuân Lý Mã sáng kiến: ……………………… 1
BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN 1. Lời giới thiệu Trong xu thế toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, nền kinh tế tri thức, sự phát triển mạnh mẽ về công nghệ, sự bùng nổ về công nghệ thông tin, cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật 4.0. Hầu hết các quốc gia đều khẳng định nguồn lực con người là quan trọng nhất và giáo dục là con đường cơ bản nhất để phát huy nguồn lực con người, phục vụ cho sự phát triển nhanh và bền vững. Chỉ thị 40 CT/TW của Ban Bí thư trung ương Đảng đã nêu:“ Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng nòng cốt, có vai trò quan trọng”. Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8 khóa XI Ban chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Nghị quyết số 29: “ Đổi mới căn bản, toàn diên Giáo dục và Đào tạo”, trong đó có các nhiệm vụ, giải pháp là : “a Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học. b Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo bảo đảm trung thực khách quan; c Hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng hệ thống giáo dục mở, học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập. d Đổi mới căn bản công tác quản lý giáo dục, đào tạo, đảm bảo dân chủ, thống nhất; tăng quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội cho các cơ sở giáo dục, đào tạo; coi trọng quản lý chất lượng. e Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, đào tạo. g Nâng cao chất lượng, hiệu quả nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là khoa học giáo dục và khoa học quản lý”. Các văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo mới đây nhất là Văn bản số 4612/BGDĐTGDTrH ngày03/10/2017 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc “Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành 2
theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh từ năm học 2017 2018” và định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới Dạy học là hoạt động trung tâm của nhà trường, đội ngũ giáo viên là lực lượng quyết định chất lượng dạy học. Nhiệm vụ của người giáo viên là giáo dục, giảng dạy theo mục tiêu, nguyên lí, chương trình giáo dục để giúp học sinh phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo, vận dụng kiến thức vào thực tiễn và hình thành những tình cảm đạo đức tốt đẹp. Yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông, đổi mới hoạt động giảng dạy nhằm phát huy năng lực của người học, phát triển năng lực toàn diện của học sinh, đòi hỏi phải đổi mới hoạt động quản lí. Đổi mới quản lí trường học trở thành đòi hỏi cấp bách trong đó biện pháp quản lí hoạt động giáo dục của giáo viên là vấn đề cơ bản có tác động trực tiếp nâng cao chất lượng giáo dục. Vật lí là một môn học liên quan mật thiết với thực tế, là một môn học khó đối với học sinh, để cho học sinh hiểu bài và thích học môn học này, không những giáo viên phải có kiến thức chuyên môn vững vàng mà còn có năng lực sư phạm tốt, phải truyền sự đam mê thích khám phá cho học sinh, có sự liên hệ phong phú với thực tiễn. Việc dạy học không chỉ dừng lại ở dạy kiến thức hiện mà phải chú trọng dạy kiến thức ẩn cho học sinh thì mới phát huy được tính sáng tạo của người học, rèn luyên khả năng tư duy của người học. Quản lý giáo dục, quản lý nhà trường là những vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước hết sức quan tâm. Việc chú trọng tới các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học trong nhà trường luôn giữ vị trí đặc biệt quan trọng. Gần đây, đứng trước nhiệm vụ đổi mới giáo dục đào tạo nói chung và đổi mới nội dung, phương pháp dạy học nói riêng, nhiều nhà giáo dục học, tâm lý học như Phạm Viết Vượng (2000), Đặng Thành Hưng (2002), Trần Kiểm (2004), Nguyễn Minh Thuyết (Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông tổng thể)… đã đi sâu nghiên cứu các vấn đề về đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp dạy học theo hướng nâng cao tính hiện đại và gắn khoa học với đời sống thực tiễn sản xuất, vấn đề lấy học sinh làm trung tâm, phát huy năng lực của người học. Xác định được vai trò và tầm quan trọng của việc QL hoạt động DH ở các nhà trường phổ thông đối với việc nâng cao chất lượng hiệu quả dạy và học. Tác giả vận dụng các kiến thức về khoa học quản lý giáo dục và thực trạng của QL hoạt động DH môn Vật lý ở trường THPT Bình Xuyên , tỉnh Vĩnh Phúc để đề xuất biện pháp QL hoạt động dạy học môn Vật lý trong trường THPT nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả giáo dục trong tình hình đổi mới giáo dục hiện nay. Qua thực tiễn quan ly hoat đông day hoc noi chung va hi ̉ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̀ ệu quả quan ly ̉ ́ hoạt động dạy học môn Vật lý noi riêng ́ ở trường THPT huyện Bình Xuyên tỉnh Vĩnh Phúc chúng tôi nhận thấy còn những tồn tại, hạn chế là chưa áp 3
dụng tốt lý luận quản lý vào thực tiễn quản lý bộ môn do đó chất lượng giáo dục chưa được như mong muốn. Vì các lý do trên tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp quản lí hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn Vật lí trong đổi mới giáo dục hiện nay ở trường THPT Bình Xuyên”, nhằm nghiên cứu thực trạng trong công tác quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý tại trường THPT Bình Xuyên, tìm ra được những điểm mạnh, những hạn chế trong công tác quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý để từ đó đề xuất những biện pháp phù hợp, hữu hiệu nhất đáp ứng nhu cầu của người học, người dạy và xu thế đổi mới giáo dục hiện nay. 2. Tên sáng kiến: Một số biện pháp quản lí nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học môn Vật lí trong đổi mới giáo dục hiện nay ở trường THPT Bình Xuyên 3. Tác giả sáng kiến: Họ và tên: Trần Xuân Lý Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường THPT Bình Xuyên Số điện thoại: 0988145358 ; E_mail: lytcpgd@gmail.com 4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến : Trần Xuân Lý 5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Quản lý giáo dục Quản lý hoạt động giảng dạy 6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: Từ 05/9/2018 đến 01/01/2019 7. Mô tả bản chất của sáng kiến: Phần 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN I Một số khái niệm về quản lý: 1 Quản lý: Quản lý là một dạng lao động đặc biệt nhằm gây ảnh hưởng, điều khiển, phối hợp lao động của người khác hoặc của nhiều người khác trong cùng tổ chức hoặc cùng công việc nhằm thay đổi hành vi và ý thức của họ, định hướng và tăng hiệu quả lao động của họ, để đạt mục tiêu của tổ chức hoặc lợi ích của công việc cùng sự thỏa mãn của những người tham gia. 2 Các chức năng của quản lý: Có 4 chức năng: Lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra Lập kế hoạch: Là khâu đầu tiên của chu trình quản lý Tổ chức: Là sự chuyển hóa những ý tưởng trong kế hoạch thành hiện thực. Chỉ đạo: Là điều kiện hệ thống, là cốt lõi của chức năng chỉ đạo, nó tích hợp với hai chức năng trên. Kiểm tra: Là chức năng cơ bản và quan trọng của quản lý. 3 Quản lý giáo dục: QLGD là những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có hệ thống, có kế hoạch, hợp quy luật) của chủ thể quản lý tơi các mắt xích của hệ thống giáo dục, nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả 4
mục tiêu mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu của xã hội. 4 Quản lý nhà trường: QL trường học là quản lý giáo dục tạo cấp cơ sở trong đó chủ thể quản lý là các cấp chính quyền và chuyên môn trên trường, các nhà quản lý trong trường do hiệu trưởng đứng đầu, đối tượng quản lý là nhà trường là tổ chức đoàn thể, chuyên môn nghiệp vụ, nguồn lực quản lý là con người, cơ sở vật chất – kĩ thuật, tài chính, đầu tư khoa học công nghệ , thông tin bên trong trường và được huy động từ bên ngoài trường dựa vào luật, chính sách, cơ chế và chuẩn hiện có. 5 Quản lý hoạt động dạy học môn vật lý ở trường THPT Quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở trường THPT bao gồm những nội dung cơ bản trong quản lý hoạt động dạy học được quy định tại Điều lệ trường THPT. Gồm các nội dung sau: Quản lý việc xây dựng kế hoạch; thực hiện kế hoạch và chương trình dạy học Quản lý việc phân công giảng dạy cho giáo viên Quản lý việc soạn bài và chuẩn bị giờ lên lớp Quản lý giờ lên lớp của giáo viên Quản lý việc sử dụng phương tiện đồ dùng dạy học, thí nghiệm thực hành Quản lý việc bồi dưỡng giáo viên Quản lý việc học tập của học tập của học sinh Quản lý việc kiểm tra đánh giá học sinh 6. Những đặc trưng cơ bản của phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực của học sinh Việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực thể hiện qua bốn đặc trưng cơ bản sau: Một, dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập, giúp học sinh tự khám phá những điều chưa biết chứ không thụ động tiếp thu những tri thức được sắp đặt sẵn, vận dụng sáng tạo kiến thức đã biết vào các tình huống học tập hoặc tình huống thực tiễn... Hai, chú trọng rèn luyện cho học sinh biết khai thác sách giáo khoa và các tài liệu học tập, biết cách tự tìm lại những kiến thức đã có, suy luận để tìm tòi và phát hiện kiến thức mới để dần hình thành và phát triển tiềm năng sáng tạo. Ba, tăng cường phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác, lớp học trở thành môi trường giao tiếp GV HS và HS HS nhằm vận dụng sự hiểu biết và kinh nghiệm của từng cá nhân, của tập thể trong giải quyết các nhiệm vụ học tập chung. 5
Bốn, chú trọng đánh giá kết quả học tập theo mục tiêu bài học trong suốt tiến trình dạy học thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập (đánh giá lớp học). Chú trọng phát triển kỹ năng tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của học sinh với nhiều hình thức như theo lời giải/đáp án mẫu, theo hướng dẫn, hoặc tự xác định tiêu chí để có thể phê phán, tìm được nguyên nhân và nêu cách sửa chữa các sai sót(tạo điều kiện để học sinh tự bộc lộ, tự thể hiện, tự đánh giá). II Những yếu tô ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn vật lý ở trường THPT Yếu tố luật pháp, chính sách, cơ chế quản lý vận dụng vào dạy học Bộ máy tổ chức và đội ngũ nhân lực Cơ sở vật chất, phương tiện và thiết bị dạy học Yếu tố môi trường giáo dục nói chung và môi trường dạy học nói riêng Yếu tố công nghệ thông tin và truyền thông Phần 2 : THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ Ở TRƯỜNG THPT BÌNH XUYÊN I Về quy mô 1 Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên Tổng số: 83 Trong đó: + Ban giám hiệu: 04 + Giáo viên : 75 + Nhân viên : 04 2 Giáo viên dạy môn vật lý: Tổng Nam Độ tuổi Thâm niên Trình độ CM 6
Từ Dưới Từ 40 Dưới số 10 năm trở ĐH Sau ĐH 40 trở lên 10 năm lên 7 0 5 2 3 4 5 2 3 Về học sinh: Khối 10 Khối 11 Khối 12 Số Tổng số HS Số lớp Số lớp Số HS Số lớp Số HS Số lớp HS 1105 27 9 398 8 342 10 365 II Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn vật lý 1 Về đội ngũ giáo viên dạy học môn vật lý Bộ môn Vật lý của nhà trường đã đủ về số lượng về cơ cấu đa số là giáo viên nữ, đa số ở độ tuổi dưới 40 và 100% đạt chuẩn trình độ trở lên. Đội ngũ giáo viên môn Vật lý của nhà trường đều là những giáo viên còn trẻ, nhiệt tình, có trách nhiệm, yêu nghề, ham học hỏi và thích tìm tòi những kiến thức và phương pháp giảng dạy mới; gắn bó với nhà trường mong muốn nhà trường phát triển; chất lượng chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm đa số đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. Tuy nhiên phần lớn giáo viên là nữ ngoài công việc chuẩn bị cho giảng dạy còn phải chăm sóc con nhỏ vì vậy cũng có ảnh hưởng đến công tác giảng dạy, các giáo viên trẻ năng động dễ năm bắt cái mới nhưng kinh nghiệm giảng dạy còn hạn chế dẫn đến chất lượng giờ dạy chưa cao. Phần lớn giáo viên có kiến thức vững vàng, phương pháp giảng dạy phù hợp với đối tượng, phù hợp đặc thù bộ môn. Song, việc đổi mới phương pháp áp dụng chưa hiệu quả. 2 Việc quản lý hoạt động giảng dạy bộ môn vật lý Việc quản lý hoạt động dạy học môn vật lý của nhà trường đã có những chuyển biến tích cực, chất lượng giảng dạy bộ môn vật lý của nhà trường đã được nâng lên hàng năm. Việc quản lý các khâu của quá trình dạy học đã dần đi vào chiều sâu, đã từng bước áp dụng lý luận quản lý vào thực tiễn của nhà trường góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Tuy nhiên công tác quản lý có lúc, có nơi còn hạn chế, công tác kiểm tra giám sát có lúc chưa sâu sát. Một số ít giáo viên còn chậm đổi mới về phương pháp dạy học, một số it chưa dành nhiều thời gian cho việc tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, việc ứng dụng công nghệ, công nghệ thông tin vào dạy học chư thường xuyên, việc đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị thí nghiệm còn hạn chế; việc quản lý khai thác sử dụng các thiết bị thực hành môn vật lý chưa thường xuyên. 7
3 Về việc học tập môn vật lý của học sinh Đa số học sinh đều có thái độ và động cơ học tập đúng đắn, nhiều học sinh say mê, quyết tâm học tập để lập thân, lập nghiệp. Tuy nhiên vẫn còn một bộ phận học sinh chưa có động cơ học tập tích cực, còn lười học, chưa có phương pháp học tập tích cực, khả năng tự học còn hạn chế Phần 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ Từ thực trạng quản lý hoạt động dạy học Vật lý ở trường Trung học phổ thông huyện Bình Xuyên,trên cơ sở những mặt mạnh, mặt yếu, những hạn chế, bất cập của giáo dục phổ thông nói chung và các trường Trung học phổ thông huyện Bình Xuyên nói riêng, cùng với những yêu cầu đổi mới công 8
tác quản lý. Tác giả xin trình bày một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học Vật lý ở trường THPT Bình Xuyên như sau: I. Biện pháp quản lý hoạt động dạy môn Vật lý của đội ngũ giáo viên 1.1.Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, đổi mới các hình thức tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên về thực hiện nhiệm vụ đổi mới giáo dục * Mục đích Nâng cao nhận thức của mỗi cá nhân về vị trí, vai trò, nhiệm vụ, mục tiêu phát triển giáo dục của nhà trường, trong sự phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Bồi dưỡng lòng yêu nghề, lòng nhân ái, lương tâm nghề nghiệp, có tinh thần, trách nhiệm cao trong công việc, đây là yếu tố quan trọng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo trong nhà trường. Thực hiện chủ trương đổi mới căn bản và toàn diên Giáo dục Đào tạo theo tinh thân nghị quyết số 29 của Hội nghị lần thứ 8 của Ban chấp hành trung ương Đảng khóa XI, việc nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên và học sinh về việc thực hiện nhiệm vụ đổi mới giáo dục mà nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn này là trọng tâm là đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá phải được xác định là việc làm thường xuyên của người quản lý. Đó là yếu tố quan trọng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường góp phần đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong xu thế hội nhập với thế giới. * Nội dung và cách thực hiện a) Đa dạng hóa các hình thức giáo dục nhận thức Tổ chức cho cán bộ, giáo viên học tập các chỉ thị, Nghị quyết, các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, của các chỉ thị của Bộ, Ngành và địa phương về đổi mới giáo dục; Cử cán bộ, giáo viên tham gia các khóa bồi dưỡng lý luận chính trị, các lớp bồi dưỡng về quản lý nhà nước, quản lý giáo dục…do các ngành, các cấp tổ chức. Tổ chức kiểm tra hoặc viết thu hoạch sau từng đợt học tập, có đánh giá xếp loại và coi như một kênh thông tin để đánh giá xếp loại cán bộ giáo viên trong năm. Liên hệ với thực tế nhà trường kết hợp với những kiến thức được bồi dưỡng để xây dựng kế hoạch cá nhân, của tổ chuyên môn và của nhà trường. Tuyên truyền, vận động toàn thể giáo viên thực hiện hiệu quả các cuộc vận động: Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; cuộc vận động “Hai không” với 4 nội dung “Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục, nói không với vi phạm nhà giáo, nói không với việc ngồi nhầm lớp”; cuộc vận động “Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương tự học và sáng tạo”… phong trào: “Xây dựng 9
trường học thân thiện, học sinh tích cực”…một cách sâu rộng trong tập thể cán bộ giáo viên. Tổ chức học tập Nghị quyết số 29NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương khóa XI và Chương trình hành động của chính phủ theo Nghị quyết số 44/NQCP ngày 09 tháng 6 năm 2014 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, nguyên cứu định hướng chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, học tập, nguyên cứu các phương pháp dạy học mới theo hướng phát huy năng lực người học... Qua hoạt động của tổ chuyên môn, vận động cán bộ, giáo viên thường xuyên quan tâm, theo dõi, nghiên cứu các vấn đề về kinh tế, xã hội, nhất là yêu cầu đổi mới giáo dục qua các phương tiện thông tin đại chúng để bổ sung nhận thức một cách toàn diện. Mọi hoạt động trên đều nhằm đến một mục tiêu là làm sao cho đổi mới giáo dục, đổi mới phương pháp dạy học phải trở thành nhu cầu tự thân của mỗi giáo viên. b, Tạo bầu không khí dân chủ, đổi mới, sôi nổi trong nhà trường Để thay đổi quan niệm cho rằng đổi mới là việc làm cưỡng bức, khó thực hiện, Ban giám hiệu nhà trường bắt đầu bằng việc tạo bầu không khí sôi nổi, hấp dẫn trong tập thể sư phạm, tác động vào ý thức để họ thấy được đổi mới là công việc đầy hững thú, đầy sáng tạo và không chỉ mang lại lợi ích cho tập thể mà còn cho chính bản thân giáo viên. Phát động phong trào thi đua “Dạy tốt – học tốt” trong giáo viên và học sinh. Đưa nội dung đổi mới phương pháp vào các cuộc thi ngắn theo chủ đề trong năm. Cụ thể hóa nội dung thi đua cho từng đối tượng giáo viên. Chẳng hạn như nội dung “Sáng tạo trong đổi mới phương pháp dạy học” dành cho toàn thể giáo viên, nội dung “Sử dụng Công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy học” dành cho các giáo viên trẻ, nội dung “Ứng dụng Công nghệ thông tin trong giảng dạy và quản lý” dành cho cán bộ quản lý và các tổ trưởng chuyên môn… Tổ chức các cuộc thi giáo viên giỏi, thi tài năng sáng tạo trẻ, làm và sử dụng đồ dùng dạy học trong phạm vi nhà trường. Tuy vậy, để khắc phục những tồn tại trong việc thực hiện đổi mới. Hiệu trưởng nhà trường có những quy định chặt chẽ hơn nữa đối với giáo viên, nhất là đội ngũ giáo viên có tuổi với tâm lý ngại thay đổi. Tổ chức các diễn đàn trao đổi, thảo luận để giáo viên trẻ học hỏi các giáo viên có tuổi về kinh nghiệm giảng dạy, vốn kiến thức chuyên môn, kiến thức đời sống; giáo viên trẻ được thể hiện khả năng nhạy bén, sáng tạo trong vận dụng các tiến bộ khoa học công nghệ và đổi mới phương pháp; Dùng những “con số biết nói” về tỉ lệ học sinh giỏi, tỉ lệ học sinh đỗ Đại học – Cao đẳng hằng năm để tác động vào ý thức phấn đấu của từng giáo viên. 10
c) Động viên, khen thưởng thỏa đáng trước cống hiến của từng thành viên Để đạt kết quả tốt trong quá trình thực hiện nhiệm vụ đổi mới giáo dục, Hiệu trưởng cần quan tâm tới biện pháp tâm lý xã hội, tạo môi trường tích cực lành mạnh, kích thích đối tượng quản lý sao cho họ không ngừng phấn đấu, mang hết khả năng, tiềm lực của mình. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ đổi mới, trước những cống hiến dù nhỏ của các thành viên, người quản lý cũng cần phải động viên, khen thưởng một cách thảo đáng. Đồng thời đánh giá một cách công khai, thẳng thắn và chính xác dựa trên những tiêu chí thống nhất, để tập thể thấy được sự nỗ lực của mỗi cá nhân trong việc thực hiện nhiệm vụ được phân công. Việc động viên khen thưởng phải công bằng, hợp lý căn cứ kết quả đánh giá chính xác dựa trên nhiều kênh thông tin, trong đó quan trọng nhất là hiệu quả công việc. Có thể với người này cần nêu cao sự khen thưởng tinh thần, nhưng đối với người kia thì khen thưởng lại là sự ủy nhiệm thêm quyền hạn. Hình thức khen thưởng phải phù hợp, coi trọng cả yếu tố vật chất và yếu tố tinh thần. Ngoài việc khen thưởng theo quy chế thi đua, còn có thể có những hình thức riêng của nhà trường như công nhận danh hiệu giáo viên giỏi cấpnhà trường, phần thưởng của quĩ khuyến dạy (do Công đoàn nhà trường thành lập từ nguồn thu của các giáo viên tâm huyết với nghề đã hoặc đang giảng dạy trong trường). Chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ đổi mới là công việc không đơn giản và cần được thường xuyên cải tiến. Tác động vào ý thức giáo viên để họ thấy được thực hiện nhiệm vụ đổi mới, ngoài lợi ích chung còn có lợi ích của cá nhân mình trong đó. Bởi lẽ, khi thực hiện đổi mới phương pháp dạy học thì năng lực chuyên môn được nâng lên, kỹ năng sư phạm trở nên vững vàng hơn, khả năng xử lý tình huống sư phạm sẽ nhạy bén hơn và bản thân sẽ ngày càng tiến bộ. Và cái lợi ích lớn nhất cho bản thân đó là uy tín trước đồng nghiệp, trước học sinh và xã hội theo đó cũng được nâng lên. 1.2.Quản lý kế hoạch dạy học, thực hiện chương trình giảng dạy của giáo viên * Mục đích Nhằm xây dựng kế hoạch đúng quy định, sát thực tiễn, bám sát nhiệm vụ, mục tiêu dạy học, chuẩn kiến thức kỹ năng của bộ môn theo khối lớp học, có giải pháp, thời gian thực hiện phù hợp. Kế hoạch phải được cụ thể hóa thành kế hoạch tháng, tuần để giáo viên thực hiện khối lượng công việc của mình khoa học, chính xác và hiệu quả. Kế hoạch dạy học được điều chỉnh theo thời gian sao cho phù hợp với thực tế tình hình học tập của học sinh và các hoạt động của nhà trường. Việc thực hiện chương trình giảng dạy của giáo viên phải tuân thủ đúng theo phân phối chương trình của Bộ, Ngành, Trườ ng (chương trình tự chọn). Giáo viên lập kế hoạch hoạt động của cá nhân có hiệu quả, thực 11
hiện chương trình đúng đủ theo chuẩn kiến thức kỹ năng sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy h ọc trong nhà trườ ng. * Nội dung và cách thức thực hiện: Nhà trường xây dựng Kế hoạch giáo dục của nhà trường căn cứ Chỉ thị nhiệm vụ năm học và các Văn bản hướng dẫn của Cấp trên, Tổ chuyên môn căn cứ kế hoach của nhà trường xây dựng kế hoạch, các giáo viên căn cứ kế hoạch của nhà trường, của tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch dạy học. Xây dựng kế hoạch tổng thể, kế hoạch phải có đủ những nội dung sau: + Căn cứ xây dựng kế hoạch + Khái quát tình hình thực hiện nhiệm vụ năm học trước, và đầu năm học, quy mô phát triển trường, lớp (so sánh với các chỉ tiêu được giao) + Mục tiêu, nhiệm vụ trong năm học + Các chỉ tiêu phấn đấu + Các giải pháp thực hiện + Kế hoạch cụ thể từng tuần, tháng trong năm học. Tổ chuyên môn điều chỉnh và duyệt kế hoạch của giáo viên, để giáo viên được tiến hành thực hiện dưới sự chỉ đạo và theo dõi, kiểm tra sát sao của tổ trưởng chuyên môn và nhà trường. Sắp xếp thời khóa biểu khoa học, tránh hiện tượng trùng giờ, có lịch báo giảng hàng ngày, tuần để theo dõi việc thực hiện chương trình dạy học của giáo viên. Có kế hoạch kiểm tra, đánh giá việc thực hiện để có biện pháp cải tiến trong công việc (đánh giá những việc đã hoàn thành, việc chưa hoàn thành – nguyên nhân, việc phát sinh…) để điều chỉnh kế hoạch phù hợp, thực hiện công việc hiệu quả. 1.3. Quản lý nhiệm vụ soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên * Mục đích Trong quá trình dạy học, soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp là khâu then chốt, có ảnh hưởng lớn tới chất lượng dạy học. * Nội dung và cách thức thực hiện Soạn giảng phải xác định rõ các bước tiến hành của bài soạn (mục tiêu bài soạn, phương pháp – phương tiện, kiến thức kỹ năng, phát triển năng lực người học, có nội dung tích hợp, liên hệ thực tiễn tiến trình bài dạy). Đề ra các quy định cụ thể về soạn bài của giáo viên phù hợp với đặc trưng của các phân môn bộ môn Vật lý : Có nội dung khoa học tốt, cập nhật thông tin, đủ kiến thức theo chuẩn kiến thức kỹ năng, xác định rõ mục tiêu, trình bày lô gíc, sáng tỏ nội dung phát triển năng lực học sinh, nội dung tích hợp. Đặc biệt chú trọng đến đối tượng học sinh từng lớp để có sự điều chỉnh về mức độ yêu cầu kiến thức và phương pháp phù hợp nhằm phát triển năng lực của người học. Có kế hoạch kiểm tra thường xuyên, đột xuất, định kỳ về việc chuẩn bị giáo án lên lớp của giáo viên, giao lãnh đạo tổ chuyên môn ký, duyệt hồ sơ 12
giáo án hàng tuần. Lấy kết quả kiểm tra, đánh giá để xếp loại thi đua, công chức hàng năm của giáo viên. Như vậy, việc thiết kế giáo án của giáo viên phải đảm bảo ngoài việc rèn luyện cho học sinh những kỹ năng tối thiểu theo chuẩn cần có sự điều chỉnh cho phù hợp với đối tượng học sinh để có thể phát huy được những khả năng của học sinh. Phương pháp tiến hành phải được thể hiện ngay trong giáo án. Sử dụng những kỹ thuật dạy học tích cực để rèn luyện kỹ năng cho học sinh. Nắm chắc đối tượng học sinh để đề ra cách rèn luyện kỹ năng phát triển năng lực của người học cho phù hợp. 1.4.Quản lý việc cải tiến phương pháp, hình thức tổ chức dạy học * Mục đích Cải tiến đổi mới phương pháp, hình thức dạy học nhằm tích cực hóa hoạt động học tập, phát huy tích tích cực, chủ động độc lập, sáng tạo, nâng cao năng lực tự học, tự nghiên cứu của học sinh. Giáo viên giữ vai trò chủ đạo trong việc tổ chức, định hướng quá trình dạy học, học sinh giữ vai trò chủ đạo trong quá trình học tập và tham gia lĩnh hội kiến thức. Trong những năm gần đây Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều văn bản hướng dẫn, chỉ đạo việc đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các cấp học, ngành học. Đặc biệt là đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực của người học đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo tinh thần Nghị quyết số 29 của Hội nghị lần thứ 8 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI. Việc nâng cao nhận thức cho giáo viên của nhà trường là yêu cầu cấp thiết để thực hiện cải tiến nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và đánh giá giờ dạy theo hướng tích cực, nhằm tạo tâm thế cho giáo viên thường xuyên trau dồi, rèn luyện nghiệp vụ sư phạm để đạt mục tiêu và chất lượng dạy học, đáp ứng được nhu cầu người học và xã hội. * Nội dung và cách thức thực hiện Tăng cường tổ chức chỉ đạo thường xuyên các hoạt động ngoại khóa thông qua các sân chơi trí tuệ liên quan đến bộ môn vật lý. Thường xuyên sinh hoạt chuyên môn để đưa ra các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và đánh giá giờ dạy để toàn thể giáo viên trong tổ bộ môn cùng thống nhất quan điểm, cách thức thực hiện sao cho phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường và năng lực tư duy của học sinh . Tổ chức thao giảng, hội thảo sử dụng các phương pháp dạy học tích cực so sánh và đánh giá hiệu quả và chất lượng dạy học của các giờ dạy theo những phương pháp truyền thống, phương pháp cũ với các giờ dạy học theo phương pháp mới các phương pháp dạy học tích cực để giáo viên thấy được những ưu điểm của các phương pháp dạy học tích cực và nhận thức được cần phải có sự điều chỉnh về phương pháp dạy học cho phù hợp với yêu cầu 13
của người học, phát triển được năng lực, khả năng của người học. Tại Điều 28 Luật Giáo dục 2005 quy định: “ Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm , đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh” và văn bản số 4612/BGDĐTGDTrH ngày03/10/2017 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc “Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh từ năm học 20172018” Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học. Việc sử dụng phương pháp dạy học gắn chặt với các hình thức tổ chức dạy học. Tuỳ theo mục tiêu, nội dung, đối tượng và điều kiện cụ thể mà có những hình thức tổ chức thích hợp như: học cá nhân, học nhóm; học trong lớp, học ở ngoài lớp... Cần chuẩn bị tốt về phương pháp đối với các giờ thực hành để đảm bảo yêu cầu rèn luyện kỹ năng thực hành, vận dụng KT vào thực tiễn, nâng cao hứng thú cho người học. Một số biện pháp đổi mới phương pháp dạy học môn vật lý: *. Cải tiến các phương pháp dạy học truyền thống Đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là loại bỏ các phương pháp dạy học truyền thống. Để nâng cao hiệu quả của các phương pháp dạy học này người giáo viên trước hết cần nắm vững những yêu cầu và sử dụng thành thạo các kỹ thuật của chúng trong việc chuẩn bị cũng như tiến hành bài lên lớp, kỹ thuật đặt các câu hỏi và xử lý các câu trả lời trong đàm thoại, hay kỹ thuật làm mẫu trong luyện tập. *. Kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học Việc phối hợp đa dạng các phương pháp và hình thức dạy học trong toàn bộ quá trình dạy học là phương hướng quan trọng để phát huy tính tích cực và nâng cao chất lượng dạy học. Dạy học toàn lớp, dạy học nhóm, nhóm đôi và dạy học cá thể là những hình thức xã hội của dạy học cần kết hợp với nhau, mỗi một hình thức có những chức năng riêng. Tình trạng độc tôn của dạy học toàn lớp và sự lạm dụng phương pháp thuyết trình cần được khắc phục, đặc biệt thông qua làm việc nhóm. Trong thực tiễn dạy học ở trường trung học hiện nay, nhiều giáo viên đã cải tiến bài lên lớp theo hướng kết hợp thuyết trình của giáo viên với hình thức làm việc nhóm, góp phần tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh. Tuy nhiên hình thức làm việc 14
nhóm rất đa dạng, không chỉ giới hạn ở việc giải quyết các nhiệm vụ học tập nhỏ xen kẽ trong bài thuyết trình, mà còn có những hình thức làm việc nhóm giải quyết những nhiệm vụ phức hợp, có thể chiếm một hoặc nhiều tiết học, sử dụng những phương pháp chuyên biệt như phương pháp đóng vai, nghiên cứu trường hợp, dự án. Mặt khác, việc bổ sung dạy học toàn lớp bằng làm việc nhóm xen kẽ trong một tiết học mới chỉ cho thấy rõ việc tích cực hoá “bên ngoài” của học sinh. Muốn đảm bảo việc tích cực hoá “bên trong” cần chú ý đến mặt bên trong của phương pháp dạy học, vận dụng dạy học giải quyết vấn đề và các phương pháp dạy học tích cực khác. *. Vận dụng dạy học giải quyết vấn đề Dạy học giải quyết vấn đề (dạy học nêu vấn đề, dạy học nhận biết và giải quyết vấn đề) là quan điểm dạy học nhằm phát triển năng lực tư duy, khả năng nhận biết và giải quyết vấn đề. Học được đặt trong một tình huống có vấn đề, đó là tình huống chứa đựng mâu thuẫn nhận thức, thông qua việc giải quyết vấn đề, giúp học sinh lĩnh hội tri thức, kỹ năng và phương pháp nhận thức. Dạy học giải quyết vấn đề là con đường cơ bản để phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh, có thể áp dụng trong nhiều hình thức dạy học với những mức độ tự lực khác nhau của học sinh. Các tình huống có vấn đề là những tình huống khoa học chuyên môn, cũng có thể là những tình huống gắn với thực tiễn. Trong thực tiễn dạy học hiện nay, dạy h ọc gi ải quyết vấn đề thường chú ý đến những vấn đề khoa học chuyên môn mà ít chú ý hơn đến các vấn đề gắn với thực tiễn. Tuy nhiên nếu chỉ chú trọng việc giải quyết các vấn đề nhận thức trong khoa học chuyên môn thì học sinh vẫn chưa được chuẩn bị tốt cho việc giải quyết các tình huống thực tiễn. Vì vậy bên cạnh dạy học giải quyết vấn đề, lý luận dạy học còn xây dựng quan điểm dạy học theo tình huống. *.Vận dụng dạy học theo tình huống Vật lý là một môn học rất gần với thực tiễn, d ạy học theo tình huống là một quan điểm dạy học, trong đó việc dạy học được tổ chức theo một chủ đề phức hợp gắn với các tình huống thực tiễn cuộc sống và nghề nghiệp. Quá trình học tập được tổ chức trong một môi trường học tập tạo điều kiện cho học sinh kiến tạo tri thức theo cá nhân và trong mối tương tác xã hội của việc học tập. Các chủ đề dạy học phức hợp là những chủ đề có nội dung liên quan đến nhiều môn học hoặc lĩnh vực tri thức khác nhau, gắn với thực tiễn. Trong nhà trường, các môn học được phân theo các môn khoa học chuyên môn, còn cuộc sống thì luôn diễn ra trong những mối quan hệ phức hợp. Vì vậy sử dụng các chủ đề dạy học phức hợp góp phần khắc phục tình trạng xa rời thực tiễn , rèn luyện cho học sinh năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp, liên môn. Phương pháp nghiên cứu trường hợp là một phương pháp dạy học điển hình của dạy học theo tình huống, trong đó học sinh tự lực 15
giải quyết một tình huống điển hình, gắn với thực tiễn thông qua làm việc nhóm. Vận dụng dạy học theo các tình huống gắn với thực tiễn là con đường quan trọng để gắn việc đào tạo trong nhà trường với thực tiễn đời sống, góp phần khắc phục tình trạng giáo dục hàn lâm, xa rời thực tiễn hiện nay của nhà trường phổ thông. Tuy nhiên, nếu các tình huống được đưa vào dạy học là những tình huống mô phỏng lại, thì chưa phải tình huống thực. Nếu chỉ giải quyết các vấn đề trong phòng học lý thuyết thì học sinh cũng chưa có hoạt động thực tiễn thực sự, chưa có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. * Vận dụng dạy học định hướng hành động Dạy học định hướng hành động là quan điểm dạy học nhằm làm cho hoạt động trí óc và hoạt động chân tay kết hợp chặt chẽ với nhau. Trong quá trình học tập, học sinh thực hiện các nhiệm vụ học tập và hoàn thành các sản phẩm hành động, có sự kết hợp linh hoạt giữa hoạt động trí tuệ và hoạt động tay chân. Đây là một quan điểm dạy học tích cực hoá và tiếp cận toàn thể. Vận dụng dạy học định hướng hành động có ý nghĩa quan trong cho việc thực hiện nguyên lý giáo dục kết hợp lý thuyết với thực tiễn, tư duy và hành động, nhà trường và xã hội. Dạy học theo dự án là một hình thức điển hình của dạy học định hướng hành động, trong đó học sinh tự lực thực hiện trong nhóm một nhiệm vụ học tập phức hợp, gắn với các vấn đề thực tiễn, kết hợp lý thuyết và thực hành, có tạo ra các sản phẩm có thể công bố. Trong dạy học theo dự án có thể vận dụng nhiều lý thuyết và quan điểm dạy học hiện đại như lý thuyết kiến tạo, dạy học định hướng học sinh, dạy học hợp tác, dạy học tích hợp, dạy học khám phá, sáng tạo, dạy học theo tình huống và dạy học định hướng hành động. *.Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và công nghệ thông tin hợp lý hỗ trợ dạy học Phương tiện dạy học có vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học, nhằm tăng cường tính trực quan và thí nghiệm, thực hành trong dạy học. Hiện nay, việc trang bị các phương tiện dạy học mới cho các trường phổ thông từng bước được tăng cường. Tuy nhiên các phương tiện dạy học tự làm của giáo viên luôn có ý nghĩa quan trọng, cần được phát huy. Đa phương tiện và công nghệ thông tin vừa là nội dung dạy học vừa là phương tiện dạy học trong dạy học hiện đại. Bên cạnh việc sử dụng đa phương tiện như một phương tiện trình diễn, cần tăng cường sử dụng các phần mềm dạy học cũng như các phương pháp dạy học sử dụng mạng điện tử (ELearning), mạng trường học kết nối, Trường học lớn(BigSchool)… *. Sử dụng các kỹ thuật dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo Kỹ thuật dạy học là những cách thức hành động của của giáo viên và học sinh trong các tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển 16
quá trình dạy học. Các kỹ thuật dạy học là những đơn vị nhỏ nhất của phương pháp dạy học. Có những kỹ thuật dạy học chung, có những kỹ thuật đặc thù của từng phương pháp dạy học, ví dụ kỹ thuật đặt câu hỏi trong đàm thoại. Ngày nay người ta chú trọng phát triển và sử dụng các kỹ thuật dạy học phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học như “động não”, “tia chớp”, “bể cá”, bản đồ tư duy, kỹ thuật khăn trải bàn... *. Chú trọng các phương pháp dạy học đặc thù bộ mônVật lý Phương pháp dạy học có mối quan hệ biện chứng với nội dung dạy học, việc sử dụng các phương pháp dạy học đặc thù có vai trò quan trọng trong dạy học bộ môn. Các phương pháp dạy học đặc thù bộ môn được xây dựng trên cơ sở lý luận dạy học bộ môn. Trong dạy học vật lý thí nghiệm là một phương pháp dạy học đặc thù quan trọng của bộ môn; các phương pháp dạy học như trình diễn vật phẩm kỹ thuật, làm mẫu thao tác, phân tích sản phẩm kỹ thuật, thiết kế kỹ thuật, lắp ráp mô hình, các dự án là những phương pháp chủ lực trong dạy học kỹ thuật; phương pháp “Bàn tay nặn bột” cũng đem lại hiệu quả cao trong việc dạy học. *. Bồi dưỡng phương pháp học tập tích cực cho học sinh Phương pháp học tập một cách tự lực đóng vai trò quan trọng trong việc tích cực hoá, phát huy tính sáng tạo của học sinh. Có những phương pháp nhận thức chung như phương pháp thu thập, xử lý, đánh giá thông tin, phương pháp tổ chức làm việc, phương pháp làm việc nhóm, có những phương pháp học tập chuyên biệt của từng bộ môn. Bằng nhiều hình thức khác nhau, cần luyện tập cho học sinh các phương pháp học tập chung và các phương pháp học tập trong bộ môn. Tóm lại, có rất nhiều phương hướng đổi mới phương pháp dạy học với những cách tiếp cận khác nhau trong giạy học môn Vật lý, trên đây chỉ là một số phương hướng chung. Việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi những điều kiện thích hợp về phương tiện, cơ sở vật chất, kỹ thuật và hình thức tổ chức dạy học, điều kiện về tổ chức, quản lý lớp học. Ngoài ra, phương pháp dạy học còn mang tính chủ quan. Mỗi giáo viên với kinh nghiệm riêng của mình cần xác định những phương hướng riêng để cải tiến phương pháp dạy học và kinh nghiệm của cá nhân. Tuy nhiên đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là hoàn toàn vứt bỏ cái cũ, phải biết kế thừa, phát huy và vận dụng sáng tạo. Thực tế cho chúng ta thấy không có phương pháp nào là vạn năng mà người giáo viên cần biết tận dụng các điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị, đồ dùng dạy học hiện có và đặc biệt là năng lực của học sinh để có phương pháp dạy học phù hợp. Tăng cường giờ dạy thể nghiệm ở các phân môn để giáo viên cùng nhau trao đổi kinh nghiệm đúc rút ra phương pháp hữu hiệu nhất cho từng phân môn. 17
Cán bộ quản lý nhà trường cần tăng cường kiểm tra thường xuyên, đột xuất về việc soạn bài, sử dụng đồ dùng dạy học, các bài thực hành môn Vật lý. Yêu cầu giáo viên tham gia đầy đủ các đợt tập huấn về đổi mới phương pháp dạy học. Cung cấp đủ thông tin, văn bản, tài liệu về việc hướng dẫn đổi mới phương pháp dạy học của bộ môn. Tạo điều kiện cho giáo viên được giao lưu, học tập ở một số trường bạn có bề dày về cách thức đổi mới phương pháp tốt. 1.5. Cải tiến việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh * Mục đích Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh là một khâu không thể thiếu được trong hoạt động dạy học. Kiểm tra, đánh giá là công cụ đo kết quả học tập của học sinh và là cơ sở đánh giá chất lượng giảng dạy của thầy. Tổ chức kiểm tra, đánh giá phải xác thực, phù hợp với năng lực người học và yêu cầu chung của bậc học giúp người học hình thành thái độ tích cực trong học tập, tăng cường hiệu quả trong công tác kiểm tra, đánh giá. Sau kiểm tra đánh giá năng lực của học sinh được bộc lộ, thầy tự rút kinh nghiệm về giảng dạy, trò rút kinh nghiệm về việc học tập về kỹ năng làm bài. Tăng cường kiểm tra sẽ đáng giá được quá trình tiến bộ của người học * Nội dung và cách thức thực hiện Thực hiện đúng, đủ nghiêm túc quy chế kiểm tra, đánh giá. Quy trình kiểm tra, đánh giá phải đảm bảo tính khách quan, công bằng, không chạy theo thành tích. Đề kiểm tra, đánh giá phải đảm bảo tính chính xác, có nôi dung phù hợp đảm bảo đánh giá được chuẩn kiến thức kỹ năng, đánh giá được năng lực người học với 4 mức độ (nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao). Đề kiểm tra môn Vật lý phải để học sinh sáng tạo, phát huy được khả năng tư duy, khả năng liên hệ vận dụng thực tế của học sinh . Cải tiến quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh phải đồng bộ ở các khâu: Xây dựng đề kiểm tra, tổ chức kiểm tra, chấm trả bài kiểm tra. Trong bộ môn Vật lý việc trả bài, chữa bài kiểm tra không chỉ để học sinh nhìn thấy khuyết điểm còn tránh, phân tích các loại lỗi mà học sinh thương hay mắc phải đối với từng phần kiến thức, từng dạng bài hoặc từng chuyên đề toán khác nhau mà giáo viên phải mở rộng phân tích các trường hợp, các tình huống mở để học học sinh phát triển năng lực tư duy và có thể giải quyết được các nội dung kiến thức trong phạm vi chương trình. Tổ chức kiểm tra, đánh giá phải khách quan, công bằng để đánh giá đúng sự phát triển năng lực người học, sự tiến bộ của người học, từ đó có những giải pháp tích cực để cải tiến đúng nội dung cũng như phương pháp dạy và học. 18
1.6. Quản lý việc bồi dưỡng phát triển năng lực đội ngũ giáo viên; bố trí phân công giảng dạy hợp lý. * Mục đích Bồi dưỡng, phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ giáo viên nhằm đáp ứng yêu cầu của giáo dục trong nhà trường, yêu cầu đổi mới giáo dục. Năng lực của đội ngũ đóng vai trò rất quan trọng quyết định đến chất lượng, hiệu quả giáo dục trong nhà trường. Vì vây, muốn nâng cao chất lượng giáo dục phải chú trọng tới công tác bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao trình độ nghiệp vụ sư phạm. Phân công giảng dạy hợp lý để phát huy được năng lực sở trường của giáo viên góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy. Chính việc phân công giảng dạy giáo viên hợp lý góp phần bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên. * Nội dung và cách thức thực hiện Phải quy định rõ ràng về chế độ, trách nhiệm của giáo viên trong công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng. Xây dựng chỉ tiêu bồi dưỡng đưa vào chỉ tiêu phấn đấu thi đua của tổ chuyên môn, ví dụ: bồi dưỡng thường xuyên, bồi dưỡng đổi mới phương pháp, bồi dưỡng tích hợp bảo vệ môi trường, bồi dưỡng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học, bồi dưỡng việc sử dụng thiết bị dạy học, phương tiện dạy học. Khuyến khích, động viên giáo viên viết sáng kiến kinh nghiệm về đổi mới phương pháp dạy học và các chuyên đề giảng dạy, nghiên cứu bài học. Ngoài công tác bồi dưỡng theo lớp học của Bộ, Sở tổ chức, nhà trường thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên để tăng cường trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên thông qua các hoạt động như: + Tổ chức hội thảo các chuyên đề về chuyên môn về đổi mới phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá...Đặc biệt đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học + Tổ chức thăm lớp dự giờ, thao giảng để trao đổi kinh nghiệm, phương pháp, cách tổ chức các hoạt động trong giờ học sao cho đạt hiệu quả cáo nhất; + Thực hiện việc cập nhật và trao đổi thông tin, các kiến thức môn học thông qua hệ thống mạng Iternet trên các trang mạng “ trường học kết nối”, “violet”... + Xây dựng đội ngũ giáo viên cốt cán có uy tín ở mỗi bộ môn để giúp đỡ chia sẽ tư vấn với đồng nghiệp về chuyên môn nghiệp vụ. Để thành công trong công việc đòi hỏi mỗi giáo viên không ngừng tự học, học suốt đời, tự bồi dưỡng để đáp ứng được nhu cầu của bản thân và các yêu cầu của giáo dục của công việc, do đó tự bồi dưỡng đối với mỗi cá 19
nhân là yếu tố quyết định sự thành công của cá nhân, của giáo viên trong công việc giảng dạy. Để đạt hiệu quả giáo dục phát huy năng lực giáo viên cần có sự phân công giáo viên hợp lý. Hiệu trưởng dựa trên cơ sở rà soát đánh giá năng lực, sở trường, hạn chế về chuyên môn nghiệp vụ, những kết quả mà giáo viên đạt được trong quá trình giảng, mục tiêu về chất lượng giáo dục để bố trí sắp xếp công việc, phân công giảng dạy đối với giáo viên, Thức tế cho thầy có những giáo viên dạy các lớp học sinh đại trà, học sinh yếu rất hiệu quả nhưng dạy học sinh giỏi học sinh mũi nhọn kém hiệu quả và cũng có những giáo viên dạy các học sinh mũi nhọn rất tốt nhưng với các đối tượng khác thì lại kém hiệu quả hơn, nếu hiệu trưởng nắm bắt được tình hình năng lực đội ngũ sẽ phân công hợp lý đồng thời cũng có kế hoạch bồi dưỡng phát triển đội ngũ. Việc bố trí phân công giáo viên cũng là việc xác định vị trí việc làm của giáo viên để giáo viên nêu cao tinh thần trách nhiệm với công việc, thông qua việc giảng dạy giáo viên có trải nghiệm và tích cực tự bồi dưỡng để đáp ứng với nhiệm vụ được giao, đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh. Trong việc phân công chú ý việc tin tưởng đội ngũ giáo viên trẻ trao cho họ những cơ hội để khẳng định mình, chú ý để các giáo viên có năng lực chuyên môn tốt, cóa kinh nghiệm kèm cặp giáo viên yếu hơn, các giáo viên được tham gia giảng dạy chương trình toàn cấp học. II . Biện pháp quản lý học tập môn vật lý của học sinh 2.1. Bồi dưỡng phương pháp học tập tích cực, sáng tạo môn vật lý cho học sinh. * Mục đích Người thầy không chỉ chú trọng tới việc trau dồi kiến thức cho học sinh mà còn biết rèn luyện những đức tính mang tính trí tuệ để phát huy tính tích cực và sáng tạo cho học sinh. Vì vậy, nhà trường luôn định hướng và yêu cầu giáo viên trong nhà trường không chỉ giảng giải, mà cần chú ý, quan tâm rèn luyện dạy học theo hướng tích cực hoá, nhằm phát huy được khả năng sáng tạo khi học vật lý * Nội dung và cách thức thực hiện Dạy học tích cực phải thông qua tổ chức các hoạt động cho học sinh và chú trọng rèn luyện phương pháp tự học, hướng dẫn tự học. Giáo viên cần quan tâm đến các vấn đề sau: học sinh có được tạo điều kiện để sáng tạo không? học sinh có thể hoạt động độc lập không? học sinh có được khuyến khích đưa ra những giải pháp, được tự chủ trong các hoạt động không? Tăng cường hoạt động học tập của mỗi cá nhân, phối hợp với học hợp tác. Kết hợp đánh giá của thầy với đánh giá của bạn, với tự đánh giá. Tăng cường khả năng, kĩ năng vận dụng vào thực tế, phù hợp với điều kiện thực tế về cơ sở vật chất, về đội ngũ giáo viên, khả năng học sinh. Dạy học phải 20