Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên trường THPT Tuần Giáo

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên trường THPT Tuần Giáo" được hoàn thành với mục tiêu nhằm góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử cho đoàn viên, thanh niên trường THPT Tuần Giáo, từ đó xây dựng một thế hệ trẻ có phẩm chất đạo đức, lối sống lành mạnh và ứng xử tích cực để họ có thể phát triển và thành công trong cuộc sống.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên trường THPT Tuần Giáo

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐIỆN BIÊN TRƯỜNG THPT TUẦN GIÁO SÁNG KIẾN MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG, ỨNG XỬ CHO ĐOÀN VIÊN THANH NIÊN TRƯỜNG THPT TUẦN GIÁO Lĩnh vực: Công tác đoàn Tác giả: 1. Mai Thị Kim Huệ - Giáo viên 2. Trương Thanh Xuân – Giáo viên Đơn vị công tác: Trường THPT Tuần Giáo Năm học: 2023 - 2024
MỤC LỤC Mục Nội dung Trang A Mục đích, sự cần thiết 1 B Phạm vi triển khai thực hiện 2 Nội dung 2 I. Tình trạng giải pháp đã biết 2 II. Nội dung giải pháp 2 1. Mục đích của giải pháp 2 2. Mô tả chi tiết bản chất, nội dung giải pháp 3 2.2.1. Lồng ghép giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho 4 đoàn viên thanh niên trong môn học. 2.2.2. Giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên C thanh niên thông qua các hoạt động của công tác Đoàn và 6 phong trào thanh niên nhà trường. 2.2.3. Kết hợp tốt ba môi trường giáo dục: Nhà trường – 10 Gia đình – Xã hội. 3. Những điểm khác biệt, tính mới của giải pháp so với 12 giải pháp đã và đang được áp dụng III. Khả năng áp dụng của giải pháp 13 IV. Kết quả, hiệu quả mang lại. 14 V. Đánh giá về phạm vi ảnh hưởng của sáng kiến 18 VI. Kiến nghị, đề xuất 19 D Danh sách đồng tác giả 20
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT CHỮ VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ 1 BGDĐT Bộ giáo dục đào tạo 2 THPT Trung học phổ thông 3 PTDTNT Phổ thông dân tộc nội trú 4 ĐTN Đoàn thanh niên 5 TNCS HCM Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh 6 ĐVTN Đoàn viên thanh niên 7 HS Học sinh 8 BCH Ban chấp hành
A. SỰ CẦN THIẾT, MỤC ĐÍCH CỦA VIỆC THỰC HIỆN SÁNG KIẾN Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó”. Người coi đạo đức như gốc của cây, như nguồn của sông. Và mỗi cá nhân tồn tại trong xã hội luôn cần phát triển hài hòa cả “đức” và “tài”. Đây là nhiệm vụ cao cả mà ngành giáo dục luôn hướng tới. Bên cạnh việc trang bị cho học sinh những tri thức mới thì việc giáo dục đạo đức, lối sống và văn hóa ứng xử cho học sinh là rất quan trọng. Ngày ngày 12 tháng 4 năm 2019, Bộ Giáo dục và đào tạo đã ban hành thông tư số 06/2019/TT-BGDĐT: Quy định quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục thường xuyên. Thực hiện các văn bản chỉ đạo của Bộ giáo dục và của cấp trên, các đơn vị trường học trong cả nước đều xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện nội dung giáo dục về đạo đức, lối sống và xây dựng bộ quy tắc ứng xử văn hóa học đường. Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh là lực lượng nòng cốt trong đơn vị trường học, tổ chức các hoạt động phong trào trong nhà trường, dưới sự chỉ đạo của ban giám hiệu thực hiện các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, kiểm tra nền nếp, tác phong … của học sinh trong trường học. Trường THPT Tuần Giáo là một ngôi trường lớn ở của huyện Tuần Giáo với hơn 900 học sinh đến từ các xã, thị trấn trên địa bàn huyện. Các em học sinh chủ yếu là người dân tộc thiểu số, hoàn cảnh khó khăn, nhà ở xa trường… nên dẫn tới tâm lý rụt rè, e ngại, các em vẫn còn mang nặng những phong tục tập quán của dân tộc mình trong giao tiếp, ứng xử, một số em hiện nay, do ảnh hưởng của văn hóa “ngoại lai” từ một số bộ phận người dân đi làm xa với những công việc “ việc nhẹ, lương cao” ở địa phương quay trở về dụ dỗ, lôi kéo các em, dẫn đến một số em có lối sống, thái độ, ứng xử chưa phù hợp trong trường học. Chính vì vậy việc giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho học sinh trong nhà trường, giúp các em tự tin, có lối sống lành mạnh, và có cách ứng xử phù hợp là nhiệm vụ quan trọng trong công tác đoàn và phong trào thanh niên trường học. Là giáo viên giảng dạy môn Giáo dục công dân, và giáo viên môn Toán, bản thân chúng tôi cũng tham gia công tác Đoàn trong nhiều năm, nằm trong ban 1
thường vụ đoàn trường, là phó bí thư đoàn trường, gắn bó với công tác Đoàn bản thân chúng tôi luôn mong muốn làm thế nào để phong trào hoạt động đoàn của trường học ngày một đi lên, nhất là vấn đề giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa ứng xử cho học sinh để hướng các em có một lối sống lành mạnh, tích cực, ứng xử có văn hóa, trở thành những công dân có ích cho xã hội, để các em thực sự trở thành những chủ nhân tương lai của đất nước. Chính vì điều đó mà chúng tôi đã chọn đề tài : “Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên trường THPT Tuần Giáo”. B. PHẠM VI KHAI TRIỂN THỰC HIỆN Phạm vi vấn đề: Nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên, thanh niên trường THPT Tuần Giáo, Điện Biên. Phạm vi đối tượng: Đoàn viên thanh niên trường THPT Tuần Giáo, Điện Biên. Phạm vi không gian: Trường THPT Tuần Giáo, Điện Biên. C. NỘI DUNG I. Tình trạng giải pháp đã biết Giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên, thanh niên trong mỗi nhà trường hàng năm đều được chú trọng. Công tác này được thực hiện hằng năm dưới sự chỉ đạo của BGH nhà trường, ĐTN nhà trường lên kế hoạch tuyên truyền, giáo dục như tổ chức ngoại khóa, phối hợp với giáo viên chủ nhiệm tuyên truyền trong các buổi sinh hoạt lớp, hoặc sinh hoạt dưới cờ… những biện pháp này chỉ mang tính chất chung chung, nội dung sinh hoạt dưới cờ hay ngoại khóa dường như được lặp đi lặp lại, đôi khi chỉ là hình thức tạm thời mà chưa có những giải pháp cụ thể, mang tính lâu dài nên chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho đoàn viên thanh niên nhà trường vẫn còn chưa cao, vẫn có hiện tượng học sinh vi phạm nội quy nhà trường, vi phạm pháp luật,… II. Nội dung giải pháp 2.1 Mục đích của giải pháp: Giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên nhằm vào việc xây dựng và phát triển nhân cách, đạo đức và lối sống lành mạnh cho đoàn viên thanh niên thông qua các hoạt động, chương trình giáo dục và sự tư vấn của 2
nhà trường, đoàn thanh niên, qua nội dung bài dạy của các môn học. Chú trọng vào việc ngăn chặn và đối phó với các hành vi tiêu cực như bạo lực, ma túy, tệ nạn xã hội và hành vi tự hủy diệt khác tạo ra một môi trường học tập tích cực và động viên cho đoàn viên thanh niên tham gia. Đoàn thanh niên không chỉ tập trung vào việc giáo dục đạo đức mà còn hỗ trợ phát triển toàn diện cho đoàn viên thanh niên, bao gồm cả khía cạnh văn hóa, nghệ thuật, khoa học và kỹ thuật. Các thầy cô giáo là người tạo ra một môi trường học tập an toàn và hỗ trợ, nơi mà học sinh có thể thoải mái chia sẻ và thảo luận về các vấn đề đạo đức và lối sống. Giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên, thanh niên cũng nhấn mạnh vào việc khuyến khích đoàn viên tham gia các hoạt động xã hội và nhân đạo, từ đó phát triển lòng yêu thương và sự hỗ trợ cho cộng đồng. Góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử cho đoàn viên, thanh niên trường THPT Tuần Giáo, từ đó xây dựng một thế hệ trẻ có phẩm chất đạo đức, lối sống lành mạnh và ứng xử tích cực để họ có thể phát triển và thành công trong cuộc sống. 2.2 Mô tả chi tiết, bản chất, nội dung của giải pháp Công tác giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử cho đoàn viên thanh niên là quá trình giáo dục và hướng dẫn các giá trị đạo đức, quy tắc ứng xử và lối sống lành mạnh cho các cá nhân trong độ tuổi thanh niên. Mục tiêu của công tác này là xây dựng và phát triển các phẩm chất đạo đức, tinh thần tự trọng, trách nhiệm xã hội và ứng xử tích cực trong cộng đồng. Công tác giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử cho đoàn viên thanh niên thường được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục như buổi học, buổi tư vấn, sự kiện cộng đồng, hoạt động ngoại khóa, và các chương trình giáo dục ngoại khóa khác, qua các tiết dạy trên lớp học. Giúp ĐVTN hiểu biết và áp dụng các giá trị đạo đức vào cuộc sống hàng ngày, tạo ra một môi trường sống tích cực và an toàn cho bản thân và cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Chính vì vậy, với những kinh nghiệm của bản thân trong giảng dạy cũng như trong công tác đoàn tôi xin đưa ra các giải pháp sau: 3
2.2.1. Lồng ghép giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên trong môn học Trong Chương trình GDPT 2018, các môn học ngoài việc trang bị cho học sinh những kiến thức khoa học cơ bản thì các môn học đều có nhiệm vụ giáo dục cho học sinh hình thành những năng lực, phẩm chất nhất định. Đặc biệt có nhiều môn học có tiềm năng lớn trong giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho HS như ngữ văn, lịch sử, địa lí, giáo dục kinh tế và pháp luật, hoạt động trải nghiệm, giáo dục địa phương… Chính vì vậy việc giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên qua việc lồng ghép trong môn học là một trong những giải pháp quan trọng sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên trong nhà trường. Đoàn trường, kết hợp cùng ban chuyên môn nhà trường xây dựng kế hoạch, lựa chọn nội dung, chủ đề giáo dục lồng ghép đảm bảo phù hợp với hoạt động của môn học, phân công cán bộ giáo viên, đoàn viên giáo viên thực hiện hoạt động giáo dục cho phù hợp. Để thực hiện giải pháp tôi chia hoạt động giáo dục thành 3 giai đoạn: Giai đoạn 1: Tự nhận thức Đây là giai đoạn quan trọng vì tự nhận thức là yếu tố mang tính chủ quan, cá nhân người học cần hiểu và nắm được nội dung cơ bản của vấn đề mới có thể thực hiện tốt và nhận thức được trách nhiệm của mình * Cách thực hiện: Dựa vào kiến thức vốn có của học sinh từ những hoạt động tuyên truyền của nhà trường về văn hóa ứng xử, giáo viên đặt câu hỏi, thu thập thông tin về mức độ hiểu biết của học sinh về vấn đề này. Nội dung này có thể thực hiện lồng ghép vào hầu hết các tiết học, như một nội dung khởi động hoặc luyện tập cuối giờ. *Ưu điểm: Tạo được không khí sôi nổi, phát huy được năng lực và phẩm chất của học sinh; hầu hết sử dụng được ở tất cả các lớp, khối học. *Hạn chế: Một số lớp chưa tích cực, cần nhiều thời gian hơn trong việc khích lệ động viên. Giai đoạn 2: Điều chỉnh nhận thức 4
Sau khi học sinh có những nhận thức nhất định về vấn đề, thì giai đoạn tiếp theo là giai đoạn giúp hoàn thiện hơn về quá trình nhận thức các vấn đề, để người học thấy rõ được cái đúng, cái sai đồng thời tự giác điều chỉnh hành vi của mình *Cách thực hiện: Để thực hiện được giai đoạn này, giáo viên trực tiếp đưa ra các tình huống có vấn đề cần được giải quyết, từ vấn đề dễ đến khó đặt ra yêu cầu bắt buộc phải giải quyết, hoặc đưa ra sự lựa chọn. Tuy nhiên hình thức này chỉ có thể sử dụng ở các lớp có nhận thức tốt, dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Còn đối với những lớp có nhận thức kém hơn nên sử dụng tình huống có vấn đề và định hướng cho học sinh một số hướng làm để giải quyết vấn đề trên cơ sở đó học sinh cân nhắc lựa chọn. *Ưu điểm: Giúp học sinh phát huy được nhiều năng lực và phẩm chất. *Hạn chế: Nhiều em học sinh khó xử, không đưa ra được các giải quyết hoặc có tâm lý bi quan, suy nghĩ tiêu cực. Điều này cho thấy hạn chế của học sinh là thiếu kỹ năng sống. Nhưng phải kể đến hạn chế lớn nhất là không đủ thời gian để tư vấn hoặc định hướng cho từng đối tượng. Cho nên cách tốt nhất là động viên học sinh tâm sự riêng hoặc tạo cho học sinh cảm giác gần gũi có thể chia sẻ và giúp đỡ đưa ra lời khuyên cho học sinh của mình. Giai đoạn 3. Hành động Đây là giai đoạn mà sau khi HS tự nhận thức được vai trò, trách nhiệm của mình cần biến nhận thức thành hành động. Giai đoạn này đặt ra yêu cầu học sinh phải có kế hoạch hành động cụ thể gồm mục tiêu, các giải pháp, những rủi ro, phương án dự phòng *Cách thực hiện: Khác với nội dung của giai đoạn trước giai đoạn này phụ thuộc hoàn toàn và khả năng của học sinh, cho nên cần thực hiện tốt 2 giai đoạn trước đó. Trong giai đoạn này, giáo viên chỉ giữ vai trò là người phân công nhiệm vụ, còn việc thực hiện và nhận thức, đánh giá hoàn toàn phụ thuộc vào HS. - Ưu điểm: Học sinh phát huy tốt được năng lực của mình, tạo được hứng thú học tập cho HS. 5
- Hạn chế: + Giai đoạn này chủ yếu thực hiện trong các tiết ngoại khóa, cần nhiều thời gian chuẩn bị và tính chủ động tích cực cao của học sinh. + Luôn phải chuẩn bị nhiều phương án phù hợp với năng lực riêng của mỗi lớp. 2.2.2. Giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên thông qua các hoạt động của công tác Đoàn và phong trào thanh niên nhà trường. Giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử giúp các em học sinh những đoàn viên, thanh niên trẻ có những suy nghĩ lành mạnh, lạc quan biết quan tâm, yêu thương và chia sẻ với nhau. Giá trị về đạo đức là điều mà con người cần hướng tới, nhất là đối với các em học sinh trẻ tuổi còn có những suy nghĩ non nớt, giá trị đạo đức được hình thành ở mỗi cá nhân luôn phụ thuộc vào việc các cá nhân ấy được giáo dục và tiếp nhận những tư tưởng và các chuẩn mực đạo đức đúng đắn của xã hội. Ban Chấp hành Đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và thực hiện các hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử cho đoàn viên thanh niên, góp phần vào việc xây dựng một thế hệ trẻ đạo đức và tích cực. Tuy nhiên, làm thế nào để công tác này đạt hiệu quả cao, chúng tôi đề xuất như sau: Thứ nhất, Ban chấp hành đoàn trường cần xây dựng được các kế hoạch cụ thể gắn liền với từng yêu cầu giáo dục và cách thức tiến hành. Đồng thời gắn với trách nhiệm của từng chi đoàn, từng đoàn viên giáo viên và giáo viên phụ trách như sau: Ban Chấp hành Đoàn cần phải phân tích và đánh giá tình hình hiện tại của từng chi đoàn và từng đoàn viên để xác định những điểm mạnh và điểm yếu, từ đó xây dựng kế hoạch phát triển phù hợp. Sau khi hiểu rõ yêu cầu giáo dục và tình hình hiện tại, Ban Chấp hành Đoàn có thể xây dựng các kế hoạch cụ thể với mục tiêu cụ thể và biện pháp cụ thể để đạt được mục tiêu đó. Mỗi kế hoạch cần được gắn liền với trách nhiệm cụ thể của từng chi đoàn và từng đoàn viên. Mỗi người trong đoàn cần biết rõ nhiệm vụ của mình và đóng góp vào việc thực hiện kế hoạch. 6
Ban chấp hành Đoàn cần thiết lập cơ chế khen thưởng và động viên kịp thời đối với những chi đoàn và cá nhân thực hiện tốt kế hoạch. Điều này giúp tạo động lực cho các đoàn viên và chi đoàn tiếp tục phát triển. Đồng thời, cũng cần thiết lập biện pháp xử lý phù hợp với những trường hợp thực hiện kế hoạch không tốt, nhằm khuyến khích sự cải thiện và trách nhiệm cá nhân. Thứ hai, Ban chấp hành đoàn trường xây dựng kế hoạch và tổ chức các cuộc thi với nội dung liên quan đến giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử tới toàn thể các chi đoàn, tới từng đoàn viên, thanh niên thậm chí khuyến khích sự tham gia của tất cả các cán bộ giáo viên, công nhân viên trong nhà trường. Điều này sẽ tạo sức lan tỏa lớn khi học sinh thấy được sự tham gia không chỉ riêng lực lượng học sinh mà cả cán bộ giáo viên cũng tham gia. Các cuộc thi có chủ đề liên quan đến giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử sẽ thu hút sự quan tâm của đa số các thành viên trong cộng đồng học đường, từ học sinh đến cán bộ giáo viên và nhân viên trường. Việc tổ chức các cuộc thi giúp khuyến khích sự tham gia tích cực từ tất cả các đối tượng trong cộng đồng học đường. Điều này có thể tạo ra một tinh thần đoàn kết và sự hỗ trợ lẫn nhau trong việc thúc đẩy giáo dục đạo đức. Khi cả học sinh và cán bộ giáo viên tham gia vào các cuộc thi với nội dung liên quan đến giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử, điều này tạo ra sự lan tỏa lớn về ý thức về các giá trị này trong cả nhà trường và cộng đồng xung quanh. Các cuộc thi có thể tạo ra cơ hội cho học sinh, cán bộ giáo viên và nhân viên trường để học hỏi và trao đổi với nhau về các giá trị đạo đức, lối sống và ứng xử, từ đó cùng nhau phát triển và cải thiện. Việc tham gia các cuộc thi có thể giúp tạo ra các mô hình và tấm gương tích cực, từ đó truyền cảm hứng và khích lệ, thúc đẩy nhận thức và thái độ tích cực cho ĐVTN. Thứ ba, Tổ chức sinh hoạt các chi đoàn với nội dung "Tập huấn kỹ năng giao tiếp và ứng xử cho ĐVTN" Tập huấn kỹ năng giao tiếp và ứng xử cho Đoàn viên thanh niên là một hoạt động có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển toàn diện của ĐVTN, trang bị 7
kỹ năng giao tiếp và ứng xử sẽ tự chủ hơn trong việc tạo ra và duy trì các mối quan hệ xã hội, biết cách tôn trọng và lắng nghe ý kiến của người khác, đồng thời biết cách thể hiện ý kiến và cảm xúc của bản thân một cách tự tin và lịch thiệp. Giúp Đoàn viên thanh niên trở nên mạnh dạn và tự tin khi tham gia các hoạt động giáo dục và tập thể, tự tin giải quyết các tình huống khó khăn trong cuộc sống hàng ngày. Họ biết cách nói và làm những điều đúng, cũng như lắng nghe và thấu hiểu người khác, từ đó giữ được sự hài lòng và hòa thuận trong các mối quan hệ. Tổ chức sinh hoạt các chi đoàn với nội dung "Tập huấn kỹ năng giao tiếp và ứng xử cho Đoàn viên thanh niên" là một hoạt động quan trọng để giúp các Đoàn viên thanh niên phát triển kỹ năng quan trọng trong cuộc sống và công việc hàng ngày. Dưới đây là một số ý tưởng và hoạt động có thể được thực hiện trong buổi tập huấn này: Giới thiệu về kỹ năng giao tiếp và ứng xử: Bắt đầu buổi tập huấn bằng việc giới thiệu về ý nghĩa và quan trọng của kỹ năng giao tiếp và ứng xử trong cuộc sống cá nhân và công việc. Thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm: Mở ra một phần thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm về các tình huống giao tiếp và ứng xử mà các Đoàn viên thanh niên đã gặp phải, cũng như những thách thức và cơ hội trong việc phát triển các kỹ năng này. Thực hành các kỹ năng giao tiếp: Tổ chức các hoạt động thực hành như trò chơi đóng vai, hoặc trò chơi nhóm để cải thiện kỹ năng giao tiếp và xử lý tình huống trong các tình huống khác nhau. Huấn luyện kỹ năng nghe hiểu: Phát triển kỹ năng nghe hiểu thông qua các hoạt động như nghe và đặt câu hỏi, phản hồi và tái phát lại thông tin để đảm bảo sự hiểu biết đúng đắn. Giới thiệu kỹ năng giải quyết xung đột: Trình bày về các phương pháp giải quyết xung đột hiệu quả và khuyến khích các Đoàn viên tham gia các tình huống thực tế và tìm ra các giải pháp xử lý xung đột. 8
Tạo ra các kế hoạch hành động: Kết thúc buổi tập huấn bằng việc hướng dẫn các Đoàn viên tạo ra các kế hoạch hành động cụ thể để áp dụng những kỹ năng đã học vào cuộc sống hàng ngày của họ. Căn cứ vào kế hoạch hoạt động của BCH đoàn nhiệm kì 2023-2024, chúng tôi đề xuất xây dựng kế hoạch tổ chức sinh hoạt cho các chi đoàn về nội dung "Tập huấn kỹ năng giao tiếp và ứng xử cho ĐVTN", cụ thể như sau: Cứ hai tuần một lần, vào chiều thứ 7, các chi đoàn sẽ tổ chức sinh hoạt dưới sự hướng dẫn của ĐTN. Người thực Thời gian Nội dung hiện Tháng 9 Kỹ năng chào hỏi lễ phép BCH Đoàn Tháng 10 Kỹ năng chia sẻ và giúp đỡ BCH Đoàn Tháng 11 Kỹ năng lắng nghe BCH Đoàn Tháng 12 Kỹ năng nói, viết, truyền đạt ý kiến. BCH Đoàn Kỹ năng giao tiếp không lời qua cử chỉ Tháng 1 BCH Đoàn ngôn ngữ cơ thể, ánh mắt. Tháng 2 Kỹ năng đàm phán và thuyết phục BCH Đoàn Tháng 3 Kỹ năng xử lý xung đột BCH Đoàn Kỹ năng tự quản lý thời gian, công Tháng 4 BCH Đoàn việc và cảm xúc Tháng 5 Kỹ năng tương tác xã hội BCH Đoàn Thứ tư, Tăng cường tuyên truyền lan tỏa thông điệp giáo dục “Giáo dục đạo đức và lối sống là nền tảng quan trọng để xây dựng một xã hội văn minh và hòa bình”. Thông qua các buổi tập huấn, ngoại khóa, hoạt động văn nghệ, thể thao tuyên truyền về ý nghĩa của việc tôn trọng, lòng nhân ái, và đạo đức trong cuộc sống hàng ngày. 9
Qua các phương tiện truyền thông như chương trình phát thanh của Đoàn trường, lập fanpage “Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường THPT Tuần Giáo”; “Tư vấn tâm lý học đường – Trường THPT Tuần Giáo” không chỉ giúp tạo ra một không gian truyền thông tích cực mà còn là cách hiệu quả để tuyên truyền và giáo dục cho cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu niên về các giá trị cao đẹp và lối sống có ý nghĩa. Chia sẻ các câu chuyện, hình ảnh tích cực về những hành động nhân văn, lòng nhân ái và sự đoàn kết trong cộng đồng; Đăng tải về những gương mặt, câu chuyện thành công của thanh niên trong việc học tập, làm việc và phục vụ cộng đồng; Chia sẻ về các dự án, hoạt động của tuổi trẻ, những công trình nổi bật và những thành tựu đáng kể trong các lĩnh vực khác nhau như giáo dục, nghệ thuật, thể thao, xã hội và môi trường; Cung cấp các thông tin hữu ích và tư vấn về tâm lý học đường, giúp hỗ trợ và định hướng cho các đoàn viên và thanh thiếu niên trong việc giải quyết vấn đề và phát triển cá nhân; Truyền cảm hứng và khích lệ các thành viên khám phá, theo đuổi và đạt được những hoài bão và khát vọng cá nhân, xây dựng tương lai tươi sáng và ý nghĩa; Nhấn mạnh về trách nhiệm của mỗi người đối với bản thân, gia đình và xã hội, khuyến khích họ tham gia vào các hoạt động xã hội và cống hiến cho sự phát triển của cộng đồng. 2.2.3. Kết hợp tốt ba môi trường giáo dục: Nhà trường - Gia đình - Xã hội Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường, thực hiện tốt các kế hoạch, nhiệm vụ mà nhà trường giao trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường trong việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. Cụ thể Đối với nhà trường và gia đình: Tạo ra cơ hội gặp gỡ và giao tiếp thường xuyên giữa nhà trường và gia đình. Có thể tổ chức cuộc họp phụ huynh, buổi gặp gỡ giữa giáo viên và phụ huynh để chia sẻ thông tin về tiến độ học tập và phát triển của học sinh; Thúc đẩy sự hợp tác giữa nhà trường và gia đình trong việc giáo dục và nuôi dưỡng học sinh. Cung cấp cho phụ huynh các nguồn tài liệu, hướng dẫn và hỗ trợ để họ có thể tham gia tích cực vào quá trình giáo dục của con em mình; 10
Tạo ra môi trường học tập tích cực cả trong và ngoài trường học, bằng cách khuyến khích các hoạt động học tập gia đình như đọc sách cùng nhau, thực hành các bài tập, hoặc thảo luận về các chủ đề học tập. Phối trong việc giáo dục ĐVTN cá biệt và nâng cao công tác quản lý lớp của giáo viên chủ nhiệm hàng ngày là một quá trình phức tạp nhưng cực kỳ quan trọng: Giáo viên chủ nhiệm cần chú ý và ghi nhận các dấu hiệu bất thường trong hành vi hoặc học tập của ĐVTN; Tổ chức các cuộc họp giữa gia đình và nhà trường, không chỉ là buổi họp phụ huynh mà còn là các cuộc gặp gỡ riêng để thảo luận về tình hình học tập và phát triển cá nhân của ĐVTN. Đối với nhà trường và xã hội: Thường xuyên kết hợp với công an thị trấn, công an huyện, ban dân số huyện Tuần Giáo, cửa hàng Hon Đa Chí Quyên...tổ chức các buổi ngoại khóa, truyền thông cho ĐVTN về an toàn giao thông, giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản, phòng chống nạn tự tử, tảo hôn, phòng chống tội phạm ma túy, mại dâm, bạo lực học đường... Mở cửa trường ra xã hội bằng cách tạo ra các chương trình học tập mở rộng, học hỏi ngoại khóa hoặc tham quan giáo dục nơi công cộng như Hành trình tìm về "Địa chỉ đỏ" - Quê hương Anh hùng liệt sĩ Vừ A Dính... Tổ chức các hoạt động tình nguyện và dự án cộng đồng để giúp học sinh hiểu rõ hơn về vai trò và trách nhiệm của họ trong xã hội và khuyến khích họ tham gia vào các hoạt động xã hội tích cực như chiến dịch Xanh Việt Nam, Chủ nhật xanh, hiến máu tình nguyện... Đối với gia đình và xã hội: Khuyến khích gia đình tham gia vào các hoạt động và dự án cộng đồng cùng với học sinh, tạo ra cơ hội để họ tương tác và học hỏi từ nhau; Tạo ra môi trường gia đình tích cực, nơi các giá trị và kỹ năng quan trọng được chia sẻ và truyền đạt từ thế hệ này sang thế hệ khác; Khuyến khích việc thực hiện các hoạt động giáo dục đạo đức và lối sống tích cực trong gia đình, bằng cách tổ chức các buổi trò chuyện, thảo luận hoặc các hoạt động gia đình có tính giáo dục. 11
3. Những điểm khác biệt, tính mới của giải pháp so với giải pháp đã và đang được áp dụng Nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên trường THPT Tuần Giáo, bằng kinh nghiệm thực tiễn và bài học cá nhân rút ra sau nhiều năm giảng dạy và tham gia công tác hoạt động đoàn, chúng tôi đã đưa ra 3 giải pháp như trên. Mỗi giải pháp chúng tôi đưa ra đều có những ưu điểm và hạn chế riêng. Tuy nhiên đều là những điểm mới so với những giải pháp duy trì sĩ số trước đây của nhà trường. Cụ thể: Một là: Lồng ghép giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên trong môn học Đối với giải pháp này, trong sáng kiến chúng tôi đã chia hoạt động giáo dục thành 3 giai đoạn (giai đoạn tự nhận thức, giai đoạn điều chỉnh nhận thức và giai đoạn hành động) và nêu rõ cách thức tiến hành cũng như ưu điểm và nhược điểm của từng giai đoạn. Như vậy, với việc phân chia các giai đoạn cụ thể trong hoạt động giáo dục sẽ giúp giáo viên dễ dàng xác định những nội dung mình có thể lồng ghép được trong giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho học sinh, đoàn viên, thanh niên trong các chi đoàn. Đồng thời nhờ có những ưu điểm và hạn chế đã được chỉ rõ trong từng giai đoạn giáo dục, giáo viên sẽ căn cứ vào đối tượng đoàn viên, thanh niên chi đoàn mình giảng dạy sẽ điều chỉnh phương pháp dạy học phù hợp với đối tượng hơn. Có thể thấy rằng đây là một giải pháp mới mà áp dụng có hiệu quả cao trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho học sinh đoàn viên, thanh niên của nhà trường. Hai là: Giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên thông qua các hoạt động của công tác Đoàn và phong trào thanh niên nhà trường. Trong giải pháp này chúng tôi đã đề xuất bốn biện pháp thể thực hiện nội dung giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho học sinh đoàn viên, thanh niên trong nhà trường. Đề xuất và xây dựng được kế hoạch tổ chức sinh hoạt cho các chi đoàn về nội dung "Tập huấn kỹ năng giao tiếp và ứng xử cho ĐVTN” trong năm học. Có thể thấy rằng những biện pháp được nêu ra trong giải phải pháp rất rõ ràng, cụ thể và dễ tiến hành vì rất gần gũi đối với lực lượng học sinh, đoàn 12
viên, thanh niên nhà trường, thậm chí còn thu hút sự tham gia của toàn thể cán bộ giáo viên, nhân viên trong nhà trường. Điều này sẽ tạo ra sự lan tỏa mạnh mẽ về tinh thần, ý chí và niềm tin của các bạn học sinh, những đoàn viên, thanh niên trẻ trong nhà trường. Giúp các em hăng say tham gia vào các hoạt động chung của Nhà trường, Đoàn trường, từ đó nâng cao nhận thức về bản thân, giúp bản thân có ý thức tu dưỡng rèn luyện đạo đức, lối sống, và văn hóa ứng xử phù hợp với nhiều hoàn cảnh cụ thể. Ba là: Kết hợp tốt ba môi trường giáo dục: Nhà trường - Gia đình - Xã hội. Việc kết hợp ba môi trường giáo dục đem lại nhiều ý nghĩa quan trọng, bởi lẽ những người làm giáo dục luôn biết rõ điều này. Quá đề cao vai trò của 1 lực lượng hoặc thậm chí chỉ dồn hết trách nhiệm giáo dục lên vai nhà trường thì dẫn đến rất nhiều khó khăn, áp lực cho nhà trường cũng như hiệu quả giáo dục sẽ không cao. Nhưng nếu không có kế hoạch phối hợp cụ thể thì rất khó để thành công. Chính vì vậy trong giải pháp này chúng tôi đã mô tả được cách thức phối hợp cụ thể giữa ba lực lượng này. Phụ huynh học sinh được tham gia vào quá trình giáo dục con mình ngay tại trường học thông qua việc Đoàn trường tổ chức diễn đàn hay quá trình tuyên truyền của lực lượng công an có sự tham gia tích cực của các đoàn viên, thanh niên… sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh trong nhà trường mà những biện pháp trước đây chưa thực hiện được. Có thể nói với ba giải pháp trên đều thể hiện những mặt ưu điểm và đều là những giải pháp mới có tính ổn định, lâu dài áp dụng được trong quá trình giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên, thanh niên trong nhà trường. III. Khả năng áp dụng của giải pháp: Sau khi áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên trường THPT Tuần Giáo và được Đoàn TNCS HCM của một số trường THPT trên địa bàn huyện và tỉnh tham gia áp dụng thử. Cá nhân tôi nhận thấy, các giải pháp đưa ra có tính khả thi, và đạt hiệu quả cao trong việc nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên thanh niên trong nhà trường. 13
Có thể thấy rằng, với các giải pháp được đưa ra trong sáng kiến được mô tả chi tiết, cụ thể trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên, thanh niên trong trường học đã đem lại hiệu quả cao, chất lượng giáo dục đạo đức được nâng lên rõ rệt đồng thời, với những giải pháp đưa ra đều mang tính chiến lược, lâu dài nên có thể áp dụng các giải pháp nêu ra ở những năm tiếp theo. Tuy nhiên cần có sự điều chỉnh các biện pháp nêu ra trong giải pháp cho phù hợp với điều kiện thực tiễn của đơn vị. Đồng thời, trên cơ sở những giải pháp đề ra trong sáng kiến còn có thể áp dụng ở các trường trung học phổ thông khác trong tỉnh. IV. Kết quả, hiệu quả mang lại: Vào đầu năm học (tháng 9/2023), để tham mưu với Ban chấp hành Đoàn trường THPT Tuần Giáo và Ban Giám hiệu Trường THPT Tuần Giáo tiến hành các giải pháp đạo đức, lối sống, ứng xử cho đoàn viên, thanh niên qua công tác Đoàn, bản thân chúng tôi đã tiến hành một số hoạt động điều tra, khảo sát thực tế của các lớp để có những căn cứ, số liệu cụ thể về việc thực hiện nội quy, nề nếp, văn hóa ứng xử của đoàn viên, thanh niên các chi đoàn (lựa chọn ngẫu nhiên 150 đoàn viên, thanh niên từ các chi đoàn trong nhà trường). Kết quả khảo sát được thể hiện qua bảng 1. Bảng 1. Kết quả khảo sát về việc thực hiện nội quy, nề nếp, văn hóa ứng xử của đoàn viên, thanh niên trường THPT Tuần Giáo tháng 9/2023 Số lượng Đạt Chưa đạt học sinh Nội dung khảo sát Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ được lượng % lượng % khảo sát Thực hiện tốt nội quy 56 37.3 94 62.7 nhà trường. Lễ phép với thầy cô 150 92 61.3 88 38.7 giáo. Tôn trọng, ứng xử văn 54 36.0 96 64 minh với bạn bè. 14
Tích cực tham gia các 53 35.3 97 64.7 hoạt động học tập. Có hành vi chuẩn mực 52 34.7 98 65.3 trong sinh hoạt. Không vi phạm các tệ 56 37.3 94 62.7 nạn xã hội. Sau khi chúng tôi áp dụng các giải pháp nêu ra trong sáng kiến, để đánh giá hiệu quả của sáng kiến đề ra, tôi đã tiến hành khảo sát về việc thực hiện nội quy, nề nếp, văn hóa ứng xử của đoàn viên, thanh niên các chi đoàn vào giữa tháng 4/2024. Kết quả khảo sát được thể hiện qua bảng 2 cụ thể như sau: Bảng 2. Kết quả khảo sát về việc thực hiện nội quy, nề nếp, văn hóa ứng xử của đoàn viên, thanh niên trường THPT Tuần Giáo tháng 4/2024 Số lượng Đạt Chưa đạt học sinh Nội dung khảo sát Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ được lượng % lượng % khảo sát Thực hiện tốt nội quy 148 98.7 2 1.3 nhà trường. Lễ phép với thầy cô 150 100.0 0 0 giáo. Tôn trọng, ứng xử văn 147 98.0 3 2.0 minh với bạn bè. 150 Tích cực tham gia các 149 99.3 1 0.7 hoạt động học tập. Có hành vi chuẩn mực 148 98.7 2 1.3 trong sinh hoạt. Không vi phạm các tệ 148 98.7 2 1.3 nạn xã hội. 15
Qua so sánh kết quả khảo sát về việc việc thực hiện nội quy, nề nếp, văn hóa ứng xử của đoàn viên, thanh niên các chi đoàn vào đầu năm học tháng 9/2023 được thể hiện qua bảng 1 và kết quả khảo sát giữa tháng 4/2024 được thể hiện qua bảng 2. Chúng tôi nhận thấy có sự thay đổi về nhận thức của các em học sinh, đoàn viên, thanh niên trong nhà trường trong giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử của các em. Cụ thể được thể hiện qua bảng 3 và biểu đồ 1. Bảng 3. So sánh kết quả khảo sát số lượng học sinh ở mức đạt về việc thực hiện nội quy, nề nếp, văn hóa ứng xử của đoàn viên, thanh niên trường THPT Tuần Giáo trong tháng 9/2023 và tháng 4/2024 Số Tháng Tăng hoặc Đầu năm lượng 4/2024 giảm so với học đầu năm Nội dung khảo sát sinh được Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ khảo lượng % lượng % lượng % sát Thực hiện tốt nội quy 56 37.3 148 98.7 92 61.3 nhà trường. Lễ phép với thầy cô 92 61.3 150 100.0 58 38.7 giáo. Tôn trọng, ứng xử văn 54 36.0 147 98.0 93 62.0 minh với bạn bè. 150 Tích cực tham gia các 53 35.3 149 99.3 96 64.0 hoạt động học tập. Có hành vi chuẩn mực 52 34.7 148 98.7 96 64.0 trong sinh hoạt. Không vi phạm các tệ 56 37.3 148 98.7 92 61.3 nạn xã hội. 16
Biểu đồ 1: So sánh tỉ lệ phần trăm kết quả phiếu khảo sát 100.0 90.0 80.0 70.0 60.0 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 Thực hiện tốt nội Lễ phép với thầy Tôn trọng, ứng Tích cực tham gia Có hành vi chuẩn Không vi phạm quy nhà trường cô giáo xử văn minh với các hoạt động học mực trong sinh các tệ nạn xã hội bạn bè tập hoạt Trước khi áp dụng Sau khi áp dụng Đồng thời, qua quan sát hoạt động của các chi đoàn cũng như tình hình hoạt động của các đoàn viên, thanh niên trong các chi đoàn trước và sau khi áp dụng giải pháp, tôi nhận thấy có sự thay đổi rõ rệt trong hoạt động của các em. Điều này được thể hiện cụ thể qua bảng 4. Bảng 4: Bảng so sánh đối chứng một số nội dung quan sát đoàn viên, thanh niên các chi đoàn trường THPT Tuần Giáo Trước khi áp dụng Sau khi áp dụng sáng kiến - Nhiều lớp trầm (Đặc biệt là học - Lớp sôi nổi, tích cực hơn. sinh khối lớp 10). - Nhiều HS nhút nhát, ít phát - Học tập nhanh nhẹn, dám bày biểu ý kiến. tỏ quan điểm. - Nhiều HS nói năng cộc lốc, - Tế nhị hơn, sử dụng ngôn ngữ thiếu tế nhị. thích hợp. - Hạn chế trong sử dụng từ ngữ, - Cải thiện khả năng thuyết trình khả năng thuyết trình kém. trước đám đông. - Một số HS thường chọn đáp án - Tỷ lệ giảm xuống, đa phần đều là “Không quan tâm” hoặc “Không đưa ra cách giải quyết. 17