Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận biết, xử lí thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN trường THPT Quỳnh Lưu 4

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:57

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận biết, xử lí thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN trường THPT Quỳnh Lưu 4" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đề ra các giải pháp hữu hiệu nhằm phát huy ưu thế của tổ chức Đoàn, ĐVTN trong việc việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng để bảo vệ nền tảng, tư tưởng của Đảng; Phát huy hiệu quả vai trò của tổ chức Đoàn trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận biết, xử lí thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN trường THPT Quỳnh Lưu 4

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 SÁNG KIẾN ĐỀ TÀI “Nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận biết, xử lí thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN trường THPT Quỳnh Lưu 4” Lĩnh vực: Công đoàn Tác giả: Nguyễn Thị Khánh Chi Lương Thị Bích Thủy Trương Thị Quyên Số điện thoại: 0972675622 Nghệ An, năm 2024
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SÁNG KIẾN ĐỀ TÀI “Nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận biết, xử lí thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN trường THPT Quỳnh Lưu 4”
DANH MỤC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nội dung viết tắt BCH Ban chấp hành BCS Ban cán sự Bộ GD & ĐT Bộ giáo dục & đào tạo CBQL Cán bộ quản lý GD Giáo dục GDPT Giáo dục phổ thông GV Giáo viên GVBM Giáo viên bộ môn GVCN Giáo viên chủ nhiệm HS Học sinh NQ Nghị quyết NGLL – HN Ngoài giờ lên lớp, hướng nghiệp THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TN,HN Trải nghiệm, hướng nghiệp TW Trung ương Sở GD & ĐT Sở giáo dục & Đào tạo UBND Ủy ban nhân dân
MỤC LỤC TT MỤC LỤC Trang PHẦN I ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Lý do chọn đề tài 1 2 Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2 3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2 4 Phương pháp nghiên cứu 3 5 Tính mới của đề tài 3 6 Cấu trúc đề tài 3 PHẦN II NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Cơ sở lý luận và khảo sát thực trạng 3 Chương 1 1 Cơ sở lý luận 3 Cơ sở thực tiễn 2 7 Giải pháp nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn trong việc Chương 2 định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN trường THPT Quỳnh Lưu 1 Thuận lợi và khó khăn trước khi tiến hành đề tài 13 Giải pháp 2 14 3 Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề 33 xuất Kết quả thực nghiệm 4 10 Kết quả nghiên cứu 5 6 Tính mới trong đề tài 41 7 Tính khoa học của đề tài 41
8 Phạm vi áp dụng của đề tài 41 TT MỤC LỤC Trang 9 Hướng phát triển của đề tài PHẦN III KẾT LUẬN 1 Kết luận 41 2 Ý nghĩa của đề tài 42 3 Kiến nghị 44 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Cuộc cách mạng 4.0 đã tác động đến mọi lĩnh vực ở Việt Nam, mang lại rất nhiều những hiệu quả tích cực, trong đó, nền giáo dục Việt Nam cũng chuyển mình mạnh mẽ và bước vào “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” theo Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ. Một trong những mục tiêu mà chương trình đề ra đến năm 2030, tất cả cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân xây dựng tài liệu và giảng dạy kỹ năng thích ứng và sử dụng không gian mạng an toàn, tích cực, hiệu quả cho HSSV; 100% trường học có các kênh thông tin trên không gian mạng để kết nối, tập hợp, tương tác, tuyên truyền, định hướng tư tưởng cho thanh thiếu nhi. Những năm qua, nhà trường thành lập câu lạc bộ truyền thông, xây dựng trang fanpage chính thức để làm chủ không gian mạng, giúp giáo dục, định hướng tư tưởng, lối sống cho học sinh. Trên trang Fanpage, thầy cô giáo và học sinh thường xuyên chia sẻ thông tin và phản bác những luận điệu sai trái, câu chuyện chưa đúng sự thật để học sinh hiểu, tiếp nhận thông tin chuẩn mực hơn. Những bức hình, clip kèm câu chuyện hay đã có sức lan tỏa tích cực đến học sinh trong trường. Nhà trường coi trọng việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh trên môi trường mạng; tuyên truyền, phổ biến cho học sinh các thủ đoạn lừa đảo trên không gian mạng; phòng ngừa và đấu tranh với việc lợi dụng không gian mạng, phòng ngừa và đấu tranh với việc lợi dụng không gian mạng đưa thông tin độc hại. Trên cơ sở đó, học sinh Việt Nam, đặc biệt là học sinh ở lứa tuổi THPT từng bước được tiếp cận với nhiều hình thức ứng dụng công nghệ số, hội nhập hơn với các nền tảng Internet. Song việc gia tăng tiếp xúc trên môi trường mạng cũng đang đặt ra không ít những thách thức trong việc bảo vệ các em học sinh, bởi môi trường không gian mạng đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ, rủi ro, mất an toàn. Theo thống kê của Tổ chức Tầm nhìn Thế giới Việt Nam (WVT), 1/3 người sử dụng internet là trẻ chưa thành niên và thanh niên (15-24 tuổi), 68% các em tự học cách dùng internet. Vì thế, hàng ngày, các em học sinh luôn phải đối diện với các luồng thông tin xấu, độc, thủ đoạn lừa đảo, kích động bạo lực, bị lạm dụng tình dục… Trước thực trạng đó, Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Quyết định 311/QĐ-TTg ngày 5/3/2022 phê duyệt Chương trình Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng trên không gian mạng giai đoạn 2022 – 2030; Bộ GD&ĐT cũng đã ban hành Quyết định số 3296/QĐ-BGDĐT phê duyệt đề án “Tăng cường quản lý, giáo dục chính trị tư tưởng đối với học sinh, sinh viên trên môi trường mạng đến năm 2025”. Trên cơ sở đó, Sở GD&ĐT Nghệ An cũng đã ban hành Kế hoạch Số 261/KH-SGDĐT ngày 6
09/02/2021 về việc “Tăng cường quản lý, giáo dục chính trị tư tưởng đối với học sinh trên môi trường mạng năm 2021 và định hướng đến năm 2025”. Từ hiệu quả của các hoạt động trong những năm vừa qua, chúng tôi mạnh dạn thực hiện đề tài “Nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN trường THPT Quỳnh Lưu 4”. Đây là đề tài hoàn toàn mới, chưa có đồng nghiệp nào đề cập đến, hi vọng sẽ có đóng góp tích cực cho việc nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin cho đoàn viên, thanh niên, học sinh trên không gian mạng. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích - Xây dựng biện pháp nhằm nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn, đoàn viên thanh niên trong trường THPT Quỳnh Lưu 4 trong việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng. - Đề ra các giải pháp hữu hiệu nhằm phát huy ưu thế của tổ chức Đoàn, ĐVTN trong việc việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng để bảo vệ nền tảng, tư tưởng của Đảng. - Phát huy hiệu quả vai trò của tổ chức Đoàn trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN. - Xây dựng một môi trường học tập lành mạnh, tích cực, góp phần xây dựng “Trường học hạnh phúc” - Trang bị các kĩ năng cần thiết cho ĐVTN nhà trường để ứng phó trước những thông tin trên không gian mạng. 2.2. Nhiệm vụ - Nghiên cứu cơ sở lý luận, thực tiễn về vai trò của tổ chức Đoàn, ĐVTN trong việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng để bảo vệ nền tảng, tư tưởng của Đảng. - Đưa ra các giải pháp nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn, ĐVTN trong việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng để bảo vệ nền tảng, tư tưởng của Đảng tại trường THPT Quỳnh Lưu 4. - Tiến hành thực nghiệm đề tài đang nghiên cứu. - Tổng kết kết quả thực nghiệm. Lấy ý kiến từ HS, đồng nghiệp. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu - Nghiên cứu tìm hiểu các hoạt động của tổ chức Đoàn, đoàn viên thanh niên trường THPT Quỳnh Lưu 4. 7
- Khảo sát đánh giá kết quả khảo sát các hoạt động của tổ chức Đoàn, đoàn viên thanh niên trường THPT Quỳnh Lưu 4. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài tập trung nghiên cứu một số giải pháp nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn và ĐVTN trong việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng để bảo vệ nền tảng, tư tưởng của Đảng. 4. Phương pháp nghiên cứu Vận dụng linh hoạt các phương pháp nghiên cứu khoa học: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu. - Phương pháp điều tra quan sát. - Phương pháp tổng kết và đúc rút kinh nghiệm. - Phương pháp đàm thoại. - Phương pháp thống kê toán học. 5. Tính mới của đề tài - Đây là đề tài mới và rất thiết thực cho các trường THPT trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu nói riêng và tình Nghệ An nói chung. - Đề tài sẽ giải quyết được các vấn đề: + Hệ thống hóa cơ sở lý luận về vai trò của tổ chức Đoàn trong trường học. + Làm sáng tỏ thực trạng ứng xử trên không gian mạng của HS hiện nay + Đề ra các bước giải pháp để phat huy vai trò của tổ chức Đoàn trong trường học. 6. Cấu trúc đề tài Đề tài được thực hiện theo cấu trúc gồm có 3 phần: Phần đặt vấn đề: Thực hiện những nội dung mở đầu cho đề tài. Phần nội dung: Triển khai cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài; những giải pháp đã thực hiện, kết quả đã đạt được. Phần kết luận: Kiến nghị, đề xuất đối với tổ chức Đoàn, ĐVTN, giáo viên, nhà trường, xã hội. PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG 1. Cơ sở lý luận Xác định vai trò to lớn của lực lượng thanh niên nên ngay sau khi thành lập, Đảng và Bác Hồ kính yêu đã sáng lập và rèn luyện tổ chức Đoàn. Kể từ đó, tuổi trẻ nói chung, ĐVTN nói riêng đã thể hiện xuất sắc vai trò trong việc bảo vệ, dựng 8
xây đất nước, xứng đáng là “Đội dự bị tin cậy của Đảng, thường xuyên bổ sung lực lượng trẻ cho Đảng, kế tục sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh; tổ chức động viên thanh niên đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng, là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên Việt Nam; thực hiện tốt chức năng đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của tuổi trẻ”. Tổ chức Đoàn là một tổ chức xã hội đặc biệt trong hệ thống giáo dục Việt Nam, có nhiệm vụ quan trọng trong việc phát triển nhân cách, tư duy và phẩm chất đạo đức của học sinh. Vai trò của tổ chức Đoàn không chỉ là tạo ra môi trường giao lưu, học tập mà còn là cầu nối giữa học sinh và cơ quan quản lý, giúp học sinh tham gia vào các hoạt động xã hội, trở thành công dân tích cực và có trách nhiệm. Trong thời đại số hóa, không gian mạng đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của mọi người, đặc biệt là đối với đối tượng thanh thiếu niên. Theo nghiên cứu của tổ chức uy tín trên thế giới, tỉ lệ người dùng Internet trên thế giới là 62,5% trong khi đó ở Việt Nam là 73,2%. Trên thế giới, số người thường xuyên sử dụng mạng xã hội là 58,4% trong khi đó ở Việt Nam là 78,1%. Theo khảo sát của Cục Trẻ em, Bộ Lao động Thương bình và Xã hội cho thấy, trong quý 3 năm 2022 có 89% trẻ em sử dụng mạng Internet, trong đó 87% sử dụng hàng ngày, thời gian 5 đến 7 tiếng /ngày. Tuy nhiên chỉ có 36% trẻ em được giáo dục về an toàn mạng. Việc sử dụng không gian mạng cũng mang lại nhiều nguy cơ và thách thức, như tiếp xúc với thông tin không chính xác, vi phạm pháp luật, tiềm ẩn nguy cơ về an toàn thông tin và trách nhiệm xã hội. Trong bối cảnh mặt trái của kinh tế thị trường, sự bùng nổ của công nghệ thông tin, truyền thông (Cách mạng 4.0), những thách thức của hội nhập kinh tế thế giới, đặc biệt các thế lực thù địch đang ráo riết thực hiện âm mưu “Diễn biến hòa bình” trên không gian mạng xã hội với nhiều thủ đoạn nham hiểm. Ngày 7/6/2019, ban hành chỉ thị số 14/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc “tăng cường bảo đảm an toàn, an ninh mạng nhằm cải thiện chỉ số xếp hạng của Việt Nam”; Ngày 22-10- 2018, Bộ Chính trị khóa XII ban hành Nghị quyết số 35-NQ/TW, về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”. Nghị quyết khẳng định, đây là nhiệm vụ rất quan trọng, liên quan trực tiếp đến sự tồn vong của Đảng, của chế độ, nên đó là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, trong đó có lực lượng ĐVTN là lực lượng xung kích đi đầu. Tổ chức Đoàn là tổ chức đại diện cho tuổi trẻ, có vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn, giáo dục học sinh sử dụng không gian mạng một cách an toàn và hiệu quả. Giúp học sinh nhận biết thông tin đáng tin cậy, phân biệt được thông tin chính xác và thông tin sai lệch, đồng thời hướng dẫn họ cách xử lý thông tin một cách có trách nhiệm và đúng đắn. Đoàn trường có vai trò tư vấn và giáo dục nhằm 9
nâng cao nhận thức về an ninh mạng, nguy cơ và hậu quả của việc sử dụng không gian mạng một cách không an toàn. Đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường trực tuyến an toàn cho tuổi trẻ bằng cách khuyến khích sử dụng Internet một cách tích cực và trách nhiệm, đồng thời phản đối hành vi xâm phạm quyền riêng tư và đe dọa an ninh mạng. Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong bảo vệ con đường cách mạng, bảo vệ Đảng, Nhà nước, bảo vệ đất nước và nhân dân. Các thông tin sai lệch, xuyên tạc thường tập trung vào những nhóm nội dung chủ yếu như: phủ định chủ nghĩa Mác – Lê Nin; phủ nhận tư tưởng Hồ Chí Minh; chống phá quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trên tất cả các lĩnh vực, từ kinh tế, chính trị, xã hội đến các lĩnh vực văn hóa tinh thần,… Việc nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN không chỉ giúp họ tránh xa các nguy cơ và rủi ro mà còn giúp họ phát triển tư duy, khả năng phân tích và đánh giá thông tin, cũng như trở thành các công dân xã hội tích cực và có trách nhiệm. Để thực hiện mục tiêu nêu trên, cần thiết lập một mô hình hoạt động cụ thể, trong đó tổ chức Đoàn có thể tổ chức các buổi tư vấn, đào tạo, hoạt động thực tế, và xây dựng các chương trình giáo dục phù hợp để hỗ trợ ĐVTN trong việc sử dụng không gian mạng một cách an toàn và hiệu quả. Hiện nay, các thế lực thù địch đang triệt để lợi dụng mạng xã hội để đăng tải thông tin xấu độc, bịa đặt, sai sự thật nhằm chống phá Đảng, chế độ, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nước ta. Thời gian vừa qua, trên không gian mạng xuất hiện rất nhiều các thông tin sai lệch, xuyên tạc chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước, bằng nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt khác nhau được phát tán trong phạm vi rộng, với mục đích nhằm phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng, bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Vì vậy, việc nhận thức đúng và tham gia phòng, chống tin giả, xấu, độc, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong giai đoạn hiện nay, không chỉ mang tính trước mắt mà là chiến lược lâu dài của cả hệ thống chính trị trong đó, tổ chức Đoàn, ĐVTN đóng vai trò hết sức quan trọng. ĐVTN hiện nay, với tư cách là “Đội dự bị tin cậy của Đảng, thường xuyên bổ sung lực lượng trẻ cho Đảng, kế tục sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh”, vừa là đối tượng mà các thế lực thù địch nhắm tới, cũng là lực lượng có khả năng to lớn, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác có hiệu quả các quan điểm sai trái, thù địch, nhận thức, định hướng và xác định thông tin trên không gian mạng là nội dung cơ bản, là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc tự giác, thường xuyên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Điều này trực tiếp đặt ra nhiệm vụ cho tổ chức 10
Đoàn trong công tác giáo dục, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, kỹ năng sử dụng mạng Internet an toàn, đặc biệt phải xây dựng cho được ý thức đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thông tin xấu, độc của các thế lực thù địch trên mạng xã hội, góp phần ổn định dư luận, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Không gian mạng là mạng lưới kết nối của cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, bao gồm mạng viễn thông, mạng Internet, mạng máy tính, hệ thống thông tin, hệ thống xử lý và điều khiển thông tin, cơ sở dữ liệu. Không gian mạng là nơi con người thực hiện các hành vi xã hội không bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Với đặc điểm nổi trội là tốc độ kết nối nhanh, phạm vi chia sẻ rộng, hiệu quả tác động lớn, internet, mạng xã hội trở thành môi trường cung cấp, chia sẻ, trao đổi, khai thác sử dụng thông tin, đem lại những lợi ích to lớn, từng bước khẳng định vai trò thiết yếu trong đời sống xã hội. Đồng thời, tác động một cách trực tiếp, làm thay đổi nhận thức, hành vi của mỗi cá thể, qua đó tác động đến sự phát triển của toàn xã hội. Tuy nhiên, internet, mạng xã hội cũng bộc lộ những mặt trái, những tác động tiêu cực đối với đời sống văn hóa xã hội, nhất là nhận thức, thái độ, hành vi của thế hệ trẻ. Trước sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin, mỗi người đều có thể dễ dàng truy cập Internet, mạng xã hội. Điều đó vừa tạo thuận lợi cho việc tiếp thu, chia sẻ thông tin, tình cảm, học hỏi, giao lưu văn hóa,... nhưng đồng thời cũng ẩn chứa những nguy cơ, hệ lụy tiêu cực khi người sử dụng không biết khai thác, tiếp nhận, xử lý, chia sẻ thông tin. Trong khi, mạng xã hội của chúng ta chưa được quản lý triệt để, có rất nhiều thông tin “rác” gây ảnh hưởng đến tâm lý, nhân cách và cả phong cách sống của người sử dụng, nhất là thế hệ trẻ. Cùng với xu thế hội nhập và sự phát triển của kinh tế, cơ chế thị trường, khoa học, kỹ thuật…hiện nay, Việt Nam là một trong những nước có tốc độ phát triển internet mạnh mẽ với nhu cầu khai thác và sử dụng ngày càng tăng, đặc biệt là đối với giới trẻ. Chính vì vậy, việc sử dụng mạng xã hội như công cụ tuyên truyền, định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho ĐVTN nói chung và ĐVTN ở lứa tuối HS nói riêng là việc làm hết sức cần thiết. Trong thời gian gần đây, văn hóa ứng xử của thanh niên trên không gian mạng đang là vấn đề xã hội đáng quan tâm, bởi một bộ phận thanh niên có những phát ngôn, bình luận "thiếu văn hóa", không phù hợp với đạo đức, thuần phong mĩ tục tốt đẹp của Việt Nam... gây bất bình trong dư luận xã hội. Đáng lo ngại hơn là lợi dụng sự phát triển của internet, mạng xã hội, các thế lực thù địch, phản động thường xuyên tuyên truyền, đăng tải những nội dung, thông tin xấu, độc... Qua đó, cổ vũ cho tư tưởng thực dụng, suy nghĩ ích kỉ, lối sống không lành mạnh, coi trọng vật chất, quen hưởng thụ ở một bộ phận thanh niên. Thủ đoạn này còn hình thành ở số ít thanh niên thái độ thờ ơ, bàng quan với những biểu hiện sai trái trong cuộc 11
sống, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không lên án, thái độ vô cảm về chính trị, thiếu trách nhiệm với cộng đồng. Nếu không ngăn chặn kịp thời, sẽ dần dẫn đến tình trạng "khô Đảng, nhạt Đoàn”, phai nhạt lý tưởng, thiếu niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, ở một bộ phận thanh niên. Thực tế trên đặt ra yêu cầu có tính khách quan là cần chú trọng xây dựng văn hóa ứng xử cho thanh niên trên không gian mạng hiện nay. Theo đó, cấp ủy, chính quyền các cấp, nhà trường, gia đình và toàn xã hội cần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục tư tưởng, chính trị cho thanh viên. Cùng với xu thế hội nhập và sự phát triển của kinh tế, cơ chế thị trường, khoa học, kỹ thuật…hiện nay, Việt Nam là một trong những nước có tốc độ phát triển internet mạnh mẽ với nhu cầu khai thác và sử dụng ngày càng tăng, đặc biệt là đối với giới trẻ. Chính vì vậy, việc sử dụng mạng xã hội như công cụ tuyên truyền, định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho ĐVTN nói chung và ĐVTN ở lứa tuối HS nói riêng là việc làm hết sức cần thiết. Tuy nhiên, tại các trường THPT và cơ sở Đoàn hiện nay, vì nhiều lý do chủ quan và khách quan khác nhau, việc phát huy vai trò của tổ chức Đoàn, ĐVTN trong việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng nhằm bảo vệ nền tảng, tư tưởng của Đảng còn nhiều hạn chế. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Những thuận lợi và khó khăn trong việc phát huy vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN tại trường THPT Thuận lợi: Tổ chức đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống và kỹ năng cho ĐVTN. Trong thời đại 4.0, Đoàn còn đóng vai trò là người định hướng và cung cấp các thông tin cơ bản nhằm giúp cho ĐVTN sử dụng mạng internet một cách thông minh. Đây là nhiệm vụ trọng tâm của công tác Đoàn và phong trào thanh niên trong trường học. Vấn đề An ninh mạng cũng là một vấn đề được Đảng và Nhà nước hết sức coi trọng. Để đảm bảo An ninh mạng và chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật trong đó nổi bật là Nghị quyết của Bộ Chính trị về Chiến lược An ninh mạng quốc gia. Quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về vấn đề này được thể hiện rõ trong Nghị quyết số 29-NQ/TW, Nghị Quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị. Bên cạnh đó Đảng, Nhà nước cũng như Bộ Giáo dục và đào tạo cũng rất chú trọng tới vấn đề nâng cao kĩ năng sử dụng mạng Internet an toàn cho HSSV trên toàn quốc. Bộ Giáo dục và Đào tạo quán triệt và ban hành các văn bản chỉ đạo, Nghị quyết 12
chuyên đề để tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy các cấp, phát huy sức mạnh tổng hợp của cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh, sinh viên tích cực tham gia phòng ngừa, phát hiện đấu tranh với các loại tội phạm, góp phần đảm bảo trật tự, an toàn xã hội, phục vụ nhiệm vụ phát triển giáo dục, tạo môi trường học đường lành mạnh. Từ năm 2021, Sở GD&ĐT tỉnh Nghệ An đã triển khai định hướng sử dụng mạng xã hội, khai thác thông tin trên Internet cho học sinh THCS, THPT trên toàn tỉnh. Cụ thể, Sở GD&ĐT đã ban hành văn bản hướng dẫn các đơn vị triển khai tổ chức dạy học, hoạt động giáo dục định hướng sử dụng mạng xã hội, khai thác thông tin trên Internet cho học sinh THCS, THPT. Trên cơ sở kế hoạch của Sở đã ban hành, Sở GD&ĐT yêu cầu các đơn vị phải căn cứ vào điều kiện thực tế của đơn vị để, đặc điểm của vùng miền, để xây dựng kế hoạch và tổ chức dạy học/hoạt động giáo dục. Theo khung chương trình được Sở Giáo dục và Đào tạo quy định, các cơ sở giáo dục xây dựng kế hoạch dạy học, hoạt động giáo dục định hướng sử dụng mạng xã hội, khai thác thông tin trên Internet cho học sinh THCS, THPT với thời lượng 9 tiết cho mỗi cấp học theo các chủ đề/bài học đã được quy định. Kế hoạch dạy học, hoạt động giáo dục định hướng đảm bảo phù hợp với điều kiện nhà trường và đặc điểm tâm, sinh lí, nhận thức của học sinh ở mỗi cấp học với mục tiêu cụ thể, rõ ràng, để học sinh dể nắm, dể theo dõi. Tại các trường THPT, thực hiện chỉ đạo của Sở GD&ĐT, BGH nhà trường đã định hướng, chỉ đạo CBGV-NV nhà trường cũng như các ban ngành, tổ chức trong nhà trường thực hiện tốt công tác an toàn khi sử dụng Internet. Quan tâm đặc biệt tới việc xây dựng kĩ năng định hướng, nhận biết và xử lý thông tin trên không gian mạng cho HS. Về cơ sở vật chất của các trường cũng ngày càng được nâng cấp, hệ thống mạng Internet được đầu tư để phục vụ cho quá trình dạy và học. Khó khăn: Về nhận thức của một số đơn vị trường học, của phụ huynh và HS chưa thấy rõ được tầm quan trọng của việc nâng cao kĩ năng sử dụng mạng Internet cho con em mình. Nhiều trường học đang thờ ơ trước vấn đề này và coi đó chỉ là một yếu tố nhỏ trong giáo dục HS. Đặc biệt là phụ huynh chưa thật sự nhận thức được mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Phụ huynh chưa thấy hết được những mặt trái, những góc khuất của Internet do hiểu biết có hạn. Chính vì thế cho nên việc con em mình sử dụng Internet như thế nào nhằm mục đích gì phụ huynh hoàn toàn không biết. Bản thân phụ huynh cũng chưa có kĩ năng sử dụng mạng Internet một cách thông minh. Phương pháp hoạt động của các tổ chức đoàn tại trường phổ thông chưa có sự sáng tạo, chưa đa dạng và đang mang tính chất đối phó. Về công tác phối hợp, sự phối kết hợp giữa các tổ chức trong và ngoài nhà trường, chính quyền, cơ quan chức năng, giữa nhà trường, gia đình, xã hội còn nhiều hạn chế. Việc tuyên truyền, cập nhật các hoạt động, cụ thể hoá các chủ trương giáo dục của nhà trường chưa kịp thời và hiệu quả; hình thức còn đơn lẻ, một màu, thiếu sự phối hợp, chưa đáp ứng với yêu cầu phát triển của xã hội, nhiệm vụ giáo dục 13
thế hệ trẻ trong giai đoạn hiện nay. 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng * Mục đích khảo sát Trên cơ sở khảo sát đội ngũ CBQL, GV, HS, phụ huynh (Qua phiếu trưng cầu ý kiến phụ lục 1, 2, 3, 4) và khảo sát qua Google form, chúng tôi thu thập các thông tin về thực trạng nhận thức về vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận biết xử lý thông tin trên không gian mạng cho HS trường THPT Quỳnh Lưu 4; Về mức độ hiểu biết của HS về văn hóa ứng xử trên không gian mạng, về thực trạng ứng xử trên không gian mạng của HS trường THPT Quỳnh lưu 4, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm phát huy vai trò của tổ chức Đoàn, ĐVTN trong việc định hướng, nhận biết xử lý thông tin trên không gian mạng cho học sinh tại trường THPT Quỳnh Lưu 4. * Đối tượng khảo sát - Khảo sát CBQL, GV nhà trường: 90 GV. - Khảo sát HS trường THPT Quỳnh Lưu 4: 273 HS. * Phương pháp khảo sát Xây dựng phiếu khảo sát (Phụ lục 1,2,3). Tổ chức khảo sát: Khảo sát qua Google form. Xử lý số liệu, phân tích kết quả thông qua tính % và giá trị trung bình. * Nội dung khảo sát Qua 3 phiếu trưng cầu ý kiến (Phụ lục 1, phụ lục 2, phụ lục 3 và phụ lục 4) chúng tôi hướng đến khảo sát các nội dung sau: Nhận thức về ý nghĩa, vai trò của tổ chức đoàn, ĐVTN trong việc định hướng, nhận biết và xử lý thông tin trên không gian mạng. Nhận thức của HS về ứng xử văn minh trên không gian mạng. Hành vi ứng xử của HS trường THPT Quỳnh Lưu 4 trên không gian mạng. Mức độ giáo dục HS về kĩ năng ứng xử trên không gian mạng. Thực trạng việc sử dụng không gian mạng của HS hiện nay. * Kết quả khảo sát thực trạng ➣ Khảo sát nhận thức của CBGV và HS về vai trò của tổ chức Đoàn, trong việc định hướng, nhận thức, xử lý thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN: Để khảo sát về nhận thức của CBQL, GV, và HS về vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận thức, xử lý thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN trường THPT Quỳnh Lưu 4 chúng tôi sử dụng câu hỏi số 1, 3 phụ lục 1, 2 đã thu được kết quả như sau: 14
Biểu đồ 1.1. Nhận thức của CBQL, GV và HS về vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng cho ĐVTN Kết quả khảo sát bảng 1.1 cho thấy: Có 70% CBQL, GV và có 76,9% HS nhận thức đầy đủ về vai trò của tổ chức Đoàn trong việc định hướng, nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng. Tuy nhiên vẫn còn 30% CBQL, GV và 22,1% có nhận thức chưa chính xác về vai trò của tổ chức này. Đây vừa là thuận lợi trong việc phát huy vai trò của tổ chức Đoàn vì đã có sự đồng thuận và nhất trí cao về mục tiêu giáo dục nhưng cũng là thực trạng mà chúng tôi cần quan tâm khi đề ra các giải pháp thực hiện đề tài. Khảo sát về mức độ giáo dục HS kĩ năng nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng của CBGV chúng tôi sử dụng câu hỏi số 2, phụ lục 1,2 và thu được kết quả như sau: Có đến 51,1% GV rất thường xuyên và thường xuyên tuyên truyền giáo dục HS về kĩ năng nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng. Và cũng có tới 48,9% GV không thường xuyên, thậm chí chưa bao giờ giáo dục HS về nội dung này. Điều đó cho thấy, GV chưa thật sự thấy được tầm quan trọng và tính cấp thiết của việc trang bị kĩ năng này cho HS. Biểu đồ 1.2. Mức độ giáo dục học sinh về kĩ năng nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng của GV. 15
Về hình thức giáo dục: GV cũng đã biết sử dụng khá nhiều hình thức để giáo dục kĩ năng này cho HS. GV có thể tuyên truyền bằng miệng vào 10 phút đầu giờ và giờ sinh hoạt lớp. Cũng có thể lồng ghép vào các hoạt động phong trào VHVN, TDTT. Hình thức được GV lựa chọn nhiều nhất là kết hợp với giáo dục TN,HN dưới cờ. Biểu đồ 1.3. Các hình thức giáo dục kĩ năng nhận biết, xử lý thông tin trên không gian mạng cho HS của GV ➣ Khảo sát hành vi ứng xử của HS trên không gian mạng: Để khảo sát về nhận thức và hành vi ứng xử của HS trên không gian mạng, chúng tôi đã sử dụng câu hỏi 1 và 2, kết quả thu được như sau: Biểu đồ 1.4. Nhận thức về văn minh trên không gian mạng và hành vi ứng xử của ĐVTN. Hầu hết các em chưa có được nhận thức đầy đủ về ứng xử văn minh trên không gian mạng. Chỉ có 15,8% HS nhận thức đầy đủ về ứng xử văn minh trên không gian mạng. Số còn lại các em chỉ hiểu một biểu hiện nhỏ của vấn đề này. Chính điều này sẽ dẫn đến thực trạng các em có những ứng xử sai trái trên không gian mạng. Có đến 40,7% các em sử dụng không gian mạng mọi lúc mọi nơi như một thói quen; Chỉ có 22,3% HS không có những biểu hiện ứng xử thiếu văn minh 16
trên không gian mạng; số còn lại đều có những biểu hiện ứng xử thiếu văn minh như: Hùa theo đám đông khi chưa hiểu rõ sự việc (8,4%); Đăng và chia sẻ thông tin khi chưa suy nghĩ và kiểm chứng (10,3%); Kích vào đường link và tệp lạ (18,3%). ➣ Thực trạng vai trò của tổ chức Đoàn, ĐVTN tại các trường THPT Quỳnh Lưu 4 trong việc định hướng, nhận thức, xử lý thông tin trên không gian mạng hiện nay: Để khảo sát nhận thức của HS về vai trò của tổ chức Đoàn tại trường THPT Quỳnh Lưu 4 chúng tôi đã tiến hành khảo sát ở câu hỏi số 3 và thu được kết quả như sau: Biểu đồ 1.5. Nhận thức của HS về vai trò của tổ chức Đoàn tại trường THPT Quỳnh Lưu 4. Qua số liệu hiển thị tại biểu đồ có thể thấy: Có đến 76,9% HS nhận thức được tầm quan trọng của tổ chức Đoàn. Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn 23,1% HS chưa thấy được vai trò của tổ chức này. Trường THPT Quỳnh Lưu 4, là một ngôi trường có bề dày 48 năm hình thành và phát triển. Đội ngũ cán bộ, GV ngày càng được chuẩn hóa, nâng cao trình độ, cơ sở vật chất hiện nay đã được cải thiện, chất lượng đầu vào của HS hằng năm cũng được tăng lên. Trường đóng trên địa bàn xã Quỳnh Châu, HS chủ yếu tập trung ở 6 xã bán sơn địa của huyện Quỳnh Lưu là Quỳnh Châu, Quỳnh Tam, Tân Sơn, Ngọc Sơn, Quỳnh Thắng, Tân Thắng. Đây là khu vực có kinh tế khá khó khăn, HS ở đây chủ yếu là con em gia đình thuần nông, nên về điều kiện học tập, trình độ sử dụng công nghệ thông tin cũng như nhận thức còn nhiều hạn chế. Sau khi tiến hành khảo sát nhu cầu của ĐVTN, và từ những thực trạng đã nêu trên, trong suốt quá trình hoạt động trong công tác Đoàn, tham gia tổ tư vấn tâm lý học đường và các hoạt động giáo dục (hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, ngoài giờ lên lớp)… chúng tôi luôn trăn trở, thường xuyên nghiên cứu tài liệu, theo dõi nhiều chính sách, chủ trương của Đảng, nhà nước và các cấp bộ Đoàn để tìm các giải pháp nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn, ĐVTN trong việc nhận biết, định 17
hướng, xử lý thông tin trên không gian mạng góp phần bảo vệ tư tưởng, nền tảng của Đảng. Từ năm học 2019 – 2020, chúng tôi bắt đầu áp dụng linh hoạt các giải pháp và thu được nhiều kết quả khả quan. Sau hai năm thực hiện, nhận thấy, chất lượng giáo dục, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, nhân cách, lối sống văn hóa cho ĐVTN, vai trò của tổ chức Đoàn, ĐVTN trong việc nhận biết, định hướng, xử lý thông tin trên không gian mạng được nâng cao rõ rệt, góp phần quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện của nhà trường và đặc biệt thực hiện theo đúng lộ trình, mục tiêu của Đảng, nhà nước, Bộ giáo dục, Trung ương Đoàn, Sở Giáo dục và Đào tạo đã đề ra. CHƯƠNG 2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC ĐOÀN, TRONG VIỆC ĐỊNH HƯỚNG, NHẬN BIẾT, XỬ LÝ THÔNG TIN TRÊN KHÔNG GIAN MẠNG CHO ĐVTN TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 1. Thuận lợi và khó khăn trước khi tiến hành đề tài Thuận lợi: Đây là đề tài mới, đúng chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, Đoàn cấp trên, phù hợp xu thế thời đại vì vậy được các tổ chức trong và ngoài nhà trường nhiệt tình hưởng ứng, hỗ trợ trong quá trình thực hiện đề tài. Sự bùng nổ của Internet và mạng xã hội đã khiến cho việc an toàn mạng trở thành một chủ đề quan trọng được nhiều người quan tâm. Do đó, có sự sẵn lòng hỗ trợ và tham gia từ cộng đồng giáo dục và phụ huynh. Tổ chức Đoàn, cũng như các tổ chức thanh niên khác, thường có kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục và văn hóa cho đoàn viên. Họ cũng có thể có nguồn lực và mối quan hệ để thực hiện các hoạt động liên quan đến an toàn mạng. Trường THPT Quỳnh Lưu 4 và Sở Giáo dục và Đào tạo đã nhận ra tầm quan trọng của việc giáo dục về an toàn mạng và sẵn lòng hỗ trợ trong việc triển khai các hoạt động. Có sự hỗ trợ từ các tổ chức và chuyên gia ngoại vi trong lĩnh vực giáo dục và an toàn mạng, giúp cung cấp kiến thức chuyên môn và tài nguyên hỗ trợ. Khó khăn: Mặc dù có sự tăng cường nhận thức về an toàn mạng, nhưng vẫn còn nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về các nguy cơ và biện pháp bảo vệ trên không gian mạng. Có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nguồn lực và đào tạo đủ để triển khai các chương trình giáo dục về an toàn mạng một cách hiệu quả. Một số phụ huynh có thể không nhận thức đúng mức độ nguy hại của mạng xã hội và Internet, và do đó có thể phản đối hoặc không hỗ trợ trong việc thực hiện các hoạt động giáo dục về an toàn mạng. 18
Một số đoàn viên thanh niên có thể không nhận thức được sự quan trọng của an toàn mạng do độ tuổi trẻ và thiếu kinh nghiệm, điều này có thể làm cho việc tiếp nhận thông tin trở nên khó khăn. Tuy nhiên, bằng sự hợp tác và nỗ lực chung từ tất cả các bên liên quan, những khó khăn này có thể được vượt qua để đạt được mục tiêu nâng cao vai trò của tổ chức Đoàn, đoàn viên thanh niên trong việc định hướng, nhận biết và xử lý thông tin trên không gian mạng. 2. Giải pháp 2.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động, tuyên tuyền, giáo dục cho cán bộ Đoàn, ĐVTN từ đầu năm học Tuyên truyền giáo dục là một trong những chức năng cơ bản của tổ chức Đoàn; thông qua công tác tuyên truyền giáo dục để tập hợp, vận động đoàn viên, thanh thiếu niên tạo nên sự thống nhất trong nhận thức, tư tưởng và hành động, phấn đấu thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ đề ra. Khi xây dựng kế hoạch hoạt động, tuyên truyền, giáo dục cần xác định mục đích, nội dung, hình thức tuyên truyền từng tháng, quý. Tôi xin đề xuất một kế hoạch chi tiết để xây dựng hoạt động, tuyên truyền và giáo dục cho cán bộ Đoàn ĐVTN từ đầu năm học nhằm định hướng việc xử lý thông tin trên không gian mạng cho học sinh: Bước 1: Xây dựng kế hoạch hoạt động * Phân tích tình hình cụ thể: - Tiến hành khảo sát hoặc phỏng vấn cán bộ Đoàn và ĐVTN để hiểu rõ về việc sử dụng mạng của họ và nhận diện các thách thức cụ thể. - Phân tích các xu hướng, vấn đề phổ biến và rủi ro liên quan đến việc sử dụng mạng của học sinh. * Thiết lập mục tiêu: - Tăng cường nhận thức về an toàn mạng, cung cấp kiến thức và kỹ năng xử lý thông tin trên mạng. - Đặt ra các chỉ tiêu đo lường để đánh giá hiệu quả của kế hoạch. * Lập kế hoạch chi tiết: - Phân chia kế hoạch thành các giai đoạn cụ thể như chuẩn bị, triển khai và đánh giá. - Xác định nguồn lực cần thiết bao gồm thời gian, nhân lực và ngân sách. 19
TT Nội Thời Lực Người Phương Địa Yêu Ghi dung gian, lượng chịu tiện, điểm, cầu cần chú tiến thời tham trách kinh hình đạt trình lượng gia nhiệm phí thức chính Mẫu: Kế hoạch hoạt động, tuyên truyền giáo dục cho cán bộ Đoàn, ĐVTN về an ninh mạng Bước 2: Tuyên truyền và giáo dục * Tổ chức buổi tập huấn và hội thảo - Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo với sự tham gia của các chuyên gia về an toàn mạng. - Cung cấp thông tin và kỹ năng cần thiết về việc định hướng, nhận biết và xử lý thông tin trên mạng. * Phát triển tài liệu giáo dục - Tạo ra các tài liệu, bài giảng, trò chơi hoặc video về an toàn mạng để sử dụng trong các hoạt động giáo dục. - Tùy chỉnh các tài liệu để phản ánh ngôn ngữ và nội dung phù hợp với đối tượng học sinh. * Xây dựng chiến dịch tuyên truyền - Tạo ra các poster, biểu ngữ, video clip và bài viết để lan truyền thông điệp về an toàn mạng trong cộng đồng học sinh. - Sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội để tiếp cận hiệu quả đối tượng học sinh. Bước 3: Thực hiện và đánh giá * Triển khai kế hoạch - Thực hiện các hoạt động và chương trình theo kế hoạch đã lập. - Tạo điều kiện để cán bộ Đoàn và ĐVTN tham gia tích cực và đồng lòng với mục tiêu chung. * Đánh giá và điều chỉnh - Tiến hành đánh giá định kỳ về hiệu quả của kế hoạch. - Thu thập phản hồi từ cán bộ và ĐVTN để điều chỉnh và cải thiện kế hoạch nếu cần. 20