Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng công nghệ thông tin vào việc giảng dạy một số hệ thống trong động cơ đốt trong và vấn đề bảo vệ môi trường

Chia sẻ: Bobietbay | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

56
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là rút kinh nghiệm hy vọng đề tài này sẽ tìm ra những giải pháp nhằm phát huy tốt việc ứng dụng Công nghệ thông tin trong giảng dạy phần cấu tạo và nguyên lý hoạt động các hệ thống trong động cơ đốt trong với vấn đề bảo vệ môi trường được tốt hơn. Với môn Công nghệ 11 phần động cơ đốt trong gắn liền các khái niệm, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các cơ cấu, các hệ thống nhưng vấn đề về chất thải của chúng ra ngoài môi trường còn là những điều mà chúng ta cần phải quan tâm hơn nữa khi giảng dạy về chúng. Một bước rất quan trọng để hình thành khái niệm và nguyên lý hoạt động của các hệ thống là dẫn dắt học sinh đi từ tư duy trừu tượng đến trực quan sinh động 3 nhưng không ra rời vấn đề về chất thải. Ở đây việc áp dụng các phương tiện dạy học hiện đại vào bài giảng là rất quan trọng, nó quyết định đến sự hình thành tư duy kỹ thuật cho học sinh tạo điều kiện cho việc lĩnh hội kiến thức và hình thành kỹ năng. Phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong việc tiếp thu kiến thức mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng công nghệ thông tin vào việc giảng dạy một số hệ thống trong động cơ đốt trong và vấn đề bảo vệ môi trường

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NINH BÌNH TRƯỜNG THPT BÌNH MINH ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Tên đề tài: SỬ DỤNG CNTT VÀO VIỆC GIẢNG DẠY MỘT SỐ HỆ THỐNG TRONG ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG VÀ VẤN ĐỀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Tác giả: Phạm Ngọc Kiên Đơn vị công tác: Trường trung học phổ thông Bình Minh Đề tài thuộc lĩnh vực: Giảng dạy môn Công nghệ 11 Ninh Bình, tháng 4 năm 2014
Phần I PHẦN MỞ ĐẦU 1/- Lý do chọn đề tài: Như chúng ta đã biết đối tượng nghiên cứu của Công nghệ là quá trình lao động kỹ thuật của con người. Đó là quá trình tác động vào thế giới tự nhiên để tạo ra sản phẩm phục vụ lợi ích của con người. Khi nghiên cứu về Kỹ thuật - Công nghệ cần phải đặt nó trong mối quan hệ với con người, với xã hội, với tự nhiên và môi trường theo quan điểm sinh thái học. Vì cuộc cách mạng Khoa học - Công nghệ đang đưa đến cho chúng ta những niềm hy vọng với cả những nỗi lo tai hoạ khôn lường cho nhân loại, tài nguyên bị cạn kiệt, môi trường bị ô nhiễm... Trong quá trình giảng dạy bộ môn này, với phần tìm hiểu cấu tạo và nguyên lý làm việc các hệ thống của động cơ đốt trong lồng ghép vào việc bảo vệ môi trường còn có nhiều khó khăn cả về vấn đề giảng dạy của người thầy, sự tiếp thu của học trò. Xuất phát từ tình hình thực tế hiện nay các trường đều chưa có đầy đủ các mô hình thực tế của động cơ, tài liệu về vấn đề ô nhiểm môi trường do động cơ gây nên nhưng lại được trang bị các thiết bị dạy học hiện đại đáp ứng với dạy học theo công nghệ hiện đại như máy chiếu đa năng, máy chiếu vật thể, máy tính phục vụ cho việc ứng dụng Công nghệ thông tin trong giảng dạy là rất phù hợp. Đó chính là lý do mà tôi chọn đề tài này. 2/- Mục đích của đề tài: Sau khi nghiên cứu, rút kinh nghiệm hy vọng đề tài này sẽ tìm ra những giải pháp nhằm phát huy tốt việc ứng dụng Công nghệ thông tin trong giảng dạy phần cấu tạo và nguyên lý hoạt động các hệ thống trong động cơ đốt trong với vấn đề bảo vệ môi trường được tốt hơn. Với môn Công nghệ 11 phần động cơ đốt trong gắn liền các khái niệm, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các cơ cấu, các hệ thống nhưng vấn đề về chất thải của chúng ra ngoài môi trường còn là những điều mà chúng ta cần phải quan tâm hơn nữa khi giảng dạy về chúng. Một bước rất quan trọng để hình thành khái niệm và nguyên lý hoạt động của các hệ thống là dẫn dắt học sinh đi từ tư duy trừu tượng đến trực quan sinh động 2
nhưng không ra rời vấn đề về chất thải. Ở đây việc áp dụng các phương tiện dạy học hiện đại vào bài giảng là rất quan trọng, nó quyết định đến sự hình thành tư duy kỹ thuật cho học sinh tạo điều kiện cho việc lĩnh hội kiến thức và hình thành kỹ năng. Phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong việc tiếp thu kiến thức mới. 3/- Khách thể, đối tượng nghiên cứu và khảo sát: Đối với bộ môn Công nghệ phổ thông. Đây là môn học phản ánh những thành tựu khoa học tương ứng, nhưng nó chịu sự quy định của những điều kiện dạy học. Nội dung dạy học trong trường phổ thông phải cơ bản, thiết thực, hiện đại đồng thời phải phù hợp với sự phát triển tâm sinh lý học sinh và đáp ứng yêu cầu tiến bộ khoa học - công nghệ và môi trường. Bởi lẽ trong quá trình giảng dạy tôi thấy học sinh rất khó hình dung về cấu tạo, nguyên lý hoạt động của các hệ thống ở động cơ đốt trong vì nó rất trìu tượng không nhìn thấy được và vấn đề ô nhiễm môi trường mà SGK ít đề cập tới. Đây cũng là những kiến thức quan trọng để học sinh nắm vững được cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các cơ cấu trong các hệ thống và cách bảo vệ môi trường khi nghiên cứu cũng như sử dụng động cơ. Khi giảng dạy bài này Giáo viên cần dạy theo phương pháp dạy học như thế nào để: + Học sinh nắm được cấu tạo chung của hệ thống, hiểu được các sơ đồ khối của các hệ thống, từ đó tìm hiểu được nguyên lý hoạt động của các hệ thống. + Học sinh biết được vấn đề ô nhiễm môi trường do động cơ tạo ra. + Học sinh hiểu bài, vận dụng kiến thức của để khảo sát thực tế. 4/- Nhiệm vụ của đề tài: - Qua nhiều năm công tác giảng dạy lớp 11 THPT, tôi cảm thấy có rất nhiều khó khăn cho học sinh trong quá trình tìm hiểu cấu tạo và nguyên lý làm việc của các hệ thống. Hiện nay việc ứng dụng Công nghệ thông tin trong giảng dạy đang là một bước đột phá để tìm ra phương pháp giảng dạy mới. Chính vì vậy việc nghiên cứu ứng dụng Công nghệ thông tin trong giảng dạy sẽ giúp học sinh nắm được cấu tạo nguyên lý hoạt động các Hệ thống của động cơ đốt trong 3
được dễ dàng hơn. Thời gian nghiên cứu từ năm học 2003 - 2004 khi tôi vào nghề đến nay thông qua các quá trình sau: - Qua mỗi bài soạn hàng năm của cá nhân, sau mỗi năm đều có sự chỉnh lý để nâng cao chất lượng bài soạn. - Qua quá trình dự giờ thăm lớp trao đổi với đồng nghiệp. - Qua quá trình kiểm tra đánh giá tín hiệu ngược của học sinh. - Qua quá trình tìm tòi tài liệu, mô hình động trên mạng Internet. 5/- Tác dụng của đề tài: Thứ nhất: Đề tài mong muốn được đóng góp một phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học trong trường THPT theo hướng tích cực lấy học sinh làm trung tâm và hưởng ứng phong trào của ngành đó là ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy cụ thể. Bởi lẽ chỉ có công nghệ thông tin khi trình bày thì các em mới hình dung ra được các khí thải của động cơ đưa ra ngoài môi trường như thế nào, vì hiện theo nhiều tài liệu thì tổng năng lượng sử dụng trên toàn thế giới thì động cơ đốt trong có chiếm khoảng 80% nên vấn đề bảo vệ môi trường là hết sức nóng bỏng. Đồng thời qua đó cũng tạo sự hứng thú cho các em học tập bộ môn kỹ thuật khô khan, trừu tượng nhằm thay đổi về nhận thức của các em học sinh khi tiếp cận với bộ môn khoa học kỹ thuật này. Thứ hai: Qua đề tài này, tác giả cũng mong muốn trong mỗi bài dạy có tích hợp về vấn đề ô nhiễm môi trường vào trong bài giảng bên cạnh việc truyền đạt kiến thức cho học sinh, bởi lẽ Môi trường có vai trò rất quan trọng đối với con người, nó tác động trực tiếp đến môi trường sống và sinh họat của con người. Chính vì vậy mà chúng ta cần phải có ý thức đối với môi trường. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường trong đó ô nhiễm do động cơ đốt trong gây là một trong nhưng nguyên nhân chính tác động trực tiếp đến môi trường. Theo một số tài liệu thì trong quá trình hô hấp con người ta hít thở không khí trong lành để tồn tại và phát triển. Khí được xem là sạch khi các thành phần chủ yếu: N2=78,08%, O2=20.95%, Argon (Ar)=0.9325%, CO2=0.03%, Neon 4
(Ne)=18,2.10-4%, He=5.2.10-4%, … Tuy nhiên khi các chất đó vượt quá giới hạn cho phép thì không khí bị ô nhiễm gây nguy hiểm đến sức khỏe của con người. Các chất độc hại trong khí thải của động cơ đốt trong là các chất chủ yếu gây ra ô nhiễm môi trường phát ra từ động cơ gây ô nhiễm môi trường không khí lớn nhất và nguy hại nhất, đặt biệt ở khu vực đô thị. Hầu hết các chất ô nhiễm môi trường (CO, HC, NOx, SOx, Pb, các loại bụi lơ lửng, bụi hạt...) đều được tạo thành do quá trình đốt cháy nhiên liệu trong động cơ xe cơ giới. Phần II NỘI DUNG CỦA ĐỀ TÀI Chương I: CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN 1/- Cơ sở khoa học của đề tài. Quan niệm giáo dục hiện nay với mục tiêu của giáo dục là: “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài ”, hướng tới công cuộc “Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nước” các trường THPT trong toàn quốc hiện nay đã và đang quan tâm tới việc nâng cao chất lượng giảng dạy và đổi mới phương pháp dạy học nhằm định hướng cho học sinh THPT về lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai. Đặc biệt là các môn khoa học tự nhiên, trong đó có môn Công nghệ đã từng bước đưa các đồ dùng dạy học hiện đại vào giảng dạy. Phát huy tính tích cực của học sinh, lấy học sinh là trung tâm. Vì vậy việc thay đổi phương pháp giảng dạy và nghiên cứu phương pháp giảng dạy để tiếp cận mang tính phù hợp với đối tượng học sinh, phù hợp với đặc trưng bộ môn là một vấn đề quan trọng. 2/- Cơ sở thực tiễn của đề tài này. a. Khảo sát thực tế đối tượng nghiên cứu: Trước đây căn cứ vào cách dạy trong sách giáo khoa là Giáo viên giảng dạy theo phương pháp thuyết trình nêu vấn đề, việc sử dụng rất ít ví dụ và mô hình trực quan, trang thiết bị thí nghiệm – thực hành trong nhà trường còn nhiều hạn chế làm cho học sinh rất khó hình dung ra cấu tạo, nguyên lý hoạt động của các hệ thống cũng như chất thải ra từ động cơ như khí thải, dầu bôi trơn.... 5
Dùng phương pháp thuyết trình, chỉ tập trung vào hình vẽ SGK sẽ không có hiệu quả cao trong việc lĩnh hội kiến thức, cách giảng dạy này học sinh khó hiểu gần như là áp đặt. Học sinh chưa thấy rõ bản chất của vấn đề. Không hiểu được quá trình chuyển động của các hệ thống như thế nào, Không hiểu được sự biến đổi năng lượng trong quá trình tiếp cận với kiến thức kỹ thuật. Trong quá trình lên lớp Giáo viên chỉ chú ý đến việc truyền đạt kiến thức cho học sinh mà coi nhẹ việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh. * Ưu điểm: Cách dạy cũ có ưu điểm là đơn giản, không đòi hỏi trang thiết bị dạy học ở mức độ cao, dễ thực hiện. * Hạn chế: - Học sinh tiếp nhận kiến thức gần như là áp đặt, chưa thấy được bản chất cụ thể. - Học sinh vẫn còn mơ hồ khi tìm hiểu nguyên lý hoạt động đặc biệt việc khó tưởng tượng quá trình hoạt động của các hệ thống. - Đối với Giáo viên giảng phần này sẽ thấy rất khó dạy cho học sinh hiểu bài. - Chưa tích hợp nội dung bảo vệ môi trường lồng ghép vào từng nội dung bài học cụ thể. Qua thực tế rút ra bài học từ chính bài giảng của mình và kết quả vận dụng kiến thức của học sinh theo từng năm học. Tôi thấy cần phải đổi mới phương pháp dạy học kết hợp với việc tích hợp nội dung bảo vệ môi trường trong việc giảng dạy phần các Hệ thống của động cơ đốt trong giúp cho các em học sinh tiếp cận cấu tạo, nguyên lý của các hệ thống này một cách đơn giản và rõ ràng hơn nhưng không quên vấn đề sinh thái của môi trường. Trong đề tài này, tôi mạnh dạn đưa ra những kiến thức, phương pháp của mình về hướng tiếp cận cấu tạo và nghiên cứu nguyên lý làm việc các hệ thống của Động cơ đốt trong dành cho học sinh lớp 11 THPT. b/ Đề xuất hướng dạy mới. 6
- Sử dụng kiến thức liên môn để tiếp cận, khắc sâu nội dung kiến thức bài giảng. - Dùng Powerpoint để thiết kế và trình chiếu bài giảng. - Học sinh quan sát hình ảnh để hình thành khái niệm về từng chi tiết cũng như cấu tạo chung của các hệ thống. - Cho học sinh quan sát phim hoạt hình, mô phỏng hoạt động của các hệ thống để nắm được nguyên lý hoạt động. - Dùng phần mềm Flash Player để thiết kế ảnh động từ đó liên hệ với thực tế để giáo dục ý thức bảo vệ môi trường. Chương II NHỮNG CĂN CỨ ĐỂ XÂY DỰNG NỘI DUNG ĐỀ TÀI 1/- Căn cứ vào chương trình tài liệu: Đối với phân phối chương trình của môn Công nghệ 11 các bài từ 25 đến bài 30 theo phương án sách giáo khoa mới chương trình phân ban nhìn chung là phù hợp giữa thời lượng phân phối và yêu cầu kiến thức cần đạt được. Khi trình bày nguyên lý hoạt động ở trong phần này kiến thức đều là trìu tượng, vì không nhìn thấy được quá trình hoạt động của các hệ thống, do vậy khiến học sinh khó tiếp thu bài. 2/- Căn cứ vào phương tiện dạy học của nhà trường: Đối với trường phổ thông việc đầu tư cho môn học này còn ít. Hiện nay trong tình hình thực tế ở trường THPT mô hình, tranh vẽ của chương trình Công nghệ 11 có nhưng ít và không đầy đủ đặc biệt là mô hình động vì vậy rất khó khăn cho việc ứng dụng Công nghệ thông tin trong giảng dạy. Hiện nay với trường THPT Bình Minh có 1 điều kiện thuận lợi là có máy chiếu đa năng, máy tính sách tay, có các phòng chuyên dùng cho việc tổ chức dạy bằng giáo án điện tử và một nhân viên phụ tá cho việc dạy lưu động ở các lớp nên việc ứng dụng công nghệ thông tin với bài giảng là rất thuận lợi. Nhưng với một trường THPT chỉ có hai bộ thiết bị như vậy là ít chưa đáp ứng được với 7
yêu cầu thực tế của công tác giảng dạy vì còn nhiều tiết trùng nhau không thực hiện được, Vì vậy cần phải trang bị thêm thì mới đáp ứng được yêu cầu đặt ra. 3/ Căn cứ vào tình hình học sinh trong trường phổ thông Một vấn đề cần quan tâm là đối tượng học sinh tôi trực tiếp giảng dạy là Học sinh ở vùng nông thôn nông nghiệp thuần tuý. Trình độ nhận thức các em không đồng đều, các em đại đa số không thích học môn Công nghệ. Mặt khác địa bàn khu vực còn chưa có nền công nghiệp phát triển. Như vậy việc áp dụng phương pháp dạy học mới để tiếp cận phù hợp với đối tượng học sinh là rất khó khăn. Tuy nhiên, với việc hình thành phương pháp học mới và quá trình quan sát các hình động sẽ có tác dụng cho học sinh cảm thấy hứng thú và yêu thích môn học, giúp cho các em được hình thành các khái niệm kỹ thuật và tiếp thu bộ môn khoa học kỹ thuật này. 4/ Căn cứ vào nội dung của từng bài dạy: Đối với từng nội dung của bài dạy việc truyền tải toàn bộ kiến thức trọng tâm theo yêu cầu của bài cần phải được quan tâm chú ý, vì nếu chúng ta không lựa chọn phù hợp thì việc tìm hiểu nguyên lý hoạt động thông qua sơ đồ sẽ gặp rất nhiều khó khăn và trìu tượng. Chính vì vậy việc ứng dụng Công nghệ thông tin vào bài dạy các em sẽ hiểu ngay được quá trình biến đổi năng lượng, đường đi của các hệ thống như thế nào chính là điều kiện để các em tiếp thu bài nhanh nhất, giúp cho các em nắm bắt ngay được các yêu cầu trọng tâm đặt ra của bài. Chương III CÁC GIẢI PHÁP CỤ THỂ CỦA NỘI DUNG ĐỀ TÀI A. HỆ THỐNG BÔI TRƠN CƯỠNG BỨC. 1/ Cấu tạo của hệ thống bôi trơn cưỡng bức: Giáo viên chụp hình ảnh cấu tạo của Hệ thống bôi trơn hình 25.1 SGK Công nghệ 11 chiếu trên Powerpoint giới thiệu cho học sinh quan sát và nắm được cấu tạo chung của hệ thống. 8
Sơ đồ cấu tạo của hệ thống bôi trơn cưỡng bức 1- Các te 2. Lưới lọc dầu 3. Bơm dầu 4. Van an toàn 5. Bầu lọc li tâm 6. Van khống chế dầu 7. Két làm mát 8. Đồng hồ đo áp suất 9. Đường dầu chính 10. Đường dầu bôi trơn trục khuỷu 11. Đường dầu bôi trơn trục cam Sau khi giới thiệu cho học sinh tìm hiểu về cấu tạo của hệ thống Giáo viên chuyển sơ đồ hình 25.1 SGK về sơ đồ khối để học sinh nắm được các bộ phận của hệ thống. Đồng thời giúp học sinh tìm hiểu nhiệm vụ của từng chi tiết trong hệ thống. Sơ đồ khối được thể hiện như sau: (Thiết kế cho chuyển động từng bộ phận đồng thời nêu công dụng của từng bộ phận đó trong hệ thống) như: - Các te dùng để chứa dầu bôi trơn. - Bơm dầu có nhiệm vụ tạo sự tuần hoàn của dầu trong hệ thống. - Bầu lọc dầu dùng để lọc sạn bẩn trong quá trình bôi trơn. - Két làm mát làm mát cho dầu khi nhiệt độ dầu cao. - Van 4 và van 6 giúp cho hệ thống làm việc được bình thường. 2/ Nguyên lý làm việc của hệ thống bôi trơn cưỡng bức: Giáo viên cho học sinh quan sát chuyển động của hệ thống bôi trơn trong từng trường hợp bằng hình ảnh Flash Player như sau: 9
Cho HS quan sát chuyển động theo sơ đồ khối để tìm hiểu các trường hợp: - Trường hợp 1 khi nhiệt độ dầu bôi trơn bình thường: Giáo viên dùng sơ đồ khối có các mũi tên tạo hiệu ứng chuyển động cho học sinh quan sát đường đi của dầu bôi trơn trong trường hợp làm việc bình thường. Học sinh sẽ dễ dàng nhận biết ngay được đường đi của dầu bôi trơn và chỉ ra được nguyên lý làm việc của hệ thống không thấy có gì khó khăn. Bơm dầu hút dầu từ Các te đẩy qua Bầu lọc, Khi nhiệt độ dầu bôi trơn còn thấp dầu khó đi qua két làm mát vì vậy van nhiệt mở để dầu đi đến đường dầu hính, đến bôi trơn cho các bề mặt ma sát sau đó trở về Các te. 10
Các bề mặt ma sát Đường dầu chính Két Làm mát Van 6 Van 4 Đường hồi dầu Bầu lọc Bơm dầu Đường hồi dầu Mô phỏng 1 Chuyển động của hệ thống trường hợp làm việc bình thường. - Trường hợp 2 khi dầu bôi trơn có nhiệt độ vượt quá giới hạn cho phép. Lúc này học sinh quan sát chuyển động của hiệu ứng trình chiếu trên Powerpoint sẽ thấy được khi dầu nóng quá giới hạn cho phép van 6 sẽ đóng lại và dầu đi qua két được làm mát trước khi đưa đến các bề mặt ma sát rồi trở về Các te. Chuyển động 2 được thể hiện như sau: Bơm dầu hút dầu từ các te qua bơm đẩy vào bầu lọc, lúc này nhiệt độ dầu cao lên loãng van 6 đóng lại toàn bộ dầu đi qua két làm mát được quạt gió làm mát rồi đến đường dầu chính để đi bôi trơn cho các bề mặt ma sát rồi trở về các te. 11
Các bề mặt ma sát Đường dầu chính Két làm Van 6 mát Van 4 Đường hồi dầu Bầu lọc Bơm Đường hồi dầu Các te dầu Mô phỏng 2 Chuyển động của hệ thống trường hợp dầu quá nóng. Các bề mặt ma sát Đường dầu chính Két làm mát Van 6 Van 4 Đường hồi dầu Bầu lọc Bơm Đường hồi dầu Các te dầu Mô phỏng 3 Chuyển động của hệ thống trường hợp áp suất dầu đường ống cao. 12
- Trường hợp 3 khi hệ thống bị quá tải do áp xuất dầu trong đường ống tăng lên để bảo vệ cho các thiết bị thì Van an toàn mở đưa dầu trở về trước bơm. Khi quan sát chuyển động Học sinh sẽ thấy ngay được van 4 mở dầu đi tắt về các te. Giáo viên cho học sinh quan sát một lần nữa toàn bộ 3 trường hợp xảy ra trong quá trình hoạt động của hệ thống bôi trơn cưỡng bức để học sinh nắm chắc được nguyên lý hoạt động của hệ thống. Kết luận: - Trường hợp làm việc bình thường: Khi động cơ làm việc, dầu bôi trơn được Bơm dầu hút từ Các te qua Bầu lọc, qua Van nhiệt đến Đường dầu chính để bôi trơn các bề mặt ma sát của Động cơ, sau đó trở về Các te. - Trường hợp nếu nhiệt độ dầu vượt quá giới hạn định trước, Van nhiệt đóng lại dầu sẽ chuyển qua Két làm mát, được làm mát trước khi chảy vào Đường dầu chính. - Trường hợp áp suất dầu trên các đường ống vượt quá mức cho phép, Van an toàn sẽ mở để 1 phần dầu chảy về trước Bơm dầu đảm bảo an toàn cho hệ thống. Lưu ý: - Khi động cơ chạy trong khoảng thời gia cho phép thì chất lượng dầu bôi trơn không đảm bảo nên chúng ta phải thay dầu bôi trơn cho động cơ. Vậy vấn đề xử lý dầu bơi trơn khi được thay ra như thế nào để đảm bảo không được ảnh hưởng tới môi trường. Giải pháp: -Xử dụng dầu nhớt vào việc tái sinh ra các sản phẩm khác như nhựa đường. - Xử dụng bentonite hoạt hóa để tái sinh dầu nhớt thải thành dầu nhớt gốc, giảm giúp cho việc nhập khẩu dầu gốc từ nước ngoài…. B. HỆ THỐNG CUNG CẤP NHIÊN LIỆU VÀ KHÔNG KHÍ TRONG ĐỘNG CƠ XĂNG 1/ Hệ thống cung cấp nhiên liệu dùng bộ chế hoà khí 13
a/ Tìm hiểu về cấu tạo của hệ thống nhiên liệu dùng bộ chế hoà khí - Học sinh đã được nghiên cứu sơ bộ về phần cấu tạo chung của động cơ đốt trong vì vậy yêu cầu học sinh quan sát hình vẽ sau Đường dẫn xăng Bầu lọc Đường dẫn không khí Không khí Đường hoà khí Bầu lọc xăng Bộ chế hoà Thùng xăng Bơm xăng khí Xi lanh Hình 1: Sơ đồ khối của hệ thống nhiên liệu dùng bộ chế hoà khí Dùng phương pháp đàm thoại để dẫn dắt học sinh hiểu được cấu tạo của hệ thống. ( So sánh giữa Xe máy và Ôtô, tại sao xe máy không cần có Bơm xăng). b/ Hoạt động tìm hiểu về nguyên lý làm việc của hệ thống. Giáo viên dùng sơ đồ khối trên Powerpoint sử dụng các hiệu ứng chuyển động cho học sinh quan sát hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí ở động cơ Xăng dùng bộ chế hoà khí. Đường dẫn màu đỏ thể hiện đường đi của nhiên liệu từ thùng chứa qua bầu lọc vào bơm rồi đến bộ chế hoà khí, sau khi có đường không khí dẫn vào rồi đến đường hoà khí vào xi lanh. Sau khi cho học sinh quan sát Giáo viên đặt các câu hỏi dẫn dắt học sinh đi tìm hiểu nguyên lý làm việc của hệ thống để học sinh tự xây dựng lên nguyên lý làm việc. Khi đó học sinh chưa hiểu được phần hoà khí trong bộ chế hoà khí diễn ra như thế nào? lúc này Giáo viên cho học sinh quan sát thêm hình vẽ sau sử dụng hiệu ứng chuyển động tạo thành hoà khí ở trong bộ chế hoà khí đơn giản như sau: 14
Po P1 Hình 2. Nguyên lý hoạt động của bộ chế hoà khí đơn giản. 2/ Hệ thống phun xăng a/ Tìm hiếu Cấu tạo của hệ thống phun xăng Giáo viên giới thiệu sơ đồ khối Trên POWERPOINT cho Học sinh quan sát và đặt các câu hỏi để học sinh nêu được nhiệm vụ của từng bộ phận trong hệ thống. Học sinh đã được nghiên cứu phần hệ thống dùng bộ chế hoà khí ở đây Giáo viên chỉ cần giới thiệu thêm sự khác biệt về mặt cấu tạo đó là sự thay thế bộ chế hoà khí bằng Bộ điều chỉnh áp suất, các cảm biến, bộ điều khiển phun và vòi phun xăng. 15
Bầu lọc KK Bộ cảm Bộ điều biến khiển phun Thùng Bầu lọc Bơm Bộ điều Vòi Đường ống xăng xăng xăng chỉnh a.s phun hút Xi lanh Đường xăng chính Đường không khí Động cơ Đường xăng hồi Đường hoà khí Đường điều khiển tín hiệu Hình 3. Sơ đồ khối hệ thống phun xăng b/ Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của hệ thống: Cho Học sinh quan sát chuyển động bằng cách dùng POWERPOINT tạo các hiệu ứng ở từng bộ phận chuyển động, Học sinh sẽ nắm ngay được đường đi của nhiên liệu và không khí, cũng như khi nào thì Bộ cảm biến sẽ điều khiển kim phun phun nhiên liệu vào trong đường ống hút. Trong phần trình bày nguyên lý làm việc của hệ thống này chỉ cần lưu ý điểm khác biệt so với hệ thống cung cấp nhiên liệu dùng bộ chế hoà khí đó là: + Hệ thống này có nhiều ưu điểm hơn vì nó tiết kiệm nhiên liệu sự hoà trộn nhiên liệu phù hợp với chế độ làm việc của động cơ, Nó đảm bảo cho động cơ làm việc bình thường khi góc đặt động cơ thay đổi tuỳ ý. ( Nếu có thể Giáo viên cho học sinh quan sát quá trình làm việc của hệ thống phun xăng bằng đoạn phim mô phỏng về quá trình phun xăng của động cơ của hãng xe For Việt nam) C. HỆ THỐNG CUNG CẤP NHIÊN LIỆU VÀ KHÔNG KHÍ TRONG ĐỘNG CƠ ĐIÊZEN 1/ Cấu tạo của hệ thống: Giáo viên vẽ sơ đồ khối hình 28.1 (SGK trang 124) trên Powerpoint để mô tả cấu tạo của hệ thống chỉ rõ từng bộ phận và nêu nhiệm vụ của chúng. So 16
sánh với động cơ xăng để chỉ ra sự khác biệt đó là: Bơm cao áp, Vòi phun, bầu lọc tinh, Đường hồi dầu rò rỉ. Bầu Lọc KK Thùng Bầu Bơm Bầu Bơm Vòi Xi nhiên lọc chuyển Lọc cao áp phun lanh liệu thô Nhiên liệu tinh Hình 1 Sơ đồ khối hệ thống cung cấp nhiên liệu động cơ Điêzen Giáo viên giới thiệu nhiệm vụ của từng bộ phận khác biệt so với hệ thống của động cơ xăng cụ thể là: + Bơm cao áp: Có nhiệm vụ cung cấp nhiên liệu với áp suất cao, đúng thời điểm và phù hợp với các chế độ làm việc của động cơ để vòi phun phun nhiên liệu vào xi lanh + Vòi phun có nhiệm vụ phun tơi nhiên liệu vào trong xi lanh để hoà khí diễn ra hoàn hảo, tạo điều kiện cho nhiên liệu bốc cháy thuận lơị. + Bầu lọc tinh lọc sạch cặn bẩn để bảo vệ cho Bơm cao áp và vòi phun. + Đường ống hồi dầu có nhiệm vụ đưa dầu rò rỉ ở Vòi phun và dầu thừa ở Bơm cao áp về thùng chứa. 2/ Nguyên lý làm việc: Giáo viên cho học sinh quan sát video hoạt động của hệ thống (Dùng liên kết đến Video hệ thống cung cấp nhiên liệu). 17
Trong quá trình cho học sinh quan sát Giáo viên giải thích các hoạt động của Video cho học sinh để Học sinh hiểu được nguyên lý làm việc. Lúc này Học sinh tạm thời công nhận nguyên lý hoạt động. Sau khi quan sát song Giáo viên quay trở lại sơ đồ khối trong SGK để xây dựng nguyên lý hoạt động bằng các câu hỏi giúp học sinh tìm hiểu nguyên lý làm việc của hệ thống. Bầu lọc KK Bầu lọc Bơm cao Vòi phun Xi lanh Tinh áp Bơm chuyển Bầu lọc Thùng Nhiên liệu thô nhiên liệu Hình 2 Sơ đồ khối hệ thống cung cấp nhiên liệu động cơ Điêzen 18
Giáo viên dùng hiệu ứng các đường dẫn chuyển động của mũi tên để học sinh nắm được nguyên lý hoạt động của hệ thống: Bắt đầu từ Bơm chuyển nhiên liệu sau đó các đường dẫn dầu chuyển động để đưa nhiên liệu và không khí vào xi lanh của động cơ. Học sinh kết hợp giữa 2 hoạt động Video và hiệu ứng trên sơ đồ khối sẽ nhanh chóng tìm ra nguyên lý hoạt động của hệ thống. Kết luận: Bơm chuyển nhiên liệu hút dầu từ thùng chứa qua bình lọc thô vào bơm rồi chuyển qua bình lọc tinh đến khoang hút của bơm cao áp. Cuối kỳ nén Bơm cao áp bơm lượng nhiên liệu với áp suất cao vào vòi phun để phun vào xi lanh động cơ. Nhiên liệu sẽ được hoà trộn với không khí đã bị nén tạo thành hỗn hợp hiên liệu dizen và không khí và tự bốc cháy. Lượng nhiên liệu thừa ở bơm cao áp và vòi phun sẽ theo đường hồi dầu trở về thùng chứa dầu. Chú ý: Trong quá trình giảng dạy cấu tạo cũng như nguyên lý hoạt động của hệ thấng cung cấp nhiên liệu ở động cơ xăng cũng như động cơ điêzen thì Giáo viên cần phải chú ý và hướng dẫn các em tới vấn đề khí thải của hai loại động cơ này. Bởi lẽ nhất là xu thế thời đại ngày nay mật độ động cơ đốt trong được sử dụng ở nước ta cũng như trên toàn thế giới là rất nhiều thì vấn đề chất thải và tiếng ồn được xem như là vấn nạn của toàn xã hội. Đặc biệt là ở nước ta, một nước còn nghèo, đang trên đà phát triển cộng thêm ý thức của người sử dụng động cơ, ý thức tiết kiệm của dân ta thì càng làm thêm môi trường bị ô nhiễm. Vì rằng đối với các nước phát triển thì động cơ chỉ được sử dụng và lưu hành có thời gian nhất định. Giải pháp: - Sử dụng nhiên liệu cho động cơ thân thiện với môi trường như khí ga, điện, nước để triết xuất ra khí Hidro để làm nhiên liệu, nhiên liệu sinh học... - Sử dụng động cơ đúng mục đích có ý thức không gây tiếng ồn nhất là đối với các thành phố lớn. 19
- Sử dụng động cơ theo đúng quy định về tuổi thọ không sử dụng động cơ quá hạn, điều chỉnh lưu lượng nhiên liệu đúng tiêu chuẩn, không quá tải trọng theo quy định. - Có thể tái sử dụng chất thải đã cháy vào các việc khác như: sấy khô sản phẩm… Chương IV KẾT QUẢ KHẢO NGHIỆM VÀ NHỮNG KIẾN NGHỊ ĐỀ XUẤT. 1/- Kết quả khảo nghiệm So sánh với kết quả những năm trước khi chưa vận dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy vào bài giảng về các hệ thống của động cơ đốt trong tôi thấy có sự chuyển biến rõ rệt trong tiếp thu kiến thức. Các em đã hiểu sâu sắc vấn đề, biết vận dụng kiến thức trong thực tế, không cảm thấy trìu tượng khi tìm hiểu cấu tạo và đặc biệt là nguyên lý hoạt động của Hệ thống. Trong giờ học các em sôi nổi tham gia trao đổi kiến thức, không nặng nề, phụ thuộc vào những kiến thức Giáo viên thuyết trình, Học sinh hiểu ngay bài trên lớp. Cụ thể tôi tiến hành khảo nghiệm trong năm học này với 2 lớp có khả năng nhận thức tốt nhất của khối 11 đó là 11K và 11M như sau: * Khảo nghiệm lần 1 với Bài . Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ xăng + Lớp 11M dạy trên lớp không sử dụng máy chiếu để dạy phần ‘Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ xăng ’, mà chỉ sử dụng tranh vẽ để truyền tải các nội dung trọng tâm của bài học và các vấn đề liên quan tới chất thải và tiếng ồn của động cơ. Trong quá trình giảng dạy Giáo viên phải dẫn dắt học sinh tìm hiểu cấu tạo, nguyên lý hoạt động của hệ thống đồng thời phải giải thích nhiều học sinh mới hiểu được phần nào về nội dung của bài học. + Lớp 11K dạy bằng máy chiếu mô phỏng cấu tạo và nguyên lý hoạt động của hệ thống. Giáo viên chỉ cần giới thiệu chuyển động kết hợp với giải thích các trường hợp, sau đó đặt câu hỏi yêu cầu học sinh trả lời ccacs kiến thức có liên 20