Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng phương pháp dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10

Chia sẻ: Hương Hoa Cỏ Mới | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:57

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của sáng kiến là làm cho người học phải tích cực hoạt động, được hoạt động, từ đó giúp họ chủ động, tự giác, biết tìm tòi, suy nghĩ và sáng tạo trong quá trình lĩnh hội tri thức để phát triển năng lực cá nhân. Để có được kiến thức mới, học sinh phải được hoạt động, quan sát, được tự do phát biểu, trao đổi, lựa chọn cách học; đồng thời tránh cho học sinh phải học lại những kiến thức khi học các môn khác nhau.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng phương pháp dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10

SỞ GD&ĐT NGHỆ AN TRƯỜNG THPT 1-5 ĐỀ TÀI “Sử dụng phương pháp dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10” Môn: Lịch sử Tác giả: Nguyễn Thị Giang Tổ bộ môn: Sử - Địa - GDCD - Thể dục - QPAN Thời gian thực hiện: Từ 9/2019 đến 3/2021 Số điện thoại: 0941.177.502 Nghĩa Đàn, tháng 03 năm 2021
MỤC LỤC TRANG Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu 2 3. Đối tượng, phương pháp, phạm vi nghiên cứu 2 3.1. Đối tượng nghiên cứu 2 3.2. Phương pháp nghiên cứu 3 3.3. Phạm vi nghiên cứu 3 Phần II. NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận 4 2. Thực trạng 4 2.1. Thuận lợi 4 2.2. Khó khăn 5 3. Thành công - Điểm mới, hạn chế 5 3.1. Thành công - Điểm mới 5 3.2. Hạn chế 6 4. Một số khái niệm 7 4.1. Dạy học theo dự án 7 4.2. Dạy học tích hợp liên môn 9 4.3. Sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong dạy học Lịch sử 10 10 5. Đặc điểm cơ bản của phương pháp dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong dạy học Lịch sử 10 12 6. Giải pháp 14 6.1. Các bước thực hiện giải pháp 14 6.2. Bài soạn minh họa 16 7. Kết quả kiểm chứng 41 7.1. Năm học 2019-2020 41 7.2. Năm học 2020-2021 42 Phần III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. Kết luận 44 2. Kiến nghị 44 TÀI LIỆU THAM KHẢO 45 PHỤ LỤC Phiếu điều tra - Mẫu 1 (dùng cho học sinh) Phiếu điều tra - Mẫu 2 (dùng cho giáo viên) Một số hình ảnh minh họa
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ đầy đủ BGDĐT Bộ Giáo dục và đào tạo SGDĐT Sở Giáo dục và đào tạo GDTrH Giáo dục trung học THPT Trung học phổ thông THCS Trung học cơ sở TT Thông tư
Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Cha ông xưa đã dạy: “Con người có tổ, có tông/ Như cây có cội như sông có nguồn”. Vậy nên, đã là người Việt Nam, dù ở địa vị nào, ở bất kỳ nơi đâu, hoàn cảnh nào cũng đừng quên cội nguồn dân tộc, phải nhớ đến quê hương, nơi chôn nhau cắt rốn, gốc rễ tổ tiên và xa hơn nữa là lịch sử nước nhà. Tiếp nối truyền thống, đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc, Bác Hồ đã nói: “Dân ta phải biết sử ta/ Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”. Vì vậy là giáo viên dạy môn Lịch sử, tôi tìm mọi phương pháp dạy học hay, hấp dẫn, lôi cuốn học sinh để nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử, làm sao để các em học sinh yêu thích môn Lịch sử nhất là Lịch sử Việt Nam và học môn Lịch sử ngày càng có hiệu quả hơn. Xuất phát từ những mong muốn trên, cùng với chỉ đạo của nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo: “tiếp tục đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ dạy học trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”. Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã nêu rõ quan điểm, chủ trương của Đảng “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học”, tiếp tục thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, mỗi thầy cô giáo là tấm gương đạo đức tự học và sáng tạo”. Vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy học là một trong những nhiệm vụ cấp bách của ngành cũng như của đất nước để thay đổi căn bản chất lượng nền giáo dục thích ứng với thời đại. Trong bối cảnh đất nước đang có những biến đổi mới về kinh tế, chính trị, đặt ra thách thức đối với nền giáo dục nói chung và môn Lịch sử nói riêng. Để giải quyết nhiệm vụ trên thì đổi mới phương pháp giảng dạy trong đó lấy người học là trung tâm hết sức quan trọng, qua đó khắc phục tình trạng “chán” học và để giảm tải cho học sinh khi học môn Lịch sử. Nhận thức rõ điều trên bản thân tôi đã có nhiều nỗ lực, rèn luyện, học hỏi đồng nghiệp các phương pháp dạy học mới nâng cao chất lượng giờ dạy phát huy tính tích cực và phát triển năng lực của học sinh. Một trong những phương pháp dạy học mới mà tôi áp dụng đó là phương pháp dạy học dự án kết hợp sử dụng dạy học liên môn. Vì vậy, tôi chọn đề tài nghiên cứu là “Sử dụng phương pháp dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10”. Mục đích là mong muốn rút ra kinh nghiệm cho bản thân và trao đổi học hỏi đồng nghiệp trong bộ môn Lịch sử để có những giờ dạy học hay và hiệu quả. Đồng thời qua đó tôi thay đổi kiểm tra đánh giá học sinh bằng cách thuộc lòng bài như trước bằng việc 1
đánh giá năng lực học sinh qua sản phẩm do học sinh tạo ra, cùng với đó là giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá di sản văn hóa địa phương và quốc gia. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài Với việc xác định đề tài nghiên cứu là “Sử dụng phương pháp dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10” nhằm: - Làm cho người học phải tích cực hoạt động, được hoạt động, từ đó giúp họ chủ động, tự giác, biết tìm tòi, suy nghĩ và sáng tạo trong quá trình lĩnh hội tri thức để phát triển năng lực cá nhân. Để có được kiến thức mới, học sinh phải được hoạt động, quan sát, được tự do phát biểu, trao đổi, lựa chọn cách học; đồng thời tránh cho học sinh phải học lại những kiến thức khi học các môn khác nhau. - Người dạy phải hướng tới phát huy tính chủ động, tích cực, hướng vào phẩm chất, khả năng của người học, phát triển ở người học kĩ năng, năng lực độc lập trong học tập và giải quyết vấn đề. Muốn đạt được mục đích đó thì phải có sự tương tác giữa học sinh và giáo viên trong quá trình dạy học. - Kiểm tra, đánh giá năng lực người học chuyển từ chú trọng kiểm tra kết quả ghi nhớ kiến thức sang coi trọng kết hợp kết quả đánh giá phong cách học và năng lực vận dụng kiến thức trong quá trình giáo dục, hướng tới phát triển năng lực của học sinh; coi trọng đánh giá để giúp đỡ học sinh về phương pháp học tập, động viên sự cố gắng, hứng thú học tập của học sinh trong quá trình dạy học. Thông qua kiểm tra, đánh giá giáo viên rút kinh nghiệm, điều chỉnh hoạt động dạy học và giáo dục ngay trong quá trình và kết thúc mỗi giai đoạn dạy học và giáo dục; kịp thời phát hiện những cố gắng, tiến bộ của học sinh để động viên, khích lệ; phát hiện những khó khăn chưa thể tự vượt qua của học sinh để hướng dẫn, giúp đỡ; đưa ra nhận định phù hợp về những ưu điểm nổi bật và những hạn chế của mỗi học sinh để có biện pháp khắc phục kịp thời nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động học tập, rèn luyện của học sinh. - Gắn liền giáo dục trong nhà trường với thực tiễn cuộc sống; góp phần hình thành năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trung học. - Tìm hiểu rõ ràng cách thức tiến hành sử dụng phương pháp dự án kết hợp dạy học liên môn trong môn Lịch sử 10. Để từ đó tôi có thể rút kinh nghiệm cho bản thân, học tập, trao đổi với đồng nghiệp về phương pháp dạy học Lịch sử có hiệu quả cao nhất. 3. Đối tượng, phương pháp, phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng là học sinh các lớp 10: 10A1, 10A9, 10A10 (năm học 2019-2020), các lớp trên tôi trực tiếp giảng dạy hiểu được từng năng lực của học sinh có học sinh giỏi, khá, trung bình, yếu, kém, học sinh thực sự chưa hứng thú với môn Lịch sử. Và khối lớp 10A1, 10A2, 10A5, 10A7, 10A9 trường THPT 1-5, huyện Nghĩa 2
Đàn, tỉnh Nghệ An; lớp 10C1 trường THPT Đông Hiếu, thị xã Thái Hòa, Nghệ An; lớp 10D trường THPT Cờ Đỏ, huyện Nghĩa Đàn, Nghệ An (năm học 2020-2021). 3.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp điều tra, phỏng vấn tọa đàm, thống kê. - Phương pháp nghiên cứu lí thuyết và dạy thực nghiệm trên lớp. - Phương pháp liên hệ, so sánh. - Phương pháp khảo sát, thực nghiệm, điền dã. - Phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát. 3.3. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài xoay quanh việc nghiên cứu cách thức tiến hành phương pháp dạy học dự án kết hợp tích hợp liên môn và sử dụng di sản văn hóa Việt Nam để phát huy tính tích cực cho học sinh trong tiết dạy học Lịch sử. - Các môn nghiên cứu: Lịch sử, Văn học, Địa lý, Giáo dục công dân.....các di sản văn hóa Việt Nam (Đền Hùng - Phú Thọ, Làng Vạc - Thị xã Thái Hòa - Nghệ An, Đền Cuông - Diễn Châu - Nghệ An, Thành nhà Hồ - Thanh Hóa; Đền Trần - Nam Định, ...) có liên quan trong Lịch sử lớp 10 (phần Lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỉ XIX). - Chương trình giáo dục trung học phổ thông. 3
Phần II. NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận Thực hiện chủ trương đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục; gắn liền giáo dục trong nhà trường với thực tiễn cuộc sống; góp phần hình thành năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trung học. Chương trình giáo dục định hướng phát triển năng lực người học (nay còn gọi là dạy học định hướng kết quả đầu ra) được bàn đến nhiều từ những năm 90 của thế kỉ XX và ngày nay đã trở thành xu hướng giáo dục quốc tế. Phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học không chỉ chú trọng, tích cực hóa hoạt động nhận thức mà còn chú ý rèn luyện kĩ năng, năng lực giải quyết vấn đề gắn với những tình huống khác nhau của cuộc sống thực tiễn. Bởi vì năng lực sẽ rất khó hình thành và phát triển nếu chỉ bằng con đường truyền giảng thụ động một chiều; kiến thức có thể được tiếp thu qua lời giảng, nhưng học sinh chỉ làm chủ được kiến thức, biết vận dụng kiến thức đó khi được trải nghiệm qua hoạt động. Đổi mới phương pháp dạy học để giúp người học không chỉ biết học, hiểu, ghi nhớ kiến thức mà quan trọng hơn phải biết cách học, cách sử dụng những tri thức đã học để giải quyết các tình huống do cuộc sống đặt ra. Tăng cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên-học sinh theo hướng hợp tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực cá nhân. Phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học sẽ làm gia tăng mức độ hoạt động, sự tương tác giữa học sinh với giáo viên và giữa học sinh với nhau trong giờ học Lịch sử. Tôi “Sử dụng phương pháp dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10” là một trong những phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học. 2. Thực trạng 2.1. Thuận lợi - Đảm nhận công tác giảng dạy lâu năm, về cơ bản tôi đã nắm được chuẩn kiến thức kĩ năng cần có của từng bài, từng chương, thấy được ưu điểm cũng như hạn chế của các bài/ chương được biên soạn trong chương trình SGK, của phương pháp dạy học truyền thống hay hiện đại, kiến thức liên môn, từ đó có thể định hướng lựa chọn nội dung, phương pháp dạy học phù hợp. - Tôi được nhà trường tạo điều kiện tham gia các đợt tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. - Nhà trường đã trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, phương tiện kĩ thuật như phòng học máy chiếu, tranh ảnh,…tạo điều kiện thuận lợi cho chúng tôi áp dụng phương pháp dạy học mới. - Học sinh cũng đã bắt đầu tiếp cận với cách học mới, chủ động, tích cực hơn trong học tập. 4
2.2. Khó khăn - Việc dạy học theo dự án còn khá mới mẻ với tôi, chỉ ở giai đoạn thử nghiệm, giáo viên phải tự mày mò là chủ yếu. - Việc xây dựng bài học theo dự án tích hợp liên môn kết hợp sử dụng di sản khá công phu nên mất rất nhiều thời gian công sức. - Đầu vào học sinh trường rất thấp, vì vậy rất nhiều học sinh cảm thấy khó khăn khi tiếp cận với phương pháp dạy học mới, năng lực và điều kiện sử dụng công nghệ thông tin của học sinh còn hạn chế do hoàn cảnh kinh tế gia đình cũng như việc trường đóng ở địa bàn trung du miền núi. 3. Thành công - Điểm mới, hạn chế 3.1. Thành công - Điểm mới * Đối với học sinh: Việc dạy học dự án án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam, tôi nhận thấy: - Đa số học sinh tích cực chuẩn bị chủ động tìm tòi kiến thức, chuẩn bị cách trình bày, học sinh hứng thú trao đổi. Qua đó giáo viên nhận thấy rõ những học sinh có những năng lực gì có thể phát triển. - Với phương pháp trên giúp học sinh phát triển kĩ năng tự tìm hiểu đơn vị kiến thức do giáo viên yêu cầu “Hoạt động lấy học sinh làm trung tâm”. Trong đó học sinh tìm hiểu kiến thức tạo ra sản phẩm của chính mình. Đây chính là điểm khác biệt lớn nhất giữa phương pháp dạy học dự án kết hợp dạy tích hơp liên môn với phương pháp dạy học truyền thống “lấy người thầy làm trung tâm”. - Giúp học sinh có kiến thức toàn diện, khắc sâu về đơn vị kiến thức được cung cấp, làm nổi bật trọng tâm của bài học. - Cốt lõi của phương pháp dạy học hướng tới sự chủ động, tích cực của học sinh chống lại thói học thụ động. Đặc trưng cơ bản của phương pháp này là: + Dạy - học thông qua tổ chức học sinh. + Dạy - học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học. + Tăng cường học tập cá thể với học tập hợp tác. + Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò. - Với phương pháp, trên học sinh chủ động khai thác kiến thức và lĩnh hội kiến thức liên môn như Văn học, Địa lí, Giáo dục công dân, Sinh học, Hóa học, Vật lý,... tìm hiểu về di sản văn hóa có liên quan trong bài. Đồng thời giúp học sinh tự hình thành, phát triển năng lực thực hành và tự giải quyết vấn đề. Phương pháp mới này tăng các hoạt động trải nghiệm, đi điền dã tạo hứng thú cho học sinh khi học môn Lịch sử. Sau mỗi hoạt động trải nghiệm học sinh thực sự được “sống trong lịch sử dân tộc”, học sinh tự khắc sâu kiến thức trong bài học. Đặc biệt, hiện nay bộ giáo dục đang thực hiện đổi mới trong giáo dục cho học sinh chọn tổ hợp 5
môn khoa học tự nhiên và tổ hợp môn khoa học xã hội càng cần thiết sử dụng phương pháp nêu trên. - Đồng thời qua dạy học đã hình thành ý thức, trách nhiệm cho học sinh về bảo tồn các di sản văn hóa Việt Nam, yêu quê hương đất nước. * Đối với giáo viên: - Ban đầu có chút khó khăn do việc phải tìm hiểu sâu hơn những kiến thức thuộc các môn học khác. Tuy nhiên khó khăn này chỉ là bước đầu vì trong quá trình dạy học về chuyên môn của mình, giáo viên vẫn thường xuyên phải dạy những kiến thức có liên quan đến các môn học khác vì vậy đã có sự am hiểu về kiến thức liên môn. - Mặt khác, với phương pháp dạy học này, vai trò của giáo viên không còn là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ chức, kiểm tra định hướng hoạt động học của học sinh ở cả trong và ngoài lớp học vì vậy giáo viên các bộ môn liên quan có điều kiện chủ động trong sự phối hợp, hỗ trợ nhau trong dạy học. Như vậy, với phương pháp dạy học này, không những giảm tải cho giáo viên trong dạy môn học của mình mà còn góp phần nâng cao kiến thức kĩ năng sư phạm cho giáo viên. - Học sinh chủ động tìm hiểu kiến thức đóng vai trò trợ giảng nhí cho giáo viên, đồng thời giáo viên cũng nhàn hơn trong việc truyền thụ kiến thức. 3.2. Hạn chế Sử dụng phương pháp dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10 chưa có tài liệu chính thống nào hướng dẫn. Các phương pháp trên phần lí thuyết được viết riêng lẻ một cách chung chung qua mạng, hoặc qua các lớp tập huấn. Trên thực tế chưa có đề tài nào nghiên cứu phương pháp trên áp dụng trong bộ môn Lịch sử lớp 10. * Đối với giáo viên: - Trước kia đa số giáo viên chỉ quen dạy học với phương pháp truyền thống “đọc và ghi chép”. Việc sử dụng phương pháp dự án giao việc trước cho học sinh tìm hiểu kết hợp với kiến thức liên môn có khi chưa được tiến hành đúng chuẩn theo các bước, nên không tránh khỏi việc hiểu chưa đúng, chưa đầy đủ về mục đích, ý nghĩa cũng như cách thức tổ chức dạy học dự án kết hợp dạy liên môn. - Khi tiến hành sử dụng phương pháp dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam không phù hợp với bài học truyền thụ lí thuyết mang tính trừu tượng mà chỉ phù hợp với những bài có nội dung kiến thức nhất định trong điều kiện cho phép. Vì vậy, khi sử dụng phương pháp dạy học này phải phù hợp với nội dung từng bài có thể áp dụng được. - Việc dạy dự án kết hợp dạy liên môn là một chủ trương mới, nên giáo viên không được trang bị kiến thức tốt sẽ gặp nhiều khó khăn khi hướng dẫn học sinh thực hiện. Ngoài ra, trong chương trình sách giáo khoa hiện tại, giáo viên phải mất 6
nhiều thời gian hơn để tìm những nội dung liên môn phù hợp, những di sản văn hóa liên quan đến bài, đồng thời phải phân chia thời lượng dạy hợp lý, đảm bảo đủ chương trình theo phân phối chương trình của bộ. * Đối với học sinh: - Các em phần lớn vẫn còn theo xu hướng thụ động, không tích cực, không chủ động cho việc chuẩn bị, tìm hiểu, khai thác kiến thức ở nhà. Vì vậy, công việc giáo viên phân công cho các em trong thực hiện theo phương pháp dự án gặp nhiều khó khăn, hoặc những kiến thức liên môn với môn khác như Văn học, Giáo dục công dân, Địa lý, Hóa học, Sinh học, các di sản văn hóa...của các em còn mờ nhạt, không đủ hiểu và phân tích làm sáng tỏ các sự kiện lịch sử có tác động qua lại ảnh hưởng trực tiếp đến sự sáng tạo văn hóa, nghệ thuật, khoa học kĩ thuật... - Hơn thế nữa do ít tiết học, giáo viên môn Lịch sử phải dạy nhiều lớp trên tuần. Vì vậy, việc phân phối thời gian học tập và hướng dẫn của thầy cô còn chưa hợp lí, nên các em không có thời gian để chuẩn bị tốt cho các hoạt động học tập. - Ngoài ra còn do thái độ của học sinh đối với môn Lịch sử là môn phụ, nên không mặn mà khi được phân công nhiệm vụ. - Tài liệu nhà trường còn ít, có thể phải tốn kinh phí khi học sinh chuẩn bị như mua giấy in, bút viết bảng phụ, dã ngoại… Có thể nói, bất kể một phương pháp dạy học nào cũng đều có những ưu điểm và nhược điểm của nó. Nhưng những nhược điểm khi mới sử dụng phương pháp dạy học dự tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10 rất nhỏ, mang tính chủ quan hoàn toàn có thể khắc phục được để có giờ dạy Lịch sử hiệu quả cao. 4. Một số khái niệm 4.1. Dạy học theo dự án 4.1.1. Khái niệm dạy học dự án Dạy học theo dự án là một hình thức dạy học trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, có tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lực cao trong toàn bộ quá trình học tập, từ việc xác định mục đích, lập kế họach, đến việc thực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Làm việc nhóm là hình thức cơ bản của dạy học dự án. Dạy học dự án là phương pháp dạy học lấy học sinh là trung tâm, giúp học sinh phát triển kĩ năng tự tìm hiểu đơn vị kiến thức do giáo viên yêu cầu. Trong dạy học dự án, giáo viên giao công việc cho các nhóm học sinh, khuyến khích học sinh tìm hiểu kiến thức tạo ra sản phẩm của chính mình. Giáo viên phải xây dựng bộ câu hỏi khung theo chuẩn kiến thức kĩ năng và hệ thống câu hỏi tư duy nhằm phát triển tính tư duy sáng tạo của học sinh. Tuy vậy, trong quá trình thực hiện dự 7
án có nội dung kiến thức Lịch sử liên quan như lĩnh vực Văn học, Địa lí, Hóa học, Sinh học....Vì vậy việc kết hợp phương pháp dạy học dự án kết hợp dạy tích hợp liên môn là rất cần thiết giúp người học hiểu một cách toàn diện nhất về đơn vị kiến thức được cung cấp. 4.1.2. Các bước tiến hành dạy học dự án Bước 1: Chọn đề tài, chia nhóm - Tìm trong chương trình học tập các nội dung cơ bản có liên quan hoặc có thể ứng dụng vào thực tế. - Phát hiện những gì tương ứng đã và đang xảy ra trong cuộc sống. Chú ý vào những vấn đề lớn mà xã hội và thế giới đang quan tâm. - Giáo viên phân chia lớp học thành các nhóm, hướng dẫn người học đề xuất, xác định tên đề tài. Đó là một dự án chứa đựng một nhiệm vụ cần giải quyết, phù hợp với các em, trong đó có sự liên hệ nội dung học tập với hoàn cảnh thực tiễn đời sống xã hội. Giáo viên cũng có thể giới thiệu một số hướng đề tài để người học lựa chọn. Bước 2: Xây dựng đề cương dự án - Giáo viên hướng dẫn người học xác định mục đích, nhiệm vụ, cách tiến hành, kế hoạch thực hiện dự án; xác định những công việc cần làm, thời gian dự kiến, vật liệu, kinh phí… - Xác định mục tiêu học tập cụ thể bằng cách dựa vào chuẩn kiến thức và kĩ năng của bài học/chương trình, những kĩ năng tư duy bậc cao cần đạt được. - Việc xây dựng đề cương cho một dự án là công việc hết sức quan trọng vì nó mang tính định hướng hành động cho cả quá trình thực hiện, thu thập kết quả và đánh giá dự án. Bước 3: Thực hiện dự án - Các nhóm phân công nhiệm vụ cho mỗi thành viên. - Các thành viên trong nhóm thực hiện kế hoạch đã đề ra. Khi thực hiện dự án, các hoạt động trí tuệ và hoạt động thực hành, thực tiễn xen kẽ và tác động qua lại với nhau; kết quả là tạo ra sản phẩm của dự án. - Học sinh thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau rồi tổng hợp, phân tích và tích lũy kiến thức thu được qua quá trình làm việc. Như vậy, các kiến thức mà người học tích lũy được thử nghiệm qua thực tiễn. Bước 4: Thu thập kết quả - Kết quả thực hiện dự án có thể được viết dưới dạng dạng ấn phẩm (bản tin, báo, áp phích, thu hoạch, báo cáo…) và có thể được trình bày trên Power Point, hoặc thiết kế thành trang Web… 8
- Tất cả học sinh cần được tạo điều kiện để trình bày kết quả cùng với kiến thức mới mà họ đã tích lũy thông qua dự án (theo nhóm hoặc cá nhân). - Sản phẩm của dự án có thể được trình bày giữa các nhóm người học, giới thiệu trước lớp, trong trường hay ngoài xã hội. Bước 5: Đánh giá dự án, rút kinh nghiệm - Giáo viên và người học đánh giá quá trình thực hiện và kết quả dự án dựa trên những sản phẩm thu được, tính khúc chiết và hợp lý trong cách thức trình bày của các em. - Giáo viên hướng dẫn người học rút ra những kinh nghiệm cho việc thực hiện các dự án tiếp theo. - Kết quả dự án có thể được đánh giá từ bên ngoài. 4.2. Dạy học tích hợp liên môn 4.2.1. Khái niệm tích hợp liên môn Dạy học tích hợp liên môn là dạy học những nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học. “Tích hợp” là nói đến phương pháp và mục tiêu của hoạt động dạy học còn “liên môn” là đề cập tới nội dung dạy học. Ở mức độ thấp thì dạy học tích hợp mới chỉ là lồng ghép những nội dung giáo dục có liên quan vào quá trình dạy học. Ở mức độ tích hợp cao là xử lý các nội dung kiến thức trong mối liên quan đến nhau, bảo đảm cho học sinh vận dụng được tổng hợp các kiến thức đó một cách hợp lý để giải quyết các vấn đề trong học tập, trong cuộc sống, đồng thời tránh việc học sinh học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau. Các chủ đề tích hợp liên môn có tính thực tiễn nên sinh động, hấp dẫn, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh. Học các chủ đề tích hợp liên môn, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc, nhờ đó năng lực và phẩm chất của học sinh được hình thành và phát triển. Dạy học tích hợp liên môn là hình thức tìm tòi những nội dung kiến thức giao thoa các môn học khác với bộ môn Lịch sử. Học sinh hiểu sự kiện lịch sử một cách liên tục, khắc phục tính rời rạc trong kiến thức lịch sử. Trong quá trình thực hiện dự án, giáo viên cung cấp bộ câu hỏi khung thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng, những câu hỏi tư duy, tổng quát; ngoài ra giáo viên cần phải cung cấp chủ đề dạy học liên môn với bộ môn khác giúp học sinh tự hoàn chỉnh sản phẩm trước khi thuyết trình trên lớp. Bài học thiết kế theo dự án tích hợp liên môn thông thường được tổ chức theo nhóm học sinh với sự hướng dẫn của thầy cô để hiểu sâu rộng nội dung kiến thức. Một dự án tích hợp liên môn có tính khả thi khi ý đồ thiết kế nội dung cần học của giáo viên được học sinh thực hiện được. Vì vậy, giáo viên cần hướng dẫn học sinh cần thực hiện công việc gì để đảm bảo hoàn thành sản phẩm tốt nhất có hiệu quả. 9
4.2.2. Các bước tiến hành trong dạy học tích hợp liên môn Bước 1: Xác định chủ đề, vấn đề Xác định vấn đề giao nhiệm vụ cho học sinh thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau như: giải thích một sự kiện, hiện tượng trong tự nhiên hay xã hội; giải quyết một tình huống trong học tập hay trong thực tiễn,... dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Từ nhiệm vụ cần giải quyết, học sinh huy động kiến thức, kĩ năng còn chưa biết, nhưng hi vọng có thể tìm tòi, xây dựng, diễn đạt được. Lúc này vấn đề đối với học sinh xuất hiện, dưới sự hướng dẫn của giáo viên vấn đề đó chính thức được diễn đat. Bước 2: Giải pháp và kế hoạch giải quyết vấn đề Sau khi xác định vấn đề, học sinh hoạt động độc lập giải quyết vấn đề. Trong quá trình đó phải có sự định hướng của giáo viên để học sinh có thể đưa ra các giải pháp theo suy nghĩ của học sinh. Thông qua trao đổi, thảo luận dưới sự định hướng của giáo viên, học sinh xác định các giải pháp khả thi, bao gồm cả việc học kiến thức mới phục vụ cho giải quyết vấn đề đặt ra, đồng thời xây dựng kế hoạch thực hiện. Bước 3: Thực hiện kế hoạch giải quyết vấn đề Học sinh diễn đạt, trao đổi với các bạn trong nhóm về kết quả thu được, từ đó có thể điều chỉnh hoàn thiện vấn đề. Nếu phải hình thành kiến thức mới để giải quyết vấn đề thì giáo viên có vai trò giúp học sinh xây dựng kiến thức mới của bản thân trên cơ sở đối chiếu kiến thức, kinh nghiệm sẵn có với những hiểu biết mới, kết nối, sắp xếp kiến thức cũ và mới để đưa ra kết luận về vấn đề. Trong quá trình hoạt động giải quyết vấn đề, dưới sự hướng dẫn của giáo viên, hành động của học sinh được định hướng phù hợp với tiến trình nhận thức khoa học. Bước 4: Trình bày và đánh giá kết quả Sau khi học sinh thực hiện giải quyết vấn đề dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh trình bày tranh luận, bảo vệ kết quả thu được. Học sinh ghi nhận kiến thức mới và vận dụng trong thực tiễn cũng như trong các bài học khác. 4.3. Sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong dạy học Lịch sử 10 4.3.1. Khái niệm di sản văn hóa Di sản văn hóa là di sản của các hiện vật, các thuộc tính phi vật thể của một nhóm hay xã hội được kế thừa từ các thế hệ trước, đã duy trì đến hiện nay và dành cho các thế hệ mai sau. Di sản văn hóa bao gồm tài sản văn hóa (như các tòa nhà, cảnh quan, di tích, sách, tác phẩm nghệ thuật, và các hiện vật), văn hóa phi vật thể (như văn hóa dân gian, truyền thống, ngôn ngữ và kiến thức) và di sản tự nhiên (bao gồm cảnh quan có tính văn hóa quan trọng và đa dạng sinh học). 10
4.3.2. Đặc điểm của di sản văn hóa Việt Nam Có thể nói di sản văn hóa Việt Nam là kết tinh của hơn 54 dân tộc anh em trên dải đất hình chữ S. Trải qua quá trình lịch sử lâu đời, được kế thừa và sáng tạo qua nhiều thế hệ. Di sản văn hóa Việt Nam là bức tranh đa dạng văn hóa, là tài sản quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Di sản văn hóa Việt Nam có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của nhân dân ta. Di sản văn hóa Việt Nam là những giá trị sáng tạo từ việc học hỏi, giao lưu và kế thừa từ các nền văn hóa, văn minh của nhân loại. Những giá trị đó là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa văn hóa và văn minh của nhân loại với nền văn hóa bản địa lâu đời của các dân tộc Việt Nam. Di sản văn hóa Việt Nam gồm văn hóa vật thể và phi vật thể: Di sản văn hóa vật thể là sản phẩm vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, bao gồm di tích lịch sử-văn hóa, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia. Di sản văn hóa phi vật thể là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân, vật thể và không gian văn hóa liên quan, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, bao gồm: Tiếng nói, chữ viết của các dân tộc Việt Nam; Ngữ văn dân gian, bao gồm: Sử thi, ca dao, dân ca, tục ngữ, hò, vè, câu đố, truyện cổ tích, truyện trạng, truyện cười, truyện ngụ ngôn, hát ru và các biểu đạt khác được chuyển tải bằng lời nói hoặc ghi chép bằng chữ viết; Nghệ thuật trình diễn dân gian, bao gồm: Âm nhạc, múa, hát, sân khấu và các hình thức trình diễn dân gian khác; Tập quán xã hội, bao gồm luật tục, hương ước, chuẩn mực đạo đức, nghi lễ và các phong tục khác; Lễ hội truyền thống; Nghề thủ công truyền thống; Tri thức dân gian. 4.3.3. Các bước tiến hành khi dạy học sử dụng di sản văn hóa Việt Nam Bước 1: Cần xác định đúng nghĩa của di sản đối với hoạt động dạy học bộ môn Lịch sử trong nhà trường. Theo đó, sử dụng di sản trong dạy học giúp cho quá trình học tập của học sinh trở nên hấp dẫn hơn, học sinh hứng thú học tập và hiểu sâu sắc hơn về sự kiện lịch sử, phát triển tư duy độc lập sáng tạo, giáo dục tư tưởng, đạo dức học sinh. Bước 2: Xác định đúng và sưu tầm tư liệu những di sản thường được sử dụng trong dạy học Lịch sử. Học sinh có thể sưu tầm qua mạng internet hoặc nếu có thể tìm hiểu trực tiếp các di sản văn hóa nếu địa phương mình có. Bước 3: Đảm bảo tuân thủ các yêu cầu về sử dụng di sản trong dạy học. Cụ thể là cần đảm bảo mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông và mục tiêu giáo dục di sản; xác định nội dung và thực hiện các bước chuẩn bị chu đáo; phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm; kết hợp đa dạng các hình thức tổ chức thực hiện. Bước 4: Hoàn thiện hồ sơ dạy học dựa trên kết quả thu thập và xử lý các nguồn thông tin tư liệu. 11
Bước 5: Kiểm tra, đánh giá việc sử dụng di sản trong dạy học. Giáo viên và học sinh cùng tiến hành nội dung bài học trên lớp. Phương pháp trình bày miệng; phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan; phương pháp dạy học nêu vấn đề; phương pháp dạy học theo dự án; sử dụng công nghệ thông tin. Quan sát việc thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh cùng những sản phẩm cụ thể, ta có thể nhận biết mức độ hoàn thành nhiệm vụ của các em và nhận biết thái độ của học sinh trước các hoạt động với di sản. 5. Đặc điểm cơ bản của phương pháp dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10 Qua nghiên cứu Dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10 tôi rút ra những đặc điểm chung của phương pháp trên như sau: * Học sinh là trung tâm của quá trình dạy học Dạy học dự án tích hợp liên môn đưa học sinh vào những nhiệm vụ thiết kế, chuẩn bị kiến thức tạo ra sản phẩm cho chính mình. Để đạt được điều đó, giáo viên và học sinh cần kết hợp thực hiện hai nhiệm vụ: Một là giáo viên thiết kế các tình huống được đặt ra từ nội dung khách quan của bài dạy phù hợp với trình độ tiếp cận của học sinh; Hai là giáo viên tổ chức các hoạt động, các thao tác tương ứng với các tình huống do giáo viên sắp xếp tổ chức hợp lí, giúp học sinh khai thác, lĩnh hội kiến thức một cách tích cực và sáng tạo. Học sinh tự tìm hiểu và tự quyết định mức độ hoàn thành dự án. Học sinh hợp tác làm việc nhóm phát huy khả năng của mỗi cá nhân trong nhóm, trong đó giáo viên hướng dẫn học sinh các hoạt động. * Dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10 phải xác định mục tiêu bài học-chuẩn kiến thức kĩ năng Khi thực hiện phương pháp dự án kết hợp với liên môn nội dung phải đáp ứng yêu cầu chung trong chuẩn kiến thức kĩ năng. Giáo viên xây dựng dự án xác định tâm điểm tổ chức tích hợp như các chủ đề, khái niệm, hiện tượng và các vấn đề thời sự. Khi kết hợp với liên môn cần chú ý 3 nguyên tắc khi tích hợp liên môn là: - Tích hợp môn học là sử dụng ít nhất hai môn học trở lên để giải thích bổ sung cho nhau để tạo ra một hình ảnh thực tế hoặc giải quyết một vấn đề phức hợp mà nó không thể giải quyết bởi duy nhất một môn học. - Tích hợp là sự hợp tác giữa các môn học. Sự tương tác giữa các môn học là sự quy chiếu các kiến thức, kĩ năng trong tiến trình giải quyết vấn đề. - Kết quả đạt được trong quá trình tích hợp và hợp tác được thể hiện dưới dạng tổng quát. Từ việc xác định nguyên tắc của dạy học liên môn cần xây dựng mục tiêu bài học, tìm ra nội dung chung có liên quan đến nhau. Việc vận dụng kiến thức liên môn phải đảm bảo nội dung và cấu trúc đặc thù nhưng không gò bó, các di sản văn 12
hóa có liên quan trong bài phải phục vụ nội dung học tập. Học sinh được định hướng vào mục tiêu bài học, giáo viên lựa chọn hình thức dạy, lập kế hoạch đánh giá, tổ chức quá trình dạy và học. Kết quả của dự án chính là sản phẩm của học sinh phải thể hiện được nội dung và mục tiêu bài học. * Dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10 được định hướng theo bộ câu hỏi khung phân hóa năng lực người học Bộ câu hỏi định hướng giúp học sinh kết nối những khái niệm cơ bản trong cùng một môn học hoặc giữa các môn học với nhau. Học sinh được giới thiệu về dự án thông qua hệ thống câu hỏi cốt lõi, câu hỏi gợi mở thúc đẩy học sinh hiểu tất cả các lĩnh vực môn học tham gia liên môn. Các câu hỏi này tạo điều kiện để định hướng việc học tập của học sinh thông qua các vấn đề kích thích tư duy, gắn các mục tiêu của dự án với các mục tiêu học tập và chuẩn của chương trình. Bộ câu hỏi khung bao gồm: Câu hỏi khái quát, là những câu hỏi mở, có phạm vi rộng, kích thích sự khám phá, nhắm đến những khái niệm lớn và lâu dài, đòi hỏi các kĩ năng tư duy bậc cao và thường có tính chất liên môn. Câu hỏi bài học, là những câu hỏi mở có liên hệ trực tiếp với dự án hoặc bài học cụ thể, đòi hỏi các kĩ năng tư duy bậc cao, hỗ trợ lời giải cho câu hỏi tổng quát. Câu hỏi bài học giúp học sinh tự xây dựng câu trả lời và hiểu biết của bản thân về những khái niệm cốt lõi của dự án. Câu hỏi nội dung là những câu hỏi đóng, có các câu trả lời “đúng” được xác định rõ ràng, trực tiếp hỗ trợ việc dạy và học các kiến thức cụ thể, thường có liên quan đến các định nghĩa hoặc yêu cầu nhớ lại thông tin. Từ ba dạng câu hỏi trên nhằm định hướng, phân hóa năng lực người học. * Dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10 đòi hỏi hình thức đánh giá đa dạng và đánh giá thường xuyên Ngay từ khi tiến hành dự án thì giáo viên luôn phải theo dõi sát sao kết quả báo cáo nhóm qua từng giai đoạn. Qua đó, giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh triển khai công việc cụ thể, chỉnh sửa những sai số để học sinh có sản phẩm kết quả cao nhất. * Dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10 sẽ dạy và học các năng lực thực tiễn Việc thực hiện dự án kết hợp dạy liên môn phải dựa vào cuộc sống thực tế của học sinh. Giáo viên có thể mời các thầy cô khác trong tổ, tạo tình huống cụ thể để học sinh vận dụng kiến thức nội dung bài học để giải quyết vấn đề. Học sinh có thể tham khảo trên mạng hoặc của thầy cô khách mời. Những thành quả nghiên cứu học tập của các em tạo ra sản phẩm cuối cùng là những bài báo cáo, các tài liệu sưu tầm liên quan đến nội dung kiến thức. Từ những bài báo cáo này, học sinh đóng vai trò trợ giảng nhí của giáo viên, làm chủ quá trình học. 13
* Công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10 Công nghệ giúp học sinh phát triển kĩ năng tư duy, nghiên cứu bài học tạo ra sản phẩm cuối cùng. Học sinh ngoài việc nghiên cứu sách giáo khoa, còn tra cứu trên mạng những nội dung kiến thức liên môn giúp học sinh tư duy bậc cao. Với công nghệ, học sinh có thể tiếp cận với toàn bộ tài liệu của nội dung bài dạy. Vì vậy kĩ năng hợp tác và làm việc nhóm rất hữu hiệu trong thực hiện dự án tích hợp liên môn, sưu tầm các di sản văn hóa Việt Nam. 6. Giải pháp 6.1. Các bước thực hiện giải pháp mới - Giáo viên rà soát chương trình Sách giáo khoa, các nội dung có liên quan với nhau ở các môn có thể tích hợp. - Bắt đầu năm học mới giáo viên phải lập được kế hoạch Dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10, cụ thể bao nhiêu tiết, thời gian thực hiện. - Lên kế hoạch giúp đỡ học sinh: về tài liệu sưu tầm, đi thực địa, tài chính, … - Giao việc cụ thể cho từng học sinh, nhóm học sinh, đảm bảo mọi người đều được phân công, thực hiện trong thời gian cụ thể, kết quả sản phẩm là gì. Qua nghiên cứu Dạy học dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam trong môn Lịch sử 10 tôi xây dựng các bước tiến hành sau: Tên dự án liên môn A. Mục tiêu dự án 1. Mục tiêu kiến thức: Theo chuẩn kiến thức kĩ năng 2. Kĩ năng hình thành với học sinh: Năng lực chung và năng lực chuyên biệt. 3. Thái độ học sinh: Được hình thành qua từng nội dung bài học. 4. Đối tượng dự án kết hợp liên môn: Kết hợp những nội dung có liên quan với nhau ở những môn tích hợp. 5. Tên di sản văn hóa được sử dụng trong bài. 14
B. Các bước thực hiện trong dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Nội Công việc của Công việc của Mục đích dung giáo viên học sinh Xác định Đề xuất ý tưởng dự án. Học sinh cùng giáo viên chủ đề và Thảo luận ý tưởng dự án. thống nhất chủ đề dự án. mục đích Bước của dự án. Quyết định chủ đề và mục 1 đích dự án. Tên di sản văn hóa liên quan. Xây dựng - Phác thảo đề cương (Xây - Chuẩn bị nguồn thông tin kế hoạch dựng câu hỏi khung, thiết đáng tin cậy. làm việc kế dự án). - Xác định công việc cần làm trong dự - Phân chia lớp thành nhóm (thời gian, phương pháp, Bước án. nghiên cứu. phân công công việc). 2 - Phân công các công việc - Các thành viên trong nhóm cho nhóm, thành viên trong hợp tác trình bày đề cương nhóm (thời gian, phương nghiên cứu. tiện, kinh phí...) Thực hiện - Theo dõi hướng dẫn học - Thu thập dữ liệu (nhật ký) dự án: sinh liên hệ cơ sở, khách xử lý thông tin. Thu thập mời cần thiết . - Thường xuyên phản hồi xử lý số - Hướng dẫn các nhóm thực thông tin cho giáo viên. Bước liệu cần hiện chủ đề (chú ý sai số có - Tổng kết nghiên cứu, viết 3 thiết đưa thể mắc phải). Bước đầu báo cáo. ra kết thông qua sản phẩm các luận. nhóm. - Chuẩn bị tài liệu có liên quan để giới thiệu sản phẩm. Giới thiệu Chuẩn bị cơ sở vật chất cho Cử đại diện của nhóm trình sản phẩm buổi báo cáo. bày sản phẩm của nhóm. Bước trước lớp Cả lớp thảo luận để xây 4 (bảo vệ đề dựng. tài). Đánh giá Đánh giá và nghiệm thu sản Đánh giá sản phẩm của nhóm Bước sản phẩm phẩm. 5 Đánh giá sản phẩm của nhóm các nhóm. khác. 15
* Các tiêu chí đánh giá dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa Việt Nam Để đánh giá một dự án tích hợp liên môn kết hợp vói sử dụng di sản văn hóa Việt Nam, có thể dựa vào 10 tiêu chí trong bảng dưới đây. Mỗi tiêu chí cho điểm từ 1 đến 5. Dự án đạt loại tốt khi có tổng điểm từ 40-50; khá: 30-40; đạt: 25-30; không đạt: dưới 25. Căn cứ vào tiêu chí dưới đây giáo viên có thể thay đổi kiểm tra, đánh giá cho điểm học sinh thay cho các bài kiểm tra hiện hành. Điểm Ghi STT Tiêu chí 1 2 3 4 5 chú 1 Những kiến thức, kĩ năng thu được sau dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa. 2 Lượng kiến thức gắn với môn học trong dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng dụng di sản văn hóa 3 Tạo điều kiện cho mọi thành viên tham gia. 4 Chỉ rõ những công việc người học cần làm. 5 Tính hấp dẫn với người học của dự án tích hợp liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa. 6 Phù hợp với điều kiện thực tế 7 Phù hợp với năng lực của người học 8 Áp dụng công nghệ thông tin 9 Sản phẩm có tính khoa học 10 Sản phẩm có tính thực tiễn, thiết thực Dựa vào tiêu chí trên giáo viên có thể đánh giá kết quả dự án kết hợp dạy liên môn có đạt được kết quả khi thực hiện dự án hay không. 6.2. Bài soạn minh họa Bài soạn minh họa được tiến hành theo năm bước trên nhằm thực hiện dự án liên môn kết hợp với sử dụng di sản văn hóa trong bộ môn Lịch sử 10. VÍ DỤ 1 Tên dự án: Tìm hiểu về những quốc gia cổ đại trên đất nước Việt Nam A. Mục tiêu dự án 1. Mục tiêu kiến thức - Học sinh nắm được nét đại cương về 3 nhà nước cổ đại trên đất nước Việt Nam. Nhà nước Văn Lang- Âu Lạc, Cham-pa, Phù Nam. - Ba nhà nước này có điểm gì giống và khác nhau (sự hình thành, cơ cấu tổ chức nhà nước, đời sống xã hội). 16
* Dự án thực hiện kết hợp tích hợp liên môn kiến thức môn Địa lý và môn Văn học, Âm nhạc: - Vận dụng kiến thức môn Địa lý biết được địa bàn, điều kiện tự nhiên (đất đai, sông ngòi) hình thành các quốc gia cổ. - Vận dụng kiến thức môn Văn học biết được những bài thơ, văn liên quan đến bài học: Con Rồng cháu Tiên, Sơn Tinh Thủy Tinh, Mỵ Châu Trọng Thủy,... - Cảm nhận lòng tự hào dân tộc, khắc sâu tình yêu đất nước, lịch sử dân tộc qua Âm nhạc với ca khúc “DÒNG MÁU LẠC HỒNG”. * Dự án thực hiện kết hợp tích hợp liên môn kết hợp sử dung di sản văn hóa Việt Nam: - Khu di tích lịch sử Đền Hùng Phú Thọ - Di tích thành Cổ Loa - Đông Anh (Hà Nội) - Quần thể di tích đền Gióng-Đền Phù Đổng Thiên Vương - Bảo tàng lịch lịch sử Việt Nam (với hiện vật trống Đồng Đông Sơn) - Khu di tích Làng Vạc - Thị xã Thái Hòa - Nghệ An - Khu di tích đền Cuông - Diễn Châu - Nghệ An 2. Kĩ năng - Kĩ năng độc lập nhiên cứu, khả năng thiết kế bảng, kĩ năng viết báo cáo, kĩ năng làm việc nhóm. - Kĩ năng sử dụng lược đồ, tích cực bồi dưỡng kĩ năng phân tích, tổng hợp. - Hình thành kĩ năng sống trách nhiệm với non sông đất nước. 3. Thái độ - Bồi dưỡng ý thức đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc. - Bồi dưỡng tinh thần lao động sáng tạo ý thức cội nguồn dân tộc, lòng yêu quê hương đất nước và ý thức văn hóa dân tộc. 4. Đối tượng Là các em học sinh lớp 10A1 có 43 thành viên năm học 2019-2020 dự án kết hợp liên môn được tiến hành trong một bài Lịch sử lớp10 nên các em thuận lợi trong tiếp thu và làm việc nhóm. B. Các bước tiến hành Bước 1: Xác định chủ đề và mục đích dự án liên môn Chủ đề: Tìm hiểu về những quốc gia cổ đại trên đất nước Việt Nam - Mục đích: Nhằm giáo dục về cội nguồn và sự đoàn kết dân tộc. Thông qua đó giáo dục tình yêu quê hương đất nước. 17