Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Tích hợp giáo dục môi trường dạy bài 19: Ảnh hưởng của thuốc hoá học bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật và môi trường

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:34

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là đề xuất việc tích hợp giáo dục môi trường vào dạy CN 10, giúp HS hình thành ý thức BVMT nói chung và sử dụng thuốc hoá học BVTV đúng quy định nói riêng. Giúp nâng cao chất lượng và hiệu quả trong quá trình giảng dạy bộ môn CN 10 trong nhà trường. Giúp HS có cách nhìn tổng quan nội dung kiến thức. Từ đó góp phần hình thành và phát triển các năng lực cho HS.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Tích hợp giáo dục môi trường dạy bài 19: Ảnh hưởng của thuốc hoá học bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật và môi trường

SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO HÀ NỘI TRƢỜNG THPT LƢU HOÀNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM "TÍCH HỢP GIÁO DỤC MÔI TRƢỜNG DẠY BÀI 19: ẢNH HƢỞNG CỦA THUỐC HOÁ HỌC BẢO VỆ THỰC VẬT ĐẾN QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MÔI TRƢỜNG – CÔNG NGHỆ 10.” Lĩnh vực / Môn: Công nghệ 10 Cấp học: THPT Tên tác giả: Vũ Thị Nhàn Đơn vị công tác: THPT Lƣu Hoàng Chức vụ: Giáo viên NĂM HỌC 2020 – 2021
BẢNG CHỮ VIẾT TẮT Số thứ tự Chữ viết tắt Đọc là 1 CN10 Công nghệ 10 2 DHTH Dạy học tích hợp 3 GV Giáo viên 4 HS Học sinh 5 PP Phương pháp 6 PPDH Phương pháp dạy học 7 BVMT Bảo vệ môi trường 8 NL Năng lực 9 SGK Sách giáo khoa 10 HĐ Hoạt động 11 BGD&ĐT Bộ giáo dục và đào tạo 12 GDMT Giáo dục môi trường
MỤC LỤC PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ..………………………………………………….......1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................... ..…..1 2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................... 1 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu .................................................................. 1 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 1 5. Phạm vi, thời gian nghiên cứu .......................................................................... 2 6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 2 7. Nội dung nghiên cứu ......................................................................................... 2 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ..................................................................... 3 I. Cơ sở.................................................................................................................. 3 1.1. Cơ sở lý luận .................................................................................................. 3 1.1.1. Khái niệm tích hợp ..................................................................................... 3 1.1.2. Khái niệm môi trường ................................................................................. 3 1.1.3. Giáo dục môi trường ................................................................................... 3 1.2. Cơ sở thực tiễn (thực trạng) ........................................................................... 3 1.2.1. Sự cần thiết phải đưa tích hợp giáo dục môi trường trong trường học nói chung và trong môn công nghệ nói riêng ............................................................. 4 1.2.2. Thực trạng của vấn đề dạy học tích hợp giáo dục môi trường cấp THPT 4 1.2.3. Mục tiêu giáo dục bảo vệ môi trường trong các trường THPT .................. 5 1.2.4. Nguyên tắc, phương thức, phương pháp giáo dục bảo vệ môi trường trong trường THPT ......................................................................................................... 5 1.2.4.1. Nguyên tắc................................................................................................ 5 1.2.4.2. Phương thức giáo dục............................................................................... 6 II. Nội dung nghiên cứu ...................................................................................... 6 1. Mạch kiến thức của bài................................................................................... 6 1.1. Ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV đến quần thể sinh vật ............... 6 1.2. Ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV đến môi trường ........................... 7 1.3. Biện pháp hạn chế những ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV…. ...7 2. Mô tả sáng kiến dạy học theo hướng tích hợp giáo dục môi trường của bài..7 2.1. Tên bài học: "Tích hợp giáo dục môi trường dạy bài 19: Ảnh hưởng của thuốc hoá học bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật và môi trường – công nghệ 10.”…………........................................................................................................7 2.2. Mục tiêu bài học ............................................................................................. 7 2.2.1. Kiến thức ..................................................................................................... 7 2.2.2. Kĩ năng ........................................................................................................ 7 2.3.3. Thái độ......................................................................................................... 7
2.3. Năng lực vận dụng của học sinh .................................................................... 8 2.4. Các năng lực chuyên biệt khác....................................................................... 8 2.5. Thiết bị dạy học và học liệu ........................................................................... 8 2.5.1. Các thiết bị, đồ dùng dạy học, học liệu được sử dụng trong dự án ............ 8 2.5.2. Các ứng dụng CNTT trong dạy học chủ đề ................................................ 9 2.5.3. Tiến trình tổ chức dạy học .......................................................................... 9 2.6. Một số phương pháp dạy học tích hợp ......................................................... 11 2.7. Giáo án chủ đề (Đính kèm phụ lục 1) .......................................................... 11 2.8. Phương pháp đánh giá ................................................................................. 11 III. Kết quả nghiên cứu..................................................................................... 12 3.1. Kết quả ......................................................................................................... 12 3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra ........................................................................... 13 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................... 14 1. Kết luận .......................................................................................................... 14 2. Điều kiện áp dụng ........................................................................................... 14 3. Kiến nghị ......................................................................................................... 14
Trang 1/15 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Môi trường không những là không gian sinh sống của con người và sinh vật, mà còn là nơi chứa đựng các nguồn tài nguyên cần thiết cho đời sống và sản xuất của con người. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội đã làm cho môi trường sống bị huỷ hoại, xuống cấp trầm trọng, những thảm hoạ môi trường đe doạ con người và trái đất như: sự biến đổi khí hậu, đất đai suy thoái, cạn kiệt nguồn năng lượng và hiệu ứng nhà kính, giảm tính đa dạng động – thực vật, ô nhiễm hoá chất, không khí bị ô nhiễm nặng nề…Với hiện trạng môi trường như vậy, việc giáo dục ý thức, trách nhiệm cho học sinh nói riêng và mọi người nói chung biết bảo vệ môi trường (BVMT) là điều hết sức cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của xã hội. Để giải quyết tận gốc vấn đề môi trường trước hết phải bắt đầu từ nhận thức, mà hiện nay chưa có một giáo trình hay môn học nào ở THPT giáo dục môi trường cho học sinh. Vì vậy việc giáo dục môi trường chủ yếu được lồng ghép, tích hợp vào một số môn học trong đó có môn Công nghệ 10, đặc biệt phần Nông – Lâm – Ngư nghiệp đại cương có nhiều kiến thức thực tiễn và có liên quan tới kiến thức về môi trường. Để nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học cũng như hình thành ý thức BVMT của HS, tôi mạnh dạn xây dựng đề tài "Tích hợp giáo dục môi trường dạy bài 19: Ảnh hưởng của thuốc hoá học bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật và môi trường” 2. Mục đích nghiên cứu - Đề xuất việc tích hợp giáo dục môi trường vào dạy CN 10, giúp HS hình thành ý thức BVMT nói chung và sử dụng thuốc hoá học BVTV đúng quy định nói riêng. - Giúp nâng cao chất lượng và hiệu quả trong quá trình giảng dạy bộ môn CN 10 trong nhà trường. - Giúp HS có cách nhìn tổng quan nội dung kiến thức. Từ đó góp phần hình thành và phát triển các năng lực cho HS. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu - Đối tƣợng nghiên cứu : Phương pháp dạy học tích hợp giáo dục môi trường vào bài 19 – CN10. - Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học CN 10 ở trường THPT. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Cơ sở tích hợp giáo dục môi trường.
Trang 2/15 - Cơ sở lý thuyết công nghệ bài 19. - PPDH theo chủ đề tích hợp. 5. Phạm vi, thời gian nghiên cứu - Đề tài áp dụng đối với học sinh lớp 10 trong giờ học chính khóa. - Thời gian: Từ tháng 1 năm 2020 và được áp dụng thực nghiệm trong năm học 2020 – 2021. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu - Sử dụng PP nghiên cứu lý thuyết, PP so sánh thực nghiệm – đối chứng, nghiên cứu các tài liệu liên quan đến nội dung của chuyên đề bao gồm: sách giáo khoa, sách tham khảo, sách bài tập... + PP nghiên cứu lý thuyết: Thu thập, nghiên cứu các tài liệu có liên quan để làm cơ sở lí luận cho đề tài; Xây dựng giáo án tích hợp giáo dục môi trường trong đó có sử dụng phương pháp dạy học tích hợp GDMT cho học sinh. - PP tìm hiểu thực trạng: Sử dụng phiếu điều tra trực tiếp cho HS làm bài. - PP thực nghiệm sư phạm. + Đối tượng: HS lớp 10 của trường THPT nơi công tác. + Bố trí thí nghiệm: Thí nghiệm các lớp: 10A1; 10A8 Lớp đối chứng: 10A3; 10A5 – dạy theo truyền thống. + Kiểm tra, đánh giá: Soạn một số đề kiểm tra có đánh giá khả năng học tập vận dụng kiến thức của HS vào BVMT. Xây dựng tiêu chí đánh giá kĩ năng học tập của HS, từ đó đánh giá sự tiến bộ của HS trong kĩ năng này ở từng giai đoạn. 7. Nội dung nghiên cứu - Mở rộng các phương pháp dạy học theo chủ đề tích hợp . - Khai thác sâu và khai thác bản chất của vấn đề nghiên cứu. - Rèn kĩ năng hình thành các năng lực cần thiết ở HS: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo, năng lực hợp tác, năng lực giao tiếp, năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông…
Trang 3/15 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Khái niệm tích hợp Tích hợp trong Tiếng Anh có nghĩa là Integration - có nguồn gốc từ tiếng La Tinh với nghĩa là xác lập lại cái chung, cái toàn thể, cái thống nhất trên cơ sở những bộ phận riêng lẻ. DHTH liên môn là dạy học những nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học. "Tích hợp" là nói đến PP và mục tiêu của hoạt động dạy học còn "liên môn" là đề cập tới nội dung dạy học. Đã dạy học "tích hợp" thì chắc chắn phải dạy kiến thức "liên môn" và ngược lại. Chủ đề THLM là những chủ đề có nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học, thể hiện ở sự ứng dụng của chúng trong cùng một hiện tượng, trong tự nhiên hay xã hội. VD: Tích hợp giáo dục môi trường trong bài 19 – CN10.” DHTH là một quan niệm dạy học hiện đại nhằm phát huy tính tích cực của HS, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường 1.1.2. Khái niệm môi trƣờng Có nhiều khái niệm về môi trường, theo nghĩa rộng, môi trường bao gồm các nhân tố tự nhiên và các nhân tố kinh tế xã hội ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống con người và các nguồn tài nguyên cần thiết cho sự sống. Theo nghĩa hẹp, “Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và sinh vật” 1.1.3. Giáo dục môi trƣờng Có nhiều định nghĩa giáo dục môi trường, tuỳ theo từng phương diện góc độ xem xét, xong một khái niệm được hiểu rộng rãi hiện nay là: “GDMT là một quá trình phát triển những tình huống dạy/học hiệu quả giúp người dạy và người học tham gia giải quyết những vấn đề môi trường liên quan, đồng thời tìm ra lối sống có trách nhiệm và được thông tin đầy đủ” (Jonathon Wigley, 2000). Trong khuôn khổ của việc giáo dục môi trường thông qua môn Công nghệ ở nhà trường có thể hiểu: Giáo dục môi trường là một quá trình tạo dựng cho con người những nhận thức và mối quan tâm đến môi trường và các vấn đề về môi trường. Giáo dục môi trường gắn liền với việc học kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành thái độ và lòng nhiệt tình để hoạt động một cách độc lập hoặc phối hợp nhằm tìm ra giải pháp cho vấn đề môi trường hiện tại và tương lai. 1.2. Cơ sở thực tiễn (thực trạng)
Trang 4/15 1.2.1. Sự cần thiết phải đƣa tích hợp giáo dục môi trƣờng trong trƣờng học nói chung và trong môn công nghệ nói riêng Những hiểm họa suy thoái môi trường đang ngày càng đe dọa cuộc sống của loài người. Chính vì vậy, bảo vệ môi trường là vấn đề sống còn của nhân loại và của mỗi Quốc gia. Nguyên nhân cơ bản gây suy thoái môi trường là do sự thiếu hiểu biết, thiếu ý thức của con người Giáo dục bảo vệ môi trường là một trong những biện pháp hữu hiệu nhất, kinh tế nhất và có tính bền vững trong các biện pháp để thực hiện mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển bền vững đất nước. Thông qua giáo dục, từng người và cộng đồng được trang bị kiến thức về môi trường, ý thức bảo vệ môi trường, năng lực phát hiện và xử lí các vấn đề môi trường. Giáo dục môi trường cong góp phần hình thành người lao động mới, người chủ tương lai của đất nước. Theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, của ngành giáo dục và đào tạo về công tác giáo dục BVMT có nhấn mạnh: Công dân Việt Nam được giáo dục toàn diện về môi trường nhằm nâng cao hiểu biết và ý thức BVMT. Giáo dục về môi trường là một nội dung của chương trình chính khoá của các cấp học phô thông (trích điều 107, luật BVMT năm 2005) Trong lĩnh vực dạy học môn CN 10, về mặt nội dung kiến thức bộ môn luôn đi liền với môi trường lao động, sản xuất của các ngành nghề thuộc lĩnh vực Nông – Lâm – Ngư nghiệp cũng như các vấn đề kinh doanh liên quan đến môi trường. Chính vì vậy, việc kết hợp các nội dung giáo dục môi trường vào các nội dung vốn có của môn CN 10 là rất cần thiết. 1.2.2. Thực trạng của vấn đề dạy học tích hợp giáo dục môi trƣờng cấp THPT Giáo dục môi trường được tích hợp vào nhiều môn học ở trường THPT, trong đó có môn sinh học, công nghệ 10. Đây là một trong những bộ môn có khả năng đưa giáo dục môi trường vào một cách thuận lợi nhất vì các nội dung trong chương trình Công nghệ đều có khả năng đề cập nội dung GDMT. Tuy nhiên, trong quá trình dạy học Công nghệ 10 ở trường THPT vấn đề phát triển kiến thức, kĩ năng và hình thành thái độ của các em trong vấn đề giáo dục môi trường và tích hợp vấn đề giáo dục môi trường trong các bài học Công nghệ 10 chưa đạt hiệu quả cao. Từ những kiến thức trọng tâm bài học liên quan đến vấn đề môi trường các em hầu hết hiểu kiến thức bài học, phần liện hệ các kiến thức có liên quan tới vấn đề môi trường để tích hợp vào các môn học khác các em chưa phát huy tối đa vận dụng các kiến thức đó. Các em chỉ mới hiểu và nắm
Trang 5/15 được kiến thức sách giáo khoa còn phần mở rộng thì hạn chế nhiều. Điều đó rất khó khăn cho giáo viên dạy Công nghệ nói riêng và các bộ môn có liên quan đến môi trường nói chung. Vì vậy quá trình lĩnh hội kiến thức của các em còn hạn chế nhiều trong khi yêu cầu của các môn học ngày càng cao. Vì vậy với chuyên đề này, tôi chỉ muốn đưa ra một số nội dung cơ bản, trong việc vận dụng kiến thức GDMT để giải quyết vấn đề nảy sinh trong quá trình dạy học. 1.2.3. Mục tiêu giáo dục bảo vệ môi trƣờng trong các trƣờng THPT Giáo dục bảo vệ môi trường nói chung có mục tiêu đem lại cho người học các vấn đề sau: - Hiểu biết bản chất các vấn đề môi trường: Tính phức tạp, quan hệ nhiều mặt, nhiều chiều, tính hữu hạn của tài nguyên thiên nhiên và khả năng chịu tải của môi trường. Từ đó, giúp HS tích luỹ được nhiều kinh nghiệm khác nhau và có sự hiểu biết cơ bản về môi trường và những vấn đề có liên quan. - Nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng của các vấn đề môi trường. Từ đó, giúp HS hình thành được những giá trị và ý thức quan tâm vì môi trường cũng như động cơ thúc đẩy trong việc tham gia tích cực vào việc bảo vệ và cải thiện môi trường. - Có tri thức, kĩ năng, phương pháp, hành động để nâng cao năng lực lựa chọn phong cách sống, tích hợp với việc sử dụng hợp lí và khôn ngoan với các nguồn tài nguyên thiên nhiên; có thể tham gia có hiệu quả vào việc phòng ngừa và giải quyết các vấn đề về môi trường. 1.2.4. Nguyên tắc, phƣơng thức, phƣơng pháp giáo dục bảo vệ môi trƣờng trong trƣờng THPT 1.2.4.1. Nguyên tắc - Giáo dục BVMT là một lĩnh vực giáo dục liên ngành, tích hợp vào các môn học và các hoạt động. Giáo dục BVMT không phải là ghép thêm vào chương trình giáo dục như là một bộ môn riêng biệt hay một chủ đề nghiên cứu mà nó là một hướng hội nhập vào chương trình. Giáo dục BVMT là cách tiếp cận xuyên bộ môn. - Mục tiêu: Nội dung và phương pháp giáo dục BVMT phải phù hợp với mục tiêu đào tạo của cấp học, góp phần thực hiện mục tiêu đào tạo của cấp học. - Giáo dục BVMT phải trang bị cho học sinh một hệ thống kiến thức tương đối đầy đủ về môi trường và kĩ năng BVMT, phù hợp với tâm lí lứa tuổi. Hệ thống kiến thức và kĩ năng được triển khai qua các môn học và các hoạt động theo hướng tích hợp nội dung qua các môn học, thông qua chương trình dạy học chính khóa và các hoạt động ngoại khóa, đặc biệt coi trọng việc đưa vào chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Trang 6/15 - Nội dung giáo dục BVMT phải chú ý khai thác tình hình thực tế môi trường của từng địa phương. - Nội dung và phương pháp giáo dục BVMT phải chú trọng thực hành, hình thành các kĩ năng, phương pháp hành động cụ thể để học sinh có thể tham gia có hiệu quả vào các hoạt động BVMT của địa phương, của đất nước phù hợp với độ tuổi. - Cách tiếp cận cơ bản của giáo dục bảo vệ môi trường là: + Giáo dục về môi trường: Chương trình lồng ghép. + Giáo dục trong môi trường: Đi tìm hiểu thực tế. + Giáo dục vì môi trường: Vì tương lai ngày mai,… - Phương pháp giáo dục BVMT tạo cơ hội cho học sinh phát hiện các vấn đề môi trường và tìm hướng giải quyết vấn đề dưới sự tổ chức và hướng dẫn của giáo viên. - Tận dụng các cơ hội để giáo dục bảo vệ môi trường nhưng phải đảm bảo kiến thức cơ bản của môn học, tính logic của nội dung, không làm quá tải lượng kiến thức và tăng thời gian của bài học. 1.2.4.2. Phương thức giáo dục - Giáo dục bảo vệ môi trường là một lĩnh vực giáo dục liên ngành, vì vậy được triển khai theo phương thức tích hợp. Việc tích hợp thể hiện ở 3 mức độ: + Mức độ toàn phần: Mục tiêu và nội dung của bài học hoặc của chương phù hợp hoàn toàn với mục tiêu và nội dung của giáo dục BVMT. + Mức độ bộ phận: Chỉ có một phần bài học có mục tiêu và nội dung giáo dục BVMT. + Mức độ liên hệ : Có điều kiện liên hệ một cách logic. Các hoạt động giáo dục bảo vệ môi trường ngoài lớp học: + Hoạt động tham quan theo chủ đề. + Điều tra, khảo sát, nghiên cứu tình hình môi trường địa phương thảo luận phương án xử lí. + Hoạt động trồng cây, xanh hóa nhà trường. + Tổ chức thi tìm hiểu về môi trường. + Hoạt động Đoàn TN về bảo vệ môi trường. II. Nội dung nghiên cứu 1. Mạch kiến thức của bài 1.1. Ảnh hƣởng xấu của thuốc hoá học BVTV đến quần thể sinh vật - Nguyên nhân gây ra ảnh hưởng xấu - Những ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV đến quần thể sinh vật:
Trang 7/15 + Cây trồng. + Sinh vật có ích. + Hiện tượng kháng thuốc. 1.2. Ảnh hƣởng xấu của thuốc hoá học BVTV đến môi trƣờng - Gây ô nhiễm môi trường: đất, nước, không khí, nông sản. - Ảnh hưởng đến sức khoẻ của con người và vật nuôi. 1.3. Biện pháp hạn chế những ảnh hƣởng xấu của thuốc hoá học BVTV - Biện pháp trực tiếp. - Biện pháp gián tiếp: tuyên truyền. 2. Mô tả sáng kiến dạy học theo hƣớng tích hợp giáo dục môi trƣờng của bài. 2.1. Tên bài học "Tích hợp giáo dục môi trường dạy bài 19: Ảnh hưởng của thuốc hoá học bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật và môi trường – công nghệ 10” 2.2. Mục tiêu bài học 2.2.1. Kiến thức * Kiến thức nội môn công nghệ: - Học sinh phải nêu được nguyên nhân gây ra ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV. - Nêu được tác hại của thuốc hoá học BVTV đến quần thể sinh vật (cây trồng, sinh vật có ích, hệ sinh thái đồng ruộng...) và môi trường cũng như con người. - Hình thành ý thức sử dụng thuốc hoá học BVTV đúng qui định. - Đề xuất giải pháp hạn chế những ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV. * Kiến thức môi trƣờng: - Tuyên truyền cho gia đình, hàng xóm, những người quen biết…để hiểu rõ về những tác hại xấu của thuốc BVTV hoá học. - Hình thành ý thức sử dụng thuốc hoá học BVTV hợp lí, đúng quy trình. 2.2.2. Kĩ năng - Kĩ năng thu thập và xử lý thông tin SGK, internet… - Kĩ năng quan sát tranh, phân tích, tìm hiểu nội dung và trình bày suy nghĩ, ý tưởng, trình bày nội dung trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng làm việc độc lập với SGK. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, hoạt động nhóm. 2.2.3. Thái độ
Trang 8/15 - Giáo dục HS BVMT đất, nước, không khí và nông sản, bảo vệ sức khoẻ của bản thân và mọi người. Hình thành ý thức sử dụng thuốc hoá học BVTV hiệu quả, hợp lí. - Rèn ý thức, tinh thần tham gia môn học. - Yêu thích môn CN 10, cũng như các môn học khác như: Sinh học, hóa học, môi trường... 2.3. Năng lực vận dụng của học sinh - Vận dụng kiến thức môi trường vào giải quyết vấn đề sử dụng thuốc hoá học BVTV hợp lý để BVMT đất, nước, không khí, nông sản, sức khoẻ con người. Bảo vệ quần thể sinh vật để hướng tới nền nông nghiệp bền vững. 2.4. Các năng lực chuyên biệt khác - NL tự học. - NL giải quyết vấn đề sáng tạo. - NL hợp tác. - NL giao tiếp. - NL sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông. - NL chuyên biệt. 2.5. Thiết bị dạy học và học liệu 2.5.1. Các thiết bị, đồ dùng dạy học, học liệu đƣợc sử dụng trong dự án * Thiết bị dạy học: Máy tính, máy chiếu: Được sử dụng vào việc hỗ trợ giảng dạy bài học nhằm góp phần giải quyết nhanh, gọn các câu hỏi đặt ra và hỗ trợ hình ảnh làm bài giảng sinh động, hấp dẫn với người học. * Đồ dùng dạy học: SGK, sách giáo viên CN 10, bảng, phấn, phiếu học tập… * Học liệu dạy học: - Kiến thức công nghệ 10 + Nguyên nhân gây ra ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV: Do thuốc hoá học BVTV có phổ độc rộng, nồng độ và tổng lượng chất độc cao, sử dụng thuốc hoá học BVTV không đúng quy định. + Những ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV đến cây trồng, sinh vật có ích, xuất hiện dòng côn trùng kháng thuốc, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khoẻ của con người và vật nuôi. - Kiến thức giáo dục môi trường: các biện pháp BVMT đất, nông sản, sức khoẻ con người và quần thể sinh vật. + Sử dụng thuốc hoá học BVTV đúng quy định. + Quan sát, nhận dạng độ độc hại của các loại thuốc hoá học BVTV .
Trang 9/15 + Đề xuất giải pháp khi gặp trường hợp bị ngộ độc do uống hoặc ăn sản phẩm có tồn dư thuốc hoá học BVTV. + Đề xuất các giải pháp tuyên truyền: Truyền miệng, sử dụng băng rôn, khẩu hiệu, truyên truyền qua cuộc thi, hoặc giới thiệu các sản phẩm tốt, thân thiện môi trường…. 2.5.2. Các ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học của chủ đề Chủ đề ứng dụng phần mềm Powerpoint để soạn bài giảng. Nhờ có phần mềm này mà chúng tôi đã tạo ra được các slide và các hiệu ứng để tạo sự sinh động cho bài giảng. Đặc biệt là các hình ảnh, video có thể thể hiện phần nào nội dung của bài học. 2.5.3. Tiến trình tổ chức dạy học a. Ổn định tổ chức b. Dẫn nhập vào bài c. GV nêu mục tiêu cần đạt trong DHTH giúp HS định hướng được kiến thức trong bài. Nội dung cần đạt HĐ của HĐ của HS GV 1. Mục tiêu KT bài học Ở phần Học sinh * Kiến thức nội môn công nghệ: giới thiệu lắng - HS phải chỉ ra được nguyên nhân dẫn đến ảnh hưởng mục tiêu, nghe lời xấu của thuốc hoá học BVTV. giáo viên giới - Nêu được các ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học vừa giới thiệu của BVTV đến quần thể sinh vật và môi trường. thiệu vừa giáo viên * Kiến thức liên môn: chiếu slide và quan - Kiến thức BVMT: Chỉ ra được mối liên hệ của để học sát màn thuốc hoá học BVTV khi phun và gây tác động xấu sinh dễ chiếu. đến môi trường đất, nước, không khí, nông sản. Từ theo dõi. đó, đề xuất các biện pháp BVMT, sức khoẻ của con người. 2. Mục tiêu kĩ năng cần đạt - Kĩ năng thu thập và xử lý thông tin SGK, các thông tin trên internet…quan sát và trình bày suy nghĩ, ý tưởng, trình bày nội dung trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng quan sát tranh, phân tích, tìm hiểu nội dung. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, hoạt động nhóm. 3. Thái độ cần đạt - HS biết BVMT. Sử dụng thuốc hoá học BVTV hợp
Trang 10/15 lý, hiệu quả. Tuyên truyền và biết cách xử lí trong tình huống thực tế tại gia đình, địa phương. - Yêu thích môn CN 10, cũng như các môn khoa học khác … d. Nội dung và hình thức tích hợp giáo dục BVMT giúp học sinh định hướng được kiến thức trong bài. Tên Địa chỉ Nội dung tích hợp bài tích hợp Mục I: - KT giáo dục môi trƣờng: Ảnh (?) Nguyên nhân nào dẫn đến những ảnh hưởng xấu của hƣởng thuốc hoá học BVTV đến quần thể sinh vật? Theo em, cần xấu của làm gì để hạn chế những tác động xấu đó? thuốc hoá học BVTV đến quần thể Bài 19: sinh vật Ảnh hƣởng Mục II: - KT giáo dục môi trƣờng: của Ảnh (?) Giải thích vì sao thuốc hoá học BVTV gây ô nhiễm môi thuốc hƣởng trường đất, nước, không khí, nông sản và ảnh hưởng đến hoá xấu của sức khoẻ của con người, vật nuôi? học thuốc (?) Khi ăn phải thức ăn có tồn dư thuốc hoá học BVTV, bảo vệ hoá học thường có những triệu chứng gì? Làm thế nào để xử lí thực BVTV trong tình huống đó? vật đến đến môi (?) Theo em, cần làm gì để hạn chế những tác động xấu quần trƣờng đó? thể Mục III: - KT giáo dục môi trƣờng: sinh Biện (?) Để hạn chế những ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học vật và pháp bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật và môi trường xung môi hạn chế quanh, khi sử dụng cần tuân thủ những nguyên tắc nào? trƣờng những ảnh hƣởng xấu của
Trang 11/15 thuốc hoá học BVTV e. Nội dung hoạt động dạy học Trước tiết dạy 3 – 7 ngày, GV chia lớp thành 3 nhóm giao dự án chính cho mỗi nhóm. Cụ thể như sau: - Nhóm 1, 2, 3: Nghiên cứu về ảnh hưởng của thuốc hoá học BVTV đến quần thể sinh vật và môi trường. Từ đó, nhóm hãy chọn 1 hình thức tuyên truyền, và triển khai hoạt động tuyên truyền của nhóm đến mọi người trong gia đình và địa phương (Bài báo, video, website,pag facebook…khuyến khích trong phương án tuyên truyền có logo, khẩu hiệu càng tốt. ). GV yêu cầu HS nghiên cứu các kiến thức nội môn và kiến thức BVMT có liên quan. Thứ tự Mô tả HĐ của GV Mô tả HĐ của HS hoạt động Bài 19: - GV giới thiệu nội dung bài học, đặt - HS lắng nghe dẫn dắt của Ảnh ra các tình huống kiến thức liên GV hƣởng quan. - Học sinh lắng nghe nhóm của thuốc - GV yêu cầu HS nhóm 1, 2, 3 trình 1, 2, 3 trình bày. hoá học bày dự án đã được giao trước. Các - Các nhóm trao đổi, thảo BVTV nhóm khác cùng nghiên cứu và bổ luận, bổ sung và hoàn thiện đến quần sung. kiến thức thể sinh - GV nhận xét, chấm theo tiêu chí, vật và chốt lại kiến thức. môi trƣờng 2.6. Một số phƣơng pháp dạy học tích hợp: Để nâng cao hiệu quả của DHTH, chúng tôi đã đưa ra một số phương pháp để dạy học tích hợp như sau: - Dạy học theo dự án - Phương pháp vấn đáp - thuyết trình. - Phương pháp thảo luận nhóm - phát hiện kiến thức. - Phương pháp điều tra lấy ý kiến. - Phương pháp trực quan phát hiện. - Phương pháp dạy học đặt và giải quyết vấn đề. 2.7. Giáo án chủ đề (Đính kèm: Phụ lục 1) 2.8. Phƣơng pháp đánh giá
Trang 12/15 Sau khi thực hiện dự án xong, tôi tiến hành kiểm tra đánh giá kết quả của HS dưới hình thức: làm bài kiểm tra trắc nghiệm khách quan. Hình thức kiểm tra đánh giá bằng bài trắc nghiệm. Đề kiểm tra gốc được trộn đảo thành 04 mã đề. Học sinh thực hiện làm 15 câu trắc nghiệm trong khoảng thời gian quy định là 15 phút. Sau đó tôi s thu và chấm theo thang điểm để đánh giá mức độ nhận thức của học sinh. Đề bài kiểm tra 15 phút: (Phụ lục 2) Như vậy, bằng việc đa dạng hóa hình thức kiểm tra đánh giá của nguời học thì chúng tôi có thể đánh giá một cách khách quan hơn, đánh giá từ nhiều góc độ về dự án của mình. III. Kết quả nghiên cứu 3.1. Kết quả - Ở phần thi trắc nghiệm: Sáng kiến này được áp dụng trong đầu học kỳ II năm học 2020 – 2021 trên đối tượng HS các lớp 10A1 là học sinh khá giỏi, 10A3; 10A5; 10A8 là HS trung bình, yếu. Trong đó, lớp 10A1; 10A8 áp dụng thực nghiệm, còn lớp 10A3; 10A5 dạy theo phương pháp truyền thống (đối chứng). Kết quả khảo sát khi cho HS thực hiện kiểm tra trắc nghiệm khách quan thì kết quả thể hiện ở bảng sau: Lớp – sĩ Trung Xếp loại Giỏi Khá Yếu Kém số bình Thực Số lượng 17 19 1 0 0 10A1(37) nghiệm Phần trăm 45,9% 51,4% 2,7% 0% 0% Thực Số lượng 12 18 7 1 0 10A8(38) nghiệm Phần trăm 31,6% 47,4% 18,4% 2,6% 0% Đối Số lượng 7 15 14 2 0 10A3(38) chứng Phần trăm 18,4% 39,5% 36,8% 5,3% 0% Đối Số lượng 5 13 17 3 1 10A5(39) chứng Phần trăm 12,8% 33,3% 43,6% 7,7% 2,6% - Phiếu thăm dò ý kiến: 100% số học sinh được lấy phiếu thăm dò (ở lớp thực nghiệm 10A1 và 10A8) đều đã thể hiện cảm nhận của mình. Hứng Bình Không hứng Tiêu chí Hiểu Trung bình Không hiểu thú thường Thú Số lượng 65 10 0 70 4 1 Qua số liệu nghiên cứu ở trên, tôi nhận thấy khi áp dụng giải pháp DHTH thì HS hiểu được kiến thức sâu sắc và bản chất hơn, thái độ học tập cũng như
Trang 13/15 cách nhìn nhận của HS về vấn đề môi trường sinh thái trở nên đúng đắn và tích cực hơn trong công tác tuyên truyền vì vậy chất lượng học tập của HS ở lớp 10A1; 10A8 cao hơn, tỉ lệ HS khá giỏi tăng, tỉ lệ HS trung bình yếu giảm rõ rệt. HS đã vận dụng được các kiến thức của môn học và kiến thức BVMT để giải quyết vấn đề của thực tế cuộc sống. Còn ở lớp 10A3; 10A5 tỉ lệ HS yếu, kém vẫn còn nhiều. Kết quả thực nghiệm ở trên có thể chưa cao, song so với mặt bằng chung của trường học nơi tôi công tác – phần lớn là HS yếu kém thì kết quả này đáng ghi nhận. Đặc biệt hơn, tôi nhận thấy khi dạy học theo hướng tích hợp giáo dục BVMT ngoài việc giúp cho các em có thể hiểu vấn đề một cách sâu sắc hơn thì các em đã dần trở nên biết yêu và quý trọng tự nhiên, môi trường sống hơn. Theo tôi, đó mới là kết quả lớn nhất của đề tài. 3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra Qua việc nghiên cứu và giảng dạy tôi rút ra bài học: - Trước tiên người GV cần hiểu rằng: Để trở thành một GVgiỏi, được HS yêu mến phải là người có kiến thức, có khả năng khơi dậy cảm hứng, đam mê học tập cho học sinh. Muốn có được kiến thức sâu, rộng thì người GV cần phải yêu nghề, kiên trì, phải đọc, sưu tầm nhiều tài liệu tham khảo ở đa dạng các lĩnh vực liên quan để làm giàu thêm vốn kiến thức của mình. - Phải biết học hỏi, biết lắng nghe, tìm hiểu và trao đổi kiến thức với đồng nghiệp và trên các phương tiện thông tin đại chúng. - Có kiến thức tốt chưa hẳn đã dạy hay. Mà dạy hay cần có phương pháp khoa học cả về cách truyền đạt và nội dung kiến thức. - Cần có kế hoạch cụ thể đối với bộ môn học, tiết học, các hoạt động thực tế để từ đó tác động mạnh m đến nhận thức của các em.
Trang 14/15 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Vấn đề môi trường hiện nay là một trong những vấn đề thực tế, chủ đề nóng trên toàn cầu. Chính vì vậy, việc tích hợp giáo dục môi trường hiện nay là một vấn đề bức thiết với trong nền giáo dục của Việt Nam và tất cả các quốc gia trên thế giới. Bởi xã hội ngày càng phát triển đòi hỏi con người phải đổi mới để bắt kịp với xu thế của thời đại. Một thời đại mới cần có những con người đổi mới, nhanh nhạy, tự tin, làm chủ bản thân, làm chủ xã hội. Để có thể giải quyết những tồn tại của môi trường mà con người đem lại trong quá trình sống . Vì vậy, giáo dục HS theo hướng tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường là rất quan trọng và nên được triển khai rộng rãi trong tất cả các nhà trường trên phạm vi toàn quốc. Nhận thức được vai trò, tầm quan trọng của việc tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường, tôi đã tìm tòi các tư liệu, các hướng khai thác về vấn đề này sao cho có hiệu quả nhất trong quá trình giảng dạy. Đặc biệt trong giảng dạy CN 10, với nhiều nội dung có liên quan tới môi trường. Khi DHTH, tôi nhận thấy các em nắm được bản chất kiến thức, đồng thời các em có nhìn nhận rõ ràng hơn về vai trò, trách nhiệm của bản thân đối với môi trường. Tuy nhiên, đề tài này chắc chắn còn nhiều thiếu sót mà có thể tôi chưa phát hiện ra được. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp của quý thầy cô, đồng nghiệp và bạn bè. 2. Điều kiện áp dụng Sáng kiến này có thể áp dụng cho tất cả GV và HS trong cả nước. Để áp dụng được sáng kiến này thật sự hiệu quả vào thực tế giảng dạy tôi rất mong: - Thứ nhất: Các đồng chí đọc kỹ sáng kiến này của tôi kết hợp với kinh nghiệm của bản thân để tìm ra giải pháp phù hợp với bản thân và đối tượng HS. - Thứ hai: Các đồng chí sưu tầm, tìm hiểu, chủ động đưa vào trong bài dạy các vấn đề liên quan tới môi trường, các vấn đề gần gũi với thực tiễn cuộc sống của các em. 3. Kiến nghị Môn CN 10 - môn học có vai trò quan trọng trong việc cung cấp kiến thức giúp cho HS định hướng nghề nghiệp trong tương lai. Vì vậy tôi xin đưa ra một vài đề nghị sau: - Với tổ chuyên môn, đồng nghiệp + Các đồng nghiệp cũng cần mạnh dạn trao đổi, đóng góp ý kiến để cùng rút ra kinh nghiệm.
Trang 15/15 + Cùng tập hợp, tích lũy các tư liệu có liên quan để việc áp dụng các kiến thức liên môn, kiến thức môi trường trở nên dễ dàng hơn. + Nên thường xuyên tổ chức nhiều chuyên đề về vấn đề chuyên môn để giúp các đồng nghiệp trao đổi, học hỏi kinh nghiệm cùng giúp nhau trưởng thành. - Với nhà trường, các tổ chức đoàn thể trong trường + Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị cho GV như tài liệu, sách tham khảo. + Tăng cường kiểm tra việc thực hiện nội dung đổi mới này trong môn CN10 cũng như các môn học khác bằng nhiều hình thức như: kiểm tra định kỳ…. + Tổ chức một số buổi dạy mẫu ở một số bài khó, bài hay để GV các trường cùng học hỏi. + Phổ biến các sáng kiến, đề tài khoa học hay để các giáo viên cùng trao đổi kinh nghiệm và học tập. Trên đây, tôi đã trình bày sáng kiến "Tích hợp giáo dục môi trường dạy bài 19: Ảnh hưởng của thuốc hoá học bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật và môi trường – Công nghệ 10.” Rất mong được sự ủng hộ, đóng góp của các đồng nghiệp! Tôi xin chân thành cảm ơn XÁC NHẬN CỦA Hà Nội, ngày 30 tháng 3 năm 2021 THỦ TRƢỞNG ĐƠN VỊ Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Tác giả Vũ Thị Nhàn
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Dạy và học tích cực – một số phương pháp và kỹ thuật dạy học. Hà Nội – NXB Đại Học Sư Phạm, tác giả Nguyễn Lăng Bình, Đỗ Hương Trà, Nguyễn Phương Hồng, Cao Thị Thặng (2010) 3. Nhiệm vụ, thách thức của giáo viên, học sinh Việt Nam trong dạy học theo dự án. Tạp chí khoa học trường ĐH Sư phạm TPHCM số (31) – Phan Đồng Châu Thủy (2011) 4. Hoạt động học tập trong dạy học dự án và những kết quả thu được. Tạp chí khoa học trường ĐH Sư phạm Hà Nội số (6) – Đỗ Hương Trà, Phùng Việt Hải (2008) 5. Đổi mới phương pháp dạy học, chương trình và sách giáo khoa, Trần Bá Hoành (2007), Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội. 6. Bernd Meier- Nguyễn Văn Cường (2014), Lí luận dạy học hiện đại- Cơ sở đổi mới mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học, NXB Đại Học Sư Phạm. 7. [Côvaliov A. G. (1971), Tâm lí học cá nhân, Tập 2, Nxb Giáo dục, Hà Nội, tr.84-127]. 8. Rogiers X., Khoa sư phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực ở nhà trường, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 1996. 9. Chuyên đề: Tích hợp giáo dục môi trường qua môn công nghệ, sinh học bậc THPT 10. Luật Giáo dục bảo vệ môi trường. 11. Tài liệu Ngày môi trường thế giới. 12. Các văn bản Luật, Nghị định, Quyết định, Nghị quyết của Đảng, Chính phủ có liên quan chỉ đạo việc GDBVMT.