Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP - AN ở Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất cho người học

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:64

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm thiết kế thành modul bài giảng theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi nhằm nâng cao năng lực, phẩm chất người học trong giảng dạy môn GDQP – AN để tích cực hóa hoạt động học tập của HS, qua đó góp phần nâng cao chất lượng học tập môn GDQP - AN cho HS ở trường THPT Nguyễn Cảnh Chân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP - AN ở Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất cho người học

PHẦN I: MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Môn học Giáo dục Quốc phòng – An ninh (GDQP-AN) là bộ phận của nền giáo dục quốc dân, một nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân là môn học chính khoá trong chương trình giáo dục cấp Trung học phổ thông hiện đang được xã hội và ngành Giáo dục quan tâm. Giáo dục quốc phòng bao gồm kiến thức khoa học xã hội, nhân văn, khoa học tự nhiên và khoa học kĩ thuật quân sự. Là môn học được thể hiện trong đường lối giáo dục của Đảng và thể chế hóa bằng các văn bản pháp quy của Nhà nước, nhằm góp phần đào tạo những con người có đủ phẩm chất và năng lực làm tốt hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong những năm đất nước có chiến tranh, nhờ có chương trình huấn luyện quân sự trong các nhà trường, thanh niên trước khi nhập ngũ đã có kiến thức quân sự phổ thông, rút ngắn được thời gian huấn luyện chiến sĩ mới, tham gia tích cực trong cuộc kháng chiến chống Mĩ và chiến tranh bảo vệ biên giới Tổ quốc. Nhiều tấm gương cao đẹp là học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường đã trở thành anh hùng, dũng sĩ trong chiến đấu và lao động xây dựng đất nước. Ngoài việc nâng cao dân trí về quốc phòng, GDQP góp phần giáo dục ý thức trách nhiệm của mỗi công dân đối với Tổ quốc, giáo dục lòng tự hào về truyền thống vẻ vang của dân tộc, xây dựng ý thức tổ chức, kỉ luật, coi trọng nếp sống tập thể, mình vì mọi người, chống thói ích kỉ; cùng với các hoạt động khác đẩy lùi tiêu cực và tệ nạn xã hội. Nhận thấy ý nghĩa đó, năm 2001, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 15/NĐ-CP, quy định GDQP-AN là môn học chính khoá trong hệ thống giáo dục - đào tạo (GD-ĐT). Nhờ đó, công tác GDQP-AN đã có bước phát triển mới cả bề rộng và chiều sâu, chất lượng ngày càng cao. Qua đó, đã giáo dục cho thế hệ học sinh về những chủ trương, quan điểm cơ bản của Đảng về quốc phòng - an ninh (QP- AN), nâng cao ý thức cảnh giác cách mạng và rèn luyện những kỹ năng quân sự cần thiết, để tuổi trẻ góp phần vào công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với mục tiêu giáo dục phổ thông là “giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực khả năng, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”; Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 5/5/2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đào tạo cũng đã nêu : “Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”. Năm học 2022 – 2023 1
Hiện nay, nền giáo dục nước ta đang ở vào giai đoạn, mà việc đổi mới phương pháp giảng dạy, đang là một vấn đề cấp bách được đặt ra. Phải khuyến khích học sinh tự học, người dạy phải vận dụng những phương pháp giáo dục hiện đại còn gọi là giáo dục thông minh để bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư duy sáng tạo đáp ứng yêu cầu cần đạt được về sự phát triển năng lực và phẩm chất sau mối lớp học, cấp học. Để thực hiện tốt chủ trương này mỗi giáo viên đảm nhiệm giảng dạy môn GDQP - AN cần phải hết sức cố gắng tìm tòi phương pháp giảng dạy tốt ưu nhất để đào tạo khả năng tự học cho học sinh. Muốn nâng cao chất lượng môn GDQP-AN cho học sinh cần phải có sự chỉ đạo, tổ chức thực hiện chặt chẽ, thống nhất từ Trung ương tới các cơ sở bằng các hình thức phù hợp với từng đối tượng, một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu có tính quyết định tới chất lượng môn học GDQP-AN là đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực. Nghĩa là người dạy phải đổi mới tư duy thay đổi có chọn lọc, kế thừa, vận dụng linh hoạt những ưu điểm, kết quả tích cực vốn có của phương pháp dạy học truyền thống và cách thức giảng dạy phù hợp với quá trình nhận thức của người học, phát huy yếu tố chủ động tích cực của người học. Hiện nay, Công nghệ thông tin là công nghệ hỗ trợ đắc lực trong việc đổi mới phương pháp dạy học góp phần nâng cao hiệu quả - chất lượng giáo dục nói chung và bộ môn giáo dục quốc phòng – An ninh nói riêng, hệ thống bảng thông minh được trang bị khá đầy đủ, đối tượng người học tiếp cận công nghệ thông tin khá nhanh. Đòi hỏi người dạy phải tìm hiểu thêm về những chuyên ngành khác như tin học, và học hỏi kỹ năng sử dụng hình ảnh, âm thanh trong thiết kế bài giảng và công tác chuẩn bị nội dung bài giảng cũng như mọi điều kiện bảo đảm cho dạy và học đầy đủ, khoa học. Trong đổi mới giáo dục hiện nay nhiều phương pháp dạy học tích cực như: Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, phương pháp trực quan, phương pháp giảng dạy bằng tình huống, phương pháp làm mẫu - Tái tạo, phương pháp tìm tòi, phương pháp nghiên cứu…Nhưng theo bản thân tôi phương pháp giảng dạy sử dụng các đoạn phim và trò chơi sẽ giúp người học dễ hình thành và phát triển những phẩm chất như yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm và học sinh dễ hình thành và phát triển những năng lực cốt lõi như: Những năng lực chung được hình thành, phát triển thông qua tất cả các tiết học và hoạt động giáo dục như năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, đồng thời phương pháp này còn giúp cho học sinh tránh được tình trạng học tập thụ động, hạn chế được cách học thầy đọc trò chép giờ học khô khan nhàm chán mang tính một chiều. Như vậy vấn đề đặt ra là trong quá trình giảng dạy hiện nay người giáo viên phải chọn phương pháp dạy học tích cực nào? Vận dụng và kết hợp các phương pháp đó ra sao? Để đạt được mục tiêu của bài học là vấn đề đang đặt ra nhiều thử thách mà người giáo viên cần phải nghiên cứu, đưa ra các giải pháp và giải quyết các giải pháp đó như thế nào? Từ những lý do khách quan và chủ quan đó, để giải Năm học 2022 – 2023 2
quyết phần nào khó khăn nói trên. Nhiều biện pháp dạy học phát huy tính tích cực học tập cho học sinh (HS) đã được triển khai nhưng vẫn còn một số biện pháp chưa được thực hiện hoặc đã thực hiện nhưng thực sự chưa hiệu quả, một trong những kỹ thuật dạy học chưa được đông đảo giáo viên quan tâm sử dụng đó là Xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim kết hợp trò chơi nhằm phát triển 5 phẩm chất và 10 năng lực cốt lõi của học sinh trong chương trình giáo dục tổng thể. Việc sử dụng sử dụng các đoạn phim kết hợp trò chơi nhằm phát triển 5 phẩm chất và 10 năng lực cốt lõi của học sinh trong dạy học là một biện pháp dạy học phù hợp với xu hướng đổi mới dạy học hiện đại.Với kinh nghiệm của bản thân đã tích lũy nhiều năm trong quá trình giảng dạy kết hợp với những kiến thức, phương pháp giảng dạy môn GDQP – AN mà bản thân học tập có được trong thời gian tham gia học lớp Văn bằng 2 môn GDQP – AN tại Trường Đại Học Vinh, nhiều nội dung nếu được thiết kế để tổ chức dạy học theo phương pháp sử dụng các đoạn phim kết hợp trò chơi nhằm phát triển 5 phẩm chất và 10 năng lực sẽ phát huy được tính tích cực học tập của HS và mang lại hiệu quả cao trong quá trình dạy học theo xu hướng hiện nay. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP - AN ở Trƣờng THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất cho ngƣời học” làm đề tài nghiên cứu của mình. II. MỤC ĐÍCH CHỌN ĐỀ TÀI I. 1. Mục đích chọn đề tài: Thông qua nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn đổi mới phương pháp dạy học và vấn đề Xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP –AN ở Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất cho người học. Trong quá trình dạy học nhằm thiết kế thành modul bài giảng theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi nhằm nâng cao năng lực, phẩm chất người học trong giảng dạy môn GDQP – AN để tích cực hóa hoạt động học tập của HS, qua đó góp phần nâng cao chất lượng học tập môn GDQP - AN cho HS ở trường THPT Nguyễn Cảnh Chân. Thiết kế bài giảng với nhiều dữ liệu, thông tin hình ảnh, âm thanh... trực quan, sinh động. Nhằm gây hứng thú cho người học, để người học nhanh chóng, dễ dàng nhận biết vận dung, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong các hoạt động thực tiễn đời sống. II. 2. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng các đoạn phim và trò chơi nhằm phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất người học trong dạy học môn GDQP-AN. Năm học 2022 – 2023 3
- Nghiên cứu tài liệu, các thước phim tư liệu có sẵn liên quan đến nội dung học từng bài dạy để xây dựng các đoạn phim cho phù hợp có chất lượng. - Khảo sát thực trạng việc xây dựng và sử dụng sử dụng các đoạn phim và trò chơi nhằm phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất người học trong dạy học môn GDQP-AN của HS ở trường THPT Nguyễn Cảnh Chân. - Xây dựng hệ thống các đoạn phim và trò chơi nhằm phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất người học trong dạy học môn GDQP-AN và nghiên cứu các biện pháp sử dụng hệ thống các đoạn phim và trò chơi nhằm giúp phát triển năng lực, phẩm chất người học đã thiết kế. - Nghiên cứu sự thay đổi khi xây dựng và sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học tác động đến chất lượng, hứng thú học tập và kết qủa học tập của học sinh. - So sánh kết quả dạy học khi xây dựng và sử dụng các đoạn phim kết hợp với trò chơi và phương pháp giảng dạy thông thường. - Tổ chức thực nghiệm sư phạm II.3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: II.3.a. Đối tƣợng nghiên cứu Lấy 04 lớp khối 10 gồm: 10A1, 10A2, 10A3, 10A4 Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân, Huyện Thanh Chương, Tỉnh Nghệ An tham gia đầy đủ và tích cực các buổi học giáo dục quốc phòng trên lớp. II.3.b. Phạm vi nghiên cứu. Trong khuôn khổ của đề tài tôi chỉ nghiên cứu việc xây dựng và sử dụng các đoạn phim và trò chơi nhằm giúp phát triển năng lực, phẩm chất người học vào dạy học GDQP-AN ở 04 lớp khối 10 gồm: 10A1, 10A2, 10A3, 10A4 Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân. II.4. Phƣơng pháp nghiên cứu đề tài: - Phương pháp nghiên cứu lý luận. - Nghiên cứu các tài liệu, các nghị quyết của Đảng, các văn bản của nhà nước. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. - Phương pháp quan sát . - Phương pháp điều tra bằng phiếu Anket - Phương pháp phỏng vấn, thực nghiệm - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục - Phương pháp thống kê toán học. III. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI Năm học 2022 – 2023 4
Tính mới của đề tài người dạy nghiên cứu xây dựng một số thước phim có chất lượng và các loại trò chơi phù hợp với từng hoạt động cụ thể của từng bài và biện pháp sử dụng phù hợp vào giảng dạy môn GDPQ – AN nhằm giúp phát triển năng lực, phẩm chất hiệu quả cho người học. Năm học 2022 – 2023 5
PHẦN II: NỘI DUNG CHƢƠNG I: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP –AN ở Trƣờng THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất cho ngƣời học. I.1. Cở sở lý luận của việc xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP –AN ở Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất cho người học I.1.a. Cơ sở lý luận. + Ở nước ngoài Trong nền giáo dục cổ điển, ý tưởng sử dụng trò chơi với mục đích dạy học được thể hiện đầy đủ trong hệ thống giáo dục của nhà sư phạm người Đức Ph.Phroebel. Ông là người đã khởi xướng và đề xuất ý tưởng kết hợp dạy học với trò chơi cho trẻ. Vào những năm 40 của thế kỷ XIX, một số nhà khoa học giáo dục Nga như: P.A.Bexonova, OP.Seina, V.I.Đalia, E.A.Pokrovxki... đã đánh giá cao vai trò giáo dục, đặc biệt và tính hấp dẫn của trò chơi dân gian Nga đối với trẻ mẫu giáo. Vào những năm 1930 – 1940 - 1960 của thế kỷ XX, vấn đề sử dụng trò chơi dạy học trên“tiết học”được phản ánh trong công trình của R.I.Giucovxkaia, VR.Bexpalova, E.I.Udalsova... R.I.Giucovxkaia đã nâng cao vị thế của dạy học bằng trò chơi. Bà chỉ ra những tiềm năng và lợi thế của những “tiết học” dưới hình thức trò chơi học tập, coi trò chơi học tập như là hình thức dạy học, giúp người học lĩnh hội những tri thức mới từ những ý tưởng đó, Bài đã soạn thảo ra một số “tiết học – trò chơi” và đưa ra một số yêu cầu khi xây dựng chúng. + Ở trong nước Thực hiện Chỉ thị 12-CT/TW ngày 03/5/2007 của Bộ Chính trị về Tăng cường sự lãnh đạo của đảng đối với công tác GDQP-AN trong tình hình mới; Chỉ thị số 417/CT-TTg ngày 31/3/2010 của Thủ tướng Chính phủ vế việc tăng cường chỉ đạo thực hiện công tác GDQP-AN năm 2010 và những năm tiếp theo; Nghị định 116/2007-NĐ-CP về GDQP-AN cùng nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác làm cơ sở pháp lý để thực hiện nhiệm vụ GDQP-AN trong các trường THPT. Với mục tiêu giáo dục phổ thông là “giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực khả năng, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Quan điểm, chủ trương của Đảng về giáo dục quốc phòng – an ninh nhanh chóng được luật hóa. Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh năm 2013 (Luật số Năm học 2022 – 2023 6
30/2013/QH13 được Quốc hội khóa XIII thông qua ngày 19-6-2013) tại Chương III quy định bồi dưỡng kiến thức quốc phòng – an ninh cho cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp; Quyết định số 1911/QĐ-TTg, ngày 18-10-2013, của Thủ tướng Chính phủ về ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Giáo dục quốc phòng – an ninh, Nghị định số 13/2014/NĐ-CP, ngày 25-2-2014, của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Giáo dục quốc phòng – an ninh đã xác định cụ thể các chức danh và phân cấp quản lý, tổ chức bồi dưỡng kiến thức quốc phòng – an ninh cho cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp từ Trung ương đến cơ sở (theo tapchicongsan.org.vn). Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 5/5/2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đào tạo Nguyễn Thiện Nhân cũng đã nêu : “Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”. I.1.b. Cơ sở thực tiễn. Hiện nay, nền giáo dục nước ta đang ở vào giai đoạn, mà việc đổi mới phương pháp giảng dạy, đang là một vấn đề cấp bách được đặt ra. Phải khuyến khích tự học phải vận dụng những phương pháp giáo dục hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư duy sáng tạo. Để thực hiện tốt chủ trương này thì cần phải đào tạo khả năng tự học cho học sinh. Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân thành lập năm 1999 trên mảnh đất Thanh Chương giàu truyền thống hiếu học. Tính đến nay trường vừa tròn 21 năm xây dựng và phát triển. So với các trường cấp 3 trên toàn tỉnh thì trường THPT Nguyễn Cảnh Chân là một trong những ngôi trường còn khá non trẻ nhưng đã có một bề dày thành tích trên tất cả các mặt hoạt động. Nhiều năm liền trường đạt danh hiệu tiên tiến xuất sắc cấp tỉnh được Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Nghệ An tặng Cờ thi đua và Bằng khen. Đặc biệt, năm 2020 trường được Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Nề nếp dạy và học, công tác quốc phòng, an ninh của nhà trường luôn đứng tốp đầu trong toàn huyện.Trong nhiều năm qua, nhà trường đã chỉ đạo triển khai thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Trong đó, nhà trường đặc biệt chú trọng “Tăng cường giáo dục kiến thức quốc phòng, an ninh”, “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo” gắn với “bảo đảm an ninh, quốc phòng” đúng theo tinh thần Nghị quyết của Trung ương Đảng, theo các Hướng dẫn của Bộ GD-ĐT, Sở GD-ĐT Nghệ An. Hàng năm, nhà trường quan tâm đến việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên giảng dạy bộ môn Giáo dục quốc phòng và An ninh, dành nguồn ngân sách phù hợp để bổ sung các thiết bị, đảm bảo đầy đủ cho công tác dạy học và huấn luyện. Hiện nay, cơ sở Năm học 2022 – 2023 7
hạ tầng, vật chất kĩ thuật của nhà trường được trang bị đầy đủ 24/24 lớp học có bảng thông minh, ti vi 70 inh kết nối máy tính nhằm đáp ứng nhu cầu dạy học và giáo dục cho hơn 1.300 học sinh, trong đó bộ môn GDQP – AN được cấp đầy đủ 23 khẩu súng AK hoán cải, 10 khẩu CKC, 2 tủ sung, một bộ máy bắn tập MBT - 03 + máy tính và nhiều trang thiết bị khác. Hoạt động tổ chức dạy học GDQP – AN đã góp phần quan trọng trong mục tiêu giáo dục học sinh toàn diện về đức, trí, thể, mĩ; giúp các em mở rộng thêm tầm hiểu biết về tổ chức Quân đội nhân dân (QĐND) và công an nhân Việt Nam, về truyền thống đấu tranh xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; về Luật nghĩa vụ quân sự…cũng như hình thành các kĩ năng cơ bản trong quân sự. Việc phối hợp đa dạng các phương pháp dạy học và giáo dục trong bộ môn GDQP – AN không những góp phần giúp học sinh nắm vững kiến thức về mặt lí thuyết, phát triển kĩ năng trong quân sự mà còn tạo cơ sở để các em áp dụng vào thực tiễn cuộc sống, tự tin hơn khi tham gia các hoạt động trải nghiệm. Với những điều kiện thuận lợi như trên, công tác Giáo dục quốc phòng và an ninh đã đạt được những kết quả rất tích cực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở THPT Nguyễn Cảnh Chân. II. Thực trạng xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP –AN ở Trƣờng THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển năng lực, phẩm chất hiệu quả cho ngƣời học. II.1. Tổ chức khảo sát thực trạng: - Mục đích khảo sát: Xây dựng cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất phương pháp xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP –AN ở Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển 5 năng lực,10 phẩm chất một cách hiệu quả nhất cho người học. - Đối tượng khảo sát: 02 GV dạy môn GDQP-AN và 173 em HS thuộc 04 lớp 10A1, 10A2, 10A3, 10A4 ở trường THPT Nguyễn Cảnh Chân. - Nội dung khảo sát: + Nhận thức của HS về việc tham gia các hoạt động sử dụng phương pháp giảng dạy trình chiếu các đoạn phim và trò chơi nhằm nâng cao năng lực, phẩm chất người học trong dạy học môn GDQP-AN. + Nhận thức của GV về vai trò, tác dụng của phương pháp giảng dạy trình chiếu các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP –AN ở Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất cho người học. + Thực trạng xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP –AN ở Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất cho người học. Năm học 2022 – 2023 8
+ Những thuận lợi và khó khăn khi xây dựng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP –AN ở Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất cho người học. - Phương pháp khảo sát: Bằng phương pháp quan sát (thông qua dự giờ, thăm lớp), điều tra bằng phiếu anket, phỏng vấn trực tiếp GV, HS tổng kết kinh nghiệm của GV để thu thập thông tin về thực trạng nghiên cứu, thống kê toán học (dùng để xử lý số liệu thu thập được) - Chọn mẫu khảo sát: 02 GV giảng dạy môn GDQP-AN + Lớp thực nghiệm: 10A1, 10A2 (tổng 86 em HS) + lớp đối chứng: 10A3, 10A4 (Tổng 87em HS) - Thời gian khảo sát: tháng 10 năm 2022 và tháng 04 năm 2023 II.2. Kết quả khảo sát: II.2.a. Nhận thức của HS về việc xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP –AN ở Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất cho người học. Qua phân tích số liệu thu được từ ý kiến trả lời 7 câu hỏi dành cho HS chúng tôi thấy rằng: + Mức độ sử dụng các đoạn phim và trò chơi giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất người học trong dạy học môn GDQP-AN. Của thầy theo nhận xét của HS. Kết quả khảo sát học sinh như sau: 50% số HS cho rằng GV không bao giờ sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN, 35% ý kiến HS cho là ít khi GV sử dụng sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN, còn lại 15% SV cho là bình thường. + 85% số HS khẳng định việc xây dựng và sử dụng sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN là cần thiết, 13% cho là rất cần thiết, chỉ có 2% là không cần thiết (câu hỏi 2) II.2.b. Nhận thức của GV về vai trò, tác dụng của sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN Qua phân tích số liệu thu được từ ý kiến trả lời 3 câu hỏi dành cho GV (phụ lục 1) chúng tôi thấy rằng: - 100% GV khẳng định sử dụng sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN là cần thiết (câu hỏi 1). - Về tác dụng của việc sử dụng câu hỏi trên lớp với 5 mức độ đánh giá qui ước là: 1. Hoàn toàn không có tác dụng; 2. Không tác dụng lắm; 3. Bình thường; 4. Tác dụng; 5. Rất có tác dụng (câu hỏi 2). - Đánh giá của HS về mức độ sử dụng đoạn phim kết hợp với trò chơi của GV trong dạy học môn GDQP-AN Năm học 2022 – 2023 9
Đánh giá của HS về tần số sử dụng đoạn phim và trò chơi của GV dạy học môn GDQP –AN kết quả điều tra thể hiện trên hình 1.1 60 Không bao giờ 50 Quá ít 40 Vừa phải 30 Ít 20 Nhiều 10 Quá nhiều 0 Hình 1.1 Tần số sử dụng các đoạn phim kết hợp với trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN của GV theo đánh giá của HS. 60% số HS cho rằng GV không bao giờ sử dụng sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN, còn 20% ý kiến HS cho rằng việc sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN của GV là quá ít, và 8% là ít , bên cạnh đó có 10% HS cho là vừa phải, hợp lý. Tuy nhiên, củng có tỷ lệ HS cho là GV sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN quá nhiều và nhiều là 1%, phần nào phản ánh sự không đồng đều về mức độ sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN của các GV, nó cũng phản ánh cả tính tích cực hay thụ động của HS trong quá trình học tập. II.3. Những thuận lợi và khó khăn khi xây dựng và sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN II.3.a. - Những thuận lợi khi xây dựng và sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN 1) Đội ngũ GV giảng dạy môn GDQP_AN có trình độ chuyên môn tốt đạt chuẩn đào tạo (01 GV đào tạo văn bằng 2 tốt nghiệp loại khá, 01 GV đào tạo Văn bằng 2 Tốt nghiệp loại Giỏi), luôn tâm huyết với nghề. 2) Tổ chuyên môn có sự đoàn kết cao, luôn có sự phối hợp, bàn bạc, học hỏi kinh nghiệm của nhau, thống nhất với nhau trong các hoạt động chuyên môn. Các GV đều nhận thức đúng đắn về sự cần thiết của việc xây dựng và sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN 3) Qua cách đánh giá ở trên chúng tôi nhận thấy đã có nhiều HS ý thức tốt hơn biểu hiện những phẩm chất nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm rõ ràng hơn thông qua các tiết học nhận thấy năng lực Tự chủ và tự học; Kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với các thành viên khác; Giải quyết vấn đề theo nhiều cách khác nhau một cách sáng tạo và triệt để, tính tích cực, độc lập trong học tập cao hơn, Năm học 2022 – 2023 10
đây là cơ sở để GV sử dụng bài giảng bằng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN nhằm lôi cuốn các HS này và thông qua họ để tạo ra bầu không khí tương tác tốt trong học tập. II.3.b. - Những khó khăn khi xây dựng và sử dụng các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN Bên cạnh những thuận lợi nêu trên, khi xây dựng và sử dụng các đoạn phim và trò chơi dạy học trong dạy học môn GDQP-AN vẫn còn một số khó khăn, tồn tại cần phải giải quyết: 1) Số lượng HS thụ động trong học tập còn rất nhiều không khí học tập chưa tốt, bên cạnh đó vẫn còn hiện tượng HS học “đối phó” chỉ mục đích học cho qua. 2) Số lượng giáo trình, tài liệu tham khảo, tài liệu thước phim trên Internet liên quan đến nội dung từng bài dạy học môn GDQP-AN còn ít và thiếu. 3) Trong quá trình tổ chức dạy học môn GDQP-AN do đặc thù không thi tốt nghiệp nên ý thức học tập của HS còn chưa cao. 4) Kỹ năng giới thiệu và triển khai các đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN của một số GV còn hạn chế nên còn ngại trong việc sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học. GV vẫn chưa đầu tư nhiều vào việc thiết kế các đoạn phim và trò chơi dạy học cho HS. 5) Tuy các đoạn phim kết hợp với trò chơi có những tác dụng to lớn trong việc kích thích tính tích cực học tập của HS và có nhiều tác dụng phát triển năng lực, phẩm chất cho người học nhưng kết quả khảo sát cho thấy việc tổ chức trò chơi qua các đoạn phim học tập trong dạy học môn GDQP-AN cho HS còn rất ít, đôi khi không có. Các loại trò chơi được thiết kế qua các đoạn phim còn đơn điệu, hình thức tổ chức và xây dựng trò chơi qua các đoạn phim cho phù hợp với từng bài dạy chưa hấp dẫn nên đôi khi chưa thu hút được tất cả HS cùng chơi. Chƣơng II. Nội dung xây dựng bài dạy theo hình thức sử dụng các đoạn phim và trò chơi vào dạy học môn GDQP –AN ở Trƣờng THPT Nguyễn Cảnh Chân giúp phát triển hiệu quả năng lực, phẩm chất cho ngƣời học. I.1. Hệ thống các thƣớc phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP – AN. Biện pháp sử dụng. I.1. a. Xây dựng một số đoạn phim và trò chơi trong dạy học môn GDQP-AN Nhóm 1: Xây dựng các đoạn phim và trò chơi giới thiệu Phần khởi động Nhóm 2: Xây dựng các đoạn phim và trò chơi lĩnh hội tri thức mới Nhóm 3: Xây dựng các đoạn phim và trò chơi giới thiệu củng cố vận dụng. I.1.b. Minh họa việc thiết kế và sử dụng một số thƣớc phim và trò chơi dạy học môn GDQP-AN Nhóm 1: Xây dựng các đoạn phim và trò chơi giới thiệu Phần khởi động Năm học 2022 – 2023 11
- Mục đích: + Củng cố kiến thức lịch sử đã học từ đó dẫn dắt vào nội dung bài học. + Tạo không khí vui tươi, thoải mái trước khi bước vào tiết học. + Giúp người học phát triển năng tự chủ và tự học; Kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với các thành viên khác. - Chuẩn bị: GV xây dựng thước phim có thể cắt ghép những thước phim tư liệu lịch sử với nhau, chuẩn bị câu hỏi và thiết kế câu gợi ý. - Cách chơi: Cả lớp theo dõi đoạn phim và cùng tham gia trò chơi GV nêu câu hỏi sau đó gợi ý, HS suy nghĩ trong vòng 10 giây nếu trả lời đúng đáp án sẽ được điểm cộng còn nếu bạn nào trả lời sai thì nhường cơ hội cho các bạn còn lại. Những trò chơi sử dụng trong nhóm này có thể là: Ví dụ : Khi giới thiệu bài 1 – Lớp 10: Truyền thống của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. * Trò chơi lựa chọn phương án đúng Xây dựng thước phim có thể cắt ghép những thước phim tư liệu với nhau và đặt câu hỏi trò chơi dưới dạng những câu hỏi trắc nghiệm, mỗi câu hỏi liên quan đến kiến thức lịch sử, địa lý có liên quan đến bài chuẩn bị học. Được giới thiệu bằng nhiều phương án khác nhau, yêu cầu người chơi hay đội chơi chọn phương án đúng. Ví dụ: Ngày thành lập QĐND VN là ngày: a, 03/02/1930 b, 02/09/1945 c, 22/12/1944. * Trò chơi “Ai là người nhớ sự kiện, nhân vật lịch sử nhiều nhất” Trò chơi này áp dụng cho những bài có nội dung về lịch sử, truyền thống, các nhân vật, sự kiện lịch sử nhằm giới thiệu, củng cố kiến thức lịch sử của các em. Đối với loại trò chơi này GV có thể áp dụng khi giới thiệu vào bài, sau khi học xong một giai đoạn lịch sử. Ví dụ: Sử dụng trò chơi khi học các Bài Lịch sử, truyền thống Quân đội và Công an nhân dân, Công tác phòng không nhân dân… nhằm củng cố lại những kiến thức lịch sử từ đó giúp học sinh nhận thức sâu sắc những giá trị lịch sử, kế thừa và phát huy truyền thống của ông cha. * Trò chơi “Tìm hiểu nhân vật lịch sử” Đây là trò chơi nhằm tìm hiểu một cách khái quát về thân thế sự nghiệp những nhân vật lịch sử có công lao to lớn đối với lịch sử dân tộc và nhân loại. VD: Tìm hiểu lịch sử đã có công trong buổi đầu dựng nước hay tìm hiểu nhân vật lịch sử đã có công lao trong giai đoạn Pháp xâm lược Việt Nam. * Trò chơi tìm hiểu “nghệ thuật đánh giặc giữ nước” Năm học 2022 – 2023 12
Đây là trò chơi nhằm tìm hiểu nghệ thuật đánh giặc tài tình của cha ông ta, giúp các em hiểu được từng giai đoạn lịch sử cha ông về khả năng vận dụng linh hoạt, cách đánh phù hợp, tài tình, khắc chế điểm mạnh của địch phát huy điểm mạnh của ta khiến nhiều kẻ thù mạnh hơn ta gấp nhiều lần phải khiếp sợ. Ví dụ: Tìm hiểu các nghệ thuật “Tiên phát chế nhân”, “Ngụ binh ư nông”, “vườn không nhà trống”, cách đánh “Du kích”, “Giương đông kích tây”, “Đánh chắc tiến chắc”… * Trò chơi đuổi hình bắt chữ Trò chơi áp dụng vào các bài, tác hại bom đạn, thiên tai, ma túy, băng bó, cấp cứu chuyển thương… * Trò chơi Ô cửa bí mật. Trò chơi này áp dụng cho các bài: Ma túy, tác hại của ma túy,Thường thức phòng tránh bom đạn và thiên tai, Một số hiểu biết về nền QPTD-ANND, Công tác phòng không… - Mục đích: Thông qua trò chơi giúp HS hiểu và nhớ những nội dung của mình đã học sâu sắc hơn. - Chuẩn bị: GV chuẩn bị trò chơi PowerPoint Lật mảnh ghép (Ô cửa bí mật) có liên quan đến nội dung kiến thức tiết học trước. - Cách làm: Chọn hình bí mật là một cây thuốc phiện có một bông hoa và một quả thuốc phiện được che khuất bởi 4 mảnh ghép bí mật. 4 mảnh ghép là 4 câu gợi ý liên quan đến nội dung bức hình bí mật. - Cách chơi: Cả lớp cùng tham gia chơi.GV lần lượt mời những HS xung phong đưa ra sự lựa chọn mảnh ghép để mở và được nghe gợi ý. Trong 1 giây HS nào trả lời đúng từ khóa sẽ được điểm cộng. Bạn nào trả lời sai sẽ nhường cơ hội cho các bạn còn lại. Ví dụ: Bài 3 –Lớp 10: Tác hại của ma túy - Mục đích: vui để học, giúp cho HS tìm hiểu thêm các thông tin liên quan đến ma túy, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, tự chủ và tự học; Kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với các thành viên khác; Giải quyết vấn đề theo nhiều cách khác nhau một cách sáng tạo - Chuẩn bị: GV chuẩn bị các đoạn phim hoặc hình ảnh liên quan đến chủ đề ma túy. - Cách chơi: Cả lớp cùng chơi, chọn số ngẫu nhiên. Gọi học sinh trả lời GV chiếu lên từng hình ảnh 1 trong vòng 10 giây bạn nào trả lời đúng đáp án sẽ được điểm cộng. Bạn nào trả lời sai sẽ nhường cơ hội cho các bạn còn lại. * Trò chơi nở hoa trí tuệ Năm học 2022 – 2023 13
Trò chơi này có thể áp dụng ở bài hiểu biết về ma túy, tác hại và cách phòng chống. - Mục đích: Giúp học sinh hiểu biết những nội dung liên quan đến ma túy như đặc điểm, nguồn gốc, nguyên nhân nghiện, tác hại ma túy từ đó giúp học sinh biết cách phòng và chống ma túy. vui để học, giúp cho HS tìm hiểu thêm các thông tin liên quan đến ma túy, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, tự chủ và tự học; Kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với các thành viên khác; Giải quyết vấn đề theo nhiều cách khác nhau một cách sáng tạo - Chuẩn bị: GV chuẩn bị thiết kế đoạn phim ghép các bông hoa có lời gợi ý liên quan đến ma túy. - Cách chơi: Cả lớp cùng chơi. GV chiếu các bông hoa lên cho HS chọn. Mỗi bông hoa có một lời gợi ý, trong mỗi từ gợi ý đó có chữ cái đầu của bình hoa. Sau 10 giây suy nghĩ bạn nào trả lời đúng sẽ được điểm cộng, bạn nào trả lời sai hoặc không trả lời được sẽ nhường cơ hội cho các bạn còn lại. Ai đoán ô chìa khóa của bình hoa nhanh nhất và chính xác sẽ được điểm thưởng. Nhóm 2: Xây dựng các đoạn phim kết hợp với trò chơi tìm hiểu tri thức (lĩnh hội tri thức mới) Xây dựng những thước phim và trò chơi sử dụng trong nhóm này có thể là: * Trò chơi ô chữ Trò chơi ô chữ trong dạy học có nhiều dạng khác nhau, có thể là giải những ô chữ hàng ngang rồi tìm từ khóa trong ô chữ hàng dọc, có thể là ô chữ dưới dạng sơ đồ … Mỗi ô chữ bao gồm: Có lời gợi ý và nội dung ô chữ có liên quan trực tiếp đến bài học. Ví dụ : Khi giới thiệu bài 1 – Lớp 10: Truyền thống của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Ở nội dung bài này chúng ta có thể ở phần khởi động xây dựng thước phim lịch sử, truyền thống lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam và cho HS xem trước khi giưới thiệu nội dung mới của bài học. - Mục đích: + Củng cố kiến thức lịch sử từ đó dẫn dắt vào nội dung mới của bài học + Vui để học, giúp cho HS tìm hiểu thêm các thông tin liên quan lịch sử, truyền thống lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam thể hiện lòng yêu nước, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, tự chủ và tự học; phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với các thành viên khác; Giải quyết vấn đề theo nhiều cách khác nhau một cách sáng tạo - Chuẩn bị: GV thiết kế ô chữ có câu gợi ý, vòng quay số, bảng điểm, danh sách - Cách chơi: Cả lớp cùng chơi Năm học 2022 – 2023 14
GV sẽ quay số ngẫu nhiên, bạn nào được gọi tên sẽ chọn ô chữ của mình, sau đó nghe lời gợi ý của GV và suy nghĩ trong vòng 10 giây nếu trả lời đúng đáp án sẽ được điểm cộng còn nếu bạn nào trả lời sai thì nhường cơ hội cho các bạn còn lại. Ở trò chơi này có 2 dạng chủ yếu: - Dạng thứ nhất: Ô chữ có một hàng ngang Ở ví dụ này: GV hỏi học sinh? Ô chữ gồm 12 chữ cái. Ai là người đầu tiên chỉ huy QĐND Việt Nam? V O N G U Y Ê N G I A P - Dạng thứ hai: Ô chữ có nhiều hàng dọc và có từ chìa khóa bí mật (mô phỏng trò chơi Đường lên đỉnh Ôlimpia) Ví dụ 2: Khi giới thiệu bài 1 – Lớp 10: Truyền thống của QĐ và CAND Việt Nam. - Mục đích: + Củng cố kiến thức lịch sử từ đó dẫn dắt vào nội dung bài học. + Vui để học, giúp cho HS tìm hiểu thêm các thông tin liên quan lịch sử, truyền thống lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam thể hiện lòng yêu nước, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, tự chủ và tự học; phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với các thành viên khác. - Chuẩn bị: GV chuẩn bị một số đoạn phim tư liệu nói về lịch sử, truyền thống Lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam (LLVT ND) và từng nội dung GV chuẩn bị câu hỏi, thiết kế câu gợi ý cho từng đoạn phim đó. - Cách chơi: Cả lớp cùng chơi GV nêu câu hỏi sau đó gợi ý, HS suy nghĩ trong vòng 10 giây nếu trả lời đúng đáp án sẽ được điểm cộng còn nếu bạn nào trả lời sai thì nhường cơ hội cho các bạn còn lại. * Trò chơi lựa chọn phương án đúng Trò chơi này có thể tổ chức dưới dạng những câu hỏi trắc nghiệm, mỗi câu hỏi liên quan đến kiến thức lịch sử, địa lý có liên quan đến bài chuẩn bị học. Được giới thiệu bằng nhiều phương án khác nhau, yêu cầu người chơi hay đội chơi chọn phương án đúng. Ví dụ: Ngày thành lập QĐND VN là ngày: a, 03/02/1930 b, 02/09/1945 c, 22/12/1944. Năm học 2022 – 2023 15
* Trò chơi “Ai là người nhớ sự kiện, nhân vật lịch sử nhiều nhất” Trò chơi này áp dụng cho những bài có nội dung về lịch sử, truyền thống, các nhân vật, sự kiện lịch sử nhằm giới thiệu, củng cố kiến thức lịch sử của các em. Đối với loại trò chơi này GV có thể áp dụng khi giới thiệu vào bài, sau khi học xong một giai đoạn lịch sử. Ví dụ: Sử dụng trò chơi khi học các bài; bài Lịch sử, truyền thống lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam, Công tác phòng không nhân dân… nhằm củng cố lại những kiến thức lịch sử từ đó giúp học sinh nhận thức sâu sắc những giá trị lịch sử, kế thừa và phát huy truyền thống của ông cha. * Trò chơi “Tìm hiểu nhân vật lịch sử” Đây là trò chơi nhằm tìm hiểu một cách khái quát về than thế sự nghiệp những nhân vật lịch sử có công lao to lớn đối với lịch sử dân tộc và nhân loại. VD: Tìm hiểu lịch sử đã có công trong buổi đầu dựng nước hay tìm hiểu nhân vật lịch sử đã có công lao trong giai đoạn Pháp xâm lược Việt Nam. * Trò chơi tìm hiểu “nghệ thuật đánh giặc giữ nước” Đây là trò chơi nhằm tìm hiểu nghệ thuật đánh giặc tài tình của cha ông ta, giúp các em hiểu được từng giai đoạn lịch sử cha ông về khả năng vận dụng linh hoạt, cách đánh phù hợp, tài tình, khắc chế điểm mạnh của địch phát huy điểm mạnh của ta khiến nhiều kẻ thù mạnh hơn ta gấp nhiều lần phải khiếp sợ. Ví dụ: Tìm hiểu các nghệ thuật “Tiên phát chế nhân”, “Ngụ binh ư nông”, “vườn không nhà trống”, cách đánh “Du kích”, “Giương đông kích tây”, “Đánh chắc tiến chắc”… * Trò chơi đuổi hình bắt chữ Trò chơi áp dụng vào các bài, tác hại bom đạn, thiên tai, ma túy, băng bó, cấp cứu chuyển thương… Ví dụ: Bài 3 –Lớp 10: Tác hại của ma túy - Mục đích: + vui để học, giúp cho HS tìm hiểu thêm các thông tin liên quan đến ma túy. + Vui để học, giúp cho HS tìm hiểu thêm các thông tin liên quan đến ma túy, thể hiện lòng yêu nước, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, tự chủ và tự học; phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với các thành viên khác; Giải quyết vấn đề theo nhiều cách khác nhau một cách sáng tạo. - Chuẩn bị: GV chuẩn bị các hình ảnh liên quan đến chủ đề ma túy - Cách chơi: cả lớp cùng chơi, chọn số ngẫu nhiên. Gọi học sinh trả lời GV chiếu lên từng ảnh 1 trong vòng 10 giây bạn nào trả lời đúng đáp án sẽ được điểm cộng. Bạn nào trả lời sai sẽ nhường cơ hội cho các bạn còn lại. Năm học 2022 – 2023 16
* Trò chơi nở hoa trí tuệ Trò chơi này có thể áp dụng ở bài hiểu biết về ma túy, tác hại và cách phòng chống. - Mục đích: Giúp học sinh hiểu biết những nội dung liên quan đến ma túy như đặc điểm, nguồn gốc, nguyên nhân nghiện, tác hại ma túy từ đó giúp học sinh biết cách phòng và chống ma túy. - Chuẩn bị: GV chuẩn bị thiết kế các bông hoa có lời gợi ý liên quan đến ma túy. - Cách chơi: Cả lớp cùng chơi. GV chiếu các bông hoa lên cho HS chọn. Mỗi bông hoa có một lời gợi ý, trong mỗi từ gợi ý đó có chữ cái đầu của bình hoa. Sau 10 giây suy nghĩ bạn nào trả lời đúng sẽ được điểm cộng, bạn nào trả lời sai hoặc không trả lời được sẽ nhường cơ hội cho các bạn còn lại. Ai đoán ô chìa khóa của bình hoa nhanh nhất và chính xác sẽ được điểm thưởng. * Trò chơi gợi ý theo hình ảnh Trò chơi này áp dụng cho các bài: Thường thức phòng tránh bom đạn và thiên tai, Một số hiểu biết về nền QPTD-ANND, Công tác phòng không… - Mục đích: Thông qua những hình ảnh có lời gợi ý giúp HS hiểu và nhớ những nội dung của mình sâu sắc hơn. - Chuẩn bị: GV chuẩn bị các hình ảnh kèm theo lời gợi ý có liên quan đến nội dung bài học - Cách chơi: GV lần lượt đưa ra những hình ảnh, mỗi hình ảnh có từ gợi ý liên quan đến nội dung tìm hiểu. Trong 1 giây HS nào trả lời đúng từ khóa sẽ được điểm cộng. Bạn nào trả lời sai sẽ nhường cơ hội cho các bạn còn lại. (Minh họa trò chơi: Tổ chức quân đội) Hình ảnh gợi ý thứ nhất Năm học 2022 – 2023 17
- Không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho cán bộ chiến sĩ - Sẵn sang chiến đấu, chiến thắng trước mọi kẻ thù - Tăng cường công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội Từ khóa: Đội quân công chiến đấu, đội quân công tác và đội quân lao động sản xuất Hình ảnh gợi ý thứ 2 - Trong quân đội luôn được xây dựng chặt chẽ về tổ chức; thống nhất về trang phục; mẫu mực về lễ tiết, tác phong; nghiêm minh về kỹ luật. Tƣ khóa: Xây dựng quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bƣớc hiện đại * Trò chơi đi tìm mảnh gép Ở phần giới thiệu một số loại vũ khí bộ binh chúng ta có thể tổ chức trò chơi này cho học sinh. Ví dụ: Khi tìm hiểu nội dung các loại vũ khí bộ binh GV đưa ra hình ảnh của một loại vũ khí. Trong hình ảnh đó có 5 mảnh ghép nhỏ. Mỗi mảnh ghép có lời gợi ý nội dung liên quan đến vũ khí đó. HS phải trả lời ô từ khóa cho từng mãnh ghép nhỏ. GV cứ tiếp tục lật các mãnh ghép đó cho đến khi nào tìm được ô chữ từ khóa cuối cùng của vũ khí đó (Loại súng gì?). Nhóm 3: Xây dựng các đoạn phim kết hợp với trò chơi ôn tập, củng cố (Vận dụng) * Trò chơi rèn luyện lòng yêu nước, ý thức quốc phòng cho học sinh Năm học 2022 – 2023 18
- Mục đích, yêu cầu + Trò chơi giáo dục quốc phòng (GDQP) có mục đích rèn luyện lòng yêu nước, giáo dục ý thức quốc phòng dưới dạng vui chơi bằng các trò chơi nhỏ, trò chơi lớn. Trò chơi GDQP làm cho tuổi trẻ tự nguyện rèn luyện một số kỹ năng quân sự và tự rèn luyện tính cách cá nhân của từng học sinh, sinh viên, để tạo lập một tác phong quân sự, luôn sằn sàng hành động. Hành động đó qua vui chơi mà thấm nhuần từ lòng yêu nước của truyền thống lịch sử dân tộc và lịch sử cách mạng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. + Vui để học, giúp cho HS tìm hiểu thêm các thông tin liên quan lịch sử, truyền thống lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam thể hiện lòng yêu nước, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, tự chủ và tự học; phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với các thành viên khác; Giải quyết vấn đề theo nhiều cách khác nhau một cách sáng tạo Phương pháp “trò chơi hóa” hỗ trợ cho môn học Giáo dục quốc phòng, xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc, phù hợp với tâm, sinh lí tuổi trẻ và có hiệu quả sâu sắc. - Nội dung các “trò chơi hóa” “Trò chơi hóa” chương trình GDQP có ba loại: Thứ nhất, loại trò chơi hóa một số môn tập trong chương trình chính khóa: Trong chương trình GDQP có một số bài tập có thể “trò chơi hóa” thành hoạt động ngoại khóa để hỗ trợ các buổi giảng trên lớp. Ví dụ: Trò chơi: Khám phá sự tích anh hùng của các vị thánh thờ trong các đình, chùa, đền ở các địa phương Trò chơi: Cứu thương và chuyển thương (hỗ trợ cho bài “Kỹ thuật cấp cứu và chuyển thương”)… Thứ hai, loại trò chơi tập một số kĩ năng quân sự không có chương trình chính khóa nhưng có tác dụng bổ sung cho việc hình thành tác phong quân sự. Thứ ba, loại trò chơi rèn luyện các giác quan và phát triển trí tuệ: Loại trò chơi có mục đích rèn luyện sự nhanh nhẹn, tháo vát, nhạy cảm, khéo léo và phát triển trí thông minh. Ví dụ: trò chơi quan sát, trò chơi bóng chuyền 6 người, trò chơi giải mã, trò chơi “ai nhanh tay hơn”, trò chơi “ câu nói của Bà Hồ”… * Xây dựng trò chơi mô phỏng trò chơi Đường lên đỉnh Ôlimpia Ô chữ có nhiều hàng dọc và có từ chìa khóa bí mật (mô phỏng trò chơi Đường lên đỉnh Ôlimpia) Ví dụ: Bài 3 –Lớp 10: Tác hại của ma túy Năm học 2022 – 2023 19
- Mục đích: Vui để học, giúp cho HS tìm hiểu thêm các thông tin liên quan đến ma túy, thể hiện tính trung thực, trách nhiệm, tự chủ và tự học; phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với các thành viên khác; Giải quyết vấn đề theo nhiều cách khác nhau một cách sáng tạo - Chuẩn bị: + GV chuẩn bị các gợi ý đáp án cho từng ô hàng ngang và từ khóa. + Giới thiệu luật chơi và cách chơi (Cơ bản giống trò chơi Đường lên đỉnh Ôlimpia) - Cách chơi: cả lớp cùng chơi, chọn ô ngẫu nhiên. HS xung phong trả lời theo từng giợi ý của GV nếu trả lời sai các bạn khác có quyền xung phong trả lời. GV nêu lần lượt từng giợi ý cho sự lựa chọn hàng ngang của HS trong vòng 10 giây môi giợi ý, bạn nào trả lời đúng đáp án sẽ được điểm cộng. Bạn nào trả lời sai sẽ nhường cơ hội cho các bạn còn lại. + HS có thể trả lời từ khóa ngay sau khi bắt đầu cuộc chơi. Gợi ý ô chữ hàng ngang thứ nhất: Đây là ô chữ gồm 8 chữ cái. Gợi ý 1: Đây là chất mà ở trong điều kiện bình thường kết tinh dạng bột tinh thể màu trắng, không màu có vị đắng. Gợi ý 2: Đây là chất được điều chế mà một phần nguyên liệu dùng để sản xuất ra chúng lấy từ cây tự nhiên. Gợi ý 3: Là chất có độc tính cao, tác dụng tâm lý mạnh mẽ, người nghiện có thể dùng để hít, tiêm chích. Gợi ý ô chữ hàng ngang thứ hai: Đây là ô chữ gồm 7 chữ cái. Gợi ý 1: Đây là chất thuộc nhóm chất gây nghiện có hiệu lực cao. Gợi ý 2: Đây là chất kích thích, ức chế thần kinh, dễ gây tình trạng nghiện đối với người sử dụng. Năm học 2022 – 2023 20