Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Biện pháp góp phần làm tốt công tác chủ nhiệm lớp 5

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm "Biện pháp góp phần làm tốt công tác chủ nhiệm lớp 5" được thực hiện nhằm nâng cao nhận thức tự hoàn thiện phẩm chất và năng lực của giáo viên chủ nhiệm; tìm hiểu thông tin nắm bắt gia cảnh từng học sinh lớp chủ nhiệm; có kế hoạch xây dựng kế hoạch chủ nhiệm;...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Biện pháp góp phần làm tốt công tác chủ nhiệm lớp 5

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi: Hội đồng thẩm định sáng kiến ngành GD&ĐT tỉnh Ninh Bình Chúng tôi gồm: Tỷ lệ % Nơi công tác Trình độ đóng góp Ngày tháng Chức STT Họ và tên (hoặc nơi cư chuyên vào việc năm sinh danh trú) môn tạo ra sáng kiến Phó PGD&ĐT 1 Phạm Thị Nga 23/11/1977 trưởng Tiến sĩ 20% Hoa Lư phòng Đại học Trường sư Tiểu học Hiệu 2 Phạm Thị Thúy Lệ 03/6/1971 phạm 20% Trường trưởng Tiểu học Yên Trường Đại học Tiểu học Giáo sư 3 Nguyễn Thị Quyên 07/02/1976 20% Trường viên phạm Yên tiểu học Đại học Trường sư phạm Tiểu học Giáo 4 Nguyễn Thị Hoài Thu 20/8/1986 Âm 20% Trường viên nhạc Yên Cao Trường đẳng sư Tiểu học Giáo 5 Dương Thị Thanh Hải 21/4/1973 phạm 20% Trường viên tiểu học Yên 1. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến Lĩnh vực giáo dục 2. Mô tả bản chất của sáng kiến Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục Tiểu học là bậc học nền tảng, là bậc học có nhiệm vụ hình thành ở học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển
2 nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Chính vì vậy, đội ngũ giáo viên tiểu học đặc biệt những giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp có vai trò vô cùng quan trọng trong việc giáo dục nhân cách cho học sinh. Giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm khơi dậy ở trẻ em những mầm mống tốt đẹp, hình thành bước đầu ở các em khả năng thích ứng với cuộc sống gia đình, nhà trường và xã hội. Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt hiệu trưởng, Hội đồng nhà trường và cha mẹ học sinh quản lý trực tiếp tập thể học sinh lớp mình phụ trách, tổ chức mọi hoạt động sinh hoạt, học tập của học sinh, xây dựng và tổ chức các hoạt động cho học sinh, chịu trách nhiệm kết quả về đạo đức, học tập, nề nếp của lớp. Học sinh Tiểu học là giai đoạn mở đầu của quá trình học. Đó là giai đoạn tất yếu của một con người đến với văn hóa. Cũng từ giai đoạn này nhân cách của học sinh được hình thành và dần dần phát triển. Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp, là người tổ chức, cổ vũ tư tưởng cho học sinh. Người cùng với phụ huynh học sinh tiến hành giáo dục các em. Công tác chủ nhiệm lớp không phải là công việc đơn giản nên nó luôn là vấn đề trăn trở với hầu hết các giáo viên tiểu học. Chúng tôi nhận thấy công tác chủ nhiệm phải làm tốt ngay từ đầu năm thì chất lượng lớp mới ổn định và đi vào nề nếp. Nếu không làm tốt công tác chủ nhiệm thì lớp học đó chắc chắn chất lượng học tập cũng như rèn luyện sẽ không đạt chỉ tiêu đề ra, sẽ ảnh hưởng rất lớn đối với mục tiêu chung của nhà trường. Vì vậy, chúng tôi khẳng định rằng công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học là cực kì quan trọng, là nhân tố số một quyết định chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Chính vì lý do đó chúng tôi đã lựa chọn và thực hiện đề tài “Biện pháp góp phần làm tốt công tác chủ nhiệm lớp 5”. 2.1. Nội dung của sáng kiến 2.1.1.Biện pháp cũ thường làm Những năm trước đây, khi làm công tác chủ nhiệm lớp, chúng tôi và một số đồng nghiệp đã thực hiện một số biện pháp sau: 2.1.1.1. Tìm hiểu đặc điểm của lớp Giáo viên chủ nhiệm khi nhận lớp thông thường nắm bắt thông tin qua lí lịch, qua học sinh và giáo viên chủ nhiệm năm trước, chú ý đến học sinh nổi bật hoặc cá biệt cũng chưa đi sâu tìm hiểu sâu đến từng gia cảnh, cá tính của từng học sinh chủ nhiệm. * Ưu điểm: Giáo viên nắm được đặc điểm tình hình của lớp, của cá nhân học sinh để dễ phân loại đối tượng học sinh và tìm ra được biện pháp giáo dục phù hợp. * Hạn chế: Việc tìm hiểu nhân cách, tâm lý, hoàn cảnh của học sinh chưa đầy đủ, hầu như nghe thông tin chỉ từ một phía. 2.1.1.2. Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm lớp. Căn cứ vào thời gian quy định, kế hoạch của nhà trường, giáo viên chủ nhiệm xây dựng kế hoạch theo văn bản trong suốt năm theo môtip cứng. * Ưu điểm: Giáo viên biết xây dựng kế hoạch chủ nhiệm lớp để dễ dàng thực hiện công tác giáo dục học sinh trong từng giai đoạn của năm học. * Hạn chế: Việc xây dựng kế hoạch này đôi khi chưa khoa học, chưa hợp lí.Vì có cái xây không thực hiện được, hoặc cái thực hiện thì không xây.
3 2.1.1.3. Phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Việc phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như Cha mẹ học sinh và các tổ chức đoàn thể khác còn cố định, thông qua các cuộc họp đầu năm triển khai (Cuối tháng 8), giữa năm sơ kết (Cuối tháng 1) và cuối năm tổng kết (Tháng 5), hay trong các dịp tết Trung thu, Đại hội liên đội... * Ưu điểm: Giáo viên đã có phối hợp giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường để giáo dục các em. * Hạn chế: Công tác phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường chưa mang tính thường xuyên, thiếu đồng bộ, không chặt chẽ. 2.1.1.4. Tổ chức thực hiện theo kế hoạch đã đề ra. GVCN tổ chức thực hiện theo kế hoạch đã đề ra theo quy trình thông thường: Chờ văn bản cấp trên, phát động triển khai trên lớp thông qua tiết chủ nhiệm đầu và sinh hoạt cuối tuần. * Ưu điểm: Giáo viên đã thực hiện đúng kế hoạch đề ra. * Hạn chế: Khi thực hiện giáo viên chưa quan tâm nhiều đến việc quỹ thời gian giáo dục toàn diện học sinh. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, chất lượng các tiết sinh hoạt tập thể, sinh hoạt 15 phút đầu giờ chưa được chú trọng đúng mức. Xây dựng phong trào học tập chưa sinh động, hấp dẫn. Tóm lại : Các biện pháp giáo dục trên mới chỉ mang tính chất theo đầu việc của giáo viên chủ nhiệm đối với học sinh lớp 5 có cùng mức độ, chưa thật hiệu quả để vận dụng giáo dục cho học sinh trong lớp chủ nhiệm có nhiều đối tượng, có nhiều hoàn cảnh khác nhau. Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp 5, giúp cho học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh học tiếp cấp trung học cơ sở đáp ứng được yêu cầu mục tiêu của giáo dục phổ thông tổng thể. Nhất thiết phải có những giải pháp mới cải tiến. Qua áp dụng vào thực tiễn có kết quả, chúng tôi đề xuất biện pháp cải tiến. 2.1.2. Biện pháp mới cải tiến 2.1.2.1. Nâng cao nhận thức: Tự hoàn thiện phẩm chất và năng lực của giáo viên chủ nhiệm Muốn làm tốt công tác chủ nhiệm lớp thì đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm phải có nhận thức đúng về phẩm chất và năng lực của mình, nhất là trong bối cảnh giáo dục đổi mới. Người giáo viên chủ nhiệm luôn là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Vì mỗi một cử chỉ, việc làm hay một câu nói của giáo viên đều là mẫu để học sinh làm theo. Việc nâng cao nhận thức và năng lực giáo viên chủ nhiệm lớp 5 sẽ giúp thực hiện được mục tiêu giáo dục của nhà trường. Qua hình thực tự học, tự bồi dưỡng thông qua nghiên cứu tài liệu, tham khảo cách làm của bạn bè đồng nghiệp để hoàn thiện mình và hiểu rõ về công tác chủ nhiệm, từ đó tìm ra những biện pháp để vận dụng linh hoạt, sáng tạo thực hiện công tác chủ nhiệm đạt hiệu quả cao nhất đáp ứng yêu cầu giáo dục hiện nay. Ưu điểm: Giáo viên chủ nhiệm cảm thấy mình được coi trọng, yêu nghề, yêu công việc chủ nhiệm, chủ động trong các hoạt động giáo dục gần gũi học sinh như cha mẹ, rút ngắn khoảng cách thầy trò và hiệu quả sẽ tăng lên.
4 2.1.2.2. Tìm hiểu thông tin nắm bắt gia cảnh từng học sinh lớp chủ nhiệm K.Đ.Usinxhi - nhà giáo dục danh tiếng người Nga đã nói rằng: Muốn giáo dục con người thì phải hiểu con người về mọi mặt. Người giáo viên chủ nhiệm muốn nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục học sinh lớp mình thì phải có những biện pháp cụ thể, phù hợp với lứa tuổi, đặc điểm tâm sinh lý, nhân cách của từng học sinh trong lớp. Do đó, khi nhận lớp, công việc đầu tiên của tôi là tiến hành tìm hiểu nắm vững tình hình học sinh. Nội dung và cách tiến hành như sau: a) Về nội dung tìm hiểu - Tìm hiểu tập thể học sinh - Tìm hiểu cá nhân học sinh về: thể chất, đặc điểm tâm sinh lí, đạo đức, khả năng nhận thức, mối quan hệ và cách ứng xử của các em với mọi người. b) Cách tiến hành - Để nắm được tình hình chung của lớp, chúng tôi đã tìm hiểu thông qua giáo viên chủ nhiệm lớp của những năm học trước. Cho học sinh viết lí lịch trích ngang để biết vị trí nhà ở, hoàn cảnh gia đình, tên, tuổi, nghề nghiệp của bố mẹ. - Trao đổi với học sinh để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, xu hướng, sở thích thái độ trong quan hệ tập thể lớp. - Trao đổi với các giáo viên khác trong năm học về tình hình chung của lớp cũng như tình hình học tập và rèn luyện của từng học sinh. - Trao đổi với các ban đoàn thể khác như với Tổng phụ trách Đội, Ban đại diện cha mẹ học sinh. - Tham gia hoạt động cùng học sinh để tìm hiểu rõ hơn về tinh thần tập thể, ý thức hợp tác trong công việc chung của từng cá nhân học sinh. VD: Quét dọn nghĩa trang liệt sĩ, trồng cây xanh ở vườn trường, ... - Thăm gia đình học sinh, trao đổi với cha mẹ học sinh để nắm bắt cụ thể hơn, sâu sắc hơn về hoàn cảnh gia đình, những tính cách của học sinh đồng thời là dịp để bàn bạc với gia đình những biện pháp giáo dục con cái họ. Ưu điểm: Việc tìm hiểu thông tin nắm bắt gia cảnh từng học sinh lớp chủ nhiệm rất hữu ích giúp cho giáo viên chủ nhiệm lớp trong việc xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh một cách có hiệu quả, phát huy được năng lực của từng em, “không để em nào bỏ lại phía sau”. Học sinh lớp chủ nhiệm cảm thấy vui tươi, thoải mái, không nặng nề, áp lực bởi các tiết chủ nhiệm và giờ lên lớp cũng như hoạt động ngoại khóa. 2.1.2.3. Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm Bất cứ một công việc gì muốn có hiệu quả thì phải có kế hoạch cụ thể, khoa học. Với công tác chủ nhiệm, kế hoạch càng cụ thể, khoa học thì hiệu quả giáo dục học sinh càng cao. Để có một kế hoạch hợp lý khả thi, khoa học khi xây dựng kế hoạch chủ nhiệm tôi căn cứ vào những vấn đề sau: - Căn cứ vào nhiệm vụ từng năm học theo định hướng của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chỉ thị năm học của sở, của phòng giáo dục. - Căn cứ vào mục tiêu cấp học và lớp học. - Căn cứ vào mục tiêu nhiệm vụ kế hoạch giáo dục của trường. - Căn cứ vào đặc điểm của học sinh lớp chủ nhiệm.
5 - Căn cứ vào khả năng, điều kiện tham gia của phụ huynh. - Căn cứ vào mục tiêu kế hoạch công tác của các tổ chức đoàn thể trong nhà trường. - Đặc điểm tình hình của địa phương. - Căn cứ vào dự báo của giáo viên chủ nhiệm về khả năng phát triển từng mặt của lớp. Kế hoạch chủ nhiệm được xây dựng theo từng thời gian và từng mặt nội dung giáo dục. Đầu tiên là kế hoạch năm, từ kế hoạch năm chúng tôi cụ thể ra từng tháng, từng giai đoạn: Nửa đầu học kỳ một, nửa cuối học kỳ một, nửa đầu học kỳ hai, nửa cuối học kỳ hai. Trong kế hoạch của từng tháng, từng giai đoạn, chúng tôi luôn đưa ra những chỉ tiêu phấn đấu và những biện pháp thực hiện cụ thể. Cuối mỗi giai đoạn có đánh giá chi tiết những gì đã đạt được để phát huy, những gì còn tồn tại để khắc phục. Các nội dung trong kế hoạch chủ nhiệm chúng tôi đều đưa ra các biện pháp cụ thể, chỉ tiêu phấn đấu của lớp về từng mặt hoạt động như: Thực hiện các nề nếp học tập, rèn luyện, các phong trào phát động thi đua, các cuộc thi, các yêu cầu về vệ sinh, giữ gìn môi trường,... trong tuần, tháng yêu cầu các em tham gia thực hiện. Thông qua cách làm này, các em nắm bắt được những chỉ tiêu phấn đấu, từ đó phối hợp cùng với giáo viên chủ nhiệm thực hiện tốt kế hoạch đề ra. Ưu điểm: Thông qua việc lập kế hoạch giúp giáo viên chủ nhiệm có cái nhìn tổng quan về hệ thống, làm việc chủ động và tự tin hơn để phát hiện giảm thiểu hoạt động trùng lặp, chồng chéo và dư thừa, linh hoạt trong các hoạt động nhất là trong diễn biến của dịch covit và điều chỉnh chương trình nhà trường. 2.1.2.4. Nâng cao vai trò của Hội đồng tự quản thông qua các hoạt động a) Chia tổ Việc phân học sinh vào các tổ cho hợp lý ở một lớp học là điều hết sức cần thiết trong công tác chủ nhiệm. Làm tốt được việc phân tổ thì trong quá trình học tập, lao động các em có thể hỗ trợ, nhắc nhở nhau từ đó hoàn thành các nhiệm vụ đặt ra một cách dễ dàng. Để phân tổ hợp lý, tôi luôn chú ý đến sự đồng đều giữa các tổ. Có nghĩa là mỗi tổ sẽ có các đối tượng học sinh có học lực, ý thức chấp hành nội quy khác nhau. Nói cách khác, mỗi tổ có nhiều đối tượng: có học sinh học chưa tốt, có học sinh học tốt, học sinh ở địa bàn xa - gần, có học sinh ngoan - học sinh chưa ngoan. b) Lựa chọn một Hội đồng tự quản đủ uy tín và có năng lực điều khiển tập thể lớp, phân công nhiệm vụ cụ thể cho Hội đồng tự quản. Đây là một việc quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến sự thành bại của việc rèn kĩ năng tự quản nói riêng và công tác chủ nhiệm nói chung. Việc bầu chọn và xây dựng đội ngũ Hội đồng tự quản là một công việc rất quan trọng mà người giáo viên chủ nhiệm nào cũng cần phải làm ngay sau khi nhận lớp mới. Để xây dựng đội ngũ Hội đồng tự quản cho lớp, chúng tôi tiến hành các bước như sau: Bước 1: Bầu hội đồng tự quản Ngay từ đầu năm học, chúng tôi đã lưu ý xây dựng đội ngũ hội đồng tự quản cho lớp, hướng dẫn các em lựa chọn các bạn học sinh có thể đạt các yêu cầu sau để
6 ứng cử và bầu cử vào hội đồng tự quản của lớp: - Nhận thức nhanh. - Nhanh nhẹn, hoạt bát. - Mạnh dạn, tự tin và có trách nhiệm cao trong các công việc được giao. Bước 2: Phân công nhiệm vụ cụ thể cho Hội đồng tự quản Sau khi lựa chọn được Hội đồng tự quản, tôi phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng em như sau: * Nhiệm vụ của Chủ tịch hội đồng tự quản: - Theo dõi, kiểm tra mọi hoạt động của lớp. - Điểm danh và báo cáo sĩ số của lớp với giáo viên ngay sau khi xếp hàng ra vào lớp. - Điều khiển các bạn xếp hàng ra vào lớp, xếp hàng chào cờ đầu tuần, xếp hàng tập thể dục. * Nhiệm vụ của Trưởng ban học tập: - Tổ chức lớp kiểm tra bài 15 phút đầu giờ; kiểm tra đồ dùng và việc chuẩn bị bài giúp đỡ các bạn nhận thức chậm học bài, làm bài. - Điều khiển các bạn trao đổi, thảo luận hoặc trả lời câu hỏi trong tiết học khi giáo viên yêu cầu. - Theo dõi việc học tập của lớp trong các tiết học. - Đảm nhiệm thay công việc khi Chủ tịch hội đồng tự quản vắng mặt hoặc nghỉ học. * Nhiệm vụ của Trưởng ban văn - thể: Tổ chức cho lớp sinh hoạt văn nghệ vào 15 phút đầu giờ. Theo dõi, đôn đốc các hoạt động văn nghệ, thể dục giữa giờ, tổng hợp để đánh giá vào tiết sinh hoạt cuối tuần. * Nhiệm vụ của Trưởng ban lao động: - Phân công, theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật và chịu trách nhiệm tắt đèn, tắt quạt khi ra về. - Phân công các bạn vệ sinh lớp, chăm sóc bồn hoa của lớp, của trường. - Nhắc nhở các bạn sắp xếp bàn ghế ngay ngắn trước khi vào lớp. - Phối hợp với Chủ tich hội đồng tự quản và trưởng ban học tập giữ trật tự lớp. * Nhiệm vụ của Trưởng ban thư viện: - Tuyên truyền cho các bạn về tác dụng của việc đọc sách. - Kêu gọi các bạn quyên góp sách truyện vào tủ sách của thư viện lớp. - Nhắc nhở các bạn sắp xếp sách truyện ngay ngắn sau khi đọc. Bước 3: Bồi dưỡng, tổ chức sinh hoạt, rút kinh nghiệm cho Hội đồng tự quản. Sự trưởng thành của một tập thể lớp gắn liền với chức năng tự quản của tập thể lớp đó. Vì vậy, giáo viên chủ nhiệm cần có kế hoạch bồi dưỡng Hội đồng tự quản lớp thông qua việc thực hiện các nhiệm vụ, các hoạt động giáo dục của học sinh. Các biện pháp bồi dưỡng Hội đồng tự quản của lớp: - Thiết kế sổ theo dõi năng lực tự phục vụ, tự quản giúp các em. Hằng ngày, hằng tuần Hội đồng tự quản sẽ theo dõi và báo cáo với giáo viên chủ nhiệm những việc các bạn đã thực hiện đúng và những việc các bạn chưa làm được.
7 - Trong giai đoạn đầu hình thành tập thể lớp tự quản, giáo viên chủ nhiệm thường xuyên đối thoại với Hội đồng tự quản của lớp. Cứ mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp, giáo viên chủ nhiệm lại tổ chức một cuộc “đối thoại nóng” với Hội đồng tự quản của lớp để biết cụ thể tình hình của từng học sinh trong lớp và khả năng tự quản của Hội đồng tự quản. Cuộc đối thoại có thể thường bắt đầu bằng các gợi ý “mềm” của giáo viên: “Theo các em thế nào là ăn mặc gọn gàng, sạch sẽ?” hoặc “Các em vi phạm nội quy của trường sẽ ảnh hưởng như thế nào đến tập thể lớp?” Để các em tự nói cũng là cách để các em tự đòi hỏi bản thân mình phải tự điều chỉnh làm sao cho đúng. - Đồng thời, chúng tôi dành thời gian cuối tiết sinh hoạt lớp để động viên, khen ngợi những việc Hội đồng tự quản đã làm tốt và hướng dẫn các em cách khắc phục những khó khăn để phát huy năng lực tự quản tốt hơn. Như vậy, giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò là người cố vấn và bồi dưỡng đội ngũ Hội đồng tự quản. Giáo viên chủ nhiệm không được “khoán trắng” hoặc biến Hội đồng tự quản thành “công cụ” để quản lí lớp. Bên cạnh đó, việc sắp xếp chỗ ngồi tuy dễ nhưng sắp xếp như thế nào cho có hiệu quả lại không dễ chút nào. Để sắp xếp chỗ ngồi phù hợp chúng tôi dựa vào các căn cứ sau: - Dựa vào học lực của học sinh: Xếp xen kẽ học sinh học chưa tốt với học sinh học tốt. - Dựa vào thể chất học sinh: Học sinh thấp ngồi trước, cao ngồi sau, mắt kém ngồi gần bảng. - Học sinh trong Hội đồng tự quản: Thường ngồi giữa hoặc ngồi sau của tổ (lớp). - Dựa vào ý thức học sinh: Học sinh nói chuyện nhiều, không chú ý học thì cho ngồi trước. Cách sắp xếp chỗ ngồi theo căn cứ trên một mặt phát huy được vai trò của Hội đồng tự quản trong việc quản lý lớp học, một mặt các em học tốt có thể hỗ trợ được cho những em còn học yếu từ đó nâng cao chất lượng giáo dục của lớp. Ưu điểm: Việc Nâng cao vai trò của Hội đồng tự quản thông qua các hoạt động lựa chọn chủ tịch và phó chủ tịch là vô cùng quan trọng, đây chính là những người giúp giáo viên chủ nhiệm rất nhiều trong việc quản tất cả các hoạt động của lớp cũng như trong tiết học. Giúp cho học sinh ai cũng có khả năng làm lãnh đạo rèn kỹ năng nhanh nhẹn, mạnh dạn, tự tin, bộc lộ được năng khiếu,năng lực học tập tốt 2.1.2.5. Xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực. - Hưởng ứng phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” của Bộ giáo dục và Đào tạo phát động tôi đã “Xây dựng lớp học thân thiện” nhằm tạo ra môi trường học tập thân thiện, an toàn, gần gũi với học sinh, làm cho học sinh cảm thấy “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Cụ thể: Ngay từ đầu năm học chúng tôi đã hướng dẫn cho các em tự trang trí lớp, trang trí góc học tập, góc
8 cộng đồng, góc thiên nhiên, góc thư viện sinh động, hấp dẫn.... - Tổ chức các hình thức thi đua theo tuần, theo tháng; mỗi tháng tổ chức một hình thức thi đua khác nhau nhằm khuyến khích học sinh thi đua học tập, rèn luyện phẩm chất, năng lực của mình. - Giáo dục học sinh rèn luyện thể dục thể thao như tập thể dục mỗi buổi sáng, giữa giờ ở trường, ở nhà. - Tham gia các hoạt động y tế để bảo vệ sức khỏe như: Giữ vệ sinh thân thể sạch sẽ, ăn mặc gọn gàng khi đến lớp. Tuyên truyền học sinh tích cực tham gia phòng chống dịch bệnh theo mùa, đặc biệt phòng bệnh Co-vid 19, các tệ nạn xã hội. - Tuyên truyền và tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động nhân đạo. Như quyên góp ủng hộ nhân dân đồng bào bị bão lũ Miền Trung, tham gia đóng góp quỹ Vì bạn nghèo, Áo ấm tặng bạn, Ngôi nhà Khăn quàng đỏ,... - Tích cực tham gia các hoạt động trải nghiệm do nhà trường tổ chức để giáo dục kỹ năng sống cho các em. VD: trải nghiệm Xuân yêu thương giúp các em tìm hiểu về ý nghĩa Tết cổ truyền, giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc; tổ chức cho các em thăm Lăng Bác, thăm và dọn nghĩa trang liệt sĩ, quét dọn đình làng Yên Trạch, ... giáo dục lòng biết ơn các thế hệ cha anh và biết thực hiện tốt năm điều Bác Hồ dạy. Ưu điểm: Tạo ra được môi trường thân thiện trong lớp chủ nhiệm thu hút học sinh tích cực, chủ động tham gia vào học tập, rèn luyện, trải nghiệm. Tạo cơ hội cho học sinh tự xây dựng và tham gia các hoạt động môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện, có ý thức phòng chống dịch bệnh và các tệ nạn xã hội trong quá trình khám phá, tìm tòi, tích lũy tri thức. 2.1.2.6. Hướng dẫn học sinh sử dụng Internet đúng cách Đây là điểm mới nổi bật so với biện pháp cũ thường làm. Cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, việc sử dụng Intrernet đang rất phổ biến nên giáo viên cần hướng dẫn các em sử dụng đúng mục đích. Song hành cùng học trò: Không cần tẩy chay internet. Trò chơi, kiến thức, những trang web có nội dung lành mạnh là điều mà giáo viên chủ nhiệm, các bậc phụ huynh nên cho con tiếp cận. Ngược lại, những trò chơi bạo lực, những kiến thức hay những trang web có nội dung không lành mạnh là điều mà chúng ta cần giúp trẻ tránh xa. Năm học 2019-2020 bị gián đoạn do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhà trường đã tổ chức dạy học trực tuyến cho các em nhằm củng cố kiến thức. Cụ thể, nhà trường đã cho giáo viên chủ nhiệm điều tra, khảo sát, thống kê các điều kiện về công nghệ thông tin, Internet với từng học sinh. Đối với các gia đình, học sinh có máy tính, điện thoại thông minh và có mạng Internet thì giáo viên chủ nhiệm lập các nhóm zalo, facebook với cha mẹ hoặc học sinh để gửi bài và nghiệm thu bài hàng ngày. Đối với các gia đình học sinh không có mạng Internet mà có Tivi thu được các kênh phát sóng chương trình dạy học do Bộ GDĐT hướng dẫn (HN1, HN2, VTV7,..), nhà trường hướng dẫn, nghiệm thu kết quả học sinh học qua chương trình Tivi. Đối với những gia đình không có mạng Internet và Tivi, giáo viên chủ nhiệm liên lạc qua điện thoại với phụ huynh và giao bài tập trong các SGK, SBT hay sách buổi 2 để học sinh ôn tập và làm hàng ngày. Qua các kênh liên
9 lạc, giáo viên chủ nhiệm phối hợp với cha mẹ học sinh đôn đốc, hướng dẫn và kiểm tra kết quả học tập của học sinh hàng ngày. Do vậy, nề nếp học tập của học sinh vẫn được giữ vững. Ngoài thời gian học, chúng tôi hướng dẫn cho các em tìm hiểu kiến thức phục vụ học tập hay tham gia các sân chơi bổ ích trên internet, như: thi giải toán, thi Trạng Nguyên Tiếng Việt, Olimpic tiếng Anh trên Internet,... Cứ hằng tuần, hằng tháng giáo viên lại tổng hợp điểm của từng vòng thi, từng môn thi, thông báo với phụ huynh và các em học sinh để các em phấn đấu, phụ huynh cùng nhắc nhở, đôn đốc. Thông qua việc học tập này, học sinh say mê khám phá tri thức để thi đua với bạn bè hơn là sa đà vào các trò chơi điện tử. Cụ thể, cuối năm học đã có 2 học sinh đạt giải Violympic toán cấp Quốc gia, 1 học sinh đạt giải Khuyến khích cuộc thi Trạng Nguyên Tiếng Việt cấp Quốc gia, 3 học sinh đạt giải Nhất cuộc thi Trạng Nguyên Tiếng Việt cấp tỉnh,... Ưu điểm: Giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn học sinh sử dụng Internet đúng cách có thể để giúp học sinh củng cố, nâng cao kiến thức bài học trên lớp; hướng dẫn học sinh tự học ở nhà; thông báo các thông tin liên quan đến cha mẹ học sinh, trao đổi biện pháp giáo dục, kết quả học tập, định hướng các nội dung bổ ích, lý thú giúp học sinh mở rộng thế giới quan và nâng cao hiểu biết, biết nhìn nhận vấn đề đúng sai và sử dụng mạng xã hội đúng hướng. 2.1.2.7. Kết hợp chặt chẽ với giáo viên bộ môn Nội dung phối hợp: Để giáo dục học sinh có hiệu quả; để theo dõi, kiểm tra và đôn đốc việc học tập của tập thể và cá nhân; giáo viên chủ nhiệm thường xuyên tập hợp ý kiến của đồng nghiệp về lớp mình, lớp bạn; trao đổi trực tiếp với đồng nghiệp về những vấn đề cụ thể của lớp để cùng đưa ra giải pháp giáo dục thống nhất; đề xuất các ý kiến của tập thể học sinh về công tác dạy và học với giáo viên có liên quan... Ưu điểm: Giáo viên chủ nhiệm chuyển tiếp nguyện vọng của các em đến với các giáo viên bộ môn để tập thể sư phạm giảng dạy tại lớp có tinh thần trách nhiệm chung trong việc giáo dục ý thức và thái độ học tập cho học sinh. 2.1.2.8. Phối hợp chặt chẽ có hiệu quả với Chi hội cha mẹ học sinh, gia đình học sinh Khi làm công tác chủ nhiệm, giáo viên cần: Tổ chức và thực hiện tốt các kỳ họp phụ huynh học sinh do nhà trường đề ra. Tuy nhiên, để những cuộc họp phụ huynh học sinh thực sự phát huy hiệu quả, chúng tôi đã cải tiến hình thức trình bày nội dung trong các cuộc họp theo hướng tập trung vào việc thảo luận, bàn bạc các giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. Các nội dung khác cần báo cáo nhanh, gọn tránh làm mất thời gian. Sau khi kết thúc mỗi cuộc họp, phụ huynh phải nắm được một cách tương đối đầy đủ những ưu điểm, nhược điểm trong học tập, rèn luyện, tu dưỡng của con em mình. Trong quá trình giáo dục học sinh, nhân tố gia đình giữ một vai trò quan trọng. Do đó, tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình thông qua các cuộc họp, tiếp xúc giữa phụ huynh học sinh với đại diện nhà trường, trực tiếp qua giáo viên chủ nhiệm lớp là điều cần thiết. Giáo viên chủ nhiệm cần đi thăm trao đổi trực tiếp hoặc trao đổi qua điện thoại với gia đình học sinh. Mời phụ huynh học sinh
10 đến trường trao đổi về việc giáo dục học sinh khi có những hiện tượng bất thường và khẩn cấp. Cần phát huy vai trò của tổ chức đại diện phụ huynh học sinh. Những người giữ nhiệm vụ trưởng ban ở của lớp phải là người đại diện cho tâm tư, nguyện vọng của những phụ huynh khác. Các trưởng ban đại diện sẽ là “hạt nhân” vận động phụ huynh trong lớp cùng thực hiện. Vậy, ban đại diện phụ huynh học sinh cũng cần đổi mới phương thức hoạt động. Vì thế, chúng tôi đã thiết lập một ban phụ huynh “tình nguyện” tự giác tham gia và sát cánh cùng các con trong suốt năm học. Liên hệ thường xuyên với Ban đại diện Hội phụ huynh học sinh để tích cực hóa các hoạt động của hội phụ huynh học sinh trong công tác giáo dục. Ứng dụng công nghệ thông tin trong mối quan hệ với gia đình, chúng tôi đã thực hiện: Lấy số điện thoại của gia đình, lập sổ liên lạc điện tử, lập nhóm zalo lớp để tiện thông báo những hoạt động của trường, lớp tới phụ huynh. Đặc biệt, chúng tôi đã tạo lớp học trong phần mềm quản lí lớp học Class Dojo. Giáo viên có thể cập nhật các hoạt động trên lớp lên hàng ngày. Và mỗi khi giáo viên khen thưởng hay nhắc nhở một học sinh nào đó, thông tin này sẽ hiển thị trên điện thoại của phụ huynh. Giáo viên cũng có thể liên lạc với từng phụ huynh học sinh thông qua chức năng nhắn tin. Phụ huynh có thể tham gia vào tiến trình học tập của con, sẵn sàng khuyến khích động viên hoặc chúc mừng con khi con được khen ngợi trên lớp và có thể trợ giúp con học khi ở nhà. Mỗi chủ điểm sinh hoạt trọng tâm, giáo viên chủ nhiệm đều mời ban đại diện phụ huynh tham dự buổi sinh hoạt ngoại khóa để tạo sự liên kết. Qua các hoạt động này, phụ huynh cũng thấy được việc kết hợp với nhà trường trong việc giáo dục toàn diện học sinh là vô cùng cần thiết và phụ huynh cũng có những đóng góp to lớn hỗ trợ việc giáo dục các em. Cụ thể: - Ngay đầu năm học, với chủ điểm “Vui đến trường”, “Thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy”, giáo viên chủ nhiệm phối hợp với BGH nhà trường, phụ huynh học sinh tổ chức cho các em thăm lăng Bác. Trong buổi hoạt động ngoại khóa này, Ban đại diện phụ huynh đã chủ động thuê xe đi, mời MC tổ chức các trò chơi trên xe tạo không khí sôi nổi hào hứng cho buổi trải nghiệm thú vị. Các em được thăm lăng Bác, được nghe những câu chuyện ý nghĩa về Bác, các em càng yêu quý Bác, càng mong muốn học giỏi để xây dựng, bảo vệ đất nước như Bác hằng mong ước. - Với chủ điểm “Nhớ nguồn”, là địa phương có truyền thống văn hóa và di tích lịch sử nổi tiếng, giáo viên chủ nhiệm chủ động phối hợp cùng phụ huynh tổ chức cho các em thăm đền vua Đinh, vua Lê. Tại buổi trải nghiệm này, học sinh được tập làm hướng dẫn viên du lịch giới thiệu về khu di tích lịch sử vua Đinh, vua Lê bằng tiếng Việt, bằng tiếng Anh. Tại đây, các em được tiếp xúc, trò chuyện với người nước ngoài. Trong buổi trải nghiệm, phụ huynh đã quay video, chụp ảnh đưa lên nhóm lớp trên Internet để làm kỷ niệm cho các con. Qua buổi trải nghiệm, các em được giáo dục giữ gìn nét đẹp bản sắc văn hóa dân tộc; rèn kỹ năng, thói quen giao tiếp, ứng xử đối với người nước ngoài. - Với chủ điểm “Lá lành đùm lá rách”, ban đại diện phụ huynh đã vận động các gia đình phụ huynh khá giả, các nhà hàng, homestay ủng hộ quyên góp tiền mặt, quần áo tặng các em có hoàn cảnh khó khăn trong lớp, trong trường (em Đức
11 Anh thuộc hộ nghèo, em Minh Anh bị ung thư). Khi dịch Covid- 19 sảy ra, phụ huynh đã quyên góp tặng hai điện thoại thông minh hỗ trợ học trực tuyến cho hai em trong lớp (em Đức Anh và em Hoa). Việc làm này giúp các em và phụ huynh trong lớp tạo được sự đoàn kết, gắn bó và yêu thương. Tạo được niềm tin của phụ huynh với nhà trường, với giáo viên chủ nhiệm lớp. Ưu điểm: Giáo viên chủ động lôi cuốn được các lực lượng trong và ngoài nhà trường gắn bó trách nhiệm thực hiện các nội dung, biện pháp giáo dục học sinh phù hợp. Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối lắng nghe được tâm tư nguyện vọng của Gia đình, cộng đồng chủ động đề xuất với nhà trường các nội dung, kế hoạch phối hợp nhằm mang lại hiệu quả giáo dục cho học sinh mình chủ nhiệm. 2.1.2.9. Kết hợp chặt chẽ với các đoàn thể Giáo viên chủ nhiệm phải nắm bắt được kế hoạch của nhà trường, Đoàn thanh niên để phối hợp và phổ biến kịp thời đến học sinh. Thường xuyên động viên, đôn đốc nhắc nhở các em tham gia tốt các hoạt động đoàn thể, phong trào thi đua do đoàn thể phát động. Thường xuyên động viên, đôn đốc nhắc nhở các em thực hiện tốt các các nội quy, quy định mà ban nề nếp của trường đề ra. Ưu điểm: Phát huy được sức mạnh của cộng đồng tham gia vào sự nghiệp giáo dục, cùng chung tay góp sức với nhà trường, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. 2.1.3. Kết quả thực hiện các biện pháp. Qua một năm áp dụng những giải pháp nêu trên chúng tôi nhận thấy: Nhận thức của giáo viên về công tác chủ nhiệm lớp đã được nâng lên, giáo viên chủ nhiệm yêu thích công việc và gắn bó trách nhiệm hơn, được phụ huynh tin yêu, đồng nghiệp tín nhiệm. 100% các em khối 5 được đánh giá chính xác kết quả hình thành và phát triển từng phẩm chất chủ yếu, năng lực cốt lõi của mỗi học sinh ở các lớp chủ nhiệm đều nâng cao hơn năm trước, số học sinh chưa ngoan chưa chăm học giảm Trong các đợt thi đua, tham gia hội diễn văn nghệ, thể dục thể thao của nhà trường tổ chức có kết quả cao, nhiều em tham gia cấp huyện, cấp tỉnh, cấp Quốc gia như: Hội khỏe phù đổng xếp thứ nhất của huyện, có 3 em tham gia đội tuyển Bóng đã cấp Quốc gia; 2 em tham gia Trạng nguyên toàn tài và trạng nguyên Tiếng Việt cấp Quốc gia ... - Kết quả cụ thể : Số HS chưa HS sử dụng Số em đạt giải tham gia tích TSHS Số em chưa Internet trong các cuộc Năm học cực các hoạt Khối 5 chăm học chưa đúng thi huyện, động của nhà cách Tỉnh trường SL % SL % SL % SL % 2019-2020 134 22 16,4 34 25,3 25 18,6 20 14,9 2020-2021 108 15 13,8 12 11,1 13 12,0 70 64,8
12 2.2 Khả năng áp dụng của sáng kiến - Những kinh nghiệm về: “Biện pháp góp phần làm tốt công tác chủ nhiệm lớp 5” được chúng tôi áp dụng và thực hiện có hiệu quả trong năm học 2019-2020. Kinh nghiệm này có khả năng áp dụng cho tất cả giáo viên ở các trường tiểu học trong toàn huyện. 3. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến - Giáo viên chủ nhiệm cần thực hiện đầy đủ các công việc đầu năm của lớp mình chủ nhiệm. - Giáo viên chủ nhiệm cần học hỏi, trau dồi kinh nghiệm, vốn sống, năng lực chủ nhiệm. - Theo dõi, kiểm tra, quan tâm đến tất cả các hoạt động của học sinh lớp mình chủ nhiệm, phải biết sử lí tốt trong mọi tình huống sư phạm. - Quan tâm nhiều đến học sinh cá biệt, học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Thường xuyên theo dõi nề nếp 15 phút đầu giờ, giao nhiệm vụ cụ thể cho hội đồng tự quản của lớp. Tổ chức có hiệu quả các buổi sinh hoạt cuối tuần. - Giáo dục đạo đức, nề nếp học sinh thông qua các biện pháp thuyết phục nêu gương tốt, rèn luyện, khen thưởng và kỉ luật. 4. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được 4.1. Hiệu quả kinh tế Những biện pháp mà chúng tôi đã thực hiện nói trên thuộc lĩnh vực giáo dục, do vậy hiệu quả kinh tế trước mắt không thể tính bằng số tiền cụ thể. Nhưng sáng kiến có những hiệu quả sau. Cụ thể: - Học sinh không còn đi học muộn. - Học sinh thực hiện tốt 15 phút đầu giờ. - Phong trào thi đua đều đạt thứ hạng cao. - Thay vì chơi điện tử, học sinh dành thời gian cho việc giải toán, Trạng Nguyên Tiếng Việt trên internet - Học sinh trung thực thẳng thắn, đoàn kết, không ỉ nại vào bạn bè. 4.2. Hiệu quả xã hội * Đối với giáo viên: - Làm thay đổi suy nghĩ của giáo viên về công tác chủ nhiệm lớp. Tạo sự gắn bó, gần gũi giữa giáo viên với học sinh, giữa giáo viên với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. - Giáo viên tạo được môi trường học tập thân thiện, tạo được sự đồng thuận của các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. * Đối với học sinh: - Học sinh ngoan ngoãn, lễ phép, thực hiện tốt các nội quy của trường lớp. - Học sinh năng động, tích cực, tự tin khi tham gia các hoạt động. - Các em đoàn kết, yêu thương giúp đỡ nhau, tích cực tham gia các hoạt động nhân đạo. Là cán bộ giáo viên các cấp, chúng tôi luôn cố gắng và mong muốn đóng góp công sức và trí tuệ cho giáo dục với phương châm “Tất cả vì học sinh thân
13 yêu”. Kinh nghiệm “Biện pháp góp phần làm tốt công tác chủ nhiệm lớp 5” được viết với mong muốn góp phần thực hiện tốt phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục toàn diện. Sáng kiến kinh nghiệm này được nghiên cứu và viết ra dựa trên quá trình thực tế chúng tôi đang thực hiện tại Trường Tiểu học Trường Yên. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của quý đồng nghiệp, của hội đồng khoa học./. Hoa Lư, ngày 14 tháng 4 năm 2021 Nhóm tác giả Phạm Thị Nga Phạm Thị Thúy Lệ Nguyễn Thị Quyên Dương Thị Thanh Hải Nguyễn Thị Hoài Thu XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HOA LƯ