Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Biện pháp giúp học sinh chậm tiến tự học giúp nâng cao chất lượng giáo dục

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm giúp cho học sinh chậm tiến có ý chí vượt khó khăn, kiên trì, cẩn thận, tự tin vươn lên trong học tập. Góp phần vào việc nâng cao chất lượng dạy học giảm tỉ lệ học sinh chậm tiến trong khối cũng như các khối lớp khác trong nhà trường. Đồng thời đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh chậm tiến trong năm học này và những năm tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Biện pháp giúp học sinh chậm tiến tự học giúp nâng cao chất lượng giáo dục

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc MÔ TẢ SÁNG KIẾN Mã số: ………………………………… 1. Tên sáng kiến: “Biện pháp giúp học sinh chậm tiến tự học giúp nâng cao chất lượng giáo dục”. 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Chuyên môn giảng dạy Tiểu học 3. Mô tả bản chất của sáng kiến: 3.1. Tình trạng giải pháp đã biết: Về phía giáo viên: Nguyên nhân học sinh học chậm tiến không phải hoàn toàn là ở học sinh mà một phần ảnh hưởng không nhỏ là ở người giáo viên. Thầy hay thì mới có trò giỏi. Qua quá trình công tác bản thân nhận thấy, vẫn còn một bộ phận nhỏ giáo viên chưa chú ý quan sát đến các đối tượng học sinh, đặc biệt là học sinh chậm tiến; chưa tìm tòi nhiều phương pháp dạy học mới kích thích tính tích cực, chủ động của học sinh. Giáo viên sử dụng phương pháp dạy học lạc hậu đã gây nên tình trạng thụ động trong học tập của học sinh dẫn đến hiệu quả không cao. Trong giờ dạy giáo viên chưa động viên khuyến khích tuyên dương kịp thời khi học sinh có một biểu hiện tích cực hay sáng tạo dù là rất nhỏ; chưa xử lí hết tình huống trong tiết dạy, chưa khắc sâu kiến thức trọng tâm, do bệnh thành tích, không đánh giá đúng thực chất của lớp mình giảng dạy. Chưa thật sự quan tâm tìm hiểu đến hoàn cảnh gia đình của từng học sinh. Về phía học sinh: Học sinh chưa tự giác học, khả năng phân tích tổng hợp, so sánh còn hạn chế, chưa mạnh dạn trong học tập do hiểu chưa sâu, nắm kiến thức chưa chính xác, thiếu tự tin. Qua quá trình giảng dạy, bản thân nhận thấy rằng các em học sinh chậm tiến là những học sinh cá biệt, vào lớp không chịu chú ý chuyên tâm vào việc học, về nhà thì không xem bài, không chuẩn bị bài, cứ đến giờ học thì cắp sách đến trường. Còn một bộ phận nhỏ thì các em
2 không xác định được mục đích của việc học. Các em chỉ đợi đến khi lên lớp, nghe giáo viên giảng bài rồi ghi vào những nội dung đã học sau đó về nhà lấy tập ra “học vẹt” mà không hiểu được nội dung đó nói lên điều gì. Học sinh bị hỏng kiến thức từ lớp nhỏ. Đây là một điều không thể phủ nhận với chương trình học tập hiện nay. Nguyên nhân này có thể nói đến một phần lỗi của giáo viên là chưa đánh giá đúng trình độ của học sinh. * Những ưu, khuyết điểm của giải pháp đã, đang được thực hiện tại đơn vị. + Những ưu điểm: - Học sinh cuối cấp của bậc tiểu học nên ý thức, động cơ học tập tương đối cao, có thể tiếp nhận sự giúp đỡ trong học tập từ nhiều phía. Trong đó, bạn học với vai trò “ Đôi bạn cùng tiến” đã giúp các học sinh chậm tiến giảm bớt phần nào khó khăn trong học tập. - Học sinh có thói quen độc lập suy nghĩ, tự giác trong học tập, có tinh thần trách nhiệm, có ý thức tổ chức kỷ luật. - Đội ngũ giáo viên trong khối nhiệt tình, thân thiện luôn quan tâm đến từng đối tượng học sinh đặt biệt là học sinh chậm tiến. - Được sự quan tâm của đồng nghiệp và Ban giám hiệu trong việc sử dụng biện pháp giáo dục học sinh chậm tiến học tập. - Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và hạn chế học sinh lưu ban. Thực hiện tốt “ Nói không với học sinh ngồi nhầm lớp”. + Những khuyết điểm: - Học sinh chậm tiến có sự khác biệt về phong cách nhận thức, mỗi dạng đối tượng cần có sự tác động khác nhau. Trước những khó khăn đó là giáo viên chủ nhiệm tôi cảm thấy mình phải nổ lực hết mình, kiên trì, bền bỉ cùng nhà trường khắc phục khó khăn và từng bước nâng cao chất lượng giáo dục.
3 - Đối tượng học sinh chậm tiến thường là những em có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế, cha mẹ ly hôn, cuộc sống không ổn định,... - Giáo viên chưa xử lí hết tình huống trong tiết dạy, việc tổ chức các hoạt động còn mang tính hình thức chưa phù hợp. Sử dụng đồ dùng dạy học còn hạn chế, chưa khai thác hết tác dụng của đồ dùng dạy học. - Hệ thống câu hỏi gợi mở, dẫn dắt thiếu tính hệ thống không lôgic cho từng đối tượng, có những tiết giáo viên còn nói lan man, chưa khắc sâu kiến thức trọng tâm, chưa biết so sánh, kĩ năng phân tích chậm không chính xác. 3.2. Nội dung của giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến: a. Mục đích của giải pháp. Giúp cho học sinh chậm tiến có ý chí vượt khó khăn, kiên trì, cẩn thận, tự tin vươn lên trong học tập. Góp phần vào việc nâng cao chất lượng dạy học giảm tỉ lệ học sinh chậm tiến trong khối cũng như các khối lớp khác trong nhà trường. Đồng thời đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh chậm tiến trong năm học này và những năm tiếp theo. b.Nội dung của giải pháp: b.1. Tính mới; sự khác biệt giữa giải pháp mới so với giải pháp cũ: - Hình thành cho các em các kỹ năng tự học, luôn tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp. Xây dựng sự say mê hứng thú trong học tập, tạo điều kiện thuận lợi để học sinh chậm tiến học hỏi những điều hay từ bạn. - Trong quá trình giảng dạy giáo viên luôn tạo sự hấp dẫn bằng cách tạo ra cái mới mẻ, cái kì lạ bao giờ cũng gây hứng thú cao độ và kích thích trí tưởng tượng của học sinh, không ngừng tìm tòi các cách dạy hay, hấp dẫn nhằm cuốn hút các em trong tuần tiết dạy. - Tăng cường học tập cá thể phối hợp với học tập hợp tác. Tạo cảm giác tự nhiên, thoải mái trong quá trình làm việc theo nhóm, giúp các em có sự nhạy bén, dũng cảm.
4 - Chú trọng phát triển kỹ năng đánh giá học sinh tiểu học dùng những lời nhận xét, đánh giá mang ý nghĩa động viên, khen ngợi sự tiến bộ của các em. Tránh dùng những lời nhận xét, đánh giá làm ảnh hưởng đến sự hình thành nhân cách của học sinh. - Giáo viên chủ nhiệm lập kế hoạch giảng dạy phù hợp với đối tượng, quan tâm, gần gũi, động viên các em học tập. Các em phải có sự nghỉ ngơi, vui chơi thoải mái kích thích làm học sinh hưng phấn. Đối với học sinh tiểu học do lứa tuổi còn nhỏ, tư duy độc lập còn hạn chế nên khả năng tự học chưa cao và chưa bền vững. Vì vậy nhiệm vụ của giáo viên là phải từng bước giáo dục cho học sinh, luôn quan tâm giúp đỡ học sinh là việc làm cần thiết, không nóng vội, có lộ trình hợp lí, có biện pháp hiệu quả và kịp thời, có kế hoạch riêng cho mỗi học sinh. Đó là lí do tôi chọn đề tài: “Biện pháp giúp học sinh chậm tiến tự học giúp nâng cao chất lượng giáo dục”. b.2. Cách thực hiện, các bước thực hiện của giải pháp mới: * Hình thành cho các em các kỹ năng tự học, luôn tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp. Xây dựng sự say mê hứng thú trong học tập, tạo điều kiện thuận lợi để học sinh chậm tiến học hỏi những điều hay từ bạn. - Học sinh chậm tiến thường có cảm giác mặc cảm, thiếu tự tin trong giao tiếp. Để giúp cho các em luôn tự tin hứng thú trong học tập tôi thường động viên các em hãy nói những điều em biết, em hiểu dù đó là kiến thức trọng tâm bài học, tôi luôn tôn trọng lời phát biểu của các em và cho cả lớp vỗ tay khen ngợi để tạo cho các em có cảm giác thầy và các bạn luôn quan tâm, gần gũi tạo cho các em một cảm giác an toàn để các em bày tỏ những khó khăn trong học tập, trong cuộc sống. - Thông qua các hoạt động dạy học giáo viên luôn tìm tòi những phương pháp dạy học tích cực, sử dụng một số kĩ thuật dạy học phù hợp giúp học sinh chậm tiến có sự tiến bộ trong học tập.
5 Ví dụ: Bài “Luyện tập về từ đồng nghĩa” (Tuần 2) trong phân môn Luyện từ và câu lớp 5. Với bài tập: “Viết đoạn văn ngắn tả cảnh khoảng 5 câu có sử dụng từ đồng nghĩa”, sau khi giáo viên tổ chức cho học sinh làm bài vào vở, giáo viên gọi các em đọc lại bài làm của mình rồi cùng cả lớp nhận xét, thống nhất chung. Cách tổ chức này khiến rất ít học sinh được trình bày trước lớp, không lắng nghe bạn trình bày hoặc nếu có lắng nghe thì cũng chưa tự tin nhận xét bài làm của bạn, vì thế việc sửa chữa, góp ý bài cho học sinh không đạt hiệu quả. Tuy nhiên, đối với hoạt động này, nếu sử dụng kĩ thuật “Chúng em biết ba” kết hợp đàm thoại, chia sẻ thì sẽ rất hiệu quả. Mỗi nhóm 3 học sinh sẽ lần lượt đọc bài làm của mình rồi nghe lời nhận xét, góp ý từ 2 bạn còn lại. Cách tổ chức này không những giúp học sinh chậm tiến học hỏi điều hay từ bài của bạn, khắc phục những lỗi sai trong bài làm của mình mà rèn cho các em kĩ năng lắng nghe tích cực, kĩ năng nhận xét, chia sẻ và trình bày ý kiến. Với các em tự ti, nhút nhát, việc biết đưa ra ý kiến chủ quan của mình trong nhóm nhỏ đã là thành công ngoài mong đợi. * Tìm tòi các cách dạy hay, luôn tạo sự hấp dẫn bằng cách tạo ra cái mới mẻ, cái sáng tạo bao giờ cũng gây hứng thú cao độ và kích thích trí tưởng tượng của học sinh. Khuyến khích học sinh yếu tích cực, chủ động xây dựng bài. - Trong quá trình giảng dạy, giáo viên ít khi mong muốn có những học sinh chậm tiến trong lớp học của mình. Tuy nhiên rất khó tránh những trường hợp với học sinh mà giáo viên cần có cách xử lý khéo léo và tế nhị, từ đó giúp học sinh tự khám phá những điều chưa biết chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức được sắp đặt sẳn. Theo tinh thần này, giáo viên không cung cấp, áp đặt mà là người tổ chức và chỉ đạo học sinh tiến hành các hoạt động học tập như nhớ lại các kiến thức cũ, phát hiện kiến thức mới, vận dụng sáng tạo kiến thức đã biết vào các tình huống học tập. Vì vậy, trong quá trình giảng dạy giáo viên luôn tạo sự hấp dẫn bằng cách tìm ra cái mới mẻ, cái kì lạ, bao giờ cũng
6 gây hứng thú cao độ và kích thích trí tưởng tượng của học sinh. Đồng thời giúp học sinh chậm tiến nhận ra cái sai, học hỏi cái đúng trang bị kiến thức cho mình. - Khuyến khích học sinh chậm tiến phát biểu những khúc mắc cá nhân và nhận ra những lý do và cách giải quyết vấn đề đó. Nhận biết sớm những nhược điểm của học sinh và có biện pháp để khắc phục. Tuy ở sách giáo khoa cung cấp kiến thức mới cho học sinh nhưng chưa thể đáp ứng hết nhu cầu tiếp cận cái mới của các em. Giáo viên sử dụng kiến thức đó không được quá sức với trình độ nhận thức của học sinh. Dùng những lời nhận xét, đánh giá mang ý nghĩa động viên, khen ngợi sự tiến bộ của các em. Tránh dùng những lời nhận xét, đánh giá làm ảnh hưởng đến hình thành nhân cách của học sinh. Ví dụ: Trong phân môn Tập làm văn lớp 5, tiết trả bài viết học sinh mắc lỗi dùng thừa từ, lặp từ. Nguyên nhân là do học sinh không nắm chắc nghĩa của từ, do nghèo về vốn từ, khả năng huy động và lựa chọn từ còn hạn chế. + Ví du 1: Khi tả cảnh đẹp của con sông quê em học sinh tả như sau: Khi trăng lên, con sông quê tôi trở nên thơ mộng hơn biết bao. + Ví dụ 2: Khi tả đồ vật học sinh tả quyển sách Tiếng Việt 5, tập hai của em như sau: Trong số các quyển sách mẹ mua về, quyển sách em yêu thích nhất là quyển sách Tiếng Việt 5, tập hai. Để chữa lỗi dùng thừa từ, lặp từ trong các câu trên, cần phải loại bỏ từ ngữ dùng thừa, dùng lặp từ đó trong câu. Giáo viên giúp học sinh chậm tiến như sau: Ở ví dụ 1, cần bỏ một trong hai từ: hơn hoặc biết bao. Tuy nhiên, nên bỏ từ hơn để giữ lại từ biết bao vì từ này giúp cho câu văn miêu tả hay và truyền cảm hơn. (Khi trăng lên, con sông quê tôi trở nên thơ mộng biết bao). Ở ví dụ 2, học sinh dùng đến 3 từ quyển sách chỉ trong một câu, do đó cần phải bỏ bớt đi từ này để câu văn được trôi chảy và gọn hơn.( Trong số các quyển sách mẹ mua về, em yêu thích nhất là quyển sách Tiếng Việt 5, tập hai).
7 - Bên cạnh đó học sinh chậm tiến thật sự bị thu hút khi được tham gia các trò chơi học tập. Nếu trò chơi học tập được tổ chức phân phối một cách hợp lí vừa sức, đúng trọng tâm bài học thì không những nâng cao sự hứng thú trong học tập của học sinh mà còn phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo giúp các em tiếp thu bài nhanh, nhớ lâu, nắm chắc kiến thức ngay tại lớp. Giáo viên nên tạo cơ hội cho những học sinh yếu luôn tham gia để giúp các em thấy được sự tiến bộ của mình đã được thầy cô và bạn bè nhìn thấy và từ đó các em sẽ cố gắng vươn lên. Ví dụ: Để giúp học sinh hiểu rõ hơn cách phòng bệnh viêm gan A trong môn Khoa học lớp 5, tôi tổ chức các em trò chơi “ Ai nhanh, ai đúng”. Tôi yêu cầu các em hãy vẽ sơ đồ về cách phòng bệnh viêm gan A. Đi đại tiện đúng nơi quy định. Ăn chín, nước uống đã đun sôi. Phòng bệnh viêm gan A Rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi đi đại tiện. * Tăng cường học tập cá thể phối hợp với học tập hợp tác. Tạo cảm giác tự nhiên, thoải mái trong quá trình làm việc theo nhóm, giúp các em có sự nhạy bén, dũng cảm. - Kết hợp học tập cá nhân với học tập tương tác, hợp tác, huy động mọi nhóm trình độ giỏi, khá, trung bình, chậm tiến tham gia xây dựng bài. Theo phương châm “ tạo điều kiện cho học sinh suy nghĩ nhiều hơn và thảo luận nhiều hơn.” Điều đó có nghĩa, mỗi học sinh vừa cố gắng tự lực một cách độc lập, vừa hợp tác chặt chẽ với nhau trong quá trình tiếp cận, phát hiện và tìm tòi kiến thức mới. Lớp học trở thành môi trường giao tiếp giữa thầy- trò; giữa trò-
8 trò nhằm vận dụng sự hiểu biết và kinh nghiệm của từng cá nhân, của tập thể trong giải quyết các nhiệm vụ học tập chung. - Giáo viên không nên gò ép mà để các em tự nhiên thoải mái trong học tập. Cụ thể tạo nhóm thảo luận, các em thích nhóm nào thì tới nhóm đó thảo luận. Giáo viên ưu tiên cho nhóm trưởng điều động các bạn thảo luận. Thực tế cho thấy khi tôi thực hiện kĩ thuật dạy học trên tiết dạy đem lại hiệu quả cao, các em chậm tiến tích cực tham gia hoạt động, tiếp thu bài nhanh hơn, kỹ năng giao tiếp cũng thấy có sự tiến bộ. * Lập kế hoạch giảng dạy phù hợp với đối tượng, quan tâm, gần gũi động viên các em học tập. Tạo điều kiện cho các em tham gia nhiều hoạt động học tập, vui chơi thoải mái đem lại lợi ích cho sức khỏe các em. - Mỗi học sinh có đặc điểm tâm lí khác nhau. Nhất là đối với học sinh chậm tiến tâm lí của các em càng khác thường hơn. Để đạt hiệu quả trong giảng dạy, tôi lập kế hoạch giảng dạy riêng cho những em chậm tiến. Trong đó đặt ra những mục tiêu cụ thể cho từng môn học theo từng giai đoạn khác nhau. Nếu đến thời điểm dự kiến mà các em chưa đạt được mục tiêu đề ra, các em có thể tiếp tục mục tiêu phấn đấu ở thời điểm kế tiếp. Phân công học sinh khá, giỏi giúp đỡ bạn ở trường, ở nhà. Tạo ra các nhóm học tập, thi đua trong các nhóm có học sinh yếu. Động viên, tuyên dương kịp thời những học sinh có sự tiến bộ. Ví dụ 1: Bài giải toán về tỉ số phần trăm ( Toán – lớp 5) Mục tiêu: + Biết cách tìm tỉ số phần trăm của hai số. + Vận dụng giải các bài toán đơn giản có nội dung tìm tỉ số phần trăm của hai số đó. + Củng cố phép chia, nhân nhẩm 100 ( đối với học sinh yếu). Ví dụ 2: Đối với phân môn tập đọc khả năng đọc trôi chảy, đọc hiểu và cảm thụ một tác phẩm, một văn bản còn hạn chế. Giáo viên đưa ra biện pháp
9 giúp đỡ học sinh chậm tiến tiến bộ. Tạo điều kiện cho học sinh đọc nhiều trong giờ tập đọc như: luyện phát âm đúng, luyện đọc câu dài, đọc trôi chảy, đọc trước lớp. đọc trong nhóm. Từ đó giúp học sinh chậm tiến mở rộng vốn từ và hiểu nghĩa từ qua việc đọc chú giải và nghe bạn trình bày nghĩa một từ trong bài đọc, từ đó giúp học sinh hiểu nội dung bài đọc. - Mặt khác tôi cố gắng tạo cơ hội cho các em tham gia vào các hoạt động của lớp như họp nhóm, trao đổi học tập ngoài góc thiên nhiên, vận dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy, cũng giúp cho học sinh chậm tiến tiến bộ và có ý thức tự học giúp đạt kết quả tốt hơn. - Ý thức tự học của học sinh phải được hình thành trong quá trình lâu dài nên giáo viên cần nhận xét cụ thể tình hình tự học của học sinh để hàng tháng báo cáo, tổng kết ở tổ, ở trường,…để thấy được sự tiến bộ của các em. Để thành công trong việc giúp học sinh chậm tiến tự học nâng cao chất lượng giáo dục giáo viên, còn phải biết phối hợp: * Đối với phụ huynh. - Theo dõi và kiểm tra bài vở của con em mình. - Giúp đỡ học sinh trong quá trình học tập ở nhà, phải có thời gian biểu cho các em. - Đôn đốc, động viên con em đi học chuyên cần. - Thường xuyên liên hệ với giáo viên chủ nhiệm lớp để nắm tình hình học tập của con em mình, từ đó giáo viên chủ nhiệm cùng trao đổi với phụ huynh để tìm biện pháp tốt nhất cho con em mình học tập. * Đối với Ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp. Thường xuyên trao đổi với phụ huynh có con chậm tiến để có cách phối hợp với giáo viên, với nhà trường. Đặc biệt thường xuyên, nhắc nhở phụ huynh đưa con đi học chuyên cần. * Đối với nhà trường.
10 - Giáo viên chủ nhiệm lên kế hoạch giảng dạy và phụ đạo học sinh chậm tiến thường xuyên hàng tuần. Thường xuyên kiểm tra học sinh chậm tiến ở trường. - Tổ chức chuyên đề khắc phục học sinh chậm tiến với tổ để tìm giải pháp tốt nhất giúp các em tiến bộ. - Liên hệ chặt chẽ phụ huynh, phối hợp tốt giữa nhà trường, gia đình và xã hội. để có biện pháp khắc phục học sinh chậm tiến, đây là nhiệm vụ hết sức quan trọng không chỉ của nhà trường mà toàn xã hội. - Thường xuyên báo cáo về tổ trưởng để theo dõi, kiểm tra về tiến độ chất lượng học sinh chậm tiến. 3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp. Tôi đã nghiên cứu và áp dụng các giải pháp trên trong năm học 2022 – 2023 và đã mang lại hiệu quả cao trong công tác giảng dạy. Các giải pháp trên, không những có hiệu quả ở khối lớp 5 của trường tôi mà còn có thể triển khai cho các giáo viên tiểu học dạy ở khối 5 trong huyện, tỉnh. 3.4. Hiệu quả lợi ích thu được. Qua thực hiện giải pháp trên, tôi nhận thấy học sinh chậm tiến lớp tôi chủ nhiệm được hạ thấp so với đầu năm học. Điều đặc biệt là được đa số phụ huynh học sinh đều hài lòng. Chính nhờ việc vận dụng biện pháp này mà lớp tôi chủ đạt được kết quả sau: Tổng số Học sinh chậm tiến Tỉ lệ Thời gian HS Đầu năm 28 10 35.7% Giữa HKI 28 5 17.8 % Cuối HK I 28 2 7.1 % - Các em đều hứng thú, say mê học tập, khả năng làm việc độc lập rất cao.
11 - Kỹ năng thao tác tư duy, phân tích nhanh nhẹn. Từ đó hình thành, phát triển những phẩm chất và năng lực sáng tạo. - Các em biết hứng thú, say mê học tập biết cách tự học, có nhiều thời gian tham gia các hoạt động vui chơi khác. Giờ dạy trên lớp trở nên nhẹ nhàng, hiệu quả. Trên đây là “ Biện pháp giúp học sinh chậm tiến tự học giúp nâng cao chất lượng giáo dục.” Rất mong nhận được sự chia sẽ từ đồng nghiệp có kinh nghiệm về vấn đề trên vào việc giảng dạy giúp học sinh chậm tiến ngày càng chất lượng, hiệu quả hơn. 3.5. Tài liệu kèm theo gồm: Không có. Mỏ Cày Bắc, ngày 15 tháng 01 năm 2024