Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp chỉ đạo hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn trong trường Tiểu học

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm "Một số biện pháp chỉ đạo hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn trong trường Tiểu học" nhằm xác định thực trạng công tác quản lí chỉ đạo chuyên môn và sinh hoạt tổ chuyên môn, các yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn ở trường tiểu học. Đề xuất và thực hiện một số biện pháp chỉ đạo, quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục của nhà trường ngày một đi lên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp chỉ đạo hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn trong trường Tiểu học

ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN THANH TRÌ TRƯỜNG TIỂU HỌC VĨNH QUỲNH *************** SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO HIỆU QUẢ NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC Lĩnh vực : Quản lý Cấp học : Tiểu học Tên tác giả: Phạm Thị Thanh Xuân Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh Chức vụ: Phó Hiệu trưởng NĂM HỌC 2020 - 2021
A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: Trong các nhà trường phổ thông nói chung hay bậc Tiểu học nói riêng thì Tổ chuyên môn có một vai trò vô cùng quan trọng, góp phần quyết định vào chất lượng giáo dục của nhà trường. Tổ chuyên môn là một tổ chức cơ sở trong trường học trực tiếp quản lí giáo viên về tư tưởng, tác phong; đặc biệt là chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm nhằm quản lí và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giảng dạy. Tổ chuyên môn còn là nơi tổ chức thực hiện các chương trình giảng dạy và các hoạt động giáo dục học sinh. Hơn nữa trong hoạt động tổ chuyên môn thì sinh hoạt chuyên môn là hoạt động nhằm bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực sư phạm và bàn bạc thống nhất các biện pháp cũng như tháo gỡ những khó khăn trong quá trình giảng dạy của giáo viên. Thực tế cho thấy nhà trường nào mà công tác quản lý, chỉ đạo chuyên môn sát sao, có hiệu quả, nề nếp; nội dung sinh hoạt chuyên môn sát yêu cầu, mục tiêu dạy học và nhiệm vụ năm học, thực sự giải quyết được những vướng mắc trong quá trình dạy học thì chất lượng giảng dạy và kết quả học tập của nhà trường đó sẽ từng bước được nâng lên. Theo Điều 18 Điều lệ trường tiểu học qui định tổ chuyên môn trong nhà trường sinh hoạt định kì 2 tuần/ lần và các sinh hoạt khác khi có nhu cầu nhằm triển khai các văn bản chỉ đạo của các cấp, tiếp cận các vấn đề đổi mới trong nội dung, phương pháp, hình thức dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học và bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn; đồng thời triển khai thực hiện các hoạt động giáo dục của nhà trường. Qua thực tế cho thấy hiệu quả và chất lượng các buổi sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường chưa thực sự đồng đều và đi sâu về chất lượng. Điều này phần nào ảnh hưởng đến kết quả giảng dạy và giáo dục ở một mức độ nhất định. Về phía đội ngũ TTCM, đa số đã được tham gia học bồi dưỡng quản lí chuyên môn nghiệp vụ tổ trưởng song vẫn còn có đồng chí chưa được bồi dưỡng nên chưa nắm vững nhiệm vụ, tầm quan trọng của người tổ trưởng trong sinh hoạt chuyên môn; một số giáo viên còn ngại phát biểu ý kiến hay đưa ra những biện pháp chung chung, chưa đi sâu vào bàn bạc các vấn đề trọng tâm để tìm giải pháp cụ thể. Với những lí do trên, tôi tr ă n trở và suy ngh ĩ c ầ n ph ả i làm gì, làm th ế nào để nâng cao ch ấ t lượ ng và hi ệu qu ả sinh ho ạ t tổ chuyên môn. Là qu ả n lí phụ trách chuyên môn trong nhà trườ ng, tôi m ạ nh d ạn thực
hi ện một số bi ện pháp trong ch ỉ đạ o sinh ho ạ t tổ chuyên môn trong nhà trườ ng nh ằ m nâng cao ch ấ t lượ ng giáo dục trong trườ ng Ti ểu học V ĩ nh Quỳnh qua đề tài “Một số bi ện pháp ch ỉ đạ o hiệ u quả nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn trong trường Ti ểu h ọc”. 2. Mục đích nghiên cứu đề tài: - Xác định thực trạng công tác quản lí chỉ đạo chuyên môn và sinh hoạt tổ chuyên môn, các yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn ở trường tiểu học. - Đề xuất và thực hiện một số biện pháp chỉ đạo, quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục của nhà trường ngày một đi lên. 3. Đối tượng nghiên cứu và khảo sát thực nghiệm - Hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn ở trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh. - Một số biện pháp quản lí và chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn ở trường tiểu học. 4. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp nghiên cứu lí luận - Phương pháp điều tra - Phương pháp quan sát- đàm thoại - Phương pháp thực nghiệm - Phương pháp thống kê, đối chiếu, so sánh… 5. Phạm vi nghiên cứu và ứng dụng: - Các biện pháp chỉ đạo và quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn ở trường tiểu học Vĩnh Quỳnh. 6. Thời gian nghiên cứu: - Từ tháng 9/2019 đến tháng 02/2021.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN: 1.1. Mục tiêu của công tác quản lí chuyên môn trong nhà trường: - Thông qua công tác quản lí, chỉ đạo chuyên môn nhằm thúc đẩy việc thực hiện nhiệm vụ năm học và tạo chuyển biến về chất lượng trong việc dạy học của giáo viên, học sinh nhà trường. - Giúp người quản lí nắm được chất lượng cũng như hiệu quả của việc thực hiện các mục tiêu giáo dục. - Quản lí các hoạt động về chuyên môn, xây dựng các chương trình, kế hoạch công tác chuyên môn; quản lí việc thực hiện chương trình SGK, chương trình dạy học theo qui định của Bộ GD&ĐT ban hành. - Quản lí, chỉ đạo việc thực hiện kiểm tra đánh giá chất lượng dạy học. - Thông qua việc xây dựng chương trình, kiểm tra đánh giá, khảo sát chất lượng dạy học để nắm bắt những mặt mạnh và hạn chế về chuyên môn của giáo viên để phát huy ưu điểm và có biện pháp khắc phục nhược điểm, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên. 1.2. Vị trí, vai trò của sinh hoạt chuyên môn: Sinh hoạt chuyên môn(SHCM) là một hoạt động nằm trong tổ chức giáo dục của các nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học đảm bảo cho GV được trao đổi, chia sẻ và học tập kinh nghiệm lẫn nhau. Hoạt động chuyên môn trong trường tiểu học chiếm vị trí đặc biệt quan trọng, trong đó Tổ chuyên môn là một tổ chức đảm nhận chức năng thực thi nhiệm vụ chuyên môn của nhà trường. Tổ chuyên môn tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá ban đầu về kết quả dạy- học một cách sát thực nhất. Tổ chuyên môn còn là cầu nối giữa Ban giám hiệu nhà trường với giáo viên và học sinh. Tổ trưởng chuyên môn phải luôn theo sát từng giáo viên trong tổ khối để nắm bắt và khắc phục những điểm hạn chế về phương pháp dạy học và là người chịu trách nhiệm trước Hiệu trưởng về chất lượng giảng dạy của giáo viên, kết quả học tập của học sinh trong tổ. 1.3. Nội dung quản lí chuyên môn: - Quản lí chỉ đạo chuyên môn theo các văn bản hướng dẫn của các cấp Bộ- Sở- Phòng GD&ĐT. - Quản lí việc thực hiện chương trình SGK, chương trình dạy học theo qui định. - Quản lí việc giảng dạy, hồ sơ sổ sách của GV, đánh giá xếp loại HS theo
Thông tư 30/2014, Thông tư 22/2016 và Thông tư 27- 28/2020 của Bộ GD&ĐT. - Quản lí việc học tập của HS, việc thực hiện các qui định của người học theo Điều lệ trường tiểu học. 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN: THỰC TRẠNG SINH HOẠT CHUYÊN MÔN TRONG NHÀ TRƯỜNG 2.1. Thuận lợi: Trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh thuộc qui mô trường hạng I, năm học 2020- 2021 có 47 lớp với 2284 HS. Đội ngũ cán bộ quản lí của nhà trường gồm 1 Hiệu trưởng và 2 Phó Hiệu trưởng đạt chuẩn, có đủ năng lực quản lí chỉ đạo các hoạt động giáo dục. Đội ngũ giáo viên: 100% đội ngũ giáo viên của nhà trường có đủ trình độ chuyên môn, được đào tạo đạt chuẩn , cụ thể: + Trình độ Đại học: 38/70 = 54,3% + Trình độ Cao đẳng: 32/70 = 45,7% - Hầu hết các giáo viên đều nhiệt tình, trách nhiệm trong công việc, chịu khó học hỏi, trau dồi chuyên môn. Nhiều GV có kinh nghiệm giảng dạy, tạo được uy tín trong phụ huynh, học sinh. - Trường có 5 tổ chuyên môn, mỗi khối lớp là một tổ có 1 tổ trưởng và 1 tổ phó; các đồng chí tổ trưởng có chuyên môn vững vàng, khả năng quản lí chỉ đạo hoạt động của tổ tương đối tốt. Thông qua hoạt động của tổ chuyên môn Ban giám hiệu quản lí được giáo viên về chuyên môn, GV được tự học, tự nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, kinh nghiệm giảng dạy cho bản thân. Không chỉ vậy mà GV còn sinh hoạt đoàn thể với nhiều lĩnh vực khác giúp cho việc thực hiện các nhiệm vụ trong nhà trường đạt hiệu quả hơn. 2.2. Khó khăn: - Đội ngũ tổ trưởng chuyên môn còn có 1/5 đồng chí chưa được đào tạo bồi dưỡng về công tác quản lí chuyên môn. - Nhiều giáo viên trẻ mới tuyển dụng có kiến thức nhưng thiếu kinh nghiệm giảng dạy, chưa tự tin ở năng lực chuyên môn nên chưa mạnh dạn trao đổi kinh nghiệm khi tham gia sinh hoạt tổ chuyên môn, một số GV nhiều tuổi còn hạn chế về ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. - Chất lượng sinh hoạt ở một số tổ chuyên môn diễn ra còn hình thức, chưa thực sự đi vào chiều sâu. Nội dung buổi SHCM mặc dù có sự chuẩn bị nhưng còn sơ sài, chưa phát huy được khả năng các tổ viên. Trong quá trình sinh hoạt còn ngại nêu vấn đề vì sợ mất thời gian hoặc bị đánh giá về năng lực… - Có một số ít giáo viên chưa thấy rõ tầm quan trọng của các buổi SHCM,
chưa tích cực trong sinh hoạt; đôi lúc cho rằng SHCM tranh thủ cũng được mà không ảnh hưởng gì đến chất lượng dạy học. * Tôi tiến hành khảo sát đánh giá mức độ quan trọng của việc sinh hoạt tổ chuyên môn trong giáo viên ở trường như sau : Số GV được Rất quan trọng Quan trọng Bình thường Tổ TSGV khảo sát SL % SL % SL % 1 14 14 7 50.0 5 35.7 2 14.3 2 13 13 4 30.8 7 53.8 2 15.4 3 13 13 5 38.5 7 53.8 1 7.7 4 12 12 4 33.3 6 50.0 2 16.7 5 13 13 6 46.1 7 53.9 0 0 TT 65 65 26 40.0 32 49.2 7 10.8 2.3. Nguyên nhân: Tôi thiết nghĩ một trong những nguyên nhân cơ bản ảnh hưởng đến hiệu quả SHCM là do một số nguyên nhân cơ bản sau: - Do nhận thức của một bộ phận GV chưa thấy rõ vai trò và tầm quan trọng của việc sinh hoạt tổ chuyên môn. - Việc xây dựng kế hoạch của tổ chuyên môn và GV chưa phù hợp, chưa được khoa học. - Chất lượng SHCM chưa sâu kĩ, nặng về thủ tục, hình thức. - Năng lực và kĩ năng tổ chức điều hành hoạt động tổ chuyên môn của một số TTCM còn hạn chế. - Hàng năm thường có thay đổi nhân sự về tổ trưởng, tổ phó chuyên môn. - Vai trò của chỉ đạo chuyên môn đôi lúc còn chưa sát thực tế. Để nhanh chóng khắc phục những hạn chế trên tôi đã nghiên cứu để tìm ra một số biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn trong nhà trường. 3. CÁC BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN 3.1. Biện pháp 1: Bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho giáo viên về sinh hoạt tổ chuyên môn. Trong kế hoạch hoạt động và thực tế việc sinh hoạt chuyên môn của nhà trường những năm học trước được duy trì thường xuyên 2tuần/ lần, thường là vào buổi sáng thứ bảy hoặc sau giờ dạy. Tuy nhiên nội dung và hình thức có chỗ còn chưa phù hợp để đáp ứng với yêu cầu ngày càng cao của giáo dục. Giáo viên còn chưa thấy hết vai trò, nhiệm vụ của tổ chuyên môn. Vì thế ngay từ đầu năm học, tôi xác định phải giúp giáo viên hiểu ý nghĩa, tầm quan trọng của việc sinh hoạt chuyên môn và vai trò của tổ chuyên môn trong việc nâng cao chất
lượng dạy học của nhà trường thông qua các hoạt động: - Tổ chức cho giáo viên nghiên cứu Điều lệ trường Tiểu học, học tập nhiệm vụ năm học, tổ chức trao đổi tọa đàm về tổ chức Tổ chuyên môn. Qua đó đã giúp giáo viên nhận thức đầy đủ sâu sắc hơn về sự cần thiết của công tác sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường và tổ khối. Đồng thời coi đó là quyền lợi, nghĩa vụ mỗi giáo viên phải thực hiện tốt để đáp ứng nhu cầu của giáo dục; giúp giáo viên thấy rõ hơn: sinh hoạt tổ chuyên môn là để học hỏi, tích lũy kinh nghiệm dạy học, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ sư phạm để mỗi thành viên làm tốt công tác giảng dạy, góp phần hoàn thành tốt nhiệm vụ của nhà trường. - Qua hoạt động tổ chuyên môn mỗi giáo viên nhận được những ý kiến góp ý, được học hỏi lẫn nhau để có thêm kinh nghiệm trong mọi lĩnh vực; mọi người hiểu được tâm tư nguyện vọng của nhau, xây dựng một tập thể đoàn kết giúp nhau cùng tiến bộ. - Hơn nữa, tôi còn giúp giáo viên hiểu rằng: trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, mỗi cá nhân đều được phát huy sở trường của mình, được bày tỏ khó khăn để cùng nhau tìm cách tháo gỡ; SHCM sẽ hiệu quả khi giải quyết được mọi vướng mắc một cách phù hợp, bổ sung cho nhau những cái hay, cái tốt để phát huy. Qua đó nâng cao tinh thần học hỏi, phê và tự phê trong công tác chuyên môn của các thành viên nhà trường. - Tác động vào nhận thức của mỗi giáo viên coi việc trao đổi học hỏi chuyên môn là nhiệm vụ chứ không phải thích hay không thích; không biết không dám hỏi hoặc biết mà không chia sẻ là thể hiện sự tự ti, ích kỉ. Qua việc tuyên truyền tổ chức học tập bồi dưỡng thường xuyên, mỗi giáo viên đã nhận thức đúng tầm quan trọng của SHCM và góp phần cho tổ chuyên môn thực hiện đúng chức năng, vai trò của mình. 3.2. Biện pháp 2: Bố trí nhân sự và lựa chọn tổ trưởng chuyên môn phù hợp 3.2.1. Bố trí nhân sự trong từng khối lớp: Việc phân công giáo viên chủ nhiệm sao cho đúng người, đúng việc phù hợp năng lực, sở trường để GV phát huy hết khả năng, đồng thời đảm nhiệm và hoàn thành tốt nhiệm vụ là rất quan trọng. Trước khi học nhiệm vụ năm học mới, Ban giám hiệu nhà trường đã trao đổi thống nhất nhân sự ở từng khối lớp. Dựa vào năng lực chuyên môn và kết quả giảng dạy trong năm học trước, tôi mạnh dạn đề xuất việc bố trí nhân sự ở một số lớp cho hợp lí. Ví dụ: Ở khối lớp 1 lượng kiến thức không nhiều không khó nhưng là lớp đầu cấp nên cần chọn cử các giáo viên có tuổi đời và tuổi nghề, có kinh nghiệm dạy học, tính tình nhẹ nhàng, kiên nhẫn để vừa dạy vừa dỗ
các con bước vào ngưỡng cửa trường học. Ở khối 4,5 cần cử những giáo viên có kiến thức, chuyên môn vững vàng, nghiêm khắc hơn. Các GV mới trẻ hay những đồng chí có tuổi, sức khỏe hạn chế hay hoàn cảnh gia đình khó khăn hơn có thể sắp xếp ở khối 2, 3. 3.2.2. Lựa chọn tổ trưởng chuyên môn: Tổ trưở ng chuyên môn là “linh hồn” c ủa tổ chuyên môn và thườ ng là ngườ i có n ă ng lực nổi trội so với các thành viên trong tổ. Những tiêu chí để chọn TTCM ph ả i là ngườ i có uy tín, nhi ệt tình trách nhi ệm, sáng t ạ o trong công vi ệc, có ph ẩ m ch ất đạ o đứ c tốt, sống m ẫ u mực, bi ết quan tâm đế n mọi ngườ i; luôn hành độ ng vì mục tiêu chung của nhà trường; có k ĩ n ă ng chuy ển t ả i thông tin đế n GV; có đi ề u ki ện gia đình, sức khỏe tốt, thời gian công tác ổn đ ị nh; đượ c Ban giám hi ệu tin tưở ng và GV tin c ậ y. Với những tiêu chí trên, tôi cũng đã có ý ki ến tham mưu với đồ ng chí Hi ệu trưở ng nhà trưở ng trong vi ệc lựa chọn các TTCM đủ kh ả n ă ng đả m nhi ệm công vi ệc. Chọn TTCM phải tìm những người có Tâm và có Tầm. TTCM có Tầm ở chỗ biết nhìn xa trông rộng, biết nhìn thấy năng lực chung, năng lực riêng của từng tổ viên để giao việc cũng như tư vấn cho Ban giám hiệu phân công nhiệm vụ các thành viên phù hợp nhất. Ví dụ: Giáo viên có hiểu biết sâu về kiến thức toán sẽ phân công phụ trách môn Toán, thực hiện chuyên đề toán. Với GV có năng khiếu tiếng Việt thì phân công phụ trách môn tiếng Việt; GV có kĩ năng về công nghệ thông tin tốt sẽ thực hiện các chuyên đề về ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ, trường để hướng dẫn GV họp tập nâng cao trình độ CNTT ứng dụng trong dạy học. Tuy nhiên cũng có trường hợp GV giảng dạy chưa chắc về môn Toán thì yêu cầu thực hiện chuy ên đề toán để có thể tiếp cận và phát triển khả năng về môn toán…. Vi ệc xây dựng mối quan h ệ giữa các thành viên trong Tổ nhóm chuyên môn cũng đượ c h ết sức quan tâm. Tuy mỗi tổ viên có những đi ể m riêng khác nhau v ề n ă ng lực sư ph ạ m, trình độ chuyên môn, sở trườ ng,… nhưng họ đề u có chung một mục tiêu giáo dục là hoàn thành tốt nhi ệm vụ n ă m học. Vì v ậy vi ệc t ăng cườ ng xây dựng các mối quan h ệ giữa các thành viên trong tổ như lòng yêu m ến, tôn trọng đồ ng nghi ệp, tinh th ần đoàn k ết, giúp đỡ nhau, quan tâm hợp tác thực hi ện công vi ệc chung của tổ, của Nhà trườ ng; bi ết g ắn trách nhi ệm của mình với tổ chuyên môn, có ý thức tổ chức tinh th ầ n k ỉ lu ậ t tôn trọng mọi ngườ i, tôn trọng lãnh đạ o là vi ệc làm r ấ t c ầ n thi ết.
Qua đó các TTCM và giáo viên đã thực sự g ắ n k ết, t ạ o cơ hội cho các thành viên đượ c tham gia tích cực đóng góp xây dựng t ậ p th ể vững m ạnh. T ổ trưởng chuyên môn bi ết l ắ ng nghe, phân tích ý ki ến, gi ải quy ết k ị p thời những mâu thu ẫ n, th ắc m ắc, t ạo ra sự hòa hợp thống nh ấ t và g ắ n bó các giáo viên trong tổ có sự đồ ng thu ậ n cao. Do v ậ y xây dựng tốt mối quan h ệ giữa các thành viên trong tổ s ẽ có tác dụng thúc đẩ y ho ạ t độ ng chuyên môn trong tổ và nhà trường. 3.3. Bi ện pháp 3: Ch ỉ đạ o tốt vi ệc xây dựng k ế hoạch và quy ch ế hoạt độ ng của tổ nhóm chuyên môn. 3.3.1. Ch ỉ đạ o vi ệc xây dựng k ế hoạch tổ chuyên môn K ế ho ạ ch tổ chuyên môn là b ả n dự ki ến k ế ho ạch tri ển khai t ấ t c ả các ho ạ t độ ng của tổ chuyên môn trong một n ă m học, nh ằ m thực hi ện mục tiêu phát tri ển của tổ chuyên môn và Nhà trườ ng. K ế ho ạ ch tổ chuyên môn đượ c xây dựng dựa trên cơ sở cụ th ể hóa k ế ho ạ ch n ă m học, k ế ho ạ ch chuyên môn, k ế ho ạch b ồi dưỡ ng c ủa Nhà trườ ng. Khi xây dựng c ầ n c ăn cứ vào đi ề u ki ện thực t ế của Nhà trườ ng, độ i ngũ giáo viên và thực t ế học sinh. Trong k ế ho ạ ch chuyên môn thì nội dung sinh ho ạ t chuyên môn là một ph ầ n quan trọng. Nội dung này ph ả i th ể hi ện rõ công vi ệc c ầ n làm trong c ả n ă m học, t ậ p trung vào vi ệc ch ỉ đạ o nâng cao ch ấ t lượ ng d ạy học trong tổ khối, tổ chức các chuyên đề ; trao đổ i các phươ ng pháp d ạ y học nh ằ m phát tri ển n ăng lực h ọc sinh. Muốn đạ t đượ c mục tiêu trên, ngườ i Tổ trưở ng ph ả i xây dựng đượ c k ế ho ạ ch chuyên môn một cách cụ th ể, sát thực ti ễn và có tính kh ả thi. Chính vì v ậ y, ngay đầ u n ă m học, tôi đã có buổi họp chuyên môn với các TTCM, hướ ng d ẫ n tổ trưở ng cách xây dựng k ế ho ạch tổ chuyên môn dựa trên tình hình thực t ế của Nhà trườ ng, của tổ, t ấ t c ả giáo viên trong tổ tham gia xây dựng k ế ho ạ ch chung của tổ và tự xây dựng k ế ho ạ ch cá nhân. Cụ th ể: Quy trình xây dựng k ế ho ạ ch sinh ho ạt chuyên môn: * Bước 1: Lập dự thảo kế hoạch sinh hoạt chuyên môn Để l ậ p dự th ả o k ế ho ạ ch n ă m học c ủa tổ chuyên môn, ngườ i Tổ trưở ng c ầ n ti ến hành các công vi ệc: - Thứ nh ấ t: Thu th ậ p, xử lí thông tin: Để thực hi ện có hi ệu qu ả công vi ệc này, TTCM c ầ n thu th ậ p, tổng hợp và phân tích các lo ạ i thông tin như:
+ Những định hướng lớn của Nhà trường trong năm học mới lấy từ Dự thảo kế hoạch năm học của Hiệu trưởng. + Thông tin từ những văn bản pháp luật, quy định, quy chế mới, có liên quan đến hoạt động chuyên môn… + Thông tin về quản lí dạy học: khung chương trình năm học, những điều chỉnh mới trong nội dung giảng dạy của môn học, yêu cầu mới về cách tổ chức dạy học, phương pháp dạy học. Ví dụ: năm học 2020-2021 là năm học đầu tiên thực hiện chương trình sách giáo khoa lớp 1 theo khung chương trình giáo dục phổ thông 2018; tiếp tục thực hiện dạy lồng ghép Tài liệu Bác Hồ và những bài học đạo đức vào các môn: Đạo đức, HĐTT, dạy lồng ghép An ninh – Quốc phòng,… đổi mới các phương pháp, hoạt động dạy học nhằm phát triển năng lực học sinh, tăng cường các hoạt động trải nghiệm, tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học… + Thông tin về học sinh: số lượng học sinh, số lớp theo từng khối, số học sinh lớp 1 mới tuyển, số lượng học sinh lưu ban, học sinh khuyết tật, tình hình kết quả của học sinh trong năm học trước; những thuận lợi, khó khăn của học sinh trên địa bàn; hoàn cảnh của một số học sinh đặc biệt… + Thông tin về đội ngũ giáo viên trong tổ: Số lượng giáo viên của tổ trong năm học mới đủ hay thiếu, giáo viên bộ môn, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, hoàn cảnh của giáo viên trong tổ. Cụ thể: số giáo viên mới trúng tuyển viên chức, hợp đồng? Số giáo viên có con nhỏ, nhà xa trường,… Trên cơ sở các thông tin thu th ậ p đượ c, ngườ i Tổ trưở ng chuyên môn c ầ n t ậ p trung phân tích tình hình để làm rõ thu ậ n lợi, khó kh ă n nguyên nhân thành công hay h ạ n ch ế trong vi ệc thực hi ện k ế ho ạ ch chuyên môn của n ă m học trướ c. - Thứ hai: Xác định các mục tiêu và nhiệm vụ cho năm học mới. + Trên cơ sở phân tích các thông tin đề nắm tình hình, tôi giúp các TTCM phát hiện những nhiệm vụ cần giải quyết trong năm học mới, xác định thứ tự vấn đề ưu tiên cần giải quyết. Từ căn cứ đó TTCM xác định những mục tiêu cho các lĩnh vực hoạt động của tổ chuyên môn về: hoạt động dạy, hoạt động học, mục tiêu phát triển đội ngũ về chuyên môn, nghiệp vụ,…Tiếp theo tổ trưởng chuyên môn xác định các nhiệm vụ của tổ, chú ý làm rõ các nhiệm vụ trọng tâm, khi thiết kế các nhiệm vụ người tổ trưởng cần làm rõ: Tại sao chọn đó là nhiệm vụ trọng tâm; Khi thực hiện nhiệm vụ này có thuận lợi hay khó khăn gì?
Cụ thể: Năm học 2020- 2021, ở tổ 1 có nhiều GV trẻ hợp đồng , mới đỗ viên chức được phân công chủ nhiệm còn thiếu kinh nghiệm dạy học nên tổ chuyên môn cần tổ chức các chuyên đề bồi dưỡng kĩ năng dạy học cho GV mới ở từng môn, từng dạng bài. Ở tổ 3, số học sinh khuyết tật nhiều nhất, chiếm 12/26 HS khuyết tật toàn trường. Riêng lớp 3A10 có đến 3 học sinh khuyết tật dạng tăng động, chậm nhận thức nên cần tập trung xây dựng nội dung dạy học phù hợp, quan tâm các đối tượng học sinh khuyết tật, chậm, yếu trong các giờ học; tăng cường phối hợp với giáo viên bộ môn, với phụ huynh học sinh trong việc giáo dục để các em không bị bỏ quên. Trong SHCM cần tập trung bàn các biện pháp để nâng cao chất lượng giáo dục đại trà, giáo dục HS khuyết tật … - Thứ ba: Xây dựng yêu c ầ u và các ch ỉ tiêu giáo dục Ti ếp theo tổ trưở ng chuyên môn c ầ n xây dựng các yêu c ầ u và ch ỉ tiêu cho từng nhi ệm vụ. Vi ệc xây dựng các yêu c ầ u ph ả i đả m b ả o khách quan, phù hợp thực t ế, không tùy ti ện theo ý chủ quan. Khi xây dựng các ch ỉ tiêu c ầ n tr ả lời đượ c câu hỏi: Nhi ệm vụ này c ầ n đạ t đế n mức độ ch ấ t lượng nào? Với những yêu c ầ u gì? Yêu c ầ u nào c ầ n bổ sung ho ặ c nâng/h ạ mức độ so với k ế ho ạ ch n ă m trướ c? - Thứ tư: Xác định các biện pháp thực hiện Xác đị nh các bi ện pháp thực hi ện: đư a ra những vi ệc làm, những phươ ng án, cách thức hành độ ng cụ th ể nh ằm thực hi ện mục tiêu nhi ệm vụ của n ăm học. Bi ện pháp đề ra ph ả i có tính kh ả thi, phù hợp đi ề u ki ện n ă ng lực của tổ chuyên môn và nhà trườ ng. - Thứ năm: Dự kiến bố trí công việc và thời gian thực hiện. Sau khi đã xác đị nh các nhi ệm v ụ, tổ trưở ng chuyên môn xác đị nh rõ lộ trình thực hi ện công vi ệc của tổ chuyên môn trong n ă m học và phân công trách nhi ệm cho các thành viên. Tổ trưở ng chuyên môn c ầ n đi ề u ti ết, cân đố i mối quan h ệ giữa các nhi ệm vụ của từng giai đo ạ n với các nhi ệm vụ n ăm học để tránh tình tr ạ ng bỏ sót hay trùng l ặ p, chồng chéo nhau. * Bước 2: Thông qua, lấy ý kiến đóng góp của tập thể. Sau khi hoàn thành dự thảo kế hoạch năm học, TTCM gửi cho các thành viên trong tổ nghiên cứu trước. Sau đó tổ sẽ tiến hành họp để trao đổi, thảo luận và điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp. * Bước 3: Điều chỉnh, bổ sung hoàn thiện dự thảo kế hoạch
Tổ trưởng chuyên môn lĩnh hội , phân tích và chọn lọc các nguồn thông tin của tổ và kế hoạch của nhà trường để điều chỉnh hoàn thiện kế hoạch. Năm học 2020- 2021, do ảnh hưởng của dịch Covid19, học sinh phải nghỉ học, dài ngày nên việc thực hiện chương trình, hình thức, phương pháp dạy học có sự điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế. Nội dung này tôi đã hướng dẫn các tổ CM và GV bổ sung kịp thời vào kế hoạch năm học. * Bước 4: Gửi dự thảo kế hoạch cho Hiệu trưởng phê duyệt Căn cứ vào mục tiêu, nhiệm vụ năm học của nhà trường, Hiệu trưởng phê duyệt kế hoạch của tổ chuyên môn trên cơ sở xem xét các chỉ tiêu, nhiệm vụ cũng như đề nghị của tổ để điều chỉnh và phê duyệt kế hoạch của các tổ CM. * Bước 5: Công bố và thực hiện kế hoạch TTCM công bố kế hoạch cho toàn thể GV trong tổ và triển khai thực hiện kế hoạch theo lộ trình đã xây dựng. Điều quan trọng là ph ả i làm tốt vi ệc phổ bi ến, quán tri ệt k ế ho ạ ch đế n t ấ t c ả các thành viên trong tổ chuyên môn; giao nhi ệm vụ cho các thành viên, nhóm trong tổ chuyên môn theo k ế ho ạ ch và cam k ết thực hi ện; đồ ng thời ngườ i qu ản lý ph ải thườ ng xuyên giám sát, ki ểm tra vi ệc thực hi ện k ế ho ạ ch. 3.3.2. Xây dựng quy ch ế hoạt độ ng của tổ chuyên môn Quy ch ế ho ạ t độ ng của tổ chuyên môn đượ c xây dựng thống nh ấ t phù hợp với các tổ chuyên môn và đượ c các thành viên nghiêm túc thực hi ện, đó là: - Đảm b ả o thời gian sinh ho ạ t đị nh kì 2 tu ần/ l ần vào sau giờ học chi ều thứ sáu các tu ầ n học ch ẵ n và độ t xu ấ t khi c ầ n. - Nội dung SHCM ph ả i đượ c TTCM xây dựng dựa trên k ế ho ạ ch chung của trườ ng và thực t ế của tổ khối; đồ ng thời đượ c tri ển khai và thư kí ghi chép đầ y đủ trong sổ K ế ho ạ ch sinh ho ạ t tổ chuyên môn. - Trong SHCM, các thành viên c ầ n m ạ nh d ạ n tham gia phát bi ểu ý ki ến trên tinh th ầ n góp ý xây dựng - Các thành viên có ý thức tổ chức k ỉ lu ậ t, ch ấp hành sự phân công của tổ và nhà trườ ng. - Đoàn k ết, hỗ trợ nhau trong công tác chuyên môn và sinh ho ạ t xây dựng tổ vững m ạnh. - Phươ ng châm làm vi ệc của tổ là: “Đoàn k ết - Dân chủ - Trách nhi ệm ”, “Tất cả vì học sinh thân yêu!”
- Các nội dung ch ỉ đạ o, báo cáo giữa Ban giám hi ệu và tổ chuyên môn đề u đượ c th ể hi ện b ằ ng v ă n b ản, đả m b ả o thời gian, tính chính xác, công khai… Thực hi ện tốt vi ệc ch ỉ đạ o xây dựng k ế ho ạch và quy ch ế ho ạ t độ ng của tổ nhóm chuyên môn như trên đã góp ph ầ n nâng cao n ề n ếp và ch ấ t lượ ng SHCM trong nhà trườ ng những n ă m học g ần đây. 3.4. Biện pháp 4: Thực hiện đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn theo nghiên cứu bài học. Sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau, trong đó hình thức sinh hoạt chuyên môn theo kiểu dự giờ và rút kinh nghiệm tiết dạy được thực hiện thường xuyên nhằm phát triển năng lực chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên. Trong sinh hoạt chuyên môn truyền thống, hình thức này được tổ chức theo một quy trình tương đối thống nhất. Trước tiên nhà trường, tổ chuyên môn phân công giáo viên chuẩn bị bài, sau đó lên lớp dạy minh họa, rồi tổ chức rút kinh nghiệm tìm ra những ưu điểm, hạn chế sau đó thống nhất quy trình. Với cách tổ chức như vậy chưa thực sự thu hút sự tham gia tích cực của đội ngũ giáo viên trong nhà trường. Vì vậy năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm của đội ngũ giáo viên phát triển còn hạn chế. Để các buổi sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường đạt hiệu quả, phát triển năng lực chuyên môn, mang lại nhiều ý nghĩa cho đội ngũ giáo viên là nhiệm vụ cần thiết được đặt ra. Trong sinh hoạt chuyên môn giáo viên cùng nhau dự giờ và suy ngẫm về bài dạy, cùng nhau hợp tác, nghiên cứu, tìm hiểu bằng đối thoại, chia sẻ kinh nghiệm và các bước cụ thể tìm ra cấu trúc trong bài học để giúp các em học sinh được học tập một cách thực sự. Chính vì vậy trong những năm học gần đây mô hình sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học được triển khai và thực hiện rộng rãi trong các nhà trường nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Để thực hiện sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học có kết quả, với vai trò quản lý chuyên môn, trước hết cần nghiên cứu tài liệu hướng dẫn, lên kế hoạch tổ chức tập huấn cho giáo viên một số nội dung như: Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học là gì? Sự khác nhau giữa sinh hoạt chuyên môn truyền thống và sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học. Các bước tiến hành một buổi sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học. Cụ thể: 3.4.1. Giúp giáo viên nắm rõ sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học là gì? Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học là hoạt động giáo viên cùng nhau học tập từ thực tế việc học của học sinh. Ở đó, giáo viên cùng nhau thiết kế được kế hoạch bài học, cùng nhau dự giờ, quan sát, suy ngẫm và chia sẻ bài học
(tập trung chủ yếu vào việc học của học sinh). Đồng thời đưa ra những nhận xét về sự tác động của lời giảng, các câu hỏi, các nhiệm vụ học tập mà giáo viên đưa ra ... có ảnh hưởng đến việc học của học sinh. Trên cơ sở đó, giáo viên được chia sẻ, học tập lẫn nhau, rút kinh nghiệm và điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy học vào bài học hàng ngày một cách hiệu quả. Từ đó giáo viên hiểu được sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học không nhằm để đánh giá giờ dạy mà qua đó giáo viên được khuyến khích học tập lẫn nhau, cùng nhau tìm ra nguyên nhân: Tại sao học sinh không học/ học/ thích học? Đồng thời đề xuất các biện pháp để tất cả học sinh được học tập thực sự. Qua đó mỗi giáo viên sẽ có khả năng, kinh nghiệm tự điều chỉnh nội dung phương pháp dạy học một cách linh hoạt, phù hợp với đối tượng học sinh của lớp mình dạy. 3.4.2. Tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học: Một buổi sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học ở trường tôi được tổ chức, tiến hành theo các bước sau: 3.4.2.1. Xây dựng bài dạy minh họa: Để dạy minh họa, giáo viên thực hiện có thể do cán bộ quản lý hoặc tổ trưởng chuyên môn phân công, cũng có thể là giáo viên tự nguyện đăng kí. Thời gian đầu khuyến khích giáo viên có khả năng và tổ trưởng chuyên môn xung phong chuẩn bị bài dạy minh họa. Giáo viên dạy minh họa và nhóm giáo viên trong tổ cùng nhau thiết kế, trao đổi, đầu tư thời gian để chuẩn bị bài học. Tuy nhiên giáo viên dạy minh họa vẫn là người quyết định cuối cùng. Bài dạy minh họa cần được thể hiện một cách linh hoạt và sáng tạo căn cứ vào tình hình thực tế của học sinh lớp giáo viên dạy để lựa chọn nội dung, phương pháp, kĩ thuật dạy học thích hợp để đạt được mục tiêu chuẩn kiến thức kĩ năng của môn học, không phụ thuộc quá nhiều vào nội dung sách giáo khoa, các bước dạy trong sách giáo viên. Đặc biệt với lớp dạy có học sinh khó khăn về nhận thức, giáo viên có thể lựa chọn các ví dụ và ngữ liệu gần gũi với các em để các em đạt được mục tiêu bài học. 3.4.2.2. Dạy minh họa và dự giờ Tổ chức dạy minh họa và dự giờ là một khâu quan trọng trong buổi sinh hoạt chuyên môn. Khi tiến hành dạy, giáo viên dạy và giáo viên dự giờ cần lưu ý một số điểm: - Giáo viên không dạy nội dung bài cho học sinh trước khi dạy minh họa. Lớp học dạy minh họa cần có đủ không gian, bàn ghế sắp xếp thuận tiện cho người dự dễ dàng quan sát hoạt động học tập của học sinh.
- Thời gian tiết dạy không nên kéo dài vì có thể làm ảnh hưởng đến tâm lí học tập của học sinh. - Số người dự giờ không nên quá đông, làm ảnh hưởng đến chất lượng sinh hoạt chuyên môn, thường được tổ chức theo quy mô tổ chuyên môn. - Giáo viên dự giờ chọn vị trí quan sát thích hợp để quan sát nét mặt, cử chỉ, hành động, thao tác, sản phẩm của học sinh để có thể ghi chép đầy đủ diễn biến hoạt động hay diễn biến tâm lý của học sinh trong giờ học. - GV dự có thể chụp ảnh hoặc quay phim các hoạt động dạy và học trong các tình huống nhưng không làm ảnh hưởng đến giờ học. - Quan sát cách sử dụng các biện pháp, các kĩ thuật dạy học mới của giáo viên, những đồ dùng dạy học và ngữ liệu, nội dung được điều chỉnh có tác động ảnh hưởng đến kết quả học tập của học sinh như thế nào? Quan sát mối quan hệ tương tác giữa giáo viên – học sinh, học sinh – học sinh. Người dự luôn phải đặt câu hỏi cho mình là: “Học sinh học được gì? Học sinh có hứng thú không? Vì sao có, vì sao không? Học sinh có biểu hiện học tập như thế nào? Có thực sự đảm bảo cơ hội cho tất cả học sinh tham gia không? Có học sinh nào bị bỏ quên không?”. 3.4.2.3. Thảo luận sau giờ dạy- Phân tích bài học: Đây là hoạt động trọng tâm, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng và hiệu quả của buổi sinh hoạt chuyên môn. Để đạt được mục đích của buổi thảo luận, những người tham dự cần tham gia tích cực và chia sẻ ý kiến với tinh thần học hỏi xây dựng. Trong khi thảo luận, vai trò của người chủ trì hết sức quan trọng. Người chủ trì không những phải có khả năng chuyên môn mà còn phải có năng lực tổ chức, nhanh nhạy, linh hoạt xử lí các tình huống để điều hành, dẫn dắt buổi sinh hoạt chuyên môn đi đúng hướng, đúng trọng tâm, đạt hiệu quả và tạo được bầu không khí thân thiện cởi mở, gắn bó giữa các thành viên trong nhà trường. Tiến trình buổi thảo luận thường bắt đầu bằng việc giáo viên dạy minh họa nêu lại mục tiêu, những thay đổi về nội dung phương pháp, đồ dùng dạy học ... để phù hợp với đối tượng học sinh và cảm nhận sau khi dạy, sự hài lòng, những băn khoăn hay khó khăn khi thực hiện bài dạy. Bước tiếp theo là giáo viên dự giờ chia sẻ ý kiến về bài dạy. Người chủ trì cần khéo điều hành, khuyến khích tất cả giáo viên dự giờ chia sẻ những quan sát, suy nghĩ, cảm nhận của mình về giờ học, những thông tin thu được trong giờ học. Người dự giờ có thể mô tả một tình huống học tập có vấn đề hoặc mô tả chi tiết hoạt động của một học sinh hay một nhóm học sinh, phân tích nguyên nhân của hiện tượng đó và đưa ra giải pháp cần thiết. - Người chủ trì có thể đưa ra các câu hỏi gợi ý khi thảo luận như:
+ Những điều mình học được qua bài dạy minh họa. + Những khó khăn của học sinh gặp phải trong giờ học. + Nguyên nhân của những khó khăn? Giải pháp khắc phục khó khăn như thế nào? + Bài học có gì mới, sáng tạo so với sách giáo khoa, sách giáo viên? Điều đó được thể hiện qua kết quả học tập của học sinh như thế nào? + Các hoạt động học tập có phù hợp với khả năng nhận thức của học sinh không? + Học sinh được quan tâm như thế nào? (học sinh tích cực, học sinh nhận thức chậm, ...). + Các em có cơ hội giúp đỡ nhau trong học tập không? Nếu có thì đó là những trường hợp nào? - Người dự cần căn cứ vào mục tiêu của bài học để đưa ra các giải pháp giúp người dạy khắc phục hạn chế nhằm tạo cơ hội cho tất cả học sinh đều được tham gia học tập, tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả. - Mỗi giáo viên dự giờ tự tìm những yếu tố tích cực, suy nghĩ xem mình đã học được những gì từ bài dạy minh họa này, rút kinh nghiệm, học hỏi từ những vấn đề đồng nghiệp gặp phải. Người dự chỉ ra thực tế việc học của học sinh mà giáo viên dạy minh họa có thể không nhìn thấy vì chưa bao quát hết được. - Không áp đặt ý kiến, kinh nghiệm chủ quan cá nhân hay quá chú trọng các quyết định truyền thống của giờ dạy. Khi đưa ra nhận xét người dự không nên dùng những câu nói: “Nếu là tôi, tôi sẽ ....”. “Tóm lại, chúng ra cần ....”. Thay vào đó là những chia sẻ chân thành dựa trên những suy ngẫm rộng mở về thực tế việc học của học sinh: Tôi nhận thấy các em học sinh (ở thời điểm...) như thế này .... như thế kia. Điều đó chứng tỏ ... “Lí do dẫn đến việc em đó như vậy là .... Vậy chúng ta có thể làm thế này ...”; hoặc “Tôi đã học được ... từ tình huống của học sinh này vì ...”. Mặt khác người dự cần đặt mình vào vị trí của người thực hiện giờ học để chia sẻ những khó khăn và kết quả giờ học. Đặc biệt là không đánh giá giáo viên, không xếp loại giờ dạy. Qua quá trình thảo luận, các giáo viên sẽ đưa ra rất nhiều giải pháp khác nhau, tuy nhiên mỗi giáo viên sẽ suy nghĩ và lựa chọn giải pháp phù hợp với học sinh và điều kiện học tập của lớp mình. Nếu thấy cần thiết, các giáo viên có thể cùng thảo luận thiết kế lại bài học dựa trên thực tế và những kinh nghiệm, biện pháp được rút ra trong bài học minh họa để tiến hành ở những bài học sau khác. 3.4.2.4. Vận dụng kết quả sinh hoạt chuyên môn vào bài học hàng ngày: Qua các buổi sinh hoạt chuyên môn mỗi giáo viên đều thấy rõ tầm quan trọng của việc nghiên cứu nội dung bài học, được trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm,
tháo gỡ những vướng mắc khó khăn, thống nhất quy trình giảng dạy và lựa chọn các phương pháp, hình thức tổ chức dạy phù hợp với đối tượng học sinh của mình. Trong học kì I năm học 2020- 2021, toàn trường đã có 30 chuyên đề được thực hiện trong các buổi sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học ở 5 tổ chuyên môn với những dạng bài tiêu biểu hoặc bài có vấn đề khó của các môn học; tổ chức 02 chuyên đề cấp Huyện trong chương trình giáo dục phổ thông 2018 được đánh giá có chất lượng tốt. Về phía nhà trường, những người làm công tác quản lý đã phần nào thấy yên tâm về đội ngũ giáo viên có đủ trình độ chuyên môn, kinh nghiệm giảng dạy cũng như đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học để từng bước nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. 3.5. Biện pháp 5: Bồi dưỡng kĩ năng tổ chức sinh hoạt chuyên môn cho TTCM và kĩ năng trao đổi chia sẻ trong sinh hoạt chuyên môn. 3.5.1. K ĩ năng chủ trì, đi ề u hành thảo luận trong sinh hoạt chuyên môn. Trong sinh ho ạ t chuyên môn, Tổ trưở ng là ngườ i chủ trì đi ề u hành các ho ạ t độ ng. Một buổi sinh ho ạt có thành công và mức độ thành công đế n đâu phụ thuộc nhi ều vào ngườ i chủ trì. V ậ y nên ở trườ ng tôi đã có những buổi t ậ p hu ấ n riêng với các TTCM để mọi ngườ i đượ c trao đổ i, chia s ẻ những kinh nghi ệm, đó là những vi ệc làm như: + T ạ o ra cơ hội cho t ấ t c ả các thành viên dự sinh ho ạ t đượ c phát bi ểu, thư ờng b ắ t đầ u từ những giáo viên còn ít tuổi đờ i, tuổi ngh ề nh ấ t để họ chia s ẻ những tình huống sư ph ạ m, những bài h ọc h ọ rút ra đượ c qua quan sát để khuy ế n khích, độ ng viên giáo viên tr ẻ tham gia, làm cho họ tự tin hơn, không b ị ả nh hưởng bởi đ ị nh ki ến của những giáo viên kì cựu và cũng là t ạ o ra không khí thân thi ện, hợp tác trong sinh ho ạ t chuyên môn. Sau đó l ầ n lượ t từng ngườ i phát bi ểu ý ki ến. Các tình huống đượ c phân tích ph ải có minh chứng cụ th ể để làm t ă ng tính thuy ết phục. G ặp trườ ng hợp giáo viên ng ạ i phát bi ểu cho r ằ ng ý ki ến của mình giống đồ ng nghi ệp trướ c đã phát bi ểu trướ c, tổ trưở ng có th ể yêu c ầ u giáo viên đó nêu l ạ i những đi ề u ch ỉ nh trong lời phát bi ểu của đồ ng nghi ệp. Trong sinh ho ạ t chuyên môn có th ể có những ý ki ến trái chi ều, có th ể n ả y sinh xung độ t. Khi đó vai trò ra quy ết đị nh hóa gi ả i xung độ t của ngườ i tổ trưở ng r ấ t là quan trọng. Quy ết đị nh đó ph ải đả m b ảo đúng
các quy đị nh v ề chuyên môn, đúng chu ẩn ki ến thức k ĩ n ă ng, có tính linh ho ạ t và m ềm d ẻo. Sinh ho ạ t chuyên môn t ạ o đi ề u ki ện cho giáo viên cùng nhau phát hi ện và gi ả i quy ết v ấ n đề thực t ế trong gi ả ng d ạ y với tư cách là chuyên gia. Do đó ngườ i chủ trì c ầ n tìm hi ểu mục đích ý ngh ĩ a của những ý ki ến để làm rõ những gì giáo viên muốn phát bi ểu, tôn trọng sự khác bi ệt, đa chi ều nên mọi ngườ i s ẽ học hỏi đượ c nhi ều đi ề u qua các buổi sinh ho ạ t chuyên môn. 3.5.2. Một số kinh nghi ệm trao đổ i, chia s ẻ trong sinh hoạt chuyên môn. Khi thực hi ện chuyên đề , dự giờ, nghiên cứu bài học sau đó tổ chuyên môn ph ả i trao đổ i, rút kinh nghi ệm và thống nh ấ t nội dung các chuyên đề . Để các buổi sinh ho ạ t chuyên môn như v ậ y có ch ấ t lượ ng, mỗi giáo viên c ầ n hiể u và n ắ m đượ c một số nguyên t ắ c và kinh nghi ệm như: * Nguyên tắc trao đổ i, chia s ẻ trong sinh hoạt chuyên môn. - Nội dung trao đổ i t ậ p trung vào ho ạ t độ ng học của học sinh. - L ắ ng nghe, tôn trọng sự khác bi ệt trong sự suy ng ẫ m bài học. - Mỗi thành viên của tổ, nhóm chuyên môn đề u ph ả i có ý ki ến riêng. * Kinh nghi ệm trao đổ i, chia s ẻ: Trong dự giờ, ngườ i dự nên từ bỏ thói quen quan sát đánh giá ngườ i d ạ y mà thay vào đó là quá trình quan sát vi ệc học của học sinh; đư a ra những ý ki ến, minh chứng v ề những gì họ nhìn th ấ y đượ c v ề cách suy ngh ĩ , cách học, cách gi ả i quy ết v ấn đề của học sinh dựa trên thực t ế lớp học. Qua đó bổ sung rút kinh nghi ệm, đề ra bi ện pháp thích hợp để nâng cao hi ệu qu ả bài học. Khi th ả o lu ậ n, nội dung trao đổ i c ần t ập trung vào vi ệc nh ậ n xét các ho ạ t độ ng học t ậ p của học sinh: Ho ạ t độ ng nào hi ệu qu ả , ho ạ t độ ng nào chưa hi ệu qu ả? Câu hỏi nào hay? Tình huống học t ậ p nào đáng lưu ý? Học sinh nào, nhóm nào ho ạ t độ ng hi ệu qu ả , lí do? Học sinh nào chưa t ậ p trung học t ậ p? Vì sao? Giáo viên dự giờ c ầ n trao đổ i v ề những kh ả n ă ng học sinh đạ t đượ c trong thực t ế giờ học rồi đố i chi ếu với ý đị nh d ạy của giáo viên. Nên tránh cách nói “ Theo tôi ph ả i th ế này, th ế kia”; “N ếu tôi d ạ y bài này tôi s ẽ làm th ế
này”.. bởi mỗi bài học có r ấ t nhi ều cách d ạy khác nhau. Khi chia s ẻ c ầ n đả m b ả o ai cũng ph ả i có ý ki ến riêng, ý ki ến ph ả i t ỉ m ỉ , cụ th ể, l ắ ng nghe và tôn trọng nhau, không phê bình, ch ỉ trích giáo viên, học sinh. Mọi ngườ i c ầ n đặ t mình vào hoàn c ả nh của giáo viên d ạ y để đồ ng c ả m và chia s ẻ. K ĩ n ă ng l ắ ng nghe tích cực là một trong những k ĩ n ăng quan trọng của giáo viên khi tham gia sinh ho ạ t chuyên môn theo nghiên cứu bài học. Có k ĩ n ă ng l ắng nghe tích cực s ẽ t ạ o ra môi trườ ng thân thi ện, an toàn để mọi ngườ i đề u có th ể chia s ẻ, học hỏi và ti ến bộ. Trong quá trình th ả o lu ậ n và chia s ẻ sau dự giờ chuyên đề tôi thườ ng lưu ý giáo viên không nên quá quan tâm đế n các tiêu chu ẩ n truy ền thống của một giờ d ạ y như thời gian, nội dung ki ến thức, sự hoàn h ảo v ề ti ến trình lên lớp mà c ầ n quan tâm nhi ều đế n thái độ , hành vi, s ả n ph ẩ m học t ậ p của học sinh. Sau buổi th ảo lu ậ n c ầ n nh ấ n m ạ nh các v ấn đề nổi b ật đáng quan tâm, rút ra k ết lu ậ n thống nh ấ t chung của tổ để các thành viên cùng thực hi ện. 3.6. Bi ện pháp 6: Làm tốt vai trò ch ỉ đạ o trong sinh hoạt tổ chuyên môn Muốn cho ch ấ t lượ ng sinh ho ạ t tổ chuyên môn đượ c tốt hơn thì ngườ i cán bộ qu ả n lí ph ả i kiên trì, không đượ c nóng vội, ph ả i thực hi ện d ầ n từng bước, mưa d ầm th ấ m lâu chứ không th ể đố t cháy giai đo ạ n, không th ể ngay l ậ p tức làm cho n ă ng lực của giáo viên đượ c nâng cao. Ngườ i qu ả n lí ph ả i hướ ng d ẫn một cách cụ th ể, t ỉ m ỉ từ khâu xây dựng k ế ho ạ ch đế n nội dung thực hi ện từng buổi sinh ho ạ t của tổ chuyên môn. Qu ản lí c ả v ề thời gian thời lượ ng, quan tâm từ nội dung đế n cách ti ến hành và quan trọng nh ấ t là k ết qu ả cuối cùng th ể hi ện ở ch ấ t lượ ng của độ i ngũ giáo viên và kế t qu ả giáo dục học sinh. Thực hi ện đổ i mới trong công tác qu ả n lí, ở trườ ng tôi đã giao quy ền chủ độ ng cho TTCM để tránh sự ch ỉ đạ o chồng chéo làm gi ả m hi ệu qu ả qu ả n lí, xác đ ị nh rõ trách nhi ệm và những công vi ệc của TTCM. Tôi cung c ấ p cho TTCM và GV đủ các v ă n b ả n quy đị nh, hướ ng d ẫ n v ề chuyên môn qua hòm thư chuyên môn chung của toàn trườ ng. T ấ t c ả các nội dung v ề chuyên môn như các chuyên đề , giáo án, đề ki ểm tra,... đề u đượ c đư a lên để mọi GV đề u có th ể tìm hi ểu, học t ậ p.
Trong các buổi SHCM của các tổ khối tôi luôn thườ ng xuyên có m ặ t để qu ả n lí cũng như k ị p thời n ắm b ắ t thông tin, nhu c ầ u của GV hay gi ả i quy ết những vướ ng m ắ c v ề chuyên môn. N ắ m b ắ t đượ c v ấ n đề này, tôi yêu c ầ u các tổ khối c ầ n chủ độ ng đư a v ấ n đề ra bàn b ạ c, th ả o lu ậ n cách thực hi ện ngay trong buổi họp. Để t ạ o không khí bình đẳ ng, dân chủ và thân thi ện, khi tham gia sinh ho ạ t với các tổ tôi thườ ng đóng vai trò là một thành viên chứ không ph ả i qu ả n lí để giám sát; tôi cũng luôn l ắ ng nghe ý ki ến các thành viên và ghi chép các nội dung chính hay những v ấ n đề mà GV còn b ă n kho ă n, th ắ c m ắc, rồi t ổng hợp và phân tích các ý ki ến để đư a ra k ết lu ậ n gi ả i đáp có tính thuy ết phục. Đị nh hướng TTCM xây dựng nội dung buổi họp t ập trung vào chuyên môn, bi ết đón đầ u các cách gi ả i quy ết thực hi ện nội dung chươ ng trình d ạy học cho phù hợp, nh ấ t là thời gian tổ chức d ạy học qua Internet do học sinh ngh ỉ học do d ị ch Covid 19 với kh ẩ u hi ệu “ Học sinh không đế n trườ ng nhưng không dừng vi ệc học”, ở trườ ng tôi v ẫn thực hi ện sinh ho ạt chuyên môn hàng tu ầ n theo hình thức họp trực tuy ến và tổ chức d ạ y học zoom qua internet với đầ y đủ các môn học cho học sinh toàn trườ ng. Thực hi ện ý ki ến ch ỉ đạ o, từ nhi ều n ăm học nhà trườ ng đã thống nh ấ t sinh ho ạt chuyên môn theo quy trình chung trong các tổ chuyên môn. Với c ấ u trúc của buổi sinh ho ạ t chuyên môn, TTCM đã chủ độ ng xây dựng nội dung họp của từng tu ần trong tổ, khối mình phụ trách, với đi ề u ki ện thực t ế giáo viên học sinh để buổi họp không trở nên khuôn m ẫ u, hình thức, nhàm chán mà luôn cuốn hút đượ c các thành viên trong tổ tham gia một cách tích cực, hi ệu qu ả . Trên đây là một số bi ện pháp mà tôi đã áp d ụng trong 2 n ă m học ở trườ ng ti ểu học V ĩ nh Quỳnh góp ph ầ n tích cực trong đổ i mới và nâng cao ch ấ t lượ ng chuyên môn cũng như ch ấ t lượ ng giáo dục học sinh trong nhà trườ ng . Qua thực t ế áp dụng một số bi ện pháp ch ỉ đạ o, qu ả n lí ho ạ t độ ng sinh ho ạ t tổ chuyên môn trong nhà trườ ng tôi nh ậ n th ấ y: Qu ả n lí ho ạ t độ ng tổ chuyên môn là ho ạ t độ ng chủ y ếu trong qu ả n lí d ạ y và học. Công tác chuyên môn là nhân tố then chốt làm nên ch ấ t lượ ng giáo dục.