intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru-Vân Kiều

Chia sẻ: Tomjerry004 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:22

23
lượt xem
5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài được chia ra và nêu rõ từng giải pháp cụ thể giúp giáo viên hướng dẫn cụ thể cho học sinh dễ dàng tiếp cận với cách thức giao tiếp, hình thành dần nên phản xạ giao tiếp tốt đẹp tự nhiên căn cứ trên những lỗi giao tiếp thông thường của các em khi học tập và sinh hoạt tại nhà trường; tạo sự hứng thú cho học sinh, kích thích cho các em sự ham học, ham hiểu biết và sự tự tin, mạnh dạn khi tiếp xúc với mọi người trong cuộc sống hằng ngày của mình. Góp phần tạo một nền tảng vững chắc, một thói quen tốt cho các em khi giao tiếp trong cuộc sống về sau này.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru-Vân Kiều

  1. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều 1. Phần mở đầu 1.1. Lý do chọn đề tài Kĩ năng  giao tiếp là năng lực tiến hành các thao tác, hành động, kể cả năng   lực thể  hiện xúc cảm, thái độ  nhằm giúp chủ  thể  giao tiếp trao đổi thông tin, tư   tưởng, tình cảm với đối tượng giao tiếp. Nói một cách khác, kĩ năng giao tiếp là  toàn bộ  những thao tác, cử  chỉ, thái độ, ngôn ngữ  được phối hợp hài hòa, hợp lý  của cá nhân với cá nhân hay cá nhân với một nhóm xã hội nhằm điều khiển, điều   chỉnh đối tượng giao tiếp để thực hiện mục tiêu của chủ thể giao tiếp. Giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh tiểu học là quá trình tổ  chức các  hoạt động giáo dục nhằm giúp người học hình thành và rèn luyện các thao tác,  hành động để trao đổi, tiếp nhận, xử lý thông tin bằng ngôn ngữ và phi ngôn ngữ  trong các mối quan hệ của học sinh ở gia đình, nhà trường, xã hội… Giáo dục tiểu học có ý nghĩa quan trọng trong việc hình thành nhân cách gốc  cho học sinh, đặt cơ  sở  nền tảng cho học sinh để  phát triển bền vững. Mục tiêu   giáo dục tiểu học hướng vào việc trang bị kiến thức kỹ năng cơ  bản ban đầu làm   cơ sở để học sinh tiếp tục học ơ các lớp cao hơn. Nội dung giáo dục tiểu học tập   trung vào các môn văn hóa, giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh, v.v…,   trong những nội dung đó thì giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh chiếm vị trí,  vai trò quan trọng, nó có ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng và hiệu quả của giáo   dục tiểu học. Bởi mọi hoạt động dạy học, giáo dục, sinh hoạt trong nhà trường  đều phải thực hiện thông qua giao tiếp. Giao tiếp  ở  trường tiểu học được tiến  hành trong mối quan hệ thầy­trò, trò­trò và mối quan hệ thầy, trò với những người  xung quanh. Để  giao tiếp thành công, hiệu quả  đòi hỏi thầy cô giáo và học sinh   phải có kĩ năng giao tiếp. Học sinh Bru­ Vân Kiều ở miền núi do hạn chế về điều kiện địa lý, kinh tế  vùng miền, môi trường giao tiếp hẹp; do đặc điểm tâm lý của học sinh dân tộc có  nhiều nét khác  biệt về  nhận thức, xúc cảm, tình cảm, tính chủ  động trong giao  tiếp chưa cao nên giao tiếp của học sinh  ở trường tôi còn có một số hạn chế như:  nhút nhát, tự  ti, lúng túng khi đứng trước đám đông, chưa có kĩ năng hợp tác, làm  việc theo nhóm, chưa có kĩ năng thích  ứng, kĩ năng giải quyết vấn đề, đặc biệt  kiến thức về cuộc sống của học sinh nghèo nàn.  Nhiều HS rất thiếu kĩ năng xử lí  tình huống của cuộc sống thực; không biết giao tiếp theo những quy tắc tối thiểu  nhất trong gia đình, nhà trường cũng như  ngoài xã hội; thiếu tự  tin khi giao tiếp,   thiếu bản lĩnh, thiếu sáng tạo; học tập thụ động, không tự tin, chưa biết cách trình  bày một vấn đề thực tiễn (mời, thưa, mượn, xin...). Trang 1
  2. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều Thực tiễn cho thấy,  ở trường tôi và một số trường có đối tượng học sinh là   con em Bru­Vân Kiều, giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục kĩ năng   sống, kĩ năng giao tiếp cho học sinh, nhiều giáo viên thực hiện còn mang tính chất   đối phó, chưa thường xuyên, liên tục, thiếu tâm huyết dẫn đến hiệu quả chưa cao.             Năm học 2014 – 2015, nhà trường tiếp tục đẩy mạnh việc nâng cao ý thức   trách nhiệm của người HS; chú trọng giáo dục đạo đức cho HS; định hướng dần   cho HS về  lí tưởng và kĩ năng nhằm hình thành nhân cách cho HS; tập trung nâng  cao ý thức tự giác rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, ứng xử văn minh, lịch sự; hành vi   giao tiếp đúng mực.       Xuất phát từ  những lý do trên, tôi mạnh dạn lựa chọn đề  tài  “Một số  biện   pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều”. 1.2. Điểm mới của đề tài ­ Giáo dục  kĩ năng giao tiếp cho học sinh có thể nói là một vần đề không có gì   mới mẻ, đặc biệt nó đã được rất nhiều người công tác trong lĩnh vực giáo dục  nghiên cứu và quan tâm. Tuy nhiên, điểm mới và khác biệt đề tài này là đối tượng  học sinh được nói đến là học sinh dân tộc, con em Bru­Vân Kiều. Việc giao tiếp  hằng ngày của các em được sử  dụng bằng tiếng mẹ đẻ  không phải là tiếng Việt   phổ thông. Bên cạnh đó vì điều kiện xa xôi, vùng biên giới nên các em ít được tiếp  xúc nhiều với các phương tiện giao tiếp như  truyền hình, môi trường giao tiếp  đồng bằng (sử dụng tiếng Việt để nói chuyện…). ­   Nội dung của đề  tài đánh giá được một số  mặt trong hoàn cảnh sống tác  động tới kĩ năng giao tiếp và giáo dục kĩ năng giao tiếp của học sinh tiểu học   người Bru­Vân Kiều; đề xuất được cách tiếp cận mới trong giáo dục kĩ năng giao   tiếp theo hướng khai thác nội dung môn học để  giáo dục kĩ năng giao tiếp riêng   mang tính đặc thù của học sinh dân tộc thiểu số và sử dụng các phương pháp, hình  thức tổ chức dạy học tích cực, khai thác nội dụng giáo dục của bài học… để  giáo  dục kĩ năng giao tiếp chung như: kỹ năng tự khẳng định về bản thân, kỹ năng nói  lời yêu cầu đề nghị, nói lời cảm ơn, xin lỗi, kỹ năng từ  chối yêu cầu đề  nghị  của  người khác, kỹ năng xử lý tình huống, kỹ năng lắng nghe, kỹ năng thương lượng,   kỹ  năng chia sẻ, kỹ  năng thuyết trình trước đám đông, kỹ  năng thuyết phục, kỹ  năng giải quyết vấn đề, kỹ  năng làm việc hợp tác, kỹ  năng biểu lộ  thái độ  tình   cảm giúp học sinh vận dụng tốt trong học tập và cuộc sống. ­ Đề tài được chia ra và nêu rõ từng giải pháp cụ thể giúp giáo viên hướng dẫn  cụ  thể cho học sinh dễ dàng tiếp cận với cách thức giao tiếp, hình thành dần nên   phản xạ  giao tiếp tốt đẹp tự  nhiên căn cứ  trên những lỗi giao tiếp thông thường   của các em khi học tập và sinh hoạt tại nhà trường;  tạo sự hứng thú cho học sinh,  Trang 2
  3. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều kích thích cho các em sự ham học, ham hiểu biết và sự  tự  tin, mạnh dạn khi tiếp  xúc với mọi người trong cuộc sống hằng ngày của mình. Góp phần tạo một nền  tảng vững chắc, một thói quen tốt cho các em khi giao tiếp trong cuộc sống về sau   này. 1.3. Phạm vi áp dụng của đề tài Nghiên cứu về  nội dung và cac giai phap giáo d ́ ̉ ́ ục  kĩ năng giao tiếp  cho học sinh Bru­Vân Kiều lớp 5  ở trường tôi đang dạy nói riêng và trường miền  núi khó khăn, trường bán trú nói chung (có học sinh là con em Bru ­ Vân Kiều). 2.   Phần nội dung 2.1. Thực trạng về  giáo dục kĩ năng giao tiếp của học sinh lớp 5 tại   trường 2.1.1. Thực trạng hoàn cảnh kinh tế ­xã hội   Nhà trường được xây dựng trên địa bàn khu vực miền núi biên giới, nơi có vị  trí chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh. Nơi đây  có con đường Hồ  Chí Minh huyền thoại gắn với truyền thống cách mạng và lịch  sử oanh liệt trong đấu tranh giành độc lập, tự do; có tiềm năng phát triển và có nền   văn hóa mang đậm bản sắc của đồng bào người Bru­Vân Kiều. Tuy nhiên, vùng  này "đến nay vẫn là vùng nghèo, khó khăn trong tỉnh, văn hóa xã hội còn nặng về  tập tục, chậm phát triển và tụt hậu trong sự nghiệp đổi mới đất nước và hội nhập  quốc tế; văn hóa, giáo dục, y tế... không đồng đều, thấp kém. Nhiều nét văn hóa   đặc sắc mang đậm tính dân tộc cần được gìn giữ, bảo tồn và phát huy nhưng vẫn  còn không ít những phong tục lạc hậu tồn tại trong xã hội cần loại bỏ. Xuất phát  từ những điều kiện trên  mà lối sống và quan hệ giao tiếp cũng có những nét riêng   biệt. Đồng bào dân tộc Bru­Vân Kiều ít va chạm và ngại va chạm, ngại ngùng  trong quan hệ  giao tiếp xã hội. Khả  năng dùng vốn từ  tiếng Việt trong giao tiếp,  cách diễn đạt cũng như thuyết trình còn hạn chế, cách xưng hô trong quan hệ giao   tiếp mộc mạc, chân thật, ít chứa đựng những tình tiết tinh tế  như   ở  miền xuôi.  Đây chính là những yếu tố ảnh hưởng tới quá trình giáo dục kỹ năng giao tiếp cho   học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 5 nói riêng ở nhà trường hiện nay.  2.1.2. Thực trạng kĩ năng giao tiếp của học sinh lớp 5 tại trường Qua quá trình tiếp xúc với học sinh, tôi nhận thấy học sinh tiểu học Bru­Vân  Kiều tại địa bàn có một số đặc điểm đặc trưng sau:  Đặc điểm nổi bật trong tư duy của học sinh là ngại suy nghĩ, ngại đi sâu vào  tìm hiểu nguyên nhân, ý nghĩa của sự vật hiện tượng. Các em có thói quen suy nghĩ  một chiều, khả  năng phân tích, tổng hợp và khái quát của các em còn phát triển  chậm....và phụ thuộc vào cảm xúc.  Trang 3
  4. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều Bên cạnh đó, môi trường học tập đòi hỏi học sinh phải có tính chủ động, tự  giác, tích cực trong quan hệ  hợp tác với thầy, hợp tác với bạn trong môi trường   nhóm, lớp để thực hiện nhiệm vụ học tập đề ra nhưng bản tính tự  nhiên của các   em lại e dè, nhút nhát, chính điều này đã ảnh hưởng không tốt tới kết quả học tập   của các em.  Do môi trường giao tiếp không rộng; đối tượng giao tiếp của các em  bó hẹp trong phạm vi gia đình, làng bản; phương tiện giao tiếp chủ  yếu bằng   tiếng mẹ  đẻ, vốn từ  tiếng Việt ít dẫn đến lối nói, cách nghĩ, cách làm, cách thể  hiện của HS có những nét đặc trưng riêng. Các em hay nói trống không, thiếu mềm  mỏng, ít thưa gửi, gặp người lạ  ít chào hỏi, ngại giao tiếp mà chủ  yếu là tò mò  quan sát. Khi giao tiếp không tự tin, rụt rè, nhút nhát và thiếu kỹ năng.  Ví dụ: Một số lỗi thông thường trong giao tiếp của các em: ­ Học sinh gặp người lạ  (khách, thầy cô khác trường, những người lạ  đến nhà chơi...) trở nên nhút nhát, rụt rè dẫn đến không biết chào hỏi xã giao ­ Thầy (cô) gọi, học sinh trả  lời trống không hoặc trả  lời bằng từ  ơi,   vốn đã quen khi giao tiếp ở nhà. ­ Bố mẹ, thầy (cô) giáo nhờ đi mượn một cái gì đó thì các em sẽ nói với  người cho mượn là: bố (mẹ), thầy cô cho lấy... ­ Khi các em mượn một ai đó cái gì, các em hay nói trống không: chẳng   hạn như học sinh mượn sọt rác lẽ ra các em phải nói: Thầy ơi! Cho em mượn cái   sọt rác thì đằng này các em thường nói trống không: Thầy, sọt rác.... ........................................................................................................................... Những vấn đề này được thể hiện qua bảng thống kê dưới đây: BẢNG ĐÁNH GIÁ NĂNG GIAO TIẾP CỦA HỌC SINH LỚP 5  TẠI TRƯỜNG ĐANG CÔNG TÁC VÀO ĐẦU HỌC KÌ I (Khảo sát trên 32 học sinh khối 5 của trường) Các kĩ năng giao tiếp Có kĩ năng Chưa có kĩ năng Số  % Số lượng % lượng Kĩ năng chào hỏi 25 78.1 7 21.9 Kĩ năng tiếp nhận và truyền thông  21 65.6 11 34.4 tin Kĩ năng chia sẻ 22 68.8 10 31.2 Kĩ năng thương lượng 18 56.3 14 43.7 Kĩ năng nói lời cảm ơn, xin lỗi 21 65.6 11 34.4 Trang 4
  5. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều Kĩ năng nói lời yêu cầu, đề nghị 18 56.3 14 43.7 Kĩ năng xử lý tình huống 10 31.3 22 68.7 Kĩ   năng   thuyết   trình   trước   đám  8 24 25 75 đông Kĩ năng hợp tác làm việc 18 56.3 14 43.7 Kĩ năng thuyết phục 13 40.6 19 59.4 Kĩ  năng   từ   chối   lời   yêu  cầu,   đề  17 53.1 15 46.9 nghị của người khác Kĩ năng giải quyết vấn đề 11 34.4 21 65.6 Kĩ năng biểu lộ thái độ, tình cảm 19 59.4 13 40.6 Kĩ năng lắng nghe 23 71.9 9 28.1 2.1.3. Thực trạng nhận thức của giáo viên về giáo dục kỹ năng giao tiếp   cho học sinh dân tộc lớp 5 tại trường Đại đa số  giáo viên đều đã nhận thức được ý nghĩa của việc giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho học sinh. Xác định đúng những kỹ  năng giao tiếp quan trọng,   cần thiết cần giáo dục cho học sinh tiểu học như:   lắng nghe; chào hỏi; nói lời   cảm ơn, xin lỗi; kỹ năng viết; kỹ năng thấu hiểu; tự chủ trong giao tiếp; tự nhận   thức; cảm thông chia sẻ  . Những kỹ  năng nêu trên có ý nghĩa vô cùng quan trọng  trong quá trình trao đổi thông tin, chia sẻ cảm xúc, giúp học sinh biết bộc lộ  bản   thân và cảm nhận về mình, người khác. Tuy nhiên từ nhận thức đến việc làm còn   là một khoảng cách xa đòi hỏi giáo viên phải vượt qua những rào cản để tiến hành   các hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh tiểu học. 2.1.4. Thực trạng giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh  Nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh dân tộc đã được giáo viên  tiến hành thường xuyên đó là các kỹ  năng: nghe, viết, nói lời cảm  ơn xin lỗi, kỹ   năng thấu hiểu.  Những kỹ  năng này được giáo viên thường xuyên giáo dục vì  những kỹ năng này là những kỹ năng cơ  bản, liên quan trực tiếp đến nội dung và  chương trình học của các môn Đạo đức, Tiếng việt, đồng thời cũng là những kỹ  năng học sinh phải sử dụng thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày. Bên cạnh đó một số kỹ năng quan trọng của kỹ năng giao tiếp như:  kỹ năng   giải quyết vấn đề; kỹ năng xử lý tình huống; kỹ năng thuyết phục; kỹ năng nói lời   yêu cầu đề nghị; kỹ năng tự  chủ  trong giao tiếp; kỹ năng thuyết trình trước đám   đông; kỹ năng làm việc nhóm, đặc biệt là kỹ năng biểu lộ thái độ  bằng các hành   vi ngôn ngữ chưa được giáo viên quan tâm giáo dục thường xuyên. Quan sát một số học sinh giao tiếp trong quá trình học tập và hoạt động giáo  dục, tôi nhận thấy tính tự  chủ  của học sinh chưa cao, phần lớn học sinh thiếu tự  tin, nhút nhát, rụt rè trước những vấn đề mới hay phải đợi giáo viên gợi ý, chỉ định  các em mới dám trả lời. Nguyên nhân do bản tính học sinh dân tộc là nhút nhát, môi  Trang 5
  6. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều trường sống chỉ bó hẹp trong phạm vi gia đình và làng bản, thiếu môi trường giao   tiếp dẫn đến thiếu kỹ  năng đồng thời trong các giờ  học giáo viên lại thiếu quan   tâm đến việc rèn luyện kỹ năng cho học sinh.   2.1.5. Thực trạng sử  dụng phương pháp, biện pháp giáo dục kỹ  năng   giao tiếp cho học sinh dân tộc Qua quá trình giảng dạy tôi nhận thấy phương pháp được giáo viên sử dụng  thường xuyên trong giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho học sinh chủ  yếu qua: giảng   giải; hoạt  động nhóm;  phương pháp    đóng vai; tổ  chức trò  chơi.  Còn lại các  phương pháp dạy học nêu vấn đề; dạy học trực quan;  quan sát tranh giao tiếp và   nêu gương; dùng hình ảnh qua các tình huống được chiếu trên màn hình minh họa   cho lời giảng của thầy cô trong  việc rèn luyện hình thành kỹ  năng giao tiếp lại  không được tiến hành sử dụng thường xuyên. Các biện pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp được giáo viên quan tâm sử  dụng   thường xuyên gồm các biện pháp: tích hợp nội dung bài học với nội dung giáo dục   kỹ năng giao tiếp; tăng cường mối quan hệ tương tác giữa giáo viên với học sinh;   học sinh với học sinh; xây dựng các bài tập thực hành để  rèn kỹ  năng giao tiếp   cho học sinh; gắn mục tiêu môn học hoạt động với mục tiêu giáo dục kỹ năng giao   tiếp. Những biện pháp giáo dục trên liên quan trực tiếp đến việc thực hiện mục  tiêu, nội dung chương trình giáo dục của nhà trường và môn học nên được giáo   viên tiến hành thường xuyên. Các biện pháp khác như:  giáo dục để  rèn luyện kĩ năng giao tiếp cho học   sinh; gắn đánh giá kết quả môn học, hoạt động với đánh giá kĩ năng giao tiếp; tạo   môi trường tập luyện rèn luyện kỹ  năng giao tiếp cho học sinh  chưa sử  dụng  thường xuyên.  2.1.6. Thực trạng các hình thức giáo dục kỹ năng giao tiếp đã được tiến   hành  Thực tế  cho thấy giáo viên tạo lập môi trường giáo dục kỹ  năng giao tiếp   chưa được phong phú và đa dạng, chưa có sự  kết hợp và tích hợp các vấn đề  với   nhau trong cách giáo dục học sinh. Trong quá trình dạy học, các môn học được  giáo viên quan tâm tiến hành tích hợp giáo dục kỹ năng giao tiếp là môn Đạo đức  và môn tiếng Việt bởi hai môn này có khả  năng tích hợp giáo dục kỹ  năng giao   tiếp cao.  Hoạt động giáo dục ngoài giờ  lên lớp là một hình thức tổ  chức và cũng là  một trong những con đường giáo dục có nhiều ưu thế trong phát triển kỹ năng giao  tiếp và tạo môi trường giao tiếp cho học sinh nhưng lại ít được giáo viên quan tâm  vì nhiều nguyên nhân: Do năng lực tổ chức hoạt động của giáo viên chưa cao, do   Trang 6
  7. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều tâm lý ngại thay đổi sợ  mất nhiều thời gian công sức cho thiết kế và chuẩn bị  tổ  chức hoạt động, do điều kiện địa lý của vùng không thuận lợi cho hoạt động giáo   dục,.... Chính hạn chế  trên dẫn tới những nét văn hóa giao tiếp của học sinh dân  tộc chưa được quan tâm giáo dục cho học sinh, kỹ năng tự chủ trong giao tiếp của   học sinh chưa được rèn luyện, trải nghiệm, những kỹ năng hành vi cơ bản ban đầu  của học sinh chưa có môi trường trải nghiệm.  2.2. Các giải pháp Giáo dục kỹ năng giao tiếp cho đối tượng học sinh dân tộc bị  tác động của   những yếu tố  vùng miền và con người trong môi trường giáo dục, đang đòi hỏi   cần có sự cố gắng, sự quan tâm hơn nữa để đạt được hiệu quả cao hơn trong giáo  dục kĩ năng giao tiếp cho các em. Ngoài những giải pháp có tính cụ thể, sự đầu tư,  thay đổi nhận thức... còn là những biện pháp ngay chính trong hoạt động giáo dục.   Trên cơ sở thực trạng đã trình bày ở trên, bản thân tôi mạnh dạn thực hiện một số  biện pháp trong các hoạt động giáo dục nhằm giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho đối  tượng học sinh lớp 5 dân tộc Bru­Vân Kiều như sau: 2.2.1. Giáo viên luôn gần gũi, cởi mở, trò chuyện, động viên học sinh...,   tạo môi trường giao tiếp thân thiết, tự nhiên và hiệu quả Như đã nói ở tên bản tính tự nhiên của các em học sinh dân tộc là e dè, nhút   nhát; phương tiện giao tiếp chủ yếu bằng tiếng mẹ đẻ, vốn từ  tiếng Việt ít dẫn   đến khi giao tiếp không tự  tin, rụt rè và thiếu kỹ  năng. Các em ít thưa gửi, gặp   người lạ  ít chào hỏi, ngại giao tiếp mà chủ  yếu là tò mò quan sát. Chính vì thế,   trong môi trường bán trú, mỗi một giáo viên phải thực sự thường xuyên quan tâm,  gần gũi với các em như  là người cha, người mẹ  thứ  hai để  hiểu được tâm tư  nguyện vọng của các em, phối hợp chặt chẽ  với gia đình học sinh, làm cho họ  nhận thức được tầm quan trọng và cùng với nhà trường giáo dục và rèn luyện cho   con em về kĩ năng sống và kĩ năng giao tiếp. Đồng thời sẽ giúp các em coi thầy cô   như là người thân, người bạn; từ đó các em sẽ mạnh dạn, tự tin hơn trong học tập,   giao tiếp Khuyến khích những thái độ, hành vi tốt trong giao tiếp của các em.  Phải tôn trọng và biết lắng nghe ý kiến của các em. Đồng thời nhận định và   phân tích cho các em, dùng các biện pháp khéo léo, tâm lý để các em ý thức được   hành vi sai, chuyển đổi hành vi cho phù hợp.  2.2.2. Thiết kế và tổ chức bài học có tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng   giao tiếp cho học sinh thông qua dạy học các môn học có ưu thế Trong việc thực hiện giáo dục kỹ năng giao tiếp cho đối tượng học sinh dân   tộc, bên cạnh việc nâng cao nhận thức, tạo ra sự đồng thuận giữa Gia đình ­ Nhà  Trang 7
  8. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều trường ­ Xã hội, xây dựng một môi trường giáo dục thuận lợi... chúng ta cần đặc  biệt coi trọng việc thiết kế và tổ  chức bài học có tích hợp nội dung giáo dục kỹ  năng giao tiếp vào môn học trong chương trình, đặc biệt là thông qua các môn học  chiếm ưu thế như Đạo đức, Tiếng việt, Khoa học.  ­ Có thể tích hợp hoàn toàn nội dung bài học với nội dung giáo dục kỹ năng   giao tiếp cho học sinh hoặc có thể  tích hợp từng phần nội dung bài học với nội   dung giáo dục kỹ năng giao tiếp; giáo viên rút ra kết luận về giáo dục kỹ năng giao   tiếp sau từng phần nội dung của bài học và khi kết thúc bài học.   ­ Chọn lựa những phương pháp, biện pháp giáo dục kỹ  năng giao tiếp sao  cho phù hợp với mục tiêu, nội dung bài học, phù hợp với đặc điểm trình độ  nhận  thức của học sinh, phù hợp với mục tiêu nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp.  ­ Trong tổ chức bài học trên lớp cho học sinh, giáo viên cần có thái độ  thân  thiện nhằm thu hút sự tham gia tích cực của học sinh trong rèn luyện kỹ năng giao  tiếp. ­ Phải tích cực hóa hoạt động của học sinh một cách đa dạng và phong phú   bởi kỹ  năng chỉ  có thể  được hình thành, phát triển thông qua hoạt động và bằng  hoạt động. ­ Các bài học trong chương trình của môn tiếng Việt và Đạo đức đều theo  những chủ đề, chủ điểm gần gũi, thân thiết với cuộc sống của các em. Vì thế giáo  viên phải khắc sâu ngôn ngữ, tình huống giao tiếp (đóng vai, trao đổi ý kiến) khi  dạy học để  giúp các em tiếp xúc đa dạng hơn, khác sâu hơn tình huống giao tiếp,   có thể vận dụng được trong cuộc sống khi gặp phải. ­ Thiết kế và tổ chức bài học có tích hợp nội dung giáo dục kĩ năng giao tiếp   phải đảm bảo 2 mục tiêu chính và cụ  thể đó là mục tiêu của bài học và mục tiêu  giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho học sinh. Muốn làm được điều đó giáo viên phải   xây dựng được quy trình thiết kế bài học tích hợp gồm 5 bước sau: Bước 1: Xác định mục tiêu bài học và mục tiêu giáo dục kỹ  năng giao tiếp  cho học sinh, đặc điểm trình độ giao tiếp hiện tại của học sinh.  Bước 2: Xác định nội dung kiến thức cơ  bản của bài học và nội dung giáo  dục kỹ năng giao tiếp cần tích hợp như: chào hỏi, nói lời yêu cầu, đề nghị, nói lời  cảm  ơn, xin lỗi, nói lời từ  chối, kỹ  năng chia sẻ, kỹ  năng thuyết trình, kỹ  năng   lắng nghe, kỹ năng trả lời câu hỏi vv… Bước 3: Lựa chọn phương pháp, biện pháp và hình thức tích hợp nội dung  giáo dục kĩ năng giao tiếp thông qua bài học như: đóng vai, tổ  chức trò chơi, dạy  học bằng tình huống, nêu vấn đề, làm việc nhóm vv…tạo cơ  hội cho học sinh có   Trang 8
  9. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều môi trường trải nghiệm, rèn luyện kỹ  năng giao tiếp thông qua hợp tác với bạn,   hợp tác với thầy, cô.  Bước 4: Thiết kế  hoạt động trong tổ  chức bài học. Giáo viên phải nghiên   cứu thiết kế  hoạt động trong tổ  chức bài học nhằm tăng cường hoạt động giao   tiếp, tự nhận thức, xử lý tính huống, giải quyết vấn đề vv... để  giáo dục kỹ năng  giao tiếp cho học sinh. Bước 5: Kiểm tra kết quả  bài học có tích hợp nội dung giáo dục kỹ  năng   giao tiếp cho học sinh. Giáo viên phải đánh giá được kết quả một cách khách quan,   chính xác: Nội dung bài học có tích hợp nội dung giáo dục kĩ năng giao tiếp được   học sinh lĩnh hội như  thế  nào? Những kiến thức, kỹ  năng nào đã được học sinh   tích lũy, trải nghiệm, kiến thức, kỹ  năng nào chưa được học sinh tích lũy trải  nghiệm. BÀI SOẠN MINH HỌA Môn: Đạo đức lớp 5 Bài 6:  KÍNH GIÀ, YÊU TRẺ  I. Mục tiêu:  ­ Biết vì sao cần phải kính trọng, lễ phép với người già, yêu thương nhường nhịn em nhỏ  và thể hiện điều đó trong cuộc sống hàng ngày. ­ Nêu được những hành vi, việc làm phù hợp với lứa tuổi thể hiện sự kính trọng người   già  yêu thương em nhỏ. ­ Có thái độ  và hành vi thể  hiện sự kính trọng, lễ  phép với người già, nhường nhịn em   nhỏ. II. Kĩ năng cơ bản được giáo dục trong bài: ­ Kỹ năng giao tiếp: Nói lời cảm ơn, bày tỏ ý kiến, quan điểm, chia sẻ, lắng nghe ý kiến   của bạn bè. ­ Kĩ năng thể hiện sự cảm thông, chia sẻ trước suy nghĩ, hành động, cảm xúc của bạn bè  trong nhóm. ­ Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm, bổn phận kính trọng người già, chăm sóc, nhường nhịn  em nhỏ. III.Các hoạt động dạy ­ học chủ yếu: Các phương pháp dạy học: Đồ dùng dạy học: ­ Kể chuyện ­ Tranh minh họa: “Sau đêm mưa” ­ Đóng vai ­ Các thẻ màu để bày tỏ ý kiến ND­ TG Hoạt động của thầy Hoạt động của trò  1. Bài cũ :  ? Em hãy nêu những việc làm thể  hiện lòng biết  ­ 2 Hs trả lời (3­5') ơn tổ tiên ? ­ HS Nhận xét ­ Gv nhận xét cho tuyên dương. ­ Lắng nghe Trang 9
  10. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều 2.Bài mới: Hoạt  GV giới thiệu bài. động1: Tìm  GV gọi H đọc truyện “ Sau đêm mưa” ở SGK  ­ Lắng nghe hiểu truyện  Yêu cầu H thảo luận nhóm nội dung các câu hỏi  ­   Thảo   luận   theo  “   Sau   đêm  ở SGK dãy mưa” 1. Các bạn học sinh trong truyện đã làm gì khi    ­15phút) gặp bà cụ và em bé? 2. Tại sao bà cụ cảm ơn các bạn? 3. Em có suy nghĩ gì về việc làm của các bạn? ­ Gọi H trả lời  ­ Nhận xét. ? Đối với người già em nhỏ  cần có thái độ  như  ­ HS trả lời thế nào ? *  Kết luận:  Khi gặp người già các em cần nói   năng lễ  phép, chào hỏi lễ  phép, khi gặp em nhỏ   ­ HS nghe ta phải nhường nhịn giúp đỡ. Hoạt   động  Thực hành: Thảo luận nhóm 2: * Gọi H đọc yêu cầu bài tập 1 SGK:  ­ H đọc Làm bài tập  ­ Những việc làm nào thể hiện tình cảm kính già,   yêu trẻ? ­ H làm việc cá nhân  (10phút) ­ Em có suy nghĩ gì về những người già neo đơn,   sau đó làm nhóm lớn không nơi nương tựa ? ­ Em có suy nghĩ gì về  những em nhỏ  thiếu sự   quan tâm của ông bà, cha mẹ, anh chị em ? ­ Gv cho H liên hệ bản thân  Kết luận:Mỗi chúng ta đều có ông bà, cha me,   ­ HS liên hệ anh, chị, em. Đó là điều hạnh phúc. Tuy nhiên vì   ­ Nghe một lý do nào đó, có những người già không nơi   nương tựa, trẻ  em thiêu tình tình thương.Chúng   ta phải biết cảm thông, chia sẻ, giúp đỡ  về  vật   chất và tinh thần. Đánh giá hành vi:  Học sinh phân biệt các hành  vi, việc làm đúng và không đúng trong việc kính  trọng người già, yêu thương em nhỏ và đồng tình  với việc làm đúng. ­ GV củng cố nội dung bài học:  ­ Nghe 3. Củng cố  ­ Gọi Hs đọc lại phần ghi nhớ. ­ Đọc ­Dặn dò  ­ Dặn học sinh chuẩn bị viết viết đoạn văn ngắn  ­ Nghe (3­phút) kể về sự kính trọng người già hoặc chăm sóc em  nhỏ. Trang 10
  11. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều TIẾT 2 ND­ TG Hoạt động của thầy Hoạt động của trò 1.   HĐ1:  Xử  ­ Giáo viên chia học sinh thành từng nhóm yêu cầu  2 Hs trả lời lý   tình  thảo luận, đóng vai xử lý các tình huống sau: Nhận xét huống.   1. Trên đường đi học thấy một em bé bị  lạc, đang  (15phút) khóc tìm mẹ em sẽ làm gì? 2. Em sẽ  làm gì khi thấy hai em nhỏ  đánh nhau để  Lắng nghe tranh giành một quả bóng ? 3. Lan đang chơi nhảy dây cùng bạn thì có một cụ già   Thảo luận theo dãy đến hỏi thăm đường. Nếu em là Lan em sẽ làm gì ? ­   Gv   gọi   HS   đóng   vai   xử   lí   tình   huống   của   nhóm  ­ Nhóm lên đóng vai mình. ­ GV yêu cầu H nhận xét, bổ sung, kết luận. Nghe ­ GV nhận xét, kết luận: 1. Dỗ  dành em, đưa đến đồn công an nơi gần nhất  nhò sự giúp đỡ. Ghi nhớ 2. Khuyên ngăn hai em, phân tích điều hay lẽ phải cho  các em nghe và khuyên không nên như vậy 3. Lan nên dừng cuộc chơi, chỉ rõ đường hoặc dẫn cụ  già đến nơi nếu mình biết.  Đánh giá hành vi:   dựa vào cách xử lý, giáo viên nhận  ­ Làm việc theo nhóm  2. HĐ2: Làm  xét mức độ  thành công trong giao tiếp khi đóng vai,   4 việc     với  ổn định được hành vi đúng cho các em phiếu   bài  ­ Gv tổ chức cho H làm việc theo nhóm. tập (7phút) ­ Gv đưa phiếu học tập cho các nhóm thảo luận. ­ GV yêu cầu các nhóm lên đính kết quả trên bảng Yêu cầu các nhóm nhận xét, bổ  sung kết quả  cho   nhau ­ Gv nhận xét, kết luận : Kết luận: Nghe  Ngày lễ dành cho các em là ngày quốc tế thiếu nhi 1   thỏng 6  Tổ   chức   xã   hội   dành   cho   người   cao   tuổi   là   Hội   ­ Làm việc cả lớp người cao tuổi. HĐ3:Tìm  Các tổ  chức xã hội dành cho trẻ  em là : Đội thiếu   hiểu   truyền  niên Tiền phong Hồ Chí Minh, sao nhi đồng thống   Kính  ­ Em hãy kể  với bạn về  phong tục tập quán tốt đẹp  già   Yêu   trẻ.  thể  hiện tình cảm kính già yêu trẻ  của dân tộc Việt  (7’ ) Nam. ­ Gọi HS lên tự giới thiệu va đọc câu ca dao, tục ngữ  về chủ đề bài học ­ GV kết luận : Trang 11
  12. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều + Người già luôn được chào hỏi, được mời ngồi chỗ  3.Củng   cố  trang trọng. ­Dặn dò  +Con cháu luôn quan tâm, chăm sóc tặng quà cho ông   ­ Nghe (3­phút) bà, bố mẹ. ­ Đọc + Trẻ em được mừng tuổi, tặng quà vào dịp lễ tết. ­ Nghe ­Củng cố nội dung bài học: Gọi Hs đọc lại phần ghi nhớ. ­Học bài và làm bài tập đầy đủ.                                            2.2.3. Tăng cường tổ  chức các loại hình hoạt động nhằm mở  rộng đối   tượng, phạm vi, nội dung giao tiếp cho học sinh dân tộc theo các chuẩn hành   vi ứng xử Tăng cường tổ  chức hoạt động theo hướng tích hợp giáo dục kỹ  năng giao  tiếp cho học sinh là nhằm tạo điều kiện về không gian, thời gian, tạo phương tiện   để học sinh có cơ hội trải nghiệm nhận thức, thái độ, hành vi, kỹ năng của cá nhân  trong quá trình giao tiếp, giúp các em biến tri thức thành hành vi, có cơ  hội rèn  luyện các kỹ  năng cơ  bản để  thực hiện quyền và bổn phận của trẻ  em trong gia  đình, nhà trường và xã hội, giúp cho học sinh mở rộng các mối quan hệ ứng xử, có  cơ  hội trải nghiệm trong nhiều tình huống khác nhau, tạo ra môi trường giáo dục  thân thiện. Đồng thời khắc phục những nhược điểm do tính đặc thù của học sinh  đó là tính thiếu tự tin, nhút nhát, ngại thể hiện. Thông qua các hoạt động giúp học   sinh có cơ  hội chia sẻ  kiến thức, kinh nghiệm, có kỹ  năng bày tỏ  thái độ, quan  điểm và hành động của cá nhân trong mối quan hệ thầy ­ trò, trò ­ trò và quan hệ  với những người xung quanh.  ­ Giáo viên cần tăng cường tổ chức các hoạt động trong giờ học và ngoài giờ  học cho học sinh nhằm tạo ra các mối quan hệ  tương tác giữa giáo viên với học   sinh, học sinh với học sinh và học sinh với môi trường xung quanh, làm cho quan   hệ của các em được mở rộng, nội dung, đối tượng giao tiếp được mở rộng, thông  qua đó mà phát triển kỹ năng và năng lực giao tiếp cho học sinh.  ­ Tổ chức các hoạt động học tập, vui chơi, sinh hoạt tập thể, làm quen với   cộng đồng, hoạt động từ thiện của học sinh, vẽ tranh với chủ đề bảo vệ rừng đầu   nguồn… tạo môi trường giao tiếp thân thiện giữa học sinh với môi trường, giữa   học sinh với học sinh.  ­ Giáo viên phải xây dựng cho học sinh các quy tắc  ứng xử  trong từng giờ  học  theo  chuẩn  mực   đạo  đức,  nội  quy  hoạt   động  của  nhà  trường  nhằm  định  hướng cho hoạt động trải nghiệm của học sinh đúng chuẩn mực về  quy tắc  ứng   xử quan hệ giữa giáo viên với học sinh; giữa học sinh với học sinh; giữa học sinh   Trang 12
  13. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều với những người xung quanh; giữa học sinh với học tập; rèn luyện; hoạt động thể  thao, sinh hoạt câu lạc bộ...  ­ Giúp học sinh xây dựng và tổ  chức thực hiện nội quy lớp học; xây dựng   văn hóa nề nếp của lớp thông qua sử dụng hoạt động tự quản, hoạt động Đội để  rèn kỹ năng, hành vi cho học sinh.   ­ Thường xuyên tổ chức các hoạt động phát triển kĩ năng giao tiếp cho học  sinh như: hoạt động từ thiện giúp đỡ người già không nơi nương tựa, trẻ mồ côi...;  chăm sóc di tích lịch sử  km 33 đường Hồ  Chí Minh Tây; tham gia các hoạt động   tuyên truyền nhân dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn 22/12, 20/11. 8/3, 3/3...  ­ Xây dựng tại lớp hộp thư, chia sẻ thông tin nhằm tạo cơ hội cho học sinh   rèn luyện kỹ năng chia sẻ, bày tỏ  thái độ và tình cảm cá nhân trong quá trình giao   tiếp của mình.   ­ Khơi gợi cho các em tự  hào về  truyền thống văn hóa của dân tộc mình,   phát huy truyền thống tốt đẹp trong quan hệ ứng xử, giao tiếp: đoàn kết, hợp tác,  chia sẻ, nhường nhịn, hiếu khách và mến khách, nói lời hay làm việc tốt.....  2.2.4.   Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng cùng học sinh cùng   tham gia nhằm tăng cường kỹ năng giao tiếp cho học sinh dân tộc  Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng cùng tham gia nhằm tạo môi   trường giao tiếp và phát triển kỹ  năng giao tiếp cho học sinh trong mối quan hệ  giáo viên với học sinh; học sinh với học sinh; học sinh với tập thể lớp; học sinh   với nhóm....Thông qua đó phát triển ở học sinh kỹ năng hợp tác, hòa nhập, chia sẻ,  xử lý tình huống, kỹ năng kiềm chế xúc cảm cá nhân, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ  năng đạt mục tiêu, kỹ năng hiểu đối tượng giao tiếp, kỹ năng bày tỏ thái độ, quan  điểm cá nhân....    ­ Thiết kế  bài học theo hướng dạy học hợp tác, tạo môi trường học hỏi,   chia sẻ lẫn nhau giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh vv.. nhằm   huy động người học tham  gia vào quá trình học tập một cách chủ  động, rèn kỹ  năng tự chủ, kỹ năng nhận thức, kỹ năng tư duy, tự tin trước người khác.  ­ Vận dụng tốt mô hình VNEN vào dạy học, phát huy tối đa tính độc lập, tự  chủ của hội đồng tự quản, nhóm trưởng; lựa chọn các phương pháp, biện pháp kỹ  thuật dạy học có tác dụng thu hút người học cùng tham gia trong môi trường nhóm  lớp: phương pháp thảo luận nhóm, dạy học bằng tình huống, dạy học nêu vấn   đề... ­ Tăng cường các hình thức hỏi đáp trong quá trình dạy học, giáo dục để rèn  kỹ năng nói cho học sinh.  Trang 13
  14. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều ­ Tăng cường sử dụng các tình huống trong dạy học, giáo dục nhằm rèn kỹ  năng  ứng xử, xử  lý tình huống cho học sinh, giúp các em có cơ  hội trải nghiệm   kiến thức, kỹ năng trước những tình huống khác nhau. ­ Tạo môi trường học tập thân thiện trong lớp học để học sinh tự tin chia sẻ  kiến thức, kinh nghiệm trong quá trình lên lớp với thầy, với bạn và đánh giá đúng  về bản thân.  ­ GV cần chú ý khai thác vốn sống, vốn kinh nghiệm của học sinh trong quá  trình giao tiếp đặc biệt là vốn kinh nghiệm đặc trưng  ở  làng bản nhằm tạo môi   trường để học sinh giao tiếp thành công và hiệu quả.  ­ Trong kiểm tra, đánh giá các hoạt động cần quan tâm đánh giá kỹ năng nói;   kỹ  năng nghe; kỹ  năng giải quyết vấn đề; kỹ  năng xử  lý tình huống; kỹ  năng nói  lời yêu cầu đề nghị, nói lời cảm ơn, xin lỗi, nói lời từ chối vv..... ­ Vận dụng tối đa hiệu quả  nhận xét miệng của thông tư  30/2014 – Bộ  GD&ĐT giúp học sinh tự đánh giá, nhận xét bản thân mình cũng như nhận xét hoạt  động học tập của bạn. Tạo điều kiện cho các em được nói, mạnh dạn, tự tin hơn. 2.2.5. Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong mọi hoạt động   nhằm tăng cường tính tự chủ cho các em trong quá trình giao tiếp Phát huy vai trò tự  giác, tự  quản, tích cực, chủ  động của học sinh vào quá   trình dạy học, quá trình giáo dục nhằm giúp học sinh rèn luyện được các kỹ  năng  làm chủ  bản thân, kỹ  năng nghe chủ  định, tự  tin trong trình bày, chia sẻ  các nội   dung cần giao tiếp, biến quá trình giáo dục thành quá trình tự  giáo dục, tự  rèn  luyện của học sinh đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục. Cụ thể: ­ Tăng cường các hoạt động tự quản của HS trong nhà trường như:  + Hoạt động chào cờ  đầu tuần: toàn bộ  hoạt động phải do học sinh chủ  động tiến hành, giáo viên là người cố  vấn, hướng dẫn, tư  vấn, trợ  giúp cho học  sinh, không làm thay học sinh.  + Hoạt động tự  quản 15 phút đầu giờ: Học sinh tự  kiểm tra lẫn nhau trong   tổ nhóm về mức độ hoàn thành nhiệm vụ học tập trước khi vào tiết học chính, tổ  chức đọc báo, văn nghệ, chia sẻ thông tin vv…  + Hoạt động ca múa hát tập thể, thể dục giữa giờ......giúp các em rèn luyện  kỹ năng xử lý tình huống, kỹ năng giao tiếp với người khác.  + Trong tiết học sinh hoạt lớp, giáo viên hướng dẫn, rèn luyện học sinh từng   bước tự chủ và chủ động trong giờ sinh hoạt để hướng tới trong tiết sinh hoạt lớp.  Giáo viên chủ  nhiệm tuyệt đối không được làm thay học sinh, học sinh là   người tự  tổng kết phong trào hoạt động của lớp trong tuần, nhận xét kết quả  đã   đạt được và chưa đạt được, tuyên dương tổ  nhóm, cá nhân làm tốt, nhắc nhở  tổ  Trang 14
  15. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều nhóm, cá nhân chưa tốt, triển khai kế  hoạch tuần tiếp theo. Giáo viên là người   quan sát, giúp đỡ các em và chỉ can thiệp khi cần thiết và cuối cùng là người nhận  xét, đánh giá hoạt động của học sinh.  ­ Tổ chức các hoạt động giáo phù hợp đặc điểm lứa tuổi học sinh tiểu học ở  trường bán trú: gấp chăn màn, ăn ngủ  theo giờ  giấc, tham gia câu lạc bộ  dân ca,  nhảy sạp, tập thể dục buổi sáng, tham gia thể dục thể thao buổi chiều... 2.2.6. Thường xuyên phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng   trong việc thực hiện giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ­ Giáo viên cần phải tranh thủ được sự  hỗ  trợ  của các lực lượng trong nhà  trường và cộng đồng như Liên đội, Chi đoàn, Xã đoàn ...trong hoạt động giáo dục   kỹ năng giao tiếp cho học sinh nhằm hướng tới xây dựng môi trường giáo dục kỹ  năng giao tiếp rộng, thống nhất. Từ đó, phát huy được sức mạnh tổng hợp của các  lực lượng trong quá trình giáo dục kỹ  năng giao tiếp cho học sinh và nâng cao   được hiệu quả của hoạt động giáo dục.  ­ Phối hợp nhà trường, Liên đội tổ  chức những buổi nói chuyện, thảo luận   chuyên đề giao tiếp học đường (cho học sinh sắm vai, trải nghiệm tình huống­ tìm   giải pháp ứng xử­giao tiếp) giúp học sinh tiếp cận và tiếp thu kiến thức, hình thức   kỹ năng giao tiếp từ chính các hoạt động thực tế đó.   ­ Bên cạnh đó gia đình là môi trường giao tiếp có ảnh hưởng rất lớn đối với  việc hình thành nhân cách và giáo dục kỹ  năng giao tiếp của học sinh. Sinh hoạt,   nếp sống của mỗi  thành viên trong gia  đình có  ảnh hưởng nhất  định tới định  hướng phát triển của các em. Chính vì vậy, thông qua các cuộc họp phụ huynh giáo  viên lồng ghép nâng cao nhận thức hiểu biết cho phụ  huynh học sinh, tạo điều   kiện cho phụ  huynh có điều kiện học tập, trao đổi kinh nghiệm trong việc giáo   dục, rèn luyện kỹ  năng giao tiếp cho con em mình, dành thời gian để  đôn đốc ­   kiểm tra ­ theo dõi sự biến đổi trong giao tiếp, cách cư  xử, hành vi, thái độ,...của   con em mình.  ­ Giáo viên cần tranh thủ  sự  giúp đỡ  của hội cha mẹ  phụ  huynh học sinh,   hội khuyến học... trong việc quan tâm sát sao tới giáo dục nói chung và giáo dục  kỹ năng giao tiếp nói riêng; quan tâm tới các hành vi của các em, kịp thời thông báo  cho gia đình, với nhà trường những hành vi không đúng chuẩn mực đạo đức. Phối   hợp để tạo ra nhiều sân chơi, văn hóa lành mạnh và các điều kiện khác cho các em  học tập, vui chơi, thông qua đó các em biết lựa chọn cách  ứng xử  phù hợp trong   các tình huống của cuộc sống giáo dục kỹ năng giao tiếp cho các em.  Trang 15
  16. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều 2.2.7. Giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh thông qua một số  hoạt   động đặc thù của mô hình trường bán trú Để khắc phục cá tính nhút nhát, thiếu tự tin trong giao tiếp,... giáo viên cần   ́ ực giao duc hoc sinh thông qua các bu tich c ́ ̣ ̣ ổi sinh hoạt nội trú đê giup cac em ren ̉ ́ ́ ̀  ky năng  ̃ ưng x ́ ử giao tiêp sao cho co văn hoa. ́ ́ ́ ̉ ̉ Đê giup cac em hiêu thêm vê xa hôi, c ́ ́ ̀ ̃ ̣ ần chu trong vân đê ren ky năng giao ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̃   tiêp băng ngôn ng ́ ̀ ữ lơi noi (ti ̀ ́ ếng Việt) va giao tiêp không l ̀ ́ ời băng anh măt c ̀ ́ ́ ử chỉ   ̣ thông qua cac hoat đông xa hôi nh ́ ̣ ̃ ̣ ư: tham gia cac phong trao “Xanh – Sach – Đep”, ́ ̀ ̣ ̣   chăm soc b ́ ồn hoa cây cảnh, di tich lich s ́ ̣ ử Km 33 đường Hồ Chí Minh Tây,…   Tổ chức tro ch ̀ ơi đôi đap nhanh trong cac gi ́ ́ ́ ơ sinh hoat tâp thê lam cho cac em ̀ ̣ ̣ ̉ ̀ ́   ̉ ̃ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ̉ phai suy nghi vân đông va phai ra quyêt đinh, phai đông y hay không đông y, t ̀ ́ ̀ ́ ừ chôí  hay hợp tac môt cach nhanh nhen va d ́ ̣ ́ ̣ ̀ ứt khoat.́ Thường xuyên tô ch ̉ ưc hoat đông hoc hat dân ca, t ́ ̣ ̣ ̣ ́ ập văn nghệ  vào tối thứ 5  hàng tuần, cho các phòng ở  khu bán trú thi thể thao và thi văn nghệ với nhau, hay   ̣ cac cuôc thi ve sang tac tranh theo cac chu đ ́ ̃ ́ ́ ́ ̉ ề... đa giup hoc sinh nhân th ̃ ́ ̣ ̣ ức đây đu vê ̀ ̉ ̀  ́ ̉ ́ ̣ văn hoa ban săc dân tôc, co long nêu cao tinh thân truyên thông, co y th ́ ̀ ̀ ̀ ́ ́ ́ ưc gi ́ ữ được  ̉ ban săc văn hoa dân t ́ ́ ộc mình. Gắn việc rèn luyện kĩ năng giao tiếp thông qua các việc đơn giản, cụ  thể:  trang trí phòng ở, trồng rau và chăm sóc cây xanh, vệ sinh khu bán trú, thời gian ăn,   nghỉ, giờ tự học của các em... 2.3. Kết quả Qua việc tìm hiểu thực trạng, nguyên nhân, xác định được những hạn chế  cơ bản trong giao tiếp mà học sinh mắc phải. Trong quá trình giảng dạy, giáo dục,  được sự chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu nhà trường và chuyên môn, kết hợp áp   dụng các phương pháp trên, tôi nhận thấy học sinh lớp tôi hứng thú học tập, có sự  chuyển biến tích cực trong giao tiếp. Các em ham học, tự  tin trong giao tiếp và  diễn đạt, chất lượng học tập được nâng lên một cách rõ rệt. Sự  tiến bộ  của các  em biểu hiện cụ thể qua kết quả như sau: BẢNG ĐÁNH GIÁ NĂNG GIAO TIẾP CỦA HỌC SINH LỚP 5  TẠI TRƯỜNG ĐANG CÔNG TÁC VÀO CUỐI HỌC KÌ II (Khảo sát trên 32 học sinh khối 5 của trường) Mức độ khá – tốt­ tự  Các kĩ năng giao tiếp Mức độ chậm, ít linh hoạt tin Số  % Số lượng % lượng Kĩ năng chào hỏi 29 90.6 3 9.7 Trang 16
  17. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều Kĩ năng tiếp nhận và truyền thông  27 84.3 5 15.7 tin Kĩ năng chia sẻ 25 78.2 7 21.8 Kĩ năng thương lượng 23 71.9 9 28.1 Kĩ năng nói lời cảm ơn, xin lỗi 25 78.2 7 21.8 Kĩ năng nói lời yêu cầu, đề nghị 22 68.8 10 31.2 Kĩ năng xử lý tình huống 17 53.2 15 46.8 Kĩ   năng   thuyết   trình   trước   đám  14 46.9 18 53.1 đông Kĩ năng hợp tác làm việc 25 78.2 7 21.8 Kĩ năng thuyết phục 18 56.3 14 43.7 Kĩ  năng   từ   chối   lời   yêu  cầu,   đề  25 78.2 7 21.8 nghị của người khác Kĩ năng giải quyết vấn đề 17 53.2 15 46.8 Kĩ năng biểu lộ thái độ, tình cảm 26 81.3 6 18.7 Kĩ năng lắng nghe 27 84.4 5 13.6         3. Phần kết luận          3.1. Ý nghĩa của đề tài Giáo dục kỹ năng giao tiếp cho đối tượng học sinh dân tộc lớp 5 là việc làm   cần thiết trong công tác giáo dục, nhằm tìm ra phương thức giáo dục hiệu quả,  góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của lớp, nhà trường.  Kết   quả   đã  cho  thấy  học sinh   ở  khối lớp tôi  đang giảng  dạy  đã  có sự  chuyển biến tích cực về  nhận thức, thái độ  và hành vi so với trước đó. Qua đó  càng khẳng định tính hiệu quả và tính giá trị của các biện pháp giáo dục mà đề tài   đã xây dựng: Giáo viên luôn gần gũi, cởi mở, trò chuyện, động viên học sinh..., tạo môi   trường giao tiếp thân thiết, tự nhiên và hiệu quả. ­ Mỗi một giáo viên phải thực sự thường xuyên quan tâm, gần gũi với các  em như là người cha, người mẹ thứ hai để hiểu được tâm tư nguyện vọng của các  em, tôn trọng và biết lắng nghe ý kiến của các em  từ đó các em sẽ mạnh dạn, tự  tin hơn trong học tập, giao tiếp Thiết kế và tổ chức bài học có tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng giao   tiếp cho học sinh thông qua dạy học các môn học có  ưu thế  như  môn tiếng   Việt, Đạo đức  ­ Thiết kế và tổ chức bài học có tích hợp nội dung giáo dục kĩ năng giao tiếp   phải đảm bảo 2 mục tiêu chính và cụ  thể đó là mục tiêu của bài học và mục tiêu  giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh.  Trang 17
  18. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều ­ Lựa chọn những phương pháp, biện pháp giáo dục kỹ  năng giao tiếp sao  cho phù hợp với mục tiêu, nội dung bài học, phù hợp với đặc điểm trình độ  nhận  thức của học sinh, phù hợp với mục tiêu nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp. ­ Giáo viên cần có thái độ thân thiện nhằm thu hút sự tham gia tích cực của  học sinh trong rèn luyện kỹ năng giao tiếp. Việc lồng ghép chương trình giáo dục  kỹ năng giao tiếp không chỉ có thực hiện trên lớp, qua bài học mà cần tăng cường,   tổ  chức lồng ghép ngay cả  trong các hoạt động ngoài giờ  lên lớp, trong các hoạt   động sinh hoạt tập thể.  Tăng cường tổ chức các loại hình hoạt động nhằm mở rộng đối tượng,   phạm vi, nội dung giao tiếp cho học sinh dân tộc theo các chuẩn hành vi  ứng   xử: ­ Giáo viên cần tăng cường tổ chức các hoạt động trong giờ học và ngoài giờ  học cho học sinh, tạo môi trường giao tiếp thân thiện giữa con người với môi   trường, giữa con người với con người thông qua các loại hình hoạt động học tập,   vui chơi, sinh hoạt tập thể, tham quan dã ngoại, làm quen với cộng đồng, hoạt  động từ thiện… ­ Xây dựng các quy tắc ứng xử,  văn hóa nề nếp, nội quy  trong  trường học và trong từng giờ học theo chuẩn mực đạo đức. ­ Tăng cường mở rộng phạm vi giao tiếp, đối tượng, nội dung giao tiếp qua  các hoạt động từ  thiện giúp đỡ  người già không nơi nương tựa; áo lụa tặng bà...;  chăm sóc di tích lịch sử...   ­ Xây dựng hộp thư, chia sẻ  thông tin nhằm tạo cơ  hội cho học sinh rèn  luyện kỹ năng chia sẻ, bày tỏ thái độ và tình cảm cá nhân trong quá trình giao tiếp   của mình.  Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng cùng tham gia nhằm tăng   cường kỹ năng giao tiếp cho học sinh dân tộc    ­ Thiết kế  bài học theo hướng dạy học hợp tác, tạo môi trường học hỏi,   chia sẻ lẫn nhau giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh vv..  ­ Vận dụng tốt mô hình VNEN vào dạy học, phát huy tối đa tính độc lập, tự  chủ của hội đồng tự quản, nhóm trưởng; lựa chọn các phương pháp, biện pháp kỹ  thuật dạy học có tác dụng thu hút người học cùng tham gia trong môi trường nhóm  lớp. ­ Tăng cường các hình thức hỏi đáp trong quá trình dạy học, giáo dục để rèn  kỹ năng nói cho HS.  ­ Vận dụng tốt nhận xét miệng theo thông tư 30/2014 ­ Bộ GD&ĐT để động   viên, khuyến khích học sinh tự tin nhận xét lẫn nhau. Trang 18
  19. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều Phát  huy tính  tích  cực, chủ   động của học sinh trong  mọi hoạt  động   nhằm tăng cường tính tự chủ cho các em trong quá trình giao tiếp ­ Tăng cường các hoạt động tự quản của học sinh trong nhà trường  ­ Tổ chức các hoạt động giáo dục phù hợp đặc điểm lứa tuổi học sinh tiểu   học ở trường bán trú như gấp chăn màn, ăn ngủ theo giờ giấc, tham gia câu lạc bộ  dân ca, nhảy sạp, tập thể dục buổi sáng, tham gia thể dục thể thao buổi chiều... ­ Tạo điều kiện để học sinh phát huy năng lực, khơi dậy tiềm năng của từng  học sinh, giúp các em phát triển năng lực cá nhân thông qua các hoạt động thường   ngày. Thường xuyên phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong   việc thực hiện giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ­ Phát huy được sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong quá trình giáo  dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh và nâng cao được hiệu quả của hoạt động giáo   dục.  ­ Tổ chức những buổi nói chuyện, thảo luận chuyên đề giao tiếp học đường ­ Định hướng và giáo dục những giá trị  giao tiếp phù hợp chuẩn mực đạo  đức của các em. Khuyến khích những thái độ, hành vi tốt trong giao tiếp của các  em. ­ Giáo viên, cha, mẹ và các thành viên trong gia đình luôn làm gương cho con   em trong các hoạt động, trong cuộc sống. ­ Thường xuyên có sự phản ánh, liên hệ với nhà trường để tham gia vào quá  trình giáo dục các em.  Giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh thông qua một số hoạt động đặc   thù của mô hình trường bán trú: ́ ̣ ̣ ­ Giao duc hoc sinh thông qua các bu ổi sinh hoạt nội trú đê giup cac em ren ̉ ́ ́ ̀  ky năng  ̃ ưng x ́ ử  giao tiêp sao cho co văn hoa thông qua cac hoat đông xa hôi nh ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̃ ̣ ư:   ̣ ̣ tham gia cac phong trao “Xanh – Sach – Đep”, chăm soc b ́ ̀ ́ ồn hoa cây cảnh, di tich ́   ̣ lich s ử…   ­ Tổ chức tro ch ̀ ơi đôi đap nhanh trong cac gi ́ ́ ́ ờ sinh hoat tâp thê lam cho cac ̣ ̣ ̉ ̀ ́  ̉ ̃ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ̉ em phai suy nghi vân đông va phai ra quyêt đinh, phai đông y hay không đông y, t ̀ ́ ̀ ́ ư ̀ chôi hay h ́ ợp tac môt cach nhanh nhen va d ́ ̣ ́ ̣ ̀ ứt khoat. ́ ­ Gắn việc rèn luyện kĩ năng giao tiếp thông qua các việc đơn giản, cụ thể:   trang trí phòng ở, trồng rau và chăm sóc cây xanh, vệ sinh khu bán trú, thời gian ăn,   nghỉ, giờ tự học của các em... 3.2. Kiến nghị, đề xuất * Đối với nhà trường: Trang 19
  20. Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru­Vân Kiều ­ Cần chỉ  đạo giáo viên xây dựng kế  hoạch dạy học kết hợp đạo tạo, bồi  dưỡng và phát triển kĩ năng sống, kỹ  năng giao tiếp cho học sinh  trong quá trình  học tập tại trường để  khi ra trường, học sinh có thể  mạnh dạn, tự  tin tham gia   hoạt động trong cuộc sống.  ­ Xây dựng môi trường giáo dục thống nhất, đồng bộ  giữa nhà trường, gia  đình và xã hội nhằm tăng hiệu quả của việc giáo dục kĩ năng sống nói chung, giáo   dục rèn luyện giao tiếp, kỹ năng giao tiếp cho học sinh nói riêng.  * Đối với giáo viên:  ­ Cần nâng cao nhận thức về vai trò giáo dục kỹ năng giao tiếp đối với học  sinh, từ  đó có những biện pháp giáo dục và quản lý hoạt động giáo dục kỹ  năng   giao tiếp cho học sinh dân tộc một cách có hiệu quả.  ­ Cần tạo ra một môi trường giao tiếp rộng lớn, có sân chơi phát triển giao   tiếp, kỹ năng giao tiếp phù hợp với đặc điểm, điều kiện môi trường giáo dục học  sinh dân tộc để chia sẻ thông tin và kinh nghiệm, rèn kỹ năng giao tiếp ứng xử cho   các em.  ­ Thường xuyên chú trọng đưa thêm kiến thức địa phương vào trong bài học.  Có kế  hoạch phát triển kỹ  năng giao tiếp cho học sinh thông qua các hoạt động   ngoài giờ, ngoại khoá, lồng ghép trong các môn học.  * Đối với học sinh:  ­ Cần nâng cao nhận thức về vai trò của giao tiếp, kỹ năng giao tiếp đối với  bản thân, coi kĩ năng giao tiếp là một yếu tố  quan trọng trong vốn kĩ năng sống   của mình. ­ Tự xây dựng được cho bản thân kế hoạch học tập đa dạng, phong phú để  phát triển năng lực nhận thức, tăng cường tự giao tiếp dưới các hình thức học tập,   sinh hoạt ngoại khóa, văn hóa, văn nghệ... phù hợp với đặc thù vùng miền của  mình. Trên đây là một số giải pháp nhằm giáo dục nâng cao kĩ năng giao tiếp cho  học sinh lớp 5 (Bru – Vân Kiều) tại xã biên giới đã được bản thân tôi áp dụng  trong quá trình công tác tại trường và đã ít nhiều thu được kết quả khả quan. Tuy  vậy do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan nên chắc chắn không tránh khỏi   những thiếu sót. Kính mong các cấp lãnh đạo, các đồng chí, đồng nghiệp đóng góp  ý kiến chân thành để bài viết của tôi được hoàn thiện hơn.  Xin chân thành cảm ơn! Trang 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2