Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru-Vân Kiều
lượt xem 5
download
Đề tài được chia ra và nêu rõ từng giải pháp cụ thể giúp giáo viên hướng dẫn cụ thể cho học sinh dễ dàng tiếp cận với cách thức giao tiếp, hình thành dần nên phản xạ giao tiếp tốt đẹp tự nhiên căn cứ trên những lỗi giao tiếp thông thường của các em khi học tập và sinh hoạt tại nhà trường; tạo sự hứng thú cho học sinh, kích thích cho các em sự ham học, ham hiểu biết và sự tự tin, mạnh dạn khi tiếp xúc với mọi người trong cuộc sống hằng ngày của mình. Góp phần tạo một nền tảng vững chắc, một thói quen tốt cho các em khi giao tiếp trong cuộc sống về sau này.
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 Bru-Vân Kiều
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều 1. Phần mở đầu 1.1. Lý do chọn đề tài Kĩ năng giao tiếp là năng lực tiến hành các thao tác, hành động, kể cả năng lực thể hiện xúc cảm, thái độ nhằm giúp chủ thể giao tiếp trao đổi thông tin, tư tưởng, tình cảm với đối tượng giao tiếp. Nói một cách khác, kĩ năng giao tiếp là toàn bộ những thao tác, cử chỉ, thái độ, ngôn ngữ được phối hợp hài hòa, hợp lý của cá nhân với cá nhân hay cá nhân với một nhóm xã hội nhằm điều khiển, điều chỉnh đối tượng giao tiếp để thực hiện mục tiêu của chủ thể giao tiếp. Giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh tiểu học là quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục nhằm giúp người học hình thành và rèn luyện các thao tác, hành động để trao đổi, tiếp nhận, xử lý thông tin bằng ngôn ngữ và phi ngôn ngữ trong các mối quan hệ của học sinh ở gia đình, nhà trường, xã hội… Giáo dục tiểu học có ý nghĩa quan trọng trong việc hình thành nhân cách gốc cho học sinh, đặt cơ sở nền tảng cho học sinh để phát triển bền vững. Mục tiêu giáo dục tiểu học hướng vào việc trang bị kiến thức kỹ năng cơ bản ban đầu làm cơ sở để học sinh tiếp tục học ơ các lớp cao hơn. Nội dung giáo dục tiểu học tập trung vào các môn văn hóa, giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh, v.v…, trong những nội dung đó thì giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh chiếm vị trí, vai trò quan trọng, nó có ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng và hiệu quả của giáo dục tiểu học. Bởi mọi hoạt động dạy học, giáo dục, sinh hoạt trong nhà trường đều phải thực hiện thông qua giao tiếp. Giao tiếp ở trường tiểu học được tiến hành trong mối quan hệ thầytrò, tròtrò và mối quan hệ thầy, trò với những người xung quanh. Để giao tiếp thành công, hiệu quả đòi hỏi thầy cô giáo và học sinh phải có kĩ năng giao tiếp. Học sinh Bru Vân Kiều ở miền núi do hạn chế về điều kiện địa lý, kinh tế vùng miền, môi trường giao tiếp hẹp; do đặc điểm tâm lý của học sinh dân tộc có nhiều nét khác biệt về nhận thức, xúc cảm, tình cảm, tính chủ động trong giao tiếp chưa cao nên giao tiếp của học sinh ở trường tôi còn có một số hạn chế như: nhút nhát, tự ti, lúng túng khi đứng trước đám đông, chưa có kĩ năng hợp tác, làm việc theo nhóm, chưa có kĩ năng thích ứng, kĩ năng giải quyết vấn đề, đặc biệt kiến thức về cuộc sống của học sinh nghèo nàn. Nhiều HS rất thiếu kĩ năng xử lí tình huống của cuộc sống thực; không biết giao tiếp theo những quy tắc tối thiểu nhất trong gia đình, nhà trường cũng như ngoài xã hội; thiếu tự tin khi giao tiếp, thiếu bản lĩnh, thiếu sáng tạo; học tập thụ động, không tự tin, chưa biết cách trình bày một vấn đề thực tiễn (mời, thưa, mượn, xin...). Trang 1
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều Thực tiễn cho thấy, ở trường tôi và một số trường có đối tượng học sinh là con em BruVân Kiều, giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục kĩ năng sống, kĩ năng giao tiếp cho học sinh, nhiều giáo viên thực hiện còn mang tính chất đối phó, chưa thường xuyên, liên tục, thiếu tâm huyết dẫn đến hiệu quả chưa cao. Năm học 2014 – 2015, nhà trường tiếp tục đẩy mạnh việc nâng cao ý thức trách nhiệm của người HS; chú trọng giáo dục đạo đức cho HS; định hướng dần cho HS về lí tưởng và kĩ năng nhằm hình thành nhân cách cho HS; tập trung nâng cao ý thức tự giác rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, ứng xử văn minh, lịch sự; hành vi giao tiếp đúng mực. Xuất phát từ những lý do trên, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều”. 1.2. Điểm mới của đề tài Giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh có thể nói là một vần đề không có gì mới mẻ, đặc biệt nó đã được rất nhiều người công tác trong lĩnh vực giáo dục nghiên cứu và quan tâm. Tuy nhiên, điểm mới và khác biệt đề tài này là đối tượng học sinh được nói đến là học sinh dân tộc, con em BruVân Kiều. Việc giao tiếp hằng ngày của các em được sử dụng bằng tiếng mẹ đẻ không phải là tiếng Việt phổ thông. Bên cạnh đó vì điều kiện xa xôi, vùng biên giới nên các em ít được tiếp xúc nhiều với các phương tiện giao tiếp như truyền hình, môi trường giao tiếp đồng bằng (sử dụng tiếng Việt để nói chuyện…). Nội dung của đề tài đánh giá được một số mặt trong hoàn cảnh sống tác động tới kĩ năng giao tiếp và giáo dục kĩ năng giao tiếp của học sinh tiểu học người BruVân Kiều; đề xuất được cách tiếp cận mới trong giáo dục kĩ năng giao tiếp theo hướng khai thác nội dung môn học để giáo dục kĩ năng giao tiếp riêng mang tính đặc thù của học sinh dân tộc thiểu số và sử dụng các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học tích cực, khai thác nội dụng giáo dục của bài học… để giáo dục kĩ năng giao tiếp chung như: kỹ năng tự khẳng định về bản thân, kỹ năng nói lời yêu cầu đề nghị, nói lời cảm ơn, xin lỗi, kỹ năng từ chối yêu cầu đề nghị của người khác, kỹ năng xử lý tình huống, kỹ năng lắng nghe, kỹ năng thương lượng, kỹ năng chia sẻ, kỹ năng thuyết trình trước đám đông, kỹ năng thuyết phục, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng làm việc hợp tác, kỹ năng biểu lộ thái độ tình cảm giúp học sinh vận dụng tốt trong học tập và cuộc sống. Đề tài được chia ra và nêu rõ từng giải pháp cụ thể giúp giáo viên hướng dẫn cụ thể cho học sinh dễ dàng tiếp cận với cách thức giao tiếp, hình thành dần nên phản xạ giao tiếp tốt đẹp tự nhiên căn cứ trên những lỗi giao tiếp thông thường của các em khi học tập và sinh hoạt tại nhà trường; tạo sự hứng thú cho học sinh, Trang 2
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều kích thích cho các em sự ham học, ham hiểu biết và sự tự tin, mạnh dạn khi tiếp xúc với mọi người trong cuộc sống hằng ngày của mình. Góp phần tạo một nền tảng vững chắc, một thói quen tốt cho các em khi giao tiếp trong cuộc sống về sau này. 1.3. Phạm vi áp dụng của đề tài Nghiên cứu về nội dung và cac giai phap giáo d ́ ̉ ́ ục kĩ năng giao tiếp cho học sinh BruVân Kiều lớp 5 ở trường tôi đang dạy nói riêng và trường miền núi khó khăn, trường bán trú nói chung (có học sinh là con em Bru Vân Kiều). 2. Phần nội dung 2.1. Thực trạng về giáo dục kĩ năng giao tiếp của học sinh lớp 5 tại trường 2.1.1. Thực trạng hoàn cảnh kinh tế xã hội Nhà trường được xây dựng trên địa bàn khu vực miền núi biên giới, nơi có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh. Nơi đây có con đường Hồ Chí Minh huyền thoại gắn với truyền thống cách mạng và lịch sử oanh liệt trong đấu tranh giành độc lập, tự do; có tiềm năng phát triển và có nền văn hóa mang đậm bản sắc của đồng bào người BruVân Kiều. Tuy nhiên, vùng này "đến nay vẫn là vùng nghèo, khó khăn trong tỉnh, văn hóa xã hội còn nặng về tập tục, chậm phát triển và tụt hậu trong sự nghiệp đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế; văn hóa, giáo dục, y tế... không đồng đều, thấp kém. Nhiều nét văn hóa đặc sắc mang đậm tính dân tộc cần được gìn giữ, bảo tồn và phát huy nhưng vẫn còn không ít những phong tục lạc hậu tồn tại trong xã hội cần loại bỏ. Xuất phát từ những điều kiện trên mà lối sống và quan hệ giao tiếp cũng có những nét riêng biệt. Đồng bào dân tộc BruVân Kiều ít va chạm và ngại va chạm, ngại ngùng trong quan hệ giao tiếp xã hội. Khả năng dùng vốn từ tiếng Việt trong giao tiếp, cách diễn đạt cũng như thuyết trình còn hạn chế, cách xưng hô trong quan hệ giao tiếp mộc mạc, chân thật, ít chứa đựng những tình tiết tinh tế như ở miền xuôi. Đây chính là những yếu tố ảnh hưởng tới quá trình giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 5 nói riêng ở nhà trường hiện nay. 2.1.2. Thực trạng kĩ năng giao tiếp của học sinh lớp 5 tại trường Qua quá trình tiếp xúc với học sinh, tôi nhận thấy học sinh tiểu học BruVân Kiều tại địa bàn có một số đặc điểm đặc trưng sau: Đặc điểm nổi bật trong tư duy của học sinh là ngại suy nghĩ, ngại đi sâu vào tìm hiểu nguyên nhân, ý nghĩa của sự vật hiện tượng. Các em có thói quen suy nghĩ một chiều, khả năng phân tích, tổng hợp và khái quát của các em còn phát triển chậm....và phụ thuộc vào cảm xúc. Trang 3
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều Bên cạnh đó, môi trường học tập đòi hỏi học sinh phải có tính chủ động, tự giác, tích cực trong quan hệ hợp tác với thầy, hợp tác với bạn trong môi trường nhóm, lớp để thực hiện nhiệm vụ học tập đề ra nhưng bản tính tự nhiên của các em lại e dè, nhút nhát, chính điều này đã ảnh hưởng không tốt tới kết quả học tập của các em. Do môi trường giao tiếp không rộng; đối tượng giao tiếp của các em bó hẹp trong phạm vi gia đình, làng bản; phương tiện giao tiếp chủ yếu bằng tiếng mẹ đẻ, vốn từ tiếng Việt ít dẫn đến lối nói, cách nghĩ, cách làm, cách thể hiện của HS có những nét đặc trưng riêng. Các em hay nói trống không, thiếu mềm mỏng, ít thưa gửi, gặp người lạ ít chào hỏi, ngại giao tiếp mà chủ yếu là tò mò quan sát. Khi giao tiếp không tự tin, rụt rè, nhút nhát và thiếu kỹ năng. Ví dụ: Một số lỗi thông thường trong giao tiếp của các em: Học sinh gặp người lạ (khách, thầy cô khác trường, những người lạ đến nhà chơi...) trở nên nhút nhát, rụt rè dẫn đến không biết chào hỏi xã giao Thầy (cô) gọi, học sinh trả lời trống không hoặc trả lời bằng từ ơi, vốn đã quen khi giao tiếp ở nhà. Bố mẹ, thầy (cô) giáo nhờ đi mượn một cái gì đó thì các em sẽ nói với người cho mượn là: bố (mẹ), thầy cô cho lấy... Khi các em mượn một ai đó cái gì, các em hay nói trống không: chẳng hạn như học sinh mượn sọt rác lẽ ra các em phải nói: Thầy ơi! Cho em mượn cái sọt rác thì đằng này các em thường nói trống không: Thầy, sọt rác.... ........................................................................................................................... Những vấn đề này được thể hiện qua bảng thống kê dưới đây: BẢNG ĐÁNH GIÁ NĂNG GIAO TIẾP CỦA HỌC SINH LỚP 5 TẠI TRƯỜNG ĐANG CÔNG TÁC VÀO ĐẦU HỌC KÌ I (Khảo sát trên 32 học sinh khối 5 của trường) Các kĩ năng giao tiếp Có kĩ năng Chưa có kĩ năng Số % Số lượng % lượng Kĩ năng chào hỏi 25 78.1 7 21.9 Kĩ năng tiếp nhận và truyền thông 21 65.6 11 34.4 tin Kĩ năng chia sẻ 22 68.8 10 31.2 Kĩ năng thương lượng 18 56.3 14 43.7 Kĩ năng nói lời cảm ơn, xin lỗi 21 65.6 11 34.4 Trang 4
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều Kĩ năng nói lời yêu cầu, đề nghị 18 56.3 14 43.7 Kĩ năng xử lý tình huống 10 31.3 22 68.7 Kĩ năng thuyết trình trước đám 8 24 25 75 đông Kĩ năng hợp tác làm việc 18 56.3 14 43.7 Kĩ năng thuyết phục 13 40.6 19 59.4 Kĩ năng từ chối lời yêu cầu, đề 17 53.1 15 46.9 nghị của người khác Kĩ năng giải quyết vấn đề 11 34.4 21 65.6 Kĩ năng biểu lộ thái độ, tình cảm 19 59.4 13 40.6 Kĩ năng lắng nghe 23 71.9 9 28.1 2.1.3. Thực trạng nhận thức của giáo viên về giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh dân tộc lớp 5 tại trường Đại đa số giáo viên đều đã nhận thức được ý nghĩa của việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh. Xác định đúng những kỹ năng giao tiếp quan trọng, cần thiết cần giáo dục cho học sinh tiểu học như: lắng nghe; chào hỏi; nói lời cảm ơn, xin lỗi; kỹ năng viết; kỹ năng thấu hiểu; tự chủ trong giao tiếp; tự nhận thức; cảm thông chia sẻ . Những kỹ năng nêu trên có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong quá trình trao đổi thông tin, chia sẻ cảm xúc, giúp học sinh biết bộc lộ bản thân và cảm nhận về mình, người khác. Tuy nhiên từ nhận thức đến việc làm còn là một khoảng cách xa đòi hỏi giáo viên phải vượt qua những rào cản để tiến hành các hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh tiểu học. 2.1.4. Thực trạng giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh Nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh dân tộc đã được giáo viên tiến hành thường xuyên đó là các kỹ năng: nghe, viết, nói lời cảm ơn xin lỗi, kỹ năng thấu hiểu. Những kỹ năng này được giáo viên thường xuyên giáo dục vì những kỹ năng này là những kỹ năng cơ bản, liên quan trực tiếp đến nội dung và chương trình học của các môn Đạo đức, Tiếng việt, đồng thời cũng là những kỹ năng học sinh phải sử dụng thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày. Bên cạnh đó một số kỹ năng quan trọng của kỹ năng giao tiếp như: kỹ năng giải quyết vấn đề; kỹ năng xử lý tình huống; kỹ năng thuyết phục; kỹ năng nói lời yêu cầu đề nghị; kỹ năng tự chủ trong giao tiếp; kỹ năng thuyết trình trước đám đông; kỹ năng làm việc nhóm, đặc biệt là kỹ năng biểu lộ thái độ bằng các hành vi ngôn ngữ chưa được giáo viên quan tâm giáo dục thường xuyên. Quan sát một số học sinh giao tiếp trong quá trình học tập và hoạt động giáo dục, tôi nhận thấy tính tự chủ của học sinh chưa cao, phần lớn học sinh thiếu tự tin, nhút nhát, rụt rè trước những vấn đề mới hay phải đợi giáo viên gợi ý, chỉ định các em mới dám trả lời. Nguyên nhân do bản tính học sinh dân tộc là nhút nhát, môi Trang 5
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều trường sống chỉ bó hẹp trong phạm vi gia đình và làng bản, thiếu môi trường giao tiếp dẫn đến thiếu kỹ năng đồng thời trong các giờ học giáo viên lại thiếu quan tâm đến việc rèn luyện kỹ năng cho học sinh. 2.1.5. Thực trạng sử dụng phương pháp, biện pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh dân tộc Qua quá trình giảng dạy tôi nhận thấy phương pháp được giáo viên sử dụng thường xuyên trong giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh chủ yếu qua: giảng giải; hoạt động nhóm; phương pháp đóng vai; tổ chức trò chơi. Còn lại các phương pháp dạy học nêu vấn đề; dạy học trực quan; quan sát tranh giao tiếp và nêu gương; dùng hình ảnh qua các tình huống được chiếu trên màn hình minh họa cho lời giảng của thầy cô trong việc rèn luyện hình thành kỹ năng giao tiếp lại không được tiến hành sử dụng thường xuyên. Các biện pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp được giáo viên quan tâm sử dụng thường xuyên gồm các biện pháp: tích hợp nội dung bài học với nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp; tăng cường mối quan hệ tương tác giữa giáo viên với học sinh; học sinh với học sinh; xây dựng các bài tập thực hành để rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh; gắn mục tiêu môn học hoạt động với mục tiêu giáo dục kỹ năng giao tiếp. Những biện pháp giáo dục trên liên quan trực tiếp đến việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình giáo dục của nhà trường và môn học nên được giáo viên tiến hành thường xuyên. Các biện pháp khác như: giáo dục để rèn luyện kĩ năng giao tiếp cho học sinh; gắn đánh giá kết quả môn học, hoạt động với đánh giá kĩ năng giao tiếp; tạo môi trường tập luyện rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho học sinh chưa sử dụng thường xuyên. 2.1.6. Thực trạng các hình thức giáo dục kỹ năng giao tiếp đã được tiến hành Thực tế cho thấy giáo viên tạo lập môi trường giáo dục kỹ năng giao tiếp chưa được phong phú và đa dạng, chưa có sự kết hợp và tích hợp các vấn đề với nhau trong cách giáo dục học sinh. Trong quá trình dạy học, các môn học được giáo viên quan tâm tiến hành tích hợp giáo dục kỹ năng giao tiếp là môn Đạo đức và môn tiếng Việt bởi hai môn này có khả năng tích hợp giáo dục kỹ năng giao tiếp cao. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hình thức tổ chức và cũng là một trong những con đường giáo dục có nhiều ưu thế trong phát triển kỹ năng giao tiếp và tạo môi trường giao tiếp cho học sinh nhưng lại ít được giáo viên quan tâm vì nhiều nguyên nhân: Do năng lực tổ chức hoạt động của giáo viên chưa cao, do Trang 6
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều tâm lý ngại thay đổi sợ mất nhiều thời gian công sức cho thiết kế và chuẩn bị tổ chức hoạt động, do điều kiện địa lý của vùng không thuận lợi cho hoạt động giáo dục,.... Chính hạn chế trên dẫn tới những nét văn hóa giao tiếp của học sinh dân tộc chưa được quan tâm giáo dục cho học sinh, kỹ năng tự chủ trong giao tiếp của học sinh chưa được rèn luyện, trải nghiệm, những kỹ năng hành vi cơ bản ban đầu của học sinh chưa có môi trường trải nghiệm. 2.2. Các giải pháp Giáo dục kỹ năng giao tiếp cho đối tượng học sinh dân tộc bị tác động của những yếu tố vùng miền và con người trong môi trường giáo dục, đang đòi hỏi cần có sự cố gắng, sự quan tâm hơn nữa để đạt được hiệu quả cao hơn trong giáo dục kĩ năng giao tiếp cho các em. Ngoài những giải pháp có tính cụ thể, sự đầu tư, thay đổi nhận thức... còn là những biện pháp ngay chính trong hoạt động giáo dục. Trên cơ sở thực trạng đã trình bày ở trên, bản thân tôi mạnh dạn thực hiện một số biện pháp trong các hoạt động giáo dục nhằm giáo dục kỹ năng giao tiếp cho đối tượng học sinh lớp 5 dân tộc BruVân Kiều như sau: 2.2.1. Giáo viên luôn gần gũi, cởi mở, trò chuyện, động viên học sinh..., tạo môi trường giao tiếp thân thiết, tự nhiên và hiệu quả Như đã nói ở tên bản tính tự nhiên của các em học sinh dân tộc là e dè, nhút nhát; phương tiện giao tiếp chủ yếu bằng tiếng mẹ đẻ, vốn từ tiếng Việt ít dẫn đến khi giao tiếp không tự tin, rụt rè và thiếu kỹ năng. Các em ít thưa gửi, gặp người lạ ít chào hỏi, ngại giao tiếp mà chủ yếu là tò mò quan sát. Chính vì thế, trong môi trường bán trú, mỗi một giáo viên phải thực sự thường xuyên quan tâm, gần gũi với các em như là người cha, người mẹ thứ hai để hiểu được tâm tư nguyện vọng của các em, phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, làm cho họ nhận thức được tầm quan trọng và cùng với nhà trường giáo dục và rèn luyện cho con em về kĩ năng sống và kĩ năng giao tiếp. Đồng thời sẽ giúp các em coi thầy cô như là người thân, người bạn; từ đó các em sẽ mạnh dạn, tự tin hơn trong học tập, giao tiếp Khuyến khích những thái độ, hành vi tốt trong giao tiếp của các em. Phải tôn trọng và biết lắng nghe ý kiến của các em. Đồng thời nhận định và phân tích cho các em, dùng các biện pháp khéo léo, tâm lý để các em ý thức được hành vi sai, chuyển đổi hành vi cho phù hợp. 2.2.2. Thiết kế và tổ chức bài học có tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh thông qua dạy học các môn học có ưu thế Trong việc thực hiện giáo dục kỹ năng giao tiếp cho đối tượng học sinh dân tộc, bên cạnh việc nâng cao nhận thức, tạo ra sự đồng thuận giữa Gia đình Nhà Trang 7
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều trường Xã hội, xây dựng một môi trường giáo dục thuận lợi... chúng ta cần đặc biệt coi trọng việc thiết kế và tổ chức bài học có tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp vào môn học trong chương trình, đặc biệt là thông qua các môn học chiếm ưu thế như Đạo đức, Tiếng việt, Khoa học. Có thể tích hợp hoàn toàn nội dung bài học với nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh hoặc có thể tích hợp từng phần nội dung bài học với nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp; giáo viên rút ra kết luận về giáo dục kỹ năng giao tiếp sau từng phần nội dung của bài học và khi kết thúc bài học. Chọn lựa những phương pháp, biện pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp sao cho phù hợp với mục tiêu, nội dung bài học, phù hợp với đặc điểm trình độ nhận thức của học sinh, phù hợp với mục tiêu nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp. Trong tổ chức bài học trên lớp cho học sinh, giáo viên cần có thái độ thân thiện nhằm thu hút sự tham gia tích cực của học sinh trong rèn luyện kỹ năng giao tiếp. Phải tích cực hóa hoạt động của học sinh một cách đa dạng và phong phú bởi kỹ năng chỉ có thể được hình thành, phát triển thông qua hoạt động và bằng hoạt động. Các bài học trong chương trình của môn tiếng Việt và Đạo đức đều theo những chủ đề, chủ điểm gần gũi, thân thiết với cuộc sống của các em. Vì thế giáo viên phải khắc sâu ngôn ngữ, tình huống giao tiếp (đóng vai, trao đổi ý kiến) khi dạy học để giúp các em tiếp xúc đa dạng hơn, khác sâu hơn tình huống giao tiếp, có thể vận dụng được trong cuộc sống khi gặp phải. Thiết kế và tổ chức bài học có tích hợp nội dung giáo dục kĩ năng giao tiếp phải đảm bảo 2 mục tiêu chính và cụ thể đó là mục tiêu của bài học và mục tiêu giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh. Muốn làm được điều đó giáo viên phải xây dựng được quy trình thiết kế bài học tích hợp gồm 5 bước sau: Bước 1: Xác định mục tiêu bài học và mục tiêu giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh, đặc điểm trình độ giao tiếp hiện tại của học sinh. Bước 2: Xác định nội dung kiến thức cơ bản của bài học và nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp cần tích hợp như: chào hỏi, nói lời yêu cầu, đề nghị, nói lời cảm ơn, xin lỗi, nói lời từ chối, kỹ năng chia sẻ, kỹ năng thuyết trình, kỹ năng lắng nghe, kỹ năng trả lời câu hỏi vv… Bước 3: Lựa chọn phương pháp, biện pháp và hình thức tích hợp nội dung giáo dục kĩ năng giao tiếp thông qua bài học như: đóng vai, tổ chức trò chơi, dạy học bằng tình huống, nêu vấn đề, làm việc nhóm vv…tạo cơ hội cho học sinh có Trang 8
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều môi trường trải nghiệm, rèn luyện kỹ năng giao tiếp thông qua hợp tác với bạn, hợp tác với thầy, cô. Bước 4: Thiết kế hoạt động trong tổ chức bài học. Giáo viên phải nghiên cứu thiết kế hoạt động trong tổ chức bài học nhằm tăng cường hoạt động giao tiếp, tự nhận thức, xử lý tính huống, giải quyết vấn đề vv... để giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh. Bước 5: Kiểm tra kết quả bài học có tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh. Giáo viên phải đánh giá được kết quả một cách khách quan, chính xác: Nội dung bài học có tích hợp nội dung giáo dục kĩ năng giao tiếp được học sinh lĩnh hội như thế nào? Những kiến thức, kỹ năng nào đã được học sinh tích lũy, trải nghiệm, kiến thức, kỹ năng nào chưa được học sinh tích lũy trải nghiệm. BÀI SOẠN MINH HỌA Môn: Đạo đức lớp 5 Bài 6: KÍNH GIÀ, YÊU TRẺ I. Mục tiêu: Biết vì sao cần phải kính trọng, lễ phép với người già, yêu thương nhường nhịn em nhỏ và thể hiện điều đó trong cuộc sống hàng ngày. Nêu được những hành vi, việc làm phù hợp với lứa tuổi thể hiện sự kính trọng người già yêu thương em nhỏ. Có thái độ và hành vi thể hiện sự kính trọng, lễ phép với người già, nhường nhịn em nhỏ. II. Kĩ năng cơ bản được giáo dục trong bài: Kỹ năng giao tiếp: Nói lời cảm ơn, bày tỏ ý kiến, quan điểm, chia sẻ, lắng nghe ý kiến của bạn bè. Kĩ năng thể hiện sự cảm thông, chia sẻ trước suy nghĩ, hành động, cảm xúc của bạn bè trong nhóm. Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm, bổn phận kính trọng người già, chăm sóc, nhường nhịn em nhỏ. III.Các hoạt động dạy học chủ yếu: Các phương pháp dạy học: Đồ dùng dạy học: Kể chuyện Tranh minh họa: “Sau đêm mưa” Đóng vai Các thẻ màu để bày tỏ ý kiến ND TG Hoạt động của thầy Hoạt động của trò 1. Bài cũ : ? Em hãy nêu những việc làm thể hiện lòng biết 2 Hs trả lời (35') ơn tổ tiên ? HS Nhận xét Gv nhận xét cho tuyên dương. Lắng nghe Trang 9
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều 2.Bài mới: Hoạt GV giới thiệu bài. động1: Tìm GV gọi H đọc truyện “ Sau đêm mưa” ở SGK Lắng nghe hiểu truyện Yêu cầu H thảo luận nhóm nội dung các câu hỏi Thảo luận theo “ Sau đêm ở SGK dãy mưa” 1. Các bạn học sinh trong truyện đã làm gì khi 15phút) gặp bà cụ và em bé? 2. Tại sao bà cụ cảm ơn các bạn? 3. Em có suy nghĩ gì về việc làm của các bạn? Gọi H trả lời Nhận xét. ? Đối với người già em nhỏ cần có thái độ như HS trả lời thế nào ? * Kết luận: Khi gặp người già các em cần nói năng lễ phép, chào hỏi lễ phép, khi gặp em nhỏ HS nghe ta phải nhường nhịn giúp đỡ. Hoạt động Thực hành: Thảo luận nhóm 2: * Gọi H đọc yêu cầu bài tập 1 SGK: H đọc Làm bài tập Những việc làm nào thể hiện tình cảm kính già, yêu trẻ? H làm việc cá nhân (10phút) Em có suy nghĩ gì về những người già neo đơn, sau đó làm nhóm lớn không nơi nương tựa ? Em có suy nghĩ gì về những em nhỏ thiếu sự quan tâm của ông bà, cha mẹ, anh chị em ? Gv cho H liên hệ bản thân Kết luận:Mỗi chúng ta đều có ông bà, cha me, HS liên hệ anh, chị, em. Đó là điều hạnh phúc. Tuy nhiên vì Nghe một lý do nào đó, có những người già không nơi nương tựa, trẻ em thiêu tình tình thương.Chúng ta phải biết cảm thông, chia sẻ, giúp đỡ về vật chất và tinh thần. Đánh giá hành vi: Học sinh phân biệt các hành vi, việc làm đúng và không đúng trong việc kính trọng người già, yêu thương em nhỏ và đồng tình với việc làm đúng. GV củng cố nội dung bài học: Nghe 3. Củng cố Gọi Hs đọc lại phần ghi nhớ. Đọc Dặn dò Dặn học sinh chuẩn bị viết viết đoạn văn ngắn Nghe (3phút) kể về sự kính trọng người già hoặc chăm sóc em nhỏ. Trang 10
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều TIẾT 2 ND TG Hoạt động của thầy Hoạt động của trò 1. HĐ1: Xử Giáo viên chia học sinh thành từng nhóm yêu cầu 2 Hs trả lời lý tình thảo luận, đóng vai xử lý các tình huống sau: Nhận xét huống. 1. Trên đường đi học thấy một em bé bị lạc, đang (15phút) khóc tìm mẹ em sẽ làm gì? 2. Em sẽ làm gì khi thấy hai em nhỏ đánh nhau để Lắng nghe tranh giành một quả bóng ? 3. Lan đang chơi nhảy dây cùng bạn thì có một cụ già Thảo luận theo dãy đến hỏi thăm đường. Nếu em là Lan em sẽ làm gì ? Gv gọi HS đóng vai xử lí tình huống của nhóm Nhóm lên đóng vai mình. GV yêu cầu H nhận xét, bổ sung, kết luận. Nghe GV nhận xét, kết luận: 1. Dỗ dành em, đưa đến đồn công an nơi gần nhất nhò sự giúp đỡ. Ghi nhớ 2. Khuyên ngăn hai em, phân tích điều hay lẽ phải cho các em nghe và khuyên không nên như vậy 3. Lan nên dừng cuộc chơi, chỉ rõ đường hoặc dẫn cụ già đến nơi nếu mình biết. Đánh giá hành vi: dựa vào cách xử lý, giáo viên nhận Làm việc theo nhóm 2. HĐ2: Làm xét mức độ thành công trong giao tiếp khi đóng vai, 4 việc với ổn định được hành vi đúng cho các em phiếu bài Gv tổ chức cho H làm việc theo nhóm. tập (7phút) Gv đưa phiếu học tập cho các nhóm thảo luận. GV yêu cầu các nhóm lên đính kết quả trên bảng Yêu cầu các nhóm nhận xét, bổ sung kết quả cho nhau Gv nhận xét, kết luận : Kết luận: Nghe Ngày lễ dành cho các em là ngày quốc tế thiếu nhi 1 thỏng 6 Tổ chức xã hội dành cho người cao tuổi là Hội Làm việc cả lớp người cao tuổi. HĐ3:Tìm Các tổ chức xã hội dành cho trẻ em là : Đội thiếu hiểu truyền niên Tiền phong Hồ Chí Minh, sao nhi đồng thống Kính Em hãy kể với bạn về phong tục tập quán tốt đẹp già Yêu trẻ. thể hiện tình cảm kính già yêu trẻ của dân tộc Việt (7’ ) Nam. Gọi HS lên tự giới thiệu va đọc câu ca dao, tục ngữ về chủ đề bài học GV kết luận : Trang 11
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều + Người già luôn được chào hỏi, được mời ngồi chỗ 3.Củng cố trang trọng. Dặn dò +Con cháu luôn quan tâm, chăm sóc tặng quà cho ông Nghe (3phút) bà, bố mẹ. Đọc + Trẻ em được mừng tuổi, tặng quà vào dịp lễ tết. Nghe Củng cố nội dung bài học: Gọi Hs đọc lại phần ghi nhớ. Học bài và làm bài tập đầy đủ. 2.2.3. Tăng cường tổ chức các loại hình hoạt động nhằm mở rộng đối tượng, phạm vi, nội dung giao tiếp cho học sinh dân tộc theo các chuẩn hành vi ứng xử Tăng cường tổ chức hoạt động theo hướng tích hợp giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh là nhằm tạo điều kiện về không gian, thời gian, tạo phương tiện để học sinh có cơ hội trải nghiệm nhận thức, thái độ, hành vi, kỹ năng của cá nhân trong quá trình giao tiếp, giúp các em biến tri thức thành hành vi, có cơ hội rèn luyện các kỹ năng cơ bản để thực hiện quyền và bổn phận của trẻ em trong gia đình, nhà trường và xã hội, giúp cho học sinh mở rộng các mối quan hệ ứng xử, có cơ hội trải nghiệm trong nhiều tình huống khác nhau, tạo ra môi trường giáo dục thân thiện. Đồng thời khắc phục những nhược điểm do tính đặc thù của học sinh đó là tính thiếu tự tin, nhút nhát, ngại thể hiện. Thông qua các hoạt động giúp học sinh có cơ hội chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, có kỹ năng bày tỏ thái độ, quan điểm và hành động của cá nhân trong mối quan hệ thầy trò, trò trò và quan hệ với những người xung quanh. Giáo viên cần tăng cường tổ chức các hoạt động trong giờ học và ngoài giờ học cho học sinh nhằm tạo ra các mối quan hệ tương tác giữa giáo viên với học sinh, học sinh với học sinh và học sinh với môi trường xung quanh, làm cho quan hệ của các em được mở rộng, nội dung, đối tượng giao tiếp được mở rộng, thông qua đó mà phát triển kỹ năng và năng lực giao tiếp cho học sinh. Tổ chức các hoạt động học tập, vui chơi, sinh hoạt tập thể, làm quen với cộng đồng, hoạt động từ thiện của học sinh, vẽ tranh với chủ đề bảo vệ rừng đầu nguồn… tạo môi trường giao tiếp thân thiện giữa học sinh với môi trường, giữa học sinh với học sinh. Giáo viên phải xây dựng cho học sinh các quy tắc ứng xử trong từng giờ học theo chuẩn mực đạo đức, nội quy hoạt động của nhà trường nhằm định hướng cho hoạt động trải nghiệm của học sinh đúng chuẩn mực về quy tắc ứng xử quan hệ giữa giáo viên với học sinh; giữa học sinh với học sinh; giữa học sinh Trang 12
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều với những người xung quanh; giữa học sinh với học tập; rèn luyện; hoạt động thể thao, sinh hoạt câu lạc bộ... Giúp học sinh xây dựng và tổ chức thực hiện nội quy lớp học; xây dựng văn hóa nề nếp của lớp thông qua sử dụng hoạt động tự quản, hoạt động Đội để rèn kỹ năng, hành vi cho học sinh. Thường xuyên tổ chức các hoạt động phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh như: hoạt động từ thiện giúp đỡ người già không nơi nương tựa, trẻ mồ côi...; chăm sóc di tích lịch sử km 33 đường Hồ Chí Minh Tây; tham gia các hoạt động tuyên truyền nhân dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn 22/12, 20/11. 8/3, 3/3... Xây dựng tại lớp hộp thư, chia sẻ thông tin nhằm tạo cơ hội cho học sinh rèn luyện kỹ năng chia sẻ, bày tỏ thái độ và tình cảm cá nhân trong quá trình giao tiếp của mình. Khơi gợi cho các em tự hào về truyền thống văn hóa của dân tộc mình, phát huy truyền thống tốt đẹp trong quan hệ ứng xử, giao tiếp: đoàn kết, hợp tác, chia sẻ, nhường nhịn, hiếu khách và mến khách, nói lời hay làm việc tốt..... 2.2.4. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng cùng học sinh cùng tham gia nhằm tăng cường kỹ năng giao tiếp cho học sinh dân tộc Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng cùng tham gia nhằm tạo môi trường giao tiếp và phát triển kỹ năng giao tiếp cho học sinh trong mối quan hệ giáo viên với học sinh; học sinh với học sinh; học sinh với tập thể lớp; học sinh với nhóm....Thông qua đó phát triển ở học sinh kỹ năng hợp tác, hòa nhập, chia sẻ, xử lý tình huống, kỹ năng kiềm chế xúc cảm cá nhân, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng đạt mục tiêu, kỹ năng hiểu đối tượng giao tiếp, kỹ năng bày tỏ thái độ, quan điểm cá nhân.... Thiết kế bài học theo hướng dạy học hợp tác, tạo môi trường học hỏi, chia sẻ lẫn nhau giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh vv.. nhằm huy động người học tham gia vào quá trình học tập một cách chủ động, rèn kỹ năng tự chủ, kỹ năng nhận thức, kỹ năng tư duy, tự tin trước người khác. Vận dụng tốt mô hình VNEN vào dạy học, phát huy tối đa tính độc lập, tự chủ của hội đồng tự quản, nhóm trưởng; lựa chọn các phương pháp, biện pháp kỹ thuật dạy học có tác dụng thu hút người học cùng tham gia trong môi trường nhóm lớp: phương pháp thảo luận nhóm, dạy học bằng tình huống, dạy học nêu vấn đề... Tăng cường các hình thức hỏi đáp trong quá trình dạy học, giáo dục để rèn kỹ năng nói cho học sinh. Trang 13
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều Tăng cường sử dụng các tình huống trong dạy học, giáo dục nhằm rèn kỹ năng ứng xử, xử lý tình huống cho học sinh, giúp các em có cơ hội trải nghiệm kiến thức, kỹ năng trước những tình huống khác nhau. Tạo môi trường học tập thân thiện trong lớp học để học sinh tự tin chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm trong quá trình lên lớp với thầy, với bạn và đánh giá đúng về bản thân. GV cần chú ý khai thác vốn sống, vốn kinh nghiệm của học sinh trong quá trình giao tiếp đặc biệt là vốn kinh nghiệm đặc trưng ở làng bản nhằm tạo môi trường để học sinh giao tiếp thành công và hiệu quả. Trong kiểm tra, đánh giá các hoạt động cần quan tâm đánh giá kỹ năng nói; kỹ năng nghe; kỹ năng giải quyết vấn đề; kỹ năng xử lý tình huống; kỹ năng nói lời yêu cầu đề nghị, nói lời cảm ơn, xin lỗi, nói lời từ chối vv..... Vận dụng tối đa hiệu quả nhận xét miệng của thông tư 30/2014 – Bộ GD&ĐT giúp học sinh tự đánh giá, nhận xét bản thân mình cũng như nhận xét hoạt động học tập của bạn. Tạo điều kiện cho các em được nói, mạnh dạn, tự tin hơn. 2.2.5. Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong mọi hoạt động nhằm tăng cường tính tự chủ cho các em trong quá trình giao tiếp Phát huy vai trò tự giác, tự quản, tích cực, chủ động của học sinh vào quá trình dạy học, quá trình giáo dục nhằm giúp học sinh rèn luyện được các kỹ năng làm chủ bản thân, kỹ năng nghe chủ định, tự tin trong trình bày, chia sẻ các nội dung cần giao tiếp, biến quá trình giáo dục thành quá trình tự giáo dục, tự rèn luyện của học sinh đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục. Cụ thể: Tăng cường các hoạt động tự quản của HS trong nhà trường như: + Hoạt động chào cờ đầu tuần: toàn bộ hoạt động phải do học sinh chủ động tiến hành, giáo viên là người cố vấn, hướng dẫn, tư vấn, trợ giúp cho học sinh, không làm thay học sinh. + Hoạt động tự quản 15 phút đầu giờ: Học sinh tự kiểm tra lẫn nhau trong tổ nhóm về mức độ hoàn thành nhiệm vụ học tập trước khi vào tiết học chính, tổ chức đọc báo, văn nghệ, chia sẻ thông tin vv… + Hoạt động ca múa hát tập thể, thể dục giữa giờ......giúp các em rèn luyện kỹ năng xử lý tình huống, kỹ năng giao tiếp với người khác. + Trong tiết học sinh hoạt lớp, giáo viên hướng dẫn, rèn luyện học sinh từng bước tự chủ và chủ động trong giờ sinh hoạt để hướng tới trong tiết sinh hoạt lớp. Giáo viên chủ nhiệm tuyệt đối không được làm thay học sinh, học sinh là người tự tổng kết phong trào hoạt động của lớp trong tuần, nhận xét kết quả đã đạt được và chưa đạt được, tuyên dương tổ nhóm, cá nhân làm tốt, nhắc nhở tổ Trang 14
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều nhóm, cá nhân chưa tốt, triển khai kế hoạch tuần tiếp theo. Giáo viên là người quan sát, giúp đỡ các em và chỉ can thiệp khi cần thiết và cuối cùng là người nhận xét, đánh giá hoạt động của học sinh. Tổ chức các hoạt động giáo phù hợp đặc điểm lứa tuổi học sinh tiểu học ở trường bán trú: gấp chăn màn, ăn ngủ theo giờ giấc, tham gia câu lạc bộ dân ca, nhảy sạp, tập thể dục buổi sáng, tham gia thể dục thể thao buổi chiều... 2.2.6. Thường xuyên phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc thực hiện giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh Giáo viên cần phải tranh thủ được sự hỗ trợ của các lực lượng trong nhà trường và cộng đồng như Liên đội, Chi đoàn, Xã đoàn ...trong hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh nhằm hướng tới xây dựng môi trường giáo dục kỹ năng giao tiếp rộng, thống nhất. Từ đó, phát huy được sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong quá trình giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh và nâng cao được hiệu quả của hoạt động giáo dục. Phối hợp nhà trường, Liên đội tổ chức những buổi nói chuyện, thảo luận chuyên đề giao tiếp học đường (cho học sinh sắm vai, trải nghiệm tình huống tìm giải pháp ứng xửgiao tiếp) giúp học sinh tiếp cận và tiếp thu kiến thức, hình thức kỹ năng giao tiếp từ chính các hoạt động thực tế đó. Bên cạnh đó gia đình là môi trường giao tiếp có ảnh hưởng rất lớn đối với việc hình thành nhân cách và giáo dục kỹ năng giao tiếp của học sinh. Sinh hoạt, nếp sống của mỗi thành viên trong gia đình có ảnh hưởng nhất định tới định hướng phát triển của các em. Chính vì vậy, thông qua các cuộc họp phụ huynh giáo viên lồng ghép nâng cao nhận thức hiểu biết cho phụ huynh học sinh, tạo điều kiện cho phụ huynh có điều kiện học tập, trao đổi kinh nghiệm trong việc giáo dục, rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho con em mình, dành thời gian để đôn đốc kiểm tra theo dõi sự biến đổi trong giao tiếp, cách cư xử, hành vi, thái độ,...của con em mình. Giáo viên cần tranh thủ sự giúp đỡ của hội cha mẹ phụ huynh học sinh, hội khuyến học... trong việc quan tâm sát sao tới giáo dục nói chung và giáo dục kỹ năng giao tiếp nói riêng; quan tâm tới các hành vi của các em, kịp thời thông báo cho gia đình, với nhà trường những hành vi không đúng chuẩn mực đạo đức. Phối hợp để tạo ra nhiều sân chơi, văn hóa lành mạnh và các điều kiện khác cho các em học tập, vui chơi, thông qua đó các em biết lựa chọn cách ứng xử phù hợp trong các tình huống của cuộc sống giáo dục kỹ năng giao tiếp cho các em. Trang 15
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều 2.2.7. Giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh thông qua một số hoạt động đặc thù của mô hình trường bán trú Để khắc phục cá tính nhút nhát, thiếu tự tin trong giao tiếp,... giáo viên cần ́ ực giao duc hoc sinh thông qua các bu tich c ́ ̣ ̣ ổi sinh hoạt nội trú đê giup cac em ren ̉ ́ ́ ̀ ky năng ̃ ưng x ́ ử giao tiêp sao cho co văn hoa. ́ ́ ́ ̉ ̉ Đê giup cac em hiêu thêm vê xa hôi, c ́ ́ ̀ ̃ ̣ ần chu trong vân đê ren ky năng giao ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̃ tiêp băng ngôn ng ́ ̀ ữ lơi noi (ti ̀ ́ ếng Việt) va giao tiêp không l ̀ ́ ời băng anh măt c ̀ ́ ́ ử chỉ ̣ thông qua cac hoat đông xa hôi nh ́ ̣ ̃ ̣ ư: tham gia cac phong trao “Xanh – Sach – Đep”, ́ ̀ ̣ ̣ chăm soc b ́ ồn hoa cây cảnh, di tich lich s ́ ̣ ử Km 33 đường Hồ Chí Minh Tây,… Tổ chức tro ch ̀ ơi đôi đap nhanh trong cac gi ́ ́ ́ ơ sinh hoat tâp thê lam cho cac em ̀ ̣ ̣ ̉ ̀ ́ ̉ ̃ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ̉ phai suy nghi vân đông va phai ra quyêt đinh, phai đông y hay không đông y, t ̀ ́ ̀ ́ ừ chôí hay hợp tac môt cach nhanh nhen va d ́ ̣ ́ ̣ ̀ ứt khoat.́ Thường xuyên tô ch ̉ ưc hoat đông hoc hat dân ca, t ́ ̣ ̣ ̣ ́ ập văn nghệ vào tối thứ 5 hàng tuần, cho các phòng ở khu bán trú thi thể thao và thi văn nghệ với nhau, hay ̣ cac cuôc thi ve sang tac tranh theo cac chu đ ́ ̃ ́ ́ ́ ̉ ề... đa giup hoc sinh nhân th ̃ ́ ̣ ̣ ức đây đu vê ̀ ̉ ̀ ́ ̉ ́ ̣ văn hoa ban săc dân tôc, co long nêu cao tinh thân truyên thông, co y th ́ ̀ ̀ ̀ ́ ́ ́ ưc gi ́ ữ được ̉ ban săc văn hoa dân t ́ ́ ộc mình. Gắn việc rèn luyện kĩ năng giao tiếp thông qua các việc đơn giản, cụ thể: trang trí phòng ở, trồng rau và chăm sóc cây xanh, vệ sinh khu bán trú, thời gian ăn, nghỉ, giờ tự học của các em... 2.3. Kết quả Qua việc tìm hiểu thực trạng, nguyên nhân, xác định được những hạn chế cơ bản trong giao tiếp mà học sinh mắc phải. Trong quá trình giảng dạy, giáo dục, được sự chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu nhà trường và chuyên môn, kết hợp áp dụng các phương pháp trên, tôi nhận thấy học sinh lớp tôi hứng thú học tập, có sự chuyển biến tích cực trong giao tiếp. Các em ham học, tự tin trong giao tiếp và diễn đạt, chất lượng học tập được nâng lên một cách rõ rệt. Sự tiến bộ của các em biểu hiện cụ thể qua kết quả như sau: BẢNG ĐÁNH GIÁ NĂNG GIAO TIẾP CỦA HỌC SINH LỚP 5 TẠI TRƯỜNG ĐANG CÔNG TÁC VÀO CUỐI HỌC KÌ II (Khảo sát trên 32 học sinh khối 5 của trường) Mức độ khá – tốt tự Các kĩ năng giao tiếp Mức độ chậm, ít linh hoạt tin Số % Số lượng % lượng Kĩ năng chào hỏi 29 90.6 3 9.7 Trang 16
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều Kĩ năng tiếp nhận và truyền thông 27 84.3 5 15.7 tin Kĩ năng chia sẻ 25 78.2 7 21.8 Kĩ năng thương lượng 23 71.9 9 28.1 Kĩ năng nói lời cảm ơn, xin lỗi 25 78.2 7 21.8 Kĩ năng nói lời yêu cầu, đề nghị 22 68.8 10 31.2 Kĩ năng xử lý tình huống 17 53.2 15 46.8 Kĩ năng thuyết trình trước đám 14 46.9 18 53.1 đông Kĩ năng hợp tác làm việc 25 78.2 7 21.8 Kĩ năng thuyết phục 18 56.3 14 43.7 Kĩ năng từ chối lời yêu cầu, đề 25 78.2 7 21.8 nghị của người khác Kĩ năng giải quyết vấn đề 17 53.2 15 46.8 Kĩ năng biểu lộ thái độ, tình cảm 26 81.3 6 18.7 Kĩ năng lắng nghe 27 84.4 5 13.6 3. Phần kết luận 3.1. Ý nghĩa của đề tài Giáo dục kỹ năng giao tiếp cho đối tượng học sinh dân tộc lớp 5 là việc làm cần thiết trong công tác giáo dục, nhằm tìm ra phương thức giáo dục hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của lớp, nhà trường. Kết quả đã cho thấy học sinh ở khối lớp tôi đang giảng dạy đã có sự chuyển biến tích cực về nhận thức, thái độ và hành vi so với trước đó. Qua đó càng khẳng định tính hiệu quả và tính giá trị của các biện pháp giáo dục mà đề tài đã xây dựng: Giáo viên luôn gần gũi, cởi mở, trò chuyện, động viên học sinh..., tạo môi trường giao tiếp thân thiết, tự nhiên và hiệu quả. Mỗi một giáo viên phải thực sự thường xuyên quan tâm, gần gũi với các em như là người cha, người mẹ thứ hai để hiểu được tâm tư nguyện vọng của các em, tôn trọng và biết lắng nghe ý kiến của các em từ đó các em sẽ mạnh dạn, tự tin hơn trong học tập, giao tiếp Thiết kế và tổ chức bài học có tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh thông qua dạy học các môn học có ưu thế như môn tiếng Việt, Đạo đức Thiết kế và tổ chức bài học có tích hợp nội dung giáo dục kĩ năng giao tiếp phải đảm bảo 2 mục tiêu chính và cụ thể đó là mục tiêu của bài học và mục tiêu giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh. Trang 17
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều Lựa chọn những phương pháp, biện pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp sao cho phù hợp với mục tiêu, nội dung bài học, phù hợp với đặc điểm trình độ nhận thức của học sinh, phù hợp với mục tiêu nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp. Giáo viên cần có thái độ thân thiện nhằm thu hút sự tham gia tích cực của học sinh trong rèn luyện kỹ năng giao tiếp. Việc lồng ghép chương trình giáo dục kỹ năng giao tiếp không chỉ có thực hiện trên lớp, qua bài học mà cần tăng cường, tổ chức lồng ghép ngay cả trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp, trong các hoạt động sinh hoạt tập thể. Tăng cường tổ chức các loại hình hoạt động nhằm mở rộng đối tượng, phạm vi, nội dung giao tiếp cho học sinh dân tộc theo các chuẩn hành vi ứng xử: Giáo viên cần tăng cường tổ chức các hoạt động trong giờ học và ngoài giờ học cho học sinh, tạo môi trường giao tiếp thân thiện giữa con người với môi trường, giữa con người với con người thông qua các loại hình hoạt động học tập, vui chơi, sinh hoạt tập thể, tham quan dã ngoại, làm quen với cộng đồng, hoạt động từ thiện… Xây dựng các quy tắc ứng xử, văn hóa nề nếp, nội quy trong trường học và trong từng giờ học theo chuẩn mực đạo đức. Tăng cường mở rộng phạm vi giao tiếp, đối tượng, nội dung giao tiếp qua các hoạt động từ thiện giúp đỡ người già không nơi nương tựa; áo lụa tặng bà...; chăm sóc di tích lịch sử... Xây dựng hộp thư, chia sẻ thông tin nhằm tạo cơ hội cho học sinh rèn luyện kỹ năng chia sẻ, bày tỏ thái độ và tình cảm cá nhân trong quá trình giao tiếp của mình. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng cùng tham gia nhằm tăng cường kỹ năng giao tiếp cho học sinh dân tộc Thiết kế bài học theo hướng dạy học hợp tác, tạo môi trường học hỏi, chia sẻ lẫn nhau giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh vv.. Vận dụng tốt mô hình VNEN vào dạy học, phát huy tối đa tính độc lập, tự chủ của hội đồng tự quản, nhóm trưởng; lựa chọn các phương pháp, biện pháp kỹ thuật dạy học có tác dụng thu hút người học cùng tham gia trong môi trường nhóm lớp. Tăng cường các hình thức hỏi đáp trong quá trình dạy học, giáo dục để rèn kỹ năng nói cho HS. Vận dụng tốt nhận xét miệng theo thông tư 30/2014 Bộ GD&ĐT để động viên, khuyến khích học sinh tự tin nhận xét lẫn nhau. Trang 18
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong mọi hoạt động nhằm tăng cường tính tự chủ cho các em trong quá trình giao tiếp Tăng cường các hoạt động tự quản của học sinh trong nhà trường Tổ chức các hoạt động giáo dục phù hợp đặc điểm lứa tuổi học sinh tiểu học ở trường bán trú như gấp chăn màn, ăn ngủ theo giờ giấc, tham gia câu lạc bộ dân ca, nhảy sạp, tập thể dục buổi sáng, tham gia thể dục thể thao buổi chiều... Tạo điều kiện để học sinh phát huy năng lực, khơi dậy tiềm năng của từng học sinh, giúp các em phát triển năng lực cá nhân thông qua các hoạt động thường ngày. Thường xuyên phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc thực hiện giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh Phát huy được sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong quá trình giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh và nâng cao được hiệu quả của hoạt động giáo dục. Tổ chức những buổi nói chuyện, thảo luận chuyên đề giao tiếp học đường Định hướng và giáo dục những giá trị giao tiếp phù hợp chuẩn mực đạo đức của các em. Khuyến khích những thái độ, hành vi tốt trong giao tiếp của các em. Giáo viên, cha, mẹ và các thành viên trong gia đình luôn làm gương cho con em trong các hoạt động, trong cuộc sống. Thường xuyên có sự phản ánh, liên hệ với nhà trường để tham gia vào quá trình giáo dục các em. Giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh thông qua một số hoạt động đặc thù của mô hình trường bán trú: ́ ̣ ̣ Giao duc hoc sinh thông qua các bu ổi sinh hoạt nội trú đê giup cac em ren ̉ ́ ́ ̀ ky năng ̃ ưng x ́ ử giao tiêp sao cho co văn hoa thông qua cac hoat đông xa hôi nh ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̃ ̣ ư: ̣ ̣ tham gia cac phong trao “Xanh – Sach – Đep”, chăm soc b ́ ̀ ́ ồn hoa cây cảnh, di tich ́ ̣ lich s ử… Tổ chức tro ch ̀ ơi đôi đap nhanh trong cac gi ́ ́ ́ ờ sinh hoat tâp thê lam cho cac ̣ ̣ ̉ ̀ ́ ̉ ̃ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ̉ em phai suy nghi vân đông va phai ra quyêt đinh, phai đông y hay không đông y, t ̀ ́ ̀ ́ ư ̀ chôi hay h ́ ợp tac môt cach nhanh nhen va d ́ ̣ ́ ̣ ̀ ứt khoat. ́ Gắn việc rèn luyện kĩ năng giao tiếp thông qua các việc đơn giản, cụ thể: trang trí phòng ở, trồng rau và chăm sóc cây xanh, vệ sinh khu bán trú, thời gian ăn, nghỉ, giờ tự học của các em... 3.2. Kiến nghị, đề xuất * Đối với nhà trường: Trang 19
- Một số biện pháp giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 BruVân Kiều Cần chỉ đạo giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học kết hợp đạo tạo, bồi dưỡng và phát triển kĩ năng sống, kỹ năng giao tiếp cho học sinh trong quá trình học tập tại trường để khi ra trường, học sinh có thể mạnh dạn, tự tin tham gia hoạt động trong cuộc sống. Xây dựng môi trường giáo dục thống nhất, đồng bộ giữa nhà trường, gia đình và xã hội nhằm tăng hiệu quả của việc giáo dục kĩ năng sống nói chung, giáo dục rèn luyện giao tiếp, kỹ năng giao tiếp cho học sinh nói riêng. * Đối với giáo viên: Cần nâng cao nhận thức về vai trò giáo dục kỹ năng giao tiếp đối với học sinh, từ đó có những biện pháp giáo dục và quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh dân tộc một cách có hiệu quả. Cần tạo ra một môi trường giao tiếp rộng lớn, có sân chơi phát triển giao tiếp, kỹ năng giao tiếp phù hợp với đặc điểm, điều kiện môi trường giáo dục học sinh dân tộc để chia sẻ thông tin và kinh nghiệm, rèn kỹ năng giao tiếp ứng xử cho các em. Thường xuyên chú trọng đưa thêm kiến thức địa phương vào trong bài học. Có kế hoạch phát triển kỹ năng giao tiếp cho học sinh thông qua các hoạt động ngoài giờ, ngoại khoá, lồng ghép trong các môn học. * Đối với học sinh: Cần nâng cao nhận thức về vai trò của giao tiếp, kỹ năng giao tiếp đối với bản thân, coi kĩ năng giao tiếp là một yếu tố quan trọng trong vốn kĩ năng sống của mình. Tự xây dựng được cho bản thân kế hoạch học tập đa dạng, phong phú để phát triển năng lực nhận thức, tăng cường tự giao tiếp dưới các hình thức học tập, sinh hoạt ngoại khóa, văn hóa, văn nghệ... phù hợp với đặc thù vùng miền của mình. Trên đây là một số giải pháp nhằm giáo dục nâng cao kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 5 (Bru – Vân Kiều) tại xã biên giới đã được bản thân tôi áp dụng trong quá trình công tác tại trường và đã ít nhiều thu được kết quả khả quan. Tuy vậy do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan nên chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong các cấp lãnh đạo, các đồng chí, đồng nghiệp đóng góp ý kiến chân thành để bài viết của tôi được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Trang 20
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số kinh nghiệm lãnh đạo và quản lý sự thay đổi trường Tiểu học Krông Ana
18 p | 440 | 67
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp dạy giải bài toán có lời văn cho học sinh lớp 2
21 p | 221 | 30
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp học sinh làm tốt dạng bài tập tìm hình ảnh so sánh trong phân môn luyện từ và câu lớp 3
27 p | 170 | 24
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Nâng cao hiệu quả hoạt động trải nghiệm ở trường tiểu học
17 p | 192 | 20
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Nâng cao hoạt động của thư viện trường học nhằm xây dựng thói quen đọc sách cho học sinh trường Tiểu học Ngọc Lâm
18 p | 163 | 17
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Thiết kế một số trò chơi học tập trong dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1
17 p | 176 | 16
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tập đọc
15 p | 148 | 16
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 4 trong môn Tiếng Việt
49 p | 123 | 15
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp nhằm nâng cao kĩ năng đọc cho học sinh lớp 5
20 p | 168 | 14
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp giáo viên lớp 1 dạy tốt Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề ở trường Tiểu học Thanh Liệt
39 p | 25 | 12
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp nâng cao chất lượng học toán cho học sinh lớp 1A2, lớp 1a4, lớp 1A6 trường Tiểu học Thị Trấn
33 p | 164 | 10
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Kinh nghiệm rèn chữ viết cho học sinh lớp 3 ở trường tiểu học Mỹ Thuỷ
12 p | 103 | 9
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Phương pháp phát triển các bài hát nhằm mục đích gây hứng thú học Tiếng Anh cho học sinh Tiểu học
17 p | 129 | 8
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Làm thế nào để đẩy mạnh hoạt động thư viện
23 p | 133 | 8
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Giáo dục thể chất theo định hướng tích hợp các môn học nhằm phát huy năng lực học sinh tiểu học
23 p | 148 | 6
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp huấn luyện chạy cự ly ngắn cho học sinh
14 p | 96 | 5
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục tại Trường Tiểu học Ngọc Lâm đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông
9 p | 60 | 5
-
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Chỉ đạo giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường Tiểu học Cổ Đô
40 p | 15 | 3
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn