Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp học sinh học tốt quy trình vẽ theo âm nhạc ở lớp 4, lớp 5

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

51
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là áp dụng quy trình vẽ theo âm nhạc vào các chủ đề nhằm nâng cao chất lượng học tập môn Mĩ thuật. Giúp học sinh phát huy được năng lực sáng tạo trong quá trình thực hành cá nhân và hợp tác nhóm, rèn luyện cho các em yêu thích các hoạt động Mĩ thuật nhằm định hướng cho các em cách nhìn nhận đúng đắn về cái đẹp và biết cách làm đẹp cho bản thân, cho mọi người, cho cuộc sống... Xây dựng kế hoạch, nội dung và phương pháp tổ chức các quy trình dạy học phong phú, hấp dẫn, thu hút nhiều học sinh hưởng ứng. Nghiên cứu đề tài này giúp tôi rèn luyện bản thân, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, chia sẻ kinh nghiệm đến các đồng nghiệp cùng tham khảo, nhằm mang lại hiệu quả trong phương pháp dạy Mĩ thuật.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp học sinh học tốt quy trình vẽ theo âm nhạc ở lớp 4, lớp 5

“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Thực hiện nghị quyết số 29 NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, Bộ giáo dục và Đào tạo được sự hỗ trợ của Chính phủ Đan Mạch, đã triển khai Dự án Hỗ trợ Giáo dục Mĩ thuật cấp Tiểu học (SAEPS). Sau 5 năm thử nghiệm và thí điểm thành công tại các trường Tiểu học ở một số tỉnh, thành phố đại diện cho các vùng miền trên cả nước. Dự án đã chứng tỏ tính ưu việt và sự phù hợp với nhu cầu đổi mới về phương pháp dạy học Mĩ thuật cấp Tiểu học ở Việt Nam hiện nay. Từ năm học 20142015, Bộ giáo dục và Đào tạo chỉ đạo triển khai phương pháp dạy học Mĩ thuật (DHMT) mới, vận dụng những quy trình DHMT của SAEPS ở tất cả các trường Tiểu học trên toàn quốc. DHMT mới trong nhà trường giúp HS có những kiến thức, kỹ năng cơ bản về hình, về màu, tạo hình, điêu khắc và nghệ thuật không gian. Thông qua các hoạt động trải nghiệm, HS học cách sáng tạo, biểu đạt bản thân, có những hiểu biết cơ bản, cảm nhận được vẻ đẹp và đánh giá được sản phẩm, tác phẩm mĩ thuật để từ đó giúp các em phát triển toàn diện hơn. Để giúp HS phát triển toàn diện thì dạy học Mĩ thuật không thể thiếu được trong Nhà trường Tiểu học. Chương trình Mĩ thuật DHMT mới ở Tiểu học gồm các chủ đề được áp dụng với các quy trình: Vẽ cùng nhau và sáng tác các câu chuyện; Vẽ biểu cảm; Vẽ theo âm nhạc; Xây dựng cốt truyện; Tạo hình 3 chiều Tiếp cận theo chủ đề; Điêu khắc Nghệ thuật tạo hình không gian; Tạo hình con rối và nghệ thuật biểu diễn. Quy trình nào cũng có tầm quan trọng riêng trong đó được rất nhiều giáo viên chú trọng tới nhất là quy trình Vẽ theo âm nhạc. Qua trao đổi với các đồng nghiệp trong quận và các quận, huyện lân cận khác, tôi thấy nhiều người cho rằng việc áp dụng âm nhạc vào dạy học mĩ thuật là rất khó, phải vất vả tìm những bài nhạc phù hợp. Xuất phát từ lòng yêu nghề và mong muốn có nhiều giáo viên chuyên tâm tới phương thức này hơn, giúp các em học tốt hơn nên ngay từ đầu năm học 2016– 2017 này tôi đã giành nhiều thời gian để nghiên cứu và tìm ra “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt quy trình vẽ theo âm nhạc ở lớp 4, lớp 5” nhằm đem lại sự 1/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” hứng thú cho các em trong các tiết học vẽ theo âm nhạc và tạo ra được nhiều sản phẩm phong phú, đa dạng. 2 Mục đích nghiên cứu. Áp dụng quy trình vẽ theo âm nhạc vào các chủ đề nhằm nâng cao chất lượng học tập môn Mĩ thuật. Giúp học sinh phát huy được năng lực sáng tạo trong quá trình thực hành cá nhân và hợp tác nhóm, rèn luyện cho các em yêu thích các hoạt động Mĩ thuật nhằm định hướng cho các em cách nhìn nhận đúng đắn về cái đẹp và biết cách làm đẹp cho bản thân, cho mọi người, cho cuộc sống... Xây dựng kế hoạch, nội dung và phương pháp tổ chức các quy trình dạy học phong phú, hấp dẫn, thu hút nhiều học sinh hưởng ứng. Nghiên cứu đề tài này giúp tôi rèn luyện bản thân, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, chia sẻ kinh nghiệm đến các đồng nghiệp cùng tham khảo, nhằm mang lại hiệu quả trong phương pháp dạy Mĩ thuật 3. Thời gian nghiên cứu. Để có biện pháp, phương pháp dạy học tốt hơn, tôi đã nghiên cứu trong 2 năm học 2015 2016; 2016 2017. 4. Đối tượng nghiên cứu. Học sinh lớp 4, lớp 5. Đề tài được nghiên cứu và thực hiện khảo sát ở học sinh lớp 4 và lớp 5. 5. Phạm vi nghiên cứu và ứng dụng. - Áp dụng một cách đúng đắn về phương pháp dạy học mới. - Nghiên cứu để hiểu sâu hơn nữa phương pháp dạy học mới của môn Mĩ thuật. - Tìm hiểu về phương pháp dạy học mới trong môn Mĩ thuật nói chung và quy trình vẽ theo âm nhạc của môn Mĩ thuật ở trường Tiểu học nói riêng. - Tìm hiểu để phục vụ cho công tác giảng dạy và cho chính bản thân. - Vận dụng để dạy tốt quy trình vẽ theo âm nhạc của môn Mĩ thuật ở trường Tiểu học. Khảo sát tìm hiểu tài liệu (Sách giáo khoa, sách giáo viên và các tài liệu có liên quan đến quy trình vẽ theo âm nhạc. Khảo sát thực tế: Thực tế bài vẽ của học sinh thông qua các số liệu điều tra tổng hợp. 2/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” Phân tích tổng hợp: Qua khảo sát, tìm hiểu tài liệu và kết quả điều tra học sinh. Tổng hợp và rút ra bài học kinh nghiệm : Tiến hành thực nghiệm giảng dạy học sinh với những biện pháp đề xuất và kinh nghiệm của bản thân so với kết quả điều tra trước đây để thấy được những kết quả tốt hơn. PHẦN II – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ LÍ LUẬN Thông qua phương thức dạy học này tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận về một hình thức biểu đạt của nghệ thuật hiện đại Mĩ thuật trừu tượng. Qua tác động của giai điệu âm nhạc với các giác quan, vận động của cơ thể, kích thích cảm hứng sáng tạo mĩ thuật theo tiết tấu nhịp điệu âm thanh. Tạo cơ hội giúp HS cảm nhận về mối quan hệ giữa giai điệu âm nhạc với hoạt động biểu đạt ngôn ngữ mĩ thuật phi hình thể. Từ đó rèn luyện cho học sinh năng lực thưởng thức mĩ thuật, cảm nhận cá nhân và trao đổi nhóm về bức tranh “Vẽ theo nhạc” và sự phối hợp với mĩ thuật ứng dụng trong đời sống. Rèn luyện trí tưởng tượng và khả năng thẩm mĩ, lựa chọn hình vẽ trừu tượng, sử dụng cho hình thức mĩ thuật mới (trang trí ứng dụng). Phát huy khả năng thực hành, áp dụng sáng tạo hình vẽ trừu tượng vào trang trí ứng dụng trong cuộc sống. Mang lại yếu tố thẩm mĩ cá nhân của học sinh. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Thuận lợi và khó khăn: 1.1 Thuận lợi: Trường có đủ giáo viên dạy môn Mĩ thuật cho tất cả các khối, lớp. Nhà trường, Ban giám hiệu luôn quan tâm, tạo điều kiện để việc dạy và học môn Mĩ thuật đạt hiệu quả cao nhất. GV Mĩ thuật đã được tham dự các lớp tập huấn phương pháp mới. Nội dung chương trình day học đã đổi mới và phù hợp với sự phát triển của đất nước và xu thế hội nhập khu vực và quốc tế. 1.2 Khó khăn: Là năm đầu tiên áp dụng phương pháp mới trong dạy học nên cả thầy và trò còn nhiều bỡ ngỡ. Đồ dùng dạy học trực quan, tài liệu tham khảo còn thiếu. Phòng học chức năng chưa có. 3/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” Sĩ số HS của lớp đông. 2. Thống kê kế hoạch dạy học áp dụng quy trình vẽ theo âm nhạc ở lớp 4, lớp 5: Trong chương trình lớp 4, lớp 5, môn Mĩ thuật gồm các chủ đề được áp dụng các quy trình DHMT mới, trong đó quy trình vẽ theo âm nhạc là nột quy trình yêu cầu đòi hỏi người giáo viên cần lựa chọn nội dung sao cho phù hợp với đối tượng học sinh cũng như điều kiện về cơ sở vật chất của nhà trường. Với đối tượng học sinh của trường, để đảm bảo cho các em được học đủ các quy trình, tôi lựa chọn quy trình vẽ theo âm nhạc. Cụ thể có những chủ đề sau: * Lớp 4 Chủ đề 1 : Những mảng màu thú vị. Chủ đề 2 : Chúng em với thế giới động vật. Chủ đề 6 : Ngày tết, lễ hội và mùa xuân. Chủ đề 7 : Vũ điệu của màu sắc. Chủ đề 9 : Sáng tạo họa tiết, tạo dáng và trang trí đồ vật. Chủ đề 10 : Tĩnh vật. * Lớp 5 Chủ đề 3 : Âm nhạc và màu sắc. Chủ đề 4 : Sáng tạo cùng những chiếc lá. Chủ đề 10 : Cuộc sống quanh em. 3. Thực trạng của học sinh lớp 4, lớp 5 khi học quy trình vẽ theo âm nhạc: Là giáo viên chuyên giảng dạy môn Mĩ thuật nhiều năm tôi có rất nhiều thuận lợi trong việc nắm bắt kiến thức của học sinh ở từng khối, t ừng l ớp t ừ đó tạo điều kiện cho các em học tốt hơn. Năm học 2016 2017 tôi được phân công giảng dạy khối 1, 2, 3, 4, 5 ngay từ đầu năm tôi đã kiểm tra khả năng vẽ theo nhạc của các em qua Chủ đề 1: “Những mảng màu thú vị” ở lớp 4, và chủ đề 3 “Âm nhạc và màu sắc” ở lớp 5 tôi thu được kết quả như sau: Nhận xét – đánh giá Khối Sĩ số Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành SL % SL % SL % 4 188 44 23,4% 132 70,2% 12 6,4% 5 144 37 25,7% 99 68,8% 8 5,5% 4/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” Cộng 332 81 24,4% 131 69,6% 20 6 %% Từ kết quả trên tôi thấy khả năng vẽ theo nhạc của học sinh lớp 4, lớp 5 nói riêng có rất nhiều hạn chế như: HS chưa hiểu rõ về quy trình vẽ theo nhạc, chưa biết thể hiện màu sắc khi nghe giai điệu bài hát, sản phẩm được tạo ra chưa phong phú về hình dáng và màu sắc.... Những điều đó khiến tôi phải trăn trở, băn khoăn “Làm thế nào để giúp học sinh nâng cao chất lượng học tập, đặc biệt là quy trình vẽ theo âm nhạc ở học sinh lớp 4, lớp 5”. III. MỘT SÔ BI ́ ỆN PHAP TH ́ ỰC HIỆN Qua quá trình nghiên cứu, tìm hiểu, bản thân tôi đã mạnh dạn áp dụng một số biện pháp vào việc dạy học sinh vẽ theo âm nhạc mà tôi cho là hiệu quả. Các biện pháp cụ thể như sau: 1 Biện pháp thứ nhất: Chuẩn bị cho việc dạy và học quy trình vẽ theo âm nhạc. 1.1 Xác định rõ mục tiêu chủ đề, xây dựng mục tiêu cho từng hoạt động. Để có một tiết dạy tốt, việc đầu tiên chính là xác định rõ mục tiêu của bài dạy. Đây là kim chỉ nam cho từng hoạt động của tiết dạy. Vậy giáo viên cần làm gì để đạt được những mục tiêu này? Giáo viên có biện pháp gì? Từ đó lập kế hoạch, xây dựng giáo án điện tử, lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh và truyền tải kiến thức đến học sinh được sâu, chắc và trọng tâm. Muốn tiết dạy đạt được kết quả tốt giáo viên cần phải nghiên cứu kĩ và xác định rõ mục tiêu bài dạy trước khi lên lớp. Càng chuẩn bị kĩ thì hiệu quả của tiết dạy càng cao. Và muốn áp dụng quy trình vẽ theo âm nhạc vào tiết dạy mĩ thuật thì người giáo viên cần nắm được mục tiêu vẽ theo âm nhạc là: Thông qua quy trình này, HS sẽ học được cách: Lắng nghe và vận động, di chuyển theo giai điệu của âm nhạc. Chuyển âm thanh và giai điệu thành những đường nét từ sự hứng khởi. Phát triển sự tưởng tượng từ trong quá trình tạo ra sản phẩm. 5/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” Sáng tạo những sản phẩm mới từ bức tranh nhiều màu sắc được tạo ra theo giai điệu của âm nhạc. Biết chọn lọc và sử dụng hình ảnh từ bức tranh lớn để tranh trí, giao tiếp. Trên đây là mục tiêu chung cho quy trình vẽ theo âm nhạc, nhưng trong từng hoạt động của bài dạy lại có những mục tiêu riêng, người giáo viên Mĩ thuật cần nắm chắc điều này, cụ thể là: Mục tiêu của hoạt động 1: Nghe nhạc hoặc các nhịp điệu, tiết tấu và vẽ theo giai điệu Giáo viên sẽ khuyến khích học sinh: • Tập trung và nghe nhạc. • Sử dụng âm nhạc, xúc giác và các giác quan thẩm mỹ. • Trải nghiệm âm nhạc và giai điệu tạo cảm xúc. • Trải nghiệm mối liên hệ giữa giai điêu, hoạt động cơ thể và hình ảnh. • Yêu thích quy trình dạy học mĩ thuật hợp tác. Mục tiêu của hoạt động 2: Từ vẽ tranh đến thưởng thức, cảm nhận về màu sắc Giáo viên sẽ khuyến khích học sinh: • Chia sẻ kinh nghiệm từ ý kiến cá nhân; • Tập trung, giao tiếp và lắng nghe nhau; • Hiểu biết nhiều hơn về màu sắc, đường nét đậm nhạt. Mục tiêu của hoạt động 3: Lựa chọn hình ảnh trong thế giới tưởng tượng Giáo viên sẽ khuyến khích học sinh: • Phát huy trí tưởng tượng của mình; • Tự tìm hình ảnh trong bức tranh lớn; • Khuyến khích các em phát triển câu chuyện từ một mảng nhỏ của cả bức tranh; • Thúc đẩy hình thức thuyết trình, tập trung lắng nghe. Mục tiêu của hoạt động 4: Tạo bức tranh theo tưởng tượng hoặc các sản phẩm trang trí như: bưu thiếp, thiệp Mời hoặc bìa Sách, bìa Lịch… Giáo viên sẽ khuyến khích học sinh: • Xây dựng ý tưởng từ khung màu, lựa chọn để tạo ra một bức tranh theo tưởng tượng, bìa sách, bưu thiếp hoặc thiệp mời; 6/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” • Gợi mở và hỗ trợ học sinh thực hiện trang trí bìa sách, thiệp và các sản phẩm ứng dụng theo ý thích… • Tạo cơ hội cho học sinh vận dụng kiến thức trang trí vào sản phẩm. Mục tiêu của hoạt động 5 : Trình bày, thảo luận, đánh giá sản phẩm. Giáo viên sẽ khuyến khích học sinh: • Giúp Hs phát triển kỹ năng thuyết trình, giao tiếp và chia sẻ kinh nghiệm của quá trình thực hiện sản phẩm. • Nâng cao khả năng phân tích, đánh giá và tự đánh giá cho HS 1.2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh trước khi lên lớp Việc chuẩn bị cho một bài giảng có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Nếu bài học được chuẩn bị tốt thì tiết dạy sẽ hiệu quả, thành công, ngược lại nếu chuẩn bị không tốt thì cả giáo viên và học sinh sẽ lúng túng mất thời gian và không hiệu quả. Vì vậy cả giáo viên và học sinh đều phải có sự chuẩn bị chu đáo cho một bài học. 1.2.1. Sự chuẩn bị đối với giáo viên. *Chuẩn bị về đồ dùng Vật liệu: Giấy A0 hoặc A2, bọt biển, bút lông, bột màu nghiền, màu nước, bảng pha màu, băng dính, xô đựng nước. Bút dạ, bút sáp chì màu phù hợp với giấy A3, A4, A5 Lấy một mảnh giấy để lót bảng trước khi vẽ, điều này giúp làm sạch dễ dàng sau khi sử dụng màu nước hoặc màu bột nghiền. Âm nhạc: Chọn nhiều thể loại nhạc khác nhau phù hợp với học sinh như: Nhạc có tiết tấu nhanh, tiết tấu chậm, nhạc không lời hay các bài hát mà các em đã được học ở môn âm nhạc... nhằm kích thích trí tưởng tượng phong phú của HS về các đường nét khác nhau. Sản phẩm vẽ theo nhạc: Sản phẩm của giáo viên chuẩn bị và học sinh năm trước cũng giúp các em làm bài tốt hơn. * Soạn kĩ giáo án trước khi lên lớp Chuẩn bị giáo án từng bài dạy, xác định các hoạt động lên lớp, thời gian dự kiến cho từng hoạt động, soạn bài theo hướng đổi mới. Việc soạn bài kỹ đã định hướng cho từng bước lên lớp, phân chia thời gian cho từng hoạt động một cách hợp lý để học sinh vừa nắm được bài học vừa có nhiều thời gian để thực hành. 1.2.2. Sự chuẩn bị đối với học sinh 7/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” Để có một tiết học tốt về môn Mĩ thuật nói chung và bài vẽ theo nhạc nói riêng, học sinh cần phải thực hiện tốt những nội dung sau: + Quan sát thực tế trước theo yêu cầu của bài học. + Mang đầy đủ đồ dùng học tập như: Sách học Mĩ thuật (Giấy khổ A0, giấy A4, giấy A3), bút chì, tẩy, thước kẻ, màu vẽ..... + Xem trước bài ở nhà để xác định được yêu cầu của bài. 2. Biện phap th ́ ứ hai: Lựa chọn chủ đề phù hợp để áp dụng quy trình vẽ theo âm nhạc . Môn mĩ thuật ở Tiểu học theo phương pháp dạy học mới có nhiều chủ đề, nhưng chủ đề phù hợp với quy trình dạy vẽ theo âm nhạc nhất mà tôi đã áp dụng như: Các chủ đề về sắc màu, tĩnh vật, chân dung, con vật, tạo dáng và trang trí đồ vật.... Giai điệu âm nhạc sẽ giúp các em hào hứng trong tiết học, sáng tạo ra nhiều sản phẩm đẹp và phong phú. Những dạng bài này được áp dụng quy trình vẽ theo nhạc được học sinh rất thích, tập trung làm việc, các em sẽ cùng nhau thưởng thức âm nhạc, cùng nhún nhảy, vận động cơ thể theo giai điêu âm nhạc và thoải mái chọn nhiều màu sắc cùng một lúc để vẽ. Trong một thời gian ngắn, các em có thể tạo ra nhiều bức tranh hoặc nhiều đồ vật theo sự tưởng tượng phong phú của mình. Những bức tranh được áp dụng quy trình vẽ theo âm nhạc thường ấn tượng hơn, học sinh thích thú hơn tranh vẽ theo lối truyền thống. 3. Biện phap th ́ ứ ba: Gây hứng thú với học sinh về vẽ theo âm nhạc ngay từ phần giới thiệu bài. Trong các chủ đề thì chủ đề nào cũng cần có phần giới thiệu hấp dẫn. Giới thiệu hay sẽ kích thích học sinh sự tò mò, hứng thú trong tiết học, khơi dậy sự ham mê tìm hiểu về cái mới của chủ đề. Trong bài dạy vẽ theo âm nhạc là bài cung cấp cho học sinh những kiến thức mới mẻ. Nên giáo viên cần chuẩn bị phần giới thiệu về vẽ theo âm nhạc trong lần đầu hướng dẫn quy trình này một cách thuyết phục. Nếu không có sự chuẩn bị kĩ phần giới thiệu sẽ khiến các em không hiểu quy trình vẽ theo âm nhạc và không thấy hứng thú vào tiết học. Vì vậy ở bài vẽ theo âm nhạc đầu tiên tôi sẽ tổ chức cho các em chơi trò chơi hoặc hát một bài hát phù hợp với chủ đề để giới thiệu. Sau khi HS khởi động chơi xong tôi cho các em nghe những bản nhạc du dương, trầm bổng và giới thiệu kỹ cho học sinh hiểu thế nào quy trình vẽ theo nhạc. 8/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” Ví dụ 1: Ở chủ đề “Những mảng màu thú vị” (Chủ đề 1 sách Học mĩ thuật 4) Tôi tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “Ghép tranh” Tôi chuẩn bị một bức tranh thật đẹp đã cắt thành nhiều miếng nhỏ giơ lên và giới thiệu: Hình 1 (đã cắt thành nhiều mảnh nhỏ) Hình 2 (hoàn chỉnh) Các em yêu quý! Trên tay của cô có một bức tranh đã cắt thành nhiều mảnh nhỏ. Em nào xưng phong lên bảng gắn lại bức tranh đó (sẽ có rất nhiều em học sinh thích được tham gia công việc này). Sau khi học sinh gắn hoàn chỉnh rồi giáo viên nói: Các em có biết không, đây chính là một cái túi xách rất đẹp, cái túi xách này đã được tạo ra từ quy trình vẽ theo âm nhạc đấy các em ạ. Các em có thích tạo ra các sản phẩm khác đẹp như thế này không? Vậy hôm nay cô sẽ hướng dẫn các em học chủ đề “Những mảng màu thú vị”được áp dụng quy trình vẽ theo âm nhạc nhé. Thế là tiết học sẽ trở nên rất vui và gây hứng thú cho học sinh bước vào chủ đề mới . Ví dụ 2: Ở chủ đề 2 sách Học mĩ thuật lớp 4 “Chúng em với thế giới động vật” tôi chuẩn bị dán lên bảng một bức tranh đa sắc màu khổ giấy A0. Tranh đa sắc màu khổ A0 Tôi sẽ kích thích sự tò mò của học sinh bằng cách chỉ vào bức tranh và nói: “Cô thấy con hươu cao cổ, cô thấy một chú vẹt thật dễ thương, cô thấy 9/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” đàn cá đang bơi lội tung tăng trong bức tranh của cô, còn các em thử tưởng tượng xem các em thấy những con vật gì trong bức tranh này nhé? Rất nhiều học sinh thích được lên bảng thể hiện. Tôi sẽ gọi 2 3 học sinh lên bảng chỉ vào bức tranh theo sự tưởng tượng của mình. Sau khi học sinh đã tưởng tượng ra những con vật trong bức tranh đa sắc màu đó giáo viên sẽ dẫn dắt vào nội dung chủ đề. Ví dụ 3: Ở chủ đề: “Âm nhạc và màu sắc” (Chủ đề 3 sách Học mĩ thuật lớp 5) Tôi tổ chức cho học sinh hát theo nhạc bài “Những sắc màu của bé” Sau khi cả lớp hát xong giáo viên nói: Các em ạ. Cả lớp vừa thể hiện rất hay bài hát “Những sắc màu của bé” Bạn nào giỏi có thể cho cô biết trong bài hát nhắc đến những màu sắc nào? Những màu sắc đó được tác giả liên tưởng đến những bức tranh nào? Các em có muốn vẽ được những bức tranh đẹp như trong bài hát không? Hôm nay cô và các bạn cùng khám phá ở nội dung chủ đề “Âm nhạc và màu sắc” nhé. Ví dụ 4: Giáo viên cũng có thể cho học sinh xem 2 bức tranh vẽ theo phương pháp truyền thống và vẽ tranh theo phương pháp vẽ theo âm nhạc. Yêu cầu học sinh so sánh sự khác nhau giữa 2 bức tranh. Giới thiệu qua về cái hay, cái đẹp của tranh vẽ theo âm nhạc. Hỏi học sinh có muốn thư vẽ theo phương pháp mới này không? Sự tò mò muốn khám phá của tâm lý lứa tuổi sẽ thôi thúc các em sáng tạo cái mới. Nói chung nên bắt đầu dẫn dắt học sinh vào bài học một cách nhẹ nhàng, vui vẻ khơi gợi được trí tò mò, niềm vui thích khám phá cái lạ, cái đẹp thì nhất định các em sẽ hào hứng đón nhận, Từ đó quyết định thành công ban đầu của tiết dạy. 4. Biện pháp thứ tư: Nắm chắc quy trình vẽ theo âm nhạc và vận dụng một cách linh hoạt. Bài dạy nào cũng cần phải có quy trình. Quy trình đặt ra thường được nghiên cứu kĩ mỗi hoạt động trong quy trình đều nhằm vào đích đến là mục tiêu của bài học. Người giáo viên thực hiện đúng quy trình có thể nói sẽ cầm chắc đạt được mục tiêu của bài dạy. Bài dạy đổi mới, phương pháp sáng tạo giáo viên cần phải nắm chắc quy trình và vận dụng quy trình đó một cách linh hoạt nếu không sẽ bị mất phương hướng trong tiết dạy và sẽ lan man trong kiến thức mới muốn truyền đạt. Với bài dạy vẽ theo âm nhạc, giáo viên nắm chắc quy trình sẽ như một “nhạc trưởng giỏi” chủ động điều khiển mọi hoạt động nghệ thuật sáng tạo của học sinh một cách bài bản. Điều này tạo ra một 10/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” nền tảng cần thiết để giúp các em kiến tạo được quy trình học tập khi học vẽ theo âm nhạc của mình. Trong bài vẽ theo âm nhạc thì quy trình chung thường có 4 hoạt động chính là: 4.1. Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu. 4.1.1 Hướng dẫn trải nghiệm hoạt động vẽ theo nhạc. Trong hoạt động này giáo viên tạo nhóm: Khoảng 810 HS một nhóm vẽ trên giấy A0. (cũng có thể cho học sinh vẽ cá nhân hoặc nhóm nhỏ) Học sinh vẽ nhóm 8 Học sinh vẽ cá nhân GV bật nhạc nhẹ nhàng, HS lắng nghe và cảm nhận giai điệu của âm nhạc. HS bắt đầu vẽ những nét màu trên giấy theo thứ tự các màu từ sáng đến đậm. (Nếu sử dụng màu bột nghiền hoặc màu nước thì chú ý hạn chế màu đen vì màu này dễ làm cho bức tranh bị xỉn màu). Âm nhạc tăng dần sang tiết tấu nhanh tạo cảm xúc mạnh mẽ cho HS. Các em chuyển động cơ thể và vẽ theo giai điệu của âm nhạc. Hoạt động này kéo dài khoảng 5 đến 7 phút. Thực hiện quy trình này cần linh hoạt và sáng tạo với nhiều chất liệu màu, kích cỡ giấy, âm nhạc… theo điều kiện của trường địa phương mình. Có thể thay nhạc bằng bài hát hoặc tiết tấu gõ đệm nhẹ nhàng, từ tiết tấu chậm đến nhanh, sôi nổi, mạnh mẽ... Hoạt động kết thúc khi nhạc kết thúc. * Một số lưu ý khi vẽ theo nhạc: + Khi học sinh hòa theo âm thanh của bản nhạc hay bài hát hoặc tiếng vỗ tay, tiếng trống có nhịp điệu nhanh chậm, mạnh nhẹ, từng HS, các nhóm sẽ vận động vòng quanh bàn vẽ màu trên giấy tạo cảm xúc và vận động, nhún nhảy theo nhịp điệu, tiết tấu âm nhạc, vẽ theo cảm xúc, thể hiện các nét lượn cong, ngoằn ngoèo; nét thẳng ngang, dọc, chéo; hoặc dấu chấm, dấu phẩy, mạnh, nhẹ tùy theo giai điệu âm nhạc. 11/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” + Kích thước nét vẽ có thể to, nhỏ, dài, ngắn khác nhau... + Khi vẽ, HS thực hiện động tác vẽ ngẫu hứng vào vị trí bất kỳ trên giấy vẽ (có thể vẽ trồng chéo lên các nét màu đã có). Cũng có thể vẽ theo động lệnh của giáo viên: Về đậm, nhạt hay nóng, lạnh... Trong trường hợp cần điều chỉnh cho bức vẽ hấp dẫn hơn. *Kết quả. Cuối hoạt động này học sinh có khả năng: • Nghe nhạc. • Sử dụng tất cả các giác quan để học tập. • Vẽ màu sắc, đường nét và các mảng màu dựa trên nền nhạc; • Kết nối âm nhạc, hội họa và hoạt động cơ thể. • Hợp tác trong suốt quy trình dạy học mĩ thuật. Một số hình ảnh nghe nhạc và vẽ màu theo nhịp điệu của học sinh. 4.1.2. Hướng dẫn cảm nhận về màu sắc 12/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” Học sinh cảm nhận và trao đổi thể hiện cảm xúc về bức tranh của nhóm Sau khi học sinh trải nghiệm hoạt động vẽ theo âm nhạc giáo viên hướng dẫn học sinh thảo luận nhóm để chia sẻ kinh nghiệm từ ý kiến ý cá nhân, bầu ra đại diện lên trình bày tác phẩm vẽ theo nhạc của nhóm hoặc cá nhân. Qua đó giúp học sinh hiểu biết nhiều hơn về màu sắc, đường nét. Hình ảnh HS nói về cảm nhận màu sắc của bản thân *Kết quả: Cuối hoạt động này học sinh có khả năng: • Biểu đạt được kinh nghiệm và ý kiến của bản thân; • Nghe tập trung vào những bài thuyết trình của bạn; • Nói về hình mảng, màu sắc và đường nét biểu cảm qua âm nhạc. HS quan sát bức tranh và suy nghĩ, đưa ra những nhận xét và chia sẻ cảm nhận về hoạt động vừa thực hiện. Các em tưởng tượng ra những hình ảnh đề tài từ bức tranh lớn đó. Ở hoạt động này giáo viên đặt các câu hỏi gợi mở. • Em có cảm nhận như thế nào trong suốt quá trình di chuyển xung quanh bàn và vẽ màu? • Em nghĩ như thế nào về bức tranh tập thể? Em thích gì trong bức tranh đó? • Em có nghĩ là bức tranh này lộn xộn không? Em có hứng thú với hoạt động vừa thực hiện không? 13/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” • Trong khi quan sát tranh em liên tưởng tới hình ảnh gì? • Từ những hình ảnh đó em nghĩ đến những đề tài nào? **Kết luận: Màu sắc, đường nét trong bức tranh vẽ theo giai điệu âm nhạc đẹp và sinh động. Có những bức tranh đường nét mền mại, màu sắc lung linh, huyền ảo. Có những bức tranh rực rỡ sắc màu, đường nét mạnh mẽ, khỏe khoắn, mang đến cho người xem những cảm xúc sự tưởng tượng khác nhau. Có nhiều hòa sắc trong tranh: nóng lạnh, đậm nhạt, tương phản,... Có thể tưởng tượng được những hình ảnh dựa trên những đường nét và màu sắc trên bức tranh. 4.1.3. Lựa chọn hình ảnh trong thế giới tưởng tượng. Giáo viên hướng dẫn học sinh sử dụng một khung giấy,...(Có thể cắt dán giấy trắng để tạo thành khung hoặc sử dụng 2 mảnh giấy hình chưc L ghép lại để tạo thành khung) chọn phần tranh mình thích trên bức tranh lớn của nhóm. Dựa vào phần tranh đã chọn, gợi ý để học sinh cảm nhận về vẻ đẹp của đường nét, màu sắc và có thể tưởng tượng được những hình ảnh cụ thể trong bức tranh nhiều màu. * Kết quả. Cuối hoạt động này học sinh có khả năng: • Chọn được một phần bức tranh dựa theo 1chủ đề. • Sáng tác câu chuyện liên quan đến phần đã cắt khỏi bức tranh lớn. • Thuyết trình bức tranh đã chọn và kể câu chuyện sáng tác cho cả lớp. Mỗi học sinh dùng một khung giấy theo các hình tùy ý được trổ từ khổ giấy A4 và dịch chuyển trên bức tranh lớn để tìm kiếm phần màu sắc, đường nét mình thích rồi dán khung giấy vào vị trí đó trên bức tranh lớn. Học sinh 14/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” tưởng tượng và lần lượt kể trước lớp về câu chuyện trong bức tranh mình đã lựa chọn. Giáo viên sử dụng câu hỏi nhằm gợi ý, phát triển trí tưởng tượng của học sinh. Ví dụ 1: Về một câu chuyện tưởng tượng: “Từ những đường nét và màu sắc này, như tôi đang nhìn thấy hàng cây xanh mướt, những con chim sắc màu sặc sỡ nhảy nhót và hát lứu lo trên cành cây, lá cây xào xạc và đung đưa theo gió trong nắng vàng rực rỡ,...” Ví dụ 2: Giáo viện có thể kể cho học sinh nghe một câu chuyện tưởng tượng khác: “ Ngày xửa, ngày xưa có một con chim hiếm sống ở nước ta. Người ta nói rằng nó đã quay lại. Giáo viên lấy camera là khung tìm hình được trổ ra từ giấy và đi tìm con chim đó, “chụp hình” và kể cho học sinh nghe về nguồn gốc, đặc điểm, điều kiện sống, thức ăn, hoàn cảnh khi nó được tìm ra...” Giáo viên chuẩn bị một số khung tìm hình được trổ ra từ giấy cho từng học sinh hoặc để các em tự làm các khung tìm hình của riêng mình tùy vào sở thích và lứa tuổi của học sinh. Với ví dụ trên, mỗi học sinh sẽ tìm cho mình một câu chuyện theo trí tưởng. Các em suy nghĩ và tự tìm ra cho mình những câu chuyện để kể. Các em sẽ lần lượt kể câu chuyện đó cho cả lớp, khi kết thúc mỗi câu chuyện, người kể sẽ chỉ định bức hình tiếp theo của bạn khác để trình bày và cứ thế tiếp tục, các em đều có cơ hội kể câu chuyện của mình. 4.2 Hoạt động 2: Hướng dẫn thực hiện 4.2.1. Tạo bức tranh theo tưởng tượng. Giáo viên cho học sinh xem một số sản phẩm đẹp từ bức tranh đa sắc màu. 15/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” Tranh phong cảnh Tranh bốn mùa Tranh tĩnh vật và chân dung Từ những bức tranh trên giáo viên gợi ý tạo cảm hứng cho học sinh liên tưởng đến một bức tranh hoặc một đồ vật nào đó từ bức tranh bức tranh lớn của nhóm. 4.2.2. Tạo các sản phẩm trang trí: Đồ vật và bìa sách... 16/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” Đồ vật trang trí Trang trí bìa sách Qua những sản phẩm trên giáo viên sẽ khuyến khích học sinh: • Xây dựng ý tưởng, lựa chọn để tạo ra một bức tranh theo tưởng tượng, đồ vật hoặc bìa sách... • Gợi mở và hỗ trợ học sinh thực hiện trang trí các sản phẩm ứng dụng theo ý thích… • Tạo cơ hội cho học sinh vận dụng kiến thức trang trí vào sản phẩm. * Kết quả. Cuối hoạt động này học sinh có khả năng: • Có ý tưởng hay, phù hợp với chủ đề để tạo được một bức tranh theo tưởng tượng, bìa sách, ... từ khung màu đã chọn; • Lựa chọn được cách sắp xếp hình ảnh minh họa và chữ viết phù hợp, sáng tạo trong trang trí. • Thảo luận về hiệu quả của các cách trình bày khác nhau. GV hướng dẫn và hỗ trợ các nhóm trang trí sản phẩm của mình với các câu hỏi mang tính chất gợi mở để HS chủ động, sáng tạo theo ý thích và khả năng riêng. Học sinh tự làm các sản phẩm của riêng mình một cách sáng tạo. Các em sẽ viết các chữ cái trang trí hoặc những dòng chữ viết tay thật đẹp tùy theo khả năng của từng em vào những vị trí phù hợp. Giáo viên đặt câu hỏi gợi mở. 17/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” ? Em muốn tạo ra sản phẩm gì? ? Trong khung hình đã chọn, em muốn giữ lại và muốn lược đi chi tiết nào? Tại sao? ? Bố cục sản phẩm của em có theo những gì em muốn thể hiện không? Em có muốn thay đổi hay chỉnh sửa gì không? Từ những sản phẩm mà giáo viên đã chuẩn bị và những câu hỏi gợi mở giúp học sinh tưởng tưởng được một bức tranh phù hợp cho mình. 4.3. Hoạt động 3: Hướng dẫn thực hành. Hướng dẫn học sinh cảm nhận, chọn hình ảnh và sáng tạo bức tranh biểu cảm từ bức tranh vẽ theo âm nhạc. HS tìm hình của riêng mình Giáo viên hướng dẫn học sinh vẽ thêm đường nét, màu sắc vào bức tranh vẽ theo nhạc để tạo hình ảnh mới. 4.4. Hoạt động 4:Trình bày, thảo luận, đánh giá sản phẩm. HS tự đánh giá, nhận xét, đánh giá bức tranh của bạn Thông qua hoạt động này giúp HS phát triển kỹ năng thuyết trình, giao tiếp và chia sẻ kinh nghiệm của quá trình thực hiện sản phẩm, nâng cao khả năng phân tích, đánh giá và tự đánh giá cho HS giúp các em có kĩ năng giải thích, nhận xét, đánh giá các sản phẩm. Biết lắng nghe và phản hồi tích cực từ phần thuyết trình của các HS khác. Tổ chức các nhóm HS trưng bày sản phẩm. 18/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” Lần lượt từng HS lên giới thiệu sản phẩm và chức năng của sản phẩm. Thầy cô tiến hành các hoạt động như: • Học sinh tự đánh giá • Đánh giá giữa các cặp, nhóm • Kết hợp đánh giá của giáo viên và học sinh Đánh giá giúp học sinh học tập và tiến bộ. • Em có hài lòng về tác phẩm? • Em có thấy ý tưởng của tác phẩm? • Em sẽ sử dụng sản phẩm này thế nào? • Chọn bức hình mẫu mà ý tưởng và chức năng hỗ trợ lẫn nhau ! Giáo viên đánh giá học sinh : GV và HS thường xuyên trao đổi ý kiến về mục tiêu và kết quả của các hoạt động. và việc đánh giá cần được thực hiện trong suốt quy trình. Nó có tính giáo dục hơn khi giáo viên tiến hành đánh giá liên tục bằng cách ghi chép lại sự tiến bộ của học sinh và chụp các bức ảnh trong suốt quy trình và sản phẩm triển lãm cuối cùng. * Ý tưởng mở rộng. Quy trình dạy học mĩ thuật: Trang trí lớp học của chúng ta giáo viên có thể xây dựng kế hoạch trang trí lớp học bằng cách tạo ra những khung cảnh học tập đầy cảm hứng trong phạm vi lớp học cùng với sự tham gia của học sinh. Mô tả các hoạt động dạy học giáo dục (Mục tiêu, nội dung, cách thức tổ chức, phương pháp, kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động của học sinh, hoạt động của giáo viên) theo tiến trình thực hiện sản phẩm dự thi. 5. Biện pháp thứ năm: Vận dụng dạy tốt quy trình vẽ theo âm nhạc ở lớp 4, lớp 5. Với sự cố gắng tìm tòi trong chuyên môn. Tìm hiểu phương pháp dạy mới của Đan Mạch để dạy tốt phân môn Vẽ theo âm nhạc trong trường tiểu học tôi nhận thấy. Sự hứng thú say mê học tập của các em học sinh được say mê hơn các em cuốn hút vào nội dung kiến thức của bài giảng. ở đây các em được thảo luận, được đưa ra những dự định ý tưởng của mình về nội dung kiến thức, được vận động, lắng nghe... Trong quá trình dạy học mĩ thuật. Tôi thấy rất thiết thực khi áp dụng quy trình vẽ theo âm nhạc vào tiết học tôi thấy thật sự cần thiết và rất quan trọng 19/28
“Môt sô bi ̣ ́ ện phap giúp h ́ ọc sinh học tốt quy trình ve theo âm nh ̃ ạc ở lớp 4, lớp 5” góp phần không nhỏ vào việc cung cấp tri thức cho học sinh cũng như tạo cảm hứng sáng tạo cho các học sinh. Bằng việc áp dụng các kỹ thuật hỗ trợ cho bài giảng như kỹ thuật lồng ghép đoạn phim hay việc chọn nhạc, chọn hình… đã làm cho bài giảng trở nên sinh động hấp dẫn hơn. Giúp các em học tập tiếp thu bài hiệu quả nhất thông qua băng đĩa, bài giảng điện tử… Trên đây tôi đưa ra một số biện pháp giúp học sinh học tốt quy trình vẽ theo âm nhạc ở lớp 4, lớp 5. Sau đây tôi xin đưa ra kế hoạch bài dạy cụ thể về chủ đề 7 lớp 4: Vũ điệu của màu sắc thể hiện cả nội dung và phương pháp tôi đã tiến hành. Minh họa bài giảng giáo án điện tử 20/28