Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến

Chia sẻ: Hoangnhanduc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:45

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến" nhằm định hướng cách tham khảo sơ đồ gợi ý kèm theo hình ảnh minh họa sinh động giúp học sinh quan sát và thực hành viết đoạn văn tốt hơn. Bồi dưỡng thái độ ứng xử có văn hóa, tinh thần trách nhiệm trong công việc, bồi dưỡng tình cảm lành mạnh, tốt đẹp thông qua nội dung bài học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến

UBND QUẬN CẦU GIẤY TRƯỜNG TIỂU HỌC NAM TRUNG YÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 2 VIẾT TỐT ĐOẠN VĂN NGẮN KHI HỌC TRỰC TUYẾN Lĩnh vực/ Môn: Tiếng Việt Cấp học: Tiểu học Tác giả: Trần Thị Tần Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Nam Trung Yên Chức vụ: Giáo viên NĂM HỌC 2021 – 2022
MỤC LỤC A.ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………1 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ................................................................................... 1 II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ......................................................................... 2 III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU............................................. 2 IV. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................... 3 V. KHẢO SÁT THỰC TIỄN ............................................................................ 3 B.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ…………………………………………………….3 I. CƠ SỞ LÍ LUẬN ............................................................................................ 3 II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN DỀ.................................................................... 4 III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN .......................................................................... 7 PHẦN 1: Nội dung chương trình Luyện viết đoạn văn lớp 2 – Học kì 1 .......... 7 PHẦN 2: Các dạng Luyện viết đoạn văn ngắn của học sinh lớp 2 - Học kì 1 .. 8 PHẦN 3: Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến............................................................................................................ 8 Dạng 1:Thực hành một số kỹ năng phục vụ học tập và đời sống hằng ngày. ... 8 a. Chuẩn bị: ........................................................................................................ 8 b. Thực hiện........................................................................................................ 9 Bước 1: Hướng dẫn học sinh xác định yêu cầu của bài tập. .............................. 9 Bước 2: Định hướng trình bày bố cục đoạn văn bằng sơ đồ gợi ý. ................... 9 Bước 3: Hướng dẫn, tổ chức cho học sinh nói theo thứ tự. ............................... 9 Bước 4: Tổ chức chữa bài, nhận xét, rút kinh nghiệm trước lớp. .................... 11 Bước 5: Tham khảo những đoạn văn. .............................................................. 11 Bước 6: Học sinh chỉnh sửa, hoàn thiện bài viết. ............................................ 12 DẠNG 2: Thực hành, rèn luyện về kỹ năng : “nói, viết” theo cách kể hoặc tả. .......................................................................................................................... 13 a.Nhận biết văn kể - văn tả ............................................................................... 13 b.Thực trạng khi dạy Luyện viết đoạn văn ngắn – Dạng bài kể và tả ............. 13 c. Cách tiến hành .............................................................................................. 14 Bước 1: Chuẩn bị ............................................................................................ 14 Bước 2. Xác định nhiệm vụ, quan sát tranh ảnh hoặc theo dõi video để trả lời câu hỏi .............................................................................................................. 14
Bước 3: Hình thành trình tự nói/viết, cách liên kết câu trong đoạn văn kể và tả .......................................................................................................................... 15 Bước 4. Chữa bài – nhận xét, đánh giá ........................................................... 18 Bước 5: Tham khảo những đoạn văn ............................................................. 20 Bước 6: Học sinh chỉnh sửa, hoàn thiện bài viết. ............................................ 20 C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 20 I. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM ........................................................................ 20 II. BÀI HỌC KINH NGHIỆM......................................................................... 22 III. KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG ........................................................................ 24 IV. KHUYẾN NGHỊ................................................................................. 24 - 25 D. PHỤ LỤC.................................................................................................. …… I. TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ II. CHƯƠNG TRÌNH LUYỆN VIẾT ĐOẠN VĂN – HỌC KÌ I – LỚP 2......... III. MINH HỌA GỢI Ý ....................................................................................... IV. THIẾT KẾ MINH HỌA ................................................................................ V. KẾT QUẢ LUYỆN VIẾT MỘT SỐ ĐOẠN VĂN NGẮN CỦA HỌC SINH.....................................................................................................................
1 A. ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Năm học 2021 – 2022, học sinh lớp 2 cả nước được học Chương trình Sách giáo khoa mới. Cùng với các môn học khác, chương trình môn Tiếng Việt được biên soạn nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trên cơ sở phát huy những kinh nghiệm đã có, đồng thời tiếp nhận những thành tựu hiện đại của việc dạy học Tiếng Việt nói chung và tiếng mẹ đẻ nói riêng. Đặc biệt trong tình hình dịch bệnh COVID 19 diễn biến phức tạp – Ngành giáo dục nước nhà đang dần chuyển đổi số để thích nghi và phát triển – Dạy và học trực tuyến giúp thầy và trò đảm bảo Tạm dừng đến trường, không dừng học! Chương trình Sách giáo khoa Tiếng Việt 2 (Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống) gồm các bài học thuộc các mảng kiến thức: Đọc (Đọc thành tiếng và Đọc hiểu); Viết (Chữ hoa và Nghe viết đoạn); Luyện tập (Mở rộng vốn từ, các dấu câu,... và Luyện viết đoạn văn). Trong đó, Luyện viết đoạn văn là phần kiến thức có yêu cầu về diễn đạt khá nhiều đối với học sinh lớp 2. Vì vậy, để đảm bảo việc tiếp nhận kiến thức thì yêu cầu tất yếu phải đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên và cách tiếp cận bài học của học sinh. Hơn thế, Luyện viết đoạn văn có vị trí đặc biệt quan trọng trong việc hoàn thiện và nâng cao các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt, đặc biệt là kỹ năng sản sinh văn học (văn bản nói và viết) cho học sinh Tiểu học, góp phần to lớn trong việc hiện đại hoá mục tiêu quan trọng bậc nhất của việc dạy – học Tiếng Việt ở Tiểu học là hình thành, phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt, vận dụng vào học tập và giao tiếp một cách đúng đắn, tự nhiên, tự tin, phù hợp với lứa tuổi. Như vậy, Luyện viết đoạn văn có tầm quan trọng đặc biệt ở bậc tiểu học. Nếu học sinh viết tốt đoạn văn, diễn đạt rõ ràng, đủ ý, hấp dẫn người đọc thì học sinh đó có điều kiện học tập tốt hơn môn Tiếng Việt nói riêng và các môn học khác nói chung. Vì vậy, việc dạy học sinh viết tốt một đoạn văn ngay từ lớp 2 chính là xây dựng cho các em một nền móng vững chắc, tạo hứng thú hơn trong việc học viết văn cũng như trong việc học tốt môn Tiếng Việt. Qua đó cũng rèn “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
2 cho các em sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nên nhân cách của con người thời đại mới. Là giáo viên đang trực tiếp giảng dạy lớp 2, cũng là năm đầu tiên áp dụng chương trình Sách giáo khoa mới, tôi nhận thức được tầm quan trọng của phần Luyện viết đoạn văn đối với học sinh lớp 2 - đặc biệt hơn nữa khi học sinh phải học trực tuyến ngay từ đàu năm học. Chính vì vậy, tôi mạnh dạn đưa ra để cùng trao đổi với đồng nghiệp, hi vọng sẽ góp một phần nhỏ bé của mình đem lại kết quả khả quan, nâng cao chất lượng viết đoạn văn ngắn cho học sinh lớp 2. Đây là lí do tôi chọn đề tài : “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến”. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Qua sáng kiến kinh nghiệm này, giúp học sinh: - Định hướng cách tham khảo sơ đồ gợi ý kèm theo hình ảnh minh họa sinh động giúp học sinh quan sát và thực hành viết đoạn văn tốt hơn. Hình thành và phát triển cho học sinh các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt (nghe, nói, đọc, viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động phù hợp với lứa tuổi. Qua đó góp phần nâng cao chất lượng dạy – học môn Tiếng Việt nói riêng và môn học khác nói chung. - Bồi dưỡng thái độ ứng xử có văn hóa, tinh thần trách nhiệm trong công việc, bồi dưỡng tình cảm lành mạnh, tốt đẹp thông qua nội dung bài học. III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Đối tượng nghiên cứu : Học sinh lớp 2 - Phạm vi nghiên cứu : Học kì 1 – Sách Tiếng Việt lớp 2 - Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống. “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
3 IV. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Đọc Sách giáo khoa, Sách giáo viên, tài liệu có liên quan đến nội dung nghiên cứu trong đề tài. 2. Phương pháp quan sát, phương pháp điều tra: Tìm hiểu thực trạng của việc dạy Luyện viết đoạn văn ngắn cho học sinh lớp 2. 3. Phương pháp thực nghiệm: Kiểm tra tính khả thi của việc ứng dụng kinh nghiệm giảng dạy, hướng dẫn học sinh Luyện viết đoạn văn ngắn. V. KHẢO SÁT THỰC TIỄN Qua thời gian nhận lớp, thực hiện dạy và tìm hiểu năng lực viết đoạn văn ngắn của học sinh lớp 2, nhận biết được việc học sinh Luyện viết đoạn văn ngắn gặp nhiều khó khăn. Tuần thứ 4 của học kì 1, tôi tiến hành khảo sát chất lượng viết đoạn văn ngắn của học sinh lớp 2A. * Đề bài: Viết đoạn văn kể một hoạt động thể thao hoặc trò chơi – Tuần 4. * Kết quả : Tổng số học sinh Kết quả khảo sát tham gia khảo sát Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ 54 học sinh 5 9,3 10 18,5 39 72,2 * Từ kết quả khảo sát thu được và thực tế giảng dạy trực tuyến cùng những trải nghiệm bằng các tiết dạy TRỰC TUYẾN, tôi nhận thấy bản thân cần thay đổi tích cực hơn nữa để giúp học sinh cải thiện kĩ năng viết đoạn văn ngắn hiệu quả hơn. B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ LÍ LUẬN Với đặc điểm tình hình năm học 2021 – 2022, dịch bệnh COVID 19 diễn biến phức tạp, học sinh phải học trực tuyến ngay từ đầu năm học, gây không ít “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
4 khó khăn cho việc truyền tải kiến thức của giáo viên, việc tiếp thu bài học của học sinh – đặc biệt với đối tượng học sinh nhỏ lớp 1 - 2. Điều đó cũng đòi hỏi người giáo viên phải sáng tạo, phải thật kiên trì và nhẫn nại, đổi mới triệt để phương pháp, hình thức tổ chức dạy học nhằm giúp học sinh nắm bắt kiến thức qua kênh trực tuyến và nhận thức được tầm quan trọng của môn học, dần yêu thích môn học. Việc học sinh học tập và vận dụng kiến thức vào cuộc sống hiệu quả là vấn đề nan giải mà nội dung Chương trình Sách giáo khoa mới đã phần nào giải quyết được điều đó - Kiến thức học sinh học tập gắn liền với đời sống thực tế, phù hợp với lứa tuổi học sinh lớp 2. Phần kiến thức Luyện viết đoạn văn có tính chất thực hành, toàn diện, tổng hợp và sáng tạo, sử dụng toàn bộ các kỹ năng được hình thành và phát triển do nhiều phân môn khác của môn Tiếng Việt đảm nhiệm (kỹ năng đọc, nghe nói, viết chữ, viết chính tả, dùng từ đặt câu..). Bên cạnh đó, nó đòi hỏi học sinh huy động vốn kiến thức nhiều mặt (Từ hiểu biết về cuộc sống đến tri thức về văn học, khoa học thường thức...) có liên quan đến đề bài. Hơn thế, nó còn là sản phẩm tổng hợp của vốn sống, vốn văn học, năng lực tư duy, năng lực giao tiếp, sự thành thạo trong việc sử dụng ngôn ngữ, sự sáng tạo của cá nhân học sinh. Qua phần kiến thức Luyện viết đoạn văn ta sẽ thấy được kĩ năng sử dụng Tiếng Việt, những tri thức và hiểu biết về cuộc sống của học sinh. Đồng thời, học tốt viết đoạn văn chính là cơ sở, là nền tảng để học tốt các môn học khác nhằm thực hiện đúng mục tiêu mà Đảng ta đã đề ra nhằm đào tạo con người thời kì chuyển đổi số. II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN DỀ 1. Về phía giáo viên: Người giáo viên có vai trò rất quan trọng và ảnh hưởng vô cùng to lớn đối với học sinh vì họ là những người định hướng, tổ chức các hoạt động học tập của học sinh – Đặc biệt trong bối cảnh dạy học sinh TRỰC TUYẾN. Chính vì “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
5 thế bản thân mỗi người giáo viên đã : - Luôn học hỏi đồng nghiệp và tự học để nâng cao trình độ chuyên môn, ứng dụng công nghệ thông tin của bản thân để vận dụng vào bài giảng một cách linh động, sáng tạo. - Đầu tư công phu, kĩ càng bài dạy trước khi lên lớp. - Đưa bài giảng điện tử và tranh ảnh, video,… vào giảng dạy phù hợp với nội dung từng bài học. - Hết sức nhạy bén và ứng xử kịp thời các tình huống phát sinh khi giảng dạy bằng cách chú ý lắng nghe ý kiến của học sinh khi các em phát biểu để tìm ra ưu khuyết điểm chính của các em, sau đó nhận xét sửa chữa, góp ý đánh giá. - Mỗi người giáo viên đã thay đổi nhiều hình thức học tập để tạo cơ hội cho nhiều học sinh cùng được tham gia trình bày ý kiến của mình, như: + Tổ chức học chung toàn lớp. + Tổ chức học theo nhóm (tổ chức lớp thành nhiều nhóm, các nhóm cùng đóng vai, trao đổi bàn bạc để thực hiện nội dung bài học). + Tổ chức để từng cá nhân làm việc độc lập nhằm thực hiện nhiệm vụ học tập. + Đặc biệt quan tâm việc hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài trước, gửi bài cho giáo viên kiểm tra để trong tiết học giáo viên hướng dẫn cả lớp nhận xét, rút kinh nghiệm,… Bên cạnh những việc đã làm được, giáo viên cũng cần điều chỉnh một số điểm trong khi dạy học sinh Luyện viết đoạn văn ngắn: + Đôi lúc còn lúng túng khi vận dụng phương pháp dạy Luyện viết đoạn văn: Lập dàn bài theo khuôn mẫu dẫn đến bài làm của học sinh giống nhau về ý tưởng, nội dung, không hấp dẫn học sinh. + Chưa rèn được cho học sinh có thói quen đọc các bài văn mẫu, văn hay từ đó rút ra ý hay, chưa khuyến khích được sự sáng tạo và óc tưởng tượng phong phú của học sinh. + Đôi lúc chưa linh động sáng tạo khi tổ chức các giờ dạy trên lớp, hình thức tổ chức dạy học đơn điệu: giáo viên hỏi - học sinh trả lời, chỉ những em khá “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
6 giỏi mới có thể tham gia trả lời còn những học sinh nhút nhát thì cảm thấy ngại nếu bị gọi phát biểu ý kiến. Từ đó, học sinh cảm thấy nhàm chán, mất hứng thú học tập,… *Việc học tập, ứng dụng các phần mềm công nghệ mới vào giảng dạy hoặc hỗ trợ việc học tập, kiểm tra đánh giá trong dạy học trực tuyến như Azota; Padlet; Classdojo; Quiizzi; Canva; Classpoint; Google form;… còn nhiều bỡ ngỡ: 2. Về phía học sinh Với quan điểm tích hợp nội dung chương trình, các mảng kiến thức trong sách Tiếng Việt được viết xoay quanh các chủ điểm (Em lớn lên từng ngày, Đi học vui sao, Niềm vui tuổi thơ,..) gần gũi, phù hợp với lứa tuổi học sinh, giúp cho học sinh phát triển được kĩ năng lời nói, mở rộng hiểu biết của các em về con người, thiên nhiên, đất nước. Do vậy việc viết đoạn văn, học sinh đã có một số thuận lợi như sau: + Đối với từng chủ điểm, thông qua các bài học, học sinh đã có những hiểu biết về sự vật và đã được cung cấp một số vốn từ nhất định liên quan đến sự vật cần nói đến. Được cung cấp một số mẫu câu, cách sử dụng dấu câu,… + Hơn thế, qua các bài Đọc, Viết, Nói và Nghe,… giúp cho học sinh có tình cảm với các nhân vật trong bài đọc, câu chuyện,... Học được cách sử dụng hình ảnh, cách đặt câu, cách diễn đạt ý khi trả lời câu hỏi... + Các sự vật được yêu cầu kể, tả đều gần gũi đối với học sinh. + Học sinh đã được trả lời các câu hỏi gợi ý, bước đầu giúp các em nắm được trình tự viết của đoạn văn ngắn. Bên cạnh đó, trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy học sinh thường gặp một số khó khăn khi Luyện viết đoạn văn ngắn: + Chưa xác định đúng yêu cầu đề bài nên khi viết, đoạn văn chưa đúng trọng tâm. + Chưa nắm được trình tự viết, trình bày một đoạn văn; Viết câu chưa đúng; Sử dụng từ ngữ chưa chính xác, dấu câu chưa chuẩn; Thường viết giống “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
7 như văn nói - nghĩ gì viết đó, không dựa vào gợi ý nên đoạn văn viết sơ sài, thiếu ý; Khi kể (tả) còn diễn đạt lộn xộn, khó liên kết các câu đơn lẻ thành một đoạn văn ngắn liền mạch,... + Một số lỗi viết lan man, diễn đạt lủng củng, trình bày ý lộn xộn, thiếu tự nhiên, sai chính tả, trình bày từng câu riêng biệt như trả lời câu hỏi … + Hơn thế nữa, một số em thiếu tự tin nhờ phụ huynh hướng dẫn hoặc dựa văn mẫu khiến đoạn văn không tự nhiên, không thể hiện được nét riêng, cá nhân của học sinh trong đoạn viết.... * Ngoài ra, việc học sinh còn nhỏ, phụ thuộc nhiều vào bố mẹ việc chụp và gửi bài cho cô giáo, tương tác với giáo viên qua các thiết bị điện tử trong quá trình tự học cũng như lắng nghe rút kinh nghiệm của cô về đoạn văn mình chuẩn bị hay giải đáp vướng mắc trong quá trình chuẩn bị bài,…cũng là hạn chế khi học sinh lớp 2 tham gia học trực tuyến. Từ những thuận lợi và khó khăn trên – Câu hỏi luôn đặt ra trong tôi là làm thế nào để khắc phục thực trạng trên? Bản thân tôi, sau nhiều lần thực nghiệm tại lớp mình và dự giờ đồng nghiệp đã rút ra một số giải pháp nhằm giúp học sinh lớp 2 luyện viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến. III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN PHẦN 1: Nội dung chương trình Luyện viết đoạn văn lớp 2 – Học kì 1 Trước tiên, giáo viên cần nghiên cứu kĩ nội dung chương trình cũng như ý tưởng thiết kế bài học theo các chủ đề, mảng kiến thức của nhóm tác giả viết sách; Liên kết ý tưởng kết nối từ lớp 1 lên lớp 2; …từ đó có cái nhìn tổng quan về môn học và mảng kiến thức Luyện viết đoạn văn ngắn của học sinh lớp 2 cần đạt để hướng dẫn học sinh một cách hiệu quả nhất. Chương trình Luyện tập – Luyện viết đoạn văn của học sinh lớp 2 – Học kì 1 được xây dựng mỗi tuần 01 bài. ( Minh họa – Phụ lục II) “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
8 PHẦN 2: Các dạng luyện viết đoạn văn ngắn của học sinh lớp 2 - Học kì 1 *Dạng bài 1. Thực hành về một số kỹ năng phục vụ học tập và đời sống hằng ngày: Ví dụ: Viết đoạn văn giới thiệu bản thân - Tuần 1; Viết tin nhắn - Tuần 17. *Dạng bài 2. Thực hành, rèn luyện về kỹ năng diễn đạt (nói, viết): Ví dụ: Kể ngắn về một việc thường làm (ở nhà, ở trường); Kể - tả về đồ chơi, đồ dùng học tập,… PHẦN 3: Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến. Dạng 1:Thực hành một số kỹ năng phục vụ học tập và đời sống hằng ngày. a. Chuẩn bị: Đây là khâu quan trọng tôi đã hướng dẫn và đồng hành cùng học sinh ngay từ đầu năm học nhằm nâng cao hiệu quả viết đoạn văn ngắn cho học sinh – Đặc biệt khi thực hiện dạy học TRỰC TUYẾN. - Giáo viên: Chuẩn bị hệ thống câu hỏi gợi ý, sơ đồ định hướng cách trình bày nội dung đoạn viết, cách liên kết câu, chuyển ý,..hoặc một số lưu ý khi viết đoạn văn,... (Thiết kế sơ đồ gợi ý hấp dẫn, gây hứng thú cho học sinh) và gửi trước từ 2 - 3 ngày cho học sinh chuẩn bị. + Thống nhất với phụ huynh việc hỗ trợ con tham khảo tài liệu, chụp và gửi bài đúng thời gian,... + Hình thức gửi tài liệu tham khảo của giáo viên: Zalo; Padlet; Azota,... ( Minh họa 1a, 1b, 1c – Phụ lục III) - Học sinh: Chuẩn bị thông tin dựa vào hệ thống câu hỏi giáo viên gợi ý => Viết nháp đoạn văn theo trình tự sơ đồ và gợi ý => Tham khảo ý tưởng của người thân để hoàn thiện đoạn văn => Gửi cho giáo viên trước buổi học để giáo viên lựa chọn giới thiệu trước lớp/ tham khảo để lưu ý cho các bạn khác những lỗi phổ biến khi viết đoạn văn. “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
9 + Hình thức gửi bài của học sinh: Zalo; Azota; Padlet; ... b. Thực hiện Bước 1: Hướng dẫn học sinh xác định yêu cầu của bài tập. Giáo viên thường dùng câu hỏi: + Bài tập yêu cầu làm gì? + Nói gì? Nói với ai ? + Nói để làm gì? + Thái độ, tình cảm thể hiện như thế nào? Bước 2: Định hướng trình bày bố cục đoạn văn bằng sơ đồ gợi ý. ( Minh họa 2 - Phụ lục III) Bước 3: Hướng dẫn, tổ chức cho học sinh nói theo thứ tự. Giáo viên Lưu ý học sinh ghi nhớ thứ tự diễn đạt ý, cách liên kết, chuyển ý, ...và cách nhận xét đánh giá. (Minh họa 3 - Phụ lục III) - Căn cứ tình huống giao tiếp được đặt ra trong đề bài. Giáo viên tổ chức cho nói theo từng bước gợi ý trong sơ đồ (theo năng lực: từng câu hoặc từng phần) kết hợp ghi chú cách liên kết, chuyển ý, ... - Có thể chia lớp thành các nhóm nhỏ để luyện tập. Mỗi nhóm nhỏ hoạt động dưới hình thức trò chơi sắm vai (Học sinh sắm vai là học sinh mới chuyển vào lớp muốn giới thiệu về mình; các bạn khác sắm vai học sinh lớp cũ lắng nghe kết hợp nói lời đáp lại lời giới thiệu) + góp ý về nội dung dựa vào gợi ý nhận xét đánh giá. *Lưu ý: Trong khi học sinh thực hành, giáo viên tạo không khí hào hứng, tôn trọng học sinh, kích thích học sinh muốn nói, mạnh dạn nói bằng những lời động viên khen ngợi. “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
10 + Sử dụng câu hỏi gợi mở để dẫn dắt học sinh nói khi các em gặp khó khăn. + Chú trọng rèn học sinh diễn đạt đúng, đủ, rõ ý bằng lời văn tự nhiên, chân thành, giàu cảm xúc. + Khi học sinh diễn đạt cần phải thể hiện nét mặt, ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ... để làm tăng sức biểu cảm của lời nói. + Định hướng cho học sinh khác nghe và nhận xét kết quả trình bày của bạn về nội dung nói, về cách thể hiện nội dung đó để học sinh thấy rõ ưu khuyết điểm. **Đối với bài VIẾT TIN NHẮN, ngoài việc trình bày đủ ý theo bố cục: Thời gian => lời xưng hô với người nhận tin => nội dung tin => kí tên, giáo viên cần lưu ý học sinh: + Diễn đạt ngắn gọn, rõ ý nhất có thể + Đặt tin nhắn ở vị trí dễ nhìn nhất. *Ví dụ bài 2 – Tuần 17: Ông qua nhà đưa em đi mua sách. Lúc đó, bố mẹ đi vắng. Em hãy viết tin nhắn cho bố mẹ yên tâm. + Hướng dẫn gợi ý phân tích mẫu; rút ra kết luận về cách viết tin nhắn. (Minh họa 4 - Phụ lục III) + Hình thành bố cục - cách trình bày một tin nhắn. *Gợi ý: Thời gian (giờ - phút/ giờ - thứ) 4 giờ chiều! (16 giờ – Thứ ...) Lời xưng hô Bố mẹ yêu quý! (với người nhận tin nhắn) Nội dung tin Ông dẫn con đi mua sách. Mua sách (Nêu ngắn gọn thông tin cần báo xong con sẽ về ạ. Bố mẹ đừng lo lắng nhé. cho người nhận tin) Kí tên ( tên người viết tin nhắn) Con gái Bảo An “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
11 + Hoàn thiện tin nhắn. (Minh họa 5 - Phụ lục III) Bước 4: Tổ chức chữa bài, nhận xét, rút kinh nghiệm trước lớp. - Giáo viên giao nhiệm vụ + đưa tiêu chí đánh giá. - Học sinh trình bày – ưu tiên các đối tượng khác nhau. - Học sinh đánh giá, rút kinh nghiệm: + Bạn đã đóng đúng vai chưa? + Nội dung bạn trình bày đã đúng yêu cầu và đạt mục đích đề ra chưa? + Cách diễn đạt của bạn đã đúng trọng tâm? Đủ ý chưa? (mở đầu, kết thúc cuộc gặp, cách trò chuyện, cách xưng hô...). + Cách dùng từ ngữ, diễn đạt ngữ điệu, thể hiện được nét mặt, ánh mắt chỗ nào cần học tập và cần góp ý? - Qua đó giáo viên khắc sâu các ý cần thể hiện; trình tự diễn đạt; cách liên kết và chuyển ý; khi nói cần thể hiện cảm xúc + cử chỉ + điệu bộ, ...phù hợp với nội dung thể hiện. Bước 5: Tham khảo những đoạn văn. Việc chữa bài và tổng hợp những bài học sinh gửi trước buổi học đã giúp giáo viên có thêm các giải pháp để điều chỉnh kịp thời phương pháp, hình thức tổ chức dạy học cũng như khen thưởng động viên giúp học sinh hứng thú và rèn luyện nghiêm túc hơn, thích luyện viết đoạn văn để thể hiện mình hơn. *Cụ thể: Ở bước này giáo viên có thể lựa chọn nhiều hình thức như: + Gửi đường link Padlet cho học sinh vào đọc +Học sinh bình chọn/ tặng sao và bày tỏ ý kiến về các đoạn văn các bạn viết (được giáo viên lựa chọn => đưa lên) + Hoặc giáo viên chiếu bài cho học sinh đọc => đánh giá trực tiếp, ... “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
12 Sau khi chữa bài, giáo viên giới thiệu những đoạn văn hay của những học sinh trong lớp (chuẩn bị và gửi trước cho giáo viên) để các em tham khảo, từ đó các em nhận thấy: + Cách trình bày một đoạn văn? + Nội dung đoạn văn diễn đạt mạch lạc, hay ở chỗ nào? + Cách dùng từ, ngắt câu, liên kết hay chuyển ý liền mạch thế nào? Hơn thế, từ sự khác nhau về cách diễn đạt trong cùng một đề tài để các em hiểu rằng những bài làm thể hiện suy nghĩ độc lập của cá nhân luôn được khích lệ và tôn trọng. Cách tặng khen khích lệ những học sinh gửi bài cho giáo viên trước buổi học bằng các hình thức: + Cộng điểm thưởng trong Classdo Jo; + Tặng huy hiệu: Cô bé chăm chỉ/ Cậu bé thông minh/ Cô bé sáng tạo,…=> nhắn tin khen để phụ huynh kết hợp động viên con kịp thời,… (Minh họa 6a, 6b, 6c – Phụ lục III) Bước 6: Học sinh chỉnh sửa, hoàn thiện bài viết. Đây là bước đặc biệt quan trọng, giúp khơi dậy cho học sinh ý thức tự học, niềm yêu thích viết văn,... từ đó các em có ý thức trau chuốt câu từ, hình ảnh để có đoạn văn đúng yêu cầu và sáng tạo. Để khuyến khích học sinh hoàn thiện đoạn văn với ý thức tự giác cao, sau khi học sinh gửi bài trên Azota, giáo viên nhận xét đánh giá rồi một lần nữa => lựa chọn những đoạn văn hay gửi lên Padlet => học sinh vào đọc tham khảo + bình luận + đánh giá (bằng cách tặng từ 1 đến 5 sao) cho đoạn văn thấy ấn tượng/ hay/...=> Sau mỗi tuần giáo viên tổng hợp những đoạn văn được bình chọn nhiều sao tặng thưởng: Điểm trong Classdo Jo/ huy hiệu/, ... Nhờ đó mà học sinh rất nghiêm túc chỉnh sửa và viết bài cẩn thận trước khi nộp bài chính thức. (Minh họa 6... + 7 – Phụ lục III) “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
13 DẠNG 2: Thực hành, rèn luyện về kỹ năng : “nói, viết” theo cách kể hoặc tả. a.Nhận biết văn kể - văn tả Văn tả Văn kể - Là dạng bài văn nhằm tái hiện - Là dạng bài văn trình bày diễn biến, hình ảnh của sự vật, hiện tượng, kết quả của sự vật sự việc gồm nhân phong cảnh, sự việc nhằm làm cho vật và cốt truyện (yếu tố quan trọng). người đọc, người nghe hiểu được. - Ví dụ: Tả đồ chơi, tả đồ dùng học - Ví dụ: Kể về một việc người thân đã tập, ... làm cho em, kể về một hoạt động em tham gia cùng bạn,... Khi học sinh nhận biết được thế nào là văn kể, văn tả, phân biệt rõ đặc điểm của các đối tượng sẽ giúp các em tránh được những nhầm lẫn khi viết văn cũng như không ảnh hưởng đến chất lượng bài viết của các em. b.Thực trạng khi dạy Luyện viết đoạn văn ngắn – Dạng bài kể và tả Chương trình Luyện viết đoạn văn học kì 1 lớp 2 – bộ Sách giáo khoa Kết nối tri thức với cuộc sống đặc biệt chú trọng thể loại bài viết đoạn văn ngắn: + Dạng bài viết đoạn văn kể + Dạng bài viết đoạn văn tả Đây là một dạng bài văn khó đối với học sinh lớp 2. Ở lớp 1 các em mới chỉ tìm từ, dùng từ đặt câu nên việc sử dụng từ ngữ trong bài văn còn rất hạn chế. Ngay từ đầu năm lớp 2, các em đã được làm quen với đoạn văn và được rèn kĩ năng viết đoạn văn từ 3 đến 5 câu. Trong quá trình hướng dẫn học sinh làm bài, tôi nhận thấy các em còn lúng túng, nhiều học sinh diễn đạt khá vụng về, thậm chí chưa biết ngắt câu, chưa biết dùng từ phù hợp, ... “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
14 c. Cách tiến hành Bước 1: Chuẩn bị (Bước giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài ở nhà) - Giáo viên chuẩn bị và gửi: + Tranh ảnh, video,… để học sinh quan sát/ …; + Sơ đồ gợi ý giúp học sinh định hướng quan sát + nắm bắt trình tự kể (tả); cách liên kết câu; … - Hình thức gửi bài: Zalo; Padlet;… (Minh họa 8a,8b,8c,8d - Phụ lục III) *Lưu ý khi hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài trước: + Thiết kế sáng tạo, dễ hiểu, hấp dẫn học sinh + Cung cấp vốn từ ngữ cho học sinh bám sát theo các chủ điểm + Khuyến khích học sinh làm giàu vốn từ thông qua các kênh: sách, truyện, … đã được giáo viên chọn lọc giới thiệu cho các em, giúp các em có thêm hiểu biết về sự vật, hiện tượng liên quan chủ điểm đó. + Giáo viên chuẩn bị kĩ phần câu hỏi theo gợi ý của sách giáo khoa (hoặc gợi ý là sơ đồ tư duy của giáo viên,…) + Khuyến khích học sinh trả lời theo suy nghĩ về từng gợi ý . + Gợi ý học sinh sử dụng các mẫu câu đã học (Câu giới thiệu, câu nêu hoạt động, câu nếu đặc điểm) hoặc các câu có sử dụng biện pháp so sánh, nhân hóa hay sử dụng 2 hay nhiều từ ngữ chỉ đặc điểm, hoạt động để kể/tả. + Gửi bài chuẩn bị trước buổi học cho giáo viên trên Zalo/ Padlet/ Azota/… (Minh họa 9a,9b, 9c– Phụ lục III) Bước 2. Xác định nhiệm vụ, quan sát tranh ảnh hoặc theo dõi video để trả lời câu hỏi (Từ bước 2 thực hiện trên lớp - Minh họa thiết kế hoạt động dạy học – Phụ lục IV) “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
15 a. Vai trò quan trọng của kỹ năng quan sát đối với học sinh khi luyện viết văn: Học sinh sử dụng biện pháp quan sát trên lớp theo gợi ý, hướng dẫn của giáo viên hoặc tự quan sát khi chuẩn bị bài ở nhà => Giáo viên hướng dẫn học sinh khai thác kỹ tranh ảnh, hình ảnh, tập trung quan sát đặc điểm nổi bật của đối tượng, mục đích là giúp học sinh tránh được kiểu kể (tả) theo cách liệt kê. Bên cạnh đó, tôi cũng hướng dẫn học sinh cách quan sát bằng các giác quan để cảm nhận một cách có cảm xúc về sự vật. b. Giao nhiệm vụ quan sát - Đưa tranh/ảnh/video yêu cầu học sinh quan sát và trả lời câu hỏi. - Thường là hệ thống câu hỏi: + Quan sát tranh/ảnh/video và cho biết: + Nội dung tranh/ảnh/video nói về điều gì?... Bước 3: Hình thành trình tự nói/viết, cách liên kết câu trong đoạn văn kể và tả (Minh họa 10 - Phụ lục III) Thông qua phương pháp quan sát, giáo viên rèn cho học sinh kỹ năng nói, trình bày miệng bài nói, trước khi làm bài viết (Phương pháp thực hành giao tiếp). Trên cơ sở đó, giáo viên điều chỉnh giúp học sinh hoàn thiện bài viết. Với phương pháp này, tôi thường tổ chức cho học sinh luyện nói cá nhân - luyện nói trong nhóm dựa trên sơ đồ có sẵn hệ thống câu hỏi gợi ý làm bài và đánh giá. (Học sinh có thể kết nhóm theo ý thích để có sự thoải mái, tự nhiên, tự tin khi tham gia làm việc nhóm .) *Lưu ý: Để tránh tình trạng học sinh không làm được bài hoặc viết lan man quá nhiều câu dẫn đến lạc đề, giáo viên giúp học sinh cần biết làm như thế nào để viết được một đoạn văn và cần phải viết những gì trong đoạn văn ấy. *Giúp học sinh có một hệ thống câu hỏi gợi ý rõ ràng: Trong chương trình, hầu hết các đoạn văn đều có câu hỏi gợi ý rõ ràng, “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
16 đầy đủ. Các em có thể chuẩn bị trước khi lên lớp. Đối với những bài không có câu hỏi gợi ý, giáo viên soạn, cung cấp cho các em tham khảo: thể hiện bằng sơ đồ gợi ý sáng tạo, hẫp dẫn hay cho các em quan sát một số bức tranh, video liên quan đến bài dạy để các em có thêm vốn từ ngữ, cảm xúc giúp viết đoạn thêm sinh động, sáng tạo. *Hướng dẫn học sinh viết đoạn văn trên cơ sở các câu hỏi gợi ý: + Hướng dẫn học sinh làm miệng, trả lời miệng từng câu hỏi. Gợi ý cho học sinh trả lời bằng nhiều ý kiến khác nhau. + Nhận xét, sửa chữa những câu trả lời chưa đúng; cung cấp và gợi ý để các em có thể chọn từ đồng nghĩa thay thế cho từ cũ, có thể hướng dẫn mẫu các câu văn có hình ảnh nhân hóa hoặc so sánh để bài văn sinh động hơn (Khuyến khích học sinh tập vận dụng, không bắt buộc các em thực hiện vì đây là phần kiến thức chưa học Giáo viên hướng dẫn mẫu và cung cấp các câu so sánh, cách nhân hóa nhưng không đưa những thuật ngữ này ra với đối tượng học sinh lớp 2). + Hướng dẫn học sinh sắp xếp các câu trả lời đó theo một trật tự hợp lý để hoàn chỉnh bài làm miệng. => Cho một số học sinh làm miệng từng phần => cả bài. Sau đó hướng dẫn học sinh viết liền mạch các câu trả lời thành một đoạn văn. => Giới thiệu những đoạn văn hay của học sinh (được chuẩn bị và gửi trước cho giáo viên) nhằm khích lệ tinh thần học tập của học sinh. *Cụ thể: - Viết câu mở đầu: Giới thiệu đối tượng cần viết. (Diễn đạt bằng 1 - 2 câu ) - Phát triển đoạn văn: Kể về đối tượng: Có thể dựa theo gợi ý , mỗi gợi ý có thể diễn đạt 2 đến 3 câu tùy theo năng lực học sinh. - Câu kết thúc: Có thể viết một câu, thường là nói về tình cảm, suy nghĩ, mong ước của em về đối tượng được nêu trong bài hoặc nêu ý nghĩa, ích lợi của đối tượng đó đối với cuộc sống, với mọi người,... *Minh họa ví dụ: “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”
17 Đề bài: Viết 3 - 4 câu kể về hoạt động em tham gia cùng các bạn. Câu mở đầu: Giờ ra chơi, em cùng các bạn trong lớp - Giới thiệu về 1 hoạt động xuống sân trường chơi đá cầu. em tham gia cùng các bạn. Các câu phát triển: Đầu tiên chúng em chia thành từng nhóm ba - Em và các bạn làm những đến năm bạn cùng chơi. Quả cầu được chuyển việc gì? từ chân bạn này qua chân bạn khác thật khéo - Kết quả của việc đó ra sao? léo, nhịp nhàng. Kết thúc trò chơi, bạn nào bạn nấy đều rất vui vẻ. Câu kết thúc: Em rất vui khi được chơi đá cầu cùng các bạn. - Sau khi tham gia hoạt động đó em cảm thấy thế nào? Giáo viên cần giúp cho học sinh hiểu có nhiều cách diễn đạt để bài làm của các em được phong phú, tránh tình trạng dạy học sinh làm theo văn mẫu. Cần chủ động hình thành kỹ năng viết đoạn văn theo từng bước ở từng thời điểm thích hợp. Không nên áp đặt và đòi hỏi các em phải thể hiện được ngay những kỹ năng mới được hình thành. Trong quá trình giảng dạy, giáo viên phải kiên nhẫn, luôn tái hiện và lặp lại kiến thức cho học sinh trong suốt quá trình học, giúp học sinh có được nền móng tốt cho việc Luyện viết văn ở các lớp trên. *Lưu ý: + Vì học sinh khó có thể tổng hợp các câu trả lời thành một đoạn văn nếu như các em nghe giảng và trả lời qua tất cả các câu hỏi gợi ý thì khi sắp xếp sẽ rất khó viết lại đầy đủ nên giáo viên cần hướng dẫn học sinh ghi nhanh câu trả lời ra nháp. + Đối với từng câu hỏi gợi ý, ngoài việc cho học sinh trả lời giáo viên cần cung cấp thêm vốn từ ngữ, cách diễn đạt khác hay hơn để gợi ý, định hướng học sinh tham khảo học tập. “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 2 viết tốt đoạn văn ngắn khi học trực tuyến.”