Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Chia sẻ: Tomjerry004 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm giúp học sinh hát đúng, tập hát diễn cảm và bước đầu tập luyện một số kĩ năng đọc nhạc, giúp các em hiểu biết về một số tác giả, tác phẩm tiêu biểu và một vài sinh hoạt âm nhạc trong đời sống xã hội, cung cấp cho các em thêm một số kiến thức mang tính văn hoá âm nhạc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập –Tự do Hạnh phúc SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 5 HỌC TỐT MÔN ÂM NHẠC Quang Binh, ngày 20 tháng 2 năm 2019 ̉ ̀
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập –Tự do Hạnh phúc SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 5 HỌC TỐT MÔN ÂM NHẠC Họ và tên: Ngô Thị Lan Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Thái Thủy
Quảng Bình, ngày 20 tháng 2 năm 2019
1. PHẦN MỞ ĐẦU: 1.1. Lý do chọn đề tài: Giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được trong mục đích giáo dục hiện nay của chúng ta, là đào tạo những con người phát triển toàn diện. Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết làm đẹp cho cuộc sống. Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật. Trong đó có môn Âm nhạc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ, đặc biệt là ở bậc Tiểu học, thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức ban đầu về ca hát, về kiến thức Âm nhạc, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển toàn diện hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn học khác. Môn học Âm nhạc trong trường Tiểu học không nhằm đào tạo những người làm nghề âm nhạc, những diễn viên, những nhạc sĩ, ca sĩ…mà chính là qua môn học để tác động vào đời sống tinh thần của các em góp phần cùng với môn học khác thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường cũng như mục tiêu của bậc học. Giáo dục Âm nhạc nhằm giáo dục học sinh phát triển toàn diện, không những nâng cao hiểu biết về kiến thức văn hoá mà còn phát huy năng lực cảm thụ âm nhạc, làm cho đời sống tinh thần thêm phong phú, lành mạnh tạo điều kiện để các em bộc lộ và phát triển năng khiếu, góp phần phát triển toàn diện và hài hòa về tính cách cho các em.
Đặc biệt giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường phổ thông là một trong bốn mặt giáo dục quan trọng nhất: Đức Trí Thể Mĩ. Cái đẹp trong nghệ thuật âm nhạc xuất phát từ tác phẩm, từ nghệ thuật trình diễn tạo nên những hình tượng âm nhạc có tác dụng truyền cảm mạnh mẽ làm rung động lòng người, hướng con người tới Chân Thiện Mĩ… Xuất phát từ đặc trưng bộ môn thuộc phạm trù nghệ thuật đòi hỏi sự hứng thú cao. Xuất phát từ yêu cầu của việc đổi mới phương pháp là phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Có như vậy các em mới có điều kiện khắc phục khó khăn tiếp nhận kiến thức mới. Xuất phát từ tâm lý lứa tuổi học sinh Tiểu học là lứa tuổi hiếu động ham thích ca hát. Nếu giáo viên gây được hứng thú trong bài dạy sẽ tạo cho học sinh sự phấn chấn, hào hứng để tiếp thu bài học một cách có hiệu quả. Từ thực tiễn giảng dạy cũng như việc học của học sinh, trong nhiều năm qua thầy và trò gặp không ít khó khăn trong quá trình dạy học và đã co nhiêu c ́ ̀ ố gắn để nâng cao chất lượng dạyhọc, và điều quan trọng nhất mà tôi tâm huyết đó là nếu giáo viên tạo được hứng thú trong giảng dạy và học tập sẽ giúp cho học sinh say sưa hơn trong quá trình học tập và sẽ đem lại kết quả học tập cao hơn. Từ những lý do nói trên, bản thân tôi nhận thấy việc gây hứng thú cho học sinh trong học tập môn Âm nhạc là một trong những giải pháp hết sức quan trọng góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Với tư cách là một giáo viên giảng dạy bộ môn Âm nhạc ở bậc học Tiểu học, qua thực tế giảng dạy, qua trao đổi tiếp xúc với đồng nghiệp, qua các đợt tập huấn, bản thân tôi đã rút ra một số phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng dạy và học cho thầy và trò trong chương trình giảng dạy bộ môn Âm nhạc lớp 5. Vì vậy, tôi
chọn nghiên cứu sáng kiến: “Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 5 học tốt môn Âm nhạc”. 1.2. Điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm: Xuất phát từ vị trí và tầm quan trọng của việc dạy học môn Âm nhạc ở lớp 5, đồng thời sau khi nắm bắt được những ưu điểm và hạn chế của phương pháp dạy học cũ trước đây, đề tài tôi lựa chọn với mong muốn đóng góp vào việc nâng cao "phương pháp dạy và học môn Âm nhạc ở Lớp 5" sao cho đạt hiệu quả tốt nhất, đáp ứng mục tiêu giáo dục, nâng cao chất lượng học tập và giúp học sinh thêm yêu thích môn Âm nhạc. Giúp giáo viên có những phương pháp dạy học hiệu quả nhất để phát huy tính sáng tạo của học sinh. Học sinh tiếp thu bài một cách chủ động trong mọi tình huống sư phạm. Học sinh thực hiện yêu cầu bài học sáng tạo, khoa học không bị gò bó nhồi nhét. Học sinh tự tin khi trình bày các tác phẩm trước đám đông, phát huy các khả năng tiềm ẩn mà không cần sự áp đặt của giáo viên. Học sinh thực sự cảm nhận được sự khác biệt giữa việc học môn Âm nhạc với các môn khoa học khác. Học sinh thêm yêu thích môn học hơn, tích cực hoạt động trong các phong trào văn hóa văn nghệ của trường trong các hoạt động chào mừng các ngày lễ lớn trong năm. Xuất phát từ mục tiêu chung của bộ môn Âm nhạc Lớp 5, là giáo viên trực tiếp giảng dạy cần phải xác định tốt những nhiệm vụ sau đây: Xây dựng và phát triển năng lực âm nhạc của học sinh thông qua việc Học hát Tập đọc nhạc – Âm nhạc thường thức được thể hiện trong sách giáo khoa Lớp 5.
Qua việc hướng dẫn học hát, đọc nhạc…, giáo dục cho các em có tình cảm, đạo đức trong sáng, lành mạnh, hướng tới những điều thiện và cái đẹp trong cuộc sống . Xây dựng khả năng tham gia hoạt động âm nhạc, giúp cho việc phát triển toàn diện cân bằng và hài hoà. Phát hiện những học sinh có năng khiếu về âm nhạc, động viên và giúp các em phát triển năng khiếu của mình. Giúp học sinh hát đúng, tập hát diễn cảm và bước đầu tập luyện một số kĩ năng đọc nhạc, giúp các em hiểu biết về một số tác giả, tác phẩm tiêu biểu và một vài sinh hoạt âm nhạc trong đời sống xã hội, cung cấp cho các em thêm một số kiến thức mang tính văn hoá âm nhạc. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành Giáo dục hiện nay đó là dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Đối với môn Âm nhạc thì việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực vận dụng quan điểm “lấy người học làm trung tâm, nhằm biến quá trình giáo dục thành tự giáo dục” giúp học sinh phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo. Giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn hoạt động, tạo môi trường học tập thân thiện để học sinh có cơ hội giao tiếp, hợp tác, trải nghiệm, tìm tòi kiến thức và phát huy tiềm năng hoạt động âm nhạc. Xuất phát từ những lý do và niềm hứng thú đó, cá nhân đi vào nghiên cứu một đề tài hết sức lý thú và không có tham vọng gì hơn ngoài việc trình bày những kinh nghiệm trong những năm qua đứng trên bục giảng và giảng dạy bộ môn âm nhạc. Việc đi vào tìm hiểu, đánh giá việc dạy và học môn Âm nhạc ở Lớp 5 là điều cần thiết góp phần nâng cao chất lượng dạy học. 1.3. Phạm vi áp dụng của đề tài: Đề tài mà tôi nghiên cứu này co thê áp d ́ ̉ ụng cho tất cả giáo viên giảng dạy bộ môn Âm nhạc ở cấp Tiểu học.
2. PHẦN NỘI DUNG: 2.1. Thực trạng của việc dạy học môn Âm nhạc ở lớp 5: 2.1.1.Về phía nhà trường. * Thuận lợi: Âm nhạc là một môn học độc lập trong chương trình của học sinh Lớp 5. Dạy và học nghiêm túc, có đánh giá xếp loại vào cuối học kì I và cuối năm. Nhà trường và BGH quan tâm thường xuyên, trang bị đầy đủ các loại nhạc cụ để phục vụ giảng dạy. Nhà trường có kết nối mạng internet thuận lợi cho việc tìm kiếm thông tin phục vụ giảng dạy. Giáo viên nắm chắc về chuyên môn, tích cực tìm tòi, nghiên cứu những phương pháp mới để vận dụng trong quá trình giảng dạy. * Khó khăn: Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác về lĩnh vực âm nhạc dành cho học sinh Lớp 5 còn rất hiếm hoi. Giáo viên phải tự tìm tài liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học trên mạng để phục vụ cho việc dạy và học tốt hơn. 2.1.2.Về phía học sinh. * Thuận lợi:
Học sinh ngoan, đa số các em rất yêu thích môn Âm nhạc. Đặc biệt là phân môn học hát. Vì là đối tượng học sinh Lớp 5 nên cảm nhận giai điệu các bài hát của các em khá tốt. Thực hiện các bài hát với đàn hoặc đĩa tương đối tốt. Các em đã tự tìm được những động tác phụ họa đơn giản cho các bài hát. Hát và phụ họa nhịp nhàng. * Khó khăn: Học sinh có nhiều em chậm tiến chưa ham học, còn chưa chú ý học tập nên ảnh hưởng rất nhiều đến phong trào học tập chung của lớp. 2.1.3. Nhưng m ̃ ục đích, yêu cầu chung cua môn Âm nhac L ̉ ̣ ớp 5: ́ ơi a. Đôi v ́ học sinh: Hát đúng, chính xác giai điệu các bài hát Hát đúng tính chất bài ca. Biết hát có vận động phụ hoạ. Biết thể hiện bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau. Biết biểu diễn trên sân khấu. Sáng tác lời ca mới hiệu quả dựa trên giai điệu một số bài hát. Học sinh nhận biết chính xác vị trí nốt nhạc trên khuông Đọc chính xác cao độ, trường độ các bài TĐN và ghép lời trong chương trình âm nhạc. Hiểu sơ lược về những kiến thức nhạc lí cơ bản như: nhịp, phách và những kí hiệu âm nhạc thường gặp trong bản nhạc. Học sinh nắm được nội dung các câu chuyện. Kể sơ lược lại được các câu chuyện đó. ́ ơi b. Đôi v ́ giáo viên: Sử dụng đàn, hát nhuần nhuyễn thành thạo. Sáng tạo nhiều động tác vận động minh hoạ, nhiều hình thức biểu diễn bài hát khác nhau.
Sưu tầm nhiều trò chơi phù hợp, vui nhộn để hỗ trợ hiệu quả cho việc dạy học. Sử dụng tốt các hình thức dạy học cho phù hợp, đặc biệt là hình thức dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Từ thực trạng nêu trên, qua 8 tuân đâu tôi đa day hoc theo đôi t ̀ ̀ ̃ ̣ ̣ ́ ượng và đông th ̀ ơi khao sat th ̀ ̉ ́ ực trang đê co biên phap day hoc môn Âm nhac tôt h ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ơn nữa. ̉ ̉ ́ ượng 8 tuân đâu môn Âm nhac do tôi đam Kêt qua điêu tra, khao sat chât l ́ ̀ ́ ̀ ̀ ̣ ̉ ̣ nhiêm nh ư sau: ́ ượng ap dung: Hoc sinh khôi L Đôi t ́ ̣ ̣ ́ ớp 5 ́ ượng: 70 hoc sinh . Sô l ̣ Đầu năm học 2018 2019, tôi đã tiến hành khảo sát kĩ năng hát và đọc Tập đọc nhạc. Đa số các em biết hát và phụ họa, đọc được các bài TĐN đúng cao độ và trường độ. Bên cạnh đó, vẫn còn một số em gõ đệm và phụ họa còn lúng túng, chưa tự tin khi trình bày các bài hát, đọc chưa đúng cao độ và trường độ các nốt nhạc. Cụ thể: Có khoảng 20% học sinh chưa đọc đúng cao độ và trường độ các nốt nhạc, 30% học sinh đọc đúng cao độ nhưng trường độ vẫn còn sai. Từ đó, tôi đã tiến hành phân loại đối tượng HS và lên kế hoạch để có biện pháp ̣ ̣ day hoc phù hợp cho từng đối tượng cụ thể. ̉ ̉ ̀ ̀ ̣ ̉ ư sau: Kêt qua khao sat khôi 5 qua 8 tuân đâu cu thê nh ́ ́ ́ Số HHT HT Chưa HT % % Lơṕ lượn SL SL SL % g 5A 21 12 57 7 33 2 10 5B 25 14 56 8 36 3 8 5C 24 14 58 8 34 2 8 Nhìn vào bảng tổng hợp trên, ta thấy khả năng hát và đọc nhạc được chia ra theo các mức rõ rệt. Tỉ lệ học sinh chưa hoàn thành vẫn còn. Do học sinh vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình biểu diễn bài hát và đọc nhạc.
Vì vậy, để học sinh học các phân môn của môn Âm nhạc co hiêu qua thì ́ ̣ ̉ mỗi giáo viên chúng ta phải tận tình, tự tìm tòi ra những phương pháp tối ưu nhất để khắc phục vấn đề này. Bên cạnh đó phải kiên trì không được nóng vội với những em còn chưa hoan thanh. M ̀ ̀ ột vấn đề quan trọng nữa là mỗi giáo viên chúng ta phải khơi gợi được sự yêu thích âm nhạc trong mỗi em. Có thể bằng những lời nói, những cử chỉ nhỏ nhưng chúng ta hãy động viên, khích lệ các em kịp thời thì các em sẽ có động lực hơn trong học tập. Chính sự tâm huyết của bản thân mình nên tôi đã khắc phục được những ̀ ́ ̣ khó khăn, tim ra cac biên phap nhăm giup cac em h ́ ̀ ́ ́ ọc sinh Lớp 5 hoc tôt môn Âm ̣ ́ ̣ nhac. 2.2. Các giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc: Trong chương trình môn Âm nhạc lớp 5 bao gồm các phân môn: Học hát, Tập đọc nhạc, Âm nhạc thường thức (Kể chuyện Âm nhạc, Nghe nhạc, Giới thiệu các nhạc cụ, Giới thiệu các nhạc sĩ...). Bản thân tôi đã nghiên cứu và đưa ra một số giải pháp để giúp học sinh lớp 5 học tốt ở tùng phân môn, cụ thể như sau: 2.2.1. Đối với việc dạy bài hát: Phải gây hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục mới. Rõ ràng ngay từ bước chân của giáo viên vào lớp với thái độ vui vẻ thân mật đối với học sinh, việc đánh giá công bằng trong quá trình đánh giá thường xuyên,... đều là những yếu tố góp phần tạo nên không khí hào hứng chung của cả lớp để chuẩn bị bước vào bài học mới, nhưng sự hứng thú học tập chỉ thực sự bắt đầu với phần giới thiệu đề mục mới tạo sự hấp dẫn đối với học sinh. Do đó giáo viên phải vui tươi, niềm nở khi bước vào lớp cũng như trong quá trình giảng dạy.
Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải phát triển năng lực, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh để gây hứng thú học tập cho các em. Thực chất của việc học tập là chuổi vấn đề được đặt ra, được nhận thức rồi được đặt ra và được nhận thức ở mức độ cao hơn, đặc trưng của môn Âm nhạc là thực hành. Thực hành là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình dạy và học của bộ môn. Thông qua thực hành để dạy lý thuyết, lấy lý thuyết để củng cố kỹ năng thực hành trên cơ sở sử dụng thời gian trên lớp một cách tối ưu (tránh thời gian chết ) để tất cả học sinh được nhìn nghe và luyện tập nhiều. Thực tế cho thấy nếu trong một tiết học giáo viên đặt ra nhiều câu hỏi vừa sức đối với học sinh, học sinh dể hiểu dễ nhớ, hay cho các em nghe, nhìn thể hiện nhiều thì học sinh rất có hứng thú học, tạo động cơ học tập tốt. Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh. Để học sinh không bị thụ động trong cách lựa chọn tiết tấu cho bài hát, GV khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh bằng cách như sau: GV thay đổi tiết tấu, tempo hay dịch giọng bản nhạc để học sinh nhận biết và thực hành. GV đàn cho HS hát với tiết tấu polka rồi lần lượt chuyển tiết điệu pasodoble, Chacha, Disco..., yêu cầu học sinh nghe và hát theo nhịp đàn. ? Các em hãy cho biết sự thay đổi tiết tấu mà các em vừa trình bày có phù hợp với bài hát không? Học sinh nêu ý kiến dựa vào kỹ năng nghe của bản thân. Giáo viên thay đổi tốc độ của bài hát: Từ tempo 110 xuống 90 hoặc thay đổi tiết tấu từ Machl sang Beat ballat… Em có nhận xét gì nếu thay đổi tốc độ cũng như tiết tấu cho bài hát như chúng ta vừa trình bày?
Giáo viên giải thích: Cơ bản một bài hát có thể sử dụng nhiều tiết tấu và tempo khác nhau, tuy nhiên dựa vào tính chất của bài để lựa chọn tiết tấu và tempo phù hợp như thế mới truyền tải được sắc thái cũng như ý tưởng của tác giả. Với cách trình bày như vậy chắc chắn từng ngày học sinh sẽ có những cảm nhận mới trong mỗi lần hát và nghe hát. Học sinh phát biểu cảm nhận về bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau. Trong học tập, so với bắt chước thì tìm tòi sáng tạo là hình thức cao nhất thể hiện tính tích cực học tập của HS, hãy bắt đầu khuyến khích các em mạnh dạn nói lên những cảm nhận của mình về môn học, về bài hát. HS có thể không ủng hộ ý kiến của GV, của bạn bè, có thể trình bày những ý kiến, tư tưởng của mình. Đó là cơ sở để có kĩ năng sáng tạo lớn hơn. GV cần tạo điều kiện để HS tự nhận xét, tự đánh giá, tự cảm nhận để có thể điều chỉnh cách học theo hướng tích cực. Ví dụ: Sau khi cho HS nghe hát mẫu và đọc lời ca, GV đặt câu hỏi: Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát? Học sinh sẽ trả lời qua phần gợi mở của GV. Ví dụ: Nội dung bài hát nói lên điều gì? Giai điệu bài hát như thế nào? Qua bài hát này bản thân em học tập được gì? Em sẽ phải làm gì để xứng đáng với những điều mà nội dung bài hát muốn chuyển tải tới?… Có thể học sinh trả lời chưa được trôi chảy hoặc ý tứ chưa được sâu sắc song qua nhận xét và khắc hoạ của giáo viên thì học sinh từ chỗ hiểu nội dung bài hát còn mơ hồ sẽ hiểu sâu sắc hơn và đặc biệt là sẽ có trách nhiệm hơn trong việc học tập cũng như rèn luyện. Hướng dẫn học sinh biểu diễn bài hát: Thông thường mỗi bài hát giáo viên đều hướng dẫn học sinh hát kết hợp vận động giúp cho các em tự nhiên khi hát. Tuy nhiên, ở một số bài GV có thể
dạy HS một vài động tác tay hoặc múa đơn giản, phù hợp để các em có thêm những lựa chọn khi biểu diễn bài hát. *Ví dụ: Với bài hát Tre ngà bên Lăng Bác giáo viên hướng dẫn một vài động tác nhẹ nhàng uyển chuyển hoặc cho học sinh tự tìm động tác phụ họa thích hợp với từng câu hát… Như vậy, những điều đó sẽ không chỉ giúp cho cách trình bày bài hát thêm sinh động mà các em còn được tìm hiểu về những điệu múa mang tính chất đặc trưng của các vùng miền, hay các động tác vui nhộn của tân nhạc rất cuốn hút và đặc sắc. Thông qua những tiết học như vậy học sinh sẽ có những áp dụng sáng tạo trong những lần hội diễn văn nghệ trong nhà trường, các hoạt động ngoại khoá, biết cách dàn dựng và sử dụng những động tác múa phù hợp với thể loại bài hát… Khi học giáo viên đưa ra yêu cầu học sinh tự chọn nhóm 4 5 học sinh và biểu diễn bài hát có động tác phụ hoạ. Giáo viên không nên áp đặt các em vào từng nhóm, để các em tự chọn sẽ làm học sinh phấn khởi, vui thích khi được làm việc trong nhóm phù hợp về sở thích, về âm vực, chất giọng… Học sinh sẽ tự chọn nhóm có giọng hát thích hợp về âm vực để trình bày bài hát. Học sinh tự chọn cách trình bày bài: Các em có thể trình bày bài một hoặc hai lần, có mở đầu có kết thúc, mỗi câu hát sẽ do em nào đảm nhiệm hay cả nhóm cùng hát. Bài hát gồm mấy đoạn, tính chất như thế nào? (Giáo viên có thể gợi ý trước). Ngoài ra, học sinh có thể chọn để sử dụng các cách hát như đối đáp, lĩnh xướng, đồng ca, tăng dần số lượng,…làm thế nào để phù hợp với nội dung cũng như cấu trúc bài hát. Như vậy hình thức trình bày bài hát của mỗi nhóm sẽ rất đa dạng, phong phú, giàu tính sáng tạo. Ví dụ : Đối với bài Hãy giữ cho em bầu trời xanh Câu 1 : 1 học sinh hát
Câu 2 : 2 học sinh hát Câu 3 : 4 học sinh hát Câu 4 : 8 học sinh hát Đoạn điệp khúc : La la la….. : cả lớp hát. Học sinh tự chọn động tác phụ hoạ cho bài hát: Học sinh có thể nghĩ ra động tác phù hợp với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết hợp vận động hoặc múa, hát kết hợp một vài động tác diễn xuất). Tuy nhiên để sự sáng tạo đạt hiệu quả cao, giáo viên cần tạo điều kiện về thời gian cho học sinh chuẩn bị. Thông thường giáo viên thông báo trước một tuần để học sinh chọn nhóm và tập cách trình bày, biểu diễn bài hát. (Không thể vừa luyện tập vùa thể hiện trong 1 tiết học) Chơi trò chơi : Sau khi học sinh hát đúng giai điệu của bài hát GV hướng dẫn học sinh hát hết hợp vỗ nhịp: tay phải vỗ vào vai trái, tay trái vỗ vào vai phải, hai tay vỗ vào nhau, vỗ tay vào tay bạn,…. *Ví dụ: Bài hát: Reo vang bình minh Nhịp thứ nhất: Tay phải vỗ vào vai trái Nhịp thứ 2 : Tay trái vỗ vào vai phải Nhịp thứ 3 : Hai tay vỗ vào nhau Nhịp thứ 4 : Hai tay vỗ vào tay bạn Các nhịp tiếp theo lặp lại như vậy cho đến hết bài. Trò chơi "Ai nhanh tai hơn” Ví dụ sau khi học xong bài hát giáo viên sử dụng đàn đánh giai điệu một tiết tấu nhạc bất kì cho học sinh nghe và hát lời ca câu nhạc đó. Trò chơi này giúp HS mau thuộc lời ca, phát triển tai nghe.
Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh nắm kiến thức chắc hơn, sâu hơn, nhanh hơn, vừa tạo ra không khí sôi nổi cho HS, tạo hứng thú cho HS học môn Âm nhạc cũng như học các môn học khác. 2.2.2. Đối với việc dạy Tập đọc nhạc (TĐN): Để học sinh tập đọc một bài nhạc có hiệu quả. Trước hết giáo viên cần cho học sinh quan sát bài Tập đọc nhạc và đặt câu hỏi gợi ý để học sinh nhận xét cấu trúc của bài. Ví dụ: Khi dạy bài TĐN số 7 – Em tập lái ô tô Đầu tiên giáo viên đặt các câu hỏi như: Bài TĐN được viết ở thể loại nhịp gì ? Về trường độ trong bài có những hình nốt gì ? Về cao độ trong bài có những tên nốt gì ? Ngoài ra trong bài còn có sử dụng những dấu hiệu gì khác (đã học)? Xác định bài TĐN viết ở thang 5 âm hay thang 7 âm, ở điệu thức trưởng hay điệu thức thứ. Từ đó, cho học sinh luyện đọc khởi động thang âm có sử dụng trong bài để tạo những âm tựa để học sinh dễ dàng khi đọc nhạc. Những thang âm trong các bài TĐN của lớp 5 mà GV có thể cho HS nắm đó là: + Thang 5 âm Đô Trưởng : Đô – Rê – Mi – Son – La – ( Đố ). + Thang 7 âm Đô Trưởng : Đô– Rê– Mi – Pha – Son– La – Si – (Đố). + Thang 5 âm La Thứ : La – Đô – Rê – Mi – Son – (Lá ). + Thang 7 âm La Thứ : La –Si –Đô – Rê –Mi – Pha –Son –(Lá). Giáo viên đàn giai điệu bài TĐN sắp đọc cho học sinh nghe từ 23 lần. Phân chia bài TĐN thành những câu nhạc hoặc những tiết nhạc nhỏ và đàn giai điệu từ 34 lần. Sau đó cho học sinh đọc theo đàn và ghép lại từng câu theo lối móc xích cho đến khi hết bài. Sau khi học sinh đọc đúng giai điệu cả bài, tổ chức cho học sinh đọc nhạc kết hợp với đánh nhịp và ghép lời ca có trong bài để hát.
Giáo viên có thể cho học sinh vừa đọc nhạc vừa dùng kí hiệu bàn tay như sau : Tổ chức cho học sinh đọc nhạc thi với nhau giữa các tổ, nhóm hoặc cá nhân. Từ đó giáo viên nhận xét và giúp học sinh sửa chữa những chỗ chưa thể hiện được (nếu có). Tổ chức trò chơi qua bài TĐN như: Bài TĐN có 2 câu nhạc thì ta đặt mỗi câu bằng một nguyên âm và yêu cầu học sinh ngân nguyên âm đó theo giai điệu: Câu 1: nguyên âm ( a ); Câu 2: nguyên âm ( i )...chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm đọc ngân một câu ứng với một nguyên âm. Giáo viên nhận xét việc đọc ngân theo nguyên âm giữa các nhóm, nhằm kích thích sự hứng thú học tập của học sinh, hoặc giáo viên có thể tổ chức trò chơi luyện tai nghe: Giáo viên đàn giai điệu một câu nhạc bất kì trong bài , yêu cầu học sinh đoán ra và đọc lại câu nhạc đó. Có thể gõ tiết tấu cho học sinh nhận ra tiết tấu đó giống tiết tấu câu nhạc nào trong bài TĐN vừa học. 2.2.3. Phương pháp dạy âm nhạc thường thức (ÂNTT ): Để tiết học thêm sinh động giáo viên cần chuẩn bị trước ở nhà về tranh ảnh, vật dụng minh hoạ, đàn, một số bài hát nổi tiếng của các nhạc sĩ có nhiều đóng góp cho nền âm nhạc Việt Nam hiên đại, hoặc các tác phẩm âm nhạc lớn
của các danh nhân âm nhạc thế giới...Tìm đọc các loại sách nói về lich sử âm nhạc Việt Nam và của thế giới để làm tư liệu phục vụ cho việc giảng dạy phân môn. Khi dạy giới thiệu về nhạc sĩ, giáo viên cần cho học sinh nghe các bài hát tiêu biểu hoặc gợi ý cho học sinh trả lời các câu hỏi có liên quan đến nội dung bài học để tìm hiểu và biết thêm về tiểu sử cũng như thân thế sự nghiệp của các nhạc sĩ. Khi dạy về giới thiệu các nhạc cụ. Về ngoại hình của các loại nhạc cụ, tốt nhất là làm sao để học sinh thấy được nhạc cụ thật và tìm hiểu tính năng của nó. Nếu không có nhạc cụ thật thì cần có tranh ảnh phóng to và giáo viên mô phỏng âm sắc và tính năng của các nhạc cụ đó trên đàn phím điện tử để học sinh hiểu biết sâu hơn (Ví dụ bài : Giới thiệu một số nhạc cụ nước ngoài Tiết 10, giáo viên nên cho học sinh xem ảnh các loại nhạc cụ, đồng thời cho học sinh nghe âm thanh của từng loại nhạc cụ). Khi dạy về Kể chuyện Âm nhạc : Kể chuyện âm nhạc nhằm bổ sung cho học sinh sự hiểu biết và cảm xúc âm nhạc, giúp các em nhận thức được vai trò của âm nhạc trong cuộc sống. Học sinh nghe và có thể kể lại nội dung tóm tắt của câu chuyện. Kể chuyện còn phát triển tư duy, trí tưởng tượng, bồi dưỡng tình cảm, đạo đức cho học sinh, dạy các em cách chăm chú lắng nghe mà không ngắt lời người khác. Thời lượng thực hiện nội dung kể chuyện âm nhạc khoảng 15 phút. Phương pháp kể chuyện âm nhạc cũng giống như kể chuyện ở môn Tiếng Việt, chỉ khác ở chỗ học sinh được nghe nhạc, nhằm minh họa cho câu chuyện và phát triển thẩm mĩ âm nhạc. Giáo viên có thể tiến hành kể chuyện theo các bước sau: Bước 1: Giới thiệu về câu chuyện
Giáo viên giới thiệu tên, xuất xứ hoặc khái quát về câu chuyện, có thể đưa ra các bức tranh trước khi bắt đầu câu chuyện, nhằm kích thích trí tưởng tượng của học sinh. Bước 2: Giáo viên kể chuyện Đây là bước quan trọng nhất khi dạy nội dung này, những điều giáo viên cần lưu ý là: Nắm vững nội dung câu chuyện. Ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu, có cảm xúc. Biết thêm bớt tình tiết để câu chuyện trở nên sinh động, tự nhiên và hấp dẫn hơn. Biết sử dụng ánh mắt và cử chỉ để diễn đạt câu chuyện. Để hấp dẫn học sinh và giúp các em có thể kể lại câu chuyện đã nghe, giáo viên nên chuẩn bị một vài bức tranh minh họa cho nội dung từng đoạn của câu chuyện. Giáo viên treo tranh lên bảng theo thứ tự, rồi dựa vào đó để kể chuyện. Học sinh theo dõi để ghi nhớ nội dung câu chuyện. Một số lưu ý về vẽ tranh minh hoạ: một câu chuyện dùng khoảng 45 bức là thích hợp; mỗi bức cần thể hiện được nội dung của từng đoạn; nên vẽ trên cùng khổ giấy, cùng chiều giấy, cùng màu sắc và cách vẽ. Nếu không có tranh, giáo viên có thể kể chuyện rồi phát huy trí tưởng tượng của học sinh bằng cách yêu cầu các em vẽ một bức tranh minh họa (đơn giản) cho nội dung từng đoạn trong chuyện. Khi đang kể chuyện, giáo viên có thể tạm dừng lại và đặt một vài câu hỏi, như: Theo các em, điều gì sẽ xảy ra tiếp theo? Chuyện gì đang xảy ra trong bức tranh này? Tại sao nhân vật đó lại hành động như vậy? Nếu có điều kiện, có thể tổ chức cho các nhóm đoán xem điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Bước 3: Củng cố Cách thứ nhất, giáo viên đặt một vài câu hỏi, học sinh trả lời để khắc sâu nội dung câu chuyện. Ví dụ: Câu chuyện có thật hay tưởng tượng? Câu chuyện xảy ra ở đâu? Câu chuyện có những ai? Tại sao nhân vật lại hành động như vậy?
Điều gì xảy ra ở phần đầu câu chuyện? Điều gì xảy ra tiếp theo? Điều gì xảy ra ở cuối câu chuyện? Em yêu thích nhân vật nào, không thích nhân vật nào? Tên câu chuyện là gì? Vai trò của âm nhạc trong câu chuyện? Cảm nhận của em về câu chuyện? Bước 4: Học sinh tập kể chuyện Học sinh có thể đứng tại chỗ hoặc lên trước lớp, dựa vào tranh minh hoạ, kể từng đoạn (phần đầu, phần giữa, phần cuối) hoặc toàn bộ câu chuyện, các em cũng có thể dựa vào những chi tiết đã sắp xếp theo thứ tự để tập kể chuyện. Ngoài ra, tổ chức cho học sinh đóng kịch cũng là một cách dạy học sáng tạo. Giáo viên hoặc một em làm người dẫn truyện, còn phần đối thoại sẽ do các em khác thực hiện. Bước 5: Giáo dục thái độ Dạy học sinh chăm chú lắng nghe mà không làm việc riêng, không ngắt lời người khác. Giáo viên nêu vai trò của âm nhạc trong chuyện. Liên hệ với thực tế để động viên học sinh cố gắng học âm nhạc. Bước 6: Nghe nhạc Giáo viên giới thiệu một bản nhạc minh họa cho câu chuyện. Cho học sinh nghe đoạn trích của bản nhạc đó. 2.2.4. Giáo viên phải biết sử dụng phương tiện dạy học như một yếu tố gây xúc cảm. Một giờ học sinh động giáo viên không thể không sử dụng phương tiện dạy học. Đồ dùng dạy học phổ biến đó là sách giáo khoa, nhạc cụ tranh ảnh. Các phương tiện đó giáo viên phải biết sử dụng cho phù hợp với nội dung từng bài học. Biết minh hoạ một cách độc đáo, thú vị sẽ kích thích hứng thú học tập của các em. Kinh nghiệm đã xác nhận nếu chỉ lặp lại những kiến thức trong sách giáo khoa thì học sinh cũng không hứng thú học tập và vai trò của giáo viên