zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:44

Báo xấu

64
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là Nghiên cứu những vấn đề lí luận liên quan đến vấn đề dạy học Tập đọc đến lớp 1. Nghiên cứu thực trạng học môn Tập đọc của học sinh trong những năm gần đây. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1

ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN THANH XUÂN TRƯỜNG TIỂU HỌC THANH XUÂN TRUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG ĐỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH LỚP 1 Lĩnh vực : Tiếng Việt Cấp học : Tiểu học Tên Tác giả : Nguyễn Thị Liên Hương Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Thanh Xuân Trung Chức vụ : Giáo viên cơ bản NĂM HỌC 2019 -2020
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 2/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Như chúng ta đã biết “Ngôn ngữ là phương tiện quan trọng nhất của loài người” (theo Lê Nin) và “Ngôn ngữ là hiện thực trực tiếp của tư tưởng” (theo CN Mác). Ngoài ra ngôn ngữ còn là phương tiện biểu hiện tâm trạng, tình cảm, có chức năng quan trọng trong phân môn Tiếng Việt và trong hệ thống giáo dục nhà trường. Vì vậy, chúng ta đều nhận thức được rằng, môn Tiếng Việt ở bậc tiểu học là rèn luyện cho học sinh cả bốn kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết song mục tiêu của việc dạy và học Tiếng Việt ở lớp một là đem lại cho các em kỹ năng đọc đúng, viết đúng. Ngoài ra còn làm giàu vốn từ, biết nói đúng các mẫu câu ngắn và tạo cho các em sự ham thích thơ văn. Đây là điều kiện chuẩn bị để các em học tốt hơn môn Tiếng Việt ở các lớp trên. Vì khả năng đọc của học sinh lớp 1 còn hạn chế, các em ít vốn sống nên trong khi tìm nội dung bài đọc các em thường lúng túng khi tìm câu trả lời. Một số học sinh không dám trình bày ý kiến của mình cho người khác nghe. Một số em hiểu vấn đề mà không diễn đạt được để người khác nghe hiểu. Điều này khiến cho học sinh dễ bị thụ động trong việc lĩnh hội kiến thức của bài. Và lâu dài sẽ ảnh hưởng không tốt đến kết quả học tập của các em. Trong những năm tới nền giáo dục sẽ có những bước thay đổi về căn bản, chương trình giáo dục phổ thông tổng thể sẽ thay thế cho chương trình giáo dục hiện hành theo định hướng phát triển năng lực của người học. Vậy thế nào là dạy học theo hướng hình thành và phát triển năng lực: Dạy học nhằm hình thành năng lực là dạy học hướng đến mục tiêu phát triển những năng lực chung và những năng lực chuyên biệt của môn Tiếng Việt để học sinh trở thành con người có tiềm lực phát triển, thích nghi với hoàn cảnh sống, học tập, làm việc luôn biến đổi trong cả cuộc đời. Các biểu hiện chủ yếu của năng lực làm chủ Tiếng Việt của học sinh: - Kĩ năng đọc lưu loát thành tiếng, kĩ năng đọc hiểu; kĩ năng nghe chính xác; kĩ năng nói; kĩ năng viết chính xác; viết sáng tạo. Mỗi kĩ năng được chia ra thành các mức độ thành thạo khác nhau: - Về kiến thức Tiếng Việt: Các mức độ nhận thức theo Bloom ở Tiểu học: 3/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 + Biết là nhớ khái niệm, quy tắc và nhắc lại; là nhớ lại các thông tin thu thập được và nhắc lại. + Hiểu là diễn đạt lại các khái niệm, quy tắc bằng ngôn ngữ của bản thân, có khả năng áp dụng khái niệm, quy tắc vào tình huống đơn giản tho mẫu hoặc có khả năng đưa ra ví dụ theo mẫu. + Vận dụng thấp là kết nối các kiến thức đã học để giải quyết các tình huống giả định gần giống tình huống mẫu. + Vận dụng cao là dùng kiến thức để giải quyết một tình huống mới. Trong môn Tiếng việt ở Tiểu học, nội dung được đánh giá nhận thức bao gồm: kiến thức về quy tắc chính tả, kiến thức về từ và câu, kĩ năng đọc hiểu văn bản, kĩ năng nghe hiểu. Quan trọng nhất là khả năng vận dụng kiến thức, kĩ năng vào giải quyết một nhiệm vụ giao tiếp cụ thể trong đời sống. Xuất phát từ thực tiễn dạy học môn Tập đọc lớp 1 và sự đổi mới phương pháp trong dạy học theo hướng tích cực. Bởi vậy, tôi mạnh dạn tiến hành nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1” 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học phân môn Tập đọc lớp 1. 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: Học sinh lớp 1A6 trường Tiểu học Thanh Xuân Trung năm học 2019 - 2020 4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU: - Nghiên cứu những vấn đề lí luận liên quan đến vấn đề dạy học Tập đọc đến lớp 1. - Nghiên cứu thực trạng học môn Tập đọc của học sinh trong những năm gần đây. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: - Khảo sát thực trạng ban đầu. - Đề ra giải pháp. - Ứng dụng tại lớp mình dạy - Thu thập kết quả sau khi ứng dụng. 6. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU: Tôi tiến hành thực hiện những biện pháp, những kinh nghiệm từ đầu năm học – đặc biệt là đầu học kì II. Quá trình thực hiện các biện pháp là quá trình lâu dài trong năm học và có sự điều chỉnh nếu các biện pháp đó còn bất hợp lý đối với đối tượng học sinh. 4/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 Tôi dự kiến sẽ tiến hành khảo sát chất lượng vào dịp tháng 4 để có căn cứ đánh giá hiệu quả của kinh nghiệm sau khi thực hiện. 5/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 PHẦN II : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN: Từ những đổi mới của chương trình Tiểu học, đòi hỏi phải đổi mới chương trình môn Tiếng Việt. Chương trình Tiểu học thực hiện đổi mới đồng bộ về: - Mục tiêu giáo dục. - Nội dung và phương pháp dạy học. - Cách thức đánh giá học tập của học sinh. Xuất phát từ quan điểm: Chương trình học tập nói chung và học đọc nói riêng phải vừa tạo khả năng để học sinh tiếp tục học lên, vừa tạo cơ hội để học sinh có thể sử dụng những kiến thức, kĩ năng học được ở trường Tiểu học vào việc học, việc sinh hoạt hàng ngày nên mục tiêu của việc dạy học ở trường Tiểu học là cho học sinh làm quen với các loại hình văn bản phổ biến của đời sống, làm quen với cấu trúc ngôn ngữ ở từng loại văn bản. Dạy học sinh cách nắm nội dung văn bản, đích của tác giả. Mặt khác, phát triển tư duy của học sinh, đặc biệt là tư duy phê phán, làm giàu vốn kiến thức và kinh nghiệm của học sinh. Theo đặc trưng của môn Tiếng Việt tập trung vào sự hình thành và phát triển kĩ năng: Nghe - nói – đọc - viết, góp phần vào quá trình hình thành các giá trị mới như: Năng lực tự học, tự phát hiện và giải quyết vấn đề, tự chiếm lĩnh kiến thức và thực hành vận dụng kiến thức đó theo năng lực bản thân. Mặt khác, như chúng ta đã biết môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. Năng lực hoạt động ngôn ngữ đó được thể hiện qua 4 kĩ năng: Nghe - đọc – nói - viết. Tập đọc là một phân môn của chương trình Tiếng Việt bậc Tiểu học. Đây là phân môn có vị trí đặt biệt quan trọng trong chương trình, vì nó đảm nhiệm việc hình thành và phát triển cho kĩ năng “đọc” nói chung và “đọc hiểu” nói riêng - một kĩ năng quan trọng hàng đầu của bậc Tiểu học. Cũng như các lớp 2, 3, 4, 5 không có bài dạy đọc hiểu riêng. Nội dung đọc hiểu là một bộ phận của nội dung bài Tập đọc. Việc dạy đọc hiểu diễn ra sau việc dạy đọc thành tiếng, từ, câu, không đọc thừa hoặc thiếu chữ, thiếu từ, thiếu dòng thì các em mới có điều kiện để hiểu được nội dung bài. Có thể nói, bản chất của “đọc hiểu” là một hoạt động giao tiếp ở đó người đọc lĩnh hội lời nói đã được viết thành văn bản nhằm làm thay đổi những hiểu biết, tình cảm hoặc hành vi của chính mình, đọc hiểu là hoạt động đọc cho mình (người đọc). Như vậy đọc hiểu chỉ đơn thuần là hoạt động lĩnh hội. Để lĩnh hội nội dung và đích của văn bản người đọc phải thực hiện phân tích văn bản trên nhiều bình diện: Bình 6/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 diện cú pháp, bình diện thông tin, bình diện phát ngôn … Chính vì vậy mà đọc hiểu là cách đọc phân tích. Thật vậy, Tập đọc là môn học công cụ, là chìa khoá, là phương tiện để học sinh tiếp nhận tri thức loài người. Tập đọc giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp tinh tế của nghệ thuật ngôn từ. Tập đọc đặc biệt là đọc hiểu giúp các em học được cách nói, cách viết một cách chính xác, trong sáng có nghệ thuật, góp phần không nhỏ vào việc rèn luyện kĩ năng đọc mà còn phát triển cho học sinh vốn từ ngữ Tiếng Việt phong phú. Từ đó các em sẽ học tốt các môn học khác bởi đọc đúng, hiểu được chính xác nội dung một vấn đề nào đó. Từ đó, các em sẽ làm Toán đúng, viết đúng và nói đúng…. Với tư cách, nhiệm vụ là một phân môn thực hành Tiếng Việt, Tập đọc hiểu góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển năng lực cho học sinh. Những bài Tập đọc trong chương trình sách giáo khoa lớp 1 mới là những bài văn, bài thơ hay trong kho tàng văn học trong nước và nước ngoài. Chính vì thế mà các em có vốn văn học dân tộc, hay trên thế giới khá lớn. Bên cạnh đó, có các bài tập đọc còn cung cấp cho các em vốn từ ngữ phong phú, thuộc nhiều chủ đề để sử dụng vào việc tập viết, tập chép đoạn văn, bài thơ … và đặc biệt là việc viết các bài Tập làm văn của các lớp 2, 3, 4, 5, sử dụng vào việc giao tiếp, ứng xử hàng ngày. Mặt khác các bài Tập đọc còn là bức tranh muôn hình, muôn vẻ về đề tài thiên nhiên, xã hội phong phú, về phong tục tập quán, lối sống và kinh nghiệm sống. Cho nên việc đọc hiểu giúp các em càng thêm hiểu biết về con người, về đất nước trong quá khứ cũng như trong hiện tại và tương lai. Khi học phân môn Tập đọc, đặt biệt là phần đọc hiểu giúp trí tuệ của các em ngày càng được nâng cao, bồi dưỡng cho các em tình yêu, niềm tin trong cuộc sống. Dạy Tập đọc nói chung và dạy Tập đọc ở lớp 1 nói riêng thì việc đọc hiểu sẽ giúp các em phát triển tư duy logic, rèn luyện khả năng thông hiểu ngôn ngữ, khả năng suy nghĩ logic và tổng hợp. Cũng như các môn học khác ở các cấp học, môn Tập đọc đòi hỏi giáo viên phải đổi mới phương pháp: Lấy học sinh làm trung tâm, học sinh giữ vai trò chủ đạo trong quá trình học tập,tự tìm tòi để hiều nội dung, phát triển kiến thức dưới sự chỉ đạo, hướng dẫn của người thầy. Với những yêu cầu quan trọng như vậy thì người thầy phải là người tổ chức linh hoạt, chuẩn bị được nhiều tình huống phong phú cho học sinh. Tránh nhồi nhét vào đầu các em những kiến thức mà chính các em không hiểu gì cả. Trong chương trình tiểu học, các bài tập đọc của lớp 1 đã được chọn lọc kĩ càng và được sắp xếp theo từng chủ đề. Nội dung các bài tập đọc cung cấp, 7/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 bồi dưỡng cho các em lòng yêu thiên nhiên, yêu đất nước, yêu người lao động, yêu người thân… ở xung quanh các em. Vì thế, việc đọc hiểu từng bài tập đọc nhằm trau dồi lòng hướng thiện đạo lí, truyền thống dân tộc …. 2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ HỌC MÔN TẬP ĐỌC CỦA HỌC SINH a. Thực trạng về dạy học: Chương trình Tiếng Việt lớp 1 là một bộ phận của chương trình môn Tiếng Việt ở tiểu học, chương trình này kế thừa và phát triển những thành tựu về dạy học Tiếng Việt lớp 1 ở nước ta. Thực hiện những đổi mới về giáo dục Tiếng Việt, đáp ứng những yêu cầu của thực tiễn giáo dục nước ta đang trong thời kì đổi mới. Sách Tiếng Việt 1 tập 2 - phần luyện tập tổng hợp gồm: 13 tuần tiếp tục phát triển các kĩ năng nghe - đọc – nói - viết cho học sinh thông qua các bài tập đọc. Về nội dung: Hầu hết các chủ điểm tập đọc lớp 1 đều được lặp lại theo logic sau: - Chủ điểm : Nhà trường : 4 tuần - Chủ điểm : Gia đình : 4 tuần - Chủ điểm : Thiên nhiên đất nước: 4 tuần Riêng tuần 35 dành cho ôn tập và kiểm tra. - Các bài tập đọc được xếp theo chủ đề gần gũi, đan xen, kết hợp, phân bố rất hợp lý. - Nội dung là những bài văn , bài thơ, những câu chuyện ngắn, hay, hấp dẫn gắn với cuộc sống sinh hoạt của các em. - Đặc biệt, ở mỗi bài tập đọc đều có tranh minh họa với màu sắc đẹp, hình ảnh sinh động phù hợp với nội dung từng bài. Trong đó, văn bản đọc hiểu ở lớp 1 gồm những loại sau: - Văn bản nghệ thuật (hoặc được viết theo phong cách nghệ thuật) chiếm tỷ lệ khoảng 70% nhằm đảm bào mục đích dạy tiếng đồng thời với dạy văn, phát triển khả năng giao tiếp kết hợp với bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm. - Văn bản khoa học (hoặc được viết theo phong cách khoa học). - Văn bản nhật dụng (bao gồm một số giấy tờ đơn giản, ấn phẩm đơn giản dùng trong đời sống và gần gũi với học sinh lớp 1). Độ dài của văn bản: Văn bản nghệ thuật là văn xuôi và văn bản khoa học khoảng 50 đến 80 chữ. Văn bản truyền thông và văn bản nhật dụng khoảng 30 chữ. 8/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 Độ dài của câu trong văn bản khoảng từ 8 đến 10 từ. Các câu được dùng với nghĩa hiển ngôn. Ưu điểm: - Với nội dung cấu trúc xen kẽ các chủ điểm, cứ sau 3 tuần sẽ kết thúc một vòng chủ điểm. Tiếp đó, các chủ điểm lần lượt được nhắc lại tâm lý lứa tuổi học sinh lớp 1 là khả năng chú ý của các em chưa cao nên cần thay đổi luôn chủ điểm để hấp dẫn các em song cũng cần lặp lại liên tục để củng cố. - Các văn bản đọc được tuyển chọn phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh lớp 1: thú vị, hấp dẫn, bổ ích, gần gũi với thế giới hồn nhiên, tưới tắn của trẻ. Có tác dụng giúp trẻ nhờ tiếp xúc với một thế giới mới qua sách mà có thêm hiểu biết, nâng cao hơn về tình cảm, đáng yêu, cởi mở, thông minh và tự tin hơn. - Ngôn ngữ của các văn bản hồn nhiên, trong sáng, hiện đại và thích hợp với trẻ em, 6, 7 tuổi.  Tồn tại: - Dạy học phần đọc hiểu còn chưa sâu, mới chỉ đưa ra hình thức giáo viên hỏi để học sinh trả lời câu hỏi. Do đó, đa số giáo viên sử dụng phương pháp giảng giải là chủ yếu. Giáo viên tập trung vào giảng từ, giảng nội dung câu. Điều đó khiến cho học sinh dễ bị thụ động trong việc lĩnh hội kiến thức của bải. Hơn nữa, cách giải nghĩa từ, giảng nội dung từng câu hay đoạn, bài còn mang tính gò bó, mang tính khuôn mẫu. Vì thế làm hạn chế óc tưởng tượng phong phú của các em. - Chất lượng đọc hiểu chưa cao, chỉ mới dừng lại ở mức độ đọc đúng. Kỹ năng đọc hiểu cũng chưa cao dẫn đến kết quả đọc chưa đáp ứng được yêu cầu của việc hình thành kỹ năng cơ bản quan trọng. - Trong tiết học, học sinh chưa có thói quen, ý thức tự tìm tòi khám phá cái hay, cái đẹp của các bài văn, bài thơ. - Giáo viên chưa mạnh dạn áp dụng việc đổi mới các hình thức học tập cho học sinh.  Nguyên nhân: - Do đặc điểm tâm lý của lứa tuổi tiểu học, đặc biệt là học sinh lớp 1 thường tri giác trên tổng thể, những hình ảnh, hiện tượng cụ thể dễ nhớ hơn các câu chữ. - Các em còn nhỏ chưa hiểu hết được tầm quan trọng của việc đọc hiểu mà các em chỉ chú trọng đến việc đọc đúng, đọc to rõ ràng. b. Thực trạng về học sinh: - Khả năng chú ý thấp, các em thường ghi nhớ một cách máy móc rất khó nhớ nhưng lại mau quên. 9/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 - Học sinh không dám trình bày ý kiến của mình cho người khác nghe. Hiểu vấn đề mà không diễn đạt được để người khác nghe hiểu. - Do một số học sinh chưa chăm học, nên chưa nắm bắt, tiếp thu được bài. Vì vậy khi giáo viên yêu cầu trả lời câu hỏi tìm hiểu nội dung bài đọc, hoặc nghĩa từ thì các em thường trả lời sai và rất lúng túng. - Do vốn từ ít, kinh nghiệm sống của các em còn hạn chế nên có những từ ngữ các em không hiểu hoặc hiểu sai lệch nội dung của bài. 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG ĐỌC HIỂU CHO HỌC SINH: Theo tôi để đưa ra giải pháp hữu hiệu cho phân môn tập đọc thì mỗi giáo viên cũng nên thay đổi phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực của mỗi học sinh. Cụ thể là : - Phương pháp dạy học theo quan điểm phát triển năng lực không chỉ chú ý tích cực hoá học sinh về hoạt động trí tuệ mà còn chú ý rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề gắn với những tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp, đồng thời gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, thực tiễn. Tăng cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ GV – HS theo hướng cộng tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội. Bên cạnh việc học tập những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên môn cần bổ sung các chủ đề học tập phức hợp nhằm phát triển năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp. Những định hướng chung, tổng quát về đổi mới phương pháp dạy học các môn học thuộc chương trình giáo dục định hướng phát triển năng lực là: + Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của người học, hình thành và phát triển năng lực tự học (sử dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép, tìm kiếm thông tin,...), trên cơ sở đó trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo của tư duy. + Có thể chọn lựa một cách linh hoạt các phương pháp chung và phương pháp đặc thù của môn học để thực hiện. Tuy nhiên dù sử dụng bất kỳ phương pháp nào cũng phải đảm bảo được nguyên tắc “Học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức với sự tổ chức, hướng dẫn của GV”. + Việc sử dụng phương pháp dạy học gắn chặt với các hình thức tổ chức dạy học. Tuỳ theo mục tiêu, nội dung, đối tượng và điều kiện cụ thể mà có những hình thức tổ chức thích hợp như học cá nhân, học nhóm; học trong lớp, học ở ngoài lớp... Cần chuẩn bị tốt về phương pháp đối với các giờ thực hành để đảm bảo yêu cầu rèn luyện kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, nâng cao hứng thú cho người học. 10/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 + Cần sử dụng đủ và hiệu quả các thiết bị dạy học môn học tối thiểu đã qui định. Có thể sử dụng các đồ dùng dạy học tự làm nếu xét thấy cần thiết với nội dung học và phù hợp với đối tượng học sinh. Tích cực vận dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Từ những cơ sở lý luận trên tôi xin đưa ra một số biện pháp rèn kỹ năng đọc hiểu trong giờ tập đọc cho học sinh lớp 1 theo định hướng phát triển năng lực như sau: 3.1. Biện pháp 1: Tạo hứng thú trong giờ học thông qua các trò chơi. Trong hai tiếp Tập đọc, để giúp các em hiểu sâu vấn đề nên tạo hứng thú trong giờ học bằng cách giáo viên nên cho học sinh tự phát hiện kiến thức hoặc tự kiểm tra bạn, hoặc kiểm tra chính mình. Như phần kiểm tra bài cũ ở tiết 1, giáo viên nên cho học sinh đọc một đoạn văn hoặc khổ thơ mà các em yêu thích và nên hỏi lý do tại sao em lại thích đoạn văn hay khổ thơ đó. Tổ chức cho các em kiểm tra lẫn nhau theo nhóm nhỏ (nhóm 2) quay vào nhau để bàn bạc, thảo luận về việc đọc bài và trả lời câu hỏi có trong bài. Như thế sẽ tạo hứng thú cho học sinh ngay từ đầu tiết học. Phần kiểm tra bài cũ cũng có thể tồ chức cho học sinh đọc thầm một đoạn văn, một khổ thơ, biết tìm và đặt câu hỏi trong bài để cho bạn mình trả lời. Ví dụ 1: Khi dạy bài: Mưu chú Sẻ - Tiếng Việt 1 - tập 2. Giáo viên yêu cần học sinh đọc thầm đoạn: “Nghe vậy, Mèo ………..… đã muộn mất rồi”. Rồi tự nêu câu hỏi để tìm hiểu sự thông minh nhanh trí của Sẻ. Học sinh sẽ tự đọc, tự tìm hiểu và nêu một câu hỏi để tìm hiểu đoạn văn. Sẽ có nhiều ý kiến khác nhau, chẳng hạn: - Sẻ làm gì khi Mèo đặt nó xuống đất? - Mèo vừa đặt Sẻ xuống đất, Sẻ làm gì? - Tại sao Sẻ lại thoát khỏi miệng Mèo? Từ những ý kiến mà học sinh đã đưa ra, giáo viên phải tổ chức để học sinh trả lời, đồng thời kiểm tra hiểu bài của từng cá nhân học sinh. Hình thức thứ hai có thể chuyển những hoạt động bằng lời của học sinh thành các bài tập thông qua việc sử dụng phiếu học tập hay bảng phụ. Ví dụ 2: Khi dạy bài: Chuyện ở lớp - Tiếng Việt 1 - tập 2 (tiết 2). Giáo viên gọi 1 đến 2 học sinh đọc 2 khổ thơ đầu, cả lớp đọc thầm để tìm hiểu bài qua câu hỏi: - Bạn nhỏ kể cho mẹ nghe những chuyện gì ở lớp? Hãy ghi dấu x vào ô trống trước ý trả lới đúng.  Bạn Hoa không học bài.  Bạn Hà được cô khen. 11/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1  Bạn Mai tay đầy mực. Giáo viên gọi 2 học sinh đọc khổ thơ cuối, cả lớp đọc thầm để tìm hiểu bài: - Mẹ nói gì với bạn nhỏ? Hãy nối ô chữ ở cột A với 1 ô chữ ở cột B sao cho đúng ý trong bài. Cột A Cột B Conchẳng Mẹ đã ngoan thế đâu nhớ nổi nào? Nói mẹ nghe ở lớp Con được khen không nào? Mặt khác, để gây hứng thú cho học sinh, làm cho giờ học sôi nổi hơn, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh tham gia một số trò chơi theo nguyên tắc: “Học mà chơi, chơi mà học”. Thông qua các hình thức tổ chức hoạt động vui chơi, học sinh vừa được vui chơi vừa được củng cố các kiến thức đã học, tạo điều kiện cho học sinh được rèn luyện kỹ năng giao tiếp, kỹ năng nghe - nói. Từ đó kích thích khả năng ứng xử ngôn ngữ của học sinh. Giáo dục tư tưởng lành mạnh, tình cảm tốt đẹp cho học sinh (qua các tổ chức mang tính tập thể). Một số trò chơi đa dạng về hình thức như: Thi đọc tiếp sức ( mỗi học sinh sẽ đọc 1 câu thơ, học sinh sau phải đọc tiếp câu thơ của học sinh trước đã đọc) , đọc bài truyền điện ( 1 học sinh đọc 1 câu sau đó được phép chỉ 1 bạn bất lì dọc nối tiếp), đọc đúng đọc hay, đọc hiểu, giải ô chữ ( GV thiết kế trò chơi ô chữ dựa vào nội dung của bài tập đọc, bài thơ để đưa câu hỏi)… Tùy từng bài mà giáo viên lựa chọn. Ví dụ 3: Khi dạy bài Cây bàng – SGK trang 127 Giáo viên cho chơi trò chơi “Cùng đồng đội” - Mục tiêu : Giúp học sinh tìm hiểu nội dung bài tập đọc và rèn kĩ năng luyện nói. Chuẩn bị: Giáo viên in phiếu (4 phiếu cho 4 nhóm) Đề bài : Điền vào chỗ trống trong sơ đồ để thấy sự thay đổi của cây bàng qua từng mùa trong năm. - Tổ chức : Giáo viên chia lớp thành 4 đội, mỗi đội tìm hiểu và nối vào phiếu : Sự thay đổi của cây bàng qua từng mùa trong năm. Mùa đông cành trên cành dưới chi chít những lộc non mơn mởn. Mùa xuân cây vươn dài những cành khẳng khiu, trụi lá. Mùa hè từng chùm quả chín vàng trong kẽ lá. Mùa thu những tán lá 12/20 xanh um che mát một khoảng sân trường.
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 Sau đó đại diện tổ lên trình bày. Ví dụ 4: Trò chơi : Ai tinh mắt Mục tiêu : Luyện tìm nhanh các từ có vần trong bài tập đọc. Chuẩn bị : Giáo viên đưa bài thơ lên bảng Tổ chức cho học sinh chia ra làm 2 đội ( chơi tiếp sức) thi đua gạch chân và đọc từ có vần vừa học. Đội nào nhanh đọc đúng thì đội đó sẽ thắng. Bài Đi học – SGK trang 130 Đi học Hôm qua em tới trường Mẹ dắt tay từng bước Hôm nay mẹ lên nương Một mình em tới lớp. Trường của em be bé Nằm lặng giữa rừng cây Cô giáo em tre trẻ Dạy em hát rất hay. Hương rừng thơm đồi vắng Nước suối trong thầm thì Cọ xòe ô che nắng Râm mát đường em đi. Minh Chính Tìm tiếng trong bài có vần ăng : nắng , vắng , lặng. GV cho Hs tìm nhanh tiếng có vần ăng sau đó viết vào bảng theo nhóm Ngoài ra, có thể tổ chức các hình thức ngoại khóa Tiếng Việt như: Nhóm Tiếng Việt, góc Tiếng Việt, trò chơi ngôn ngữ… để phục vụ cho bài đọc một cách tốt nhất. 3.2. Biện pháp 2: Tổ chức lớp học để học sinh tự phát hiện ý của bài. Kỹ năng đọc hiểu là một kỹ năng phức tạp, đòi hỏi một quá trình lâu dài. Trong những năm đầu tiểu học, đặc biệt là lớp 1, quá trình đọc ngày càng nâng cao. Học sinh cần phải chiếm lĩnh văn bản cả về nội dung và nghệ thuật. Vì thế, cần hình thành cho học sinh các bước tìm hiểu văn bản. - Hiểu các từ, cụm từ. - Hiểu các câu. - Hiểu các đoạn, những tập hợp câu dùng để phát biểu một ý kiến trọn vẹn. Để hiểu sâu bài văn, bài thơ thì học sinh cần phải thực sự là người chủ động tìm tòi ra cái hay, cái đẹp của bài văn, bài thơ đó. Việc tổ chức lớp học để học sinh tự phát hiện ý, phát hiện nghệ thuật là yêu cầu căn bản, cấp thiết. Tuy nhiên, yêu cầu này chưa được chú ý cao. Điều 13/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 đó được thể hiện qua việc giáo viên còn nói nhiều, giảng nhiều làm cho giờ học biến thành tiết giảng văn. Hoặc giáo viên nêu câu hỏi để học sinh trả lời làm cho tiết học nhàm chán, không khắc sâu, không cô đọng được nội dung bài, không hiểu được từ ngữ hay, một số câu hoặc nội dung bài. Điều đó dẫn đến kết quả giờ tập đọc không cao. Phát hiện ý của bài: Bao gồm phát hiện tình cảm chứa đựng trong bài thực hiện việc phản ánh đời sống qua đoạn văn, khổ thơ, bài văn, bài thơ. Phát hiện tính cách nhân vật được thể hiện như thế nào? Em hãy tỏ thái độ yêu hay không yêu đối với các nhân vật trong bài. Qua đó giáo dục tình cảm, thái độ cho học sinh. Qua việc phát hiện về ý và phát hiện nghệ thuật, học sinh sẽ cảm nhận được cái hay, cái đẹp của bài văn, bài thơ. Ví dụ : Bài Ai dậy sớm – SGK trang 67 Bài tập đọc có ba khổ thơ, mỗi khổ là một ý của bài. Khổ thơ 1: Khi dậy sớm chúng ta sẽ thấy cảnh vật xung quanh thật đẹp, những bông hoa thật ngát hương Học sinh sẽ phát hiện được ý của bài: Dậy sớm sẽ thấy cảnh vật thật đẹp. Khổ thơ 2: Khi dậy sớm chúng ta sẽ ngắm được mặt trời mọc Khổ thơ 3: Khi dậy sớm, mọi vật sẽ chờ đón chúng ta. Ai daä y sôù m Böôùc ra vöôøn, Hoa ngaù t höông Ñang chôøñoù n. Ai daäy sôù m AI DAÄ Y SÔÙ M Ñi ra ñoàng, (Trích) Coùvöøng ñoâ ng Ñang chôøñoù n. Ai daä y sôù m Chaïy leân ñoà i, Caûñaát trôø i Ñang chôøñoù n. VoõQuaû ng 3.3. Biện pháp 3: Giúp học sinh cách nhớ, hiểu nội dung bài. Khi dạy đọc hiểu cho học sinh ở tiết 2 vẫn tiếp tục nhiệm vụ luyện đọc kết hợp với nhiệm vụ giúp học sinh nhớ, hiểu được nội dung bài. Nhớ được nội dung bài là sự khởi đầu của việc hiểu bài. Quá trình hiểu một bài gồm nhiều bước, với nhiều thao tác tư duy. Giáo viên không nên nôn nóng bắt học sinh chưa kịp nhớ nội dung bài đã phải phân tích tổng hợp, khái quát hóa… các yếu 14/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 tố trong bài để tìm ra ý nghĩa của bài (ở các tầng bậc khác nhau). Đây là công việc của các lớp học và bậc học sau này. Việc nhớ và hiểu nội dung bài được kết hợp chặt chẽ với việc luyện đọc nhiều lần văn bản. Vì thế, việc đọc lưu loát cũng là một nhiệm vụ rất quan trọng, nó giúp các em đọc hiểu về nội dung một câu, một đoạn trong bài. Cần yêu cầu các em đọc nhiều lần đoạn, câu văn đó (đọc thành tiếng, đọc thầm) sao cho thông thạo (không nhẩm vần). Chỉ khi học sinh được giải phóng khỏi việc giải mã văn tự để chuyển thành âm thanh ngôn ngữ, tư duy của các em mới có điều kiện kiểm soát nội dung của câu, của đoạn. Ở các lớp có nhiều học sinh yếu, giáo viên nên để thời gian dài hơn cho việc luyện đọc. Ví dụ 1: Bài Ngưỡng cửa – SGK trang 109 - Để hỏi câu: “Ai dắt em bé tập đi men ngưỡng cửa” trong bài “Ngưỡng cửa” - Tiếng Việt 1 - tập 2, giáo viên cho vài em đọc đi đọc lại khổ thơ 1 rồi mới đặt câu hỏi. - Để học sinh trả lời được câu hỏi: “Khi bị đứt tay cậu bé có khóc không” trong bà : Vì bây giờ mẹ mới về - Giáo viên cho nhiều học sinh đọc lại câu “Khi bé bị cắt bánh đứt tay nhưng không khóc” rồi mới nêu câu hỏi. Phần nội dung bài trong một vài trường hợp có thể thay câu hỏi sách giáo khoa bằng các câu hỏi khác đơn giản hơn, để các em dễ tìm hiểu hơn. Ví dụ 2: Bài Đầm sen - SGK trang 91 Khi dạy bài: “Đầm sen” giáo viên sẽ sử dụng hệ thống câu hỏi: - Đoạn 1 tả gì? - Lá sen có màu gì? - Lá sen mọc như thế nào? - Đoạn 2 tả gì? - Hoa sen khi nở trông đẹp như thế nào? - Hương sen thơm như thế nào? Thay cho hai câu hỏi trong sách giáo khoa: - Khi nở, hoa sen trông đẹp như thế nào? - Đọc câu văn tả hương sen? Hoặc cho học sinh thảo luận nhóm: Đánh dấu X vào ô trống đặt trước ý trả lời đúng: a) Lá sen màu gì?  Đỏ nhạt  Xanh thẫm  Xanh mát b) Hoa sen khi nở như thế nào? Cánh hoa chen nhau xòe rộng, phô đài sen và nhị vàng. 15/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1  Cánh hoa đỏ nhạt, phô đài sen và nhị vàng, tỏa hương ngan ngát, thanh khiết.  Cánh hoa nhạt màu dần, đài sen dẹt lại. Sau bước tìm hiểu nội dung bài thì yêu cầu một vài học sinh đọc lại bài với yêu cầu cao hơn: đọc hay, đọc diễn cảm. Từ việc đọc diễn cảm bài văn, bài thơ giúp cho các em hiểu bài sâu hơn. Với các bài tập đọc là thơ thường có yêu cầu học sinh thuộc lòng. Giáo viên hướng dẫn học sinh học thuộc lòng ngay tại lớp với mức độ tăng dần, thuộc từng khổ thơ ròi mới đến cả bài thơ. 3.4. Biện pháp 4: Rèn kỹ năng đọc cho từng đối tượng học sinh. Trong thực tế giảng dạy, chúng ta gặp nhiều những đối tượng học sinh khó khăn khi tìm hiểu nội dung bài. Khi đó, giáo viên phải có kế hoạch rèn kỹ năng cho từng đối tượng học sinh. Phải thể hiện rõ ở bài soạn: câu hỏi dành cho học sinh khá, giỏi, học sinh trung bình, học sinh yếu để từ đó có biện pháp uốn nắn kịp thời. Giáo viên cần phải biết động viên, tránh sự nôn nóng để tạo hứng thú cho các em trong việc tự tìm ra kiến thức mới. Đối với những học sinh còn lúng túng trong khi tìm câu trả lời thì giáo viên cần có câu hỏi gợi mở hoặc cho học sinh khá giỏi nói trước, rồi cho học sinh yếu nhắc lại. Có những học sinh hiểu được ý, nhưng khi diễn đạt bằng lời thì lại lúng túng và khi đó giáo viên phải tích cực gọi nhiều lần để khuyến khích tính bạo dạn của các em. Đối với những học sinh tiếp thu chậm, giáo viên cần chú ý đến các hình thức tổ chức hoạt động, đưa ra yêu cầu phù hợp với đối tượng để các em hăng hái, tích cực học tập. Nếu học sinh trả lời đúng, hoặc thiếu ý thì giáo viên cũng không nên khiển trách ngay mà phải nhẹ nhàng, hướng dẫn các em không tự ti, mặc cảm với các bạn khác. Kết hợp với gia đình động viên các em chăm đọc bài và chuẩn bị nội dung bài trước khi đến lớp. Trong giờ truy bài, cần phân công học sinh khá kiểm tra học sinh yếu, nội dung bài là ôn bài cũ và chuẩn bị mới mới. Cần khuyến khích các em có nhu cầu đọc sách báo, truyện tranh thiếu nhi. Giáo viên sẽ thấy được những tiến bộ rệt của học sinh thông qua việc các em tự kể lại theo ý hiểu cho các bạn nghe câu truyện mình vừa đọc. Hay trong các giờ tự học, giáo viên tổ chức cho học sinh thi đua lẫn nhau kể chuyện, tìm hiểu nội dung truyện hoặc bài tập đọc… qua đó để học sinh tự học tập, phát huy khả năng của riêng bản thân mình. Đọc theo nhóm là một hình thức đọc rất tốt .Các em học sinh đọc tốt sẽ đọc mẫu hoặc bảo cho các em học sinh đọc còn yếu. Tùy thuộc vào nội dung bài, có thể đọc theo nhóm hai hoặc nhóm bốn. Sau khi đọc trong nhóm, giáo viên sẽ tổ chức cho các nhóm lên thi đọc. Qua đó, các em đọc chưa tốt sẽ mạnh 16/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 dạn đọc hơn. Từ chỗ đọc thành tiếng tốt, các em sẽ hiểu được nội dung bài tập đọc . Ví dụ : Bài Cái nhãn vở - SGK trang 52 Bài Cái nhãn vở có 4 câu, giáo viên tổ chức cho học sinh đọc theo nhóm bốn để mỗi học sinh đọc 1 câu. Sau đó sẽ đổi lại, các bạn đọc câu khác nhau. Câu 1: Bạn Giang viết những gì trên nhãn vở? (Câu hỏi này dành cho những học sinh trung bình) Giáo viên đưa ra hình thức nối để học sinh hiểu bài tốt hơn. tên trường tên lớp Bạn Giang viết họ và tên số nhà 3.5. Biện pháp 5: Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy các tiết tập đọc Để tạo hứng thú cho học sinh giáo viên soạn các bài giảng điện tử để học sinh hiểu rõ hơn bài tập đọc. Từ chỗ hiểu bằng hình ảnh ( dựa vào đặc điểm tâm sinh lý của trẻ : từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng), học sinh sẽ hiểu hội dung bài học từ đó các em sẽ đọc tốt hơn và hiểu rõ hơn. *Tạo hình ảnh động của nhân vật để học sinh hứng thu học tập hơn. Ví dụ 1: Bài Mèo con đi học Giáo viên đưa tranh chú Mèo, sau đó đến chú Cừu lên màn hình. Có hình ảnh sống động học sinh sẽ hứng thú hơn khi học tập đọc. GV đưa hình ảnh 1 chú mèo trốn học: dùng hình ảnh động của chú mèo nói cái đuôi bị ốm…. hình ảnh chú Cừu cầm kéo để cắt đuôi…. Để tạo ấn tượng với học sinh và để từ đó học sinh hiểu được nội dung bài. 17/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 Mèo conđi học Meø o conbuoà nböïc Mai phaû i ñeá ntröôøng Beønkieá mcôùluoâ n: - Caù i ñuoâi toâ i oá m. Cöøumôù i be toaùng: - Toâi seõchöõ alaønh Nhöngmuoá nchonhanh Caé t ñuoâ i khoûi heát! - Caétñuoâ i ? AÁy cheát...! Toâi ñi hoïc thoâ i! Câu hỏi ( theo hướng phát triển năng lực): Nếu ở lớp có bạn không thích đi học , em sẽ nói gì với bạn để bạn thích đi học. Hãy nói bằng 1-2 câu. *Nhấn mạnh từ cần tìm bằng cách đổi màu chữ: Ví dụ 2: Bài Ngôi nhà ( SGK TV tập 2 – trang 82) Yêu cầu đọc những dòng thơ có tiếng yêu: Học sinh tìm đúng, trên màn hình xuất hiện dòng thơ và tiếng cần tìm nên cho màu đỏ để học sinh dễ nhận thấy: - Em yêu nhà em - Em yêu tiếng chim - Em yêu ngôi nhà - Như yêu đất nước 18/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 Câu hỏi (theo hướng phát triển năng lực): Em hãy nói 1-2 câu về ngôi nhà em đang sinh sống? *Ngắt nghỉ câu dài bằng cách tạo hiệu ứng ngăn cách // Ví dụ 3: Bài Bác đưa thư – SGK trang 136 Ở phần luyện đọc theo câu, giáo viên sử dụng phần mềm để cho học sinh hiểu rõ hơn cách ngắt câu dài. Bằng cách tạo hiệu ứng , sử dụng các nét xổ (//) để ngăn cách câu dài. Từ chỗ biết và hiểu được cách ngắt câu sẽ giúp học sinh đọc đúng và hiểu hơn nội dung của bài. Câu hỏi xử lý tình huống ( theo hướng phát triển năng lực): Em có đồng tình với cách làm của bạn Minh không? Nếu là em, khi nhận được thư từ bác đưa thư em sẽ nói gì và làm gì? SLIDE 4 SLIDE 5 * Đưa video clip vào giải nghĩa từ khó: Ví dụ 4 : Bài Anh hùng biển cả - SGK trang 145 Giáo viên đưa clip đoạn cá heo ở ngoài biển. Cá heo là bạn của con người và cá có khả năng bơi rất nhanh, lao như tên bắn. Qua đó giáo viên giải thích được cho học sinh hiểu được thế nào là “ bơi nhanh vun vút” Hình ảnh minh họa được cắt từ Hình ảnh minh họa được cắt từ clip : clip: cá heo bơi nhanh vun vút cá heo là bạn của con người 19/20
Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 4. MỘT SỐ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC Việc áp dụng các biện pháp trên đã giúp học sinh lớp của tôi thu được hiệu quả rõ rệt. Kết quả đọc hiểu của học sinh bước đầu được nâng cao cả về chất lượng và số lượng. Các em thực sự tiếp thu bài một cách tự nhiên, chủ động, phát huy được tính tích cực, sáng tạo trong giờ học. Các em có ý thức tự giác trong việc tự phát hiện, tìm tòi nội dung kiến thức mới. Sau khi đã tìm hiểu nội dung bài đọc theo cách thử nghiệm trên, tôi thấy các em đọc bài hay hơn, các em tự tin, mạnh dạn, thi đua xung phong đọc bài trước lớp, thể hiện được giọng đọc đúng yêu cầu bài học. Sự hào hứng, niềm say mê, yêu thích môn Tiếng Việt thể hiện rõ trên nét mặt, trong giọng đọc và ở cả thái độ, cử chỉ khi đọc bài của các em. Tiết học trở nên rất nhẹ nhàng, cởi mở, gần gũi giữa cô và trò. Điều đó thể hiện những biện pháp thử nghiệm mà tôi lựa chọn và áp dụng đã đi đúng hướng, là việc làm thiết thực và hết sức quan trọng để nâng cao chất lượng học tập toàn diện cho học sinh. Kết quả này phần nào phản ánh tính đúng đắn, chân thực của các biện pháp trên. Kết quả: Stt Thời gian Đọc trơn thành tiếng Đọc diễn cảm 1. Cuối học kì I 36/56 học sinh 15/56 học sinh 2. Cuối tháng 4 56/56 học sinh 29/56 học sinh 20/20

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.