Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp rèn kĩ năng đổi một số đơn vị đo lường: đơn vị đo độ dài, đơn vị đo khối lượng, đơn vị đo diện tích cho học sinh lớp 5A3, 5A4 trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường

Chia sẻ: Mucnang999 Mucnang999 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

59
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến được thực hiện với mục đích nghiên cứu lí luận và thực tiễn để đánh giá thực trạng việc đổi sai đơn vị đo lường của học sinh. Từ đó đề xuất và lựa chọn một số giải pháp giúp học sinh lớp 5A3, 5A4 khắc phục những lỗi sai cơ bản mà học sinh hay mắc như nhầm lẫn mối quan hệ giữa các đơn vị đo, viết sai các đơn vị đo, nhầm lẫn khi đổi các đơn vị đo cách từ hai, ba đơn vị đo trở lên…

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp rèn kĩ năng đổi một số đơn vị đo lường: đơn vị đo độ dài, đơn vị đo khối lượng, đơn vị đo diện tích cho học sinh lớp 5A3, 5A4 trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập Tự do Hạnh phúc Tam Đường, ngày 15 tháng 6 năm 2020 ĐƠN ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ Kính gửi: Hội đồng xét, công nhận sáng kiến cấp cơ sở Chúng tôi ghi tên dưới đây: Số Ngày tháng Nơi công Chức Tỷ lệ (%) Ghi Trình thứ Họ và tên năm sinh tác danh đóng góp chú độ tự vào việc chuyên tạo ra môn sáng kiến Văn Thị Trường 14//02/1979 Tiểu học Giáo 1 Huệ Đại 50% viên 2 Trần 01/06/1978 Thị trấn học 50% Tiến Tam Tuấn Đường Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: Một số biện pháp rèn kĩ năng đổi một số đơn vị đo lường: đơn vị đo độ dài, đơn vị đo khối lượng, đơn vị đo diện tích cho học sinh lớp 5A3, 5A4 trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường. Cơ sở được yêu cầu công nhận sáng kiến: Trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường Lai Châu Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Lớp 5a3, 5A4 Trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường – Lai Châu Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: 20/08/2019 Mô tả bản chất của sáng kiến: Khi thực hiện các giải pháp: Học sinh có kĩ năng đổi các đơn vị đo lường thành thạo, chính xác, không nhầm lẫn giữa các đơn vị đo. Nâng cao kĩ năng tự học; kĩ năng chia sẻ, hợp tác; kĩ năng nhận xét và chữa bài cho nhau. Thay thế 1
cho các giải pháp cũ là: Học sinh đổi đơn vị đo lường theo hướng dẫn của giáo viên và giáo viên chữa bài cho học sinh. Giáo viên và học sinh thực hiện được các phương pháp dạy học đổi mới “ Thầy tổ chức Trò thực hành”. Biện pháp này đã phát huy được khả năng tư duy của học sinh. Học sinh mạnh dạn, tự tin tham gia các hoạt động học tập một cách tích cực, các em nắm chắc mối quan hệ của các đơn vị đo lường và có kĩ năng đổi các đơn vị đo lường thành thạo, chính xác, không nhầm lẫn . Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: đồ dùng dạy học của giáo viên và học sinh môn Toán, bảng phụ, tranh ảnh, phiếu các bài tập, sổ tay toán học, máy chiếu, giáo viên, học sinh và các đoàn thể trong trường. Những thông tin cần được bảo mật: Không Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của đồng tác giả. Qua áp dụng các giải pháp giúp học sinh có kĩ năng đổi các đơn vị đo lường thành thạo, chính xác, không nhầm lẫn giữa các đơn vị đo. Nắm chắc mối quan hệ giữa các đơn vị đo độ dài, đơn vị đo khối lượng và đơn vị đo diện tích. Chất lượng so với đầu năm được nâng lên rõ rệt, tỉ lệ chưa nắm vững mối quan hệ của các đơn vị đo lường còn 7,14 % giảm 24,43%; tỉ lệ học sinh học tốt tăng 23,87% so với khảo sát. Học sinh tham gia giao lưu Toán cấp trường đạt kết quả khá cao. Thành tích đó đã góp phần nâng cao chất lượng của lớp và chất lượng giáo dục chung của trường. Những người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến lần đầu: Không Chúng tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Người đăng ký 2
Trần Tiến Tuấn Văn Thị Huệ BÁO CÁO TÓM TẮT SÁNG KIẾN 1. Đồng tác giả Ghi Số Ngày tháng Nơi công tác Chức Trình Tỷ lệ (%) th Họ và tên năm sinh danh độ đóng góp chú ứ chuyên vào việc tạo tự môn ra sáng kiến Văn Thị Trường 14//02/1979 Tiểu học Giáo 1 Huệ Đại 50% viên 2 Trần 01/06/1978 Thị trấn học 50% Tiến Tam Đ ườ ng Tuấn 2. Tên sáng kiến: Một số biện pháp rèn kĩ năng đổi một số đơn vị đo lường: đơn vị đo độ dài, đơn vị đo khối lượng, đơn vị đo diện tích cho học sinh lớp 5A3, 5A4 trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường. 3. Tính mới Học sinh thảo luận tự tìm hiểu và phân tích mối quan hệ giữa các đơn vị đo độ dài, đơn vị đo khối lượng, đơn vị đo diện tích. Tìm cách đổi các đơn vị đo lường dựa vào những mối quan hệ của các đơn vị đo lường đã biết. Dùng sơ đồ các đoạn thẳng để biểu thị các đơn vị đo lường theo thứ tự xuôi, ngược để hướng đẫn học sinh đổi các đơn vị đo ̣ ́ ̉ Hoc sinh co sô tay toán học, biêt cach s ́ ́ ử dung va ghi chep lai nh ̣ ̀ ́ ̣ ưng đ ̃ ơn vị đo ma hoc sinh đ ̀ ̣ ổi sai hoăc s ̣ ửa sai đê cac em ghi nh ̉ ́ ớ va khăc sâu, tranh đ ̀ ́ ́ ổ i sai ở lân sau. ̀ 4. Hiệu quả sáng kiến mang lại Hiệu quả về kinh tế Khi thực hiện những giải pháp trên, chúng tôi chỉ dùng những vật liệu dễ kiếm, dễ tìm như giấy, bìa và các phiếu bài tập,... không tốn kém nhiều tiền 3
của. Các em đã đổi các đơn vị đo lường tốt hơn, chất lượng học tập được nâng lên rõ rệt so với các giải pháp cũ. Hiệu quả kĩ thuật Qua thời gian áp dụng sáng kiến, học sinh nắm chắc mối quan hệ của các đơn vị đo lường và có kĩ năng đổi các đơn vị đo lường thành thạo, chính xác, không nhầm lẫn. Học sinh từng bước phát triển năng lực tư duy, kĩ năng suy luận. Phát triển về các năng lực, phẩm chất như: tự học, tự giải quyết vấn đề, biết trao đổi, chia sẻ và giúp đỡ bạn... Lớp không áp dụng Lớp áp dụng sáng sáng kiến kiến Tổng Chưa Tổn Chưa Nội dung khảo sát Đạt Đạt số đạt g số đạt học học SL % SL % SL % SL % sinh sinh Dạng 1: Đổi đơn vị đo 73 83,9 14 16,1 68 97,1 2 2,9 độ dài Dạng 2: Đổi đơn vị đo 87 70 80,5 17 19,5 70 67 95,7 3 4,3 khối lương Dạng 3: Đổi đơn vị đo 65 74,7 22 25,3 65 92,9 5 7,1 diện tích Hiệu quả về mặt xã hội Học sinh rất thích thú, say mê học toán. Đặc biệt các em đều rất ham học hỏi, ham hiểu biết, tỉ lệ chuyên cần cao. Phụ huynh đã có nhiều quan tâm. Học sinh mạnh dạn, tự tin thể hiện khả năng sáng tạo, khả năng trình bày kết quả học tập của mình trước lớp và chia sẻ, giúp đỡ bạn trong học tập. Góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của lớp, của trường. 5. Đánh giá về phạm vi ảnh hưởng của sáng kiến Sáng kiến kinh nghiệm của chúng tôi có thể tham khảo và vận dụng cho 4
học sinh khối 3,4,5 trong toàn truờng và các trường khác trong huyện có cùng đối tượng học sinh. ĐỒNG TÁC GIẢ PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TAM ĐƯỜNG TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ TRẤN Văn Thị Huệ Trần Tiến Tuấn THUYẾT MINH SÁNG KIẾN MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG ĐỔI MỘT SỐ ĐƠN VỊ ĐO LƯỜNG ĐƠN VỊ ĐO ĐỘ DÀI, ĐƠN VỊ ĐO KHỐI LƯỢNG ĐƠN VỊ ĐO DIỆN TÍCH CHO HỌC SINH LỚP 5A3, 5A4 TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ TRẤN TAM ĐƯỜNG Tác giả: Văn Thị Huệ, Trần Tiến Tuấn Trình độ chuyên môn: Đại học Chức vụ: giáo viên Nơi công tác: Trường Tiểu học Thị Trấn Tam Đường 5
I. THÔNG TIN CHUNG 1. Tên sáng kiến: Một số biện pháp rèn kĩ năng đổi một số đơn vị đo lường: đơn vị đo độ dài, đơn vị đo khối lượng, đơn vị đo diện tích cho học sinh lớp 5A3, 5A4 trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường. 2. Tác giả 2.1 Họ và tên: Văn Thị Huệ Năm sinh: 14/02/1979 Nơi thường trú: Thị trấn Tam Đường Trình độ chuyên môn: Đại học Chức vụ công tác: Giáo viên Nơi làm việc: Trường Tiểu học thị trấn Tam Đường Điện thoại: 0363449083 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 50% 2.2 Họ và tên: Trần Tiến Tuấn 6
Năm sinh: 01/06/1978 Nơi thường trú: Thị trấn Tam Đường Trình độ chuyên môn: Cao đẳng Chức vụ công tác: Giáo viên Nơi làm việc: Trường Tiểu học thị trấn Tam Đường Điện thoại: 0345983406 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 50% 3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Chuyên môn giảng dạy 4. Thời gian áp dụng sáng kiến: Từ ngày 20 tháng 8 năm 2019 đến ngày 10 tháng 6 năm 2020 5. Đơn vị áp dụng sáng kiến Tên đơn vị: Trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường Địa chỉ: Thị trấn Tam Đường, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu Điện thoại: 02313879191 II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN 1. Sự cần thiết, mục đích của việc thực hiện sáng kiến Sự cần thiết của việc thực hiên sáng kiến Cùng với những môn học khác, môn Toán ở tiểu học giữ một vị trí hết sức quan trọng. Các kiến thức, kỹ năng của môn Toán có nhiều ứng dụng trong đời sống, giúp học sinh nhận biết mối quan hệ về số lượng và hình dạng không gian của thế giới hiện thực. Nó trang bị cho học sinh những kiến thức cần thiết trong việc hình thành nhân cách, phát triển năng lực, trí tuệ, nhằm phục vụ đời sống và phát triển của xã hội. Môn Toán ở Tiểu học là cơ sở ban đầu có tính quyết định cho việc học toán sau này của học sinh. 7
Các em học sinh trong lớp chúng tôi phụ trách rất thích thú môn toán. Đặc biệt các em đều rất ham học hỏi, ham hiểu biết, phụ huynh đã có nhiều quan tâm, giáo viên nhiệt tình có nhiều kinh nghiêm, nắm vững nội dung, chương trình. Chúng tôi đã được tập huấn, tiếp cận phương pháp dạy học mới. Sử dụng phương pháp linh hoạt, phù hợp với nội dung của từng tiết, với từng đối tượng học sinh. Bên cạnh đó vẫn còn một số em đặc biệt là học sinh dân tộc của chúng tôi chưa học tốt môn toán, chưa nắm chắc cách đổi các đơn vị đo lường, chưa xác định được mối quan hệ giữa các đơn vị đo lường. Điều đó ảnh hưởng đến chất lượng của môn Toán. Điều kiện kinh tế của gia đình các em còn nhiều khó khăn, đồ dùng học tập còn thiếu. Phụ huynh chưa quan tâm đến việc học của con em mình. Môi trương giao tiêp cua hoc sinh con han hep. Sách giáo khoa ch ̀ ́ ̉ ̣ ̀ ̣ ̣ ưa thật sự phù hợp với đối tượng, sách còn nặng về phần lý thuyết, nhiều đơn vị kiến thức chưa thật thiết thực. Học sinh cẩu thả khi làm toán, một số em lười học không tập trung. ̣ ́ ́ ̣ ̣ Môt sô giao viên day hoc chưa thực sự quan tâm đên vi ́ ệc giúp học sinh nhận diện, khắc phục những kĩ năng đổi các đơn vị đo lường. Là giáo viên chúng tôi luôn quan tâm về chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng môn Toán nói riêng. Chính vì vậy, chúng tôi đã lựa chọn sáng kiến: Một số biện pháp rèn kĩ năng đổi một số đơn vị đo lường: đơn vị đo độ dài, đơn vị đo khối lượng, đơn vị đo diện tích cho học sinh lớp 5A3, 5A4 Trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường. Mục đích của việc thực hiên sáng kiến ́ ược thực hiện với mục đích nghiên cưu li luân va th Sang kiên đ ́ ́ ́ ̣ ̀ ực tiên đê ̃ ̉ ́ ực trang viêc đ đanh gia th ́ ̣ ̣ ổi sai đơn vị đo lường cua hoc sinh. T ̉ ̣ ừ đo đê xuât va ́ ̀ ́ ̀ lựa chon môt sô giai phap giup hoc sinh l ̣ ̣ ́ ̉ ́ ́ ̣ ơp 5A3, 5A4 khăc phuc nh ́ ́ ̣ ững lỗi sai 8
cơ bản ma h ̀ ọc sinh hay mắc như nhầm lẫn mối quan hệ giữa các đơn vị đo, viết sai các đơn vị đo, nhầm lẫn khi đổi các đơn vị đo cách từ hai, ba đơn vị đo trở lên… Rèn cho học sinh kỹ năng đổi các đơn vị đo thành thạo, các lỗi sai đặc trưng cơ bản khi làm bài. Đó là cách phân biệt, cách viết, cách đổi đúng các đơn vị đo lường Rèn cho học sinh biết phân tích, nhận ra chô sai đ ̃ ể sửa lai cho đung. Quan ̣ ́ trọng nhất là hình thành cho học sinh biết tổng hợp, phân biệt mối quan hệ giữa các đơn vị đo lường, có kĩ năng tính toán và đổi các đơn vị đo lường chính xác. ́ ượng hoc tâp cua hoc sinh trong tât ca cac môn hoc Gop phân nâng cao chât l ́ ̀ ̣ ̣ ̉ ̣ ́ ̉ ́ ̣ khac. ́ 2. Phạm vi triển khai thực hiện Phạm vi: 70 học sinh lớp 5A3, 5A4 Trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường. 3. Mô tả sáng kiến a. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến * Giải pháp 1: Dạy học cả lớp. Cách thực hiện: Với giải pháp này giáo viên giúp học sinh nhận diện được dạng toán về đổi các đơn vị đo lường, đơn vị đo độ dài; đơn vị đo khối lượng; đơn vị đo diện tích. Bằng cách giáo viên thuyết trình, giảng giải và cung cấp được kiến thức về mặt lý thuyết, dựa vào hướng dẫn trong sách giáo khoa cho học sinh cả lớp cùng thực hiện theo một yêu cầu. Ưu điểm: Học sinh nhớ khá nhanh tên gọi các đơn vị đo lường cũng như mối quan hệ giữa các đơn vị đo lường, vận dụng vào đổi các đơn vị đo lường khá chính xác. Hạn chế: Học sinh sẽ dễ quên tên gọi và mối quan hệ giữa các đơn vị đo lường vì các em hay thuộc vẹt. 9
Nguyên nhân: Chưa phân loại được các đối tượng học sinh. Học sinh chưa chủ động phân tích, tìm hiểu để tự đưa ra cách đổi các đơn vị đo lường. * Gi ải pháp 2: Củng cố kiến thức cho học sinh Cách thực hiện: Hằng ngày, giáo viên thường nhắc học sinh về học thuộc các bảng đơn vị đo độ dài, khối lượng, diện tích ... (theo thứ tự từ lớn đến bé rồi ngược lại) và mối quan hệ giữa các đơn vị đo trong bảng. Ưu điểm: Đa số Học sinh thuộc các bảng đơn vị đo và áp dụng vào làm các bài toán dạng cơ bản tôt. Hạn chế: Kĩ năng đổi các đơn vị đo cách từ 2,3 đơn vị đo và áp dụng vào giải toán có lời văn còn hạn chế. Nguyên nhân: Một số em chưa đọc kĩ yêu cầu của bài, Các em thường hay nhầm lẫn trong khi đổi các đơn vị đo vì một số em còn chưa thuộc hay thuộc chưa kĩ bảng đơn vị đo, chưa nắm chắc được bản chất, mối quan hệ giữa các đơn vị đo. * Giải pháp 3: Rèn kĩ năng đổi một sô đơn vị đo lường Cách thực hiện: trong quá trình dạy học về đổi các đơn vị đo lường giáo viên chủ yếu là hướng dẫn học sinh thực hiện các kiến thức theo hướng dẫn bài tập mẫu theo đúng yêu cầu trong sách giáo khoa và sách hướng dẫn. Sau khi làm xong bài toán, giáo viên yêu cầu học sinh tự kiểm tra kết quả bài làm của mình. Ưu điểm: Học sinh nắm được cái cụ thể, trực tiếp bản chất của phép đổi đơn vị đo. Giúp học sinh hiểu sâu, nhớ lâu cách đổi đơn vị đo. Học sinh đã tự kiểm tra kết quả bài làm của mình thông qua dữ liệu của bài toán. Hạn chế: Một số học sinh tiếp thu kiến thức còn thụ động, còn lơ mơ về bài giải, chưa khẳng định được kết quả bài làm của mình là đúng hay chưa đúng. 10
Nguyên nhân: một số em chưa tích cực suy nghĩ, chưa có sự hợp tác với các bạn xung quanh. Phương pháp dạy học chưa linh hoạt. * Giải pháp 4: Tăng cường luyện tập thực hành Cách thực hiện: Dành nhiều thời gian và thiết kế một số bài tập có nội dung kiến thức từ dễ đến khó để cho học sinh thực hành luyện tập thêm vào buổi chiều. Có chữa bài nhận xét sửa sai cho học sinh. Ưu điểm: Giáo viên và học sinh đã nhận xét, chốt được kết quả bài làm. Hạn chế: Chưa tổ chức cho học sinh mạnh dạn trao đổi, nhận xét kết quả bài làm của bạn. Nguyên nhân: Chưa cho học sinh trao đổi với nhau về cách thực hiện bài làm của mình với bạn. b. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến * Điểm mới, sự khác biệt của giải pháp mới so với giải pháp cũ Điểm mới Phân loại học sinh theo nhóm các đối tượng để dạy học Dùng sơ đồ các đoạn thẳng để biểu thị các đơn vị đo lường theo thứ tự xuôi, ngược để hướng đẫn học sinh đổi các đơn vị đo ̣ ́ ̉ Hoc sinh co sô tay toán học, biêt cach s ́ ́ ử dung va ghi chep lai nh ̣ ̀ ́ ̣ ưng đ ̃ ơn vị đo ma hoc sinh đ ̀ ̣ ổi sai hoăc s ̣ ửa sai đê cac em ghi nh ̉ ́ ớ va khăc sâu, tranh đ ̀ ́ ́ ổ i sai ở lân sau. ̀ Học sinh được chủ động chiếm lĩnh kiến thức và hợp tác, trao đổi, chia sẻ bài với bạn. Sự khác biệt của giải pháp mới so với giải pháp cũ Giải pháp cũ Giải pháp mới Giải pháp 1: Dạy học cả lớp. Giải pháp 1: Dạy học phân loại đối 11
tượng học sinh. Không phân loại các nhóm đối tượng Ngay từ đầu năm học giáo viên tiến học sinh hành cho học sinh làm bài kiểm tra - Với giải pháp này giáo viên giúp học khảo sát và phân loại học sinh thành 3 sinh nhận diện được dạng toán về đổi nhóm đối tượng. các đơn vị đo lường, bằng cách thuyết + Nhóm 1: học sinh học tốt trình, giảng giải và cung cấp được + Nhóm 2: học sinh chưa nắm vững kiến thức về mặt lý thuyết, dựa vào mối quan hệ giữa các đơn vị đo lường, hướng dẫn trong sách giáo khoa cho + Nhóm 3: học sinh chưa thuộc bảng học sinh cả lớp cùng thực hiện theo đơn vị đo lường một yêu cầu. Cho học sinh thảo luân tự tìm hiểu dựa vào những cái đã biết theo từng đối tượng. Giải pháp 2: Củng cố kiến thức cho Giải pháp 2: Củng cố kiến thức cho học sinh. học sinh. Hằng ngày, giáo viên thường nhắc học Hằng ngày, trên lớp tôi có sẵn một số sinh về học thuộc các bảng đơn vị đo bảng đơn vị đo lường, vào giờ truy bài độ dài, khối lượng, diện tích ... (theo tôi yêu cầu các tổ trưởng kiểm tra với thứ tự từ lớn đến bé rồi ngược lại) và những học sinh chưa thuộc bài, sau một mối quan hệ giữa các đơn vị đo trong thời gian nhất định tổ trưởng sẽ kiểm bảng. tra và báo cáo giáo viên kiểm tra lại. Ít có sự kiểm tra của giáo viên cũng Thường xuyên kiểm tra và cho học như ban cán sự lớp sinh ôn lại kiến thức nhân, chia nhẩm số tự nhiên, số thập phân với 10; 100; 1000... Giải pháp 3: Rèn kĩ năng đổi một sô Giải pháp 3: Rèn kĩ năng đổi một sô đơn vị đo lường. đơn vị đo lường. 12
- Trong quá trình dạy học về đổi các Trong quá trình dạy học về đổi các đơn vị đo lường giáo viên chủ yếu đơn vị đo lường giáo viên còn hướng là hướng dẫn học sinh thực hiện dẫn học sinh thực hiện các kiến thức các kiến thức theo hướng dẫn bài bằng sơ đồ, bằng cách lập bảng đổi tập mẫu theo đúng yêu cầu trong đơn vị đo lường theo thứ tự xuôi, sách giáo khoa và sách hướng dẫn. ngược. Để học sinh biểu thị được các đơn vị đo trên sơ đồ hoặc trong bảng. Giải pháp 4: Tăng cường luyện tập Giải pháp 4. Tăng cường luyện tập thực hành thực hành theo nhóm đối tượng Dành nhiều thời gian và thiết kế một Các bài tập luyện tập thực hành thường số bài tập có nội dung kiến thức từ dễ cho học sinh làm vào buổi 2 trên phiếu đến khó để cho tất cả học sinh trong bài tập. Nội dung phiếu bài tập gồm lớp cùng thực hành luyện tập thêm vào nhiều bài tập tổng hợp các dạng đổi đơn buổi chiều. Có chữa bài nhận xét sửa vị đo lường. Đặc biệt thiết kế các phiếu sai cho học sinh. bài tập cho từng nhóm đối tượng học sinh. Đối với nhóm học sinh làm tốt, nội dung các bài tập mang tính chất tổng hợp và nâng cao. Trên cơ sở kế thừa những ưu điểm và khắc phục những tồn tại của các giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến. Chúng tôi xin đưa ra một số kinh nghiệm và cách thực hiện một số biện pháp như sau. * Cách thực hiên của giải pháp mới Để khắc phục vấn đề trên và nâng cao chất lượng học tập đặc biệt là đổi các đơn vị đo lường của môn toán. Tạo điều kiện cho các em học tập tốt các môn học khác. Chúng tôi đã phân loại học sinh theo các lỗi mà các em thường hay mắc phải để có cơ sở lập ra kế hoạch chữa lỗi sai cho các em. Có 13
hai loại lỗi phổ biến mà các em mắc phải là: không nhớ bảng đơn vị đo lường và không nắm chắc mối quan hệ giữ các đơn vị . Tôi đã tìm tòi, nghiên cứu và áp dụng các biện pháp sau. Biện pháp 1. Phân loại đối tượng học sinh Điểm mới: Ngay từ đầu năm học giáo viên đã phân loại được 3 nhóm đối tượng học và lập kế hoạch dạy học phù hợp với từng nhóm. Cho học sinh tự tìm hiểu, thảo luân, trao đổi chia sẻ với nhau dựa vào những cái đã biết theo từng nhóm đối tượng. Cách thực hiện Từ thực trạng trên, ngay từ đầu năm học chúng tôi tiến hành cho học sinh làm bài kiểm tra khảo sát đối với môn Toán nói chung và các dạng bài tập về đo lường nói riêng. Qua chất lượng khảo sát chúng tôi đã phân loại đối tượng học sinh trong 2 lớp thành 3 nhóm sau để có các biện pháp dạy học phù hợp với mỗi nhóm đối tượng học sinh: + Nhóm 1: học sinh học tốt (11 em) + Nhóm 2: học sinh chưa nắm vững mối quan hệ giữa các đơn vị đo lường, những học sinh chỉ làm được các dạng bài tập cơ bản về đơn vị đo độ dài, khối lượng và thường là bài tập có danh số đơn (20 em) + Nhóm 3: học sinh chưa thuộc bảng đơn vị đo lường là những em không thực hiện được các bài tập hoặc làm được rất ít bài tập đơn giản, dạng đổi từ lớn ra bé (39 em). Biện pháp 2. Củng cố kiến thức cho học sinh Điểm mới: Phát huy được tính chăm chỉ học tập của học sinh và ý thức trách nhiệm của ban cán sự lớp. 14
Sau một thời gian nhất định có sự kiểm tra dánh giá, tuyên dương những học sinh có nhiều tiến bộ trong học tập. Cách thực hiện Hằng ngày, vào giờ truy bài chúng tôi yêu cầu các tổ trưởng kiểm tra các bạn trong tổ về học thuộc các bảng đơn vị đo độ dài, khối lượng, diện tích ... (theo thứ tự từ lớn đến bé rồi ngược lại) và mối quan hệ giữa các đơn vị đo trong bảng. Trên lớp chúng tôi có sẵn một số bảng đơn vị đo lường, với những học sinh chưa thuộc bài, chúng tôi yêu cầu các em đó ngày nào cũng phải đọc nhiều lần (có sự giám sát, giúp đỡ của các tổ trưởng và các bạn), sau một thời gian nhất định tổ trưởng sẽ kiểm tra lại và báo cáo kết quả với giáo viên. Một nội dung kiến thức quan trọng luôn bổ trợ cho việc đổi các đơn vị đo lường đó là nhân, chia nhẩm số tự nhiên, số thập phân với 10; 100; 1000... Vì vậy hằng ngày tôi thường xuyên kiểm tra và cho học sinh ôn lại kiến thức đó như: nhắc lại các quy tắc hoặc nêu nhanh kết quả một số phép tính nhân, chia nhẩm... Sau một thời gian nhất định chúng tôi thường cho ban cán sự của lớp báo cáo về sự tiến bộ của học sinh. Sau đó chúng tôi có sự kiểm tra dánh giá, tuyên dương những học sinh có nhiều tiến bộ trong học tập và những cán sự lớp có tinh thần trách nhiệm cao trong việc giúp đỡ bạn trong học tập. Biện pháp 3. Rèn kĩ năng đổi một sô đơn vị đo lường Điểm mới: Giáo viên đã áp dụng biện pháp mới trong việc hướng dẫn học sinh thực hiện các kiến thức bằng sơ đồ, bằng cách lập bảng đổi đơn vị đo lường theo thứ tự xuôi, ngược. Phát huy được tính tư duy sáng tạo, chủ động học tập của học sinh và có thói quen sử dụng sổ tay toán học. Cách thực hiện 15
* Dùng sơ đồ Sơ đồ dùng để biểu thị các đơn vị đo lường theo thứ tự xuôi, ngược. Để học sinh biểu thị được các đơn vị đo trên sơ đồ thì các em phải nắm được thứ tự của các đơn vị đo cần đổi, mối quan hệ giữa các đơn vị đo đối với mỗi bảng đơn vị đo lường. Với các đơn vị đo độ dài và khối lượng hai đơn vị liền nhau gấp, kém nhau 10 lần nên các em ngầm hiểu khi biểu thị trên sơ đồ thì mỗi đơn vị đo ứng với một chữ số. Tương tự đối với đơn vị đo diện tích vì hai đơn vị liền nhau gấp, kém nhau 100 lần nên mỗi đơn vị đo ứng với hai chữ số. Ví dụ 1: 9,5 kg = ... g ? Học sinh phải nêu được từ đơn vị kilôgam ra đơn vị gam gồm có các đơn vị sau: kg, hg, dag, g. Trong số đo 9,5kg thì 9 là phần nguyên nên có 9kg, sau đơn vị kilôgam ta có 5hg, 0dag và 0g . Vậy học sinh có thể lập sơ đồ như sau: 9,5kg = 9 5 0 0 kg hg dag g Kết quả : 9,5 kg = 9500g Ví dụ 2: 2 000 000mm2 = ... m2 ? Học sinh phải xác định được đây là bài tập đổi các đơn vị đo diện tích nên dựa vào mối quan hệ giữa các đơn vị đo các em ngầm hiểu với mỗi đơn vị đo ứng với hai chữ số. Từ đó học sinh lập sơ đồ: 2 00 00 00 m2 dm2 cm2 mm2 16
Kết quả: 2 000 000mm2 = 2 m2 Đối với các dạng bài tập đổi từ đơn vị bé ra đơn vị lớn, giáo viên lưu ý cho học sinh cách tách các chữ số và điền tên đơn vị đo vào các chữ số (nhóm chữ số) đó từ phải sang trái tức là tính từ đơn vị nhỏ nhất. Để tránh tình trạng học sinh hay quên chúng tôi thường cho học sinh nghi cách làm mới vào sổ tay toán học để giúp các em nhớ và vận dụng . * Lập bảng đổi đơn vị đo lường Lập bảng đổi cũng là cách biểu thị các đơn vị đo theo thứ tự xuôi, ngược. Vậy để học sinh lập được bảng đổi thì các em cần thuộc kĩ các bảng đơn vị đo lường và mối quan hệ giữa các đơn vị đo đó. Thực ra bản chất, ý nghĩa của các cách đổi là như nhau song cách thể hiện khác nhau, cách này học sinh ít nhầm lẫn hơn bởi các em đã viết các đơn vị đo theo thứ tự, chỉ cần một lần lập bảng có thể áp dụng cho nhiều bài tập đổi và nó hiển thị rõ ràng không như phương pháp nhẩm thông thường. + Hướng dẫn các em cách lập bảng đơn vị đo lường: Xác định khung các đơn vị đổi của toàn bộ bài tập thậm chí các bài tập trong tiết học để tiết kiệm tối đa số bảng cần lập (tránh phải lập bảng nhiều lần ). Xác định đúng yêu cầu của bài tập cần đổi từ đơn vị nào ra đơn vị nào. Giá trị của đơn vị theo đề bài phải viết đúng cột. Đối với bài tập đổi từ đơn vị nhỏ ra đơn vị lớn thì chữ số hàng đơn vị (đối với đơn vi đo độ dài và khối lượng) hoặc chữ số hàng đơn vị và hàng chục (đối với đơn vị đo diện tích) của nó luôn gắn với tên đơn vị đó trong bảng điền, sau đó cứ mỗi chữ số (đối với đơn vi đo độ dài và khối lượng) hoặc hai chữ số (đối với đơn vị đo diện tích) của hàng tiếp theo gắn với 1 đơn vị liền trước nó, nếu thiếu chữ số thì tiếp tục viết chữ số 0 cho đến đơn vị cần đổi. 17
Trong bảng phân tích, mỗi cột phải đủ 1 hoặc 2 chữ số (phụ thuộc vào từng loại bảng đơn vị đo). Tùy theo đề bài yêu cầu đổi đơn vị nào thì đánh dấu phẩy sau các chữ số của đơn vị đó hoặc chọn giá trị số phù hợp với đơn vị cần đổi. Ví dụ 1: 12kg 5g = ... g ; 0,12 tạ = ... kg ; 1tấn 8kg = ... tấn Với 3 phép đổi trên học sinh chỉ cần lập một bảng đổi sau: Đầu bài tấ n tạ yến kg hg dag g Kết quả đổi 12kg 5g 1 2 0 0 5 12005g 0,12 tạ 0 1 2 12kg 1 tấn 8kg 1 0 0 8 1,008 tấn Với cách lập bảng như vậy học sinh có thể làm được nhiều bài tập cùng đơn vị đo mà kết quả không hay nhầm lẫn và vẫn đề bài như vậy giáo viên có thể hỏi nhanh nhiều kết quả đổi khác nhau để luyện tập kĩ năng đổi cho học sinh. Chẳng hạn, với phép đổi thứ nhất giáo viên có thể yêu cầu học sinh viết 12kg5g dưới dạng số thập phân với đơn vị là kilôgam thì học sinh có thể nêu ngay kết quả là 12,005kg hoặc viết số thập phân với đơn vị là yến thì kết quả là 1,2005 yến... Ví dụ 2: 25m2 9dm2 = ... dm2 ; 5,3682m2 = ... dm2 ... cm2 Học sinh lập bảng đổi Đầu bài m2 dm2 cm2 Kết quả đổi 2 2 25m 9dm 25 09 2509dm2 5,3682m2 5 36 82 536dm282cm2 Đối với phép đổi thứ nhất giáo viên có thể hỏi học sinh nêu kết quả có đơn vị đo là xăngtimét vuông (250900cm2) ... Biện pháp 4. Tăng cường luyện tập thực hành theo nhóm đối tượng Điểm mới: 18
Thiết kế được các phiếu bài tập cho từng nhóm đối tượng học sinh. Đối với nhóm học sinh làm tốt, nội dung các bài tập mang tính chất tổng hợp và nâng cao. Học sinh tự tin, mạnh dạn trao đổi , chia sẻ giúp đỡ nhau trong học tập Cách thực hiện Luyện tập thực hành là khâu không thể thiếu trong quá trình dạy học toán nhằm củng cố kiến thức, kĩ năng đã học cho học sinh. Do lớp chúng tôi học 2 buổi/ngày nên các bài tập luyện tập thực hành chúng tôi thường cho học sinh làm vào buổi 2 trên phiếu bài tập. Nội dung phiếu bài tập gồm nhiều bài tập tổng hợp các dạng đổi đơn vị đo lường; trong đó có bài tập điền các đơn vị còn thiếu trong bảng đơn vị đo, bài tập về mối quan hệ giữa các đơn vị đo lường, đổi từ đơn vị đo lớn sang đơn vị bé. Đặc biệt chúng tôi thiết kế các phiếu bài tập cho từng nhóm đối tượng học sinh. Đối với nhóm học sinh làm tốt, nội dung các bài tập mang tính chất tổng hợp và nâng cao. VD: Dạng 1. Viết số thích hợp vào chỗ chấm 135m = ... dm 500g = ... kg 12cm2 = ... m2 1 524dm = ...cm 12 tạ = ... kg m2 = ... dm2 2 1 1 m = ... cm tấn = ... yến 5 4 Dạng 2. Viết số hoặc phân số thích hợp vào chỗ chấm a) 2816m = ...km ...m = ..., ...hm 32km 6m = ... m = ..., ... hm b) 2018g = ... kg ...g = ..., ...dag 2 tấn 12kg = ... kg = ..., ...tạ c) 52973 mm2 =... dm2 ... mm2 = ..., ...cm2 19
Nhóm học chưa nắm chắc mối quan hệ đo làm các bài tập dạng đổi các đơn vị đo thường gặp. VD Viết số thích hợp vào chỗ chấm 1m = ... cm 1kg = ...g 3 tấn = ... yến 1000dm2 = ... m2 1km = ... m 1 tấn = ... kg 3km2 = ... m2 20000mm2 = ... dm2 Nhóm học sinh chưa thuộc bảng đơn vị đo lườn tập trung làm các bài tập củng cố các bảng đơn vị đo và mối quan hệ giữa các đơn vị đo, vận dụng vào đổi các đơn vị đo dạng danh số đơn. VD: 1 yến = … kg 1m = ….dm 1 tạ = yến 2 = dm2 … cm2 3 tấn = … tạ 1 m2 = ... dm2 4. Hiệu quả của sáng kiến mang lại Chúng tôi viết sáng kiến kinh nghiệm này dựa trên phạm vi 70 học sinh lớp 5A3 và 5A4 do chúng tôi chủ nhiệm. Sau một thời gian áp dụng đối với các bài tập có liên quan đến đổi các đơn vị đo lường chúng tôi thấy: Giáo viên có định hướng khi dạy học sinh đổi các đơn vị đo. 20