Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Những biện pháp chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội Lớp 1,2,3; môn Khoa học Lớp 4,5 nhằm nâng cao chất lượng các môn học và Hoạt động giáo dục

Chia sẻ: Caphesuadathemhanh | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài đã phác hoạ được bức tranh về thực trạng chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học. Đặc biệt đề tài đã đề xuất những biện pháp áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột đối với môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học. Đây là nhiệm vụ mà mỗi trường học trên địa bàn huyện nhà cần áp dụng vào giảng dạy trong năm học này. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Những biện pháp chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội Lớp 1,2,3; môn Khoa học Lớp 4,5 nhằm nâng cao chất lượng các môn học và Hoạt động giáo dục

1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Li do chon sáng ki ́ ̣ ến: Nghị quyết Hội nghị Trung Ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo đã chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực...” Chất lượng dạy học phụ thuộc vào nhiều thành tố trong hệ thống Giaó ̣ duc bao g ồm: mục tiêu đào tạo, nội dung đào tạo, phương pháp dạy học, môi trường giáo dục. Trong đó, phương pháp dạy học là thành tố trung tâm. Để quá trình dạy học đạt hiệu quả thì người giáo viên phải am hiểu sâu sắc nội dung dạy học, làm chủ kiến thức, biết chế biến nó theo ý đồ sư phạm, biết thiết kế các hoạt động học để học sinh tham gia chiếm lĩnh kiến thức và học sinh phải tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo trong quá trình học tập. Như chúng ta đã biết, không có phương pháp dạy học nào là vạn năng. Việc tìm kiếm và vận dụng các phương pháp tiên tiến vào quá trình dạy học các môn học ở Tiểu học nói chung và môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học nói riêng là vấn đề quan trọng nhằm hình thành cho học sinh phương pháp học tập độc lập, sáng tạo, qua đó nâng cao chất lượng dạy học. Một trong những phương pháp có nhiều ưu điểm, đáp ứng được mục tiêu yêu cầu đổi mới và vận dụng tốt vào quá trình dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ; môn Khoa học ở Tiểu học hiện nay đó là phương pháp Bàn tay nặn bột. Trong những năm gần đây phương pháp Bàn tay nặn bột bước đầu được đưa vào thử nghiệm trong dạy học Tự nhiên và Xã hội ; môn Khoa học ở một số trường Tiểu học tại Việt Nam. Việc nghiên cứu áp dụng phương pháp này vào dạy học sao cho phù hợp với điều kiện cụ thể của nhà trường là vấn đề hết sức cần thiết góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Có như vậy mới hình thành cho học sinh phương pháp học tập đúng đắn, giúp học sinh thực sự trở thành “chủ thể” tìm kiếm tri thức. Qua thực tế thử nghiệm ap dung ph ́ ̣ ương pháp dạy học Bàn tay nặn bột đôi v́ ơi cac môn hoc. Chúng ta đ ́ ́ ̣ ều thấy đây là một phương pháp dạy học tích cực, giúp hình thành thế giới quan khoa học và niềm say mê sáng tạo cho học sinh. Ở phương pháp này, hoc sinh đ ̣ ược tham gia các thí nghiệm, rồi tự đưa ra đánh giá, thảo luận so sánh kết quả với các bạn trong nhóm để đi đến kết quả. Hầu hết hoc sinh đ ̣ ều cảm thấy hứng thú, chủ động trong suốt quá trình thời gian của tiết học, nắm vững kiến thức, hiểu bài sâu hơn. Thứ trưởng Bộ Giao duc & Đao tao Nguy ́ ̣ ̀ ̣ ễn Vinh Hiển khẳng định: Hiện nay, giáo viên các trường học có thế mạnh và thuận lợi là trình độ chuyên môn đạt chuẩn và trên chuẩn, tuổi đời trẻ, năng động, sáng tạo trong giảng dạy, có nhiều kĩ năng dạy học tích cực và ứng dụng Công nghệ thông 1
tin và sử dụng tốt trang thiết bị dạy học vào các tiết học. Tất cả những thế mạnh, kĩ năng đó đều rất cần thiết cho áp dụng phương pháp Ban tay năn bôt ̀ ̣ ̣ vào giảng dạy. Thứ trưởng cho biết, trên thực tế, phương pháp Ban tay năn bôt th ̀ ̣ ̣ ực ra không hoàn toàn là mới đối với các giáo viên. Về cơ bản, đây là phương pháp tổng hợp của các phương pháp dạy học trước đây mà giáo viên đã từng tiếp xúc như: Phương pháp giảng dạy giải quyết vấn đề, Phương pháp dạy học tích cực. Trong phương pháp Ban tay năn bôt, yêu c ̀ ̣ ̣ ầu đặt ra đối với giáo viên là tạo tình huống để học sinh phát hiện ra vấn đề trong bài học, từ đó để các em tự đưa ra các tình huống giải quyết vấn đề để đi đến kết quả. Như vậy, qua phân tích trên, chúng ta thấy: phương pháp “Bàn tay nặn bột” là một phương pháp dạy học có nhiều ưu điểm, là một trong những con đường nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh. Các em đang sống giữa thời đại mà thông tin 4G; 5G bùng nổ một cách nhanh chóng, lối học tập theo kiểu nhồi nhét tri thức đã trở nên lỗi thời và lạc hậu, không đáp ứng được nhu cầu của người học. Cái mà người học cần ở đây là một phương pháp học tập tich c ́ ực, cần “một cái đầu thông minh” chứ không phải là “một cái đầu nhồi nhét cho đầy Để vận dụng phương pháp này vào giảng dạy, qua lâp phiêu thăm do ̣ ́ ̀ ̉ ́ ̉ cua tât ca giao viên ́ ở đơn vi tôi, ho đêu nhân đinh răng: đ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ̀ ội ngũ giáo viên các trường Tiêu hoc hi ̉ ̣ ện nay đều chuẩn về trình độ và vững vàng về chuyên môn, sẵn sàng cho viêc ̣ ứng dụng phương pháp Ban tay năn bôt vao gi ̀ ̣ ̣ ̀ ảng dạy ̣ cac môn hoc trong nha tr ́ ̀ ương. ̀ Tuy nhiên, nhiêu giáo viên v ̀ ẫn còn một số băn khoăn như: nếu áp dụng phương pháp Ban tay năn bôt vào gi ̀ ̣ ̣ ảng dạy thì cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học đã đap ́ ưng đ ́ ược yêu câu day hoc m ̀ ̣ ̣ ơi hiên ́ ̣ nay chưa. Môt sô l ̣ ́ ớp học sô l ́ ượng hoc sinh con qua đông; m ̣ ̀ ́ ột bộ phận giáo viên còn thiếu kĩ năng về phương pháp mới nay. ̀ Về phía học sinh, các em cần phải có vốn kiến thức thực tế phong phú, phải chủ động học tập, phải năng động, sáng tạo. Trong những năm qua đã có không ít những nghiên cứu đề cập đến việc đổi mới phương pháp dạy học trong đó phải kể đến Đề án: “Triển khai phương pháp Bàn tay nặn bột ở trường phổ thông giai đoạn mơi” ́ đã được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt. Để thực hiện Đề án này, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện nhà đã có những hướng dẫn cụ thể và đã tổ chức tập huấn về phương pháp Bàn tay nặn bột cho tât ca đôi ngu Can bô ́ ̉ ̣ ̃ ́ ̣ ̉ quan ly, giao viên. Tuy nhiên, vi ́ ́ ệc triển khai chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào giảng dạy một số môn học trong trường Tiểu học đến nay vẫn còn rất nhiều hạn chế. Vậy nguyên nhân nào dẫn tới thực trang này? ̣ Theo tôi có rất nhiều nguyên nhân. Một trong những nguyên nhân đo là vi ́ ệc chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột của đôi ngu Cán b ̣ ̃ ộ quản lý trường Tiểu học phân nao đo vân ch ̀ ̀ ́ ̃ ưa đáp ứng yêu cầu mơi. Đây la điêu ma ́ ̀ ̀ ̀ nhưng ng ̃ ươi Can bô quan ly cua chung ta con băn khoăn, trăn tr ̀ ́ ̣ ̉ ́ ̉ ́ ̀ ở, lam thê nao ̀ ́ ̀ 2
̉ ̉ ̣ đê chi đao tôt va ap dung ph́ ̀ ́ ̣ ương phap nay vao day hoc cac môn hoc ́ ̀ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ở nhà trương mang tinh kha thi va đat hiêu qua ? Vì th ̀ ́ ̉ ̀ ̣ ̣ ̉ ế tôi lựa chọn : "Nhưng bi ̃ ện pháp chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xa hôi L ̃ ̣ ơp 1,2,3; môn Khoa hoc L ́ ̣ ơp 4,5 nhăm nâng cao ch ́ ̀ ất lượng các môn học và Hoạt động giáo dục" để nghiên cưu. ́ 1.2. Điêm m ̉ ơi cua đê tai: ́ ̉ ̀ ̀ Đê tai nay tôi nghiên c ̀ ̀ ̀ ứu va th̀ ực hiên ap dung ̣ ́ ̣ ở đơn vi tôi trong năm ̣ ̣ hoc 2018 2019 nay. Năm nay la năm hoc ti ̀ ̀ ̣ ếp tục thực hiên day hoc ap dung ̣ ̣ ̣ ́ ̣ phương phap Ban tay năn bôt đôi v ́ ̀ ̣ ̣ ́ ơi môn Khoa hoc va môn T ́ ̣ ̀ ự nhiên và Xã ̣ ́ ̣ ̣ hôi it nhât 1 tiêt/môn hoc/ năm hoc theo tinh thân chi đao cua Phong Giao duc & ́ ́ ̀ ̉ ̣ ̉ ̀ ́ ̣ ̀ ̣ Đao tao huyên nha. Đ ̣ ̀ ề tài được áp dụng ở đơn vi tôi, m ̣ ột trường Tiểu học có nhiêu thuân l ̀ ̣ ợi nhưng cung co không ít khó khăn nhât đinh. B ̃ ́ ́ ̣ ản thân người ́ ̣ Can bô quan ly ph ̉ ́ ải có một cách nhìn đổi mới, sát với thực tế của trường để tìm ra những giải pháp phù hợp, nhằm thực hiện tốt viêc ap dung ph ̣ ́ ̣ ương phap Ban tay năn bôt va nhi ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ệm vụ năm học của ngành giao phó. 3
2. PHẦN NỘI DUNG 2. 1. Thực trang viêc ap dung ph ̣ ̣ ́ ̣ ương phap Ban tay năn bôt vao day hoc ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ môn Tự nhiên và Xa hôi; môn Khoa hoc ̃ ̣ ̣ ở đơn vi tôi công tac. ̣ ́ ̀ ận lợi: 2.1.1. Vê thu Cùng với các phương phap day hoc tích c ́ ̣ ̣ ực khác đang được triển khai, phương pháp Bàn tay nặn bột đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định đầu tư nghiên cứu, biên soạn tài liệu, tổ chức tập huấn để từng bước triển khai áp dụng trong các trường tiểu học. Đội ngũ Cán bộ quản lí và giao viên có đ ́ ộ chuyên môn đạt chuẩn và trên chuẩn, nhiệt tình, ham học hỏi là điều kiện tốt thúc đẩy việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào trong dạy học các môn Tự nhiên và Xa hôi; ̃ ̣ môn Khoa học. Mặt khác, theo chỉ đạo của cấp trên. Giáo viên có thể lựa chọn một số bài dạy để sử dụng phương pháp này chứ không phải là dạy tất cả bài học của bộ môn này. Các bài học này đã lọc ra học phù hợp gợi ý cho giáo viên từng khối lớp để thực hiện. Phương pháp Bàn tay nặn bột có tiến trình dạy học rõ ràng, dễ hiểu, phù hợp với đặc trưng bộ môn Khoa học; Tự nhiên và Xã hội ở Tiểu học. Dạy học theo phương pháp Bàn tay nặn bột cũng đã được quy thành 5 bước cụ thể như sau: Bươc 1: ́ Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề. Bươc 2: Hoc sinh b ́ ̣ ộc lộ quan điểm ban đầu. Bươc 3: Đ ́ ề xuất câu hỏi hay giả thuyết và thiết kế phương án thực nghiệm Bươc 4: Ti ́ ến hành thí nghiệm tìm tòi nghiên cứu. Bươc 5: K ́ ết luận và hợp thức hoá kiến thức. 4
Trên cơ sở những bước học tập như trên, có thể thấy rằng giao viên s ́ ẽ không phải tốn nhiều thời gian cho việc thuyết trình giảng giải. Đồng thời, kiến thức cũng sẽ được hoc sinh ti ̣ ếp nhận một cách tự nhiên, không gò ép. 2.1.2.Vê khó khăn: ̀ Số lượng hoc sinh co l ̣ ́ ơp đông (32 đên 33 em/l ́ ́ ơp) nên vi ́ ệc tổ chức học tập theo nhóm con găp khó khăn. Đi ̀ ̣ ều này cũng gây khó khăn trong việc tổ chức các hoạt động tham quan, dã ngoại, điều tra thực tế cho hoc sinh. ̣ Một số bộ dụng cụ thí nghiệm còn lạc hậu, còn thiếu tính chuẩn xác. Kiến thức chuyên sâu về Tự nhiên và Xa hôi; Khoa h ̃ ̣ ọc của một bộ phận giao viên còn h ́ ạn chế. Vì vậy, giao viên th ́ ường gặp nhiều khó khăn trong việc trả lời, giải đáp các câu hỏi cũng như khó khăn trong việc lí giải thấu đáo các thắc mắc của hoc sinh nêu ra trong quá trình h ̣ ọc tâp. Đây là m ̣ ộ t trở ngại rất lớn trong việc áp dụng các phương phap day hoc tích c ́ ̣ ̣ ực nói chung và phương pháp Bàn tay nặn bột nói riêng. Qua thực tế dạy học môn Tự nhiên và Xa hôi; môn Khoa h ̃ ̣ ọc ở trường Tiểu học cho thấy trong giảng dạy giáo, viên vân con s ̃ ̀ ử dụng các phương pháp truyền thống, tranh ảnh trong sách giáo khoa treo lên bảng cho hoc sinh ̣ quan sát. Giáo viên giảng dạy cac môn hoc nay ph ́ ̣ ̀ ần lớn là cung cấp kiến thức cho các em qua nội dung sách giáo khoa. Học sinh tiếp thu còn mang tính thụ động, việc tiếp thu của các em vẫn còn nhiều hạn chế. Giáo viên cố gắng đưa ra hệ thống câu hỏi gợi mở dẫn dắt học sinh tìm hiểu vấn đề. Hoc sinh ̣ tích cực suy nghĩ, trả lời câu hỏi của giáo viên, phát hiện và giải quyết vấn đề. Kết quả học sinh thuộc bài nhưng chưa hiểu sâu về các sự vật hiện tượng, kĩ năng vận dụng vào thực tế chưa cao... Nhiều học sinh thuộc bài mà không hiểu bản chất của các sự vật, hiện tượng, kĩ năng vận dụng thực tế chưa tốt. Ngoài ra, một số em chưa có hứng thú khi học môn Tự nhiên và Xã ̣ hôi; môn Khoa h ọc. Để tìm hiểu thực trạng chỉ đạo áp dụng phương pháp “ Bàn tay nặn bột” và dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở đơn vị, tôi đã tiến hành điều tra khảo sát thực trạng ở trường Tiểu học tôi đang công tac và m ́ ột số trường Tiểu học trên địa bàn huyên nha. Trên c ̣ ̀ ơ sở nghiên cứu thực tế cùng với phân tích và xử lý số liệu đã thu thập, tôi đã có được một số nét cơ bản về thực trạng việc chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột và dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở trường Tiểu học. Dươi đây la B ́ ̀ ảng kết quả điều tra về mức độ hiểu biết và kỹ năng vận dụng phương pháp Bàn tay nặn bột của giáo viên trường Tiểu học tôi ́ ̀ ời điểm tháng 10 năm 2018: đang công tac vao th Mức Kĩ năng vận dụng Số độ phương phap Bàn tay n ́ ặn bột lượn hiểu g biết giaó về viên phư tham ơng 5
gia phaṕ khảo Bàn sát tay nặn bột Chư Khôn Hiểu a Biết Hiểu g biết vận Vận dụng thành thạo rõ hiểu vận dụng dụng SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL 27 4 14,8 13 48,1 10 37,1 3 11,1 13 48,1 11 40,8 Bảng kết quả điều tra về năng lực của học sinh trường Tiểu học tôi ́ ̀ ời điểm tháng 10 năm 2018: công tac vao th L Số Kĩ ớ lượ năng p ng làm Kĩ năng học thí diễn đạt sinh nghi tham ệm gia Rất Rất Thà Chư Thà khả thàn thàn nh a nh Chưa đạt o sát h h thạo đạt thạo thạo thạo SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL 3 70 13 18,6 35 50 22 31,4 13 18,6 35 50 22 31,4 4 94 27 28,7 55 58,5 12 12,8 17 28,7 55 58,5 12 12,8 5 97 30 31 56 57,7 11 11,3 30 31,0 56 57,7 11 11,3 Với kết quả như bảng điều tra trên, chứng tỏ rằng đa số giáo viên đã hiểu biết về phương pháp Bàn tay nặn bột nhưng chưa mạnh dạn áp dụng phương pháp này vào dạy học dẫn đến kĩ năng vận dụng phương pháp Bàn tay nặn bột còn hạn chế. Con vê hoc sinh, ki năng lam thi nghiêm va ki năng ̀ ̀ ̣ ̃ ̀ ́ ̣ ̀ ̃ ̃ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ nguyên nhân nao d diên đat con han chê. Vây ̀ ẫn đến thực trạng đo? ́ Qua thực tế điều tra cho thấy giáo viên vẫn còn ngai khi s ̣ ử dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột” trong dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học với nhiều lí do khác nhau: Số lượng STT Lí do giáo viên Tỷ lệ % điều tra Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học 1 8/27 29,6 chưa hiện đại, chưa đông bô ̀ ̣ Thiếu kĩ năng về phương pháp Bàn tay 2 9/27 33,3 nặn bột 6
Mất nhiều thời gian chuẩn bị cho tiết 3 5/27 18,5 dạy 4 Số học sinh/lớp đông 2/27 7,4 5 Ít tài liệu phục vụ giảng dạy và học tập 4/27 14,8 Kết quả điều tra cho thấy trong quá trình áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột trong dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học, các giáo viên đều gặp phải những khó khăn, tuy mức độ có khác nhau nhưng trên đây là những nguyên nhân chính là hàng rào cản trở việc áp dụng phương pháp bàn tay nặn bột. Ngoài khó khăn chủ quan của mỗi giáo viên thì có nguyên nhân khách quan liên quan đến công tác Quản lí chỉ đạo. Qua điều tra, khảo sát thực tế cho thấy trường Tiểu học nơi tôi công tac và các tr ́ ường Tiểu học trên địa bàn huyên nha đã tri ̣ ̀ ển khai áp dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột” theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục & Đào tạo; của Phòng Giáo dục và Đào tạo. Đăc biêt năm hoc 20172018; 20182019 ̣ ̣ ̣ yêu câu chung đôi v ̀ ́ ơi Giao duc huyên nha la ap dung day hoc ph ́ ́ ̣ ̣ ̀ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ương phaṕ “Ban tay năn bôt” ̀ ̣ ̣ đôi v ́ ơi môn T ́ ự nhiên và Xa hôi; môn Khoa hoc it nhât 1 ̃ ̣ ̣ ́ ́ ̣ tiêt/ môn/năm hoc. 100% giao viên đa đ ́ ̃ ược tâp huân vê day hoc theo ph ̣ ́ ̀ ̣ ̣ ương phap Bàn tay n ́ ặn bột. Đa số các đồng chí Cán bộ quản lí đều cho rằng: “Baǹ ̣ tay năn bôt” ̣ là một phương pháp dạy học tích cực, giúp hình thành cho học sinh thói quen làm việc như các nhà khoa học và niềm say mê sáng tạo giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, hiệu quả của việc chỉ đạo áp dụng phương pháp “Ban tay ̀ ̣ năn bôt” ̣ vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở trường Tiểu học chưa cao vì việc chỉ đạo cua m ̉ ột số Cán bộ quản lí còn nhiều bất cập, nhiều yếu tố không đồng bộ. Hầu hết Cań bộ quan ̉ lý con ̀ chỉ đạo theo phương pháp chung chung, thiếu trọng tâm, không theo qui trình. Tính kế hoạch trong chỉ đạo còn hạn chế nên việc áp dụng phương pháp “Ban tay ̀ ̣ năn bôt” ̣ và dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở trường Tiểu học chưa thường xuyên, liên tục. Công tác chỉ đạo bồi dưỡng giáo viên còn nhiều hạn chế, nội dung bồi dưỡng chưa cụ thể, một số nội dung cần thiết chưa được quan tâm, hình thức bồi dưỡng chưa hợp lý nên hiệu quả thấp. Thiếu tác động nâng cao động lực làm việc đối với giáo viên trong việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học, chưa khuyến khích, động viên đúng mức tạo niềm say mê, hứng thú để giáo viên việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học. Như vây, qua k ̣ ết quả khảo sát thực trạng việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học cho thấy nhiêu giáo viên đã có nh ̀ ững cố gắng nhất định trong việc sử dụng phương pháp Bàn tay nặn bột nhằm giúp học sinh hình thành thế giới quan khoa học và niềm say mê sáng tạo song chúng ta phải thừa nhận một thực tế: giáo viên 7
vẫn chưa mạnh dạn sử dụng phương pháp Bàn tay nặn bột trong quá trình dạy học. Nguyên nhân của thực trạng trên là do nhiều yếu tố nhưng cần phải nhấn mạnh vai trò chỉ đạo của Cán bộ quản lí trương hoc. Nh̀ ̣ ững thực trạng nêu trên cũng chính là điểm xuất phát để tôi tìm ra những biện pháp phù hợp với đặc điểm và điều kiện của nhà trường nơi tôi công tac. Đ ́ ể việc áp dụng phương pháp “Ban tay năn bôt” ̀ ̣ ̣ vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học đạt hiệu quả cao, đáp ứng yêu cầu đổi mới của ngành Giáo dục và Đào tạo. 2.2. Nhưng biên phap chi đao ap ap dung ph ̃ ̣ ́ ̉ ̣ ́ ́ ̣ ương phap “Ban tay năn” bôt ́ ̀ ̣ ̣ vao day hoc môn T ̀ ̣ ̣ ự nhiên và Xa hôi; môn Khoa hoc ̃ ̣ ̣ ở trương Tiêu hoc n ̀ ̉ ̣ ơi tôi công tac. ́ 2.2.1. Biên phap 1: Nâng cao nhân th ̣ ́ ̣ ưc cho đ ́ ội ngũ về sự cần thiết của việc đổi mới phương pháp dạy học và những ưu điểm của phương pháp “Bàn tay nặn bộ”. Phương pháp dạy học là một vấn đề có tính lịch sử, muốn đổi mới phương pháp dạy học thì phải đổi mới trước hết ở ý thức, nhân ̣ thưc. ́ Trong việc thực hiện đổi mới phương phap day hoc thì vai trò c ́ ̣ ̣ ủa giáo viên là rất quan trọng bởi khó mà chỉ đạo hoạt động đổi mới phương phaṕ ̣ day hoc đ ̣ ạt kết quả cao khi giáo viên không muốn đổi mới hoăc "ngai" đôi ̣ ̣ ̉ mơi. Đây là mâu thu ́ ẫn trong thực tế mà nhiều Cán bộ quản lí cần phải giải quyết. Để nâng cao nhận thức cho giáo viên về sự cần thiết của việc đổi mới phương pháp dạy học và những ưu điểm của phương pháp Bàn tay nặn bột. Tôi đã thực hiện một số biện pháp sau: Tổ chức các buổi sinh hoạt tuyên truyên vê nhân th ̀ ̀ ̣ ưc t ́ ư tưởng, chính trị như tổ chức cho cán bộ giáo viên được đọc sách báo, câp nhât thông tin, tin ̣ ̣ tưc nong hang ngay...đ ́ ́ ̀ ̀ ể nắm được sự biến chuyển của xã hội, sự phát triển về kinh tế, văn hoá giáo dục của địa phương của đất nước, nắm vững đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước, bám sát các chương trình hành động Quốc gia cua đia ph ̉ ̣ ương để giúp mọi thành viên trong nhà trường nâng cao nhận thức hiểu biết về Chính trị Xã hội, làm cho họ có ý thức quan tâm đến những vấn đề cấp thiết của cuộc sống, của thời đại thông qua nhưng buôi ̃ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ hop hôi đông, sinh hoat chuyên môn, sinh hoat tô chuyên môn... ̀ Tổ chức cho cán bộ, giáo viên học tập các văn bản pháp quy vê Giáo ̀ dục và Đào tạo. Làm cho mọi thành viên của nhà trường nắm vững đường lối, quan điểm giáo dục, chính sách của Đảng và Nhà nước, qua việc tổ chức học tập các Nghị quyết, Chỉ thị, các giải pháp, mục tiêu Giáo dục và Đào tạo. Điều này rất quan trọng với bậc Tiểu học; làm cho cán bộ giáo viên hiểu rõ nhiệm vụ, quyền hạn của mình và mọi người, ý thức được trách nhiệm của mình trong mỗi công việc được giao, xây dựng tập thể sư phạm đoàn kết, nhất trí cộng đồng trách nhiệm, cùng nhau thực hiện nhiệm vụ, phấn đấu vì mục đích chung. Giúp giáo viên có nhận thức đúng đắn về đổi mới phương 8
pháp dạy học. Xuất phát từ yêu cầu đặt ra trong công cuộc đổi mới. Đổi mới phương pháp dạy học nhằm đáp ứng yêu cầu, mục tiêu giáo dục hiện đại và đào tạo con người lao động năng động, tự tin, linh hoạt, sáng tạo phù hợp với làn sóng đổi mới kinh tế và xã hội hiện nay. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội đối với Giáo dục &Đào tạo thế hệ trẻ, đáp ứng với yêu cầu của đất nước trong giai đoạn mới cần phải có phương pháp dạy học mới phù hợp với yêu cầu tiến bộ của xã hội. Bởi thế, việc áp dụng lí luận dạy học tích cực vào giảng dạy các môn học là rất quan trọng và cần thiết. Tổ chức cho giáo viên tham gia học tập các chuyên đề về đổi mới phương pháp day hoc, ti ̣ ̣ ếp cận với các phương pháp dạy học tích cực đặc biệt là phương pháp Bàn tay nặn bột. Cần phải làm cho giáo viên thấy rõ ưu điểm nổi bật của phương pháp Bàn tay nặn bột. Học sinh là người chủ động trong các hoạt động học tập, tự xây dựng kiến thức thông qua khám phá, thử nghiệm, thảo luận, hợp tác với bạn, dưới sự định hướng, giúp đỡ của giáo viên. Qua đó học sinh nắm vững kiến thức, phát triển năng lực nhận thức và tư duy sáng tạo; phát triển năng lực quan sát, thực hành; kĩ năng làm việc hợp tác theo nhóm. Góp phần phát triển năng lực tự học của học sinh. Ngoài việc chú trọng đến kiến thức khoa học, dạy học theo phương pháp Bàn tay nặn bột còn chú ý nhiều tới rèn kĩ năng diễn đạt qua ngôn ngữ nói và viết, giúp học sinh phát triển khả năng diễn đạt, ngôn ngữ khoa học. Qua việc tích cực tham gia các hoạt động, qua các bước của phương pháp Bàn tay nặn bột, hình thành được ở học sinh tác phong và thói quen làm việc khoa học, thói quen độc lập suy nghĩ, sáng tạo trong hành động, rất có lợi cho việc học tập và nghiên cứu sau này. 2.2.2. Biên phap 2: T ̣ ́ ổ chức chuyên đê v ̀ ề phương pháp Bàn tay nặn bôt chọ đôi ngu. ̣ ̃ 2.2.2.1. Đinh h ̣ ương nôi dung: ́ ̣ ̉ ́ ̉ ́ Đê tât ca giao viên hiêu ro vê ph ̉ ̃ ̀ ương phap Ban tay năn bôt tôi đa tô ch ́ ̀ ̣ ̣ ̃ ̉ ức cac chuyên đê vê day hoc theo ph ́ ̀ ̀ ̣ ̣ ương phap nay. Trong triên khai chuyên đê cân ́ ̀ ̉ ̀ ̀ ̣ tâp trung nh ưng vân đê sau: ̃ ́ ̀ ̣ Nôi dung 1 : Gi ới thiệu chung về phương pháp Bàn tay nặn bột. ̣ Nôi dung 2: Khái ni ệm phương pháp Bàn tay nặn bột. ̣ Nôi dung 3: Các nguyên t ắc cơ bản của dạy học theo phương pháp Bàn tay nặn bột. ̣ Nôi dung 4 : Ưu điểm của phương pháp Bàn tay nặn bột. ̣ Nôi dung 5: Khó khăn, h ạn chế của phương pháp Bàn tay nặn bột. ̣ Nôi dung 6: Các b ước dạy học theo phương pháp Bàn tay nặn bột. Nôi dung 7: M ̣ ột số vấn đề về sử dụng phương pháp Bàn tay nặn bột trong dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở Tiểu học. Nôi dung 8:Thi ̣ ết kế tiết dạy Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học theo phương pháp Bàn tay nặn bột. ́ ̉ ưng nôi dung bôi d Tât ca nh ̃ ̣ ̀ ưỡng trên, người triên khai chuyên đê phai ̉ ̀ ̉ 9
̣ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ lâp kê hoach va chuân bi nôi dung đê tô ch ̀ ̉ ̉ ức chuyên đê thanh công cho đôi ̀ ̀ ̣ ngu.̃ ̉ 2.2.2.2. Triên khai chuyên đ ề về phương pháp Bàn tay nặn bột: Để mang lại hiệu quả thiết thực trong việc tổ chức chuyên đề, tôi đã chỉ đạo Đổi mới sinh hoạt chuyên môn. Những năm trước đây, ở mỗi chuyên đề, giảng viên (người báo cáo) trình bày lí thuyết, học viên (giáo viên) nghe và ghi chép. Ở hình thức này, giáo viên thụ động tiếp nhận kiến thức dẫn đến hiệu quả chuyên đề không cao. Để có được hiệu quả cao trong việc tổ chức chuyên đề, cần phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của giáo viên, giáo viên phải thực sự được nghiên cứu, được động não. Chính vì vậy, tôi đã tiến hành tổ chức chuyên đề về phương pháp Bàn tay nặn bột theo các bước sau: Bước 1: Giáo viên nghiên cứu tài liệu về phương pháp Bàn tay nặn bột; xem băng hình môt ti ̣ ết dạy có sử dụng phương pháp Bàn tay nặn bột. Để tránh lãng phí thời gian, có thể cung cấp tài liệu cho giáo viên nghiên cứu trước. Trong bước này cần yêu cầu giáo viên ghi lại những thông tin mới và những băn khoăn thắc mắc có liên quan đến phương pháp Bàn tay nặn bột. Bước 2: Chia sẻ và suy ngẫm: Giáo viên thảo luận trong tổ (hoặc nhóm) chuyên môn về phương pháp Bàn tay nặn bột; về nội dung tiết xem băng đĩa. Định hướng cho giáo viên tập trung vào các vấn đề cụ thể như: Cách nêu tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề: mức độ phù hợp và hấp dẫn của tình huống xuất phát. Cách gợi ý để học sinh đưa ra các câu hỏi thắc mắc (giả thuyết). Cách hợp tác học tập của học sinh trong nhóm. Cách hướng dẫn học sinh thảo luận, cách ghi vở nhưng kiên th ̃ ́ ưc c ́ ơ ban.̉ Bước 3: Thảo luận tập trung: Đại diện của giáo viên trong từng tổ, nhóm nêu ý kiến sau khi đã thống nhất trong nhóm và những điều còn băn khoăn, thắc mắc về phương pháp Bàn tay nặn bột. Các nhóm khác bổ sung hoặc đưa ra ý kiến của riêng nhóm mình. Bước 4: Tổng kết và vận dụng: Người phụ trách chuyên đê t ̀ ổng kết các vấn đề nổi bật qua thảo luận và các vấn đề cần suy ngẫm để hoạt động học của học sinh theo phương pháp Bàn tay nặn bột được tốt hơn. Dựa trên kết quả thảo luận và và những điều được rút ra sau buổi chuyên đề, mỗi giáo viên cần xác định rõ phương hướng áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội (với giáo viên lớp 1 2 3), môn Khoa học (với giáo viên lớp 45) sao cho phù hợp với thực tiễn lớp mình. 2.2.3. Biên phap 3: T ̣ ́ ổ chức dạy minh họa theo phương pháp Bàn tay nặn bột. ̉ ̉ ưc day minh hoa thanh công, ng Đê tô ch ́ ̣ ̣ ̀ ươi Can bô quan ly phu trach ̀ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ̉ ̀ chuyên môn cân lâp kê hoach cu thê vê: 10
Lựa chọn bài dạy minh họa. Lựa chọn người dạy minh họa: N ên chọn những giáo viên dạy giỏi, có chuyên môn nghiêp vu v ̣ ̣ ưng vang, nhi ̃ ̀ ệt tình hăng hái và thích sáng tạo thì việc dạy thí điểm sẽ đem lại hiệu quả cao hơn. Giáo viên dạy minh họa khi lâp kê hoach giang day cân trao đ ̣ ́ ̣ ̉ ̣ ̀ ổi về Kế hoạch bài học (giáo án) với người phụ trách chuyên đề, tranh thu y kiên cua ̉ ́ ́ ̉ đông nghiêp. ̀ ̣ Bố trí địa điểm dạy minh họa có đủ chỗ ngồi cho người dự giờ quan sát thuận lợi. Trong khi dự giờ cần lưu ý để người dự giờ tập trung quan sát hoạt động học của học sinh (thái độ, nét mặt, cử chỉ, hành vi, lời nói, mối quan hệ giữa các học sinh, sản phẩm của học sinh). Định hướng tập trung quan sát để trả lời các câu hỏi sau: Tình huống xuất phát của giáo viên đưa ra có phù hợp với nội dung bài học không? Có thực sự gây hứng thú học tâp cho học sinh không? Câu hỏi nêu vấn đề có gần gũi, dễ hiểu với học sinh không? Học sinh có hiểu được những điều giáo viên yêu cầu đề xuất biểu tượng ban đầu không? Học sinh có thực sự động não suy nghĩ, tích cực thực hiện hoạt động học tập theo yêu cầu của giáo viên không? Mọi thành viên trong nhóm có hoạt động tích cực và hợp tác để đề xuất giả thuyết, các phương án thực nghiệm và tiến hành thực nghiệm một cách nghiêm túc không? Học sinh có vừa suy nghĩ, vừa ghi chép và vở thực nghiệm, phiếu thảo luận nhóm không? Sản phẩm của học sinh như thế nào? Sau đo cung chia s ́ ̀ ẻ và suy ngẫm Các giáo viên dự giờ cùng nhau chia sẻ và suy ngẫm về tiết dạy minh họa trên cơ sở lắng nghe và tôn trọng ý kiến của nhau. Lưu ý: Không tập trung đánh giá, xếp loại tiết dạy hoặc giáo viên dạy mà chủ yếu phân tích các tình huống quan sát được từ các hoạt động học và kết quả học tập của học sinh trong giờ học. Trước hết cần nhấn mạnh những điểm thành công của giờ học; bên cạnh đó có thể chỉ ra nguyên nhân học sinh chưa tích cực và tìm ra giải pháp phù hợp để tạo cơ hội cho mọi học sinh tích cực tham gia vào quá trình học tập nhằm nâng cao chất lượng bài học. ̀ ̀ ̉ Cuôi cung la phân tông kêt v ́ ̀ ́ ận dụng: Người phụ trách chuyên đề tổng kết lại các vấn đề nổi bật qua thảo luận và các vấn đề cần suy ngẫm. Giáo viên tự suy nghĩ và lựa chọn biện pháp áp dụng cho giờ dạy của lớp mình. 2.2.4. Biêp phap 4: ̣ ́ Lựa chọn bai hoc, chu đê d ̀ ̣ ̉ ̀ ạy học phương pháp Ban ̀ tay năn bôt. ̣ ̣ Ngươi Quan ly cân chi đao l ̀ ̉ ́ ̀ ̉ ̣ ựa chon các bai hoc va ch ̣ ̀ ̣ ̀ ủ đề dạy học phải gần gũi với đời sống mà dễ cảm nhận và đã có ít nhiều những quan niệm ban đầu về chúng. Việc lựa chọn nội dung dạy học ở đây là lựa chọn theo bai hoc ̀ ̣ 11
sach giao khoa. Vì v ́ ́ ậy, căn cứ vào Chuẩn kiên th ́ ức ki năng cua môn h ̃ ̉ ọc, giao ́ viên có thể xác định nội dung kiến thức học trong một hay nhiều bài học trong sach giao khoa đ ́ ́ ể ap dung đ ́ ̣ ưa vao day hoc. Cũng chính vì th ̀ ̣ ̣ ế, tiến trình dạy học theo phương phap Ban tay năn bôt không nh ́ ̀ ̣ ̣ ất thiết phải diễn ra đủ 5 bước trong một tiết học mà có thể kéo dài trong một số tiết tương ứng với quỹ thời gian được sử dung. ̣ Việc lựa chọn các bai hoc c ̀ ̣ ần phải được tổ chức thành hệ thống từ thấp đến cao trong phạm vi một lớp cũng như cả cấp học và cần chú ý đến một điểm rất quan trọng của Phương phap Ban tay năn bôt ph ́ ̀ ̣ ̣ ải tự đề xuất được các phương án thí nghiệm và tự lực tiến hành các thí nghiệm tìm tòi nghiên cứu. Theo đê an ̉ ̀ ́ " Triên khai ph ương phap Ban tay năn bôt ́ ̀ ̣ ̣ ở trương phô ̀ ̉ thông giai đoan m ̣ ơi" va ́ ̀căn cứ vao cac văn ban chi đao c ̀ ́ ̉ ̉ ̣ ủa Phòng Giáo dục và Đào tạo, tôi đa đ ̃ ưa ra nhưng bai hoc ap dung đ ̃ ̀ ̣ ́ ̣ ược phương phap Ban tay ́ ̀ ̣ ̣ ̀ năn bôt vao giang day ̉ ̣ ; đông th ̀ ơi qua nghiên sach giao khoa T ̀ ́ ́ ự nhiên và Xa hôi ̃ ̣ (Lơp 1,2,3); môn Khoa hoc(L ́ ̣ ơp 4,5), tôi đ ́ ưa ra nhưng bai hoc ap dung đ ̃ ̀ ̣ ́ ̣ ược phương phap Ban tay năn bôt vao giang day đê giao viên tham khao va l ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ̉ ̣ ̉ ́ ̉ ̀ ựa ̣ chon đo la: ́ ̀ LỚP 1: (10 BAI) ̀ Sô th ́ ư ́ Baì Tên baì tự 1 Bài 22 Cây rau 2 Bài 23 Cây hoa 3 Bài 24 Cây gỗ 4 Bài 25 Con cá 5 Bài 26 Con gà 6 Bài 27 Con mèo 7 Bài 28 Con muỗi 8 Bài 31 Thực hành : Quan sát bầu trời 9 Bài 32 Gió 10 Bài 34 Thời tiết LỚP 2: (13 BAI): ̀ Sô th ́ ư ́ Baì Tên baì tự 1 Bài 1 Cơ quan vận động 2 Bài 2 Bộ xương 3 Bài 3 Hệ cơ 4 Bài 5 Cơ quan tiêu hoá 5 Bài 6 Tiêu hoá thức ăn 12
6 Bài 24 Cây sống ở đâu 7 Bài 25 Một số loài cây sống trên cạn 8 Bài 26 Một số loài cây sống dưới nước 9 Bài 27 Loài vật sống ở đâu? 10 Bài 28 Loài vật sống trên cạn 11 Bài 29 Loài cây sống dưới nước 12 Bài 32 Mặt trời và phương hướng 13 Bài 33 Mặt trời và vì sao LỚP 3: (11 BAI) ̀ Sô th ́ ư ́ Baì Tên baì tự 1 Bài 1 Hoạt động thở và cơ quan hô hấp 2 Bài 6 Máu và cơ quan tuần hoàn 3 Bài 7 Hoạt động tuần hoàn 4 Bài 10 Hoạt động bài tiết nước tiểu 5 Bài 12 Cơ quan thần kinh 6 Bài 13&14 Hoạt động thần kinh 7 Bài 40 Thực vật 8 Bài 41&42 Thân cây 9 Bài 43&44 Rễ cây 10 Bài 45 Lá cây 11 Bài 46 Khả năng kì diệu của lá LỚP 4: ( 25 BAI) ̀ Sô th ́ ư ́ Baì Tên baì tự 1 Bài 2&3 Trao đổi chất ở người 2 Bài 20 Nước có những tính chất gì 3 Bài 21 Ba thể của nước Mây được hình thành như thế nào? 4 Bài 22 Mưa từ đâu ra? 5 Bài 23 Sơ đồ vòng tuần hoàn của nước trong tự nhiên 6 Bài 27 Một số cách làm sạch nước 7 Bài 30 Làm thế nào để biết có không khí 8 Bài 31 Không khí có những tính chất gì? 9 Bài 32 Không khí gồm những thành phần nào? 10 Bài 35 Không khí cần cho sự cháy 13
11 Bài 36 Không khí cần cho sự sống 12 Bài 37 Tại sao có gió? 13 Bài 41 Âm thanh 14 Bài 42 Sự lan truyền âm thanh 15 Bài 45 Ánh sáng 16 Bài 46 Bóng tối 17 Bài 47 Ánh sáng cần cho sự sống 18 Bài 50&51 Nóng, lạnh và nhiệt độ 19 Bài 52 Vật dẫn nhiệt và cách nhiệt 20 Bài 55&56 Ôn vật chất và năng lượng 21 Bài 57 Thực vật cần gì để sống? 22 Bài 60 Nhu cầu không khí của thực vật 23 Bài 61 Trao đổi chất ở thực vật 24 Bài 62 Động vật cần gì để sống 25 Bài 64 Trao đổi chất ở động vật LỚP 5: ( 10 BAI) ̀ Sô th ́ ư ́ Baì Tên baì tự 1 Bài 29: Thuỷ tinh 2 Bài 30: Cao su 3 Bài 31: Chất dẻo 4 Bài 35: Sự chuyển thể của chất 5 Bài 36: Hỗn hợp 6 Bài 38&39: Sự biến đổi hoá học 7 Bài 46&47: Lắp mạch điện đơn giản 8 Bài 51: Cơ quan sinh sản của thực vật có hoa 9 Bài 53: Cây mọc lên từ hạt 10 Bài 54: Cây con có thể mọc lên từ một số bộ phận của 14
cây mẹ 2.2.5. Biên phap 5: Ch ̣ ́ ỉ đạo áp dụng vào giảng dạy trên lơp. ́ Chỉ đạo hoạt động dạy học trên lớp là khâu nối tiếp để triển khai thực hiện việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học. Phần lớn Cán bộ quản lí chỉ đạo việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học không theo kế hoạch liên tục, không duy trì trong suốt năm học mà thường tập trung vào dịp kỷ niệm cac ngày lê l ́ ̃ ớn trong năm hoăc thông qua cac buôi thao ̣ ́ ̉ ̉ giang. Vì th ế đã vô tình để giáo viên rất dễ quay trở lại áp dụng phương phaṕ ̣ ̣ day hoc truy ền thống mà nó đã trở thành cố hữu. Để thành công trong việc triển khai áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học, người Cán bộ quản lí cần chú trọng những công việc sau đây: 2.2.5.1. Xây dựng kế hoạch dạy học: Tổ chức cho giáo viên chủ động lựa chọn nội dung bai hoc trong môn ̀ ̣ Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột theo ̉ ̃ ̉ ̣ cac văn ban đa chi đao. ́ Tùy theo khả năng và điều kiện của từng đối tượng, không nhất thiết yêu cầu tất cả giáo viên phải dạy tất cả các bài theo phương pháp Bàn tay nặn bột. Mỗi giáo viên có thể lựa chọn một bai ho ̀ ặc một bai hoăc môt s ̀ ̣ ̣ ố chủ đề (bài học) để dạy theo phương pháp Bàn tay nặn bột trong năm học. Đối với giáo viên co năng l ́ ực có thể huy động họ tham gia dạy nhiều bài hơn nhưng ̃ đối tượng giáo viên dạy con non có th ̀ ể dạy số lượng ít hơn. Từ đó từng bước mở rộng dần số lượng bài dạy theo phương pháp Bàn tay nặn bột từ năm nay đến năm sau cho phù hợp với năng lực va kh ̀ ả năng của họ. 2.2.5.2. Tổ chức hoạt động dạy học: Trên cơ sở kế hoạch dạy học đã được Ban Giám hiệu phê duyệt, giáo viên tiến hành thiết kế tiến trình dạy học cụ thể cho cac bai hoc. M ́ ̀ ̣ ỗi chủ đề, ̃ ̀ ̣ môi bai hoc có th ể được thực hiện ở một hay nhiều tiết học, mỗi tiết có thể chỉ thực hiện một hoặc một số bước trong tiến trình sư phạm của phương pháp Bàn tay nặn bột. Các nhiệm vụ học tập có thể được thực hiện trong hoặc ngoài giờ lên lớp. Cần có biện pháp khuyến khích và tạo điều kiện cho giáo viên áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột về thời gian chuẩn bị bài dạy. Trong những tiêt́ day đ̣ ầu mới thực hiện chưa đanh gia x ́ ́ ếp loại giờ dạy nếu giáo viên không có nguyện vọng được xếp loại. Trong quá trình áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học, giáo viên có thể chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm với các đồng nghiệp, cập nhật thông tin tài liệu dạy học theo phương pháp Bàn tay nặn bột trên Website: bantaynanbot.edu.vn 15
2.2.6. Biên phap 6: Ch ̣ ́ ỉ đạo sử dụng có hiệu quả đồ dùng dạy học trong day hoc ph ̣ ̣ ương pháp Bàn tay nặn bột . Trong phương pháp “Ban tay năn bôt”̀ ̣ ̣ , đô dung day hoc đ ̀ ̀ ̣ ̣ ược sử dụng bao gồm các thiêt bi day hoc truy ́ ̣ ̣ ̣ ền thống như: bảng đen, bảng trắng, mô hình, vật thật, tranh ảnh, bản đồ, dụng cụ thí nghiệm và các thiết bị hiện đại như máy tính, các loại máy chiếu, các loại băng đĩa, phim khoa học…Cần sử dụng đô dung day hoc phù h ̀ ̀ ̣ ̣ ợp, đúng lúc, đúng chỗ để tạo được hiệu quả cao nhất. Việc sử dụng đô dung day hoc trong ph ̀ ̀ ̣ ̣ ương pháp “Ban tay năn bôt” ̀ ̣ ̣ có những yêu cầu bắt buộc, khác xa so với các phương phap day hoc khac. V ́ ̣ ̣ ́ ới các phương phap day hoc thông th ́ ̣ ̣ ường, việc sử dụng tranh ảnh, mô hình, vật thật nhiều khi chỉ mang tính minh hoạ, kiểm chứng cho kiến thức giao viên ́ đưa ra. Trong phương pháp Bàn tay nặn bột, giao viên ch ́ ỉ đưa ra cho hoc sinh ̣ tìm hiểu tranh vẽ khoa học, mô hình, vật thật… khi hoc sinh đã đ ̣ ề xuất được các phương án thí nghiệm nghiên cứu. Trước đó, các thiêt bi day hoc ph ́ ̣ ̣ ̣ ải được cất dấu nhằm yêu cầu hoc sinh ph ̣ ải tự suy nghĩ, đề xuất phương án thí nghiệm nghiên cứu. Khi khai thác thiêt bi day hoc, đòi h ́ ̣ ̣ ̣ ỏi giao viên không đ ́ ể lộ ra nội dung kiến thức của bài học cũng như các thí nghiệm ở các bước tiếp theo. Trong phương pháp Bàn tay nặn bột, hoạt động quan sát và thí nghiệm của hoc sinh đ ̣ ặc biệt quan trọng, quyết định sự thành công hay thất bại của ý đồ sư phạm của giao viên. T ́ ừ bước đầu tiên khi giao viên đ ́ ưa ra tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề, hoc sinh đã ph ̣ ải liên tưởng được đến những hiểu biết ban đầu của mình về các sự vật, hiện tượng thông qua sự quan sát trong cuộc sống hàng ngày Đồ dùng dạy học có vai trò rất quan trọng trong quá trình dạy học đặc biệt no h ́ ỗ trợ tích cực để áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột. Để phát triển được nguồn đồ dùng dạy học, cần quan tâm đến những vấn đề sau: Tích cực tham mưu với cấp uỷ Đảng và chính quyền địa phương quán triệt tới nhân dân, phu huynh các Ngh ̣ ị quyết của Đảng, Nhà nước, Bộ ̣ Giao duc & Đao tao v ́ ̀ ̣ ề chủ trường xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới. Tuyên truyền, vận động phụ huynh học sinh hỗ trợ nguồn lực cho nhà trường để xây dựng và hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học nói chung và để áp dụng có hiệu quả phương pháp bàn tay nặn bột. Phát động và duy trì phong trào thi đua tự làm đồ dùng dạy học trong giáo viên, phong trào sưu tầm và tự làm đồ dùng học tập trong học. Khuyến khích giáo viên linh hoạt ứng dụng những đồ dùng đơn giản nhất, hiện có; tự làm thiết bị, đồ dùng dạy học từ những vật liệu sẵn có. Nha tr ̀ ương cân h ̀ ̀ ỗ trợ giáo viên một phần kinh phí làm đồ dùng dạy học. 16
2.2.7. Biên phap 7: T ̣ ́ ạo động lực để giáo viên tích cực áp dụng phương pháp “Ban tay năn bôt” ̀ ̣ ̣ vào dạy học. Trong chức năng chỉ đạo nói chung, người Cán bộ quản lí phải luôn tìm cách làm thế nào để mọi người làm việc tích cực, hoàn thành tốt công việc được giao nhằm góp phần thực hiện các mục tiêu của tổ chức. Trong chỉ đạo áp dụng phương pháp “Ban tay năn bôt” ̀ ̣ ̣ vào dạy học cũng vậy, người Cán bộ quản lí phải tìm cách để thúc đẩy mọi giáo viên tích cực sử dụng phương pháp này, nói một cách khác, đó là việc tạo động lực để giáo viên tích cực áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học. Có thể lâu nay chúng ta đã mắc một sai lầm là làm cho người giáo viên cảm thấy việc đổi mới phương pháp dạy học là một công việc cưỡng bức là một việc “từ trên dội xuống”, do đó họ “ dị ứng” với công việc này. Bây giờ chúng ta cần phải làm thay đổi cái cảm nhận đó bằng cách làm cho người giáo viên thấy việc đổi mới phương pháp dạy học nói chung và việc áp dụng phương pháp “Ban tay năn bôt” ̀ ̣ ̣ nói riêng là một công việc đầy hứng thú, đầy sáng tạo, đầy thách thức. Muốn vậy ta nên tìm cách tạo ra một bầu không khí thi đua sáng tạo trong phương pháp dạy học. Ta nên dựa vào những giáo viên say mê khoa học, nhất là lực lượng giáo viên trẻ, vì tuổi trẻ luôn ham thích cái mới, ham thích sáng tạo, luôn mong muốn chiến thắng các thách thức, có nhiều hoài bão rồi khuyến khích họ tìm tòi, sáng tạo trong phương pháp dạy học. Cần phải có hình thức động viên, khen thưởng các giáo viên tích cực áp dụng phương pháp“Ban tay năn bôt” ̀ ̣ ̣ và áp dụng đạt kết quả tốt. Cần khen thưởng công bằng, khách quan tránh “ bình quân chủ nghĩa” trong việc khen thưởng. Nếu chỉ vì sợ mất lòng, vì sự khó xử nào đó mà ai cũng được khen cả thì những người cố gắng sẽ dần dần không cần cố gắng nữa. Cần tạo được sự tiến bộ ở mỗi giáo viên trong việc áp dụng phương ̣ pháp “Ban tay năn bôt” ̀ ̣ . Trước hết là làm cho người giáo viên tìm thấy lợi ích riêng trong lợi ích chung. Nếu người giáo viên thấy rằng trong khi mình áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột thì chuyên môn của mình được nâng cao hơn, kĩ năng sư phạm của mình trở nên vững vàng hơn thì họ sẽ tích cực hơn. Nói chung ai cũng muốn mình ngày càng phát triển hơn, giỏi giang hơn, vì vậy họ muốn mình ngày càng tiến bộ hơn ngay trong chính công việc mình đang làm. 2.3. Kêt qua: ́ ̉ Từ kết quả đánh giá thực trạng, tôi đã đề xuất cac bi ́ ện pháp chỉ đạo việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở trường Tiểu học. Tôi đã áp dụng những biện pháp nêu để chỉ đạo chuyên môn trong năm học 2018 2019 tại trường tôi công tac k ́ ết quả thu được như sau: 17
Bảng kết quả điều tra về mức độ hiểu biết và kỹ năng vận dụng phương pháp Bàn tay nặn bột của giáo viên trường Tiểu học tôi công ́ ời điểm tháng 5 năm 2019): tac( th Mức độ hiểu biết ơ về Số phư Kĩ năng vận dụng lượn ơng phương phap Bàn tay n ́ ặn bột g phaṕ giaó Bàn viên tay tham nặn gia bột khảo ơ Chư sát a Biết Khôn ơ Hiểu biết vận Vận dụng thành thạo g Hiểu rõ vận dụng hiểu dụng SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL 27 0 0 2 7,4 25 92,6 0 0 1 3,7 26 96,2 Bảng kết quả điều tra về năng lực của học sinh trường Tiểu học tôi công tac ( th ́ ời điểm tháng 4 năm 2019): L Kĩ ớ năng Số p làm Kĩ năng lượ thí diễn đạt ng nghi học ệm sinh Rất Rất tham Thà Chư Thà thàn thàn gia nh a nh Chưa đạt h h khả thạo đạt thạo thạo thạo o sát [ ơ ơ SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL 3 70 40 57,1 29 41,4 1 1,5 42 60 26 37,1 2 2,9 4 94 50 53,2 42 44,7 2 20,1 49 52,1 43 45,7 2 20,7 5 97 53 54,6 43 44,3 1 0,1 52 53,5 43 44,3 2 0,2 Để kiểm chứng tính cần thiết và khả thi của các biện pháp chỉ đạo việc áp dụng phương pháp dạy học Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội, môn Khoa học tại trường tôi công tac. Tôi đã dùng phi ́ ếu thăm dò ý kiến của giáo viên với tổng số phiếu là 27. Kết quả thu được như sau: Thứ Các Số Rất Cần Ít cần Không cần 18
biệp cần tự lượng pháp SL % SL % SL % SL % Nâng cao nhận thức chính trị, tư tưởng, phẩm chất đạo đức 1 27 27 100 0 0 0 0 0 0 và lòng yêu nghề cho đội ngũ giáo viên. Nâng cao chất lượng đội ngũ 2 27 27 100 0 0 0 0 0 0 về chuyên môn nghiệp vụ: Chỉ đạo đổi mới sinh hoạt tổ, 3 nhóm chuyên môn để có hiệu 27 27 100 0 0 0 0 0 0 quả thiết thực. Đẩy mạnh công tác nâng chuẩn và tự bồi dưỡng của 4 27 27 100 0 0 0 0 0 0 giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp. Xây dựng đội ngũ tổ trưởng, 5 nhóm trưởng và giáo viên cốt 27 27 100 0 0 0 0 0 0 cán. Đẩy mạnh công tác viết Sáng 6 27 25 92,6 2 7,4 0 0 0 0 kiến kinh nghiệm Tăng cường kiểm tra đánh giá 7 27 27 100 0 0 0 0 0 0 về chuyên môn nghiệp vụ. Đổi mới công tác thi đua 8 27 27 100 0 0 0 0 0 0 khen thưởng. ̉ * Kêt qua cuôi năm vê môn T ́ ́ ̀ ự nhiên và Xa hôi(L ̃ ̣ ớp 1,2,3); môn Khoa ̣ ơp 4,5 )la: hoc(L ́ ̀ Hoàn Hoàn thành Chưa hoàn thành Tổng thành Môn tốt số học học Số Số sinh Số % lượn % lượn % lượng g g Tự nhiên và Xã hội 260 171 65.8 89 34.2 0 0.0 Khoa học 145 118 81.4 27 18.6 0 0.0 * Kết quả các môn học khác: Hoàn Tổng Hoàn thành Chưa hoàn thành số học thành Môn tốt sinh học Số Số Số lượn % lượn % lượn % g g g Tiếng Việt (lớp 1 451 284 63.0 162 35.9 5 1.1 đến 5) Riêng Tiếng Việt 105 66 62.9 36 34.29 3 2.86 1 CNGD 19
Toán 451 299 66.3 151 33.5 1 0.2 Đạo đức 451 359 79.6 92 20.4 0 0.0 Tự nhiên và Xã hội 260 171 65.8 89 34.2 0 0.0 Khoa học 145 118 81.4 27 18.6 0 0.0 Lịch sử và Địa lí 191 128 67.0 63 33.0 0 0.0 Âm nhạc 451 253 56.1 198 43.9 0 0.0 Mĩ thuật 451 245 54.3 206 45.7 0 0.0 Thủ công (Kĩ thuật) 451 280 62.1 171 37.9 0 0.0 Thể dục 451 275 61.0 176 39.0 0 0.0 Tiếng Anh (Lớp 15) 451 182 40.4 267 59.2 2 0.4 Tiếng Anh riêng (Lớp 12) 190 73 38.42 115 60.53 2 1.05 Tin học 251 128 51.0 123 49.0 0 0.0 ̉ ́ ́ ̉ ̣ * Kêt qua đanh gia biêu hiên Năng l ́ ực, Phâm chât: ̉ ́ Tổng Năng số học Đạt tốt Đạt Cần cố gắng lực sinh Tự phục vụ, tự quản 451 398 88.2 53 11.8 0 0.0 Hợp tác 451 393 87.1 58 12.9 0 0.0 Tự học và GQVĐ 451 386 85.6 65 14.4 0 0.0 Phẩm chất Chăm học, chăm làm 451 387 85.8 64 14.2 0 0.0 Tự tin, trách nhiệm 451 416 92.2 35 7.8 0 0.0 Trung thực, kỉ luật 451 439 97.3 12 2.7 0 0.0 Đoàn kết, yêu 451 445 98.7 6 1.3 0 0.0 thương Qua kết quả khảo sát ở bảng trên cho thấy: Vê giao viên, 100% đ ̀ ́ ều khẳng định mức độ cần thiết của các biện pháp đẫ đưa ra. Nếu tổ chức thực hiện tốt và đồng bộ các biện pháp này thì việc chỉ đạo áp dụng phương pháp dạy học Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội, môn Khoa học sẽ thành công. ̀ ̣ ̣ ́ ̣ Vê hoc sinh, viêc ap dung ph ương phap Ban tay năn bôt vao giang day ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ̉ ̣ môn Tự nhiên và Xa hôi; môn Khoa hoc kêt qua đanh gia cuôi năm cho thây ̃ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ́ ́ ́ ́ ượng các môn học và Hoạt động giáo dục cua cac em đ chât l ̉ ́ ược nâng cao rõ ̣ ̉ ̣ ̀ ̉ rêt. Cac biêu hiên vê Phâm chât va Năng l ́ ́ ̀ ực đat đ ̣ ược ở mưc Đ ́ ạt và mức Tôt.́ Các môn học khác Hoàn thành và Hoàn thành Tốt ở tỉ lệ cao (gần 100%). 20