Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Phương pháp giúp học sinh phát hiện và sử dụng phép so sánh trong tiết học Luyện từ và câu ở lớp 3

Chia sẻ: Tabicani09 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm giúp các em hiểu và cảm nhận được những bài thơ, bài văn hay, từ đó góp phần mở mang tri thức làm phong phú về tâm hồn, tạo hứng thú khi viết văn, rèn luyện ý thức, yêu quý Tiếng Việt giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt cho học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Phương pháp giúp học sinh phát hiện và sử dụng phép so sánh trong tiết học Luyện từ và câu ở lớp 3

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi : Hội đồng sáng kiến Ngành GD&ĐT TX Bình Long Tôi ghi tên dưới đây : Số Họ và tên NTNS Nơi công tác Chức Trình độ Tỉ lệ % TT danh Chuyên đóng môn góp vào việc tạo ra sang kiến 1 LÊ THỊ 08-09- Trường Giáo CĐSP 100% DIỆU 1977 Tiểu học Võ Thị viên Tiểu học THÚY sáu, TX Bình giảng Long, tỉnh Bình dạy Phước (Lớp 3) 1. Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: ““Phương pháp giúp học sinh phát hiện và sử dụng phép so sánh trong tiết học Luyện từ và câu ở lớp 3”. 2. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Tác giả đồng thời là chủ đầu tư tạo ra sáng kiến. 3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục ( Phân môn Luyện từ và câu ) 4. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: 9/2020 5. Mô tả bản chất của sáng kiến: 5.1 Cơ sở lí luận Văn học là một loại hình nghệ thuật lấy ngôn từ làm phương tiện thể hiện. Có khả năng tác động đến đời sống tâm hồn con người. Trong đó biện pháp tu từ so sánh góp một phần không nhỏ làm nên điều này. Phép tu từ so sánh có khả năng khắc họa hình ảnh và gây ấn tượng mạnh mẽ nhằm tạo nên một hình thức miêu tả sinh động, mặt khác so sánh còn tác dụng làm cho lời nói rõ ràng, cụ thể, sinh động, diễn đạt được mọi sắc thái biểu cảm. So sánh tu từ còn là phương thức bộc lộ tâm tư tình cảm một cách kín đáo và tế nhị. Nhờ những hình ảnh bóng bẩy, ước lệ, dùng cái này để đối chiếu cái kia nhằm diễn tả những ngụ ý nghệ thuật mà so sánh tu từ được phổ biến trong
1 thơ ca, đặc biệt là thơ viết cho thiếu nhi. So sánh tu từ giúp các em hiểu và cảm nhận được những bài thơ, bài văn hay, từ đó góp phần mở mang tri thức làm phong phú về tâm hồn, tạo hứng thú khi viết văn, rèn luyện ý thức, yêu quý Tiếng Việt giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt cho học sinh. Đối với học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 3 nói riêng thì việc phát hiện và sử dụng phép so sánh để viết văn là khó và trừu tượng với các em. Xuất phát từ mục đích cần đạt được của môn Tiếng Việt, đặc biệt là phân môn luyện từ và câu cùng với thực tế dạy học. Tôi đã trăn trở, nghiên cứu“Phương pháp giúp học sinh phát hiện và sử dụng phép so sánh trong tiết học Luyện từ và câu ở lớp 3”. 5.2 Thực trạng * Thuận lợi: - Giáo viên có trình độ chuyên môn và kinh nghiệm giảng dạy ở khối lớp 3 - Tài liệu phục vụ giảng dạy (sách tham khảo, sách nghiệp vụ,…) khá đầy đủ. - Hàng năm, nhà trường thường tổ chức các buổi thao giảng chuyên để để đồng nghiệp trao đổi, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau. * Khó khăn: - Lớp học đông, giáo viên không đủ thời gian để giúp từng em có thể sửa lỗi một cách chi tiết và tỉ mỉ. - Học sinh phần lớn không được gia đình chú trọng việc nuôi dưỡng tâm hồn, bồi dưỡng, làm giàu vốn từ cho bản thân từ bé dẫn đến vốn từ của các em rất hạn chế. * Tính mới: Giúp học sinh phát hiện và sử dụng phép so sánh trong phân môn Luyện từ và câu nói riêng và trong Tiếng Việt lớp 3 nói chung góp phần phát triển kỹ năng học Tiếng Việt cho học sinh . Tìm được những sự vật, hình ảnh được so sánh với nhau trong các câu văn, câu thơ, nêu được hình ảnh so sánh mà mình thích và lý do vì sao thích hình ảnh đó. Từ đó nói, viết được câu có hình ảnh so sánh Chỉ ra được một biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả khi dạy học sinh phát hiện và sử dụng phép so sánh trong phân môn Luyện từ và câu lớp 3. 5.3 Nội dung của sáng kiến : 5.3.1. Tìm hiểu thực trạng việc dạy học sinh phát hiện và sử dụng phép so sánh trong phân môn Luyện từ và câu ở lớp 3. Về chương trình và sách giáo khoa, sách giáo viên: Trong sách giáo khoa Tiếng Việt 3 nói chung và phân môn Luyện từ và câu nói riêng, phép tu từ so sánh không có bài dạy riêng về lý thuyết mà chỉ có những bài tập để học sinh vận dụng thực hành về từ và câu khá phong phú và đa dạng về kiểu loại nhằm giúp học sinh nhận diện các kiến thức đơn giản, chứ không có sự tổng thể về mặt lý thuyết. Trong khi đó, ở sách giáo viên hầu như chỉ đưa ra đáp án bài tập, chứ chưa hướng dẫn cách hiểu, cách làm. * Các dạng bài tập trong nội dung dạy học so sánh: Mỗi tuần gồm có 9 tiết Tiếng Việt, trong đó chỉ có một tiết dành cho phân môn Luyện từ và câu.
2 Các mục tiêu về “so sánh” được thực hiện trong 10 tiết ở tuần 1, 3, 5, 9, 10, 15, 18 của học sinh kỳ 1 với 22 bài tập khác nhau. Nội dung “so sánh” được dạy kèm với các nội dung khác. Có bài chỉ dạy một nội dung về so sánh (bài 5) nhiều bài kết hợp với các nội dung khác như: So sánh được dạy cùng nội dung ôn kiểu câu: “ Ai là gì?” trong 4 tiết; “Ai làm là gì?” trong 2 tiết; Danh từ chỉ (sự vật) trong 4 tiết. * Bài tập nhận diện phân tích: Đây là dạng bài tập yêu cầu học sinh dựa trên ngữ liệu đã cho sẵn, học sinh nhận biết được “ phép so sánh”, các sự vật, sự việc được so sánh các từ ngữ, hình ảnh được sử dụng để so sánh. Đồng thời học sinh phải chỉ ra được sự giống nhau giữa các sự vật, sự việc được “so sánh” với nhau, nhằm đạt được mục tiêu của phép tu từ so sánh. * Bài tập cấu trúc: Là dạng bài tập yêu cầu học sinh tạo lập các hình ảnh, các câu văn, thơ sử dụng biện pháp nghệ thuật so sánh dựa trên ngữ liệu có sẵn hoặc một phần do học sinh phải tự tạo lập. * Bài tập sáng tạo: Có 1 bài: Quan sát từng cặp sự vật được vẽ dưới đây rồi viết những câu có hình ảnh so sánh các sự vật trong tranh: Bài 3/ 126- Tuần 15. Hệ thống ngữ liệu được sử dụng trong nội dung dạy học so sánh phong phú và tiêu biểu. Trong số 24 bài tập có: 10 bài sử dụng ngữ liệu văn xuôi; 3 bài sử dụng cả thơ và văn xuôi; 10 bài sử dụng thơ; 1 bài sử dụng kênh hình. Về phía giáo viên: Do đặc trưng của phân môn Luyện từ và câu nói chung và việc dạy học giúp các em phát hiện và sử dụng phép so sánh nói riêng như đã nói ở trên .Dẫn đến giáo viên còn lúng túng trong việc lựa chọn phương pháp dạy học nhằm kích thích được sự hứng thú, say mê học tập của học sinh.Tạo cho các em cơ hội học tập, chia sẻ và hợp tác để nắm chắc kiến thức. Bên cạnh đó việc đọc tài liệu tham khảo, mở rộng cho vốn hiểu biết của giáo viên thời gian chưa có nhiều ,cho nên giáo viên còn khó khăn, lúng túng trong việc tìm kiếm các tài liệu tham khảo để vận dụng vào dạy học có hiệu quả. Về phía học sinh: Phép tu từ so sánh là nội dung dạy học mới được đưa vào chương trình lớp 3. Đây là một nội dung rất khó, mang tính trừu tượng. Trong khi đó tư duy nhận thức của học sinh lớp 3 là tư duy trực quan cụ thể. Các em có thể nhận diện (tìm) những sự vật được so sánh, hình ảnh so sánh, các vế so sánh, đặc điểm so sánh được nói đến trong câu ( đoạn văn), thơ hoặc văn bản nhưng mới chỉ cảm nhận một cách chung chung. Các em sẽ gặp khó khăn khi vận dụng đặt câu (nói, viết) có dùng phép so sánh vì vốn từ còn ít chưa có thói quen và biết cách quan sát, nhận xét sự vật, hiện tượng để tìm ra những đặc điểm giống nhau. Bởi vậy câu văn của các em chỉ mang những nội dung thông báo chứ chưa có sức gợi cảm, gợi tả.Với mô hình trường học mới việc các em tự học, cùng hợp tác chia sẻ, tìm kiếm thông tin và sự hỗ trợ của bạn của thầy chưa mạnh dạn, chưa tự tin vì thế càng khó khăn hơn cho HS lớp 3.
3 5.3.2. Một biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả khi dạy học sinh phát hiện và sử dụng phép so sánh trong phân môn Luyện từ và câu lớp 3 3.2.1. Để giảng dạy tốt về phép so sánh, giáo viên cần nắm được khái niệm cơ bản sau: - So sánh là đối chiếu 2 hay nhiều sự vật, sự việc có nét tương đồng, có dấu hiệu chung nào đó nhằm tăng sức gợi cảm hoặc diễn tả một cách hình ảnh đặc điểm của sự vật, sự việc. - Trong thực tế có 2 loại so sánh là so sánh tu từ và so sánh lý luận. So sánh tu từ còn gọi là so sánh hình ảnh. Ví dụ: Ông trăng tròn sáng tỏ. Soi rõ sân nhà em. Trăng khuya sáng hơn đèn. Ôi Ông trăng sáng tỏ. ( Trần Đăng Khoa) - Mục đích của việc so sánh tu từ nhằm diễn tả hình ảnh, đặc điểm của sự vật, sự việc một cách sinh động và gợi cảm. - So sánh lý luận nhằm mục đích xác lập được sự tương đương giữa 2 đối tượng. Ví dụ: Hà My cũng học giỏi như Lê Hoàng. Trong quá trình dạy phép tu từ so sánh, giáo viên cần giúp học sinh phân biệt rõ ràng 2 loại so sánh trên để tránh sự nhầm lẫn, khi nhận biết cũng như tạo lập các hình ảnh tu từ trong văn nói cũng như văn viết. - So sánh có 2 dạng đó là so sánh đồng loại và so sánh khác loại. So sánh đồng loại là so sánh giữa người với người, sự vật với sự vật. Ví dụ: Trăm cô gái tựa tiên sa Tóc bà trắng như cước So sánh khác loài là so sánh giữa vật với người, so sánh cái cụ thể với cái trừu tượng. Ví dụ: Công cha như núi thái sơn. Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Có rất nhiều từ ngữ được sử dụng làm yếu tố thể hiện quan hệ so sánh: Như, tựa như, là, bao nhiêu, bấy nhiêu, giống, giống như, chẳng khác gì,……
4 Có 2 kiểu so sánh là so sánh ngang bằng và so sánh không ngang bằng (hay còn gọi là so sánh hơn kém). So sánh ngang bằng dùng các từ so sánh: như, là, tựa, như thể,……. Ví dụ: Nhìn từ xa những mảng tường vàng, ngói đỏ như những cành hoa lấp ló trong cây. Cũng có khi so sánh ngang bằng không dùng từ so sánh mà dùng dấu câu như dấu hai chấm, dấu gạch ngang. Ví dụ: Đồng ruộng: vựa thóc thơm. ( Em yêu Tổ quốc Việt Nam- Phạm Hổ) Hay: Quả dừa – đàn lợn con nằm trên cao. ( Trần Đăng Khoa) So sánh không ngang bằng dùng các từ so sánh: hơn, kém, chẳng bằng …. Ví dụ: Những ngôi sao thức ngoài kia. Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con. ( Trần Quốc Minh) 3.2.2. Sử dụng đồ dùng hợp lý: Các kiến thức trong phân môn Luyện từ và câu nói chung, trong dạy học phát hiện và sử dụng phép so sánh nói riêng được cung cấp qua hệ thống bài tập nên áp dụng nguyên tắc trực quan trong quá trình dạy học là hết sức cần thiết nhưng phải hợp lý và tránh lạm dụng. Khi lên lớp sau khi đã yêu cầu học sinh làm bài tập cá nhân hoặc theo nhóm, tôi đã dùng giấy khổ to, bảng giấy để yêu cầu học sinh ghi lại nội dung bài tập. Dùng bảng giấy để hoạt động cả lớp cùng chia sẻ, cùng tìm ra cái đúng, cái sai để hiểu bài hơn. Đặc biệt ngày nay, công nghệ thông tin đang phát triển, chúng ta có thể áp dụng trong dạy phát hiện và sử dụng phép so sánh bằng cách đưa ra các hình ảnh động để học sinh cảm nhận rõ sự giống nhau và khác nhau giữa sự vật với sự vật. Từ đó, các em sẽ dễ dàng so sánh sự vật một cách chính xác, chắc chắn giờ học sẽ sinh động và hiệu quả. Tuy nhiên, giáo viên cần phải biết sử dụng khéo léo đối với từng bài tập không quá lạm dụng quá nhiều hình ảnh. Quan trọng là đưa hình ảnh ra lúc nào cho hợp lý đừng cắt đứt dòng suy nghĩ của học sinh mà lại tạo hứng thú cho các em khi học luyện từ và câu. Ngoài ra, trong quá trình dạy học tôi đã thiết kế và sử dụng phiếu học tập nhằm giúp các em được hoạt động theo nhóm theo yêu cầu của phiếu bài tập để các em tìm kiếm thông tin và làm bài tập để chủ động nắm chắc bài học.Đồng thời cũng tạo tính tự giác, tự rèn luyện và trong các giờ Luyện từ và câu, ta có
5 thể sử dụng nhiều đồ dùng dạy học khác nhau để giờ học thêm sinh động, hấp dẫn, không tẻ nhạt, phối hợp sử dụng phù hợp các đồ dùng dạy học một cách linh hoạt. Có như vậy giờ học mới đạt được hiệu quả như mong muốn. 3.2.3. Lựa chọn phương pháp dạy học sinh phù hợp Có nhiều phương pháp để dạy Luyện từ và câu lớp 3. Tuy nhiên, khi dạy nội dung so sánh ta thường hay sử dụng phương pháp cơ bản: Cho học sinh làm bài tập thực hành, từ bài tập để các em rút ra được nội dung bài học. Việc bố trí học sinh ngồi theo nhóm đối tượng là rất quan trọng. Tùy theo từng đối tượng để giáo viên quan sát, giúp đỡ khi các em tìm kiếm sự hỗ trợ từ phía bạn và thầy. Trong các bài tập của sách Tiếng Việt lớp 3, các câu văn, thơ được trích dẫn đều thuộc loại so sánh tu từ ( so sánh hình ảnh) nhằm diễn tả sự vật đó có hình ảnh một cách sinh động và gợi tả. Đối với học sinh lớp 3 việc liên hệ thực tế và phép liên tưởng của các em còn rất hạn chế dẫn đến việc dạy phép tu từ so sánh sẽ rất khó thành công nếu không có sự hổ trợ của thầy.Trực quan cũng là một phương pháp tháo gỡ cho học sinh khi các em gặp khó khăn trong việc liên tưởng. Ví dụ: Trong thực tế cuộc sống có em vẫn chưa hề nhìn thấy cánh diều, có em sẽ khó khăn khi liên tưởng (dấu hỏi) với “Vành tai nhỏ” hoặc “Những chùm dừa” với hình ảnh “ Đàn lợn con” nằm quây quanh bụng mẹ. Bởi vậy trực quan tranh hoặc hình ảnh động về cánh diều, vành tai hay cây dừa sai quả….. sẽ góp phần đắc lực, giúp các em dễ dàng nhận thấy các hình ảnh so sánh đó thật chính xác, sinh động và gợi tả. Tuy nhiên, có những hình ảnh so sánh không thể dùng hình ảnh trực quan để giảng giải vì nó thuộc kiểu so sánh khác loại ( so sánh cái cụ thể với cái trừu tượng). Ví dụ: Công cha nghĩa mẹ như núi cao, biển rộng. Với những kiểu so sánh như thế nếu học sinh tìm kiếm sự giúp đỡ giáo viên cần giúp học sinh tìm đúng từ ngữ dùng để so sánh, các hình ảnh dùng để so sánh. Nếu học sinh vần chưa hiểu giáo viên cần mô tả để học sinh hình dung tưởng tượng ra đặc điểm giống nhau giữa cái cụ thể và trừu tượng ấy (ý nói công ơn sinh thành, nuôi dưỡng dạy bảo của cha giành cho con như trời cao, biển rộng, mà trời thì rất cao chẳng ai với tới còn biển rất rộng, không bao giờ cạn nước,...).Từ đó các em hiểu bài hơn. Hoặc: Lời ru có gió mùa thu Bàn tay mẹ quạt mẹ đưa gió về Những ngôi sao thức ngoài kia Cũng chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con. Đêm nay con ngủ giấc tròn Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
6 Hình ảnh so sánh mẹ là ngọn gió, ngọn gió này là ngọn gió mà mẹ đã tạo ra nó không phải là ngọn gió trời. Ngọn gió ngập tràn tình yêu thương của mẹ đã làm cho con được ngủ ngon lành với những giấc mơ đẹp khi con còn nhỏ, truyền sức mạnh cho con thêm vững tâm nghị lực khi con lớn lên. luôn luôn ở bên con chia sẻ, động viên khi con gặp khó khăn để con cảm thấy sung sướng và hạnh phúc suốt cả cuộc đời. Giáo viên cần nắm vững và tích cực vận dụng đổi mới phương pháp dạy học khi dạy Luyện từ và câu. Để học sinh tự thực hành luyện tập làm các bài tập, để làm quen khám phá kiến thức. Ví dụ: Bài Luyện từ và câu. Tuần 3/24 Sau khi học sinh luyện tập, tìm được các hình ảnh so sánh trong những khổ thơ sau: a) Mắt hiền sáng tựa vì sao. Bác nhìn đến tận Cà Mau cuối trời. b) Em yêu nhà em. Hàng xoan trước ngõ. Hoa xao xuyến nở. Như mây từng chùm. Giáo viên cho các em bước đầu cảm nhận thấy trong mỗi hình ảnh, so sánh các sự vật được so sánh với nhau đều có những nét tương đồng (đặc điểm giống nhau) chẳng hạn: Ở ví dụ trên nét tương đồng là đôi mắt hiền từ trong sáng của Bác và ánh sáng của vì sao đã soi rỏ bóng đêm. Hay là những chùm hoa xoan khi nở với màu tím dịu dàng khe khẽ lay động và những áng mây nhẹ trôi trên bầu trời xanh thẳm.Đó chính là những nét tương đồng mà HS cần khám phá khi sử dụng phép so sánh. Ở bài tập 2 sau khi các em tìm được các từ chỉ sự vật được so sánh trong những câu trên: tựa, là, như (có thể thay bằng những từ khác: tựa như, giống như, y như). Giáo viên sau khi giúp HS tìm được các hình ảnh so sánh cần có những câu hỏi gợi ý để học sinh tiếp tục khám phá và hiểu bài hơn như: Trong mỗi hình ảnh so sánh trên thường có mấy sự vật được so sánh với nhau? Các sự vật được so sánh có những đặc điểm như thế nào với nhau? (ngang bằng, giống nhau) ta thường dùng những từ chỉ sự so sánh nào? ( là, tựa, như, bằng,...). Trong mỗi giờ học, giáo viên cần lựa chọn các hình thức tổ chức dạy học phù hợp, nhằm kích thích được tính chủ động, sáng tạo và gây hứng thú học tập
7 cho học sinh, như dạy học cá nhân, học theo nhóm, học với cả lớp để tránh sự nhàm chán của học sinh. Ví dụ: Bài 3/126 Tuần 15. Quan sát các cặp sự vật trong tranh viết ra những câu văn có hình ảnh so sánh các sự vật trong tranh. Tôi đã yêu cầu: - Học sinh thảo luận nhóm đôi để tìm ra đặc điểm giống nhau của từng cặp sự vật. Sau khi học sinh thảo luận xong, các em tự hoàn thành bài vào vở của mình, các nhóm báo cáo kết quả thảo luận. Nếu chưa hoàn thiện giáo viên có thể bổ sung thêm Tuy nhiên, tùy theo nội dung bài dạy, đối tượng học sinh, điều kiện dạy học mà giáo viên có thể sử dụng linh hoạt nhiều phương pháp và hình thức tổ chức dạy học phù hợp để giờ học sinh động và đạt hiệu quả cao nhất. 3.2.4. Đa dạng hóa hệ thống bài tập: Khi xây dựng hệ thống bài tập, giáo viên cần phải chú ý đến tính mục tiêu của bài tập. Căn cứ vào mục tiêu bài học, giáo viên có thể xây dựng một số bài tập như sau: Bài tập nhận diện. Ví dụ: Gạch một gạch dưới sự vật được so sánh, 2 gạch dưới sự vật dùng để so sánh: Lá lựu dày và nhỏ lấp lánh như thủy tinh. Sau cơn mưa, cảnh vật như thêm một sức sống mới. + Điền các bộ phận thích hợp của các phép so sánh dưới vào sơ đồ. a) Chiếc xà lan xám giống như con bọ đất. b) Những quả dưa hấu như những đàn heo con nằm sưởi nắng. Sự vật 1 Đặc điểm Từ so sánh sánh Sự vật 2 Chiếc xà lan xám giống như con bọ đất + Đánh dấu x vào ô trống trước những câu có sử dụng phép so sánh: Bầu trời cao vút, trập trùng những đám mây trắng. Hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi. - Bài tập cấu trúc: + Bài tập điền từ ngữ ( cho trước hoặc không cho trước). Ví dụ: Điền từ so sánh ( là, tựa, như) vào chổ trống trong mỗi câu cho phù hợp: Đêm ấy trời tối đen ………. như mực.
8 Trăm cô gái đẹp …………..tiên sa. Ví dụ: Điền tiếp từ ngữ chỉ sự vật, để mỗi dòng sau thành câu có hình ảnh so sánh: Tiếng suối ngân nga như…………………… Mặt trăng tròn vành vạnh như……………… - Bài tập tạo cách nói so sánh trên ngữ liệu cho trước. Ví dụ: Hãy sử dụng biện pháp so sánh để diễn đạt lại những câu văn dưới đây sao cho sinh động: Tán Bàng che bóng mát. Tóc Bà bạc trắng. - Bài tập cảm thụ: Bước đầu học sinh làm quen việc cảm thụ cái hay, cái đẹp của biện pháp tu từ so sánh qua việc diễn đạt những cảm nhận, rung động của bản thân khi đọc đoạn văn, khổ thơ hay. Ví dụ: Bông cúc là nắng làm hoa Bướm vàng là nắng bay xa, lượn vòng Lúa chín là nắng của đồng Trái thị, trái hồng là nắng của cây. (Lê Hồng Thiện) a. Cách cảm nhận về màu sắc thiên nhiên của tác giả ở đoạn thơ trên có gì độc đáo? b. Qua đó, em có suy nghĩ gì về tình cảm tác giả dành cho thiên nhiên? c. Viết đoạn văn ngắn bày tỏ cảm nghĩ của em về cái hay, cái đẹp ở đoạn thơ trên - Bài tập vận dụng sáng tạo: Ví dụ 1: Quan sát bức tranh và sử dụng biện pháp so sánh để nói về bức tranh đó ( từ 4 đến 5 câu). Ví dụ 2: Hãy viết một đoạn văn ngắn nói về một bạn học sinh trong lớp trong đó sử dụng biện pháp so sánh để câu văn thêm sinh động. Đây là dạng bài khó chỉ nên dùng cho đối tượng học sinh khá, giỏi. Tóm lại: Dạy Luyện từ và câu nói chung, dạy về so sánh ( các biện pháp tu từ khác nói riêng) là để học sinh hiểu biết cách dùng từ, đặt câu chính xác, biết
9 nói, viết những câu văn hay, đúng ngữ pháp. Qua đó, giúp các em hiểu thêm và yêu Tiếng Việt, thấy được sự phong phú của tiếng mẹ đẻ, từ đó các em sẽ yêu thích học Tiếng Việt hơn. Để đạt được điều đó, giáo viên cần linh hoạt khi vận dụng phương pháp phối hợp với dạy các phân môn khác của Tiếng Việt như Tập đọc, Kể chuyện, Tập làm văn,… 5.4. Khả năng áp dụng của Sáng kiến: Với Sáng kiến “Phương pháp giúp học sinh phát hiện và sử dụng phép so sánh trong tiết học Luyện từ và câu ở lớp 3”., tôi đó áp dụng tại Trường Tiểu học Võ Thị Sáu và thu được kết quả rất khả quan. Sáng kiến này cũng có thể áp dụng cho tất cả các lớp 3 ở các trường Tiểu học để góp phần nâng cao chất lượng học sinh trong học tập phân môn này . 6. Những thông tin cần được bảo mật : không có 7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến Để rèn luyện cho các em có được một số kỹ năng phát hiện và sử dụng phép so sánh trong phân môn Luyện từ và câu lớp 3 làm tiền đề để học tốt các lớp trên người giáo viên cần: Một là : Giáo viên phải tích cực trong đầu tư nghiên cứu sách giáo khoa và các sách tham khảo, chương trình môn học để tìm được cấu trúc các bài dạy, yêu cầu cần đạt để chủ động lựa chọn phương pháp dạy phù hợp cho từng bài. Hai là: Tích cực đổi mới phương pháp dạy học.Trọng tâm là hướng vào học sinh để các em tự khám phá, tự trãi nghiệm, tự tìm tòi và tìm kiếm sự giúp đỡ của bạn, của thầy khi cần thiết. Thông qua bài tập thực hành để học sinh nắm được kiến thức, hiểu và vận dụng tốt .Giáo viên cần đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học. Ba là: Từ tình hình, đặc điểm của học sinh, giáo viên phân loại đối tượng, thiết kế những nội dung, câu hỏi phù hợp với từng nhóm đối tượng, có như vậy mới phát huy vai trò tự học của học sinh và đưa lại hiệu quả dạy học cao. Trên đây là một số việc làm của bản thân tôi, đã góp phần nâng cao hiệu quả dạy học phân môn Luyện từ và câu với nội dung giúp học sinh phát hiện và sử dụng phép so sánh trong phân môn Luyện từ và câu lớp 3. Tuy nhiên trong quá trình tìm hiểu và viết sáng kiến này, chắc chắn không thể tránh khỏi những hạn chế. Rất mong được sự đóng góp trao đổi ý kiến của các bạn đồng nghiệp để sáng kiến của tôi được hoàn thiện hơn. 8. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả: 8.1 Kết quả Sau khi thực hiện các biện pháp, nhằm nâng cao hiệu quả khi dạy học sinh nhận biết và sử dụng phép so sánh trong phân môn Luyện từ và câu; tôi thấy học sinh của lớp tôi hiểu bài, làm bài khá tốt, các em học sinh khá, giỏi đã viết được câu văn có hình ảnh so sánh chính xác ,hay và sinh động. Trong các bài Tập làm
10 văn học sinh đã biết vận dụng để viết câu có hình ảnh so sánh. Qua đợt khảo sát cuối kỳ 1 về môn Tiếng Việt, lớp tôi thu được kết quả khá cao: Tổng số học sinh: 37 em; Điểm 9- 10: 14 em; Điểm 7- 8: 20 em Điểm 5- 6: 3 ; Điểm dưới 5: 0 Từ thực tế dạy học bản thân tôi cũng rút ra được những bài học kinh nghiệm để giúp cho bản thân tự hoàn thiện hơn khi dạy luyện từ và câu cho học sinh lớp 3. Đó là: 8.2 Bài học kinh nghiệm - Việc tạo hứng thú học tập, yêu thích môn học Luyện từ và câu, và rèn kĩ năng học tốt môn này là một việc tất cả giáo viên khối 2+3 cần phải kiên trì, bền bỉ, không được nóng vội. Bởi vì có những học sinh tiến bộ ngay trong vài tuần nhưng cũng có những học sinh thì sự tiến bộ diễn ra rất chậm, không phải vài tuần, có khi vài tháng, thậm chí cả một học kỳ. Nếu giáo viên không biết chờ đợi, nôn nóng thì chắc chắn sẽ thất bại. - Giáo viên cần thường xuyên học hỏi đồng nghiệp, tự bồi dưỡng, đọc sách báo, truy cập Internet để nắm vững, để tìm hiểu thêm về môn Luyện từ và câu, các phương pháp dạy học để rút kinh nghiệm giảng dạy cho bản thân từ đó có những kinh nghiệm hay áp dụng tốt cho việc dạy phân môn Luyện từ và câu nói riêng và các môn học khác nói chung. Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Bình Long, ngày 30 tháng 01 năm 2021 Người nộp đơn Lê Thị Diệu Thúy Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đó tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu, kể cả áp dụng thử (nếu có) : …………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………...
11 ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN TRƯỜNG TIỂU HỌC VÕ THỊ SÁU ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN NGÀNH GIÁO DỤC THỊ XÃ BÌNH LONG ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………
12 ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………