zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4

Chia sẻ: Chubongungoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Báo xấu

33
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Mục tiêu giáo dục Tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4

Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” I. TÁC GIẢ SÁNG KIẾN: Họ và tên: Nguyễn Thị Quế Chức vụ: Giáo viên Trình độ chuyên môn: Cao đẳng Sư phạm Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Khánh Nhạc B. E-mail: quenguyena@gmail.com Số điện thoại: 0983812399 II. TÊN SÁNG KIẾN, LĨNH VỰC ÁP DỤNG: -Tên sáng kiến: "Rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4." - Lĩnh vực áp dụng: Môn Tiếng Việt III. NỘI DUNG SÁNG KIẾN: A. Đặt vấn đề. 1. Lý do chọn đề tài: Sự phát triển của kinh tế xã hội đã thực sự đặt Giáo dục - Đào tạo trước những cơ hội mới và thách thức mới. Văn kiện đại hội XI của Đảng đã khẳng định; “ GD-ĐT là một trong những lĩnh vực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH-HĐH đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người, là yếu tố cơ bản để phát triển xã hội.” Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Mục tiêu giáo dục Tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở. Xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ của mỗi giáo viên, xuất phát từ mong muốn của bản thân, tôi chọn và viết lên kinh nghiệm này và còn bởi lẽ việc rèn đọc diễn cảm cho học sinh là công việc mà bản thân tôi rất tâm huyết trong quá trình công tác và sự nghiệp giáo dục của mình. Qua thực hiện nhiệm vụ tôi có Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 1
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” rút ra chút ít kinh nghiệm nhỏ trong quá trình dạy rèn kỹ năng đọc cho học sinh. Từ những lý do trên tôi chọn vấn đề : “ Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” Để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh, thực hiện được mục tiêu phát triển GD Tiểu học. 2. Mục đích nghiên cứu: Tìm ra giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4. 3. Phạm vi nghiên cứu: Môn Tiếng Việt. 4. Đối tượng nghiên cứu: -Học sinh lớp 4, Trường Tiểu học Khánh Nhạc B 5. Phương pháp nghiên cứu: -Tổng hợp lý luận và kinh nghiệm thực tiễn. -Điều tra, khảo sát, thống kê. -Phương pháp thử nghiệm. B . Giải quyết vấn đề 1. Cơ sở lý luận vấn đề nghiên cứu: Đất nước ta đang trong thời kì đổi mới và phát triển. Xã hội đang đặt ra một số yêu cầu ngày càng cao đối với hệ thống giáo dục đào tạo. Mà bậc Tiểu học được coi là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân. Chất lượng giáo dục phổ thông phụ thuộc rất nhiều vào kết quả giáo dục của bậc Tiểu học. Do đó yêu cầu của giáo dục Tiểu học là phải làm thế nào để giảng dạy có kết quả tốt nhất. 2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu: Tiếng Việt là một trong những môn học quan trọng đối với học sinh Tiểu học, nó có vai trò hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. Tập đọc là phân môn có vị trí quan trọng hàng đầu trong chương trình Tiếng Việt ở tiểu học. Dạy tốt phân môn này không những rèn luyện cho học sinh kỹ năng đọc mà còn phát triển cho các em vốn từ ngữ phong phú, tạo điều kiện để các em học tốt các phân môn khác. Qua việc đọc, học sinh chiếm lĩnh được văn Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 2
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” hoá của dân tộc, tiếp thu được nền văn minh của loài người thông qua sách vở. Qua việc đọc, học sinh biết đánh giá cuộc sống xã hội, tư duy. Cũng qua hoạt động đọc, tình cảm, thẩm mỹ của các em được nâng lên cao, tầm hiểu biết của các em nhìn ra thế giới xung quanh và quá trình nhận thức cũng có chiều sâu hơn. Phân môn Tập đọc ở Tiểu học nói chung và ở lớp 4 nói riêng đặt ra một nhiệm vụ quan trọng: đọc rành mạch, lưu loát văn bản hoặc đoạn văn bản dài (khoảng 100 - 120 tiếng/ phút), bước đầu đọc có biểu cảm bài văn, bài thơ ngắn, hiểu nội dung, ý nghĩa bài đọc. Song thực tế, chất lượng đọc của học sinh chưa đáp ứng được những yêu cầu trên, nhất là yêu cầu đọc diễn cảm. Qua tìm hiểu thực trạng tình hình đọc và đọc diễn cảm của học sinh lớp 4 trường tiểu học Khánh Nhạc B, tôi thấy đa số các em biết đọc trơn văn bản, bước đầu nắm được nội dung toàn bài. Một số em bước đầu biết đọc phân biệt lời nhân vật, biết thể hiện ngữ điệu song chưa được hay.Còn lại da số các em giọng đọc đều đều, chưa tìm đúng giọng đọc cho toàn bài, chưa biết thay đổi giọng đọc để phù hợp với nội dung, với tâm trạng nhân vật. Việc nhấn mạnh các từ ngữ quan trọng còn hạn chế, đặc biệt là đọc diễn cảm. Nhận thức được các vấn đề trên, là một giáo viên đang đứng trên bục giảng tôi luôn tâm niệm không ngừng nâng cao trình độ kiến thức chuyên môn và đổi mới phương pháp giảng dạy, sao cho đạt hiệu quả nhất. Xuất phát từ đó trước đây tôi đã từng rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 trường tiểu học Khánh Nhạc B như sau: 3. Các biện pháp cũ thường làm: 3.1.Các bước rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4: 3.1.1. Hướng dẫn học sinh đọc đúng ngữ điệu. - Đọc đúng ngữ điệu bao gồm lên giọng, xuống giọng, nhấn giọng, chuyển giọng, ngắt hơi, cường độ và cả trường độ của giọng đọc... Như vậy đọc đúng ngữ điệu là đúng về ý nghĩa, nội dung của từ, câu, đoạn... đúng phong cách và chức năng của văn bản các em đọc thế nào để người nghe thấy được cái hay, cái đẹp của nội dung và nghệ thuật của bài đọc. Đọc đúng ngữ điệu là thể hiện hài Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 3
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” hòa về âm hưởng của bài đọc. Nó có giá trị lớn để bộc lộ cảm xúc, và vậy đọc đúng ngữ điệu rất quan trọng, giúp học sinh bước đầu thâm nhập vào văn bản, làm việc với văn bản. Chính vì thế để rèn kỹ năng đọc “Diễn cảm” cho học sinh, giáo viên cần chú ý rèn luyện cho học sinh đọc đúng ngữ điệu. Chẳng hạn khi học sinh đọc giáo viên hướng dẫn cụ thể, từng thể loại như sau: + Hướng dẫn đọc các câu đối thoại, lời nhận vật. Ví dụ: Khi dạy bài: “Những hạt thóc giống” - Tiếng Việt 4 - Phần 1. - Tôi hướng dẫn cụ thể như sau: để học sinh biết đọc lời của nhân vật, cho học sinh đọc thầm 1 lượt. Hỏi: - Bài có mấy nhận vật? Đó là những nhận vật nào? - Lời của từng nhân vật đọc như thế nào? - Giáo viên đọc mẫu đúng lời của các nhân vật. Lời của Chôm : Ngây thơ, lo lắng: “Tâu bệ hạ! con không làm sao cho hạt thóc của Người nảy mầm được ạ.'' Lời của Nhà vua: - Khiêm tốn (lúc giải thích thóc giống đã được luộc). - Khi dõng dạc (Lúc ca ngợi chú bé Chôm): “Trung thực là đức tính quý nhất của con người. Ta sẽ truyền ngôi cho chú bé trung thực và dũng cảm này” Sau khi hướng dẫn và đọc mẫu, giáo viên cho học sinh đọc phân vai (người dẫn chuyện, Nhà vua, chú bé). Hướng dẫn đọc nhấn giọng các từ ngữ hình ảnh quan trọng. Ví dụ: Khi dạy bài “Đôi giày ba ta màu xanh” - Tiếng Việt lớp 4- Phần 1 Bài có 2 đoạn: Đoạn 1: Tả vẻ đẹp của đôi giày cần đọc giọng thế nào. Đoạn 2: Đọc giọng thế nào để thấy được tâm trạng của cậu bé. - Đoạn 1: Đọc giọng hồi tưởng, nhẹ nhàng nhấn giọng một số từ : Chao ôi!/ đôi giày mới đẹp làm sao!/ cổ giày cao,/ ôm sát chân,/ thân giày làm bằng vải cứng,/ dáng thon thả,/ màu vàng như màu da trời.... Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 4
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” - Đoạn 2: Nhấn giọng từ ngữ tả sự xúc động niềm vui sướng của cậu bé. Hôm nhận giày, tay Lái run run,/ môi cậu mấp máy,/ mắt hết nhìn đôi giày,/ lại nhìn xuống đôi chân,/ Lái cột hai chiếc giày vào với nhau,/ đeo vào cổ,/ nhảy tưng tưng... Ví dụ 1: Khi dạy bài “Truyện cổ nước mình” (Tác giả: Lâm Thị Mỹ Dạ - Tiếng Việt 4 - Phần 1) Thơ lục bát: Thể thơ lục bát cần đọc giọng thong thả, trầm tĩnh, sâu lắng. Sự ngắt nhịp của câu thơ rất đa dạng, phù hợp với nội dung của từng câu thơ như: -Tôi yêu/ truyện cổ nước tôi// Vừa nhân hậu/ lại tuyệt vời sâu xa// Thương người/ rồi mới thương ta// Yêu nhau/ dù mấy cách xa/ cũng tìm// -Vàng cơn nắng, trắng cơn mưa// Con sông chảy/ có rặng dừa nghiêng soi// Câu thì nhịp 3/5, câu thì 2/4, câu lại nhịp 2/2/2 và câu nhịp 3/3. Khi dạy, chúng ta cho học sinh thấy được sự ngắt nhịp cũng như sự gieo vần của các dòng thơ. Thơ lục bát thường tiếng 6 của câu 6 gieo vần với tiếng thứ 6 của câu thứ 8 (Vần “ơi” của tiếng tôi gieo với vần “ơi” của tiếng vời..) Ví dụ 2: Khi dạy bài “Dòng sông mặc áo” (Tiếng Việt lớp 4- phần II - Tác giả: Nguyễn Trọng Tạo). Để thấy được niềm vui bất ngờ của tác giả khi phát hiện ra những vẻ đẹp đổi thay muôn màu của dòng sông qua sự ngắt nhịp của câu thơ. Sáng ra/ thơm đến ngẩn ngơ/ Dòng dông đã mặc bao giờ/ áo hoa/ Ngước lên/ bỗng gặp la đà/ Ngàn hoa bưởi đã nở nhòa/ áo ai/ Thơ tự do : Khi dạy bài “Tuổi ngựa” của tác giả: Xuân Quỳnh (Tiếng Việt lớp 4 - Phần 1). Bài thơ mỗi dòng gồm 5 tiếng. Yêu cầu học sinh đọc ngắt nhịp khác với Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 5
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” bài thơ lục bát. Để miêu tả được ước vọng lãng mạn của đứa con. Lắng lại đầy trìu mến của tình cảm mẹ con, thể hiện rõ sự ngắt nhịp, nhấn giọng như: Mẹ ơi/con sẽ phi/ nhịp 2/3 Qua bao nhiêu/ngọn gió/ nhịp 3/2 Gió xanh/miền Trung du/ nhịp 2/3 Gió lộng/vùng đất đỏ nhịp 2/3 Gió xanh hút/đại ngàn/.... nhịp 3/2 Con/mang về/ cho mẹ/ nhịp 1/2/2 Ngọn gió của/ trăm miền.// nhịp 3/2 Như vậy, để rèn luyện kỹ năng đọc “diễn cảm” cho học sinh, chúng ta ngoài việc rèn đọc đúng âm, vần và đọc cần đúng ngữ điệu... của các bài văn, thơ. Bên cạnh đó, chúng ta cần rèn cho học sinh biết đọc hiểu. 3.1.2. Hướng dẫn học sinh đọc hiểu Đọc hiểu là thông qua đọc, người đọc hiểu được nội dung tư tưởng chủ đề đơn giản của bài. Nhận biết được đề tài, chủ đề đơn giản của bài. Nắm được dàn ý sơ lược, tóm tắt được nội dung chính của bài, của đoạn, phát hiện được giá trị của tác phẩm trong việc biểu đạt nội dung. Hiểu được ý nghĩa của bài. Hình thành kỹ năng đọc lướt nắm ý chính hoặc lựa chọn thông tin. Biết ghi các thông tin cần thiết. Chính vì thế để rèn kỹ năng đọc cho học sinh, tôi đã chú ý rèn kỹ năng đọc hiểu. * Rèn luyện kỹ năng tìm hiểu nội dung của đoạn bài. Rèn luyện kỹ năng tìm hiểu nội dung của bài, đoạn. Tôi đã cho học sinh dựa vào các câu hỏi trong sách giáo khoa để tìm hiểu như: Ví dụ 1: Khi dạy bài “Trung thu độc lập”. (Tác giả: Thép Mới - Tiếng việt 4 - phần 1) Học sinh đọc đoạn 1 và các em thấy được cảnh đẹp của đất nước qua các câu văn miêu tả Trung thu độc lập đầu tiên của đất nước. “... Trăng ngàn và gió núi bao la khiến lòng anh...” Đoạn 2: Đây chính là mơ tưởng của anh chiến sĩ - Mơ ước của anh rất đẹp và ước mơ đó đã thành sự thực. Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 6
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” “... Mươi mười lăm năm... dòng thác nước chảy xuống làm chạy máy phát điện”. Đoạn 3: Học sinh đọc và thấy được niềm tin của anh chiến sĩ về những tết Trung thu sau là niềm tin vào tương lai. “Anh mừng cho các em... Tết Trung thu sau còn tươi đẹp hơn” Ví dụ 2: Khi dạy bài “Chợ tết” (Tác giả: Đoàn Văn Cừ - Tiếng Việt lớp 4 - phần II) Thông qua đọc, học sinh hiểu và thấy được vẻ đẹp của bài thơ là một bức tranh giàu mầu sắc và vô cùng sinh động dưới ngòi bút của tác giả. Bức tranh ấy nói lên cuộc sống vui vẻ, hạnh phúc của người dân quê: Mặt trời lên làm đỏ dần những dải mây trắng và những làn sương sớm. Núi đồi cũng làm duyên, núi uốn mình trong chiếc áo the xanh; đồi thoa son. Những tia nắng nghịch ngợm nhảy hoài trong ruộng lúa... Bức tranh giàu màu sắc của chợ tết được tạo bởi các màu: Trắng, đỏ, hồng, lam, xanh, biếc, thắm, vàng, tím, son. Ngay cả màu đỏ cũng có nhiều cung bậc: (hồng, đỏ, tía, thắm, son...) Học sinh hiểu được như vậy là do đọc từng đoạn, bài thông qua các câu hỏi gợi ý của sách giáo khoa và giáo viên đưa ra. Ví dụ 3: Khi dạy bài “Hoa học trò” (Tác giả: Xuân Diệu - Tiếng việt lớp 4 - Phần II) Để học sinh cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của hoa phượng qua ngòi bút miêu tả tài tình của tác giả. Tôi đã cho học sinh đọc đoạn, đọc bài và gợi ý bằng hệ thống câu hỏi để học sinh tìm hiểu nội dung như: + Tại sao tác giả gọi hoa phượng là hoa học trò? Vì: Phượng là loại cây gần gũi, quen thuộc với học trò. Phượng thường được trồng nhiều ở sân trường và nở vào mùa thi của học trò. Hoa phượng nở là nghĩ đến kỳ thi và những ngày hè. + Vẻ đẹp của hoa phượng có gì đặc biệt: Hoa phượng đỏ rực, đẹp không phải ở một đóa mà cả một loạt, cả một vùng, cả một góc trời đỏ rực; sắc màu như muôn ngàn con bướm thắm ... + Màu hoa phượng thay đổi như thế nào theo thời gian? Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 7
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” Lúc đầu đỏ nhạt, gặp mưa hoa càng tươi. Dần dần số hoa tăng, màu đỏ đậm dần theo thời gian. + Em nêu cảm nhận của mình khi đọc bài văn đó (Học sinh tự do nói cảm nghĩ của mình). Như vậy, thông qua đọc học sinh không những thấy được, hiểu được, cảm nhận được nội dung, ý nghĩa của văn bản mà còn thấy được giá trị nghệ thuật của từng văn bản, có thể đưa ra nhận xét, đánh giá về chúng. Đây là những giải pháp để hướng dẫn học sinh lớp 4 đọc diễn cảm tốt. Tôi thấy vô cùng cần thiết, để góp một phần không nhỏ vào việc cảm thụ văn học của mình. Đọc diễn cảm tốt là truyền được nội dung và cảm xúc của bài văn, thơ tới người nghe mà chưa cần phải giảng. 3.2. Khảo sát chất lượng của học sinh trong hai năm liền thực hiên: Năm học Năm học Đánh giá 2013 - 2014 2014 - 2015 - Đọc đúng tiếng, đúng từ, ngắt nghỉ đúng dấu câu. Tốc độ đọc đạt 85% 90% yêu cầu. - Đọc đúng, ngắt nghỉ đúng. Đọc có biểu cảm, tốc độ đọc đạt yêu 30% 45% cầu. 3.3. Ưu điểm của giải pháp cũ: Dạy đọc diễn cảm của giải pháp này tương đối tốt. Học sinh được rèn đọc đúng âm vần và đọc đúng ngữ điệu các bài văn , thơ, bước đầu nắm được nội dung toàn bài. Một số em bước đầu biết đọc phân biệt lời nhân vật ,biết thể hiện ngữ điệu .Một số em bước đầu có khả năng đọc to, rõ ràng, lưu loát, diễn cảm, có sức hấp dẫn với người nghe, tạo điều kiện tốt cho khă năng giao tiếp, thương lượng, hùng biện sau này,...Từ đó góp phần tạo ra những người công dân có trình độ học vấn, có trí tuệ, có năng lực sáng tạo, có khả năng áp dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống Thông qua đọc học sinh không những thấy được, hiểu được, cảm nhận Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 8
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” được nội dung, ý nghĩa của văn bản mà còn thấy được giá trị nghệ thuật của từng văn bản, có thể đưa ra nhận xét, đánh giá về chúng. 3.4. Tồn tại của giải pháp cũ: Mặc dù kết quả dạy đọc diễn cảm của giải pháp này tương đối tốt, song vì chưa vận dụng hết mục tiêu của giải pháp nên kết quả chưa cao.Vẫn còn có những hạn chế : a. Việc dạy của giáo viên : - Đối với đa số giáo viên, vì chưa nhận thức hết được tầm quan trọng của phân môn Tập đọc nên chưa thực sự cố gắng trong việc tìm tòi phương pháp, nghiên cứu nội dung, học hỏi kinh nghiệm, đặc biệt là việc đổi mới phương pháp giảng dạy “lấy học sinh làm trung tâm”. Bên cạnh đó, do yếu tố khách quan, một số giáo viên không có chất giọng tốt để đọc hay bài đọc nên kết quả cho thấy học sinh chưa đọc được hay (đọc diễn cảm) bài đọc. - Một số giáo viên dạy Tập đọc như dạy Văn trước đây nên thời lượng dành cho phần luyện đọc còn ít (quá đi sâu vào việc tìm hiểu bài). Ngược lại, một số giáo viên cho học sinh hiểu và cảm thụ văn bản còn rất hạn chế nên việc đọc diễn cảm chưa có hiệu quả cao. - Chưa coi trọng việc luyện đọc theo cặp nên việc học sinh hỗ trợ nhau còn hạn chế. - Việc rèn kỹ năng đọc cho học sinh (nhấn giọng từ ngữ; cách ngắt, nghỉ, cách lên giọng, xuống giọng,...) một số giáo viên làm rất sơ sài, hình thức, mang tính áp đặt chứ không có cơ sở khoa học - Những em đọc chậm, đọc yếu chưa được quan tâm thích đáng, thời gian cho các em luyện đọc không nhiều vì sợ gọi các em đọc “mất nhiều thời gian”, ảnh hưởng đến giờ học. - Nhiều giáo viên khi dạy tập đọc mới chỉ coi trọng việc sửa cho học sinh cách phát âm sao cho học sinh phát âm to, rõ ràng, lưu loát một văn bản cụ thể chứ chưa quan tâm nhiều đến kỹ thuật đọc, giọng đọc, cách đọc diễn cảm của học sinh hay việc đọc mẫu của giáo viên. Nhìn chung phương pháp dạy còn mang tính áp đặt, xem nhẹ phần Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 9
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” luyện đọc, đặc biệt là luyện đọc diễn cảm. b. Về phía học sinh: Học sinh không quan tâm đến phương pháp đọc của mình, do đó các em rất yếu về năng lực di chuyển kĩ năng đọc đã được hình thành ở các lớp trước, các bài trước để giải quyết những vấn đề đặt ra trong bài mới. Các em đã đọc thành tiếng, phát âm đúng và rõ các tiếng có vần khó. Nhưng đọc để thể hiện nội dung bài đọc thì còn thấp. Khi đọc, nhiều em chưa hiểu ý của từng đoạn, từng bài, các em ngắt nghỉ câu văn, ngắt nhịp câu thơ chưa chính xác, chưa thể hiện được nội dung và tình cảm bài đọc bằng sắc thái giọng đọc vui, buồn, trầm, bổng, gợi cảm... Kĩ năng đọc lướt để dung bài chưa tìm hiểu nội tốt ở đa số các em, ảnh hưởng của phương ngữ: tình trạng phát âm lẫn lộn giữa các phụ âm, giữa thanh ngã và thanh sắc,... còn nặng nề. Phần đông chưa chú trọng đến việc đọc, các em chỉ quan tâm đến làm các bài tập. Một số học sinh ngại học Tiếng Việt mà chỉ thích học Toán. Xuất phát từ đó tôi quyết định tìm giải pháp mới rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4. 4. Các biện pháp mới cải tiến: 4.1.Các bước rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4: 4.1. 1. Rèn kỹ năng đọc đúng: - Những tiếng, những từ có phụ âm đầu hay nhầm lẫn: l-n, s-x, ch-tr, d-r- gi,... âm hay nhầm lẫn: thanh ngã, thanh sắc thường là những từ khó đối với học sinh. Cho nên, trong bước rèn đọc đúng cho học sinh, tôi cho các em đọc thầm toàn bài rồi đọc cá nhân. Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 10
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” Đọc cá nhân Trong thực tế, nhiều khi giáo viên quá phụ thuộc vào sách hướng dẫn mà ép học sinh phải chỉ ra những từ khó - giống như trong sách nêu ra là không nên bởi những từ đó với học sinh có thể chưa phải là khó. Song từ, tiếng khó đọc mà tự các em phát hiện ra có thể là rất nhiều. Do vậy, giáo viên cần kết hợp với việc Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 11
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” quan sát theo dõi của mình trong tất cả các giờ học để thấy học sinh lớp mình hay nhầm lẫn nhất ở những cặp phụ âm nào, vần nào để tập trung rèn cho các em những tiếng khó, từ khó ở các loại đó. Ví dụ: ở lớp tôi ngay từ khi mới nhận lớp, qua theo dõi trong các tiết học và trong khi giao tiếp với học sinh tôi thấy các em còn hay nhầm lẫn khi phát âm: Các lỗi l/ n x/ s ch/ tr d/ r/ gi Thanh ngã/Thanh sắc Tỷ lệ mắc lỗi 24,4% 29,6% 37% 40,7% 22,3% - Tôi thấy đây không chỉ là những lỗi của các em học sinh khi đọc, khi nói mà cả nhân dân địa phương nơi đây cũng hay nhầm lẫn như vậy. Do vậy, trong một giờ học, một tuần học, thậm chí cả tháng ta cũng không thể sửa ngay cho các em tất cả các loại lỗi. Những lỗi mà tỷ lệ học sinh mắc ít hơn và cũng dễ sửa hơn tôi đặt ra cho mình kế hoạch sẽ tiến hành rèn cho các em liên tục trong 8 tuần đầu (Đó là những cặp phụ âm l / n, s/ x, ch/ tr, thanh ngã/ thanh sắc). Còn những lỗi khó sửa hơn (d/ r/ gi) tỷ lệ học sinh mắc lỗi nhiều hơn, tôi đặt ra cho mình kế hoạch rèn cho các em liên tục trong 3 tháng nhưng sau đó phải thường xuyên rèn trong khi nói và khi đọc, khi viết, có như thế mới trở thành thói quen nói đúng, viết đúng được. - Cách tiến hành rèn đọc đúng cho học sinh của tôi như sau: Ví dụ: + Mục đích phần rèn đọc của bài “Dế Mèn bênh vực kẻ yếu (TV4, tập 1, tr.15) tôi sẽ tập trung rèn học sinh đọc đúng những tiếng có phụ âm đầu l / n. + Sau khi nghe học sinh đọc mẫu lần 1, tôi yêu cầu cả lớp đọc thầm toàn bài (kết hợp với việc dặn học sinh chuẩn bị bài ở nhà) tìm ra những từ, tiếng khó đọc có trong bài, sau đó cho học sinh nêu ra, tôi lần lượt ghi lên bảng theo các dòng riêng biệt như: học sinh tìm được các từ khó: nọ, lối đi, lủng củng, nặc nô,... Tôi sẽ ghi lên bảng như sau: l: lối đi, lủng củng,... n: nọ, nặc nô,... Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 12
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” Hỏi: trong dòng 1, em thấy những từ đó khó đọc ở phần nào? (khó đọc ở phần phụ âm đầu: l); giáo viên ghi âm l trước dòng 1 bằng phấn màu. Với dòng 2 tôi cũng hỏi như vậy và ghi âm n trước dòng 2. Đối với những âm này, với học sinh của tôi, tôi phải hướng dẫn học sinh cách phát âm thật cụ thể, chi tiết: + Tôi cho các em hiểu nghĩa của các từ khó trước, Ví dụ: nặc nô: (đàn bà) hung dữ, táo tợn. Nếu các em đọc là: lặc lô thì từ đó sẽ không có nghĩa như trên nữa. Khi hiểu nghĩa của từ rồi thì các em sẽ đọc đúng hơn. + Bên cạnh đó, tôi hướng dẫn các em cách phát âm phụ âm l như sau: Phụ âm l là phụ âm tắc, khi phát âm phụ âm này, đầu lưỡi cong lên tiếp giáp với vòm lợi trên, luồng hơi bị cản lại nên phải len qua hai cạnh lưỡi để thoát ra ngoài, do vậy luồng hơi bật ra mạnh. Giáo viên làm mẫu hai lần, sau đó cho học sinh phát âm, gọi học sinh hay nhầm lẫn về phụ âm này tập phát âm lại. Lưu ý nên cho các em phát âm cá nhân để dễ phát hiện những em phát âm sai để sửa; Tiếp theo cho học sinh đọc tiếng khó có chứa phụ âm n. Phụ âm n là phụ âm xát, khi phát âm phụ âm này mặt lưỡi tiếp giáp với vòm lợi trên, luồng hơi không bị lưỡi cản lại nên thoát ra nhẹ nhàng hơn. Cách tiến hành cũng như hướng dẫn phát âm phụ âm l. Để học sinh có được thói quen phát âm đúng, tôi yêu cầu học sinh phát âm và đọc theo kiểu đối nhau l-n: loáng thoáng / mảng nắng; lần lượt / nung nấu;..... Đưa ra cách rèn như vậy là tôi muốn cho học sinh có phản ứng nhanh nhậy để tìm ngay ra được cách đọc đúng những từ có chứa các cặp phụ âm hay nhầm lẫn. Nếu chỉ rèn như vậy thì cũng chưa đủ mà việc luyện đọc từ khó cần phải được đặt trong văn cảnh, trong môi trường ngôn ngữ thì học sinh đọc những từ đó mới đúng hơn. Bởi nhiều khi đọc riêng từ, học sinh có thể đọc đúng nhưng khi đặt từ đó vào trong câu văn, đoạn văn thì chưa chắc học sinh đã đọc đúng. Chính vì thế, sau khi rèn phát âm luyện đọc từ khó có chứa âm khó, tôi lại phải yêu cầu học sinh tìm những câu văn, câu thơ thậm chí đoạn văn, đoạn thơ có chứa từ khó đó cho học sinh đọc vì mục đích của rèn đọc đúng là rèn phát âm đúng để đọc đúng văn bản. Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 13
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” Một số đồng chí giáo viên có hỏi: Trong một giờ tập đọc nếu chỉ tập trung hướng dẫn đọc những từ có chứa phụ âm l - n thì những tiếng khó khác rèn vào lúc nào? Tôi cho rằng: Một cặp phụ âm hay nhầm lẫn l / n và nó đã trở thành cố tật không chỉ ở học sinh mà cả nhân dân địa phương. Nếu trong một tiết tập đọc có chủ định rèn cho học sinh về cặp phụ âm đó mà không thực hiện kĩ càng như vậy thì không thể đạt được cái đích đã đặt ra. Còn những từ khó khác ta có thể hướng dẫn các em đọc từ đó theo trình tự: giáo viên hoặc học sinh đọc mẫu sau đó gọi học sinh khác đọc lại. Cách thức rèn cho học sinh đọc đúng các tiếng có thanh ngã và các tiếng có thanh sắc cũng tương tự như trên. Rèn cho học thói quen đọc đúng những từ có các phụ âm mà học sinh hay nhầm lẫn là một việc làm không đơn giản. Bản thân một mình phân môn Tập đọc cũng khó có thể giải quyết được. Do vậy, theo tôi trong tất cả các giờ học và trong bất kỳ hoàn cảnh giao tiếp nào tôi và lực lượng nòng cốt của tôi gồm những học sinh không mắc lỗi sẽ giúp các em sửa ngay. Có như thế mới giải quyết được vấn đề. Với những cặp phụ âm còn lại, tôi cũng tiến hành rèn cho học sinh lần lượt theo từng bước như vậy. Đến giữa học kì I thì mức độ sai những từ có phụ âm hay nhầm lẫn như đã nêu ra ở trên đã giảm rõ rệt: Các lỗi l/ n x/ s ch/ tr d/ r/ gi Thanh ngã/Thanh sắc Tỷ lệ mắc lỗi 12,2% 11,1% 11,1% 14,8% 22,3% Từ kinh nghiệm của những năm học trước và thời gian còn lại tôi tin tưởng rằng mình sẽ giải quyết triệt để các lỗi còn lại. 4.1.2. Rèn kỹ năng đọc ngắt, nghỉ hơi cho học sinh: Khi đọc, thông thường học sinh chỉ biết ngắt hơi khi gặp dấu phảy, dấu chấm phảy và nghỉ hơi khi gặp dấu chấm. Nhưng khi gặp những câu văn dài không có dấu câu, học sinh thường rất lúng túng, không biết ngắt nghỉ hơi như thế nào. Vì vậy trong trường hợp này tôi đã hướng dẫn học sinh ngắt nghỉ theo cụm từ. Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 14
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” Ví dụ: Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm không trông thấy cuống, như những chuỗi tràng hạt bồ đề treo lơ lửng. Nếu tính về mặt âm tiết thì câu văn trên có 24 âm tiết, 19 từ, 7 cụm từ. Khi học sinh tập đọc không để các em đọc rời rạc từng âm tiết như kiểu đọc nhát gừng. Nếu để học sinh đọc theo từng từ thì vẫn chưa diễn đạt được ý của câu văn nên tôi phải hướng dẫn học sinh đọc theo cụm từ. Trong vườn,/ lắc lư /những chùm quả xoan vàng lịm / không trông thấy cuống,/ như những chuỗi tràng hạt bồ đề / treo lơ lửng //. Cách hướng dẫn học sinh đọc theo cụm từ của tôi như sau: + Tôi viết câu văn đó ra bảng phụ (đã chuẩn bị từ trước). + Tôi hướng dẫn học sinh theo cụm chủ ngữ, cụm vị ngữ hoặc cụm động từ, cụm tính từ, cụm danh từ. Căn cứ vào đó học sinh có thể biết cách ngắt nghỉ những câu văn, câu thơ dài khác. + Với những câu văn khó, tôi đọc mẫu theo cách nghỉ như trên sao cho thật chuẩn. Sau đó tôi cho học sinh phát hiện những chỗ ngắt nghỉ của cô, nếu đúng tôi sẽ dùng phấn màu gạch chéo sau những từ cần ngắt. Nếu học sinh chưa phát hiện ra tôi có thể đọc mẫu lần thứ 2 những câu đó để học sinh có thể nhận ra. Đồng thời tôi luôn củng cố kỹ năng đọc khi gặp dấu chấm (phải nghỉ hơi), gặp dấu phẩy phải ngắt hơi. Khi đã nhận ra cách ngắt nghỉ sau cụm từ, sau dấu phẩy, sau dấu chấm tôi gọi một số học sinh khá đọc, sau đó mới gọi những em hay đọc ê a ngắc ngứ lên đọc. Có thể là một lần, cũng có thể là hai lần và nhiều lần trong một thời gian. Đồng thời phải sửa một cách triệt để hết cụm từ này rồi mới chuyển sang cụm từ khác và cũng theo trình tự đúng như vậy. Cuối cùng cho học sinh đọc lại cả đoạn văn đó. Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 15
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” Giáo viên đọc mẫu + Khi đọc những câu văn dài, học sinh đã biết ngắt hơi, nhưng ngắt hơi trong thời gian bao lâu thì cũng là điều cần phải hướng dẫn các em. Thông thường, tôi hướng dẫn các em ngắt hơi sau cụm từ bằng thời gian ngắt hơi khi gặp dấu phẩy hoặc dấu chấm phẩy và đương nhiên thời gian đó phải ít hơn thời gian nghỉ khi đọc gặp dấu chấm. Tránh tình trạng học sinh ngắt nghỉ quá lâu làm cho người nghe cảm thấy rời rạc. + Một số người lầm tưởng hướng dẫn đọc ngắt nhịp trong thơ là hướng dẫn đọc diễn cảm. Không phải như vậy, mà đó mới chỉ là cách đọc đúng trong thơ mà thôi. Vậy muốn hướng dẫn học sinh đọc ngắt nhịp thơ đúng thì giáo viên Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 16
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” phải nắm vững cách đọc các thể thơ. Các bài thơ trong sách Tiếng Việt 4 thường được viết theo thể thơ tự do. Vì vậy, ngắt nhịp thơ còn phụ thuộc vào cách cảm nhận của mỗi cá nhân. Tuy nhiên, giáo viên cần hướng học sinh cảm nhận theo cách khai thác được giá trị nội dung và giá trị thẩm mĩ cao nhất. Do vậy, tôi muốn nói khi hướng dẫn học sinh ngắt nhịp thơ thì giáo viên cần phải cho học sinh nhận biết bài thơ đó được viết ở thể thơ nào? Cách ngắt nhịp chung của toàn bài ra sao? Song cũng cần phải phát hiện những câu, những đoạn có cách ngắt nhịp khác biệt trong bài để hướng dẫn học sinh. Thực chất ngắt nhịp thơ cũng được dựa trên cơ sở ngắt nhịp theo cụm từ. Do vậy, ngắt nhịp thơ không đúng câu thơ sẽ trở nên tối nghĩa khó có thể cảm nhận được nội dung của bài. Khi đọc văn bản văn xuôi cũng cần chú ý tới ngắt nhịp, chú ý nghỉ hơi ngắn ở những câu ngắn (ví dụ: Gió thơm. Cây cỏ thơm. Đất trời thơm.) nhằm thể hiện nhịp thở của người đang hít vào để cảm nhận mùi hương lan trong không gian.Tôi tổ chức cho học sinh đọc theo nhóm đôi để các em giúp đỡ nhau tiến bộ. Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 17
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” Học sinh đọc nhóm đôi Số học sinh mắc lỗi đọc ê a, ngắc ngứ không nhiều nên chỉ sau 3 tuần kiên trì rèn đọc cho các em thì loại lỗi này không còn trong lớp tôi nữa. Các em đọc đã khá trôi chảy, lưu loát và tự mình có khả năng xác định đúng những chỗ ngắt, nghỉ trong các câu văn dài. 4.1.3. Rèn kỹ năng đọc diễn cảm: Chúng ta đều biết đọc diễn cảm không hề dễ. Đọc diễn cảm không chỉ đòi hỏi phát âm đúng; đọc lưu loát; biết ngắt, nghỉ đúng mà còn phải biết lên, xuống giọng sao cho đúng. Thực tế nhiều học sinh không có kỹ năng đọc diễn cảm nhưng cứ cố đọc nên xảy ra tình trạng các em đọc nâng cao, hạ thấp hay nhấn giọng một cách tùy tiện khiến cho bài đọc nghe rất khó chịu. Theo tôi muốn khắc phục tình trạng này thì giáo viên phải hướng dẫn học sinh: + Ta thường hay nhấn giọng ở những từ ngữ gợi tả, gợi cảm (cũng có thể là những từ láy, từ ghép) Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 18
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” Ví dụ, trong bài “Tre Việt Nam” (TV4- tập I/41), hướng dẫn học sinh nhấn giọng ở một số từ ngữ trong một đoạn của bài như sau: Nòi tre đâu chịu mọc cong Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường. Lưng trần phơi nắng phơi sương Có manh áo cộc, tre nhường cho con. Măng non là búp măng non Đã mang dáng thẳng thân tròn của tre. Năm qua đi, tháng qua đi Tre già măng mọc có gì lạ đâu. + Cách đọc các kiểu câu: Câu kể: ở cuối câu có dấu chấm khi đọc thường xuống giọng ở cuối câu. Câu hỏi: ở cuối câu có dấu chấm hỏi, khi đọc ta phải lên giọng ở cuối câu. Câu kể có dấu chấm lửng: khi đọc phải kéo dài giọng. Câu cảm, cầu cầu khiến: ở cuối câu có dấu chấm than khi đọc cần phải lên giọng ở cuối câu. Ví dụ: Trong bài "Ông Trạng thả diều” (TV4, tập 1, tr.104) tôi hướng dẫn học sinh cách đọc các loại câu này như sau: - Chép đoạn văn đó lên bảng phụ. - Hỏi học sinh trong đoạn văn đó có những câu văn nào là câu hỏi, câu kể, câu cảm, câu cầu khiến và cách đọc của từng loại câu này, giáo viên dùng phấn mầu ghi ký hiệu lên giọng  , xuống giọng  ở cuối mỗi loại câu. Sau đó tôi hoặc học sinh đọc mẫu theo cách đọc đó rồi cho học sinh nhất là những em đọc chưa tốt luyện đọc. Việc làm này phải được tiến hành thường xuyên khi gặp những bài tập đọc có các kiểu câu như vậy, có như thế mới hình thành được thói quen đọc đúng. Sau khoảng thời gian 1 tháng số học sinh mắc lỗi này đã giảm chỉ còn 2/22 em. Ngoài những yếu tố trên ra, đọc diễn cảm còn đòi hỏi người đọc phải nắm chắc nội dung từng đoạn, từng bài, tâm tình và lời nói của từng nhân vật để diễn tả cho đúng tinh thần của câu văn, bài văn. Cho nên, mục đích đọc diễn cảm là Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 19
Kinh nghiệm “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” bộc lộ ra được cái bản chất của nội dung và trên cơ sở đó muốn truyền đạt đúng những ý nghĩ và tình cảm của tác giả. Muốn đọc diễn cảm tốt phải hiểu kỹ nội dung của bài tập đọc và phải truyền đạt tốt sự hiểu biết của mình tới người nghe. Học sinh đọc diễn cảm chưa tốt là có một phần nguyên nhân: giáo viên chưa giúp học sinh cảm thụ tốt nội dung bài tập đọc. Giúp học sinh hiểu rõ bài văn, bài thơ hoặc văn bản phải đọc là cái gốc để giúp học sinh đọc diễn cảm tốt hơn. Điều đó cho thấy việc đọc hiểu và phần đọc diễn cảm có quan hệ mật thiết với nhau. Học sinh có khả năng đọc hiểu tốt sẽ tạo điều kiện cho học sinh đó đọc diễn cảm tốt hơn. Song học sinh có thể đọc diễn cảm tốt hơn nếu như học sinh được nghe cô giáo mình đọc hay, đọc truyền cảm. Giọng đọc hấp dẫn của cô chính là một thứ phương tiện trực quan có hiệu quả nhất giúp trò đọc tốt hơn. Để rèn cho mình khả năng đọc diễn cảm, tôi thường soạn bài thật kỹ. Bài soạn của tôi không chỉ dựa trên những gợi ý của sách giáo viên mà chủ yếu căn cứ vào tình hình thực tế của lớp mình (về trình độ nhận thức cũng như khả năng đọc của học sinh) để có một bài soạn phù hợp nhất, cân đối nhất giữa phần rèn đọc và cảm thụ. Xem lại toàn bộ nội dung bài soạn trước khi lên lớp để nắm chắc nội dung bài, thẩm thấu toàn bộ nội dung của bài và nắm được suy nghĩ, tình cảm của tác giả được gửi gắm trong bài văn, đặt mình vào hoàn cảnh của tác giả. Từ đó giọng đọc của cô mới là cầu nối giữa tác giả và người nghe. Với các bước tiến hành rèn luyện như vậy cùng với sự kiên trì luyện đọc mà mỗi lần tôi đọc mẫu đã thực sự cuốn hút các em chú ý vào nội dung của bài, học sinh thấy thích thú với bài đọc và cung muốn đọc hay như cô. Từ đó các em sẽ cố gắng luyện đọc cho hay hơn, tốt hơn. Ngoài ra trong giờ tập đọc, tôi thường xuyên quan tâm đến những em rụt rè, nhút nhát, kịp thời khuyến khích động viên để các em có khả năng đọc tốt hơn. Tôi hướng dẫn học sinh khi đọc bài ở tư thể đứng thì phải đứng thẳng. Nếu đọc ở tư thế ngồi thì phải ngồi ngay ngắn, đầu ngẩng hơi cao một chút, phát âm to tương ứng với nốt La trong âm nhạc. Kết hợp với việc đọc mẫu của giáo viên, cho những em đọc tốt khác đọc mẫu để các em học tập lẫn nhau. Đặc biệt trong giờ Nguyễn Thị Quế - Giáo viên trường Tiểu học Khánh Nhạc B 20

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.