SKKN: Biện pháp áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một số nội dung của mạch kiến thức số học trong chương trình môn Toán lớp 3

I. Phần mở đầu:<br /> 1. Lý do chọn đề tài.<br /> <br /> Trong thời đại khoa học công nghệ  phát triển như  vũ bão, thế  giới ngày <br /> càng phẳng hơn; tri thức xã hội vận động phát triển không ngừng, liên tục cập  <br /> nhật nội dung mới và liên tục tụt hậu. Vì vậy lượng kiến thức được giới thiệu <br /> trong sách giáo khoa, trong tài liệu hướng dẫn học sẽ  không  ổn định lâu dài.  <br /> Điều đó yêu cầu người lao động, mà trước đó là người học phải có năng lực tự <br /> học, năng lực tiếp nhận và xử lí thông tin,… <br /> Xác định tình hình, thời cơ và thách thức trong thời đại mới, Đảng và Nhà <br /> nước ta đã kip thời đề  ra những đường lối đổi mới, chiến lược phát triển giáo <br /> dục. Quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước chỉ rõ một trong những yêu cầu <br /> đổi   mới, phát triển giáo dục là dạy học theo hướng phát triển năng lực học <br /> sinh, dạy cho học sinh khả năng tự học,… <br /> Để  đưa đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước đi vào thực tiễn,  <br /> ngành giáo dục cũng đã có những động thái tích cực, những bước tiến mạnh mẽ <br /> trong lộ  trình cải cách giáo dục từ  đổi mới những yếu tố  căn bản tiến tới đổi <br /> mới toàn diện như: Đổi mới cách kiểm tra đánh giá kết quả  học tập, đổi mới <br /> mục tiêu dạy học, đổi mới phương pháp dạy học. Mỗi giáo viên phải tích cực <br /> thực hiện phong trào Bồi dưỡng thường xuyên, tự học và sáng tạo,…<br /> Tuy nhiên, trong thực tiễn, nội dung chương trình hiện tại và phương <br /> pháp dạy học truyền thống không thể thực hiện được yêu cầu này, vì vậy chúng <br /> ta phải đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học. Với bản thân, để  đáp ứng yêu  <br /> cầu dạy học tôi  đã tích cực tìm tòi, nghiên cứu và vận dụng cách dạy mới, đó là  <br /> cách dạy mà giúp học sinh tự tìm ra kiến thức mới dựa trên nền kiến thức đã có <br /> hoặc những kinh nghiệm bản thân đã tích lũy được. Lúc bấy giờ, tôi tạm đặt tên <br /> là “ Cách dạy trao cho học sinh cái cần câu”. Đến khi tham khảo ý kiến chuyên <br /> gia và tiếp thu nội dung tập huấn về Dạy học theo định hướng phát triển năng <br /> lực học sinh ở trường tiểu học do tiến sĩ Hoàng Nam Hải làm báo cáo viên cấp  <br /> bộ triển khai tôi đã nhận ra nội dung, bản chất và quy trình dạy “ Cách dạy trao <br /> cho học sinh cái cần câu” mà tôi đang áp dụng trùng hợp với Phương pháp dạy  <br /> học theo lối kiến tạo mà tài liệu tập huấn giới thiệu. Vì vậy tôi tiếp tục nghiên  <br /> cứu, vận dụng, khảo nghiệm và mạnh dạn viết thành đề  tài “ Biện pháp áp <br /> <br /> 1<br /> dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một số nội dung của mạch kiến  <br /> thức số học trong chương trình môn toán lớp 3”                      <br /> <br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.<br /> 2.1. Mục tiêu:<br /> Đề  tài đưa ra biện pháp áp dụng phương pháp dạy kiến tạo vào một số <br /> nội dung của mạch kiến thức số học trong chương trình môn toán lớp 3 nhằm <br /> đổi mới phương pháp dạy học t heo hướng tiếp cận năng lực để đạt được mục <br /> tiêu giáo dục trong thời đại mới. <br /> 2.2. Nhiệm vụ:<br /> Vận dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một số  đơn vị  kiến thức <br /> của chương trình môn toán lớp 3; tổ chức thực hiện dạy theo phương pháp kiến  <br /> tạo; khảo nghiệm đánh giá hiệu quả theo các chỉ báo  mà mục tiêu đề tài đã xác <br /> định. <br /> 3. Đối tượng nghiên cứu.<br /> Nghiên cứu lí thuyết về phương pháp dạy học kiến tạo.<br /> Nghiên cứu nội  dung chương trình môn toán  ở  tiểu  học nói chung  và <br /> chương trình môn toán lớp 3 nói riêng (cấu trúc chương trình, ý tưởng thiết kế <br /> của nhà biên soạn sách)<br /> Nghiên cứu chuẩn kiến thức, kĩ năng để  xác định kiến thức nền (kiến <br /> thức đã có), kiến thức, kĩ năng hiện tại phải tiếp cận và định hướng kiến thức  <br /> sẽ học ở lớp học sau. <br /> 4. Giới hạn của đề tài.<br /> Môi trường nghiên cứu của đề  tài: Là hoạt động dạy học môn toán  ở <br /> trường tiểu học.<br /> Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu phương pháp dạy học toán, áp dụng cho  <br /> học sinh lớp 3 trường Tiểu học Lê Hồng Phong từ năm học 2016­2017 và hoàn <br /> thành quá trình khảo nghiệm vào cuối học kì I năm học 2017­2018.<br /> Vấn đề đề  tài đã và đang nghiên cứu là: Biện pháp áp dụng phương pháp <br /> dạy học kiến tạo vào một số  nội dung kiến thức mới của mạch kiến thức số <br /> học.<br /> Đề  tài sẽ  tiếp tục nghiên cứu việc áp dụng phương pháp dạy học kiến  <br /> <br /> 2<br /> tạo vào nội dung hình học, giải toán và đại lượng. Các nội dung về  luyện tập,  <br /> ôn tập sẽ vận dụng phương pháp dạy học tích cực khác.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu.<br /> a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận<br /> ­ Phương pháp phân tích ­ tổng hợp tài liệu;<br /> ­ Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.<br /> b) Nhom ph<br /> ́ ương pháp nghiên cứu thực tiễn:<br /> ­ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục; <br /> ­ Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;<br /> ­ Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia;<br /> ­ Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.<br /> c) Phương pháp thống kê toán học<br /> II. Phần nội dung<br /> 1. Cơ sở lý luận <br /> Quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, các cấp quản lí giáo dục:<br /> Khoản 2 Điều 28 Luật Giáo dục 2005 và Luật Giáo dục sửa đổi 2009  <br /> Quốc hội khóa XI quy định: “Phương pháp giáo dục phổ  thông phải phat huy  <br /> tính tích cực của học sinh; phù hợp với đặc diểm của từng lớp học, môn học; <br /> bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ năng <br /> vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, <br /> hứng thú học tập cho học sinh”. <br /> Nghị  quyết số  29­NQ/TƯ  ngày 04 tháng 11 năm 2013 quyết nghị  “Tiếp  <br /> tục đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại; phát huy tính tich cực, <br /> chủ  động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục  <br /> lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách <br /> nghĩ, khuyến khích tự  học; tạo cơ sở  để  người học tự  cập nhật và đổi mới tri <br /> thức, kĩ năng, phát triển năng lực...”<br /> Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011­2020 Ban hành kèm theo <br /> Quyết định số  711/QĐ­TTg ngày 13 tháng 6 năm 2012 của Thủ  tướng Chính <br /> phủ  chỉ  rõ: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả  học <br /> tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và <br /> 3<br /> năng lực tự học của người học...”.<br /> Các quan niệm của cá nhân, tổ chức giáo dục khác:<br /> Tổ chức Văn hóa Giáo dục Liên hợp quốc UNESCO đưa ra 4 trụ cột giáo <br /> dục: Học để biết > Học để làm > Học để cùng chung sống > Học để  tự  khẳng  <br /> định.<br /> Nhà giáo dục học Destewerg từng nói: Người thầy giáo tồi truyền đạt  <br /> chân lí, người thầy giáo giỏi dạy cách tìm ra chân lí. <br /> Quán triệt quan điểm chỉ  đạo của Đảng, Nhà nước hay tiếp thu các tư <br /> tưởng giáo dục tiên tiến trên thế giới thì ta thấy: Việc dạy học tích cực không <br /> chỉ  là biện pháp nâng cao hiệu quả  dạy học mà còn là mục tiêu của việc dạy <br /> học. Điều đó đặt ra yêu cầu nhiệm vụ cho người giáo viên là phải nhanh chóng <br /> tiếp cận các phương pháp dạy học tích cực và một trong các phương pháp dạy <br /> học tích cực đó chính là Phương pháp dạy học kiến tạo.<br /> Vậy dạy học theo lối kiến tạo là gì?<br /> Lí thuyết về dạy học theo phương pháp kiến tạo:<br /> Dạy học theo lối kiến tạo là dạy học trong đó học sinh là chủ thể tích cực <br /> xây dựng nên những kiến thức cho bản thân mình dựa trên những kiến thức đã  <br /> có hoặc những kinh nghiệm bản thân đã tích lũy được.<br /> Đặc trưng của dạy học theo lối kiến tạo<br /> Vai trò của học sinh: Là chủ  thể  tích cực kiến tạo nên những kiến thức  <br /> mới.<br /> Quá trình kiến tạo tri thức mang tính cá thể. Vì vậy, phải tổ  chức quá  <br /> trình dạy học để mỗi học sinh phát huy hết khả năng của bản thân.<br /> Phải xây dựng môi trường học tập khuyến khích học sinh trao đổi, thảo  <br /> luận, tìm tòi, phát hiện và giải quyết vấn đề.<br /> Vai trò của giáo viên: Tổ chức môi trường học tập mang tính kiến tạo để <br /> học sinh tự tìm tòi, khám phá xây dựng tri thức.<br /> Mục đích dạy học không giúp học sinh chiếm lĩnh kiến thức mà còn làm <br /> thay đổi, phát triển về quan niệm, phương pháp học tập cho học sinh, phát triển  <br /> trí tuệ và nhân cách của mình. <br /> Quy trình dạy học theo lí thuyết kiến tạo<br /> <br /> 4<br />  ­ Ôn tập, củng cố, tái hiện<br /> ­ Tạo tình huống có vấn đề về nhận thức<br /> ­ Giải quyết vấn đề<br /> ­ Thảo luận, đề xuất giả thuyết<br /> ­ Kiểm nghiệm kết quả<br /> ­ Kết luận, rút ra kiến thức, kĩ năng mới <br /> Mô hình dạy học theo lối kiến tạo<br /> Vốn tri thức > Dự đoán > Kiểm nghiệm > Điều chỉnh > Tri thức mới <br /> 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu <br /> 2.1. Ưu điểm<br /> Vận dụng các phương pháp dạy học truyền thống và một số phương pháp <br /> dạy học khác có những ưu điểm sau:<br /> ­Về mục tiêu bài dạy: Học sinh vẫn đạt các chuẩn kiến thức, kĩ năng theo  <br /> quy định, hoàn thành mục tiêu bài học<br /> VD: Kết quả  sau khi hoàn thành tiết dạy bài Bảng nhân 9 (Toán 3, Sgk  <br /> trang 63, PPCT tiết 63) cho học sinh lớp 3A năm học 2016­2017 là: <br /> 100% học sinh lập được bảng nhân 9<br /> 100% học sinh thuộc bảng nhân 9<br /> ­Về  hình thức tổ  chức dạy học: Đơn giản, gọn nhẹ, mang tính cố  định, <br /> giới hạn trong 4 bức tường lớp học, giáo viên đối diện với cả  lớp, kiểm soát, <br /> chỉ định học sinh đi từng bước theo ý mình ­ như vậy giáo viên không mất nhiều <br /> tâm, trí, lực và tinh thần vào việc tổ chức tiết dạy.<br /> ­Về  nội dung: Nội dung tiết dạy chỉ  lấy từ  sách giáo khoa và sách giáo  <br /> viên của riêng một tiết đó­ như vậy giáo viên không cần bỏ công sức để nghiên  <br /> cứu cấu trúc chương trình, nghiên cứu bài học.<br /> ­Về việc đánh giá kết quả học tập: Giáo viên chỉ  cần đánh giá mang tính <br /> đại diện, việc tư  vấn gần như  không phải làm vì mức độ  và tiến độ  học tập <br /> của học sinh trong lớp không quá chênh lệch.<br /> Tuy nhiên những  ưu điểm trên là thuộc về thực trạng vấn đề, nó trở  nên  <br /> không thuận lợi khi thực hiện mục tiêu giáo dục trong thời đại mới, cụ thể thực  <br /> <br /> 5<br /> trạng đó bộc lộ những hạn chế sau :<br /> 2.2. Những hạn chế:<br /> ­Việc lĩnh hội kiến thức và rèn luyện kĩ năng của học sinh không bền  <br /> chắc.<br /> VD:Kết quả khảo nghiệm học sinh lớp 3A­ năm học 2016­2017 về bảng  <br /> nhân 9 qua các thời điểm như sau:<br /> * 1 tuần sau khi học bài Bảng nhân 9 (tuần 13), tỉ  lệ  học sinh quên các  <br /> phép tính trong bảng nhân 9 là 31,3 %<br /> * 2 tuần sau khi học bài Bảng nhân 9 (tuần 15 ), tỉ lệ học sinh quên phép  <br /> tính trong bảng nhân 9 là 37,5 %      <br /> * Đến lúc học bài Nhân số có năm chữ số với số có một chữ số (Sgk Toán  <br /> 3 trang 161, PPCT tiết 148) thì học sinh phải ôn lại các bảng nhân mới vận dụng  <br /> thực hiện được phép nhân Nhân số có năm chữ số với số có một chữ số.<br /> Các kĩ năng như: làm tính, giải toán thông minh không có điều kiện để trau <br /> dồi.<br /> ­Về việc hình thành phát triển năng lực, phẩm chất:<br /> Các năng lực chung và năng lực riêng của môn toán, đặc biệt năng lực tự <br /> học và giải quyết vấn đề không có cơ hội rèn luyện; phẩm chất tự tin khó được <br /> hình thành và phát triển.<br /> ­Về việc hình thành phát triển nhân cách:<br /> Những hạn chế  về  mặt kiến thức, kĩ năng; về  năng lực; phẩm chất nêu <br /> trên đã dẫn tới việc nhân cách học sinh phát triển không toàn diện, không bền  <br /> chắc<br /> Những hạn chế  trên đều có những nguyên nhân, những yếu tố  tác động, <br /> cụ thể: <br /> 2.3. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động<br /> a) Nguyên nhân chủ quan<br /> Bản chất của phương pháp dạy học truyền thống là truyền thụ  tri thức <br /> theo niệm “Học là quá trình tiếp thu và lĩnh hội, qua đó hình thành kiến thức, kĩ <br /> năng, tư  tưởng, tình cảm”. Như  vậy nhân cách học sinh được hình thành một <br /> cách mặc định theo công thức­ không phù hợp với mục tiêu giáo dục mà Đảng,  <br /> <br /> 6<br /> Nhà nước đã đề ra, không phù hợp trụ cột giáo dục mà UNESCO đề xuất.<br /> Đặc trưng của các phương pháp dạy học truyền thống là diễn giảng,  <br /> truyền thụ kiến thức một chiều dẫn đến việc lĩnh hội kiến thức của học sinh là <br /> thụ động, không bền chắc.<br /> Hình thức tổ chức hoạt động dạy học là cố  định, giới hạn trong bốn bức  <br /> tường, giáo viên đối mặt với cả lớp, điều khiển, kiểm soát tần số hoạt động và  <br /> giữ nhịp tiến độ học của mỗi học sinh theo một mặt bằng chung của cả lớp. Vì <br /> vậy học sinh không được phân hóa, không được phát huy năng lực phù hợp với  <br /> cá nhân.            <br /> b) Nguyên nhân khách quan<br /> Trong những năm “bản lề” thực hiện quá trình đổi mới căn bản để  tiến <br /> tới đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo nên chưa có sự  đồng bộ  trong việc  <br /> đổi mới các thành tố  giáo dục. Cụ thể: Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá kết  <br /> quả  học tập của học sinh ( TT22/2016, Ban hành kèm theo Quy định đánh giá <br /> học sinh tiểu học của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ); Đổi mới mạnh mẽ <br /> phương pháp dạy học nhưng nội dung chương trình giáo dục vẫn chưa được  <br /> đổi mới, trong khi các thành tố  giáo dục nó có mối quan hệ  biện chứng với  <br /> nhau, điều đó đã gây tác động đến mục tiêu, hạn chế chất lượng giáo dục<br /> c) Các yếu tố tác động<br /> Các yếu tố  tác động mạnh mẽ  làm cho giáo viên vẫn thường xuyên sử <br /> dụng phương pháp dạy học truyền thống là:<br /> Yếu tố  về  nội dung chương trình: Phương pháp truyền thống thực hiện  <br /> luôn trên nội dung chương trình sách giáo khoa hiện tại còn phương pháp tích <br /> cực buộc phải nghiên cứu nội dung, nghiên cứu bài học để điều chỉnh.<br /> Về yếu tố tiếp cận phương pháp: Phương pháp dạy học truyền thống đã <br /> có sẵn trong tâm thức giáo viên, trong khi đó phương pháp mới có khi còn bỡ <br /> ngỡ. <br /> Về  yếu tố  môi trường hoạt động dạy học trên lớp: Phương pháp truyền  <br /> thống, giáo viên kiểm soát hoạt động theo ý mình dưới hình thức tổ  chức đơn  <br /> giản, còn phương pháp dạy học tích cực thì học sinh được phân hóa mạnh mẽ vì <br /> vậy giáo viên phải tập trung cao tâm, trí, lực vào trong tiết dạy. <br /> Phân tích tìm ra được những tồn tại, xác định rõ nguyên nhân, những yếu <br /> tố  tác động như  trên nên bản thân tôi đã tích cực nghiên cứu, vận dụng các  <br /> <br /> 7<br /> phương pháp dạy học mới vào các tiết dạy trong thực tế và mạnh dạn xây dựng  <br /> thành đề tài khoa học để được trao đổi cùng đồng nghiệp “ Biện pháp áp dụng  <br /> phương pháp dạy học kiến tạo vào một số nội dung của mạch kiến thức số  <br /> học trong chương trình môn toán lớp 3”.<br /> 3. Nội dung và hình thức của biện pháp:<br /> a) Mục tiêu của biện pháp<br /> Biện pháp áp dụng phương pháp dạy kiến tạo vào một số  nội dung của  <br /> mạch kiến thức số  học trong chương trình  môn toán lớp 3 đưa ra nội dung và  <br /> chỉ  ra biện pháp áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một số  nội dung  <br /> kiến thức môn toán lớp 3 nhằm đạt mục tiêu dạy học trong thời đại mới ­ dạy <br /> học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học. Nhằm giúp học sinh  <br /> điều chỉnh cách học; học tập tích cực, nâng cao năng lực, chủ  động lĩnh hội <br /> kiến thức, rèn luyện kĩ năng tự học và giải quyết vấn đề, bồi dưỡng phẩm chất  <br /> tự tin. <br /> b) Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp.<br /> * Nội dung<br /> Biện pháp áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một số  nội dung <br /> của mạch kiến thức số  học trong chương trình  môn toán lớp 3  là cách mà ta <br /> nghiên cứu nội dung chương trình, nghiên cứu bài học,lựa chọn nội dung, xây <br /> dựng kế  hoạch bài dạy theo hướng tiếp cận năng lực, lấy học sinh làm trung  <br /> tâm, học sinh là chủ  thể  tích cực xây dựng nên những kiến thức mới cho mình <br /> dựa trên những kiến thức đã có hoặc vốn kinh nghiệm đã tích lũy được.<br /> * Cách thực hiện:<br /> Với giáo viên: Thực hiện các bước sau:<br /> 1. Nghiên cứu nội dung chương trình, nghiên cứu bài học­xác định chuẩn <br /> kiến, kĩ năng học sinh cần phải đạt<br /> 2. Xác định kiến thức nền, vốn kinh nghiệm học sinh đã có<br /> 3. Dự đoán những tình huống, những khó khăn học sinh có thể mắc phải<br /> 4. Điều chỉnh nội dung phù hợp đối tượng học sinh, theo lối kiến tạo(tạo <br /> tình huống có vấn đề)<br /> 5. Tổ chức môi trường học tập mang tính kiến tạo­giám sát hoạt động, tư <br /> vấn động viên, nhận xét đánh giá học sinh<br /> 8<br />  6. Ghi nhận kết hoạt động của học sinh (kiến thức mới mà học sinh tìm <br /> được)<br /> Cả 6 bước trên đều quan trọng, trong đó bước 1, 2, 3, 4 thuộc về công tác  <br /> chuẩn bị, yêu cầu chúng ta phải cẩn thận, chu đáo; bước 5, 6 là tổ  chức thực <br /> hiện, yêu cầu chúng ta phải nhiệt tình, linh hoạt.<br /> Với học sinh: Thực hiện theo quy trình 6 bước học tập sau:<br /> 1. Ôn tập, củng cố, tái hiện kiến thức<br /> 2. Tiếp nhận tình huống có vấn đề<br /> 3. Giải quyết vấn đề<br /> 4. Đưa ra nhận định (giả thuyết)<br /> 5. Kiểm nghiệm, phân tích kết quả<br /> 6. Kết luận, rút ra kiến thức, kĩ năng mới<br /> Cả 6 bước đều quan trọng, bước trước là tiền đề  của bước sau, như  thế <br /> mới thành sự kiến thiết để tạo ra kết quả ở bước cuối cùng.<br /> Khi thực hiện quy trình học, học sinh thường hay mắc một số  hạn chế <br /> như: không biết cách giải quyết vấn đề; đưa ra nhận định lệch xa vấn đề; kết  <br /> luận chung chung. Trong trường hợp này, giáo viên cần giám sát, tư vấn, hỗ trợ <br /> kịp thời.<br /> Cũng có một số  em bỏ  qua bước 4 và bước 5, khi đó kiến thức rút ra có  <br /> thể  không chân lý. Trường hợp này, giáo viên có thể  sửa như  sau: tạo ra một <br /> tình huống có vấn đề khác bằng cách lật ngược khẳng định mà học sinh vừa có. <br /> * Cách áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào mạch kiến thức  <br /> số học trong chương trình môn toán lớp 3<br /> Phân tích nội dung chương trình mạch kiến thức số học:<br /> Mạch kiến thức số  học trong chương trình môn toán lớp 3 là mạch kiến  <br /> thức chính, được phân thành các cấp độ tư duy; đan xen vào đó là các mạch kiến  <br /> thức khác, cụ thể:<br /> Phép nhân và phép chia trong phạm vi 1000; các số đến 10 000; các số đến <br /> 100 000. Trong đó, các đơn vị  kiến thức Bảng nhân 6, nhân 7, nhân 8, nhân 9; <br /> Bảng chia 6, chia7, chia 8, chia 9; Nhân số có hai, ba, bốn, năm chữ số với số có <br /> một chữ  số; Chia số  có hai, ba, bốn, năm chữ  số  cho số  có một chữ  số; Phép <br /> <br /> 9<br /> cộng, phép trừ  các số  trong phạm vi 100 000 là những đơn vị  kiến thức thuộc  <br /> dạng bài mới phù hợp việc áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo để dạy.   <br /> Cách áp dụng với một số nội dung cụ thể: <br /> (Ở  phần này, đề  tài chỉ  nêu cách thực hiện riêng cho bài dạy tiêu biểu <br /> trong từng nhóm nội dung kiến thức đặc trưng, còn cách thực hiện chung như <br /> quy trình dạy, nguyên tắc dạy đã giới thiệu ở phần trên).<br /> Nhóm các nội dung kiến thức:Bảng nhân, bảng chia <br /> Dạy Bài 35. Bảng nhân 9 ( Sách giáo khoa Toán 3, trang 63; PPCT tiết 63)<br /> Phân tích nội dung chương trình; chuẩn kiến thức, kĩ năng; ý tưởng <br /> thiết kế sách giáo khoa; xây dựng phương án kiến tạo<br /> Kiến thức nền:<br /> Các bảng nhân 2; 3; 4; 5; 6; 7; 8; cách tính tổng nhiều lần của cùng một số <br /> hạng đã học.<br /> Chuẩn kiến thức, kĩ năng tối thiểu phải đạt:<br /> Học sinh thuộc bảng nhân 9; vận dụng các phép nhân 9 vào làm tính, giải  <br /> toán.<br /> Kiến thức, kĩ năng cần định hướng làm nền tảng cho học sinh tiếp tục <br /> kiến tạo kiến thức mới sau này:<br /> Vận dụng bảng nhân 9 để thực hiện phép nhân số có nhiều chữ số với 9; <br /> dựa vào bảng nhân 9 và mối quan hệ  giữa phép nhân với phép chia để  lập ra <br /> bảng chia 9.<br /> Dự đoán những khó khăn có thể gặp phải và cách xử lí:<br /> Đối tượng học sinh được phân hóa mạnh mẽ, tiến độ  hoàn thành các nội  <br /> dung học tập sẽ khác nhau. Vì vậy, giáo viên cần linh hoạt, giám sát, động viên, <br /> tư vấn và nhận xét kết quả học tập<br /> Cách thiết kế nội dung chương trình hiện  tại:<br /> Chương trình hiện tại thiết kế  cách lập bảng nhân 9 và các bảng nhân  <br /> trước bằng cách kết hợp trực quan và thực hiện biểu thức cộng cùng một số <br /> <br /> <br /> <br /> 10<br /> hạng   (chẳng   hạn:   9   được   lấy   6   lần,   ta   có: 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 = 9 6 = 54 ,   vậy: <br /> 9 6 = 54  <br /> Phương án kiến tạo:<br /> Tạo tình huống có vấn đề: Dựa vào tính chất giao hoán của phép nhân và  <br /> các phép tính nhân với 9 trong các bảng nhân đã học, em hãy lập bảng nhân 9.<br /> Tổ chức học sinh thực hiện các bước học tập theo hướng kiến tạo<br /> Bước 1. Ôn tập, củng cố, tái hiện kiến thức nền<br /> Hoạt động 1: Khởi động tạo tâm thế (trò chơi) <br /> Nối tiếp nêu nhanh các phép tính nhân với 9 trong các bảng nhân 2 đến 8 <br /> đã học.<br /> Hoạt động 2: Bài tập <br /> a) Tính rồi so sánh kết quả: <br /> <br /> 4 7......7 4                                           8 6......6 8<br /> <br /> b) Điền vào chỗ chấm:<br /> 4 8 = 8 ....                                           a b = b ....<br /> Bước 2. Tiếp nhận tình huống có vấn đề<br /> Dựa vào tính chất giao hoán của phép nhân và các phép tính nhân với 9  <br /> trong các bảng nhân đã học, em hãy lập bảng nhân 9.<br /> Bước 3. Đọc, xử lí tình huống<br /> Bước 4. Nhận định :        a b = b ....  ; 2 x 9  sẽ bằng  9 x 2 <br /> Bước 5. Kiểm nghiệm:    2 9 = 18<br /> Bước 6. Kết luận:            vậy   9 2 = 18<br /> Cứ như thế, học sinh kiến tạo ra các phép tính:<br />                                    9 1 = .....                            9 5 = .....<br />                                    9 2 = .....                            9 6 = .....<br />                                    9 3 = .....                            9 7 = .....<br />                                    9 4 = .....                            9 8 = .....<br /> Trường hợp  9 9 ;  9 10  học sinh sẽ làm sao? <br /> 11<br />  Ta tư vấn cho học sinh cách:  9 9  hơn  9 8  một lần 9 hay: <br /> 9 9 = 9 8 + 9                     <br />                               = 72  + 9<br />                               = 81 <br />              Vậy    9 9 = 81<br /> Trên đây là trình bày cụ thể cách thực hiện cách dạy bài Bảng nhân 9 theo  <br /> lối kiến tạo. Trong thực tế, năng lực tư  duy và kĩ năng thao tác, làm tính học <br /> sinh đã bắt đầu tiếp cận, làm quen khi học bài Bảng nhân 6 từ tuần 4.<br /> Dạy Bài 37. Bảng chia 9 (Sách giáo khoa Toán 3, trang 68; PPCT tiết  <br /> 176)<br /> Phương án kiến tạo:<br /> Củng cố, tái hiện kiến thức nền<br /> Hoạt động 1. Khởi động<br /> Học sinh nối tiếp đọc nhanh các phép tính trong bảng nhân 9.<br /> Nêu lại cách tìm thừa số chua biết trong biểu thức nhân<br /> Hoạt động 2. Thực hành (thảo luận nhóm)<br /> Điền vào chỗ chấm để hoàn thiện bài tập sau: (phiếu bài tập)<br /> Cho biểu thức:              a b = c                                  9 3 = 27<br />                   Vậy                 a  =  c  :  …                   27  : 3 = …<br />                                          b  =  c  :  …                   27 : 9  = …<br /> Giáo viên nhận xét rồi tổ  chức cho học sinh tiếp nhận tình huống kiến  <br /> tạo:<br /> <br /> Dựa vào bảng nhân 9 và cách tìm thừa số  chưa biết, em hãy lập ra bảng <br /> chia 9.<br /> Với cách dạy này, học sinh không phải cố  học thuộc một cách máy móc <br /> bảng chia 9 mà dựa vào bảng nhân để tìm ra bảng chia dễ dàng hơn.<br /> Nhóm các nội dung kiến thức: Phép cộng, phép trừ<br /> Dạy Bài 82. Phép cộng các số  trong phạm vi 100 000 ( SGK trang 155, <br /> PPCT tiết 145; tuần 29)<br /> 12<br />  Phân tích nội dung chương trình, kiến thức, kĩ năng:<br /> Phép tính cộng các số có ba chữ số học sinh học ở lớp 2; phép cộng các số <br /> trong phạm vi 10 000 học  ở  lớp 3 (tiết 98, tuần 20). V ề ki ến th ức, các phép <br /> cộng đều giống nhau, vì vậy ta tập trung kiến tạo kĩ năng làm tính (đặt tính, vận <br /> dụng các tính chất của phép cộng để tính thuận tiện,..)<br /> Với bài học này ta có phương án kiến tạo như sau:<br /> Bước 1. Củng cố, tái tạo kiến thức nền<br /> Hoạt động 1. Tính: 456 + 379<br /> Việc 1: Đặt tính rồi tính<br /> Việc 2: Nêu cách tính cho bạn nghe<br /> Hoạt động 2. Các phép tính sau, phép tính nào đúng, phép tính nào sai? Vì <br /> sao?<br /> a)  123                     b)    257                                        c)   146<br /> +  634                      +  372                                           + 336<br /> 1864                          629                                              472<br /> Bước 2. Tiếp nhận tình huống có vấn đề<br /> Dựa vào cách thực hiện phép cộng em đã học, em hãy thực hiện phép tính  <br /> sau:  52364 + 27483<br /> Bước 3. Đọc, xử lí tình huống: Đặt tính rồi tính<br /> Bước 4. Nhận định: Việc đặt tính đã đúng, thứ  tự  tính đúng, vậy kết quả <br /> đúng<br /> Bước 5. Kiểm nghiệm: Tính lại (trường hợp này, chưa dùng được tính trừ <br /> để kiểm tra kết quả tính cộng).   <br /> Bước 6. Kết luận: vậy  52364 + 27483 = 79847<br /> Một số em nêu cách tính trước lớp <br /> Nhóm các nội dung kiến thức: Phép nhân, phép chia.<br /> Dạy Bài 85. Nhân số  có năm chữ  số  với số  có một chư  số   (Sách giáo <br /> khoa Toán 3, trang 161; PPCT tiết 150)<br /> Cách thiết kế nội dung chương trình hiện  tại:<br /> <br /> 13<br />  Chương trình hiện tại thiết kế cách thực hiện tính nhân số có năm chữ số <br /> với số có một chữ số vẫn lặp lại tương tự như cách nhân các số  trong phạm vi  <br /> 100; 1000; 10000 đã học trước đó. Ta có thể  tổ  chức cho học sinh tư  duy kiến <br /> tạo theo phương án sau:<br /> Phương án kiến tạo:<br /> Củng cố, tái hiện kiến thức nền:<br /> Hoạt động 1. Tính và nêu cách tính<br /> 142<br />                                                   <br /> 6<br /> <br /> Tổ chức cho học sinh thực hiện tình huống: Dựa vào cách nhân số có hai,  <br /> ba, bốn chữ  số  với số  có một chữ  số; và các bảng nhân đã học, em hãy thực <br /> hiện phép tính sau:<br />                           21526 3<br /> <br /> c. Điều kiện thực hiện biện pháp<br /> Để thưc hiện biện pháp áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một <br /> số nội dung của mạch kiến thức số học trong  chương trình môn toán lớp 3 hiệu <br /> quả, cần chú ý một số điều kiện sau:<br /> Một là: Việc kiến tạo tri thức mới buộc phải dựa trên nền tri thức học  <br /> sinh đã có. Vai trò của học sinh là chủ  thể  kiến tạo nên những kiến thức mới.  <br /> Giáo viên phải tổ chức môi trường học tập mang tính kiến tạo để  học sinh tìm  <br /> tòi, khám phá.<br /> Hai là: Khi xây dựng kế  hoạch bài dạy theo hướng kiến tạo, giáo viên  <br /> cần quan tâm đến cách bố  cục nội dung chương trình trong sách, ý tưởng thiết  <br /> kế của người viết sách. <br />  d) Mối quan hệ giữa các bước thực hiện trong biện pháp.<br /> Đề tài đã xây dựng các bước thực hiện khi áp dụng phương pháp dạy học <br /> theo lối kiến tạo. Các bước đó được sắp xếp thành quy trình, nghĩa là bước thực <br /> hiện trước sẽ là tiền đề của bước sau. Trong đó bước xây dựng tình huống kiến <br /> tạo là bước then chốt. Các bước khác có nhiệm vụ hỗ trợ tích cực. <br /> 4. Kết quả  khảo nghiệm, giá trị  khoa học của vấn đề  nghiên cứu, <br /> <br /> 14<br /> phạm vi và hiệu quả ứng dụng<br /> 4.1. Kết quả khảo nghiệm<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 15<br />                   Kết <br /> Kết quả khi sử <br /> quả Kết quả khi áp dụng PPDH <br /> dụng PPDH truyền <br /> kiến tạo<br /> thống<br /> Chỉ báo <br /> <br /> Mạch   kiến   thức  Bài kiểm tra khảo sát  Bài kiểm tra định kì cuối kì I: <br /> số   học   trong   bài  đầu   năm:   9,5%   HS  79,3   %   HS   hoàn   thành   cả   4 <br /> kiểm tra  hoàn   thành   cả   4   câu,  câu,   95%   trong   số   đó   làm <br /> trong   số   đó   chỉ   có  đúng câu mức 3;4. <br /> 26%   làm   đúng   câu   ở  Bài kiểm tra định kì cuối cuối <br /> mức độ 3;4. năm : 81,7 % HS hoàn thành <br /> cả  4 câu, 96,8% trong số  đó <br /> làm đúng câu mức 3;4.<br /> <br />     Chuẩn   KT,   KN       Đạt  25/25   em  =     Đạt 25/25 em = 100% <br /> bài   học   ngay   sau  100%<br /> tiết học<br /> <br />       Kiến   thức,   kĩ       56,7% HS còn nhớ     91,3% HS nhớ và vận dụng <br /> năng bài học khảo  kiến   thức,   có   khả  tốt.<br /> nghiệm     khi   kết  năng   vận   dụng   làm     8,7% HS nhớ, vận dụng lan  <br /> thúc   năm   học  bài tập. man.<br /> 2016­2017      21,2% HS nhớ, vận    06 HS được công nhận Học <br /> dụng lan man. sinh   giỏi   toán   Olimpic   cấp <br />    22,1% HS không còn  huyện. 01 HS đạt giải Ba kì <br /> nhớ gì thi Olimpic toán cấp tỉnh.<br /> <br />      Năng lực chung        Không   được   hình       100% HS được hình thành <br /> môn Toán  thành và phát triển<br /> <br />       Năng  lực  riêng       Một số  ít em dược     100% HS hình thành và phát <br /> môn Toán hình  thành, phát  triển  triển; 45,5% có năng lực vận <br /> không rõ ràng dụng ở mức 4<br /> <br />    Năng lực tự học       Một số  ít em được     100% HS hình thành và phát <br /> 16<br /> và giải quyết vấn  hình  thành, phát  triển  triển; 75,5%  có khả  năng tự <br /> đề không rõ ràng hoàn thành bài học đúng tiến <br />  4.2. Giá trị khoa học của đề tài<br /> Thành công của đề tài không chỉ mang lại hiệu quả về việc nâng cao chất <br /> lượng dạy học mà đề tài còn góp phần làm giàu phương pháp dạy học, như vậy <br /> đề tài cũng mang lại một giá trị khoa học – Khoa học giáo dục.<br /> III. Phần kết luận, kiến nghị<br /> 1. Kết luận: <br /> Với tinh thần tích cực bồi dưỡng thường xuyên, tích cực tự  học và sáng <br /> tạo, tôi đã tìm ra Biện pháp áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một số <br /> nội dung của mạch kiến thức số học trong chương trình môn toán lớp 3.<br /> Biện pháp Tiếp cận phương pháp dạy học kiến tạo vào một số nội dung <br /> của chương trình môn toán lớp 3 đã được áp dụng và khảo nghiệm có hiệu quả <br /> thực sự  góp phần nâng cao hiệu quả  giảng dạy theo đúng mục tiêu giáo dục <br /> trong thời đại mới. Đề  tài cũng mang lại giá trị khoa học­ khoa học giáo dục là <br /> làm giàu phương pháp dạy học tích cực ­ yêu cầu cấp thiết trong những năm  <br /> “bản lề” của lộ trình cải cách toàn diện nền giáo dục Việt Nam.<br /> Không chỉ  thu được hiệu quả  trong hoạt  động dạy học, qua quá trình <br /> nghiên cứu, bản thân tôi cũng đã rút ra được những bài học kinh nghiệm:<br /> Một là: Quán triệt sâu sắc chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước, <br /> sự  chỉ  đạo của các cấp quản lí giáo dục, xác định lập trường tư  tưởng vững  <br /> vàng là tiền đề tư tưởng đem lại sự thành công.<br /> Hai là:  Tích cực Học tập và làm theo tấm gương tư  tưởng, đạo đức và  <br /> phong cách Hồ  Chí Minh; tích cực tự  học và sáng tạo là điều kiện quan trọng  <br /> giúp giáo viên vận động thích ứng, tồn tại và phát triển.<br /> Ba là:  Chủ  động tiếp cận cái mới, kết hợp năng lực với lương tâm và  <br /> trách nhiệm sẽ giúp chúng ta năng động và thành công.<br /> Mặc dù biện pháp tiếp cận phương pháp dạy học kiến tạo vào một số <br /> nội dung của chương trình môn toán lớp 3 đã mang lại những hiệu quả  nhất  <br /> định nhưng dù sao đề  tài cũng không thể  tránh được những thiếu sót. Vì vậy, <br /> bản thân rất mong nhận được sự  tư vấn của Hội đồng xét duyệt sáng kiến, sự <br /> góp ý, chia sẻ của đồng nghiệp. <br /> 2. Kiến nghị:<br /> Để góp phần làm giàu phương pháp dạy học tích cực, nhân rộng hiệu quả <br /> 17<br /> của biện pháp áp dụng phương pháp dạy học kiến tạo vào một số nội dung của  <br /> của mạch kiến thức số  học trong chương trình môn toán lớp 3, tôi kính kiến <br /> nghị một số nội dung sau:<br /> Với quản lí chuyên môn trường Tiểu học Lê Hồng Phong<br /> Phê duyệt đưa đề tài làm nội dung đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn theo <br /> hướng chuyên sâu.<br /> Với Phòng Giáo dục và Đào tạo<br /> Cho phép đề  tài được tham gia các diễn đàn sinh hoạt chuyên môn cấp  <br /> phòng để làm giàu kinh nghiệm.                                                      <br /> <br /> <br />                                                                 Krông Ana, ngày 25 tháng 2 năm 2018<br />                                                                                         TÁC GIẢ<br /> <br /> <br /> <br /> <br />                                                                                     Phan Văn Quản   <br /> <br /> <br /> DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Đảng Cộng sản Việt  Nam:<br /> Nghị quyết số 29­ NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 của Hội nghị <br /> lần thứ VIII Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI<br /> 2. Quốc Hội nước CHXHCN Việt Nam:<br /> Luật Giáo dục năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2009­ Khoản 2 Điều <br /> 28<br /> 3. Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam:<br /> Quyết định số 711/QĐ­TTg của Thủ tướng Chính phủ, ngày 13 tháng <br /> 6 năm 2012 về chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011­ 2020<br /> 4. Bộ Giáo dục và Đào tạo:<br /> Thông tư số 32/2011/TT­BGDĐT, ngáy 08 tháng 8 năm 2011 của Bộ <br /> Giáo dục và Đào tạo về  việc Ban hành chương trình bồi dưỡng thường <br /> <br /> 18<br />  xuyên giáo viên tiểu học Thông tư số 22/2016/TT­BGDĐT ngày 22 tháng 9 <br /> năm 2016 của Bộ  trưởng Bộ  Giáo dục và Đào tạo về  việc Ban hành Quy  <br /> định đánh giá học sinh tiểu học<br /> 5. Sở Giáo dục và Đào tạo Đăk Lăk<br />  Tài liệu tâp huấn dạy học theo định hướng phát triển năng lực học <br /> sinh ở trường tiểu học ( TS Hoàng Nam Hải )<br />  6. Trường Tiểu học Lê Hồng Phong:<br />  Báo cáo chất lượng cuối kì I, cuối năm học<br /> <br /> <br /> <br /> <br />                                                            <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 19<br />  MỤC LỤC<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nội dung Trang<br /> <br /> I. Phần mở đầu<br /> 1<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> 1<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> 2<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu<br /> 2<br /> 4. Giới hạn của đề tài<br /> 2<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> 2<br /> II. Phần nội dung:<br /> 3<br /> 1. Cơ sở lí luận<br /> 3<br /> 2. Thực trạng<br /> 5<br /> 3. Nội dung và hình thức của giải pháp<br /> 7<br /> 4. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học…<br /> 14<br /> III. Phần kết luận, kiến nghị<br /> 15<br /> 1. Kết luận<br /> 15<br /> 2. Kiến nghị<br /> 16<br /> Tài liệu tham khảo<br /> 17<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 20<br />  NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CÂP TR<br /> ́ ƯƠNG<br /> ̀<br /> <br /> .............................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> <br /> .............................................................................................................................<br /> <br /> .............................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> <br /> .............................................................................................................................<br /> <br /> .............................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> <br /> .............................................................................................................................<br /> <br /> CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN<br /> <br />                                                              (Ký tên, đóng dấu)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CÂP HUY<br /> ́ ỆN<br /> <br /> .............................................................................................................................<br /> <br /> .............................................................................................................................<br /> <br /> .............................................................................................................................<br /> <br /> .............................................................................................................................<br /> <br /> <br />                                              CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN<br /> <br />                                                                (Ký tên, đóng dấu)<br /> <br /> 21<br />