SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tích hợp giáo dục nội dung bảo vệ môi trường vào dạy các bài học hóa 9 tại trường THCS Lê Quý Đôn

PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> Trong những năm gần đây, giáo dục môi trường được xem là nhiệm vụ  vô cùng <br /> quan trọng của nền giáo dục nước ta. Học sinh là thế  hệ  tương lai của đất nước, là <br /> những chủ nhân quyết định đối với sự phát triển của cả xã hội, dân tộc đồng thời cũng <br /> là người bị   ảnh hưởng nhiều nhất của vấn đề  môi trường đối với sự  phát triển sau  <br /> này.Cùng với sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế đất nước thì giáo dục bảo vệ <br /> môi trường trong nhà trường lại càng có ý nghĩa quan trọng, được xem là một trong <br /> những biện pháp hàng đầu để bảo vệ môi trường có hiệu quả.<br /> <br /> Cùng với sự  phát triển kinh tế  xã hội thì vấn đề  ô nhiễm môi trường ngày càng <br /> nghiêm trọng, do hậu quả  của các hoạt động sản xuất như  sản xuất gạch ngói, nạn <br /> khai thác khoáng sản, chặt phá rừng và sinh hoạt hằng ngày của con người đã làm cho <br /> môi trường ngày càng biến đổi, có nhiều hiện tượng thiên nhiên xảy ra như: sóng thần, <br /> động đất, lũ lụt, hạn hán....ngày càng nhiều. Con người đang phải đối diện với sự biến  <br /> đổi khí hậu toàn cầu ngày càng khắc nghiệt. <br /> <br /> Để thực hiện yêu cầu trên thì cần có các phương pháp giáo dục bảo vệ môi trường  <br /> vào các môn học trong nhà trường. Và Hóa học là môn nghiên cứu tính chất và sự biến  <br /> đổi của chất, các quy luật biến đổi chất sẽ rút ra được mối liên hệ phát sinh giữa các  <br /> sự vật, giải thích được bản chất của các quá trình xảy ra trong tự nhiên, trong sản xuất  <br /> và trong đời sống liên quan đến môi trường.Xuất phát từ  lý do trên tôi chọn đề  tài <br /> “Một số kinh nghiệm trong việctích hợp giáo dục nội dung bảo vệ môi trường vào  <br /> dạy các bài học hóa 9 tại trường THCS Lê Quý Đôn”.Để bên cạnh những kiến thức  <br /> từ nội dung bài học, các em còn có thể tích lũy được các kiến thức về môi trường từ đó <br /> hình thành ý thức bảo vệmôi trường.<br /> <br /> Để  thực hiện đề  tài tôi đã tiến hành nghiên cứu: Một số  kinh nghiệm trong việc  <br /> tích hợp giáo dục nội dung bảo vệ môi trường vào dạy các bài học hóa 9 tại trường <br /> THCS Lê Quý Đôn. Trong phạm vi nghiên cứu: 100 học sinh lớp 9tại trường THCS Lê <br /> Quý Đôn, xã Đray Sáp, huyện Krông Ana, năm học 2016 ­ 2017  và năm học 2017­2018.<br /> <br /> 1<br />  II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản có liên quan đến môi trường, sự ô <br /> nhiễm môi trường, biện pháp giảm thiểu ô nhiễm… tăng cường sự hiểu biết về mối  <br /> quan hệ tác động qua lại giữa con người với tự nhiên trong sinh hoạt và lao động sản <br /> xuất, góp phần hình thành  ở  học sinh ý thức và đạo đức mới đối với môi trường, có <br /> thái độ và hành động đúng đắn để bảo vệ môi trường. <br /> <br /> Giúp học sinh nhận biết được các tác nhân hoá học gây ô nhiễm môi trường từ đó  <br /> giúp các em nhận biết được các dấu hiệu gây ô nhiễm môi trường để  có những biện  <br /> pháp bảo vệ môi trường.<br /> <br /> Có ý thức hơn trong việc giữ gìn, bảo vệ cảnh quan lớp học, trường học của mình. <br /> Các em biết được những hành động nhỏ  của mình góp phần bảo vệ  môi trường như <br /> thu gom rác và vệ  sinh toàn bộ  lớp học, trường học, không xả  rác bừa bãi, không vẽ <br /> bậy lên tường….<br /> <br /> Giúp cho học sinh hiểu rõ được mối liên hệ giữa các kiến thức Hóa học với thực  <br /> tiễn đời sống, với xu hướng phát triển của xã hội từ  đó học sinh yêu thích, đam mê <br /> môn học hơn.<br /> <br /> PHẦN THỨ 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ<br /> <br /> I. CƠ SỞ LÍ LUẬN<br /> <br /> Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự nhiên bị bẩn, đồng thời các tính  <br /> chất Vật lý, Hóa học, Sinh học của môi trường bị thay đổi gây tác hại tới sức khỏe con <br /> người và các sinh vật khác.<br /> <br /> Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường ở nước ta hiện nay : Do các chất khí thải ra <br /> từ hoạt động công nghiệp và sinh học.Các loại hóa chất bảo vệ  thực vật và chất độc <br /> hóa học.Các tác nhân phóng xạ.Các chất thải rắn. Do tiếng ồn, bụi, khói…<br /> <br /> Môi trường hiện nay có những  ảnh hưởng không hề  nhỏ  đến con người đặc <br /> biệt là những yếu tố  mang tính chất tự  nhiên đất, nước, không khí... Tình trạng ô <br /> nhiễm đang diễn ra trên phạm vi mỗi quốc gia, cũng như toàn cầu.Vì vậy giáo dục bảo <br /> <br /> <br /> 2<br /> vệ  môi trường cho học sinh là việc làm có tác động rộng lớn,sâu sắc và bền vững  <br /> nhất.<br /> <br /> Giáo dục môi trường là dựa trên những tri thức về môi trường mà hình thành thái <br /> độ, ý thức, trách nhiệm và kĩ năng hành động của học sinh, nhằm bảo vệ môi trường  <br /> bằng các giải pháp trước mắt và lâu dài.<br /> <br /> Giáo dục môi trường trong nhà trường nhằm đạt đến mục đích cuối cùng là: Mỗi  <br /> học sinh được trang bị một ý thức trách nhiệm đối với sự phát triển bền vững của Trái  <br /> đất, hình thành thái độ, ý thức bảo vệ và giữ gìn tài sản qúi giá nhất của nhân loại này.<br /> <br /> Môn Hoá học là môn khoa học có thể  giúp học sinh tìm hiểu sâu sâu về  bản chất <br /> của sự biến đổi các chất trong môi trường, nguồn gây ô nhiễm môi trường: Các chất  <br /> hoá học và tác hại sinh lý của chúng đối với động vật, thực vật và con người. Và từ đó <br /> đưa ra các biện pháp bảo vệ môi trường trong học tập môn Hoá.<br /> <br /> Do đó là giáo viên giảng dạy bộ mônhoá học có khả năng tích hợp giáo dục bảo vệ <br /> môi trường cho học sinh trong một số bài dạy.<br /> <br /> Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường là một nhiệm vụ  quan trọng đối với ngành <br /> giáo dục của nước ta và trên thế giới. Ở các nước trên thế giới việc tích hợp giáo dục  <br /> bảo vệ  môi trường thông qua các môn học đã được thực hiện nhiều năm nay. Tuy <br /> nhiên, đối với nước ta thì việc giáo dục ý thức bảo vệ  môi trường thông qua các môn <br /> học trong nhà trường mới thật sự triển khai khi đổi mới giáo dục.<br /> <br /> Vì vậy tích hợp giáo dục bảo vệ  môi trường vào một số  bài học môn Hoá học là <br /> giúp học sinh thấy được mối quan hệ  mật thiết giữa môn học với thực tế  và hiểu  <br /> được các tác nhân gây ô nhiễm môi trường, từ đó có ý thức bảo vệ môi trường.<br /> <br /> II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ<br /> <br /> Ô nhiễm môi trường là một trong những vấn đề nóng bỏng của toàn cầu.Việt Nam <br /> vấn   đề   ô   nhiễm   môi   trường   ngày   càng   trở   nên   nghiêm   trọng.Hàng   ngày,   trên   các <br /> phương tiện truyền thông đại chúng hay trong chính cuộc sống thường nhật, chúng ta <br /> cũng thường được nghe hoặc chứng kiến những thông tin về  ô nhiễm môi trường.  <br /> Những bãi rác tự  phát mọc lên không kiểm soát  ở  ngay những khu dân cư,  ở  ven  <br /> 3<br /> đường... Những dòng sông đen ngòm nổi lềnh bềnh những túi nilon, rác thải sinh hoạt,  <br /> nước thải từ các nhà máy hay nước thải sinh hoạt của người dân gây ô nhiễm nghiêm <br /> trọng đến môi trường.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Rác thải ven đường Nước thải từ nhà máy<br /> <br /> Tỉnh Đăk Lăk nói chung và  ở  huyện Krông Ana nói riêngtình trạng ô nhiễm môi  <br /> trường đã và đang là vấn đề  đáng chú ý.  Vào mùa mưa người dân thường sấy cà <br /> phê,các lò sấy được xây dựng ngay gần nhà ở, mùa này thời tiết lạnh, sương mù nhiều, <br /> độ   ẩm caonên mật độ  khói bụi từ  các lò sấy lơ  lửng trong không khí đậm đặc gây ô  <br /> nhiễm môi trường không khí nên nhiều người mắc bệnh về  hô hấp, nhất là đối với  <br /> người già và trẻ  nhỏ.Bên cạnh đó chúng ta sẽ thấy những lò sản xuất gạch thủ công <br /> tại xã EaBông xả từng cột khói, bụi, mùi than xỉ, mùi đất nung bốc lên nồng nặc gây ô <br /> nhiễm môi trường.Không những thế, khói bụi từ  nhà máy còn  ảnh hưởng đến sức  <br /> khoẻ của người dân như thường mắc các bệnh về đường hô hấp, cây trồng thì không <br /> phát triển được.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Khói từ lò gạch, lò sấy càphê<br /> 4<br />  Còn  ở  xã Đray Sáp người dân chủ  yếu làsản xuất nông nghiệp, đa số  người dân <br /> chưa hiểu biết về tác hại của thuốc trừ  sâu, phân bón hoá học nên còn lạm dụng. Do <br /> đó môi trường đang bị  ô nhiễm từ  việc sử  dụng quá nhiều thuốc bảo vệ thực vật và  <br /> phân bón hoá học. Sau khi sử dụng họ lại bỏ các vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật, thuốc  <br /> trừ sâu, đây là các loại rác thải nguy hại chưa được thu gom, xử lý theo quy trình. Bên <br /> cạnh đó một số người dân tự ý vứt rác xuống con suối mương gây ô nhiễm môi trường  <br /> để lại nhiều hậu quả nặng nề, gây ô nhiễm môi trường làm ảnh hưởng đến sức khỏe <br /> con người.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Rác thải ở cầu Đồng Tâm Vỏ thuốc sâu tại ruộng <br /> <br /> Trường THCS Lê Quý Đôn nằmtrên địa bàn xã Đray Sáp điều kiện kinh tế còn khó <br /> khăn, cơ sở vật chất còn nhiều thiếu thốn,các thiết bị dạy học, cơ sở vật chất phục vụ <br /> cho các tiết dạy Hoá học chưa đảm bảo. Học sinh đa số  là người đồng bào dân tộc <br /> thiểu số  nên khả  năng tiếp thu bài còn chậm,  một số  em chưa thực sự hứng thú với <br /> môn học. Nhưng điều đáng buồn hơn là phần lớn học sinh vẫn còn những hiện tượng <br /> vứt giấy, rác vỏ  của các loại bao bì đựng quà vặt, bã kẹo cao su…lung tung nơi sân  <br /> trường, hành lang lớp học, trong công trình măng non, trước cổng trường. C hính các <br /> việc làm thiếu ý thức đó đã gây  ảnh hưởng nghiêm trọng đến cảnh quan khuôn viên <br /> trường học và làm ô nhiễm bầu không khí học tập, giảng dạy, sinh hoạt và vui chơi <br /> của các em.Mặc dù, trong thực tế tại trường,  hoạt động giáo dục ý thức học sinh bảo  <br /> vệ môi trường đã được Ban Giám hiệu, thầy cô giáo của trường rất quan tâm, thường  <br /> <br /> <br /> 5<br /> xuyên tổ  chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ  lên lớp  giáo dục ý thức bảo vệ  môi <br /> trường của học sinh,  nhưng  do các em chưa hiểu được các chất gây ô nhiễm môi <br /> trường, tác hại của ô nhiễm môi trường, nên các em chưa đề cao ý thức, tinh thần giữ <br /> gìn và bảo vệ  môi trường  mặc dù giáo dục môi trường đang là nhiệm vụ  cấp thiết <br /> hiện nay.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hiện tượng xả rác ở  trường<br /> <br /> Hiện nay tình trạng bán hàng rong trước cổng trường học vẫn còn nhiều, sau khi  <br /> ăn xong như  một thói quen xấu, các em học sinh có thể  dễ  dàng xả  rác ngay ra cổng  <br /> trường mà không cần suy nghĩ điều này làm mất cảnh quan trường học.<br /> <br /> Mặt khác, ý thức của đa số  các cha mẹ  học sinh về  môi trường sống và bảo vệ <br /> môi trường còn hạn chế, họ mới thấy được những lợi ích trước mắt, chưa thấy được <br /> những nguy cơ mà thế hệ sau phải gánh chịu.<br /> <br /> Trước thực trạng trên, là một giáo viên tôi luôn ý thức được ngoài việc phải giáo <br /> dục ý thức cho học sinh thông qua các hoạt động giáo dục thì việc giáo dục qua các bài  <br /> dạyhoá học cũng rất quan trọng, giúp các em hiểu được các tác nhân hoá học gây ô <br /> nhiễm môi trường, từ đó có ý thức bảo vệ môi trường .Hoá học là một môn khoa học <br /> có mối quan hệ mật thiết với các môn Toán, Sinh, Vật lý… đồng thời có vai trò to lớn  <br /> trong đời sống kinh tế  xã hội.Bộ  môn Hóa học giúp học sinh từ  chỗ  nghiên cứu tính  <br /> chất của chất, sự tạo thành chất mới, các quy luật biến đổi chất sẽ  rút ra được mối <br /> liên hệ  phát sinh giữa các sự  vật, giải thích được bản chất của các quá trình xảy ra  <br /> <br /> 6<br /> trong tự nhiên, trong sản xuất và trong đời sống liên quan đến môi trường. Hiểu được <br /> những kiến thức cơ  bản về  môi trường, nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường cũng <br /> như  các tác nhân hoá học  ảnh hưởng đến môi trường. Để tạo hứng thú học tập hơn <br /> đối với môn học, giúp các em hiểu  được mối quan hệ giữa các kiến thức trong bài học <br /> và kiến thức ngoài cuộc sống xung quanh học sinh,  từ đó hình thành ở học sinh ý thức <br /> bảo vệ môi trường, có thái độ  và hành động đúng đắn để  bảo vệ  môi trường  và biết <br /> cách nhận biết các chất gây ô nhiễm môi trường.<br /> <br /> Trước khi thực hiện đề tài, tôi đã tiến hành khảo sát điều travới 100 học sinh khối <br /> 9 cuối năm học 2016 ­ 2017 bằng hình thức trắc nghiệm để nắm bắt thông tin về mức <br /> độ  hiểu biết các chất hoá học gây ô nhiễm môi trường và ý thức bảo vệ  môi tường  <br /> của học sinh.<br /> <br /> PHIẾU 1<br /> <br /> <br /> Câu 1. Khí  Cacbon đioxit có phải là nguyên nhân chính gâyhiệu  ứng nhà kính <br /> không?<br /> <br /> A.Có                        B.Không<br /> <br /> Câu 2. Theo em khói xe máy có làm ô nhiễm môi trường không?<br /> <br /> A.Có                        B. Không<br /> <br /> Câu 3. Khí Lưu huỳnh đioxit có phải là nguyên nhân chính gây hiện tượng mưa  <br /> axit?<br /> <br /> A. Có                                          B. Không <br /> <br /> Câu 4. Thủy ngân dễ bay hơi và rất độc. Nếu chẳng may nhiệt kế thủy ngân bị <br /> vỡ thì có thể dùng chất nào sau đây để khử độc thủy ngân?<br /> <br /> A. Bột sắt                                    B. Bột lưu huỳnh           <br /> <br /> Câu 5.Em có nghĩ đồ hộp, bao bì nilon, vỏ chai nhựa là một trong những nguyên <br /> nhân gây ô nhiễm môi trường? <br /> <br /> A. Có                              B. Không <br /> <br /> <br /> 7<br />  PHIẾU 2<br /> <br /> <br /> Câu 1.Em thấy một vài bạn đang xả rác trong sân trường. Em sẽ làm gì?<br /> <br /> A. Mặc kệ                 B.Tham gia             C. Nhắc nhở      <br /> <br /> Câu 2. Bạn đã bao giờ bỏ rác không đúng nơi quy định chưa?<br /> A. Thường xuyên                                      B. Thỉnh thoảng<br /> C. Hiếm khi                                                 D. Chưa bao gi ờ<br /> <br /> Câu 3. Theo em bảo vệ môi trường là trách nhiệm của ai?<br /> <br /> A. Giáo viên            B. Học sinh                C. Cha mẹ         D. Toàn xã hội   <br /> <br /> Câu 4.Em đã làm gì để bảo vệ môi trường ?<br /> <br /> A. Trồng cây                   B. Không xả rác             <br /> <br /> C. Đi xe đạp                     D. Tất cả phương án trên<br /> <br /> Câu 5. Nếu em được mời tham gia một buổi tuyên truyền về bảo vệ môi trường <br /> em có tham gia không?<br /> <br /> A. Có                     B. Không <br /> Qua quá trình khảo sát thực tiễn, tôi thu được bảng kết quả như sau:<br /> <br /> PHIẾU 1<br /> <br /> A B<br /> Số câu<br /> Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ<br /> Câu 1 35 35% 65 65%<br /> Câu 2 40 40% 60 60%<br /> Câu  3 28 28% 72 72%<br /> Câu 4 53 53% 47 47%<br /> Câu 5 36 36% 64 64%<br /> PHIẾU 2<br /> <br /> Số câu A B C D<br /> Số  Tỉ lệ Số  Tỉ lệ Số  Tỉ lệ Số  Tỉ lệ<br /> <br /> 8<br />  lượng lượng lượng lượng<br /> Câu 1 42 42% 36 36% 22 22%<br /> Câu 2 48 48% 25 25% 15 15% 12 12%<br /> Câu 3 20 20% 29 29% 33 33% 18 18%<br /> Câu 4 21 21% 27 27% 29 29% 23 23%<br /> Câu 5 45 45% 55 55%<br /> <br /> Qua kết quả khảo sát phiếu 1 và phiếu 2 cho ta thấy tỉ lệ học sinh hiểu biết về các <br /> chất hoá học gây ô nhiễm môi trường và ý thức bảo vệ  môi trường của học sinh còn <br /> thấp. Là giáo viên ta phải có biện pháp gì để giúp học sinh được trang bị thêm các kiến <br /> thức hóa học về  môi trường? Đó cũng chính là lý do tôi đi tìm hiểu, nghiên cứu các <br /> biện pháp để thông qua nội dung bài học,giúp học sinh hiểu được các tác nhân hoá học  <br /> gây ô nhiễm môi trường và ý thức bảo vệ môi trường hiệu quả hơn.<br /> <br /> III. CÁC GIẢI PHÁP ĐàTIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐÈ<br /> <br /> Khi tích hợp nội dung bảo vệ  môi trường vào bài giảng môn Hoá học cần phải  <br /> đảm bảo các nguyên tắc sau:<br /> <br /> ­ Nội dung lồng ghép phải đảm bảo tính chính xác, khoa học.<br /> <br /> ­ Phân phối thời gian hợp lí, nên lấy những ví dụ  ngắn gọn hấp dẫn, lôi cuốn  sự <br /> chú ý của học sinh.<br /> <br />  ­ Nội dung tích hợp giáo dục môi trường phải phù hợp với chủ đề, nội dung của bài học.<br /> <br /> Để tích hợp được nội dung bảo vệ môi trường vào bài dạy giáo viên cần phải thu <br /> thập tư  liệu như  tranh  ảnh, phóng sự  ...nhưng phải chọn lọc và phân loại theo từng  <br /> nhóm để  dễ  sử dụng. Tuy nhiên không phải bài nào cũng phù hợp để  tích hợp, do đó <br /> giáo viên phải nghiên cứu kĩ từng nội dung của bài.<br /> <br /> Sau khi đã có kế hoạch và lựa chọn được tư liệu phù hợp, việc đưa nội dung giáo  <br /> dục môi trường vào bài giảng sao cho hợp lý là điều quan trọng nhất. Nhưng lưu ý vẫn <br /> đảm bảo truyền đạt đủ kiến thức trọng tâm, từ  nội dung bài học, liên hệ  đến thực tế <br /> hoá học và môi trường,giáo viên không nên đưa quá nhiều chi tiết lan man, dẫn đến xa <br /> rời nội dung bài học,...<br /> <br /> 9<br />  Qua nhiều năm giảng dạy tôiđã rút ra một số kinh nghiệm tích hợp nội dung bảo <br /> vệ môi trường vào các bài học để giúp học sinh hiểu được các chất hoá học nào gây ô <br /> nhiễm môi trường, từ đó giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh.<br /> <br /> Giải pháp 1: Đặt tình huống có vấn đề khi vào bài mới.<br /> <br /> Nêu hiện tượng thực tiễn về môi trường thay cho lời mở bài để kích thích trí tò mò <br /> của học sinh. Phần mở  đầu đặc biệt quan trọng, nếu ta biết đặt ra một tình huống <br /> thực tiễn hoặc một tình huống giả định yêu cầu học sinh cùng tìm hiểu, giải thích qua  <br /> bài học sẽ cuốn hút được sự  chú ý của học sinh trong tiết dạy. Làm cho học sinh cố <br /> gắng tìm tòi kiến thức trong bài để  giải thích hiện tượng mà giáo viên nêu ra, qua đó  <br /> học sinh nhớ bài lâu hơn, đặc biệt những kiến thức bảo vệ môi trường, từ đó mang lại <br /> hiệu quả giáo dục cao.<br /> <br /> Ví dụ. Khi dạy Bài 18 : Nhôm <br /> <br /> Giáo viên đặt câu hỏi: Ở Đăk Nông có nhà máy Nhân Cơ khai thác quặng Bô­xit́ để <br /> sản xuất kim loại nào? Theo em trong quá trình sản xuất có gây ô nhiễm môi trường <br /> không?<br /> <br /> Học sinh trả lời.<br /> <br /> Giáo viên nhận xét và kết luận.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 10<br />  Bùn đỏ tràn vào ruộng lúa<br /> <br /> Giáo dục môi trường:  Khai thác Bô­xit s<br /> ́ ẽ ảnh hưởng tiêu cực đến vùng đất bazan <br /> ở đây, do đo không th<br /> ́ ể phát triển được các loại cây công nghiệp. Khai thác Bô­xit s<br /> ́ ẽ <br /> ảnh hưởng xấu đến môi trường,khi hâu se khô nong, h<br /> ́ ̣ ̃ ́ ạn hán kéo dài, lũ lụt thường  <br /> xuyên xẩy ra hơn, chất sút, chất kiềm này rất nguy hiểm khi tiếp xúc có thể bịtuột tay, <br /> tuột chân.Ngoài ra trong quá trình khai khoáng sẽ  lam gia tăng hi<br /> ̀ ệu  ứng nhà kính và  <br /> thải ra các chất chứa kim loại nặngkhông phân huỷ, môt đôc chât rât co hai cho s<br /> ̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ ưć  <br /> ̉<br /> khoe con ng ươi cung nh<br /> ̀ ̃ ư cac loai cây trông gây ô nhi<br /> ́ ̣ ̀ ễm môi trường nghiêm trọng.<br /> <br /> Giải pháp 2: Sử  dụng những hiện tượng thực tiễn về  môi trường để  củng <br /> cố kiến thức của bài.<br /> <br /> Nêu hiện tượng thực tiễn về môi trường thay cho lời kết bài để củng cố khắc sâu  <br /> kiến thức đồng thời hình thành ý thức tích cực, tính tự  giác trong việc bảo vệ  môi  <br /> trường.<br /> <br /> Ví dụ 1.Khi dạy bài 11: Phân bón hóa học<br /> <br /> Giáo viên  đặt câu hỏi<br /> <br /> Câu 1.Vì sao dùng tro bếp bón cho cây trồng ?<br /> <br /> Học sinh trả lời <br /> <br /> <br /> 11<br />  Giáo viên nhận xét và kết luận<br /> <br /> Vì tro bếp chứa Kali cacbonat (K2CO3) cung cấp nguyên tố Kali cho cây.<br /> <br /> Giáo dục môi trường: Sử dụng một số chất tự nhiên làm phân bón để  cải tạo đất <br /> tránh lạm dụng hợp chất hóa học.<br /> <br /> Câu 2.Giáo viên đặt câu hỏi : Vào những ngày nắng nóng khi đi ngang ao, hồ, sông <br /> suối bẩn chúng ta thường ngửi thấy mùi khai. Theo em nguyên nhân nào gây ra hiện <br /> tượng trên? Em hãy nêu cách khắc phục ?<br /> <br /> Học sinh trả lời.<br /> <br /> Giáo viên nhận xét và kết luận.<br /> <br /> Khi nước ở ao, hồ, sông, suối, bị ô nhiễm bởi chất thải hữu cơ giàu đạm từ phân  <br /> bón hóa học, nước thải sinh hoạt ... lượng urê sinh ra nhiều. Nên khi trời nắng urê bị <br /> phân hủy gây ra mùi khai.<br /> <br /> Giáo dục môi trường: Bón nhiều phân bón hóa học và nước thải từ các nhà máy,  <br /> nước thải sinh hoạt thải ra các ao hồ sông suối làm ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng.  <br /> Cần ngăn chặn tình trạng trên.<br /> <br /> Ví dụ 2.Khi dạy bài 3: Tính chất học hóa học của Axit<br /> <br /> Giáo viên  đặt câu hỏi.<br /> <br /> Câu 1.Để  kiểm tra tình trạng gây ô nhiễm môi trường của một khu công nghiệp  <br /> Tâm Thắng tại huyện Cư Jút người ta lấy mẫu đất xung quanh khu công nghiệp đó để <br /> phân tích.Kết quả  phân tích cho thấy đất có PH=5. Nguyên nhân nào đã làm cho đất  <br /> chua?Phải xử lí đất chua đó như thế nào?<br /> <br /> HS thảo luận nhóm trả lời .<br /> <br /> GV nhận xét và kết luận: PH= 5  môi trường Axit<br /> <br /> Trong khí thải ở khu công nghiệp có:<br /> <br /> CO2   + H2O    →    H2CO3<br /> <br /> 4NO2 + O2  +2H2O   → 4HNO3<br /> <br /> <br /> 12<br />  SO2  + H2O    →  H2SO3<br /> <br /> SO3+ H2O →  H2SO4<br /> <br /> → gây mưa axit<br /> <br /> Cách khắc phục: Bón vôi cho đất<br /> <br /> Câu 2.Cây Cẩm Tú Cầu thường cho hoa màu trắng.Khi được trồng nơi đất có tính  <br /> axit, Cẩm Tú Cầu sẽ  cho hoa màu xanh.Ngược lại, nơi đất có tính bazơ  lại cho hoa  <br /> màu hồng. Đoàn khảo sát môi trường, trồng Cẩm Tú Cầu gần khu công nghiệp Hoà <br /> Phú thấy cho ra hoa màu xanh.Hỏi<br /> <br /> a. Đất có tính chất gì?<br /> <br /> b. Nguyên nhân gây ra hệ quả đó<br /> <br /> c.Em hãy đưa ra giải pháp khắc phục đất tại nơi đó<br /> <br /> Học sinh trả lời.<br /> <br /> Giáo viên nhận xét và kết luận.<br /> <br /> a. Đất bị chua<br /> <br /> b. Do mưa axit <br /> <br /> c. Bón vôi tôi<br /> <br /> Do chất thải  của  khu  công  nghiệplàm  cho  đất bị   chua,  khí  thải của   khu công  <br /> nghiệp là nguyên nhân gây mưa axit.  Mưa axit làm hỏng cây cối mùa màng, còn phá <br /> huỷ các vật liệu làm bằng kim loại như sắt, đồng, kẽm,... làm giảm tuổi thọ các công <br /> trình xây dựng, làm lởbề mặt bằng đá của các công trình xây dựng, di tích lịch sử. Đối  <br /> với con người có thể  gây ra các bệnh về  hen suyễn, viêm phế  quản, bệnh hô hấp và <br /> bệnh tim. <br /> <br /> Giáo dục môi trường: Phải xử lí khí thải, chất thải các nhà máy trước khi xả thải  <br /> ra môi trường.<br /> <br /> Ví dụ 3.Khi dạy bài 20: Hợp kim Sắt: Gang, Thép <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 13<br />  Giáo viên đặt câu hỏi: Những khí thải (CO2, SO2, … )trong quá trình sản xuất gang,  <br /> thép có ảnh hưởng như thế nào đến môi trường xung quanh? Dẫn ra một số phản ứng  <br /> để giải thích.Thử nêu biện pháp để chống ô nhiễm môi trường ở khu dân cư gần cơ sở <br /> sản xuất gang thép.<br /> <br /> Học sinh trả lời.<br /> <br /> GV nhận xét và kết luận<br /> <br /> CO2 là nguyên nhân chính gây ra hiệu ứng nhà kính làm cho nhiệt độ Trái đất tăng <br /> dần, băng  ở  Nam Cực, Bắc Cực tan nhanh có thể  nhấn chìm nhiều thành phố, làng <br /> mạc ven biển.<br /> <br /> SO2 là nguyên nhân gây ra hiện tượng mưa Axit, pH thấp làm cho động thực vật bị <br /> chết, phá huỷ các công trình xây d<br /> o<br /> ựng…<br /> t<br /> 2SO2   + O2                  2SO<br /> VO 3<br /> 2 5<br /> <br /> <br /> <br /> SO3  +  H2O  H2SO4<br /> <br /> SO2  +  H2O  H2SO3<br /> <br /> * Để chống ô nhiễm các khí trên có thể dùng các biện pháp sau:<br /> <br /> ­ Trồng nhiều cây xanh trong khu vực dân cư cạnh nhà máy để làm giảm khí CO2.<br /> <br /> ­ Xây dựng hệ thống xử lí khí thải, thu hồi SO2 thải ra.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình ảnh khí thải của nhà máy, lò gạch.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 14<br />  Giáo dục môi trường: Những khí thải của quá trình luyện gang, thép gây ô nhiễm <br /> môi trường. Cần có biện pháp xử  lý chống ô nhiễm môi trường  ở  các nhà máy, lò <br /> luyện gang, thép.<br /> <br /> Ví dụ 4.Khi dạy bài 26: Bài Clo<br /> <br /> Giáo viên  đặt câu hỏi: Vì sao Clo được sử dụng để khử trùng nguồn nước?<br /> <br /> HS trả lời:   <br /> <br /> GV nhận xét, kết luận<br /> <br /> Cl2 + H2O         HCl + HClO  <br /> <br /> HClO có tính oxi hoá mạnh nên phá hoại hoạt tính của Enzin trong vi sinh vật làm <br /> cho sinh vật chết.<br /> <br /> Giáo dục môi trường: Dùng Clo sát trùng nguồn nước bị ô nhiễm.<br /> <br /> Ví dụ5.  Khi dạy bài 36: Metan<br /> <br /> Giáo viên đặt câu hỏi: Khí Biogas là gì?<br /> <br /> Học sinh trả lời.<br /> <br /> Giáo viênnhận xét, kết luận.<br /> <br /> Khí Biogas hay khí sinh học là hỗn hợp khí Metan  (CH4) và một số  khí khác phát <br /> sinh từ sự phân huỷ các vật chất hữu cơ.<br /> <br /> Giáo dục môi trường: Xử lý chất thải chăn nuôi góp phần xử lý môi trường tại chỗ <br /> ở nông thôn.<br /> <br /> Ví dụ 6. Tên bài dạy: Bài 28: Các Oxít của Cacbon <br /> <br /> Giáo viên đặt câu hỏi: Tại sao việc sử dụng than để nấu ăn, nung gạch ngói, nung <br /> vôi gây ô nhiễm môi trường? Em hãy nêu biện pháp hạn chế gây ô nhiễm môi trường?<br /> <br /> HS trả lời :<br /> <br /> GV nhận xét, kết luận<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 15<br />  Khi sử  dụng than để  đun nấu, nung gạch ngói, nung vôi đều sinh ra CO2, CO, <br /> SO2(vì trong than có cả  lưu huỳnh). Những khí này đều  ảnh hưởng không tốt cho con <br /> người, gây độc, gây mưa axit, gây hiệu ứng “nhà kính” làm biến đổi khí hậu...<br /> <br /> Để  giảm thiểu những tác hại đó nên xây lò nung vôi, gạch ngói  ở  nơi xa dân cư,  <br /> đông thời trồng cây xanh đế hấp thụ khí CO2 và giải phóng khí Oxi.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Sử dụng năng lượng mặt trời hạn chế gây ô nhiễm môi trường<br /> <br /> Giáo dục môi trường: Hàm lượng các oxit của Cacbon trong không khí lớn gây ô <br /> nhiễm không khí, hiệu ứng nhà kính,..<br /> <br /> Giải pháp 3: Tích hợp vào từng nội dung cụ thể của bài học.<br /> <br /> Các vấn đề về môi trường như đất, nước, không khí,...Đang được nhắc đến hằng  <br /> ngày trên thông tin đại chúng. Các vấn đề như rác thải, khí thải, nước sinh hoạt, nước  <br /> thải của các nhà máy công nghiêp, khói bụi từ các phương tiện giao thông,…đang gây <br /> ra những biến đổi bất thường của khí hậu hiện nay.Giáo viên có thể tích hợp giáo dục <br /> ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh vào phần tính chất vật lý, ứng dụng, sản xuất  <br /> của một số  chất. Ngoài việc thu hút sự  chú ý của học sinh và bài học, còn góp phần  <br /> nâng cao ý thức của học sinh trong việc bảo vệ  môi trường, giúp cho học sinh thấy  <br /> được mối liên hệ giữa kiến thức bài học và kiến thức thực tiễn.<br /> <br /> Ví dụ 1.<br /> <br /> <br /> <br /> 16<br />  Khi dạy Bài 2: Một số  oxít quan trọng­Lưu huỳnh đioxít   ­ Phần I: Lưu huỳnh <br /> đioxít có những tính chất gì? <br /> <br /> GV đặt câu hỏi: Hãy giải thích quá trình tạo thành mưa axit? Và nêu những tác hại <br /> mà mưa axit gây ra.<br /> <br /> HS thảo luận trả lời<br /> <br /> GV  nhận xét, kết luận <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Mưa axit gây tổn hại cho các công trình bằng tượng đá, cây cối.<br /> <br /> Giải thích:  Khí thải công nghiệp và khí thải của các động cơ  đốt trong (ô tô, xe  <br /> máy...) có chứa các khí SO2, NO, NO2,…Các khí này tác dụng với Oxi và hơi nước <br /> <br /> 17<br /> trong không khí nhờ xúc tác oxit kim loại (có trong khói, bụi nhà máy) hoặc ozon tạo ra <br /> axit sunfuric H2SO4 và axit nitric HNO3.<br /> <br /> 2SO2 + O2 + 2H2O → 2H2SO4<br /> <br /> 2NO + O2 → 2NO2<br /> <br /> 4NO2 + O2 + 2H2 O → 4HNO3<br /> <br /> Axit H2SO4 và HNO3 tan vào nước mưa tạo ra mưa axit. <br /> <br /> ­ Hiện nay mưa axit là nguồn ô nhiễm chính  ở một số nơi trên thế  giới. Mưa axit  <br /> làm hư hỏng các tượng đài làm từ đá cẩm thạch, đá vôi, đá phiến (các loại đá này thành  <br /> phần chính là CaCO3):<br /> <br /> CaCO3 + H2SO4 → CaSO4 + CO2↑ + H2O<br /> <br /> CaCO3 + 2HNO3 → Ca(NO3)2 + CO2↑ + H2O<br /> <br /> Ngày nay, hiện tượng mưa axit và những tác hại của nó đã gây nên những hậu quả <br /> nghiêm trọng, đặc biệt là ở những nước công nghiệp phát triển. Vấn đề  ô nhiễm môi <br /> trường luôn được cả thế giới quan tâm. Việt Nam chúng ta đang rất chú trọng đến vấn  <br /> đề này.<br /> <br /> Giáo dục môi trường: Lưu huỳnh đioxít là chất khí độc, gây ô nhiễm không khí,  <br /> mưa axít,... cung cấp cho học sinh những hiểu biết về hiện tượng mưa axit cũng như <br /> tác hại của nó nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.<br /> <br /> Ví dụ 2.Khi dạy bài 28: Các oxit của cacbon –Phần II ­  Cacbon đioxit  <br /> <br /> Giáo viên đặt câu hỏi: Hiện nay chúng ta nghe cụm từ hiệu ứng nhà kính rất nhiều  <br /> trên mạng truyền thông, sách báo,...Vậy theo em hiệu ứng nhà kính là gì ? Nguyên nhân  <br /> nào gây nên hiện tượng trên?  Cách khắc phục.<br /> <br /> Học sinh trả lời.<br /> <br /> Giáo viên  nhận xét, kết luận.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 18<br />  Khí thải từ nhà máy                                             Hiện tượng hiệu ứng nhà kính<br /> <br /> Giải thích:Khí cacbonic (CO2) trong khí quyển chỉ  hấp thụ  một phần những tia <br /> hồng ngoại (tức là những bức xạ  nhiệt) của Mặt Trời và để  cho những tia có bước <br /> sóng từ 50000 đến 100000 A0 đi qua dễ dàng đến mặt đất. Nhưng những bức xạ nhiệt  <br /> phát ra ngược lại từ mặt đất có bước sóng trên 140000 A0 bị khí CO2 hấp thụ mạnh và <br /> phát trở  lại Trái đất làm cho Trái đất  ấm lên. Theo tính toán của các nhà khoa học thì <br /> nếu hàm lượng CO2 trong khí quyển tăng lên gấp đôi so với hiện tại thì nhiệt độ ở mặt <br /> đất tăng lên 4oC.<br /> <br /> Về mặt hấp thụ bức xạ, lớp CO 2 ở trong khí quyển tương đương với lớp thủy tinh  <br /> của các nhà kính dùng để  trồng cây, trồng hoa  ở  xứ  lạnh. Do đó hiện tượng làm cho <br /> Trái Đất ấm lên bởi khí CO2 được gọi là hiệu ứng nhà kính.<br /> <br /> Ngày nay hiện tượng “Hiệu  ứng nhà kính” trở  thành một vấn đề  có  ảnh hưởng <br /> mang tính toàn cầu. Làm cho nhiệt độ  trái đất tăng lên, băng  ở hai cực tan ra, khí hậu <br /> biến đổi thất thường...<br /> <br /> Cách khắc phục: Trồng nhiều cây xanh, có biện pháp xử lý khí thải, rác thải trước <br /> khi thải ra môi trường, bỏ rác đúng nơi quy định,...<br /> <br /> Giáo dục môi trường: CO2 gây ô nhiễm môi trường đặc biêt gây hiệu ứng nhà kính,  <br /> cần có biện pháp giảm thiểu lượng khí CO2 sinh ra trong các hoạt động sản xuất, sinh <br /> hoạt, giao thông vận tải hiện nay.<br /> <br /> <br /> 19<br />  Giải pháp 4:Xây dựng câu hỏi, bài tập với nội dung giáo dục ý thức bảo vệ <br /> môi trường.<br /> <br /> Giáo viên có thể xây dựng hệ thống các câu hỏi với nội dung giáo dục ý thức bảo <br /> vệ  môi trường. Khi cho học sinh làm bài tập củng cố kiến thức giáo viên có thể  cho  <br /> thêm các bài tập này để  khắc sâu kiến thức cho học sinh đồng thời giáo dục cho học  <br /> sinh ý thức bảo vệ  môi trường.Trong quá trình giải bài tập, học sinh phải phân tích,  <br /> tổng hợp, tìm tòi ra nội dung bài giải nhờ  đó có thể  khắc sâu trong tư  tưởng của các <br /> em.<br /> <br /> Ví dụ 1. Khi dạy bài Bài 2: Một số oxít quan trọng­Lưu huỳnh đioxít  ­ Phần củng cố  <br /> <br /> Bài tập: Một nhà máy nhiệt điện mỗi ngày đêm thải ra khí quyển 80 tấn SO 2. Hỏi <br /> cần có bao nhiêu m3 dung dịch Ca(OH)2 0,0005 M để xử lí toàn bộ lượng SO 2 trong khí <br /> thải đó?<br /> <br /> Học sinh vận dụng tính chất hoá học của SO2 để giải bài tập.<br /> <br /> Giáo viên nhận xét, kết luận: Cần hạn chế lượng khí thải SO 2 để góp phần bảo vệ <br /> môi trường.<br /> <br /> Giáo dục môi trường: Lưu huỳnh đioxít là chất khí độc, gây ô nhiễm không khí.<br /> <br /> Ví dụ 2. Khi dạy bài 7: Tính chất hóa học của bazơ  <br /> <br /> GV đưa ra bài tập :<br /> <br /> Nước thải của một nhà máy có pH