SKKN: Một vài kinh nghiệm rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK Địa lí 8

Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br />    PHÒNG GD& ĐT KRÔNG ANA<br /> TRƯỜNG THCS BUÔN TRẤP<br /> *****<br />  <br /> <br /> <br /> <br /> <br />                                            <br /> <br /> <br /> <br />                                       <br /> <br />  <br /> TÊN ĐỀ TÀI:<br /> MỘT VÀI KINH NGHIỆM RÈN LUYỆN KĨ NĂNG SỬ DỤNG, <br />   KHAI THÁC KIẾN THỨC TỪ KÊNH HÌNH SÁCH GIÁO KHOA <br />                        <br /> ĐỊA LÍ LỚP 8<br />                            Họ và tên: Trương Thị Lan Anh.<br />                            Đơn vị công tác: Trường THCS Buôn Trấp<br />      Họ và tên: Hoàng  Th<br />                            Trình đ ị Hoan<br /> ộ chuyên môn: Đ ại học sư phạm<br />                                         Môn: Lịch sử.<br /> Chức danh: Giáo viên<br />        Trình độ chuyên môn cao nhất:  Đại học sư phạm<br />                    Chuyên ngành đào tạo: Địa lý<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Krông Ana, tháng 03/2017<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 1<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> I. Phần mở đầu<br /> <br /> 1. Lí do chọn đề tài.<br /> <br />         Qua thực tế  giảng dạy môn Địa lý, dự  giờ  của đồng nghiệp, trao đổi chuyên <br /> môn, tôi nhận thấy nhiều em học sinh còn quan niệm môn Địa lý là môn học thuộc  <br /> lòng. Chính vì vậy trong những năm qua khi tiến hành cải cách giáo dục chúng ta đã  <br /> cố  gắng trong việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm tăng cường tính tích cực, <br /> chủ  động, sáng tạo của học sinh, bằng cách phải chú ý rèn luyện cho học sinh kỹ <br /> năng sử  dụng kênh hình như: Tranh  ảnh, biểu đồ, bản đồ... Bởi vì tất cả  các kiến  <br /> thức Địa lý không được trình bày, phân tích, mô tả một cách đầy đủ, mà còn tiềm ẩn <br /> trong kênh hình có trong bài học, trong khi tư duy của học sinh lứa tuổi này còn thiên <br /> về  tính cụ  thể. Trong việc dạy và học Địa lý  ở  cấp THCS khai thác kênh hình từ <br /> SGK có ý nghĩa hết sức quan trọng, có thể coi đó là  “cuốn sách giáo khoa Địa lý đặc  <br /> biệt” mà nội dung của nó được thể  hiện bằng ngôn ngữ  Bản đồ. Nhưng cho đến <br /> nay việc khai thác và vận dụng kiến thức từ kênh hình vào học tập của học sinh còn <br /> ít, nhiều em hiện nay chưa biết khai thác hoặc còn rất lúng túng khi sử  dụng  các <br /> trang,  ảnh trong SGK, trong khi các câu hỏi kiểm tra liên quan đến phân tích kênh  <br /> hình ngày càng nhiều.<br /> <br /> Là một giáo viên giảng dạy môn Địa lý tôi luôn suy nghĩ làm sao để  giúp các <br /> em học sinh của mình không chỉ  biết sử  dụng mà còn phải sử  dụng thật tốt kênh <br /> hình SGK môn Địa lí nói chung và lớp 8 tôi nghiên cứu nói riêng. Vì vậy tôi đã chọn <br /> đề tài “Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ <br /> kênh hình SGK địa lí 8”<br /> <br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 2<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> Mục tiêu: Giúp cho học sinh tự rèn luyện kĩ năng khai thác kiến thức tự nhiên <br /> từ các kênh hình trong giờ học trên lớp, ở nhà và tự trả lời các câu hỏi về  địa lý, từ <br /> đó đáp ứng được yêu cầu của các kỳ thi và kiểm tra môn Địa lý.<br /> <br /> Nhiệm vụ:   Tìm hiểu kiến thức qua kênh hình để  giải quyết những vướng  <br /> mắc, lúng túng của học sinh.<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu: Đề tài này thực hiện cho đối tượng là học sinh lớp <br /> 8 trong học tập môn địa lý và áp dụng cho một số bài học thuộc phần địa lý tự nhiên  <br /> Việt Nam, đặc biệt phần khí hậu, địa hình, sông ngòi…<br /> <br />         Với đề  tài này hy vọng rằng sẽ là tài liệu tham khảo bổ ích và thiết thực cho  <br /> các em học sinh trong học tập môn Địa lý nói chung và học sinh lớp 8 nói riêng.<br /> <br />             4. Giới hạn của đề tài:  kĩ năng sử dụng , khai thác kiến thức từ kênh hình <br /> (Lớp 8)” qua các năm tôi dạy: <br /> <br /> 2013­2014: Từ 8A1­ 8A7<br /> <br /> 2014­2015: Từ 8A1­ 8A8 <br /> <br /> 2015­2016: Từ 8A1­ 8A8<br /> <br />   5. Phương pháp nghiên cứu: <br /> <br />           a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận<br /> ­ Phương pháp phân tích ­ tổng hợp tài liệu;<br /> ­ Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.<br /> b) Nhom ph<br /> ́ ương pháp nghiên cứu thực tiễn<br /> ­ Phương pháp điều tra;<br /> ­ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục; <br /> ­ Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;<br /> ­ Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia;<br /> ­ Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.<br /> c) Phương pháp thống kê toán học<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 3<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> II. Phần nội dung<br /> <br /> 1. Cơ sở lí luận<br /> <br />        Để  góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục, đào tạo học sinh thành những con  <br /> người tích cực, năng động và sáng tạo có khả năng tiếp thu những tri thức hiện đại <br /> và biết vận dụng những tri thức đó vào cuộc sống thì việc rèn luyện các kĩ năng tư <br /> duy cho học sinh đóng vai trò rất quan trọng.<br /> <br /> Việc rèn luyện tư  duy cho học sinh trong thực tế học tập là dựa vào việc tự <br /> trả lời các câu hỏi và thực hiện các bài tập trong sách giáo khoa, sách bài tập và từ <br /> thực tế  môi trường xung quanh đặt ra. Và khi đã có các kĩ năng tư  duy tốt thì học <br /> sinh sẽ có khả năng vận dụng chúng một cách linh hoạt để trả lời các câu hỏi .<br /> <br /> Để  rèn luyện kĩ năng tư  duy cho học sinh thì kênh hình trong sách giáo khoa là tài  <br /> liệu học tập hữu ích không chỉ đối với học sinh mà còn cả đối với giáo viên, do vậy  <br /> việc rèn kĩ năng sử dụng kênh hình cho học sinh là không thể thể thiếu trong học địa <br /> lý đặc biệt đối với các em lớp 8,9<br /> <br /> 2. Thực trạng<br /> <br /> Nhận thức được vai trò quan trọng của kênh hình đã có một số  đề  tài hướng <br /> dẫn học sinh khai thác bản đồ, atlat nhưng mỗi đề tài đề cập tới một mảng riêng và <br /> chưa có đề tài nào đi sâu vào một phần cụ thể. Với đề tài của tôi ngoài việc hướng  <br /> dẫn học sinh khai thác kênh hình nói chung tôi còn đi sâu vào phần đất đai, sông ngòi, <br /> khí hậu mà chưa có đề  tài nào đề  cập đến một cách rõ ràng, và đây cũng là phần  <br /> được xem là khó khai thác nhất khi sử  dụng mà học sinh gặp nhiều lúng túng khi <br /> khai thác.  Nhà trường có nhiều điều kiện thuận lợi để  hỗ  trợ  cho giáo viên trong <br /> giảng dạy như trang bị phòng máy chiếu, phòng bản đồ, sách tham khảo. Trong thực  <br /> tế giảng dạy hầu như bài nào cũng có yêu cầu sử dụng bản đồ, kênh hình sách giáo <br /> khoa. Giáo viên là người hướng dẫn học sinh quan sát,  khai thác từng đơn vị  kiến  <br /> <br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 4<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> thức, phát huy được khả năng khai thác nội dung bài học của học sinh. Học sinh có <br /> lực học khá giỏi đòi hỏi tìm hiểu các đối tượng địa lí từ kênh hình sâu hơn.<br /> <br /> Một số  bản đồ  phục vụ  cho giáo viên trong quá trình giảng dạy chưa nhiều,  <br /> bản đồ cũ số liệu không chính xác  <br /> <br />   Học sinh chưa thấy được tầm quan trọng của kênh hình nên chưa quan tâm <br /> đúng mức đến việc học và khai thác kênh hình khi học môn Địa lý. Mức độ, sử <br /> dụng,   khai thác kiến thức của học sinh chưa sâu, chưa hiểu hết đối tượng địa lí <br /> trong từng nội dung bài học. Học địa lí của một số  học sinh còn mang tính thuộc  <br /> lòng, ít suy nghĩ, ghi nhớ máy móc…<br /> <br /> 3. Nội dung và hình thức của giải pháp<br /> <br /> a. Mục tiêu của giải pháp<br /> <br />  Những giải pháp,  biện pháp được nêu trong đề  tài nhằm mục đích giúp học sinh  <br /> hiểu sâu kiến thức hơn và mang lại hiệu quả cao trong môn học.<br /> <br /> b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp<br /> <br /> b.1. Khái quát về kênh hình<br /> <br /> ­ Kênh hình là tài liệu chủ yếu để giáo viên và học sinh tra cứu và giải quyết <br /> những vấn đề bổ sung cho bài giảng ở lớp<br /> <br /> ­ Kênh hình là cuốn sách địa lý phản ánh toàn bộ  hay từng phần của Trái đất <br /> với nội dung được trình bày bằng ngôn ngữ bản đồ.<br /> <br /> ­ Trong dạy học Địa lý, kênh hình có chức năng vừa là phương tiện trực quan, <br /> vừa là nguồn tri thức địa lý quan trọng đối với học sinh. Trong sách giáo khoa Địa lý <br /> 8, kênh hình chiếm một tỷ lệ lớn và chiếm một nội dung quan trọng trong bài học. <br /> Kênh hình ở đây bao gồm các bản đồ, tranh ảnh, các hình vẽ, biểu đồ… Ngoài việc <br /> hỗ trợ kênh chữ, việc khai thác có hiệu quả kênh hình trong sách giáo khoa sẽ dễ <br /> dàng giúp cho học sinh nhận thức được các sự vật, hiện tượng địa lý và các mối <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 5<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> quan hệ của chúng theo thời gian và không gian. Chính vì vậy việc sử dụng, khai <br /> thác kênh hình trong dạy học môn Địa lớp 8 có ý nghĩa rất lớn trong quá trình hình <br /> thành kiến thức và kỹ năng địa lý cho học sinh.<br />           b.2. Thực trạng trước khi sử dụng các giải pháp của đề tài<br /> <br /> Số liệu thống kê ở 3 lớp 8A1;8A2; 8A3 trước khi hướng dẫn học sinh cách khai thác  <br /> kênh hình được thực hiện theo 3 mức  đầu năm học 2015­ 2016 như sau:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chưa biết khai <br /> Lớp Sĩ số Biết khai thác Khai thác tốt<br /> thác<br /> 8A1 42 25 16 2<br /> 8A2 40 30 8 1<br /> 8A3 40 29 10 1<br /> Tổng 122 84 34 4<br /> Tỉ lệ (%) 100 68,8 27,9 3,3<br /> <br /> <br /> <br />        <br /> <br /> <br /> <br /> <br />         Qua số liệu nhận thấy nhìn chung số em học sinh biết khai thác và khai thác tốt  <br /> kênh hình còn rất ít chỉ  chiếm 31,2% còn lại 68,8% là số  học sinh chưa biết khai  <br /> thác. <br /> <br /> b.3.  Một số kinh nghiệm trong quá trình rèn luyện kĩ năng sử dụng kênh <br /> hình <br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 6<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> Kĩ năng khai thác Bản đồ nói chung và khai thác kênh hình nói riêng là kĩ năng <br /> cơ  bản của môn Địa lý. Nếu không nắm vững được kĩ năng này thì rất khó có thể <br /> hiểu và giải thích được các sự  vật và hiện tượng địa lý đồng thời cũng rất khó có  <br /> thể tự mình tìm được các kiến thức địa lý khác.<br /> <br /> Để cuốn sách giáo khoa địa lý trở  thành trợ thủ  đắc lực trong học tập, kiểm tra, thi <br /> học kì, … có hiệu quả  học sinh cần phải nắm chắc các vấn đề sau:<br /> <br />         + Biết rõ câu hỏi như thế nào để tìm kiến thức ẩn trong kênh hình <br /> <br />         + Nắm, hiểu và sử dụng tốt các kí hiệu, ước hiệu được trình bày trong bản đồ, <br /> lược đồ: Giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách nhớ  các kí hiệu chung theo từng  <br /> mục như: Hành chính (thủ  đô, các thành phố…), các kí hiệu về  tự  nhiên như  thang  <br /> màu (độ  cao, độ  sâu, nhiệt độ, lượng mưa, núi, đồng bằng, biển, ranh giới, hồ <br /> đầm….) ở góc lược đồ, bản đồ.<br /> <br /> + Nhận biết, chỉ và đọc được tên các đối tượng Địa lý trên Bản đồ<br /> <br /> + Đọc, hiểu và khai thác tốt các loại biểu đồ  trong sách giáo khoa để bổ sung  <br /> kiến thức về địa lý cho bài học: Biểu đồ nhiệt độ, lượng mưa<br /> <br /> + Biết tìm ra  mối quan hệ giữa các đối tượng để khai thác có hiệu quả nhất.<br /> <br /> + Biết cách trả lời bài thi có hiệu quả nhất (Đọc kĩ đề và tìm ra các câu trả lời, tìm  <br /> ra mối liên quan của các yêu cầu trên đối với các kênh hình, sử dụng các dữ kiện nào  <br /> để trả lời tốt yêu cầu của bài)<br /> <br />        * Đối với giáo viên<br /> <br />             Trong những năm qua, cùng với việc triển khai cải cách giáo dục, phương  <br /> pháp dạy học  Địa lí tuy đó có một số cải tiến, chú ý tới việc phát huy tính tích cực  <br /> của học sinh trong quá trình tiếp thu kiến thức bằng cách tăng cường hệ  thống câu  <br /> hỏi có yêu cầu phát triển tư duy. Nhưng đó chỉ là những câu hỏi do giáo viên nêu ra  <br /> và giáo viên dẫn dắt đến đâu thì giải quyết đến đó. Về  mặt hình thức, các giờ  học <br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 7<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> đó có vẻ sinh động vì học sinh tích cực hoạt động. Song nếu theo quan niệm về học  <br /> tập tích cực thì những giờ học như vậy chưa thể nói rằng học sinh đã học tập một  <br /> cách tích cực, bởi hoạt động của học sinh ở đây mới chỉ là việc trả lời thụ động các  <br /> câu hỏi của giáo viên chứ  bản thân học sinh chưa có nhu cầu nhận thức, chưa chủ <br /> động tìm tòi, suy nghĩ và giải quyết những vấn đề đặt ra trong bài học.<br /> Nguyên nhân của những tồn tại trên đó là chưa có sự  thống nhất về  quan  <br /> điểm: Thế nào là đổi mới phương pháp dạy học Địa lí? Chưa có sự  triển khai đồng <br /> bộ trong các khâu: Bồi dưỡng giáo viên; đổi mới cách viết sách giáo khoa, sách giáo <br /> viên, cơ sở vật chất kỹ thuật, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá; trong đó chế độ <br /> thi cử còn chia ra các môn “chính phụ” là những trở ngại lớn. Nhiều giáo viên chưa  <br /> tâm huyết với nghề  nghiệp, chưa đầu tư  nhiều vào chuyên môn vì quan niệm môn <br /> Địa lí là môn phụ.<br /> Nhìn chung việc sử dụng dụng cụ trực quan đã được đưa vào thực hiện ở hầu  <br /> hết  ở  các trường, đặc biệt từ  khi đổi mới sách giáo khoa đến nay, hầu hết các <br /> trường  đã có phòng thí nghiệm và rất nhiều đồ  dùng dạy học phục vụ  cho các bộ <br /> môn. Sách giáo khoa có số lượng kênh hình phong phú màu sắc phù hợp giáo viên có <br /> điều kiện phát huy tính tích cực, sáng tạo, học sinh có hứng thú học tập. Tuy nhiên <br /> không phải trường nào cũng làm được như vậy và việc sử dụng đã thực sự có chất  <br /> lượng.<br /> <br /> ­ Trong quá trình rèn luyện kĩ năng sử  dụng kênh hình cho học sinh nên đi từ <br /> thấp  đến cao, từ  đơn giản đến phức tạp nhằm dẫn dắt học sinh từ biết sử  dụng  <br /> đến sử dụng thành thạo và nhanh chóng<br /> <br /> ­ Để  khai thác tốt giáo viên nên yêu cầu học sinh có bước chuẩn bị  trước   ở <br /> nhà những câu hỏi có liên quan đến phân tích hoặc tìm các đối tượng trong kênh hình <br /> bằng cách gợi ý một số  câu hỏi để học sinh tập trả  lời trước rồi lên lớp thảo luận  <br /> trình bày. Và khi kiểm tra bài cũ cũng yêu cầu học sinh dựa vào để trình bày<br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 8<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> ­ Giáo viên nên chú ý đến việc vận dụng kênh hình trong các lần kiểm tra, <br /> đánh giá nhằm kích thích sự  hứng thú học tập địa lý của  học sinh thông qua việc <br /> khai thác kênh hình.<br /> <br /> ­ Việc sử dụng, khai thác tốt các kênh hình sẽ giúp học sinh nắm nội dung bài <br /> học nhanh hơn, hiệu quả hơn, nhớ bài lâu hơn và có hệ thống. Học sinh không thuộc <br /> baì máy móc, có suy nghĩ một cách lôgic tư duy độc lập, các em có kĩ năng phân tích, <br /> tổng hợp các yếu tố địa lý một cách hợp lý.<br /> <br />          * Đôi v<br /> ́ ới hoc sinh<br /> ̣  <br /> <br /> Do quan niệm đây là bộ  môn phụ  nên học sinh chưa đầu tư  thời gian thích <br /> đáng cho việc học tập bộ môn. Phần vì kiến thức Địa lý khá trừu tượng, nhiều mối  <br /> quan hệ tự nhiên ­ xã hôị rất phức tạp, bản chất là một ôn học rất khô khan nên học  <br /> sinh ít thích học.<br />  Hầu hết các em học  mang tính chất đối phó, học Địa lý nhưng chưa hiểu để <br /> làm gì, ứng dụng vào lĩnh vực nào của cuộc sống. Nói như vậy có nghĩa là học sinh  <br /> chưa hiểu được vai trò, vị trí, tầm quan trọng của  bộ môn<br /> <br /> b.4. Kinh nghiệm hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức địa lý tự nhiên  <br /> Việt Nam qua kênh hình trong sách giáo khoa<br /> <br /> ­ Thông thường khi phân tích hoặc đánh giá một đối tượng địa lý học sinh cần <br /> tái hiện vốn tri thức địa lý đã có của bản thân vào việc đọc các kí hiệu để trả lời bài <br /> một cách có hiệu quả học sinh cần làm theo những bước sau:<br /> <br /> ­ Bước 1: Đọc kĩ đề để tìm ra yêu cầu chính của đề bài<br /> <br /> ­ Bước 2: Xác định đúng bản đồ, lược đồ cần sử dụng vào nội dung bài làm<br /> <br /> ­ Bước 3: Sử  dụng dữ kiện nào để  trả  lời tốt yêu cầu của chính của đề  bài  <br /> (hệ thống kí hiệu, màu sắc, số liệu qua các biểu đồ…) <br /> <br /> <br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 9<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> ­ Bước 4: Phân tích nhận xét thông qua kênh hình để  trả  lời các yêu cầu của <br /> đề bài<br /> <br />  Ví dụ cụ thể qua một số bài học<br /> <br /> * Khai thác kiến thức  (áp dụng cho bài 23 “sách giáo khoa địa lý 8)<br /> <br /> ­ Với bài này học sinh sử dụng Atlat trang 2,3 <br /> <br /> Tên bản đồ: Bản đồ hành chính Việt Nam.<br /> <br /> Học sinh kết hợp cả bản đồ và lược đồ sách giáo khoa<br /> <br /> * Vị trí địa lý <br /> <br /> Bước 1: Cho học sinh đọc tên bản đồ.<br /> Bước 2: Xác đinh vị trí của nước ta<br /> <br /> + Xác định hệ tọa độ địa lý: Điểm cực Bắc, Điểm <br /> cực Nam, Điểm cực Tây, Điểm cực Đông (Nằm ở <br /> vĩ độ, kinh độ nào, thuộc huyện nào) <br /> <br /> Bước 3: Cho học sinh tìm hiểu sâu hơn các tỉnh <br /> bằng cách cho học sinh tra bảng diện tích, dân số <br /> các tỉnh.<br /> <br /> * Chú ý: Giáo viên có thể rèn luyện cho học sinh kĩ <br /> năng đọc bản đồ bằng cách đặt câu hỏi<br /> <br />  * Phạm vi lãnh thổ<br /> <br /> + Xác định vị  trí tiếp giáp (phía Bắc, Nam, Tây, <br /> Đông, tiếp giáp với các quốc gia và vùng lãnh thổ <br /> nào). <br /> <br /> + Nhận xét đường biên giới tiếp giáp <br /> <br /> + Phân tích thuận lợi và khó khăn của vị  trí tiếp <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 10<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> giáp<br /> <br /> + Giáp biển: Nhận xét về  vùng biển nước ta gồm  <br /> những   bộ   phận   nào,   đặc   điểm   đường   bờ   biển, <br /> chiều dài, đường bờ biển chạy từ đâu đến đâu? có <br /> bao nhiêu tỉnh giáp biển, vùng biển tiếp giáp với  <br /> các quốc gia nào… ­> qua đó nêu ý nghĩa<br />  * Khai thác yếu tố địa hình (áp dụng cho bài 28 “sách giáo khoa địa lý 8)<br /> <br /> ­ Với bài này học sinh sử dụng bản đồ , lược đồ địa hình Việt Nam <br /> <br /> ­ Học sinh dựa vào màu sắc các thang màu độ cao để nhận xét<br /> <br /> <br /> TIẾT 31­ BÀI 28:  ĐẶC ĐIỂM ĐỊ A HÌNH VIỆT NAM<br /> * Đồi núi là bộphận quan trọng nhất<br /> của cấu trúc địa hình Việt Nam<br /> <br /> ? Quan sát thang màu nhận xét<br /> chunh địa hình nước ta?<br /> <br /> ? Quan sát hình 28.1 nhận xét tỉ lệ<br /> giữa đồi núi thấp và đồi núi cao<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 11<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br />  * Đặc điểm địa hình<br /> ­ Những đặc điểm chính của địa hình<br /> + Tỉ  lệ  diện tích các loại địa hình và sự <br /> phân bố của chúng<br /> + Hướng nghiêng của địa hình <br /> + Hướng  chủ  yếu của  địa hình (Đông, <br /> Tây, Nam, Bắc)<br /> +   Các   bậc   địa   hình   (chia   theo   độ   cao <br /> tuyệt đối)<br /> + Tính chất cơ bản của địa hình<br /> ­   Nêu   đặc   điểm   chung   về   độ   cao,   sự <br /> phân bố, diện tích của vùng <br /> ­ Hướng của các dãy núi, các con sông <br /> ­ Nêu tên của các đỉnh núi cao, các cao <br /> nguyên, sơn nguyên và sự phân bố …<br /> <br /> <br /> <br /> ? Xác định một số nhánh núi, khối núi lớn ngăn cách và phá vỡ tính liên tục của dải <br /> đồng bằng ven biển nước ta.<br /> ? Địa hình nước ta như vậy có những thuận lợi và khó khăn gì đến đời sống và phát <br /> triển kinh tế?<br /> ­ Học sinh có thể lên bảng vừa chỉ bản đồ  kết hợp trả lời câu hỏi tìm kiến thức từ <br /> kênh hình (dưới lớp quan sát lược đồ sách giáo khoa)<br /> ­ Học sinh liên hệ được vào thực tế cuộc sống và hoạt động kinh tế<br /> => Giáo viên nhận xét<br /> * Khai thác yếu tố sông ngòi  (áp dụng cho bài 33 “sách giáo khoa  địa lý 8 ”).<br />  Với bài này học sinh sử dụng bản đồ các hệ thống sông <br /> ­ Lược đồ sách giáo khoa<br /> Học sinh quan sát bản đồ(lược đồ) trả lời câu hỏi<br /> Giáo viên có thể đến từng học sinh hỏi và phân tích qua lược đồ  sách giáo khoa để <br /> biết được các em nắm kiến thức từ phân tích kênh hình như thế nào?<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 12<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> ­ Quan sát lược đồ: Nhận xét mạng lưới <br /> sông ngòi nước ta?<br /> ­ Đặc điểm chính của sông ngòi<br /> + Mật độ dòng chảy<br /> + Tính chất sông ngòi (hình dạng, thác <br /> ghềnh, độ  uốn khúc, hướng dòng chảy, <br /> độ dốc lòng sông)<br /> ­ Chế độ nước <br /> ­ Hàm lượng phù sa<br /> ­ Các sông lớn trên lãnh thổ (nêu cụ thể <br /> tên của  từng con sông )<br /> + Nơi bắt nguồn, nơi chảy qua <br /> + Hướng chảy<br /> + Chiều dài <br /> + Các phụ lưu, chi lưu<br /> + Diện tích lưu vực<br /> + Độ dốc lòng sông <br /> + Chế độ nước, Hàm lượng phù sa<br /> ­   Giá   trị   kinh   tế   của   sông   ngòi   (giao <br /> thông, thủy lợi, đánh cá, ...) Các vấn đề <br /> khai thác và cải tạo, bảo vệ sông ngòi<br />                        Một số ví dụ cụ thể qua quá trình kiểm tra:  <br /> <br /> * Kiểm tra miệng<br /> <br /> ­ Dựa vào bản đồ tự nhiên Việt Nam em hãy cho biết tên các dãy núi, các dòng sông  <br /> chảy theo hướng vòng cung? Giữa chúng có mối quan hệ như thế nào?<br /> <br /> ­  Dựa vào bản đồ  hoặc lược đồ  H: 33.1 SGK, em hãy cho biết tên các hệ  thống  <br /> sông, hệ thống sông nào lớn nhất? những sông nào có giá trị thủy điện cao?<br /> <br /> * Kiểm tra 15’<br /> <br /> ­ Dựa vào bản đồ câm (Trống) em hãy điền tên các thành phố trực thuộc trung ương.<br /> <br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 13<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> ­ Dựa vào Atlat địa lí Việt Nam, hãy kể tên các loại gió thổi vào mùa hạ ở nước ta  <br /> và ảnh hưởng gì tới khí hậu nước ta.<br /> <br /> * Kiểm tra 1 tiết<br /> <br /> Ví dụ 1: Xác định vị trí địa lí của khu vực Tây nam Á nằm trong khoảng các vĩ độ, <br /> kinh độ nào? Nêu đặc điểm địa hình của khu vực.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Ví dụ 2:  Dựa vào H2.1 cho biết:<br /> <br />      Tây Nam Á nằm trong những đới , kiểu khí hậu nào? Kiểu nào chiếm diện tích <br /> lớn nhất ? Nêu  đặc điểm khí hậu nhiệt đới khô <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 14<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> <br /> <br /> <br /> <br />       Qua các ví dụ trên thấy được việc khai thác kênh hình trong môn Địa lí rất quan <br /> trọng, tìm ra kiến thức  ẩn trong sơ đồ, lược đồ, bản đồ  ... học sinh sẽ  hiểu và nhớ <br /> kiến thức sâu hơn.<br /> <br /> c. Mối quan hệ giữa các biện pháp, giải pháp.<br /> <br /> Trong đề tài này các biện pháp, giải pháp thường đi song đôi với nhau, có mối quan <br /> hệ chặt chẽ với nhau.<br /> <br /> d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm <br /> vi và hiệu quả ứng dụng: Các tiết dạy có sử dụng  kênh hình . Giáo viên đã giúp <br /> các em nắm các kiến thức cơ bản một cách chính xác, do chính các em tìm ra từ các <br /> phương tiện trực quan và biết tái hiện kiến thức khi cần thiết, biết suy luận, diễn tả <br /> một sự vật hiện tượng địa lí, vận dụng chúng vào thực tiễn, trong đời sống hằng <br /> ngày, đặc biệt là trong quá trình học bài mới,  thi và kiểm tra.<br /> <br /> <br /> Kết quả khảo nghiệm cuối năm học 2015­ 2016 như sau:<br /> <br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 15<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> <br /> Chưa biết khai <br /> Lớp Sĩ số Biết khai thác Khai thác tốt<br /> thác<br /> 8A1 42 1 22 19<br /> 8A2 40 4 28 8<br /> 8A3 40 3 28 9<br /> Tổng 122 8 78 36<br /> Tỉ lệ (%) 100 6,6 63,9 29,5<br /> <br /> <br /> <br /> <br />          Qua số liệu trên thì nhìn chung số  em học sinh biết khai thác và khai thác tốt  <br /> kênh hình ngày càng tăng chiếm 93,4%  so với 31,2% lúc chưa được hướng dẫn tăng <br /> 62,2%.<br /> <br />  Còn số  học sinh chưa biết khai thác  giảm mạnh chỉ  còn lại  khoảng 6,6% so với  <br /> trước đây là 68,8% . Bây giờ các tiết thực hành giáo viên chỉ cần hướng dẫn là học <br /> sinh tự tìm tòi kiến thức rất tốt.<br /> <br /> Sử dụng kênh hình là phương pháp trực quan  gợi mở và hướng dẫn học sinh  <br /> khai thác các nguồn tri thức và phát triển các năng lực tư duy, sáng tạo cho học sinh<br /> <br /> Qua đề tài “Rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình” <br /> bản thân tôi nhận thấy khi hướng dẫn học sinh khai thác một cách cụ thể thì học <br /> sinh không chỉ biết cách sử dụng mà còn biết khai thác tốt kiến thức từ kênh hình, <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 16<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> qua đó tâm lý học sinh cũng cảm thấy thoải mái hơn khi học môn địa lý và không khí <br /> giờ dạy trở nên rất sôi nổi hào hứng, đã đáp ứng được các yêu cầu về kiểm tra đánh <br /> giá hiện nay. <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> III. Phần kết luận, kiến nghị:<br /> <br /> 1. Kết luận:<br /> <br />       Phương pháp dạy học trực quan và sử dụng kênh hình là phương pháp dạy học  <br /> tích cực, cơ bản nhất trong dạy học địa lý .<br /> Nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo, tạo hứng thú học tập địa lý, <br /> nắm được phương pháp học tập môn Địa lý. Học sinh có thể  tự  khai thác, tìm tòi <br /> kiến thức để  bổ  sung cho nguồn tri thức Địa lý của mình thêm phong phú tránh lối  <br /> học thuộc lòng, tạo nên những năng lực cần thiết để  sau này học sinh trở  thành  <br /> người lao động sáng tạo, năng động, hòa nhập với nhịp sống hiện nay .<br /> Việc sử  dụng kênh hình trong dạy học Địa lý 8 là một vấn đề  quan trọng vì  <br /> chương trình Địa lý 8 mang tính cung cấp thông tin, thông qua các hình vẽ, sơ đồ và <br /> một số lược đồ  đơn giản. Giúp học sinh hiểu bài nhanh chóng và nhớ  lâu hơn, đặc <br /> biệt nó gây hứng thú học tập, kích thích trí tò mò, khả  năng sáng tạo của học sinh, <br /> làm cho giờ học thêm sinh động.<br /> Các thiết bị dạy học Địa lý vừa là nguồn cung cấp kiến thức, vừa là phương  <br /> tiện minh họa cho bài học, là nguồn kiến thức khi nó được sử  dụng để  khai thác  <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 17<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> kiến thức Địa lý, là phương tiện minh họa khi nó được sử  dụng để  minh họa nội  <br /> dung đã được thông báo trước đó.<br /> Tính trực quan trong kênh hình tạo cho học sinh có sự tin tưởng vào tính chân  <br /> thực của sự vật được quan sát. Tuy nhiên bất kì sự  tri giác thực sự  nào cũng không  <br /> thể  diễn ra ngoài điều kiện tư  duy tích cực. Nói một cách khác trong dạy học sử <br /> dụng kênh hình thì ở bất cứ hoạt động tri giác nào cũng thống nhất với tư duy trừu  <br /> tượng. Việc giảng dạy bằng kênh hình sẽ dễ dẫn tới khái  quát hóa, quy nạp.<br /> Như  vậy, kênh hình trong dạy học có một chức năng quan trọng: Đó là làm <br /> chỗ dựa cho hoạt động tư duy, phát triển tư duy, phát triển trí tuệ. Kênh hình là một  <br /> nguồn kiến thức quan trọng mà trong dạy học lấy học sinh làm trung tâm, người học <br /> dưới sự tổ chức, chỉ đạo của giáo viên khai thác tìm hiểu, từ đó những tri thức cần <br /> thiết phục vụ cho việc nhận thức các mối quan hệ, các khái niệm, các quy luật Địa <br /> lý. Sử dụng các phương tiện dạy học Địa lý, yêu cầu giáo viên phải rèn luyện cho  <br /> học sinh các kĩ năng khai thác tri thức từ nguồn tri thức khác nhau như bản đồ, bảng <br /> thống kê, các số  liệu, lát cắt, sơ  đồ  hình vẽ, tranh  ảnh trong sách giáo khoa và các  <br /> phương tiện khác. Chính nhờ  vào các kĩ năng đó, học sinh có thể độc lập làm việc  <br /> với các nguồn tri thức khác nhau để nhận thức nội dung học tập. <br /> Như  vậy, trong dạy học Địa lý còn chú ý nhiều hơn đến chức năng, nguồn <br /> kiến thức của các thiết bị dạy học, tranh  ảnh, lược đồ, biểu đồ, bảng số  liệu trong <br /> sgk đồng thời cũng tạo điều kiện để học sinh làm việc với phương tiện này.<br /> Trong   điều  kiện  kênh   hình  còn   chưa   được   cung   cấp   đồng   bộ,   trước   mắt  <br /> người giáo viên phải biết linh hoạt vận dụng mọi biện pháp, mọi khả  năng có thể <br /> để  xây dựng kế  hoạch hoạt động cho mình, tự  thiết kế  những đồ  dùng đơn giản. <br /> Sưu tầm tranh ảnh minh họa, đặc biệt sử dụng quả địa cầu dạy được rất nhiều bài, <br /> cung cấp được rất nhiều thông tin cho học sinh hoặc vẽ những sơ đồ, hình vẽ trong  <br /> sách giáo khoa phóng to để sử dụng và chuyển chúng sang dạng hình vẽ, sơ đồ, lược  <br /> đồ câm để kiểm tra kiến thức.<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 18<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> Nắm được các hệ thống các ký hiệu trên kênh hình<br /> <br /> Hiểu được mối quan hệ giữa các yếu tố địa lý<br /> <br /> Biết kết hợp hài hòa giữa các tranh, ảnh <br /> <br /> Vận dụng một cách sáng tạo kiến thức bản đồ và kiến thức sách giáo khoa. <br /> <br /> Để giúp học sinh khai thác tốt thì vai trò của giáo viên cũng rất quan trọng. Giáo viên <br /> cần phải:<br /> <br /> Có một hệ thống câu hỏi cụ thể liên quan đến bài học<br /> <br /> Thường xuyên vận dụng kênh hình trong các lần kiểm tra đánh giá<br /> <br /> Việc dạy và học địa lý không thể  tách rời bản đồ  nói chung và kênh hình sách giáo  <br /> khoa nói riêng, bởi vì khai thác kênh hình không chỉ hiểu được kiến thức mà còn là  <br /> hình ảnh trực quan giúp giáo viên và học sinh trong giảng dạy và học tập rất có hiệu <br /> quả<br /> <br />  Dạy học môn Địa lí cần phải có kênh hình từ bản đồ, lược đồ to, nếu bài nào không <br /> có bản đồ, hoặc số liệu cũ thì chắc chắn phải sử dụng kênh hình sách giáo khoa.<br /> <br /> Theo tôi đây là một đề  tài rất quan trọng và thiết thực trong quá trình dạy học môn <br /> địa lý ở cấp THCS. Tuy đề tài của tôi mới chỉ đề cập một khía cạnh nhỏ trong vô số <br /> những kĩ năng khai thác và sử dụng bản đồ nhưng tôi tin rằng đây sẽ là tài liệu tham <br /> khảo bổ ích và thiết thực cho đông đảo các em học sinh.<br /> <br /> 2. Kiến nghị:  Qua đề  tài này tôi xin có một số  đề  xuất sau: Đối với nhà <br /> trường  cung cấp thêm một số bản đồ cho giáo viên trong quá trình dạy học vì một  <br /> số bản đồ đã cũ, số liệu không chính xác.<br /> <br />            Trong đề tài này tôi muốn trao đổi với các bạn đồng nghiệp những suy nghĩ  <br /> của tôi về  “Một vài kinh nghiệm   rèn luyện kĩ năng sử  dụng, khai thác kiến  <br /> thức từ kênh hình SGK địa lí 8”<br /> <br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 19<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br />             Tôi rất mong được sự góp ý của các bạn đồng nghiệp để chúng ta cùng xây <br /> dựng nên một hình thức dạy môn địa lí thế nào cho hay nhất, đạt kết quả cao nhất <br /> của bộ môn địa lí. <br /> <br />                                                                                               Người viết <br /> <br /> <br /> <br />                                                                                          Hoàng Thị Hoan<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CÂP TR<br /> ́ ƯƠNG<br /> ̀<br /> <br /> ............................................................................................................................................<br /> <br /> ............................................................................................................................................<br /> <br /> ............................................................................................................................................<br /> <br /> ............................................................................................................................................<br /> <br />                                                                           CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN<br /> <br />                                                                  (Ký tên, đóng dấu)<br /> <br /> <br /> <br />               NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CÂP HUY<br /> ́ ỆN<br /> <br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 20<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> ............................................................................................................................................<br /> <br /> ............................................................................................................................................<br /> <br /> ............................................................................................................................................<br /> <br />                                              CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN<br /> <br />                                                   (Ký tên, đóng dấu)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tài liệu tham khảo<br /> <br /> 1. Sách giáo khoa địa lý 8, Lê Thông, Nhà xuất bản giáo dục và đào tạo Việt Nam,  <br /> 2008.<br /> <br /> 2. Sách giáo viên địa lý 8, Nhà xuất bản giáo dục và đào tạo Việt Nam, 2008. <br /> <br />  3.  Atlat địa lý Việt Nam, PGS –TS  Ngô Đạt Tam và TS Nguyễn Quý Thảo, Nhà <br /> xuất bản giáo dục Việt Nam, 2010.<br /> <br /> 4. Bản đồ học: Ngô Đạt Tam, Nhà xuất bản giáo dục, 1986<br /> <br /> 5.  Địa lý tự nhiên Việt Nam tập 1, 2, Vũ Tự Lập, Nhà xuất bản giáo dục, 1978<br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 21<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> 6.  Địa lý tự nhiên tập các lục địa, Nguyễn Phi Hạnh, Nhà xuất bản giáo dục, 1989<br /> <br /> 7. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn địa lý, Phạm Thị  Sen, Nhà  <br /> xuất bản giáo dục và đào tạo Việt Nam năm 2009.<br /> <br /> 8. Những vấn đề  địa lý tự  nhiên: “Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên Giáo viên <br /> <br /> trung học phổ  thông chu kì III năm 2004­2007”, Ths GVC Trần Văn Thành – <br /> Trường Đại Học Sư Phạm TP. Hồ Chí Minh, 2005.<br /> <br /> 9. Phương pháp sử dụng bản đồ giáo khoa trong dạy học địa lý ở trường trung học  <br /> <br /> phổ  thông, “Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên chu kì III năm 2004 ­2007” TS <br /> Nguyễn Văn Luyên và GV Kiều Tiến Bình ­ Trường Đại Học Sư Phạm TP. Hồ <br /> Chí Minh, 2006.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> Nội dung<br /> STT Trang<br /> I. Phần mở đầu<br /> 1 1<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> 2 1<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> 3 1<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu<br /> 4 2<br /> <br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 22<br /> Trường THCS Buôn Trấp ­ GV: Hoàng Thị Hoan                                                                <br />  Một vài kinh nghiệm  rèn luyện kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức từ kênh hình SGK địa lí 8<br /> ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­<br /> 4. Giới hạn của đề tài<br /> 5 2<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> 6 2<br /> II. Phần nội dung:<br /> 7 2<br /> 1. Cơ sở lí luận<br /> 8 2<br /> 2. Thực trạng<br /> 9 3<br />  3.Nội dung và hình thức của giải pháp<br /> 10 4­14<br /> 11 III. Phần kết luận, kiến nghị