SKKN: Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1

Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> 1. PHẦN MỞ ĐÇu<br /> 1.1. Lý do chọn đề tài: <br /> Trong các môn khoa học và kỹ thuật, toán học giữ một vị trí nổi bật. Nó có  <br /> tác dụng lớn đối với kỹ  thuật, với sản xuất và chiến đấu. Nó là một môn thể <br /> thao của trí tuệ, giúp chúng ta nhiều trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, <br /> phương pháp suy luận, phương pháp học tập, phương pháp giải quyết các vấn <br /> đề, giúp chúng ta rèn luyện trí thông minh sáng tạo. Nó còn giúp chúng ta rèn <br /> luyện nhiều đức tính quý báu khác như: Cần cù và nhẫn nại, tự lực cánh sinh, ý <br /> chí vượt khó, yêu thích chính xác, ham chuộng chân lý. Để  đáp  ứng những yêu <br /> cầu mà xã hội đặt ra, Giáo dục và đào tạo phải có những cải tiến, điều chỉnh, <br /> phải thay đổi về  nội dung chương trình, đổi mới phương pháp giảng dạy cho <br /> phù hợp. Phương pháp giáo dục Tiểu học phải phát huy tính tích cực, tự  giác, <br /> chủ  động sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn  <br /> học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào  <br /> thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học <br /> sinh Tiểu học nói chung và học sinh lớp Một nói riêng.<br /> Đối với môn Toán lớp Một, môn học có vị trí nền tảng, là cái gốc, là điểm  <br /> xuất phát của cả một bộ môn khoa học. Môn Toán mở đường cho các em đi vào  <br /> thế  giới kỳ  diệu của toán học, giúp các em biết vận dụng những kiến thức đã  <br /> học vào cuộc sống hằng ngày một cách thực tế. Qua thực tế  giảng dạy nhiều  <br /> năm tôi nhận thấy học sinh còn nhiều khiếm khuyết trong giải toán. Đặc biệt là <br /> giải toán có lời văn.<br /> Xuất phát từ những lí do trên, với những kinh nghiệm được rút ra trong quá  <br /> trình dạy học lớp Một nhiều năm. Tôi xin mạnh dạn đưa ra ý tưởng nghiên cứu <br /> về  vấn đề    “Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn  ở  lớp 1  ”. Nhằm phát <br /> hiện thực trạng, tìm hiểu nguyên nhân và đề xuất một số biện pháp để nâng cao <br /> hiệu quả  của việc giải toán có lời văn  ở  lớp Một nói riêng và dạy Toán nói <br /> chung.<br /> * Những điểm mới của đề tài:<br /> Qua quá trình nghiên cứu học sinh lớp 1, nên sáng kiến này có những điểm  <br /> mới sau:<br /> ­ Học sinh lớp Một bước đầu mới biết giải toán có lời văn.<br /> <br /> <br /> 1<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> ­ Dạy học theo phương pháp dạy học mới mô hình VNEN (nhóm) được đặt  <br /> tên:<br /> Ví dụ: Nhóm Vàng Anh, nhóm Thỏ Nâu, nhóm Sơn Ca, nhóm Họa My…<br /> ­ Việc đánh giá học sinh theo TT 30 giáo viên dễ dàng áp dụng để đánh giá <br /> học sinh đúng ở bậc Tiểu học.<br /> 1.2. Phạm vi áp dụng sáng kiến.<br /> Sáng kiến này áp dụng để  áp dụng giảng dạy cho tất cả  các trường Tiểu <br /> học ở lớp 1 nói riêng và ở các lớp 2, 3, 4, 5 nói chung của phân môn Toán.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2<br /> Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 3<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> 2. PhÇn néi dung<br /> 2.1. Thực trạng c ủa n ội dung c ần nghiên cứu.<br /> 2.1.1. Th ực tr ạng vi ệc g ải toán có lời văn của học sinh lớp Một nói  <br /> chung.<br /> Trong các mạch kiến th ức toán  ở  chươ ng trình toán Tiểu học thì mạ ch <br /> kiến thức “Gi ải toán có lời văn” là mạch kiến thức khó khăn nhất đố i vớ i  <br /> học sinh, và càng khó khăn hơn đối với học sinh l ớp Một. B ởi vì đối vớ i lớp  <br /> Một: Vốn từ, vốn hi ểu bi ết, kh ả  năng đọ c hiểu, khả  năng tư  duy lôgic củ a  <br /> các em còn rất hạn chế. Một nét nổi bật hiện nay là nói chung học sinh bi ết  <br /> cách tự  học, th ảo lu ận nhóm một một cách tích cực. Nhiều khi v ới m ột bài <br /> toán có lời văn các em có thể  đặt và tính đúng phép tính của bài nhưng không  <br /> thể  trả  lời hoặc lý giải là tại sao các em lại có đượ c phép tính như  vậy. <br /> Thực tế  hiện nay cho th ấy, các em thực sự  lúng túng khi giải bài toán có lờ i <br /> văn. Một số  em ch ưa bi ết tóm tắt bài toán, chưa biết phân tích đề  toán để <br /> tìm ra đườ ng lối  giải, chưa bi ết t ổng hợp  để  trình bày bài giải, diễn  đạ t <br /> vụng về, thiếu lôgic. Ngôn ngữ  toán học còn rất hạn chế, kỹ  năng tính toán, <br /> trình bày thiếu chính xác, thiếu khoa h ọc, ch ưa có biện pháp, phươ ng pháp <br /> học toán và giải toán một cách máy móc nặng về rập khuôn, bắt chướ c. <br /> 2.1.2. Th ực tr ạng c ủa vi ệc gi ải toán có lời văn  ở  lớp Một năm 2013 <br /> – 2014. <br /> Qua giảng d ạy  ở lớp, kh ảo sát tại lớp 1A  ở một Trườ ng Tiểu h ọc (Năm <br /> học 2013­2014)      <br /> Đề bài: (Bài tập 3 SGK Toán 1 trang 155)<br /> Lớp 1A tr ồng đượ c 35 cây,lớp 2A trồng đượ c 50 cây. Hỏi hai lớp trồng  <br /> đượ c tất cả bao nhiêu cây?<br /> Số học sinh <br /> Điểm Lỗi của học sinh trong bài khảo sát Tỉ lệ %<br /> đạt/Tổng số<br /> 9 ­ 10 7/22 31,8%<br /> Trình bày còn bẩn, câu lời giải chưa <br /> 7 ­ 8 7/22 31,8%<br /> chuẩn<br /> Chỉ làm đúng phép tính, và đáp số đúng, <br /> 5 ­ 6 3/22 13,3%<br /> sai tên đơn vị, sai câu lời giải<br /> Dưới 5 5/22 Không biết làm bài. 22,7%<br /> <br /> <br /> 4<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> <br /> <br /> Qua tìm hiểu tôi rút ra một số nguyên nhân sau:<br /> * Về phía học sinh.<br /> a/ Ưu điểm<br /> ­ Phần lớn học sinh biết làm bài toán có lời văn. Kết quả của bài toán đúng.<br /> ­ Học sinh ham học, có hứng thú học tập môn Toán nói chung và “Giải bài  <br /> toán có lời văn”  nói riêng.<br /> ­ Học sinh bước đầu biết vận dụng bài toán có lời văn vào thực tế.<br /> b/Hạn chế<br /> ­ Trình bày bài làm còn chưa sạch đẹp.<br /> ­ Một số học sinh chưa biết cách đặt câu lời giải phù hợp.<br /> ­ Một số ít học sinh không hiểu nội dung bài toán có lời văn dẫn đến không  <br /> làm được bài.<br /> * Về đồ dùng dạy học :<br /> Tư  duy  của  học  sinh  lớp Một  là tư  duy  cụ  thể,  để  học  sinh  học tốt <br /> “Giải toán có lời văn” trong quá trình giảng dạy rất cần đồ dùng thiết bị dạy <br /> học để minh hoạ.<br /> Trong những năm qua, các trường tiểu học đã được cung cấp khá nhiều <br /> trang thiết bị  và  đồ  dùng dạy học cho từng khối lớp nhưng  thống kê theo <br /> danh mục thì số  lượng vẫn chưa  đáp  ứng  được  đầy  đủ  yêu cầu dạy  “Giải <br /> toán có lời văn”.<br /> * Về giáo viên<br /> Vẫn còn một số  giáo viên chuyển đổi phương pháp giảng dạy còn lúng <br /> túng, chưa phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh, phương pháp dạy  <br /> học truyền thống đã ăn sâu vào tư duy vào lề lối dạy học hàng ngày. Một số giáo <br /> viên dạy theo cách thông báo kiến thức sẵn có, dạy theo phương pháp thuyết  <br /> trình có kết hợp với đàm thoại, thực chất vẫn là "thầy truyền thụ, trò tiếp nhận  <br /> ghi nhớ". Một số giáo viên còn ngại đầu tư làm thêm đồ  dùng dạy học để phục <br /> <br /> 5<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> vụ  cho tiết dạy, ngại tóm tắt bằng sơ  đồ  hình vẽ  hoặc đoạn thẳng, sử  dụng  <br /> phương pháp phân tích, tổng hợp trong việc giúp học sinh tìm đường lối giải và <br /> giải toán còn khó hiểu.<br /> * Những sai lầm và khó khăn thường gặp của giáo viên và học sinh khi <br /> dạy và học mạch kiến thức: “Nâng cao giải toán có lời văn” ở lớp Một.<br /> Về mặt nhận thức giáo viên còn coi việc dạy cho học sinh “Giải toán có lời <br /> văn” cho học sinh lớp Một là đơn giản, dễ dàng nên chưa tìm tòi nghiên cứu để <br /> có phương pháp giảng dạy có hiệu quả. <br /> Vốn từ, vốn kiến thức, kinh nghiệm thực tế của học sinh lớp Một còn rất <br /> hạn chế, nên khi giảng dạy cho học sinh lớp Một giáo viên đã diễn đạt như với <br /> các lớp trên, làm học sinh lớp Một khó hiểu, không thể tiếp thu được kiến thức <br /> và không đạt kết quả tốt trong việc giải các bài toán có lời văn.<br /> Khả  năng phối hợp, kết hợp với nhiều phương  pháp  để  dạy mạch kiến <br /> thức: “Giải toán có lời văn” ở lớp Một còn thiếu linh hoạt.<br /> Giáo viên còn lúng túng khi tạo các tình huống sư phạm để nêu vấn đề.<br /> Chưa khuyến khích động viên và giúp đỡ một cách hợp lý các nhóm cũng <br /> như các đối tượng học sinh trong quá trình học.<br /> Khả năng kiên trì của học sinh lớp Một trong quá trình học nói chung cũng  <br /> như  học “Giải toán có lời văn” nói riêng còn chưa cao.  Vì vậy từ  lí do trên tôi  <br /> quyết định tìm những biện pháp, giải pháp tối ưu nhất để giải tốt bài toán có lời  <br /> văn ở lóp Một, tôi xin mạnh dạn đưa ra một số giải pháp sau: <br /> 2.2. Các giải pháp:<br /> 2.2.1. Nắm bắt nội dung chương trình.<br /> Để  dạy tốt môn Toán lớp Một nói chung, "Gi ải bài toán có lời văn" nói  <br /> riêng,   điều   đầu   tiên   mỗi   giáo   viên   phải   nắm   thật   ch ắc   n ội   dung   ch ương  <br /> trình, sách giáo khoa.Trong ch ương trình toán lớp Một, giai  đoạn đầu học  <br /> sinh còn đang học chữ  nên chưa thể  dạy ngay "Bài toán có lời văn". Mặc dù <br /> đến tận tuần 23, h ọc sinh m ới đượ c chính thức học cách giải "Bài toán có  <br /> <br /> <br /> 6<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> lời văn" song chúng ta đã có ý ngầm chuẩn bị từ xa cho vi ệc làm này ngay từ <br /> bài "Phép cộng trong ph ạm vi 3 (Luy ện t ập) "  ở tu ần 7.<br /> Bắt đầu từ  tuần 7 cho đến các tuần 35 trong h ầu h ết các tiết dạy về <br /> phép cộng, tr ừ  trong ph ạm vi (không quá) 10 đều có các bài tập thuộc dạng <br /> "Nhìn tranh nêu phép tính" ở đây học sinh đượ c làm quen với vi ệc: <br /> ­ Xem tranh v ẽ.<br /> ­ Nêu bài toán bằng lời.<br /> ­ Nêu câu trả lời.<br /> ­ Điền phép tính thích hợp (với tình huống trong tranh).<br /> Ví dụ: Sau khi xem tranh v ẽ   ở  trang 46 (SGK), h ọc sinh t ập nêu bằng  <br /> lời: "Có 1 quả bóng trắng và 2 quả bóng xanh. Hỏi có tất cả mấy quả bóng?"  <br /> rồi tập nêu miệng câu trả  lời: "có tất cả  3 quả  bóng", sau đó viết vào dãy  <br /> năm ô trống để có phép tính: <br /> 1 + 2 = 3<br /> <br />  2.2.2. D ạy "Gi ải bài toán có lời văn" ở lớp Một.<br /> Quy trình "Giải bài toán có lời văn" thông thườ ng qua 4 b ướ c: <br /> ­ Đọc và tìm hiểu đề bài.<br /> ­ Tìm đườ ng lối giải bài toán.<br /> ­ Trình bày bài giải<br /> ­ Kiểm tra lại bài giải.<br /> a) Đọc và tìm hiểu đề toán<br /> Muốn học sinh hi ểu và có thể  giải đượ c bài toán thì điều quan trọng  <br /> đầu tiên là phải giúp các em đọc và hiểu đượ c nội dung bài toán. Giáo  viên <br /> cần tổ  chức cho các em đọc kỹ  đề  toán, hiểu rõ mộ t số  từ  khoá quan trọng  <br /> như  "thêm, và, tất cả, ... " ho ặc "bớt, bay đi, ăn mất, còn lại ..." (có thể  kết  <br /> hợp quan sát tranh vẽ  để  hỗ  trợ). Để  họ c sinh dễ  hiểu đề  bài, giáo viên cầ n <br /> gạch chân các từ ngữ chính trong đề  bài. Một số giáo viên còn gạch chân quá <br /> <br /> <br /> <br /> 7<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> nhiều các từ  ngữ, hoặc gạch chân các từ  chưa sát với nội dung cần tóm tắ t. <br /> Khi gạch chân nên dùng phấn màu khác cho dễ nhìn.<br /> Trong giai đoạn đầu, giáo viên nên giúp học sinh tóm tắt đề  toán bằng  <br /> cách đàm thoại "Bài toán cho gì? Hỏi gì?" và dựa vào câu trả lời của học sinh <br /> để viết tóm tắt, sau đó cho học sinh dựa vào tóm tắt để  nêu lại đề  toán. Đây  <br /> là cách rất tốt để giúp học sinh ngầm phân tích đề  toán.<br /> Nếu học sinh g ặp khó khăn trong khi đọc đề  toán thì giáo viên nên cho <br /> các em nhìn tranh và trả lời câu hỏi. <br /> Ví dụ : Bài 3 trang 118, giáo viên có thể hỏi:<br /> ­ Em thấy d ưới ao có mấy con vịt? (D ướ i ao có 5 con vịt)<br /> ­ Trên bờ có mấy con v ịt? (Trên bờ có 4 con vịt)<br /> ­ Đàn vịt có tất cả mấy con? (Có tất cả 9 con)<br /> Trong tr ườ ng h ợp không có tranh  ở  sách giáo khoa thì giáo viên có thể <br /> gắn mẫu vật (gà, vịt, ...) lên bảng từ  để  thay cho tranh; ho ặc dùng tóm tắt <br /> bằng lời hoặc sơ đồ đoạn thẳng để hỗ  trợ học sinh đọ c đề  toán.<br /> Thông thườ ng có 3 cách tóm tắt đề toán:<br /> ­ Tóm tắt bằng lời:<br /> Ví dụ 1:   Lan  :  3 quyển<br />                  Vy   : 2 quyển<br />                  C ả hai b ạn có: ... quy ển?                    <br /> ­ Tóm tắt bằng sơ đồ đoạn thẳng:<br /> Ví dụ 2: Bài 2 trang 123<br /> <br /> <br />             A    5 cm            B     3 cm   C<br />                                        ? cm<br /> ­ Tóm tắt bằng sơ đồ mẫu vật:<br /> Ví dụ 3: <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 8<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> <br /> <br /> <br /> <br />   Có  :             <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Thêm   :             <br />                                    <br /> Có tất cả :.....con th ỏ?<br /> Với các cách tóm tắt trên sẽ làm cho học sinh d ễ hi ểu và dễ sử dụng.<br /> Với cách viết thẳng theo c ột nh ư:     14 quyển                   và     26 qu ả<br />                                                         12 quy ển                            33 qu ả<br />                                                          ... quy ển?                           ... qu ả?<br /> Kiểu tóm tắt như  thế  này khá gần gũi với cách đặ t tính dọc nên có tác  <br /> dụng gợi ý cho học sinh lựa ch ọn phép tính giải.<br /> Giai đoạn đầu nói chung bài toán nào cũng nên tóm tắt rồi cho học sinh  <br /> dựa vào tóm tắt nêu đề  toán. Cần lưu ý dạy giải toán là mộ t quá trình không <br /> nên vội vàng yêu cầu các em phải đọc thông thạo đề  toán, viết đượ c các câu <br /> lời giải, phép tính và đáp số  để  có một bài chuẩn mực ngay t ừ  tu ần 23, 24.  <br /> Chúng ta cần bình tĩnh rèn cho học sinh t ừng b ước, mi ễn sao đến cuối năm  <br /> (tuần 33, 34, 35) tr ẻ đọc và giải đượ c bài toán là đạt yêu cầu. <br /> b) Tìm đườ ng lối giải bài toán.<br /> Sau khi giúp học sinh tìm hiểu đề  toán để  xác định rõ cái đã cho và cái  <br /> phải tìm.<br /> Chẳng hạn:   Nhà An có 5 con gà,mẹ  mua thêm 4 con gà.Hỏi nhà An có <br /> tất cả mấy con gà?<br /> ­ Bài toán cho gì? (Nhà An có 5 con gà)<br /> ­ Còn cho gì nữa? (Mẹ mua thêm 4 con gà)<br /> ­ Bài toán hỏi gì? (Nhà An có tất cả mấy con gà?)<br /> <br /> <br /> 9<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> Giáo viên nêu tiếp: "Muốn bi ết nhà An có tất cả mấy con gà em làm tính <br /> gì? (tính cộng) Mấy c ộng m ấy? (5 + 4) ; 5 + 4 b ằng m ấy? (5 + 4 = 9); ho ặc:  <br /> "Muốn biết nhà An có tất cả mấy con gà em tính thế nào? (5 + 4  = 9); hoặc:  <br /> "Nhà An có tất cả mấy con gà ?" (9) Em tính thế nào để đượ c 9 ? (5 + 4 = 9).<br /> Tới đây giáo viên gợi ý để  học sinh nêu tiếp "9 này là 9 con gà", nên ta <br /> viết "con gà" vào trong d ấu ngo ặc đơn: 5   +   4   =   9 (con gà).<br /> Sau khi h ọc sinh đã xác định đượ c phép tính, nhiều khi vi ệc h ướ ng d ẫn  <br /> học sinh đặt câu lời giải còn khó hơn việc chọn phép tính và tính ra đáp số. <br /> Với học sinh lớp M ột, l ần đầu tiên đượ c làm quen với cách giải loại toán  <br /> này nên các em rất lúng túng.Có thể dùng một trong các cách sau:<br /> Cách 1:  Dựa vào câu hỏi của bài toán rồi bỏ  bớt từ  đầ u  (Hỏi) và cuối <br /> (mấy con gà ?)để có câu lời giải:"Nhà An có tất cả:" hoặc thêm từ "là" để có <br /> câu lời giải:Nhà An có tất cả là: <br /> Cách 2:  Đưa từ  "con gà"  ở  cuối câu hỏi lên đầu thay thế  cho t ừ  "H ỏi" <br /> và thêm từ  Số (ở  đầu câu),  là ở  cuối câu để  có: "Số  con gà nhà An có tất cả <br /> là:"<br /> Cách 3: Dựa vào dòng cuối cùng của tóm tắt, coi đó là "từ khoá" của câu <br /> lời giải rồi thêm thắt chút ít. <br /> Ví dụ: Từ dòng cuối của tóm tắt: "Có tất cả: ... con gà ?". Học sinh vi ết <br /> câu lời giải: "Nhà An có tất cả:"<br /> Cách 4:  Giáo viên nêu miệng câu hỏi: "Hỏi nhà An có tất cả  mấy con <br /> gà?" để  học sinh tr ả  l ời mi ệng: "Nhà An có tất cả  9 con gà" rồi chèn phép  <br /> tính vào để có cả bướ c giải (gồm câu lời giải và phép tính):<br /> Nhà An có tất cả:<br /> 5   +   4   =   9 (con gà)<br /> Cách 5: Sau khi học sinh tính xong: 5 + 4 = 9 (con gà), giáo viên chỉ  vào <br /> 9 và hỏi: "9 con gà ở đây là số gà của nhà ai?" (là số gà nhà An có tất cả). Từ <br /> <br /> <br /> <br /> 10<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> câu trả  lời của h ọc sinh ta giúp các em chỉnh sửa thành câu lời giải:  "Số  gà <br /> nhà An có tất cả là" v.v...<br /> Ở đây giáo viên cần tạo điều kiện cho các em tự  nêu nhiều câu lời giải  <br /> khác nhau, sau đó bàn bạc để  chọn câu thích hợp nhất. Không nên bắt buộc <br /> học sinh nh ất nh ất ph ải vi ết theo m ột ki ểu.<br /> c) Trình bày bài giải<br /> Có thể  coi vi ệc trình bày bài giải là trình bày một sản phẩm của tư duy. <br /> Thực tế  hiện nay các em học sinh l ớp 1 trình bày bài giải còn rất hạn chế,  <br /> kể  cả  học sinh khá giỏi. Cần rèn cho học sinh nề  nếp và thói quen trình bày  <br /> bài giải một cách chính xác, khoa học, sạch đẹp dù trong giấy nháp, bảng <br /> lớp, bảng con hay v ở, gi ấy ki ểm tra. C ần trình bày bài giải một bài toán có  <br /> lời văn như sau:<br /> Bài giải<br /> Nhà An có tất cả là:<br /> 5   +   4   =   9 ( con gà )<br /> Đáp số : 9 con gà <br /> Nếu lời giải ghi: "S ố  gà nhà An là:" thì phép tính có thể  ghi: “5 + 4 = 9  <br /> (con)”. (Lời gi ải đã có sẵn danh t ừ "gà").<br /> Giáo viên cần hiểu rõ lý do tại sao t ừ  "con gà" lại đượ c đặ t trong dấu <br /> ngoặc đơn? Đúng ra thì 5 + 4 chỉ  bằng 9 thôi (5 + 4 = 9) ch ứ 5 + 4 không thể <br /> bằng   9   con   gà   đượ c.   Do   đó,   nếu   viết:"5   +   4   =   9   con   gà"là   sai.Nói   cách  <br /> khác,nếu vẫn mu ốn đượ c kết quả  là 9 con gà thì ta phải viết như  sau mới  <br /> đúng: "5 con gà + 4 con gà = 9 con gà". Song cách viết phép tính với các đơn <br /> vị  đầy đủ  như  vậy khá phiền phức và dài dòng, gây khó khăn và tốn nhiều <br /> thời gian đối với học sinh lớp 1.Ngoài ra học sinh cũng hay viết thiếu và sai <br /> như sau: <br /> 5 con gà + 4 = 9 con gà <br /> 5 + 4 con gà = 9 con gà <br /> <br /> <br /> 11<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> 5 con gà + 4 con gà = 9<br /> Về  mặt toán học thì ta phải dừng lại  ở 9, nghĩa là chỉ  đượ c viết 5 + 4 =  <br /> 9 thôi.<br /> Song vì các đơn vị  cũng đóng vai trò rất quan tr ọng trong các phép tính <br /> giải nên vẫn phải tìm cách để  đưa chúng vào phép tính. Do đó, ta mới ghi  <br /> thêm đơn vị "con gà" ở trong dấu ngo ặc đơn để chú thích cho số 9 đó. Có thể <br /> hiểu rằng chữ  "con gà” viết trong d ấu ngo ặc đơ n  ở  đây chỉ  có mộ t sự  ràng <br /> buộc về  mặt ngữ  nghĩa với số  9, chứ  không có sự  ràng buộc chặt chẽ  về <br /> toán học với số  9. Như vậy cách viết 5 + 4 = 9 (con gà) là một cách viết phù <br /> hợp. <br /> d) Kiểm tra l ại bài giải<br /> Học sinh Tiểu học, đặc biệt là học sinh lớp Một thườ ng có thói quen  <br /> khi làm bài xong không hay xem, ki ểm tra l ại bài đã làm. Giáo viên cần giúp <br /> học sinh xây dựng thói quen học tập này. Cần kiểm tra về  lời gi ải, v ề  phép <br /> tính, về đáp số hoặc tìm cách giải hoặc câu trả lời khác.  <br /> 2.2.3. Bi ện pháp khắc sâu loại “Bài toán có lời văn"<br /> Ngoài việc dạy cho học sinh hi ểu và giải tốt "Bài toán có lời văn" giáo <br /> viên cần giúp các em hiểu chắc, hi ểu sâu loại toán này.  Ở mỗi bài, mỗi tiết <br /> về "Giải toán có lời văn" giáo viên cần phát huy tư duy, trí tuệ, phát huy tính <br /> tích cực chủ  động của học sinh bằng vi ệc h ướng cho h ọc sinh t ự tóm tắ t đề <br /> toán, tự  đặt đề  toán theo dữ  kiện đã cho, tự   đặt đề  toán theo tóm tắt cho <br /> trướ c, giải toán từ  tóm tắt, nhìn tranh vẽ, sơ  đồ  viết tiếp nội dung đề  toán <br /> vào chỗ chấm (...), đặt câu hỏi cho bài toán. <br /> Ví dụ  1: Nhìn tranh vẽ, vi ết ti ếp vào chỗ  chấm để  có bài toán, rồi giải  <br /> bài toán đó: <br /> Bài toán: Dướ i ao có ... con v ịt, có thêm ... con v ịt nữa ch ạy xu ống.<br /> Hỏi ..........................................................................?<br /> Ví dụ 2: Giải bài toán theo tóm tắt sau:<br /> <br /> <br /> 12<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> Có                   :       7  hình tròn<br /> Tô màu           :        3  hình tròn<br /> Không tô màu : .......... hình tròn?<br /> 2.2.4. Một số  phươ ng pháp thườ ng sử  dụng trong dạy: "Gi ải bài <br /> toán có lời văn" ở lớp Một.<br /> a) Phươ ng pháp trực quan:<br /> Khi   dạy   “Gi ải   bài   toán   có   lời   văn”   cho   học   sinh   lớp   M ột   th ường   s ử <br /> dụng phươ ng pháp trực quan giúp học sinh tìm hiểu đề  bài, tóm tắt đề  toán <br /> thông qua vi ệc sử  d ụng tranh  ảnh, v ật m ẫu, s ơ đồ  … giúp học sinh dễ  hiểu  <br /> đề  bài hơn. Từ  đó tìm ra đườ ng lối giải một cách thuận lợi. Đặ c biệt trong  <br /> sách giáo khoa Toán Một có hai loại tranh v ẽ giúp học sinh “Giải toán có lời <br /> văn” đó là: Một loại gợi ra phép cộng, một loại gợi ra phép trừ. Như  vậy chỉ <br /> cần nhìn vào tranh vẽ  học sinh  đã  định ra  đượ c cách giải bài toán. Trong <br /> những trườ ng hợp này bắt buộc giáo viên phải sử  dụng tranh v ẽ  và phươ ng  <br /> pháp trực quan.<br /> b) Phươ ng pháp hỏi đáp (đàm thoại):<br /> Sử  dụng khi h ướng d ẫn h ọc sinh tìm hiểu, phân tích đề  bài, tìm đườ ng <br /> lối giải, chữa bài làm của học sinh ...<br /> c) Phươ ng pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề .<br /> Với mục đích giúp các em khắc sâu những kiến thức về  “Giải toán có lời <br /> văn” trong quá trình giảng dạy giáo viên nên áp dụng phương pháp dạy học này. <br /> Ở mỗi dạng toán “thêm, bớt” giáo viên có thể  biến tấu để  có những bài <br /> toán có vấn đề. Chẳng hạn bài toán “bớt” trở  thành bài toán tìm số  hạng, bài <br /> toán “thêm” trở thành bài toán tìm số trừ.<br /> Giáo viên có thể  tạo tình huống có vấn đề  bằng cách cho sẵn lời gi ải,  <br /> học sinh t ự  đặt phép tính hoặc cho sẵn phép tính học sinh đặ t câu lời giải. <br /> Cho hình vẽ học sinh đặt lời bài toán và giải.<br /> <br /> <br /> <br /> 13<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> Với những tình huống khó có thể  phối hợp với các phươ ng pháp khác <br /> để  giúp học sinh thu ận l ợi cho vi ệc làm bài như: Phươ ng pháp thảo luận  <br /> nhóm là phươ ng pháp phổ biến nh ất  ở các trườ ng Tiểu học hiện nay.<br /> <br /> <br /> <br />                                    <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 3. phÇn kÕt luËn<br /> 3.1.Ý nghĩa của đề tài.<br /> Qua thời gian nghiên cứu tuy không dài nhưng tôi thấy đã tạo không khí <br /> chan hòa và yêu thích học giải toán có lời văn  ở  lớp Một. Mỗi giáo viên phải  <br /> nắm vững nội dung chương trình, cấu trúc sách giáo khoa về “Nâng cao giải toán  <br /> có lời văn ở lớp 1”. Để xác định được trong mỗi tiết học phải dạy cho học sinh  <br /> cái gì, dạy như thế nào? . <br /> <br /> <br /> ­ Đối với học sinh tiểu học và đặc biệt là học sinh lớp Một, cần coi trọng <br /> sử  dụng trực quan trong giảng dạy nói chung và trong dạy “Nâng cao giải toán  <br /> có lời văn  ở  lớp Một” nói riêng, tuy nhiên cũng không vì thế mà lạm dụng trực  <br /> quan hoặc trực quan một cách hình thức.<br /> ­ Dạy “Giải toán có lời văn” cho học sinh lớp Một không thể  nóng vội mà <br /> phải hết sức bình tĩnh, nhẹ  nhàng, tỷ  mỉ, nhưng cũng rất cương quyết để  hình <br /> <br /> <br /> 14<br />  Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn ở lớp 1<br /> thành cho các em một phương pháp tư  duy học tập. Đó là tư  duy khoa học, tư <br /> duy sáng tạo, tư  duy lô rích. Rèn cho các em đức tính chịu khó cẩn thận trong  <br /> “Giải toán có lời văn”ở lớp Một. <br /> ­ Vận dụng các phương pháp giảng dạy phù hợp, linh hoạt phát huy tính <br /> tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Số em đã biết giải toán tăng lên rõ rệt. <br /> Như  vậy với một thời gian nghiên cứu tôi nhận thấy những biện pháp mà  <br /> tôi đưa ra đã thu được kết quả thật khả quan. Thiết nghĩ nếu giáo viên thực hiện  <br /> những biện pháp này một cách thường xuyên  ở  lớp Một   thì chắc chắn chất  <br /> lượng giải toán có lời văn của các em được nâng lên rõ rệt. <br /> 3.2. Ý kiến và kiến nghị.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 15<br />