SKKN: Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2

Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> I. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> I.1. Lý do chọn đề tài<br /> Môn Toán là một trong những môn học giữ vị trí quan trọng trong chương trình <br /> giáo dục tiểu học. Môn học góp phần to lớn trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục <br /> toàn diện. Với đặc trưng của môn học, môn toán chuẩn bị  cho học sinh những tri  <br /> thức, kĩ năng toán học cơ bản cho việc học tập hoặc bước vào cuộc sống lao động.  <br /> Đây cũng là môn học giúp học sinh rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp <br /> suy luận, phương pháp học tập, phương pháp giải quyết vấn đề; đồng thời rèn <br /> luyện trí thông minh sáng tạo và các đức tính quý báu như: cần cù, nhẫn nại, tự lực,  <br /> ý chí vượt khó, thích chính xác... Trong chương trình TH, môn toán chiếm thời lượng <br /> tương   đối   lớn.   Tuy   nhiên,   môn   toán   không   được   phân   chia   thành   các   phân   môn <br /> chuyên biệt mà là sự  kết hợp của 5 tuyến kiến thức được sắp xếp xen kẽ nhau (số <br /> học, hình học, đại lượng, thống kê mô tả  và giải toán) . Trong đó, giải toán có lời <br /> văn là một trong những mạch kiến thức cơ  bản xuyên suốt chương trình Toán cấp <br /> tiểu học. Đây là mạch kiến thức tổng hợp của các mạch kiến thức toán học. Khi  <br /> giải toán có lời văn các em sẽ  vận dụng các kiến thức đã học để  giải các loại toán  <br /> về  số  học, yếu tố  đại số, yếu tố  hình học và đo đại lượng. Ngược lại, thông qua  <br /> học giải toán, học sinh được củng cố  khắc sâu các kiến thức về  số  học, về  đại <br /> lượng, đo đại lượng, về hình học...<br /> Mặt khác, dạy học giải toán toán còn giúp rèn luyện cho học sinh các kỹ năng <br /> tính toán với các phép tính về số học, quan trọng hơn cả là giúp học sinh hình thành  <br /> phương pháp giải toán, rèn luyện khả năng diễn đạt khi giải toán. Vì vậy, khả năng  <br /> giải toán sẽ phản ánh lại năng lực vận dụng kiến thức toán học của học sinh. Giải  <br /> toán có lời văn là học cách giải quyết vấn đề của môn toán. Đồng thời, giải toán có  <br /> lời văn còn là cầu nối giữa toán học và các môn học khác, giữa toán học và thực tế <br /> cuộc sống. Trong khi đó, giải toán có lời văn là dạng toán khó đối với  học sinh dân  <br /> tộc thiểu số, các em thường gặp khó khăn trong việc hiểu nội dung bài toán, xác <br /> định yêu cầu của bài toán. Vì vậy cần phải đổi mới phương pháp dạy học nhằm phù  <br /> hợp với nội dung dạy học mới đồng thời có thể khắc phục dần những hạn chế của  <br /> học sinh. Đây chính là những điều chúng tôi băn khoăn, trăn trở và đi đến quyết định <br /> nghiên cứu về  Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân  <br /> tộc thiểu số  ở lớp 2 . Đề  tài này không phải là vấn đề  mới. Nó đã xuất hiện trong <br /> một số đề tài nghiên cứu của đồng nghiệp nhưng nội dung bàn về phương pháp dạy <br /> cho học sinh dân tộc thiểu số không nhiều và không cụ thể. Vì lẽ đó, tôi hi vọng đề <br /> tài đưa ra được những biện pháp hữu hiệu nhất để  vận dụng nhằm mang lại kết  <br /> quả cao cho chất lượng dạy học môn toán ở những đơn vị có nhiều học sinh dân tộc  <br /> thiểu số.<br /> I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> <br /> <br /> Người viết: Nguyễn Thanh Thúy 1<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br />  Mục tiêu của đề tài này là đưa ra được các cách tóm tắt đề toán, phương pháp  <br /> giải bài toán có lời văn ở  tiểu học nói chung và lớp 2 nói riêng. Có định hướng giải <br /> phù hợp với trình độ nhận thức, đặc điểm tâm lí của học sinh dân tộc thiểu số, góp <br /> phần cải thiện, nâng cao chất lượng bồi dưỡng và rèn luyện kĩ năng giải toán cho  <br /> học sinh.<br /> <br /> <br /> I.3. Đối tượng nghiên cứu <br /> Học sinh người dân tộc thiểu số   đang học lớp 2  ở  trường Tiểu học Tình <br /> Thương– Huyện Krông Ana – Tỉnh Đăk Lăk<br /> I.4. Phạm vi nghiên cứu: <br /> ­ Phương pháp giải các bài toán có lời văn trong chương trình toán lớp 2<br /> ­ Khả năng đọc hiểu đề toán, tìm hiểu, tóm tắt và giải bài toán có lời văn của học <br /> sinh người dân tộc thiểu số đang học lớp 2 ở trường Tiểu học Tình Thương <br /> I.5. Phương pháp nghiên cứu: <br /> Phương pháp điều tra, phân loại, nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp,  thực  <br /> nghiệm,...<br /> II. PHẦN NỘI  DUNG<br /> II.1.Cơ sở lí luận<br /> Học sinh tiểu học được làm quen với toán có lời văn ngay từ lớp 1 và học liên  <br /> tục đến lớp 5. Dạng toán có lời văn được xem như chiếc cầu nối kiến thức toán học <br /> trong nhà trường và ứng dụng của toán học trong đời sống thực tế, đời sống xã hội. <br /> Chính vì vậy, muốn học sinh giải quyết tốt những bài toán có lời văn thì việc <br /> giúp các em hiểu được bài toán và biết cách tóm tắt đúng các bài toán là một việc  <br /> quan trọng, là chỗ  dựa cho học sinh tìm ra trình tự  giải và phép tính tương ứng của  <br /> bài giải. Qua tóm tắt, giải bài toán có lời văn giúp học sinh rèn tư  duy lô­gic óc suy <br /> luận, khả năng phân tích, tổng hợp và khả năng trình bày khoa học .<br /> II.2. Thực trạng <br /> a. Thuận lợi ­ khó khăn<br /> *Thuận lợi: <br /> ­ Được sự  quan tâm chỉ  đạo thường xuyên của các cấp lãnh đạo và chính <br /> quyền địa phương.<br /> ­ Có sự  phối hợp chặt chẽ  của các đoàn thể  trong nhà trường và sự  hợp tác <br /> của hội cha mẹ học sinh.<br /> ­Giáo viên thường xuyên được tham dự các lớp tập huấn, chuyên đề và nghiên <br /> cứu các tài liệu về đổi mới phương pháp giảng dạy các môn học theo chương trình,  <br /> giảng dạy các môn học theo vùng miền, giảng dạy trẻ có hoàn cảnh khó khăn,... <br /> ­ Giáo viên được phép chủ động trong việc xây dựng kế hoạch dạy học và có sự <br /> theo dõi kiểm tra chỉ đạo thường xuyên của tổ khối chuyên môn, lãnh đạo trường.<br /> <br /> 2 Người viết: Nguyễn Thanh Thúy<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> ­ Tài liệu tham khảo khá phong phú<br /> * Khó khăn:<br /> ­ Trình độ  dân trí ở  địa phương còn thấp, điều kiện kinh tế gia đình học sinh  <br /> còn khó khăn. Nhiều gia đình học sinh chưa quan tâm đến việc học tập của con em.<br /> ­ Học sinh dân tộc thường nhút nhát, thiếu tự tin, khả năng tiếp thu chậm.<br /> ­ Giáo viên và học sinh, phụ huynh bất đồng về ngôn ngữ.<br /> b.Thành công ­ hạn chế<br /> * Thành công:<br /> ­ Học sinh có thói quen giải toán theo đúng quy trình .<br /> ­ Đa số giáo viên biết vận dụng các phương pháp dạy học linh hoạt, sáng tạo,  <br /> khai thác đồ dùng, phương tiện dạy học có hiệu quả.<br /> * Hạn chế:<br /> ­ Vốn từ, vốn hiểu biết, khả  năng đọc hiểu bài toán, ngôn ngữ  toán học của <br /> học sinh hạn chế.<br /> ­   Học sinh chưa biết cách tự  học, diễn đạt còn vụng về, đôi lúc còn rập  <br /> khuôn, máy móc.<br /> c. Mặt mạnh ­ mặt yếu<br /> * Mặt mạnh: <br /> ­ Đội ngũ giáo viên có tinh thần tự giác tìm tòi, sáng tạo, nghiên cứu đổi mới  <br /> phương pháp trong dạy học.<br /> ­ Học sinh bước đầu nắm được quy trình giải toán .<br /> * Mặt yếu:<br /> ­ Khả năng kiên trì của học sinh dân tộc thiểu số trong quá trình học chưa cao.<br /> ­ Một số giáo viên còn lúng túng trong đổi mới phương pháp dạy học.<br /> d. Các nguyên nhân, các yêu tố tác động…<br /> *Nguyên nhân của thành công:<br /> + Giáo viên: <br /> ­ Nhiệt tình, tâm huyết với nghề, có ý thức tìm tòi, sáng tạo trong dạy học, có  <br /> lòng kiên trì, quyết tâm cao.<br /> ­ Thường xuyên rèn luyện bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, bổ  sung kiến <br /> thức phục vụ cho công tác giảng dạy.<br /> ­ Mạnh dạn trong đổi mới phương pháp, sử dụng đồ dùng dạy học, ứng dụng  <br /> công nghệ thông tin.<br /> + Học sinh: Đi học chuyên cần, có ý thức vượt khó trong học tập<br /> *Nguyên nhân của hạn chế, yếu kém<br /> ­ Học sinh không học tập bằng tiếng mẹ đẻ mà bằng ngôn ngữ thứ 2.<br /> ­ Khả năng ghi nhớ, vận dụng kiến thức của các em hạn chế.<br /> ­ Thiếu sự quan tâm, hướng dẫn, nhắc nhở từ phía gia đình.<br /> ­ Một số giáo viên chưa mạnh dạn trong đổi mới phương pháp dạy học.<br /> Người viết: Nguyễn Thanh Thúy 3<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> e. Phân tích, đánh giá các vấn đề thực trạng mà đề tài đã đặt ra<br /> ­ Về  phía học sinh:   Các em học tập bằng ngôn ngữ  thứ  2, đây là lí do  ảnh  <br /> hưởng không nhỏ đến quá trình tiếp cận tri thức trong sách vở cũng như tri thức trong <br /> cuộc sống. Các em đọc, hiểu chậm nên tiếp thu kiến thức mới cũng chậm. Cộng với  <br /> khả  năng ghi nhớ hạn chế  dẫn đến việc vận dụng kiến thức của các em gặp nhiều  <br /> khó khăn. Cụ  thể  là khả  năng đọc hiểu bài toán của các em chưa tốt nên nhiều học  <br /> sinh không biết tóm tắt, không biết phân tích đề, không biết yêu cầu của đề là gì và  <br /> xác định sai dạng toán. Một số  học sinh thiếu tự  tin khi giải toán, có em làm được  <br /> phép tính nhưng chưa hiểu được cách ghi lời giải, ghi sai đơn vị …Mặt khác, học sinh  <br /> dân tộc thường nhút nhát, khả  năng tiếp thu chậm nên cũng gây nhiều khó khăn cho <br /> giáo viên khi áp dụng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá các đối <br /> tượng học sinh. <br /> ­ Về  phía phụ  huynh: Phần lớn các gia đình học sinh chưa nhận thức được  <br /> đầy đủ  về  lợi ích của việc học; đời sống của đa số  gia đình các em còn nghèo, họ <br /> chưa thể đầu tư cho việc học hành của con em một cách tốt nhất. Ngoài ra, thời gian <br /> của các bậc phụ  huynh  ở  rẫy nhiều hơn  ở  nhà nên việc phối hợp với nhà trường <br /> trong việc giáo dục các em cũng rất khó khăn.<br /> ­ Về phía giáo viên: Một số giáo viên chưa mạnh dạn đổi mới, lúng túng trong  <br /> vận dụng các phương pháp dạy học. Còn chủ  quan trong việc nắm bắt nội dung <br /> chương trình và các mạch kiến thức của môn toán, không để  ý đến mối liên quan <br /> giữa các bài trong môn học. Chưa quan tâm đúng mức đến mạch kiến thức giải toán  <br /> có lời văn. Trong dạy học còn quá chú ý đến hình thức và thời gian tiết dạy, chưa  <br /> chú ý đến khả năng tiếp thu của từng đối tượng học sinh, hệ thống câu hỏi gợi mở, <br /> dẫn dắt chưa lôgic, chưa phù hợp đối tượng học sinh, sử dụng đồ dùng dạy học còn <br /> hạn chế, chưa kiên trì trong hướng dẫn, giảng giải.<br /> II. 3. Giải pháp, biện pháp<br /> a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp<br /> Đề  tài chúng tôi đưa ra không ngoài mục tiêu là giúp người giáo viên phải xác  <br /> định rõ mục tiêu của việc hướng dẫn học sinh tóm tắt đề toán, tìm cách giải các bài  <br /> toán có lời văn và cần phải đạt được các tri thức, kĩ năng sau :<br /> ­ Học sinh nhận biết “cái đã cho”, “cái phải tìm” trong mỗi bài toán, mối quan hệ <br /> giữa các đại lượng có trong mỗi bài toán, biết lập luận để đưa ra cách tóm tắt  dễ hiểu <br /> nhất <br /> ­ Học sinh giải được các bài toán hợp với một số quan hệ thường  gặp giữa các  <br /> đại lượng thông dụng.<br /> ­ Học sinh biết trình bày bài giải đúng quy định theo yêu cầu bài toán.<br /> b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp<br /> *. Nắm bắt nội dung ch ương trình<br /> <br /> 4 Người viết: Nguyễn Thanh Thúy<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> Để  dạy tốt môn Toán nói chung, gi ải bài toán có lời văn nói riêng, điều <br /> đầu tiên là mỗi giáo viên phải nắm chắc nội dung ch ương trình, sách giáo khoa  <br /> từ lớp 1 đến lớp 5. Ở tiểu học thường có các dạng toán sau đây :<br /> ­ Những dạng toán thuộc loại toán đơn : thêm, bớt, nhiều hơn, ít hơn, tìm số bị <br /> trừ, tìm số  hạng chưa biết, tìm tích, chia thành nhiều phần bằng nhau, chia thành  <br /> nhóm, gấp một số lên nhiều lần, giảm đi một số  lần, so sánh hai số  hơn, kém nhau  <br /> bao nhiêu đơn vị, tìm một phần mấy của một số, so sánh số lớn gấp mấy lần số bé,  <br /> so sánh số bé bằng một phần mấy số lớn, tìm tỉ  số  phần trăm của hai số, tìm phần <br /> trăm của một số, tìm một số  biết một số  phần trăm của nó, tìm vận tốc, tìm thời <br /> gian, tìm quãng đường,...<br /> ­ Những dạng toán thuộc loại toán hợp : loại giải bằng 2 phép tính chia, nhân <br /> có liên quan đến việc rút về đơn vị, dạng a : b   c ; loại giải bằng 2 phép tính chia <br /> có liên quan đến việc rút về đơn vị, dạng a : (b : c).<br /> ­ Những dạng thuộc loại toán điển hình : tìm trung bình cộng của nhiều số,  <br /> tìm hai số khi biết tổng và hiệu của chúng, tìm hai số khi biết tổng (hoặc hiệu) và tỉ <br /> của chúng, bài toán liên quan đến quan hệ tỉ lệ,...<br />        ­ Tuyến kiến thức về giải toán ở tiểu học:<br />       + Lớp 1 : giới thiệu bài toán có lời văn ; giải các bài toán bằng một phép tính <br /> (một phép cộng hoặc một phép trừ) ; chủ yếu là các bài toán thêm, bớt một số đơn vị.<br /> + Lớp 2: giải các bài toán đơn về  phép cộng và phép trừ  ; các bài toán về <br /> nhiều hơn, ít hơn một số  đơn vị  ; phép nhân và phép chia;  bước đầu làm quen giải <br /> bài toán có nội dung hình học (tính chu vi các hình đã học), các bài toán liên quan đến <br /> các phép tính với các đơn vị đo đã học (km, m, dm, cm, mm, kg, lít).<br /> + Lớp 3: giải các bài toán có đến hai bước tính với các mối quan hệ trực tiếp  <br /> và đơn giản ; giải các bài toán quy về đơn vị và các bài toán có nội dung hình học.<br /> + Lớp 4: giải các bài toán có đến hai hoặc ba bước tính, có sử dụng phân số ;  <br /> giải các bài toán liên quan đến : tìm hai số khi biết tổng và hiệu của chúng, tìm hai  <br /> số khi biết tổng (hoặc hiệu) và tỉ của chúng, tìm số trung bình cộng, các bài toán có  <br /> nội dung hình học đã học) ; giới thiệu bước đầu về việc sử dụng toán học lớp 4 để <br /> giải quyết các vấn đề của thực tế.<br />      + Lớp 5: giải các bài toán có đến ba bước tính là chủ  yếu. Đó là các bài toán  <br /> đơn giản về tỉ số phần trăm : tìm tỉ số phần trăm của hai số, tìm phần trăm của một  <br /> số, tìm một số biết một số phần trăm của nó; các bài toán đơn giản về chuyển động <br /> đều,   chuyển   động   ngược   chiều   và   cùng   chiều   :   tìm   vận   tốc   khi   biết   thời   gian  <br /> chuyển động và độ  dài quãng đường, tìm thời gian chuyển động khi biết vận tốc  <br /> chuyển động và độ  dài quãng đường, tìm độ  dài quãng đường khi biết thời gian  <br /> chuyển động và vận tốc chuyển động ; các bài toán về quy tắc tam suất đơn (thuận, <br /> nghịch) ; các bài toán có nội dung về tìm diện tích, thể tích các hình đã học ; các bài <br /> toán ứng dụng các kiến thức đã học để giải quyết một số vấn đề của đời sống.<br /> ­ Về  hình thức trình bày bài giải, học sinh ph ải trình bày bài giải đầ y đủ <br /> theo quy định thống nh ất t ừ lớp 1 đến lớp 5:<br /> Người viết: Nguyễn Thanh Thúy 5<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br />    + Câu lời giải.<br />    + Phép tính giải.<br />    + Đáp số.<br /> ­ Về  số  lượ ng bài toán trong một tiết h ọc  đượ c rút bớt (so với chươ ng <br /> trình trướ c đây) để  dành thời gian cho h ọc sinh đọc kĩ đề, tìm hiểu để,  tóm tắt  <br /> và trình bày bài giải (Chưa kể  ở m ột số bài, giáo viên có thể  chủ  độ ng giảm bớt  <br /> một số  bài tập khó cho phù hợp với đối tượ ng học sinh dân tộ c thiểu số  theo  <br /> hướ ng dẫn điều chỉnh nội dung d ạy h ọc s ố 5842 c ủa B ộ GD&ĐT).<br /> *. Tìm hiểu để nắm vững quy trình chung khi giải bài toán có lời văn ở lớp 2 <br /> Quá trình giải toán thường theo 4 bước sau:<br /> ­  Tìm hiểu nội dung bài toán<br /> ­  Tìm cách giải bài toán<br /> ­  Thực hiện cách giải toán<br /> ­  Kiểm tra lời giải và đánh giá cách giải bài toán.<br /> Thực tiễn dạy học giải toán đã khẳng định tính đúng đắn của 4 bước giải toán <br /> nói trên. Đối với học sinh tiểu học, đặc biệt là học sinh dân tộc thiểu số, giáo viên  <br /> cần kiên trì hướng dẫn thường xuyên, lặp đi lặp lại qua các tiết học để  hình thành <br /> cho các em thói quen thực hiện giải toán theo 4 bước đó.<br /> <br /> Bước 1: Tìm hiểu nội dung bài toán <br /> Quá trình tìm hiểu nội dung bài toán (đề  toán) thường thông qua việc đọc bài <br /> toán. Học sinh cần đọc kỹ, hiểu rõ đề  toán, phân biệt được cái đã cho và cái phải <br /> tìm.Có thể  nói đây là bước quan trọng góp phần vào sự  thành công trong việc  giải  <br /> toán của học sinh, giáo viên cần hướng dẫn để  học sinh xác định được yêu cầu của  <br /> đề, nắm bắt được mấu chốt trong yêu cầu của bài toán. Hết sức tránh tình trạng học  <br /> sinh vừa đọc xong đề đã vội vã bắt tay vào giải ngay. Phải tập cho học sinh có thói <br /> quen tự  tìm hiểu đề  toán qua việc phân tích những điều đã cho và xác định được <br /> những điều phải tìm. <br /> Trong một bài toán, câu hỏi có một chức năng quan trọng vì việc lựa chọn <br /> phép tính thích hợp được quy định không chỉ bởi các dữ kiện mà còn bởi các câu hỏi. <br /> Với cùng các dữ kiện như nhau có thể đặt các câu hỏi khác nhau do đó việc lựa chọn <br /> phép tính cũng khác nhau, việc thấu hiểu câu hỏi của bài toán là điều kiện căn bản  <br /> để  giải đúng bài toán đó. Với học sinh dân tộc thiểu số, khả  năng hiểu tiếng Việt  <br /> còn hạn chế  nên các em đã gặp khó khăn ngay từ  bước này. Do vậy, giáo viên cần <br /> chú ý với việc kết hợp giảng giải từ và thuật ngữ toán học giúp học sinh hiểu được <br /> nội dung bài toán. Giáo viên cần dựa vào các hoạt động cụ  thể  của các em với vật <br /> thật, mô hình hay dựa vào hình vẽ, các sơ  đồ  toán học.... để  giúp các em hiểu khái <br /> niệm "nhiều hơn ", "ít hơn”, ‘thêm”, “bớt”,... trong tương quan giữa các mối quan hệ <br /> trong bài toán. Giáo viên cần chú ý vận dụng các biện pháp tăng cường tiếng Việt  <br /> cho học sinh trong tất cả các môn học giúp các em được rèn luyện nhiều hơn về khả <br /> năng đọc – hiểu tiếng Việt.<br /> 6 Người viết: Nguyễn Thanh Thúy<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br />  Để kiểm tra việc học sinh hiểu nội dung bài toán như thế  nào, giáo viên nên  <br /> cho học sinh nhắc lại yêu cầu bài toán không phải bằng hình thức đọc thuộc lòng mà  <br /> bằng cách diễn đạt của mình (đây là yêu cầu khó đối với học sinh dân tộc thiểu số <br /> nhưng không vì thế mà giáo viên bỏ qua, cần phải kiên trì luyện tập cho các em). Sau  <br /> khi đọc bài toán, học sinh cần xác định được 3 yếu tố cơ bản của bài toán:<br /> ­ Những dữ kiện của bài toán: Đó là những cái đã cho, những cái đã biết của  <br /> bài toán. Giáo viên nên yêu cầu học sinh tự xác định dữ  kiện bằng bút chì trước rồi  <br /> mới phát biểu bằng lời sau (hướng dẫn học sinh gạch chân các dữ kiện đã cho theo  <br /> quy ước là một gạch)<br /> ­ Những  ẩn số: Là cái chưa biết, là cái bài toán yêu cầu tìm. Tương tự  như <br /> trên, giáo viên nên yêu cầu học sinh tự  xác định  ẩn số  bằng bút chì trước rồi mới <br /> phát biểu bằng lời sau (hướng dẫn học sinh gạch chân cái bài toán yêu cầu tìm theo  <br /> quy  ước là hai gạch để  học sinh phân biệt). Việc làm này được thực hiện thường  <br /> xuyên sẽ rèn luyện cho học sinh tính tích cực, chủ động trong giải toán.<br /> ­ Những điều kiện của bài toán: đó là mối liên hệ giữa các dữ kiện và các ẩn số.<br /> Ví dụ: Có 18 lá cờ chia đều 2 tổ. Hỏi mỗi tổ được mấy lá cờ?( bài 3 trang 111­ <br /> SGK Toán 2)<br /> + Cái đã cho: 18 lá cờ chia đều 2 tổ<br /> + Cái cần tìm: mỗi tổ được mấy lá cờ?<br /> Lưu ý học sinh là trong quá trình giải toán không phải tất cả  đề  bài đều cho  <br /> biết cái đã cho trước và cái cần tìm sau mà đôi khi ngược lại: Đưa cái cần tìm trước <br /> rồi mới biết cái đã cho; cũng có khi cái đã cho và cái cần tìm đan xen với nhau.<br /> Ví dụ1: Tính chu vi hình tam giác có độ dài các cạnh là: 24mm, 16mm và 28mm? <br /> (bài 3 – trang 153­ SGK Toán 2)<br /> + Cái cần tìm: Tính chu vi hình tam giác.<br /> + Cái đã cho:  độ dài các cạnh là: 24mm, 16mm, 28mm<br /> Ví dụ 2: Có 12 học sinh chia đều thành các nhóm, mỗi nhóm có 3 học sinh. Hỏi  <br /> chia được thành mấy nhóm? ?”( bài 3 ­ trang 136 ­ SGK Toán 2)<br /> + Cái đã cho: mỗi nhóm có 3 học sinh<br /> +Cái cần tìm: 12 học sinh chia được mấy nhóm?<br /> Bước 2: Tìm cách giải toán<br />  Hoạt động tìm tòi cách giải bài toán gắn liền với việc phân tích các dữ kiện,  <br /> ẩn số  và điều kiện của bài toán nhằm xác lập mối quan hệ  giữa chúng. Từ  đó lựa <br /> chọn phép tính số học thích hợp. Hoạt động này thường diễn ra như sau:<br /> ­  Minh hoạ bài toán thông qua tóm tắt đề toán:  Việc làm này giúp học sinh bớt <br /> được một số câu, chữ làm cho bài toán gọn lại, nhờ đó mối quan hệ giữa các số đã cho <br /> và số phải tìm hiện ra rõ hơn. Bởi vậy cần tóm tắt thật ngắn gọn, GV chỉ cần hướng <br /> sự tập trung chú ý của HS đến những chi tiết chính của bài toán, còn những chi tiết phụ <br /> của bài toán cần gạt bỏ đi để HS không bị rối. Tóm tắt bài toán chính là sự biểu diễn <br /> Người viết: Nguyễn Thanh Thúy 7<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> cái đã cho, cái cần tìm và mối liên hệ giữa chúng. Có rất nhiều cách để tóm tắt một bài  <br /> toán, có thể tóm tắt đề toán theo các cách sau:<br />    + Tóm tắt bằng lời<br /> + Dùng sơ đồ đoạn thẳng<br /> + Dùng ngôn ngữ và kí hiệu<br /> + Dùng chữ thay số<br /> + Dùng sơ đồ Graph<br /> + Dùng bảng<br /> + Dùng sơ đồ ven<br /> + Dùng hình vẽ<br /> +Dùng hình tượng trưng<br /> Tuy nhiên, với khả năng của học sinh lớp 2, chúng ta chỉ nên hướng dẫn các em <br /> các cách tóm tắt bằng lời, dùng sơ đồ đoạn thẳng hoặc dùng hình tượng trưng.<br /> VÝ dô 1: Trong vườn có 9 cây táo, mẹ trồng thêm 6 cây táo nữa. Hỏi trong  <br /> vườn có tất cả bao nhiêu cây táo?<br />    Tóm tắt:<br />              Có         : 9 cây táo<br />            Thêm       : 6 cây táo<br />           Tất cả có :  …cây táo?<br /> <br /> VÝ dô 2: Lớp 2A có 29 học sinh và số học sinh lớp 2B nhiều hơn số học sinh  <br /> lớp2A là 5 học sinh. Hỏi lớp 2B có bao nhiêu học sinh?<br /> <br /> <br /> Tãm  t¾t: 29 họcsinh<br /> 2A:<br /> 5 học sinh<br /> <br /> 2B:<br /> ? học sinh<br /> <br /> <br /> Ví dụ  3: Bình có 11 quả  bóng bay, Bình cho bạn 4 quả. Hỏi Bình còn lại mấy  <br /> quả bóng bay? <br /> Tóm tắt :            <br /> <br /> Có  :<br />                       <br />                                <br /> Cho bạn   Còn lại : ... quả ?<br /> <br /> <br /> <br /> 8 Người viết: Nguyễn Thanh Thúy<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> Đối với một số  bài toán nâng cao có thể  dùng thêm các dạng tóm tắt khác cho  <br /> học sinh dễ tìm ra cách giải, Ví dụ như ở bài toán sau:<br />  Tìm một số  biết rằng số  đó lần lượt cộng với 1 rồi nhân với 2, được bao  <br /> nhiêu đem chia cho 3 rồi trừ đi 4 thì được 5.<br /> Tóm tắt :<br />           +1 2 :3 4<br /> ? 5<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tùy theo trình độ học sinh thấp hay cao mà lựa chọn cách tóm tắt mang nhiều hay <br /> ít tính trực quan. Học sinh dân tộc thiểu số  thường gặp khó khăn khi tìm hiểu nội  <br /> dung bài toán. Vì vậy, giáo viên cần hướng dẫn tóm tắt bài toán bằng cách đàm thoại <br /> (Bài toán cho biết gì? Hỏi gì?). Học sinh dựa vào các dữ kiện của bài toán (phần đã <br /> gạch chân) để trả lời các câu hỏi của giáo viên và từng bước hoàn thành tóm tắt bài <br /> toán. <br /> ­  Lập kế hoạch giải toán nhằm xác lập trình tự giải quyết, thực hiện các phép  <br /> tính số học: Có hai hình thức thể hiện tương ứng với hai phương pháp phân tích bài toán <br /> để tìm cách giải cho một bài toán, tùy từng bài toán cụ thể mà ta lựa chọn phương pháp <br /> tìm cách giải phù hợp.<br /> + Phép phân tích xuôi: Là phương pháp tìm cách giải đi từ dữ kiện của bài toán <br /> đến câu hỏi của bài toán. Từ những cái đã cho (đã có) suy ra hoặc tính được điều gì <br /> giúp ích cho việc giải toán không? Cứ như thế ta suy luận để tìm ra cách giải toán.<br /> Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh tìm cách giải bài toán: “Lớp 2A có 18 học sinh  <br /> đang tập hát, lớp 2B có 21 học sinh đang tập hát. Hỏi cả  hai lớp có bao nhiêu học  <br /> sinh đang tập hát?” (bài 3 ­trang 11 ­ SGK Toán 2), giáo viên nêu các câu hỏi như <br /> sau:<br /> ­ Bài toán đã cho biết những gì? (Lớp 2A có 18 học sinh, lớp 2B có 21 học  <br /> sinh)<br /> ­ Bài toán hỏi gì? (Cả hai lớp có bao nhiêu học sinh?)<br /> ­ Để  biết cả  hai lớp có bao nhiêu học sinh ta làm phép tính gì? (Làm  <br /> phép tính cộng)<br /> + Phép phân tích ngược: Là phương pháp đi từ câu hỏi của bài toán đến dữ kiện <br /> của bài toán. Tức là phải tập trung vào câu hỏi của bài toán và suy nghĩ xem muốn trả <br /> lời được câu hỏi đó thì phải biết những gì và phải làm phép tính gì? Trong những điều <br /> kiện cần thiết phải biết đó thì cái nào là cái có sẵn, cái nào phải tìm và tìm như  thế <br /> nào? Cứ như thế ta suy nghĩ ngược lên: Từ câu hỏi của bài toán trở về các điều kiện <br /> của bài toán.<br /> <br /> <br /> <br /> Người viết: Nguyễn Thanh Thúy 9<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh tìm cách giải bài toán: “Có 12 học sinh chia đều  <br /> thành các nhóm, mỗi nhóm có 3 học sinh. Hỏi chia được thành mấy nhóm?”( trang <br /> 136 ­ SGK Toán 2), giáo viên nêu các câu hỏi như sau:<br /> ­Bài toán hỏi gì? (Chia được thành mấy nhóm?)<br /> ­ Bài toán hỏi về số nhóm được chia từ mấy học sinh? ( Số nhóm được  <br /> chia từ 12 học sinh)<br /> ­ Muốn biết từ 12 học sinh chia được thành mấy nhóm ta phải biết gì?  <br /> (Biết mỗi nhóm có mấy học sinh?)<br /> ­ Điều đó chúng ta biết chưa? (biết rồi), mỗi nhóm có bao nhiêu học  <br /> sinh? (mỗi nhóm có 3 học sinh)<br /> ­ Để  biết chia được thành mấy nhóm ta làm phép tính gì? (Làm phép tính  <br /> chia)<br /> Bước 3: Thực hiện cách giải bài toán. <br /> Hoạt động này bao gồm việc thực hiện phép tính đã được nêu trong bước tìm <br /> cách giải bài toán nêu trên và trình bày bài giải. Cách trình bày bài giải như sau:<br /> ­ Viết câu lời giải : Sau khi h ọc sinh đã xác định đượ c phép tính, với học <br /> sinh dân tộc thiểu số, nhi ều khi vi ệc h ướng d ẫn h ọc sinh  đặ t câu lờ i giải còn  <br /> khó hơn việc chọn phép tính và tính ra đáp số.  Những tuần đầu khi học đến phần <br /> giải toán có lời văn, nhiều học sinh rất lúng túng khi viết lời giải, vì ở lớp 1 chỉ yêu <br /> cầu học sinh tập viết câu lời giải  ở  dạng đơn giản. Bởi vậy,  ở  những tiết toán có  <br /> bài toán giải có lời văn, giáo viên cần dành nhiều thời gian hơn để hướng dẫn kĩ và <br /> kết hợp trình bày mẫu nhiều bài giúp các em hình thành và ghi nhớ kĩ năng giải toán.<br /> Ví dụ: Sau khi đọc đề toán ở trang 11 SGK Toán 2.<br /> “ Lớp 2A có 18 học sinh đang tập hát, lớp 2B có 21 học sinh đang tập hát. Hỏi  <br /> cả hai lớp có bao nhiêu học sinh đang tập hát?”.<br />  Học sinh tập nêu bằng lời để tóm tắt bài toán:<br /> Lớp 2A có        :       18 học sinh.<br />                                Lớp 2B có       :       21 học sinh.          <br />                                Cả hai lớp có :       … học sinh?<br />             Học sinh nêu miệng câu lời giải:<br /> Cả hai lớp có tất cả số học sinh đang tập hát là:<br />  Học sinh nêu miệng phép tính: 18 + 21 = 39 (học sinh)<br />             Tiếp đó, cho học sinh  tự trình bày bài giải. Ở những bài toán trong các tuần <br /> đầu, giáo viên cần cho học sinh luyện nêu miệng bài toán nhiều lần để  các em ghi  <br /> nhớ cách trình bày một bài giải.<br /> Giáo viên có thể  gợi ý cho học sinh một số  mẹo nhỏ  để  viết được lời giải <br /> chính xác với yêu cầu câu lời giải cần phải ghi ngắn gọn, đủ ý được mệnh đề khẳng <br /> định . Đối với bài toán trong ví dụ trên, có thể dùng các cách hướng dẫn học sinh như <br /> sau:<br /> <br /> <br /> 10 Người viết: Nguyễn Thanh Thúy<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br />      Cách 1  :  Dựa vào câu hỏi của bài toán rồi bỏ  bớt từ  đầ u (Hỏi), thay từ <br /> “bao nhiêu” bằng từ “số” và thêm từ  “là” ở  cuối câu để  có câu lời giải :  "Cả hai  <br /> lớp có số học sinh đang tập hát là:" <br />      Cách 2:<br />         Bỏ  từ  “hỏi” và từ  “bao nhiêu” trong câu hỏi rồi đưa từ  "học <br /> sinh" ở cuối câu hỏi lên đầu và thêm từ   Số (ở đầu câu),  là ở cuối câu để có:  "Số  <br /> học sinh cả hai l ớp đang tập hát là:"<br />    Cách 3:<br />        Dựa vào dòng cuối cùng của tóm tắt, coi đó là "từ  khoá" của câu  <br /> lời giải. <br />      Ví dụ: Từ  dòng cuối của tóm tắt:   "Cả  hai lớp có :…..học sinh ? ".  Học <br /> sinh viết câu lời giải:  " Cả hai lớp có số học sinh là:"<br />      Cách 4:   Giáo viên nêu miệng câu hỏi: " Cả  hai lớp có bao nhiêu học sinh <br /> đang tập hát?" để  học sinh tr ả  lời mi ệng: "C ả  hai l ớp có 39 học sinh đang tập <br /> hát" rồi chèn phép tính vào để có cả bướ c giải (gồm câu lời giải và phép tính):<br />    Cách 5:   Sau khi h ọc sinh tính xong: 18 + 21 = 39 (h ọc sinh), giáo viên chỉ <br /> vào 39 và hỏi: "39 học sinh  ở  đây là số  học sinh của l ớp nào?" (là số  học sinh  <br /> của cả  hai lớp). T ừ  câu trả  lời của học sinh ta giúp các em chỉnh sửa thành câu <br /> lời giải: "Số h ọc sinh c ả hai l ớp là" v.v...<br /> Giáo viên có thể  vận dụng các cách khác nhau để  dẫn dắt học sinh tìm lời <br /> giải, không nên bắt buộc tr ẻ  nh ất nh ất ph ải vi ết theo m ột ki ểu l ời gi ải nào đó.  <br /> Tốt nhất là giáo viên gọi nhiều học sinh nêu các lời giải khác nhau rồi lựa chọn  <br /> và chỉnh sửa (n ếu ch ưa chính xác) thành lời giải phù hợp nhất cho bài giải.  Sau <br /> đó cho học sinh yếu kém nhắc lại. Từ đó khắc sâu và nhấn mạnh cho học sinh hiểu  <br /> muốn tìm được câu lời giải đúng với yêu cầu của bài toán phải dựa vào cái cần tìm (  <br /> đây cũng chính là câu hỏi của bài toán )<br /> Tuy nhiên  đối với  bài toán tính  độ  dài  đoạn thẳng,  đoạn dây,  đường gấp  <br /> khúc... có số đo đại lượng như: km, m, dm, mm, . . . giáo viên cần phân biệt một cách <br /> chính xác các khái niệm như: "đại lượng", "Số  đo của một đại lượng" để  giúp học  <br /> sinh tránh những sai lầm đồng nhất "đoạn thẳng" với "độ  dài đoạn thẳng" hay "số <br /> đo đoạn thẳng"<br /> Ví dụ: Bài 4 trang 25 SGK<br /> Đọan thẳng AB dài 10cm, đoạn thẳng CD dài hơn đoạn thẳng AB 2cm. Hỏi đoạn  <br /> thẳng CD dài bao nhiêu cm?<br /> Học sinh không viết câu lời giải: "Số  xăng­ti­mét đoạn thẳng CD dài là" mà <br /> phải viết là: "Độ dài đoạn thẳng CD là".<br /> ­ Viết phép tính : Phép tính phải viết theo hàng ngang, không được viết theo <br /> cột dọc. Không viết đơn vị  kèm theo trong các phép tính mà chỉ  viết đơn vị  vào sau  <br /> kết quả phép tính và đặt trong dấu ngoặc đơn.<br /> ­ Viết đáp số: Đáp số viết ở cuối bài giải, bài toán có bao nhiêu câu hỏi thì có bấy <br /> nhiêu đáp số, chỉ ghi 1 lần từ “đáp số”. Đáp số phải ngắn gọn và đủ ý trả lời cho câu hỏi <br /> của bài toán. Dạy học sinh dân tộc thiểu số nên giáo viên cần hướng dẫn kĩ cho các em  <br /> Người viết: Nguyễn Thanh Thúy 11<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> cách viết từ “Đáp số” lùi vào mấy ô li so với từ “Bài giải” (đã được viết chính giữa <br /> trang vở) <br />          Ví dụ:  Con lợn thứ nhất nặng118kg. Con lợn thứ hai nặng kém con lợn thứ nhất 7kg.  <br /> Hỏi:<br />         a)  Con lợn thứ hai nặng bao nhiêu kilôgam?<br /> b) Cả hai con lợn nặng bao nhiêu kilôgam?<br />                 (Bài 239 – trang 39 ­ Toán nâng cao lớp 2)<br /> Bài giải:  <br /> a) Con lợn thứ hai nặng là:<br /> 118 – 7 = 111(kg)<br /> b) Cả hai con lợn nặng là:<br /> 118 + 111 = 229 (kg)<br />                                         Đáp số:  a) 111 kg<br />                                                         b) 229 kg<br /> Bước 4: Kiểm tra cách giải bài toán.<br />   Việc kiểm tra nhằm phân tích xem cách giải phép tính và kết quả là đúng hay <br /> sai, có các hình thức thực hiện sau:<br /> + Thiết lập tương  ứng các phép tính giữa các số  đã tìm được trong quá trình <br /> giải với các số đã cho.<br /> + Tạo ra bài toán ngược với bài toán đã cho rồi giải nó.<br /> + Giải bài toán bằng cách khác rồi so sánh đáp số.<br /> + Xét tính hợp lý của đáp số.<br /> Việc kiểm tra cách giải và đáp số của bài toán là yêu cầu không thể thiếu khi giải <br /> toán<br /> Thực tế quan sát học sinh tiểu học khi giải toán chúng tôi nhận thấy rằng: Các <br /> em thường coi bài toán đã được giải xong khi có đáp số. Nhưng khi giáo viên hỏi: <br /> "Em có chắc chắn đó là kết quả đúng không?" thì đa số các em đã lúng túng và chưa  <br /> trả lời được ngay.<br /> Kiểm tra cách giải và đáp số của bài toán là các việc như kiểm tra về:<br /> + Cách sử dụng dụng dữ kiện<br /> + Lựa chọn và thực hiện phép tính <br /> + Cách trình bày bài giải (diễn đạt câu văn , thứ tự thực hiện)<br />   + Kiểm tra lại phương pháp và thủ thuật đã sử dụng khi giải toán.<br /> Đây là bước không thể thiếu trong quá trình giải toán  ở  tiểu học, điều đó giúp  <br /> các em đảm bảo được tính chính xác cao khi giải toán và đặc biệt giúp phát triển ở <br /> các em năng lực sáng tạo, tính tích cực, chủ động và độc lập gải toán. Đối với học  <br /> sinh giỏi việc tìm ra nhiều cách giải toán khác nhau cho cùng một bài toán đó là biện <br /> pháp tốt nhất để tìm ra cách giải và đáp số của bài toán đó. Hơn thế nữa, nó tạo điều  <br /> kiện cho sự  phát  triển tư  duy linh hoạt, năng động sáng tạo của học sinh. Ngược  <br /> <br /> 12 Người viết: Nguyễn Thanh Thúy<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> lại, việc giúp học sinh biết cách đánh giá cách giải là một động lực thúc đẩy sự  cố <br /> gắng tìm ra cách giải khác nhau để giải bài toán. Đối với học sinh dân tộc thiểu số <br /> thì giáo viên nên lựa chọn những cách kiểm tra đơn giản nhất để không làm suy nghĩ <br /> của các em bị rối <br /> *Nắm vững phương pháp dạy học toán theo hướng đổi mới <br /> Một trong những phương pháp dạy học toán ở tiểu học hiện nay đó là việc sử <br /> dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm phát huy tối đa khả  năng làm việc  <br /> một cách chủ động, tích cực dưới sự tổ chức, điều khiển của giáo viên.<br /> Phương pháp dạy học tích cực là hệ  thống các phương pháp tác động liên tục  <br /> của giáo viên nhằm kích thích tư duy của học sinh, tổ chức hoạt động nhận thức của <br /> học sinh theo quy trình. Phương pháp này tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh đều <br /> tham gia tích cực vào qua trình dạy học, học sinh được tiếp cận kiến thức bằng hoạt <br /> động làm bài tập, học sinh được làm việc cá nhân hoặc theo nhóm, trao đổi hợp tác <br /> với bạn, với thầy.<br /> Trong phương pháp dạy học tích cực:<br /> ­ Giáo viên giữ  vai trò chủ  đạo, tổ  chức các tình huống học tập, hướng dẫn  <br /> học sinh giải quyết vấn đề, khẳng định kiến thức mới trong vốn tri thức của học  <br /> sinh. Giáo viên nói ít, giảng ít nhưng lại thường xuyên làm việc với từng học sinh <br /> hoặc từng nhóm học sinh, đặc biệt là đối tượng học sinh yếu. Như  vậy, giáo viên <br /> phải biết cách tổ  chức các hoạt động của học sinh, đồng thời phải có một tri thức  <br /> vượt ngoài lĩnh vực bộ  môn mình dạy để  có thể  làm chủ  nội dung và nghệ  thuật <br /> dạy. Cách dạy như thế sẽ giúp học sinh phát triển năng lực, sở trường cá nhân .<br /> ­ Học sinh là chủ  thể  nhận thức, phải chủ  động, độc lập suy nghĩ, làm việc <br /> tích cực và biết tự  học, tự  chiếm lĩnh tri thức từ  nhiều nguồn khác nhau, dưới sự <br /> theo dõi hướng dẫn của giáo viên. Cách học này tạo cho học sinh thói quen tự giác,  <br /> chủ động không dập khuôn, biết tự đánh giá và đánh giá kết quả học tập của mình, <br /> của bạn, đặc biệt là tạo niềm vui, niềm tin trong học tập.<br /> Như vậy học sinh trở thành trung tâm của quá trình dạy học, nghĩa là học sinh <br /> phải hoạt động để  đạt được các yêu cầu của bài học. Giáo viên trở  thành người <br /> cộng tác thực sự  trong cùng một công việc, cùng một nhiệm vụ  theo những cách  <br /> thức hình thức khác nhau.<br /> Ngoài việc quan tâm tới vai trò của giáo viên và học sinh, phương pháp dạy học  <br /> tích cực còn quan tâm đến cả yếu tố môi trường (bao gồm cơ sở vật chất, tâm tư, tình <br /> cảm, tính cách...). Bởi môi trường ảnh hưởng đến phương pháp học của học sinh và <br /> phương pháp sư phạm của giáo viên và giữa chúng có sự tác động tương hỗ.<br /> c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp<br /> ­Phải được sự đồng tình ủng hộ của các cấp lãnh đạo và chính quyền địa phương.<br /> ­ Giáo viên phải thật nhiệt tình, tâm huyết với nghề, yêu thương, tôn trọng <br /> học sinh, hiểu biết về phong tục tập quán của địa phương, có ý thức tự tìm tòi, học  <br /> hỏi bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và có lòng kiên trì, nhẫn nại, quyết tâm cao.<br /> <br /> Người viết: Nguyễn Thanh Thúy 13<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> ­ Làm tốt công tác phối hợp giữa nhà trường – gia đình – xã hội<br /> ­ Cơ sở vật chất đảm bảo<br /> d. Mối quan hệ giữa các biện pháp<br /> Các biện pháp được nêu ra trong đề tài có mối liên hệ với nhau, đan xen, phối  <br /> hợp, hỗ trợ cho nhau. Bởi vậy, trong quá trình thực hiện, để sử dụng biện pháp như <br /> thế nào cho hiệu quả  còn tùy thuộc vào từng đối tượng học sinh, tùy vào từng thời <br /> điểm, hoàn cảnh cụ thể, nên mỗi giáo viên chúng ta cần phải linh động, khéo léo lựa  <br /> chọn kết hợp các biện pháp sao cho có hiệu quả. <br /> e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu<br /> Tôi đã nghiên cứu, thực hiện đề tài trong vai trò là giáo viên chủ nhiệm lớp 2.  <br /> Trong quá trình thực hiện, tôi nhận thấy các biện pháp rất thực tế  và có hiệu quả. <br /> Thông qua quá trình phát triển từng bước và thường xuyên, liên tục một số  biện  <br /> pháp nêu trên và kết quả thu được là :  <br /> ­ Học sinh càng ngày càng yêu thích môn toán, có hứng thú học toán hơn, cảm <br /> thấy môn học bớt khó khăn và không dễ chán như trước đây nữa.     <br /> ­ Bước đầu học sinh có kĩ năng tóm tắt bài toán không còn nhầm lẫn  giữa các <br /> dạng toán, lựa chọn phép tính đúng, nắm được yêu cầu bài toán để tìm lời giải thích  <br /> hợp với các phép tính.<br /> ­ Các em tiếp thu bài một cách chủ động, ghi nhớ được bài.<br /> Kết quả khảo nghiệm ở các lớp 2 trong học kì I như sau:<br /> <br /> Kết quả giải toán có lời văn<br /> Điểm   môn <br /> TS Biết   tóm  Đặt  câu  Lựa  Ghi  Toán   cuối  Ghi chú<br /> HS tắt     bài  lời   giải  chọn  đúng  kì  I  (từ  TB <br /> phù hợp phù hợp đúng  đáp số trở lên)<br /> phép tính<br /> 20 65% 85% 70% 50% 90 %<br /> <br /> II. 4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề  nghiên  <br /> cứu<br /> Đề tài đã trình bày được các cách hướng dẫn học sinh giải bài toán có lời văn <br /> theo từng bước cụ thể. Có thể nói nhiệm vụ mà đề tài đặt ra đã hoàn thành. Qua quá  <br /> trình nghiên cứu, chúng tôi đã tích luỹ được nhiều kiến thức và kĩ năng quý báu phục vụ <br /> cho công tác giảng dạy và chỉ đạo tổ chuyên môn.<br /> Đề tài đã góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn toán ở lớp 2, đồng thời <br /> khuyến khích giáo viên tiếp tục nghiên cứu tìm hiểu thêm những kiến thức liên quan  <br /> đến các dạng bài toán có lời văn, từ  đó sáng tạo thêm những biện pháp hữu ích để <br /> vận dụng cho việc giúp học sinh lớp 2 học tốt môn toán. <br /> III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ<br /> 14 Người viết: Nguyễn Thanh Thúy<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> III.1. Kết luận :<br /> Qua các tiết giảng dạy, dự  giờ, nghiên cứu tài liệu chỉ  đạo chuyên môn, tôi  <br /> nhận thấy rằng giải toán có lời văn là một nội dung dạy học quan trọng trong chương <br /> trình tiểu học . Nội dung này là sự  tích hợp các kiến thức số học, đại lượng và hình  <br /> học. Trong các bài toán đơn có liên quan chặt chẽ  với các kiến thức về  số  học, đại  <br /> lượng. Một điều chúng ta nhận thấy rất rõ nữa là nội dung các bài toán gắn liền với  <br /> thực tế; học sinh giải toán có lời văn chính là giải quyết các vấn đề  trong thực tiễn <br /> cuộc sống. Bởi vậy, rèn cho học sinh nắm vững quy trình giải toán có lời văn là việc <br /> làm cần thiết, đòi hỏi nhiều công sức. Do đó, người giáo viên không được nóng vội,  <br /> phải kiên trì lặp lại các biện pháp để tạo được thói quen cho các em. Theo chúng tôi, <br /> giáo viên cần chủ động xây dựng biện pháp giảng dạy mạch kiến thức này. Bắt đầu  <br /> từ việc tập cho học sinh trả lời những câu hỏi về số học thành câu ; tiếp đến là kiên <br /> trì vận dụng các biện pháp để giúp tất cả học sinh có thể tự đọc, hiểu và giải được <br /> bài toán có lời văn .<br /> Để vận dụng tốt các biện pháp trên, giáo viên cần nắm vững hệ thống các bài <br /> toán có lời văn trong chương trình. Trong các giờ  học cần quan tâm đến tất cả  các  <br /> đối tượng học sinh, nhất là học sinh yếu kém. Phân công nhiệm vụ phù hợp với trình <br /> độ  nhận thức của từng đối tượng học sinh, chưa vội cho học sinh tiếp cận với các <br /> bài toán nâng cao khi các em chưa giải thông thạo các bài toán trong sách giáo khoa. <br /> Giáo viên cần vận dụng các phương pháp dạy học tích cực vào quá trình dạy học <br /> bằng việc tổ  chức, hướng dẫn cho các em tự  hoạt động, thao tác với các phương  <br /> tiện trực quan để  chiếm lĩnh kiến thức dưới các hình thức học tập khác nhau. Quan <br /> trọng hơn cả  trong dạy học giải toán có lời văn là hình thành cho học sinh phương <br /> pháp giải toán, rèn luyện khả năng diễn đạt khi giải toán.<br /> III.2. Kiến nghị : <br /> ­ Giáo viên phải luôn luôn tìm tòi học hỏi trau dồi kinh nghiệm để  nâng cao  <br /> nghiệp vụ  chuyên môn. Giáo viên phải mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy bằng <br /> nhiều hình thức. <br /> ­ Sau mỗi bài dạy giáo viên cần tự  đánh giá hiệu quả  của biện pháp đã vận  <br /> dụng và có những điều chỉnh (nếu chưa phù hợp) kịp thời ở bài sau.<br /> ­ Mỗi giáo viên nên mạnh dạn đưa nội dung trao đổi về  biện pháp giảng <br /> dạy các môn học vào các buổi sinh hoạt chuyên môn.<br /> ­ Nhà trườ ng bổ sung đầy đủ hơn các đồ dùng dạy học, tài liệu hướ ng dẫn  <br /> để  tạo điều kiện cho giáo viên nghiên cứu, vận dụng phươ ng pháp dạy học phù <br /> hợp với từng bài, từng đối tượ ng học sinh.<br /> ­ Ngành giáo dục cần tổ  chức cho giáo viên tham dự  các lớp tập huấn, <br /> chuyên   đề   về   phươ ng   pháp   giảng   dạy   đối   tượ ng   học   sinh   dân   tộ c   thiểu   số <br /> thườ ng xuyên hơn.<br /> <br /> <br /> <br /> Người viết: Nguyễn Thanh Thúy 15<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> ­ Các tổ chức xã hội cần quan tâm nhiều hơn nữa đến giáo dục ở những vùng  <br /> khó khăn, có biện pháp động viên người dân ở vùng khó khăn quan tâm tạo điều kiện  <br /> cho con em học tập.<br /> <br /> <br />      Ngày 05/01/2015<br />   Người viết<br /> <br /> <br /> <br /> <br />     Nguyễn Thanh Thuý<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN<br /> ……………………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………………<br /> <br /> 16 Người viết: Nguyễn Thanh Thúy<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> ……………………………………………………………………………………………<br /> ……………………………................................................................................................<br /> <br /> <br /> CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Người viết: Nguyễn Thanh Thúy 17<br /> Phương pháp dạy dạng bài “Giải toán có lời văn” cho học sinh dân tộc thiểu số ở lớp 2<br /> <br /> <br /> <br /> <br />                             TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> [1]. Trần Diên Hiển (2004), Thực hành giải toán tiểu học (T1), NXBGD.<br />  [2]. Đỗ Trung Hiệu (2005), Những đề toán hay của toán tuổi thơ, NXBGD.<br /> [3]. Đỗ Đình Hoan