SKKN: Rèn kĩ năng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 6

                     <br />       PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KRÔNG ANA<br />                                         TRƯỜNG THCS LÊ ĐÌNH CHINH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÊN SÁNG KIẾN:<br /> <br /> RÈN KĨ NĂNG VIẾT VĂN MIÊU TẢ<br /> CHO HỌC SINH LỚP 6<br /> <br /> <br /> Họ và tên tác giả : Nguyễn Thị Minh Lan<br /> <br /> Chức danh: Giáo viên<br /> <br /> Trình độ chuyên môn cao nhất: Đại học<br /> <br /> Chuyên ngành đào tạo: Sư phạm Ngữ văn<br />                Krông Ana,  tháng 2 năm 2017<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> Trang<br /> <br /> I. Phần mở đầu………………………………………………………... . 2<br /> <br /> 1. Lý do chọn đề tài…………………………………………………….2<br /> <br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài……………………………………….2<br /> <br /> 3. Đối tượng nghiên <br /> cứu..............................................................................3<br /> <br /> 4. Giới hạn của đề <br /> tài...................................................................................3<br /> <br /> 5. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................3<br /> <br /> II.   Phần   nội <br /> dung.......................................................................................4<br /> <br /> Cơ sở lí luận......................................................................................... ......4<br /> <br /> Thực trạng...................................................................................................6<br /> <br /> Nội dung và hình thức của giải pháp..........................................................8<br /> <br /> a)   Mục   tiêu   của   giải  <br /> pháp............................................................................8<br /> <br /> b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp..........................................8 <br /> <br /> c) Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm  <br /> vi   và   hiệu   quả   ứng  <br /> dụng............................................................................................8 <br />  III.   Phần   kết   luận,   kiến <br /> nghị...................................................................16<br /> <br /> 1.   Kết <br /> luận.................................................................................................16 <br /> <br /> 2. Kiến nghị..............................................................................................16 <br /> <br /> a) Đối với ban giám hiệu...........................................................................16 <br /> <br /> b) Đối với Phòng GD&ĐT.........................................................................17 <br />  I. Phần mở đầu<br /> <br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> <br /> Như  chúng ta đã biết, từ  bao đời nay văn học, văn hóa Việt Nam đã trở <br /> thành cội nguồn sức mạnh tinh thần vô giá của dân tộc ta. Những áng văn hay  <br /> bất hủ  với thời gian, dòng văn hóa tinh thần đó giáo dục nhân cách con người, <br /> giáo dục tình yêu quê hương đất nước, lòng yêu cuộc sống. Bởi vậy, môn Ngữ <br /> văn có một vị trí đặc biệt quan trọng trong nhà trường phổ thông. Nó là công cụ <br /> để  tư  duy văn hóa và tư  duy khoa học. Học tốt môn văn giúp các em học các <br /> môn học khác tốt hơn. Vậy mà thực tế  hiện nay  nhiều học sinh của chúng ta <br /> không có hứng thú học môn Văn thậm chí là ngại học môn Văn, lười học môn <br /> Văn. Nhìn chung, các em chưa có phương pháp học tập môn Văn một cách có <br /> hiệu quả, đặc biệt là phân môn Tập làm văn. Một trong những nguyên nhân đó  <br /> là phương pháp dạy của giáo viên chưa hợp lý, các hình thức tổ chức hoạt động <br /> học tập trên lớp trong giờ Ngữ văn chưa thu hút được sự chú ý, đam mê của học <br /> sinh.<br /> <br /> Để làm tốt được điều này, tôi luôn trăn trở suy nghĩ, tìm tòi biện pháp giáo <br /> dục học sinh, để các em có hứng thú yêu thích bộ môn Văn, từ đó các em sẽ học  <br /> tập tốt hơn, đặc biệt là phần tập làm văn. Vì thế, tôi chọn đề  tài nghiên cứu  <br /> “Rèn kĩ năng viết văn miêu tả  cho học sinh lớp 6 ”  để  cùng chia sẻ  với các <br /> đồng nghiệp.<br /> <br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> <br /> a) Mục tiêu:<br /> <br /> ­ Nhằm phát huy tối đa tính tích cực, chủ  động, sáng tạo của học sinh  <br /> trong quá trình lĩnh hội tri thức, tạo hứng thú cho các em trong các giờ học Ngữ <br /> văn.<br /> <br />  ­ Tạo sự thống nhất giữa việc tổ chức giảng dạy của giáo viên và việc <br /> tiếp thu kiến thức của học sinh.<br />   ­ Giúp học sinh biết cách xác định đúng yêu cầu của đề  bài để xây dựng <br /> hướng làm bài.<br /> <br />  ­ Rèn kĩ năng: quan sát, nhận xét, so sánh <br /> <br />  ­ Hướng dẫn học sinh cách tìm ý cho bài văn tả cảnh.<br /> <br /> ­  Rèn kỹ năng diễn đạt trong văn miêu tả cảnh.<br /> <br /> ­ Rèn kỹ năng dựng đoạn trong văn tả cảnh.<br /> <br /> ­ Luyện lời văn chuyển ý, liên kết đoạn cho bài văn tả cảnh.<br /> <br /> ­ Giáo viên có cơ  hội phát hiện vốn sống, đặc điểm tâm lí và khả  năng <br /> viết văn miêu tả  của từng học sinh, qua đó mà hỗ  trợ  cho từng em theo cách <br /> riêng phù hợp.<br /> <br /> ­ Mặt khác với việc nghiên cứu đề  tài này, bản thân tôi muốn thực hiện  <br /> được điều trăn trở bấy lâu là làm sao cho các em có thói quen tự học, tự nghiên <br /> cứu, trên tinh thần đó các em sẽ tự giác sưu tầm tài liệu. Có thêm nhiều vốn từ,  <br /> kiến thức, hiểu sâu hơn về văn miêu tả. Để khi làm văn miêu tả các em biết gắn <br /> lý thuyết với thực hành các em có thể  đưa được những rung cảm thực sự  từ <br /> thực tế  cuộc sống vào trong mỗi bài văn, từ  đó làm được một bài văn miêu tả <br /> hay.<br /> <br /> b) Nhiệm vụ:  <br /> <br /> Đưa ra một số biện pháp, và những ví dụ cụ thể về các tiết dạy văn miêu  <br /> tả .<br /> <br /> 3. Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Kĩ năng viết văn cho học sinh lớp 6<br /> <br />  4. Giới hạn của đề tài<br />  Trong điều kiện chủ quan và khách quan cho phép, tôi chỉ áp dụng cho lớp <br /> 6A3  Trường THCS Lê Đình Chinh năm học 2014­ 2015 phạm vi nghiên cứu của  <br /> đề tài là ““Rèn kĩ năng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 6.”<br /> <br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> <br /> a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận<br /> <br /> ­ Phương pháp phân tích ­ tổng hợp tài liệu;<br /> <br /> ­ Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.<br /> <br /> b) Nhom ph<br /> ́ ương pháp nghiên cứu thực tiễn<br /> <br /> ­ Phương pháp điều tra<br /> <br /> ­ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục<br /> <br /> ­ Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động<br /> <br /> ­ Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.<br /> <br /> c) Phương pháp thống kê toán học<br /> <br /> Thống kê kết quả học tập của học sinh qua kiểm tra đánh giá.<br /> <br /> II. Phần nội dung<br /> <br /> 1. Cơ sở lí luận<br /> <br /> Phân môn Tập làm văn có một vị trí vô cùng quan trọng trong chương trình <br /> và sách giáo khoa văn ở các trường phổ thông nói chung và Trung học cơ sở nói <br /> riêng. Nếu coi kiến thức bộ môn Văn là hành trang quý giá chuẩn bị cho học sinh  <br /> sau này bước vào đời thì những hiểu biết về  văn miêu tả  là những hành trang <br /> thiết thực nhất. Dạy tốt phần văn miêu tả  không chỉ  giúp học sinh làm tốt bài <br /> văn miêu tả  mà còn giúp các em phát triển trí tưởng tượng, bồi dưỡng tình  <br /> cảm,...<br /> <br /> Văn học là một bộ  môn nghệ  thuật sáng tạo ngôn từ  đầy giá trị. Có thể <br /> coi mỗi một tác phẩm văn học là một viên ngọc trong cuộc sống, nó bay bổng <br /> tạo nên những khúc nhạc làm cho cuộc sống đời thường thêm chất thơ. Vậy làm <br /> thế nào cho học sinh mình cảm nhận được chất thơ của cuộc sống đời thường  <br /> cũng như có thể sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật nhỏ bé có giá trị? <br /> <br /> Nói miêu tả, dễ  tưởng miêu tả  chỉ  là vẽ  phong cảnh trời nắng trời mưa,  <br /> chớp bể mưa nguồn và thiên nhiên: cây vườn, bãi cỏ, con sông… nhưng đầu tiên  <br /> miêu tả  là chú trọng sự  việc, con người. Con người sinh ra mọi sự cơ mà, con  <br /> người trong xã hội là tất cả. Diện mạo, dáng dấp tâm trạng, ăn nói với mọi đặc <br /> điểm của người ta cũng như  cái vân ngón tay, mỗi người một khác, không ai <br /> giống ai. Có thế mới khó, thật khó.<br /> <br /> Chỉ có tích lũy mọi mặt hiểu biết về con người mới có thể miêu tả được  <br /> về  con người. Đã có khi nào ta để  ý nhiều lần, không quản thời gian về  một <br /> người từ  cử  chỉ, việc làm đến lời ăn tiếng nói? Cần tạo ra sự  thích thú, dựng <br /> thành nếp làm việc hằng ngày cho thói quen cần thiết này. Nhà văn Mỹ  Ê­min­<br /> uê đã nói một câu có thể  làm phương châm chủ  yếu cho đức tính cần cù của <br /> công việc viết: “Nhà văn sáng tạo ra chủ đề, đề tài, cốt truyện, nhân vật nhưng <br /> tất cả mọi chi tiết của các vấn đề  trên thì chỉ quan sát, chỉ có mắt thấy tai nghe  <br /> mới có chứ tuyệt nhiên không thể tưởng tượng ra được”.<br /> <br /> Mỗi người đều sinh sống trong một tập thể cộng đồng và mọi cảnh đời <br /> đều in dấu, đều hiện lên hình  ảnh và luôn luôn xuất hiện, đan chen, châu tuần  <br /> quanh người, tác động tới người. Bởi vậy, mỗi câu văn miêu tả  không phải là <br /> một bức tranh đơn độc treo để mà ngắm, mà là bức tranh gắn bó đời sống, con  <br /> người và xã hội­ tức là nhân vật và bối cảnh. Phải phát hiện cho được những <br /> dây mơ rễ  má liên quan với con người, bất cứ dù nhỏ  bé hay tưởng như  xa lạ.  <br /> Nếu cái biết mới dừng lại  ở  chỗ  chung chung hoặc có sẵn thì dễ  viết, viết  <br /> nhanh những chắc chắn là tẻ nhạt.<br /> <br /> Người viết chỉ  dễ  viết khi có hứng khởi nhưng lại cần giữ  sao cho vừa <br /> say mê, hứng thú lại vừa tỉnh. Khi sáng tác ra mỗi đoạn văn, trong người viết  <br /> diễn ra hai trạng thái. Tác giả  miêu tả  thông qua nhân vật (không phải là tác  <br /> giả), từ  nhân vật toát ra tính nết, suy nghĩ và hành động. Danh từ  chuyên môn <br /> gọi thế là hóa thân. Có nghĩa là ta viết ra tạo nên nhân vật nhưng nhân vật nhìn <br /> nhân vật nghĩ, nhân vật hành động. Người viết điều khiển nhân vật, sự việc, tư <br /> tưởng nhưng người viết không nhìn thay, nghĩ thay, làm thay, cái tài tình là xây  <br /> dựng được nhân vật của nhân vật. Đây không phải chỉ  là hình thức biểu hiện,  <br /> mà là yêu cầu khách quan của nghệ  thuật sáng tạo ra nhân vật. Bởi vì, khi đã  <br /> dựng lên nhân vật, thì nhân vật không phải là bù nhìn, là cái cớ cho người ta viết <br /> sai khiến, là âm binh của thầy phù thủy mà nhân vật có cuộc đời của nhân vật. <br /> Có như vậy, vấn đề và nhân vật mới thực sự khách quan, mới như thật, là thật <br /> dưới mắt bạn đọc.<br /> <br /> Như  vậy, để  các em học sinh lớp 6  làm được một bài văn miêu tả  hay, <br /> biết gắn lý thuyết với thực hành đòi hỏi giáo viên phải phát huy được tính tích <br /> cực của học sinh, phải tạo được hứng thú học tập  ở  các em. Muốn vậy, giáo <br /> viên phải nâng cao được hiệu quả  của bài học Ngữ  văn vì bài học Ngữ  văn là <br /> tổng hợp của sự liên kết giữa phương pháp, phương tiện dạy học của giáo viên  <br /> với việc lĩnh hội kiến thức của học sinh.<br /> <br /> 2. Thực trạng <br /> <br /> Trong năm học 2014 – 2015, tôi được BGH giao cho nhiệm vụ: giảng dạy  <br /> Ngữ văn khối 7 và lớp 6a3. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ  được giao, tôi <br /> luôn gương mẫu hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đặc biệt, tôi luôn tìm tòi nghiên cứu, <br /> áp dụng các phương pháp dạy học tích cực vào quá trình giảng dạy sao cho phù  <br /> hợp với từng bài dạy cũng như đối tượng học sinh  ở đây. Trong quá trình thực  <br /> hiện, tôi đã thấy có một số thuận lợi và khó khăn như sau: <br /> <br />  a) Thuận lợi: <br /> <br />   ­   Sự   xuất   hiện   của   công   nghệ   thông   tin   cùng   với   việc   áp   dụng   các <br /> phương pháp dạy học tích cực đã phần nào phát huy tính tự giác, chủ động của <br /> học sinh trong lĩnh hội tiếp nhận tri thức.<br />   ­ Đa số các em học sinh ngoan, chịu khó học hỏi, tìm tòi kiến thức.<br /> <br /> ­ Sự phối kết hợp nhịp nhàng của các tổ chức, cơ quan đoàn thể trong nhà <br /> trường trong quá trình thực hiện nhiệm vụ năm học.<br /> <br /> ­ Sự quan tâm của các cấp lãnh đạo.<br /> <br />  b) Khó khăn:<br /> <br />  ­ Phân môn Tập làm văn, các nhà nghiên cứu chỉ  đưa ra quy trình chung <br /> nhất cho mỗi loại bài. <br /> <br /> ­ Sách tham khảo của phân môn Tập làm văn thường chỉ  đưa ra các bài <br /> văn mẫu hoàn chỉnh nên khi làm văn các em thường dựa dẫm, ỉ lại vào bài mẫu, <br /> có khi còn sao chép y nguyên bài văn mẫu vào bài làm của mình. Cách cảm, cách <br /> nghĩ của các em không phong phú mà còn đi theo lối mòn khuôn sáo, tẻ nhạt.<br /> <br /> ­  Kĩ năng viết văn miêu tả  của học sinh còn nhiều hạn chế. Đối tượng <br /> học sinh vừa chuyển cấp từ Tiểu học lên THCS, kĩ năng viết văn nói chung, văn <br /> miêu tả nói riêng có những điểm chưa phù hợp, lời văn cứng nhắc, khuôn mẫu <br /> thiếu tính sáng tạo, chưa phân bố  hợp lí các phần trong một bài văn. Hơn nữa, <br /> khả  năng so sánh đối chiếu tưởng tượng, nhận xét chưa thực sự  chính xác, sâu <br /> sắc. <br /> <br /> ­ Học sinh chưa ý thức được sự quan trọng của vấn đề tự học, tự nghiên <br /> cứu, tìm tòi. Sự say mê đọc tư liệu văn học của các em học sinh (thời nay) quả <br /> là ít  ỏi, hầu như là không có. Điều này làm nghèo nàn vốn ngôn từ  nghệ   ở  các <br /> em.<br /> <br /> ­ Sách thư viện cho mượn còn hạn chế, ít sách tham khảo.<br /> <br /> ­ Nhiều bậc phụ  huynh chưa thật sự quan tâm tới việc học tập của con  <br /> em mình. <br /> <br /> ­ Một số  ít giáo viên dạy Ngữ  văn còn chú trọng đến nội dung sách giáo  <br /> khoa nên trong các tiết dạy họ  thường cố  gắng truyền tải cho học sinh ki ến  <br /> thức trong sách giáo khoa mà chưa chú ý đến rèn kĩ năng làm văn cho học sinh.  <br /> Do đó bài học Ngữ văn chưa đạt hiệu quả chưa cao, học sinh chưa có hứng thú <br /> và yêu thích môn Văn.<br /> <br /> c) Đánh giá, phân tích các vấn đề về thực trạng:<br /> <br /> Trường THCS Lê Đình Chinh đóng trên địa bàn xã Quảng Điền đa số <br /> người dân  ở  đây là người Quảng Nam, Quảng Ngãi, kinh tế  chủ  yếu là trồng <br /> cây lúa nước nên đời sống còn gặp không ít khó khăn. Vì thế việc quan tâm tới <br /> học tập của con em mình chưa thực sự  được chú trọng. Trong những năm qua, <br /> được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo cùng những nỗ lực của tập thể các thầy <br /> cô giáo trong nhà trường đã và đang từng bước đưa chất lượng giáo dục của xã <br /> nhà đi lên.<br /> <br /> Nhưng do đa số  các em học sinh  ở  đây là người Quảng nên phát âm sai <br /> nhiều. Điều này dẫn đến các em viết sai chính tả  nhiều. Hơn nữa,với sự  phát <br /> triển mạnh mẽ  của thông tin mạng, cùng nhiều trò chơi hấp dẫn đã lôi cuốn  <br /> một số học sinh tham gia, khiến cho các em xao nhãng việc học hành. <br /> <br /> Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy, tôi luôn trăn trở, làm thế nào để  có <br /> thể truyền ngọn lửa tình yêu văn học đến với các em, để một số em không còn <br /> cảm thấy nặng nề, nhàm chán, thậm chí là sợ  mỗi khi tới tiết học Ngữ  văn, <br /> nhất là học phần Tập làm văn. Sau một thời gian tìm tòi nghiên cứu, tôi cũng tìm <br /> ra giải pháp để có thể khắc phục phần nào thực trạng trên. Tôi đã mạnh dạn áp <br /> dụng một số phương pháp, phương tiện trong các giờ dạy học Ngữ văn, cụ thể <br /> là “Rèn kỹ năng viết văn miêu tả cảnh cho học sinh lớp 6”. Sau hơn một học <br /> kì của năm học 2014­2015 áp dụng, tôi dần nhận thấy sự khác biệt trong các tiết <br /> học Văn. Các em trở nên sôi nổi, hào hứng hơn mỗi khi tới tiết học. Hơn nữa, <br /> các em cũng chịu khó nghiên cứu, tìm tài liệu tham khảo để chuẩn bị trước nội  <br /> dung bài học theo hướng dẫn của giáo viên. Đặc biệt, chất lượng các bài viết <br /> văn miêu tả được nâng lên.<br />  3. Nội dung và hình thức của giải pháp<br /> <br /> a) Mục tiêu của giải pháp<br /> <br /> ­ Giúp giáo viên lựa chọn trọng tâm của những tiết học văn miêu tả. Từ <br /> đó lựa chọn một cách đúng đắn, hợp lý các hình thức, phương pháp, phương  <br /> tiện dạy học để đạt hiệu quả cao nhất. <br /> <br /> ­ Góp phần gây hứng thú học tập Ngữ văn cho học sinh, làm cho giờ học <br /> bớt căng thẳng, nặng nề, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu, giúp học sinh học tập  <br /> tốt, tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng.<br /> <br /> ­ Rèn kĩ năng: quan sát, tưởng tượng,  nhận xét, so sánh, tìm ý, cách diễn <br /> đạt, chuyển ý.<br /> <br /> ­ Giáo dục tư  tưởng, đạo đức, rèn kĩ năng sống cho các em: yêu thiên <br /> nhiên, con người, đất nước,... qua từng bài học, đề bài viết.<br /> <br /> b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp<br /> <br />  Để giúp học sinh lớp 6 làm tốt văn miêu tả, tôi xin mạnh dạn đưa ra một  <br /> vài biện pháp: <br /> <br /> ­ Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài ở  nhà: Đây là công việc hết sức quan  <br /> trọng, dù cho giáo viên có chuẩn bị  thật tốt tiết dạy của mình nhưng học sinh <br /> không học bài cũ, không chuẩn bị bài (đọc trước tác phẩm và trả lời câu hỏi theo  <br /> sự  hướng dẫn của giáo viên) thì tiết học đó cũng sẽ  không đạt kết quả  như <br /> mong muốn. Vậy, hướng dẫn học sinh chuẩn bị  những nội dung nào cho tiết <br /> học tới là phụ  thuộc vào từng bài dạy cụ  thể. Từ  đó, giáo viên có thể  giao  <br /> nhiệm vụ cho từng cá nhân hay các tổ, nhóm cùng chuẩn bị. <br /> <br /> ­ Cần giúp học sinh hiểu rõ những yêu cầu cơ bản của việc viết văn miêu  <br /> tả: Trước hết, người viết phải làm sống dậy đặc trưng của cảnh vật, con người <br /> để giúp người đọc hình dung rõ nét trạng thái, tính chất và hoạt động của chúng  <br /> một cách say sưa, hứng thú. Người viết phải mê hoặc lôi cuốn độc giả bằng ma  <br /> lực trong từng con chữ  của mình. Tiếp đến phải biết chọn lọc lấy cái gì là  <br /> riêng, đặc sắc, tiêu biểu nhất để dồn hết bút lực cho nó. Sau đó là bài viết phải  <br /> giàu cảm xúc. Thường khi làm văn miêu tả các em cứ nghĩ rằng bộc lộ cảm xúc  <br /> ở phần mở bài và kết bài là đủ. Các em chưa biết lồng cảm xúc ngay trong từng  <br /> nét tả để khơi gợi cảm giác trong lòng người đọc, lúc ấy hiệu quả thẩm mĩ mới <br /> cao.<br /> <br /> ­ Rèn kĩ năng: quan sát, ghi chép, tưởng tượng, nhận xét, so sánh:<br /> <br /> + Rèn kĩ năng quan sát, ghi chép: <br /> <br /> Trước hết giáo viên cần hướng dẫn và chỉ  ra các ví dụ  cụ  thể  cho học  <br /> sinh học tập. <br /> <br /> Giao cho các nhóm học sinh tìm hiểu một số  đối tượng, sưu tầm các tư <br /> liệu khác nhau như hình ảnh, tranh vẽ, bài viết, các đoạn phim,...<br /> <br /> Sau khi HS trình bày các kết quả của mình, giáo viên có thể bổ  sung một  <br /> số  tư  liệu trình chiếu rồi nêu vấn đề  để  các em nhận thấy có thể  quan sát đối <br /> tượng miêu tả trong nhiều hoàn cảnh.<br /> <br /> Hướng học sinh khi quan sát, phải chú ý đến bố cục, đường nét, màu sắc,  <br /> hình  ảnh của cảnh và đặt ra những câu hỏi để  tự  lí giải và quan trọng là phải <br /> tìm được chi tiết trọng tâm, nét nổi bật, nét riêng của từng sự vật cụ thể; không <br /> nên quan sát và chọn chi tiết miêu tả  một cách tràn lan mang tính liệt kê. Quan <br /> sát bằng tất cả các giác quan và không ngừng rèn luyện  năng lực tưởng tượng,  <br /> liên tưởng trong quá trình quan sát. Cần chép ngắn gọn lại vào một cuốn sổ tay. <br /> <br /> + Rèn kĩ năng tưởng tượng: <br /> <br /> Giáo viên cho học sinh thấy được vai trò của trí tưởng tượng là rất lớn. <br /> Nó không chỉ  là yếu tố  tạo nên sự  phong phú cho các hình  ảnh trong bức tranh <br /> miêu tả  mà còn giúp cho học sinh tìm được những từ  ngữ  và biện pháp nghệ <br /> thuật phù hợp để  bài văn tả  hấp dẫn hơn. Trước hết, giáo viên có thể  cho học <br /> sinh trao đổi, đặt câu hỏi so sánh hai đoạn văn để  làm rõ vai trò của kĩ năng  <br /> tưởng tượng trong miêu tả.<br /> <br /> Sau đó, đưa ra các bài tập rèn kĩ năng tưởng tượng cho học sinh để  tăng  <br /> cường tính chủ  động và tư  duy học tập; nâng cao năng lực sử  dụng ngôn ngữ, <br /> năng lực sáng tạo của học sinh. Trong các bài tập này, giáo viên yêu cầu học  <br /> sinh phải biết tự viết sáng tạo, biết tìm điểm mới, điểm riêng, không nên lặp lại  <br /> các hình ảnh so sánh đã quá cũ, quá sáo mòn. <br /> <br /> + Rèn  kĩ năng so sánh:<br /> <br /> Chất lượng của bài miêu tả là “nói ít gợi nhiều”, chi tiết đưa ra không cần <br /> nhiều nhưng phải gợi được cảm giác mãnh liệt nhất, những hình ảnh sinh động  <br /> hiện lên trước mắt người đọc, khiến họ nhìn rất rõ và rất có ấn tượng. Yếu tố <br /> tạo nên chất lượng trên là cái chi tiết “có góc cạnh, sinh động” thể  hiện được <br /> “Cái thần, cái hồn, cái dáng vẻ đặc biệt của con người, con vật, hoa trái”… Cái <br /> chi tiết này có được do chất lượng của sự  quan sát và cách chọn lọc, các em  <br /> phải tìm ra những gì “chân thật nhưng lại ít được chú ý”, những gì giúp người <br /> đọc “nhìn rất rõ và rất có ấn tượng”, các chi tiết có tính chất tạo hình. Khi dạy,  <br /> giáo viên hướng dẫn học sinh các cách so sánh và ví dụ cụ thể để học sinh nhận <br /> biết và vận dụng trong khi làm bài của mình. Có thể so sánh vật với vật, cảnh <br /> với cảnh, so sánh vật với con người, so sánh theo hướng thu nhỏ  lại, so sánh <br /> theo hướng phóng đại lên, so sánh theo hướng cụ thể hoặc trừu tượng hoá. Sau <br /> đó, giáo viên đưa ra một số hình ảnh cho các em tự đặt câu, viết đoạn có so sánh <br /> và nêu tác dụng của so sánh  ấy, rồi sửa những lỗi sai cho các em khi so sánh <br /> chưa phù hợp. Trên cơ sở hướng dẫn đó, học sinh có được những cách so sánh <br /> khác nhau về cùng một đối tượng.<br /> <br /> +  Rèn kĩ năng nhận xét: <br /> <br /> Trước hết, có thể nhận xét trực tiếp bằng lời bình, những câu cảm thán,  <br /> những hình ảnh so sánh. Ví dụ: “Những bông hoa rơi từ trên cao, đài hoa nặng  <br /> chúi xuống, những cánh hoa đỏ rực quay tít như chong chóng, nom thật đẹp”(Vũ  <br /> Tú Nam).....<br /> <br /> Cũng có thể nhận xét gián tiếp, bộc lộ kín đáo qua việc lựa chọn hình ảnh  <br /> miêu tả. Ví dụ như nhà văn Vũ Tú Nam khi quan sát và miêu tả hình ảnh những <br /> trái mướp lớn nhanh như thổi: “Rồi quả thi nhau trồi ra...bằng ngón tay...bằng  <br /> con chuột. Rồi bằng con cá chuối to...<br /> <br /> Sau đó, tổ  chức học sinh làm việc cá nhân, gọi từng em nhận xét đối <br /> tượng mình tả  cho cả  lớp nghe với yêu cầu khi nhận xét phải thể  hiện những  <br /> suy nghĩ, cảm nhận riêng về  đối tượng; cách diễn đạt mang sắc thái cá nhân, <br /> thể hiện được những liên hệ, trải nghiệm riêng của các em để tạo sự mạnh dạn  <br /> tự tin cho các em và uốn nắn sửa cho các em khi nhận xét chưa hoặc không phù  <br /> hợp.<br /> <br /> ­ Cung cấp vốn từ và giúp học sinh biết cách dùng từ đặt câu, sử dụng các <br /> biện pháp nghệ thuật khi miêu tả là hết sức cần thiết.<br /> <br /> ­ Giáo viên cần giúp học sinh biết cách xác định đúng yêu cầu của đề  bài <br /> để xây dựng hướng làm bài.<br /> <br /> ­ Hướng dẫn cách tìm ý cho bài văn tả cảnh: <br /> <br /> Khi học sinh đã xác định đúng yêu cầu của đề, xác định chính xác đối <br /> tượng miêu tả nhưng chắc chắn chưa thể định hình được hướng đi cho bài viết. <br /> Để giúp học sinh định hình được hướng đi của bài viết văn miêu tả cảnh tôi đã <br /> hướng dẫn học sinh bước tìm ý cho bài văn tả cảnh:<br /> <br /> + Phải theo một trình tự: Tìm ý bao quát không gian của cảnh chung sẽ tả, <br /> sau đó cụ thể sẽ có những cảnh nào? Cảnh như thế nào? <br /> <br /> + Bao quát không gian cảnh được coi là một thao tác sơ  khoáng của bức <br /> tranh cảnh, rất quan trọng trong việc định hình tâm thế  cũng như  nhãn thế  cho <br /> người thưởng thức bức tranh cảnh bằng ngôn từ. Vậy học sinh cần phải nắm  <br /> được cách viết phần bao quát không gian cảnh như  thế  nào ? Thực tế  tôi thấy <br /> học sinh thường viết một cách cộc lốc cụt lủn, có khi chỉ viết được một, hai câu  <br /> cho phần tả  bao quát. Nên tôi đã đưa ra theo ý như  một công thức để  học sinh <br /> dễ nhớ:<br /> <br /> + Để tả bao quát cảnh, trước hết phải có câu xác định vị  trí miêu tả  khái  <br /> quát. Thường là một vị trí cao hơn, xa cảnh trung tâm để có thể chụp được toàn  <br /> cảnh miêu tả vào nhãn quan của người quan sát một cách tương đối trọn vẹn.<br /> <br /> + Sau câu văn giúp người đọc biết được vị trí của người quan sát là những  <br /> lời văn nhận xét, đánh giá khái quát đầy nghệ thuật về cảnh chung đó.<br /> <br /> Lưu ý với học sinh: Lời văn nhận xét, đánh giá khái quát đầy nghệ  thuật <br /> là những lời văn sử  dụng linh hoạt các biện pháp tu từ  sao cho cảnh tả nổi lên  <br /> sống động, tự nhiên, hồn hậu, trong sáng...sát hợp với yêu cầu của đề.<br /> <br /> + Những ý cốt yếu nhất của một dàn bài văn miêu tả cảnh còn là cụ  thể <br /> những cảnh nào? (Nếu là đề  tổng hợp thì cảnh sẽ  chia thành nhiều cảnh đơn, <br /> nếu là đề  tả  cảnh đơn thì cảnh đơn sẽ  có có những điểm nổi bật gì? Như  thế <br /> nào?). Tôi cho học sinh luyện kỹ năng xác định, lựa chọn những đặc điểm tiêu  <br /> biểu của cảnh sẽ tả.<br /> <br /> ­ Rèn kỹ năng diễn đạt cho học sinh trong văn miêu tả cảnh: cung cấp và  <br /> phân tích một số  tư  liệu được giáo viên chọn lọc kỹ  càng trích trong các tác  <br /> phẩm của các nhà văn. Sau đó cho các em luyện tập diễn đạt bằng hình thức <br /> giáo viên đưa ra một loạt hình ảnh, yêu cầu học sinh dùng lời văn kết hợp biện  <br /> pháp nghệ thuật so sánh, nhân hoá, ẩn dụ sử dụng những từ láy có tính biêu cảm  <br /> cao, dùng từ độc đáo để tập diễn đạt. Đặc biệt giáo viên cần chú ý đến phép so <br /> sánh trong các câu văn của học sinh. Có thể  coi so sánh hay để  tạo những nốt <br /> luyến cho những bản nhạc ngôn từ, những nét đậm của bức tranh ngôn ngữ. <br /> Giáo viên hướng cho học sinh luyện tập cách dùng nhiều từ  so sánh khác nhau  <br /> sao cho thật đa dạng phong phú gợi cảm, tạo ấn tượng cho người đọc. <br />  ­  Rèn luyện kỹ năng dựng đoạn văn miêu tả cảnh: Dựng đoạn văn chính <br /> là cách sắp xếp các lời văn diễn đạt sao cho hợp lý, logic, chặt chẽ, mạch lạc.  <br /> Học sinh thường rất lúng túng không biết tả cảnh cụ thể là tả cảnh gì? Tả như <br /> thế nào? theo trình tự từ đâu ?... Chúng thường làm vào kể lể, liệt kê cảnh một <br /> cánh tràn lan, không trội lên được những đặc trưng của cảnh và càng không tạo <br /> được ấn tượng cho người đọc về cảnh. Vậy người giáo viên phải làm như thế <br /> nào để  khắc phục khó khăn này. Trước hết tôi hướng cho học sinh hình dung <br /> mỗi một cảnh nhỏ sẽ viết thành một đoạn văn trọn vẹn. Trong đoạn văn đó sẽ <br /> đi từ khái quát cụ thể. Bao giờ câu đầu đoạn cũng là câu miêu tả khái quát cảnh  <br /> đó. Sau câu tả khái quát là một loạt câu miêu tả cụ thể theo trình tự từ gần đến <br /> xa theo tầm mắt. <br /> <br /> Trong quá trình miêu tả cụ thể giáo viên lưu ý cho học sinh trình tự miêu <br /> tả cho phù hợp với vị trí quan sát kết hợp lời văn so sánh, lời văn nhận xét, đánh <br /> giá và sự  liên tưởng tưởng tượng phong phú, ý câu trước với câu sau logic với <br /> nhau tạo độ  kết về  mặt nghĩa, những câu đoạn cuối thường là những câu có ý  <br /> nghĩa sâu sắc, làm đậm nét cho bức tranh thiên nhiên nên giáo viên hướng cho <br /> học sinh biết dành những lời văn trội hơn vào cuối đoạn. <br /> <br /> Cứ theo cách hướng dẫn như trên giáo viên cho học sinh luyện viết thành  <br /> nhiều đoạn cho nhiều cảnh.<br /> <br /> ­ Luyện lời văn chuyển cảnh, liên kết đoạn trong văn tả  cảnh: Lời văn <br /> chuyển cảnh không nhiều nhưng có tác dụng rất lớn trong việc liên kết, liên <br /> hoàn mạch văn, nó đánh giá trình độ khéo léo của cây bút miêu tả  cảnh. Có thể <br /> sử dụng cách chuyển: <br /> <br /> + Các cảnh nhỏ được nối tiếp nhau một cách tự nhiên theo mô típ liên <br /> <br /> + Chuyển cảnh nhờ những hình ảnh trung gian. <br /> <br /> + Hướng chuyển cảnh theo gam màu. <br /> <br /> + Chuyển cảnh bằng cách nối âm thanh với không gian. … ”<br />  + Chuyển cảnh bằng cách liên tưởng theo sự  quan sát qua các giác quan <br /> khác nhau.<br /> <br /> ­ Giáo viên hướng cho học sinh luyện cách mở bài và kết bài miêu tả: <br /> <br /> + Giáo viên đưa ra một số cách mở  để  học sinh luyện theo: Cách mở  bài  <br /> hay thưòng là gián tiếp: Có thể  giới thiệu cảnh bằng lời mời gọi du khách để <br /> giới thiệu cảnh và bộc lộ  cảm xúc của người viết một cách khái quát. Có thể <br /> dẫn dắt từ lời thơ, bài hát về cảnh sẽ tả để giới thiệu cảnh. Hoặc có thể bộc lộ <br /> cảm xúc hồi tưởng về cảnh để mà giới thiệu...<br /> <br /> Dù là cách mở  bài nào giáo viên cũng lưu ý cho học sinh đủ  ý cần nêu <br /> trong mở bài.<br /> <br />  + Kết bài không những đủ  ý chốt của bài viết mà nên tạo độ  lắng trong <br /> tâm hồn người đọc. <br /> <br /> Sau đây tôi xin đưa ra một vài ví dụ cụ thể: <br /> <br /> Ví dụ 1: Khi tìm ý cho đề văn: <br /> <br /> ­ Tả bao quát cảnh quê hương em vào một buổi sáng mùa xuân:<br /> <br /> Đứng giữa cánh đồng giang rộng cánh tay mà cảm nhận về  làng quê. Ôi! <br /> quê hương tôi đẹp như một nàng tiên đang mỉm cười trước nhân gian. Thật ấm <br /> áp, thanh bình đầy sức sống,...<br /> <br /> ­ Cảnh khu vườn vào buổi sáng mùa thu thì có những đặc điểm gì nổi  <br /> bật?<br /> <br /> Đầu tiên giáo viên cho học sinh xác định chủ đề của cảnh sẽ dựng là một <br /> cảnh khu vườn tươi tốt, đầy hoa thơm trái ngọt, rất thanh bình, dân giã mà mang  <br /> được vẻ  trù phú của chốn quê hương yêu dấu, đặc biệt cảnh phải mang được <br /> dáng dấp của thời gian, không gian mà đề quy định (có đặc trưng của mùa thu).  <br /> Sau đó giáo viên hướng cho học sinh tái hiện từng hình ảnh của khu vườn theo <br /> trí tưởng tượng nhưng phải sát với hiện thực.<br />  Ví dụ 2: Rèn kỹ  năng diễn đạt cho học sinh trong văn miêu tả  cảnh. Sau  <br /> khi giáo viên đưa đoạn văn mẫu để  kích thích sự  yêu thích ngôn từ  nghệ  thuật <br /> của học sinh. Giáo viên cho các em luyện tập diễn đạt bằng hình thức giáo viên <br /> đưa ra một loạt hình ảnh, yêu cầu học sinh dùng lời văn kết hợp biện pháp nghệ <br /> thuật so sánh, nhân hoá, sử dụng những từ láy gợi hình gợi âm để tập diễn đạt. <br /> Chẳng hạn: Hình ảnh cây đa ­> Cây đa xum xuê, um tùm như chiếc ô khổng lồ, <br /> hứng lấy nắng mưa bảo vệ cho cái giếng làng thân quen, thấp thoáng sau tán lá <br /> đa là mái đình cổ kính quê em...<br /> <br /> Hay miêu tả cảnh lá rụng, Khái Hưng đã viết: “ Mỗi chiếc lá có một linh <br /> hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiệc tưa mũi tên nhọn, tự <br /> cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh <br /> lùng thản nhiên không thương tiếc, không do dự vẩn vơ.có chiếc như con chim <br /> lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố  ngượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng <br /> cho chậm tới cái giây phơi mình trên mặt đất....”<br /> <br /> Luyện tập cách dùng nhiều từ so sánh: <br /> <br /> ­ Những lá sen già khum khum chắng khác gì những chiếc thúng con đựng <br /> đầy ắp nắng chiều thu.<br /> <br /> ­ Cây cối rì rào, lao xao gió nồm nam, lá cây lay động, lấp lánh  tựa ngàn <br /> triệu con mắt lá răm sáng trưng nắng hè.<br /> <br /> ­ Trăng về khuya cứ ngỡ là con thuyền đang trôi trên dòng sông Ngân.<br /> <br /> ­ Mặt trời nhú lên dần dần rồi lên cho kì hết. Tròn trĩnh phúc hậu  như <br /> lòng đỏ một quả trừng thiên nhiên đầy đặn.  ­> Phép so sánh độc đáo: như lòng <br /> đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn.<br /> <br /> c) Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi  <br /> và hiệu quả ứng dụng.<br /> <br /> * Kết quả thu được qua khảo nghiệm:<br />  Trong thời gian qua, tôi đã áp dụng một số  phương pháp dạy học nhằm <br /> giúp học sinh lớp 6 làm tốt văn miêu tả. Qua các tiết học đó, tôi nhận thấy rằng  <br /> các em đã có phần chủ động hơn trong việc lĩnh hội tri thức dưới sự hướng dẫn <br /> của giáo viên. Các tiết học trở nên sôi nổi hơn, bớt đi sự căng thẳng, nhàm chán, <br /> đa số  các em không còn e ngại học Văn, viết Tập làm văn. Đã có một số  em <br /> sáng tạo được những tác phẩm “bé con”giá trị.  đặc biệt chất lượng bộ  môn <br /> cũng được cải thiện đáng kể, cụ thể qua bảng khảo sát sau:<br /> <br /> Kết quả khảo sát cuối học kì I, năm học 2014 – 2015<br /> <br /> LỚP6A3 (TS: 33 HS)<br /> Trước khi áp dụng Sau khi áp dụng<br /> Tiến hành khảo sát đầu năm Cuối học kì II<br /> Giỏi: 2 Giỏi: 5<br /> Khá: 6 Khá: 10<br /> Trung bình: 16 Trung bình: 14<br /> Yếu: 9 Yếu: 4<br /> Kém: 2 Kém: 0<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Năm học này tôi được phân công bồi bưỡng  sinh giỏi Văn 6. Tổng số: 3 <br /> em đi thi cấp huyện; kết quả: 3 em đạt học sinh giỏi  cấp huyện năm học 2014­<br /> 2015.<br /> <br /> * Giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu:<br /> <br /> Từ kết quả đạt được như trên, bản thân tôi đã nghiệm ra rằng: Muốn học  <br /> sinh học tập tốt môn Ngữ  văn giáo viên phải truyền cho các em tình yêu, niềm  <br /> đam mê đối với văn học. Bởi chỉ  khi yêu thích, các em mới ham học, chịu khó <br /> nghiên cứu tìm tòi những tài liệu có liên quan để bổ sung thêm nguồn kiến thức.  <br /> Và để làm được điều này, trước hết giáo viên phải tạo được hứng thú cho học  <br /> sinh trong các giờ học Ngữ văn. <br /> <br /> III. Phần kết luận, kiến nghị<br />   1. Kết luận<br /> <br />  Làm thế nào để giúp học sinh học tập tốt môn Ngữ văn, đặc biệt là học <br /> sinh lớp 6 viết văn miêu tả tốt là vấn đề vô cùng quan trọng đối với người giáo <br /> viên văn. Đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ,  có lòng yêu nghề, tâm huyết <br /> với sự nghiệp trồng người. Có như  vậy mới thường xuyên nghiên cứu, tìm tòi, <br /> áp dụng các phương pháp dạy học tích vào quá trình dạy học sao cho phù hợp  <br /> với đối tượng học sinh của từng khối, lớp. <br /> <br /> Trong phạm vi cho phép của đề tài, tôi chỉ mạnh dạn đưa ra một số biện <br /> pháp và vài ví dụ minh hoạ cho những biện pháp tôi đã áp dụng.  Tôi thấy rằng <br /> qua những biện pháp đó, đa số  học sinh đã đáp  ứng được một cách tương đối <br /> những yêu cầu mà tôi đã đặt ra. Tuy nhiên, để phát huy tính tích cực, tự giác của  <br /> học sinh trong quá trình chiếm lĩnh tri thức nó phải mang tính liên tục, thường  <br /> xuyên thì mới cho kết quả  tốt. Do năng lực còn hạn chế, phạm vi nghiên cứu  <br /> của tôi chỉ  bó hẹp trong rèn kĩ làm văn miêu tả  cho học sinh lớp 6 nên cũng  <br /> không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tôi mong được các đồng nghiệp <br /> góp ý, bổ sung để hoàn chỉnh hơn. <br /> <br />  2. Kiến nghị<br /> <br />  a) Đối với ban giám hiệu<br /> <br />  ­ Quan tâm hơn nữa đến việc bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo <br /> viên. Thường xuyên tổ  chức các tiết thao giảng, hội giảng để  giáo viên có dịp  <br /> học tập trao đổi kinh nghiệm với bạn bè đồng nghiệp.<br /> <br /> ­ Đầu tư  thêm về  cơ  sở  vật chất, trang thiết bị  dạy học, các loại sách <br /> tham khảo<br /> <br />  b) Đối với Phòng GD&ĐT<br /> <br /> ­ Đầu tư thêm trang thiết bị dạy học cho nhà trường như: máy chiếu, máy  <br /> tính.        <br />  Người viết sáng kiến<br /> <br /> <br /> <br /> Nguyễn Thị Minh Lan<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CẤP TRƯỜNG<br /> <br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> <br /> CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN<br /> <br />                                                            (Ký tên, đóng dấu)<br />                                                                  <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CẤP HUYỆN<br /> <br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> ………………………………………………………………………………………<br /> <br /> CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN<br /> <br />                                                            (Ký tên, đóng dấu)<br />  TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 1. Chuẩn KTKN môn Ngữ văn 6<br /> <br /> 2.SGK Ngữ văn 6 tập 2<br /> <br /> 3. SGV Ngữ văn 6 tập 2<br /> <br /> 4. Thiết kế bài giảng Ngữ văn <br /> <br /> 5.Giúp em viết tốt các dạng bài tập làm văn lớp 6(Nhà XBGD Việt Nam­  <br /> Huỳnh Thị Thu Ba).<br />