Tài liệu về động cơ

Chia sẻ: Nguyễn Anh Khoa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:36

Thêm vào BST

Báo xấu

288
lượt xem 127
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tất cả các động cơ xăng lắp trên các xe ôtô Toyota đều lμ động cơ bốn kỳ. Động cơ bốn kỳ hoạt động bằng cách lặp lại liên tục vμ đều đặn các kỳ sau đây 1. Kỳ nạp 2. Kỳ nén 3. Kỳ nổ 4. Kỳ xả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tài liệu về động cơ

M« t¶ ®¹i c¬ng M« t¶ ®¹i c¬ng TÊt c¶ c¸c ®éng c¬ x¨ng l¾p trªn c¸c xe «t« Toyota ®Òu lµ ®éng c¬ bèn kú. §éng c¬ bèn kú ho¹t ®éng b»ng c¸ch lÆp l¹i liªn tôc vµ ®Òu ®Æn c¸c kú sau ®©y 1. Kú n¹p 2. Kú nÐn 3. Kú næ 4. Kú x¶ Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ®éng c¬ bèn kú §Ó ®éng c¬ ho¹t ®éng tèt trong c¸c ®iÒu kiÖn vËn hµnh rÊt kh¸c nhau, nh÷ng ®iÒu kiÖn sau ®©y cÇn ph¶i ®îc tho¶ m·n: · Hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu tèt · NÐn Ðp tèt · §¸nh löa tèt (1/1) Ba yÕu tè cña ®éng c¬ x¨ng Hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu tèt 1. Hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu tèt cho «t« (1) X¨ng ®îc ho¸ h¬i vµ trén ®Òu víi kh«ng khÝ. §Ó x¨ng ch¸y hÕt nã ph¶i ®îc ho¸ h¬i tèt vµ trén ®Òu víi kh«ng khÝ. (2) Hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu ®óng Xe «t« ®îc sö dông trong nh÷ng ®iÒu kiÖn vËn hµnh thay ®æi, vµ khi cã sù thay ®æi trong ®iÒu kiÖn vËn hµnh th× hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu còng cÇn thay ®æi theo. · Khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ thay ®æi tõ cao xuèng thÊp. · Khi mÆt ®êng chuyÓn tõ b»ng ph¼ng sang dèc ®øng vµ ®éng c¬ lµm viÖc víi t¶i träng lín. · Khi tèc ®é cña ®éng c¬ t¨ng tõ ch¹y kh«ng t¶i lªn tèc dé cao. 2. Tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu Tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu lµ tû lÖ gi÷a khèi lîng kh«ng khÝ vµ khèi lîng nhiªn liÖu. Khi lîng kh«ng khÝ qu¸ nhiÒu hoÆc qu¸ Ýt th× x¨ng ch¸y kh«ng tèt, dÉn ®Õn ch¸y kh«ng hÕt. Tèi thiÓu ph¶i cã 14,7 phÇn kh«ng khÝ ®Ó ®èt ch¸y hoµn toµn mét phÇn x¨ng. Tû lÖ nµy ®îc gäi lµ tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu lÝ thuyÕt. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ th× dï x¨ng ®· ®îc phun vµo ®éng c¬ theo tû lÖ lÝ thuyÕt, kh«ng ph¶i toµn bé x¨ng ®Òu ®îc ho¸ h¬i vµ trén víi kh«ng khÝ. V× thÕ, trong mét sè ®iÒu kiÖn cÇn ph¶i sö dông tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu ®Ëm h¬n (1/2) -1-
3. Tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu vµ ®iÒu kiÖn vËn hµnh xe (3) Khi khëi ®éng Khi khëi ®éng, thµnh cña ®êng èng n¹p, c¸c xy lanh vµ n¾p quy l¸t cßn l¹nh, nªn nhiªn liÖu ®îc phun vµo bÞ dÝnh lªn c¸c thµnh. Trong trêng hîp nµy hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu trong buång ®èt bÞ nghÌo ®i. V× thÕ cÇn cã hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu giµu. (4) H©m nãng ®éng c¬: NhiÖt ®é cña níc lµm m¸t cµng thÊp, x¨ng cµng khã ho¸ h¬i, lµm cho x¨ng b¾t löa kÐm. V× thÕ cÇn hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu giµu. (5) Khi t¨ng tèc: Khi bµn ®¹p ga ®îc Ðp xuèng, s Ï xuÊt hiÖn sù tr× ho·n trong cung cÊp nhiªn liÖu do thay ®æi t¶i träng, dÉn ®Õn hçn hîp nhiªn liÖu nghÌo ®i. V× vËy, cÇn bæ sung mét lîng nhiªn liÖu phun vµo hçn hîp. (6) Khi ch¹y víi tèc ®é ®Òu (kh«ng ®æi): Sau khi ®éng c¬ ®· ®îc h©m nãng, hçn hîp nhiªn liÖu cung cÊp cho ®éng c¬ gÇn nh tû lÖ kh«ng khÝ-nhiªn liÖu lÝ thuyÕt (7) Khi chÞu t¶i nÆng: Khi cÇn s¶n ra c«ng suÊt lín, ®éng c¬ ®îc cung cÊp hçn hîp nhiªn liÖu h¬i giµu ®Ó gi¶m nhiÖt ®é ®èt ch¸y vµ ®¶m b¶o toµn bé lîng kh«ng khÝ cung cÊp sÏ ®îc sö dông ®Ó ®èt ch¸y. (8) Khi gi¶m tèc: Khi kh«ng cÇn c«ng suÊt lín, nhiªn liÖu ®îc c¾t gi¶m mét phÇn ®Ó lµm s¹ch khÝ x¶. (2/2) -2-
NÐn Ðp tèt 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i nÐn Ðp hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu Hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu kh«ng ®îc nÐn Ðp sÏ ch¸y chËm v× mËt ®é cña kh«ng khÝ vµ nhiªn liÖu thÊp. Tuy nhiªn, khi hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu ®îc nÐn vµ ®¸nh löa, mËt ®é cao sÏ lµm cho hçn hîp bèc ch¸y tøc kh¾c (næ). Víi tû lÖ hçn hîp nh nhau, khi ®îc ®èt ch¸y, hçn hîp nhiªn liÖu ®îc nÐn sÏ gi¶i phãng n¨ng lîng nhiÒu h¬n hçn hîp kh«ng ®îc nÐn. Ngoµi ra, hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu ®îc nÐn sÏ lµm cho kh«ng khÝ vµ nhiªn liÖu ®îc trén ®Òu h¬n, vµ x¨ng ®îc ho¸ h¬i tèt h¬n, bèc ch¸y víi nhiÖt ®é cao h¬n. hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu nÐn còng dÔ b¾t löa h¬n. Møc ®é nÐn cña hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu ®îc biÓu thÞ b»ng tû sè nÐn. Nãi chung, khi ¸p suÊt nÐn cµng cao th× ®¹t ®îc ¸p suÊt næ cµng cao. Tuy nhiªn, khi ¸p suÊt qu¸ cao th× sÏ xuÊt hiÖn tiÕng gâ. V× vËy, tû sè nÐn cña ®éng c¬ x¨ng thêng ®îc thiÕt kÕ vµo kho¶ng 9 ®Õn 11. (1/1) §¸nh löa tèt §éng c¬ x¨ng chuyÓn ho¸ sù ch¸y cña hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu thµnh ®éng lùc. §Ó hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu ch¸y tèt cÇn ph¶i cã ®¸nh löa ®ñ m¹nh vµ vµo thêi ®iÓm ®óng. 1. C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸nh löa tèt (1) Cã kh¶ n¨ng t¹o ra tia löa ®ñ m¹nh ®Ó ®èt ch¸y hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu (næ). Bugi trong ®éng c¬ x¨ng t¹o ra tia löa ®Ó ®èt ch¸y hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu. NÕu bugi yÕu th× kh«ng ®ñ n¨ng lîng ®Ó ®èt ch¸y hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu. V× vËy, bugi m¹nh lµ mét yÕu tè quan träng. (2) Kh¶ n¨ng duy tr× thêi ®iÓm ®¸nh löa ®óng víi mäi ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña ®éng c¬. Thêi ®iÓm ®¸nh löa thay ®æi theo tèc ®é cña ®éng c¬ vµ phô t¶i ®Ó ®¶m b¶o r»ng lu«n lu«n cã thêi ®iÓm ®¸nh löa chÝnh x¸c. (1/1) -3-
§éng c¬ M« t¶ §éng c¬ ®îc cÊu thµnh bëi nhiÒu bé phËn, gióp nã chuyÓn ho¸ nhiÖt n¨ng thµnh c¬ n¨ng víi hiÖu qu¶ cao khi hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu ®îc ®èt ch¸y 1. N¾p quy l¸t (1) N¾p quy l¸t (2) Gio¨ng n¾p quy l¸t 2. Th©n m¸y Th©n m¸y -4-
3. Trôc khuûu (1) Trôc khuûu (2) N¾p b¹c cæ trôc 4. Thanh truyÒn (1) Thanh truyÒn (2) N¾p b¹c 5. B¹c (1) B¹c thanh truyÒn (2) B¹c trôc khuûu (3) Vßng ®Öm chÆn -5-
6. PÝtt«ng (1) PÝtt«ng (2) Chèt pitt«ng (3) XÐc m¨ng 7. C¬ cÊu van (1) Trôc cam x¶ (2) Trôc cam n¹p (3) Con ®éi (4) Mãng h·m (5) Vßng chÆn lß xo xup¸p (6) Lß xo xup¸p (7) Phít dÇu th©n van (8) §Õ lß-xo (9) Xup¸p (10) XÝch cam (11) Ray trît c¨ng xÝch (12) Bé phËn chèng rung xÝch (13) Bé c¨ng xÝch cam (14) Vµnh r¨ng phèi khÝ trôc khuûu Khi nh÷ng bé phËn nµy ho¹t ®éng tèt, ®éng lùc sÏ ®îc s¶n sinh. -6-
N¾p quy l¸t N¾p quy l¸t n»m trªn th©n m¸y. MÆt díi cña n¾p quy l¸t lâm vµo, cïng víi pÝtt«ng t¹o thµnh buång ®èt. Bªn trong n¾p quy l¸t cã lç dÇu vµ ¸o níc ®Ó lµm m¸t c¸c xup¸p vµ bugi. HÇu hÕt c¸c ®éng c¬ x¨ng ®Òu cã n¾p quy l¸t lµm b»ng hîp kim nh«m. Hîp kim nh«m nhÑ h¬n gang vµ dÉn nhiÖt rÊt tèt. Gi÷a th©n m¸y vµ n¾p quy l¸t lµ tÊm gio¨ng n¾p quy l¸t, nã cã t¸c dông lµm kÝn mèi liªn kÕt gi÷a hai khèi ®Ó chèng lät c¸c khÝ ¸p suÊt cao, khÝ ch¸y, níc lµm m¸t vµ dÇu ®éng c¬. (1/1) Bul«ng biÕn d¹ng dÎo Bul«ng biÕn d¹ng dÎo ®îc sö dông ë c¸c mèi l¾p ghÐp nh n¾p quy l¸t, n¾p b¹c ®Ó t¹o ra ®é c¨ng æn ®Þnh. Th«ng thêng, c¸c bul«ng ®îc xiÕt chÆt trong giíi h¹n ®µn håi. Khi ®ã bul«ng ®îc xiÕt chÆt víi mét m«men xiÕt tiªu chuÈn. Trong giíi h¹n ®µn håi, m«men xiÕt chÆt vµ lùc c¨ng cña bul«ng gÇn nh tû lÖ thuËn. Khi xiÕt chÆt bul«ng trong giíi h¹n ®µn håi, cã mét sè ®iÒu kiÖn cho phÐp xuÊt ph¸t tõ ren bul«ng, mÆt bÝch, hoÆc vßng ®Öm, nÕu ®é c¨ng cña bul«ng ®îc kiÓm so¸t b»ng m«men xiÕt. Trong vïng biÕn d¹ng dÎo, th× dêng nh kh«ng cã sù thay ®æi søc c¨ng theo m«men xiÕt chÆt. Ph¬ng ph¸p xiÕtt chÆt bul«ng trong vïng biÕng d¹ng dÎo nµy ®îc øng dông ®Ó lµm gi¶m sù kh«ng ®ång ®Òu vÒ søc c¨ng khi cã sù biÕn ®éng vÒ m«men xiÕt chÆt. Søc c¨ng cña bul«ng ®îc gi÷ æn ®Þnh bëi v× b¶n th©n nã trë nªn lín h¬n. (1/1) -7-
Th©n m¸y Th©n m¸y cã t¸c dông duy tr× ¸p suÊt nÐn cña pitt«ng vµ tiÕp nhËn ¸p suÊt næ. Th©n m¸y bao gåm th©n xy-lanh lµm b»ng nh«m vµ ¸o xy-lanh. Tuy nhiªn, còng cã nh÷ng th©n m¸y kh«ng cã ¸o xy-lanh (®éng c¬ 2ZZ-GE). Còng cã nh÷ng th©n m¸y lµm b»ng gang. Lßng cña xy-lanh cã h×nh trô. Tuy nhiªn, nã trë nªn cã d¹ng c«n ë phÇn trªn cña xy-lanh v× cã nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt cao h¬n, vµ lµ phÝa nÐn Ðp cña pitt«ng nªn nã bÞ mßn. V× thÕ, xy-lanh cã thÓ trë nªn cã d¹ng « van hoÆc c«n do bÞ mµi mßn tõng phÇn. Sù mßn xy-lanh cã thÓ dÉn ®Õn mét sè khuyÕt tËt nh: · TiÕng gâ c¹nh pitt«ng · Tiªu hao nhiÒu dÇu ®éng c¬ bÊt thêng · Lät khÝ nÐn GîI ý: Mßn hoÆc háng mÆt trong cña xy-lanh cã thÓ lµ do c¸c nguyªn nh©n sau ®©y: · B«i tr¬n kh«ng ®ñ · B¶o dìng dÇu ®éng c¬ hoÆc läc dÇu kh«ng ®óng · Bôi lät vµo ®éng c¬ · Hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu qu¸ giµu · Qu¸ nãng · Qu¸ nguéi (1/3) 1. Cì xy-lanh Ngay c¶ khi cßn míi tinh th× kÝch thíc lßng xy lanh còng cã thÓ cã nh÷ng chç kh¸c nhau do ®é chÝnh x¸c trong chÕ tao. V× vËy cã ba cì xy-lanh tiªu chuÈn. M· cì xy-lanh ®îc ®¸nh dÊu trªn ®Çu cña th©n m¸y. §Ó t¨ng ®é chÝnh x¸c cña khe hë pÝtt«ng, ph¶i sö dông pÝtt«ng tiªu chuÈn phï hîp víi cì xy-lanh. Khi cì xy-lanh t¨ng mét cÊp th× ®êng kÝnh trong cña nã t¨ng lªn 0,01 mm. Mét sè ®éng c¬ cã ®Õn bèn, n¨m cì xy-lanh tiªu chuÈn. Ngoµi ra còng cã nh÷ng ®éng c¬ chØ cã mét cì xy-lanh, trong trêng hîp ®ã chóng kh«ng cã m· cì trªn ®Çu th©n m¸y. (2/3) -8-
2. Cì cæ trôc khuûu Cæ trôc khuûu ®îc gia c«ng cïng víi th©n m¸y vµ n¾p b¹c cæ trôc. KÝch thíc cña c¸c cæ trôc khuûu cã sù kh¸c nhau do ®é chÝnh x¸c trong chÕ t¹o. V× vËy, cã mét sè cì cæ trôc khuûu. M· cì nµy ®îc dËp ë ®¸y cña th©n m¸y. CÇn sö dông m· nµy ®Ó chän b¹c trôc nh»m t¨ng ®é chÝnh x¸c cña khe dÇu, chèng c¸c hiÖn tîng gâ, bã vµ t¨ng tiÕt kiÖm nhiªn liÖu. Khi cì b¹c t¨ng lªn mét cÊp, kÝch thíc trong cña bach chØ t¨ng lªn mét sè micr«n. Sè cì tiªu chuÈn, m· cì vµ vÞ trÝ ghi m· cì cña c¸c kiÓu ®éng c¬ kh¸c nhau còng kh¸c nhau. (3/3) Trôc khuûu Trôc khuûu dïng ®Ó biÕn ®æi chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cña pÝtt«ng thµnh chuyÓn ®éng quay. §Ó tiÕp nhËn nh÷ng øng lùc lín vµ quay víi tèc ®é cao, trôc khuûu ph¶i cã ®ñ ®é bÒn, cøng v÷ng, chÞu mµi mßn, vµ ph¶i ®îc c©n b»ng tÜnh còng nh ®éng ®Ó quay ªm. §èi träng ®îc g¾n vµo trôc khuûu ®Ó gi÷ c©n b»ng khi quay. Cæ biªn vµ cæ trôc khuûu ®îc gia c«ng t¨ng cøng ®Ó lµm cho nã cøng ch¾c vµ chÞu ®îc mµi mßn. Cæ biªn vµ cæ trôc khuûu cã mét lç dÇu. DÇu tõ th©n m¸y ch¶y vµo lç dÇu cña cæ trôc khuûu vµ ch¶y qua cæ biªn. (1/3) -9-
THAM KH¶O: ChØnh trôc khuûu DÞch chØnh t©m trôc khuûu vµ chØnh t©m xy lanh nh»m n©ng cao hiÖu suÊt ®éng c¬. · ¸p suÊt næ do pÝtt«ng tiÕp nhËn ®îc truyÒn ®Õn trôc khuûu víi hiÖu qu¶ tèi ®a. · B»ng c¸ch gi¶m lùc ®Èy theo chiÒu ngang cña pÝttt«ng, tæn thÊt do ma s¸t ®îc gi¶m xuèng. GîI ý: ThÝ dô: Lîng chØnh dÞch trôc khuûu §éng c¬ 1NZ-FE vµ 2NZ-FE: 12 mm §éng c¬ 1SZ-FE vµ 2SZ-FE: 8 mm M· sè vÒ vÞ trÝ vµ híng l¾p cæ trôc ®îc ghi trªn n¾p b¹c trôc khuûu. VÝ dô: Xªri ®éng c¬ ZZ Mét sè n¾p b¹c trôc lµ khèi ®¬n, cã cÊu tróc kiÓu khung thang, bao gåm c¶ phÇn ®¸y cña n¾p quy l¸t (2/3) -10-
1. KÝch thíc cña cæ trôc khuûu vµ cæ biªn Chu vi cña c¸c cæ trôc khuûu vµ cæ biªn cã sù chªnh lÖch lµ do ®é chÝnh x¸c trong chÕ t¹o. V× vËy, cã mét sè cì (cÊp) tiªu chuÈn cho cæ trôc khuûu vµ cæ biªn. M· cì ®îc ghi trªn trôc khuûu. Còng cã nh÷ng ®éng c¬ chØ cã mét cì cæ trôc, trong trêng hîp ®ã chóng kh«ng cã m· cì nµy. CÇn sö dông m· nµy ®Ó chän cæ trôc nh»m t¨ng ®é chÝnh x¸c cña khe dÇu trong cæ trôc, chèng c¸c hiÖn tîng gâ, bã vµ t¨ng tiÕt kiÖm nhiªn liÖu. Khi cì cæ t¨ng lªn mét cÊp, kÝch thíc trong cña cæ chØ t¨ng lªn mét sè micr«n. Sè cì tiªu chuÈn, m· cì vµ vÞ trÝ ghi m· cì cña c¸c kiÓu ®éng c¬ kh¸c nhau còng kh¸c nhau. 3/3) -11-
B¹c trôc khuûu Khi cã mét mµng dÇu thÝch hîp trªn bÒ mÆt cña b¹c, nã sÏ hÊp thô c¸c t¶i träng nÆng vµ va ®Ëp tõ c¸c chi tiÕt quay trong hµnh tr×nh næ. Mµng dÇu nµy ng¨n ngõa hiÖn tîng bã m¸y vµ mÊt c«ng suÊt do ma s¸t. Cã mét lç dÇu vµ mét r·nh dÇu trong b¹c nöa trªn, chóng cung cÊp dÇu b«i tr¬n cho b¹c vµ cæ trôc chÝnh. Cã mét c¸i ng¹nh ®Ó chèng xoay b¹c trôc khuûu. C¸c vßng ®Öm chÆn dïng ®Ó tiÕp nhËn lùc ®Èy t¸c dông lªn trôc khuûu theo chiÒu trôc. Cã mét r·nh dÇu trªn bÒ mÆt tiÕp xóc víi trôc khuûu. Cã mét c¸i vÊu ë ®¸y cña vßng ®Öm chÆn ®Ó gi÷ cho nã kh«ng bÞ xoay. Mét sè ®éng c¬ kh«ng cã c¸c vßng ®Öm chÆn. 1. Cì b¹c Cã mét sè cì (cÊp) tiªu chuÈn cho c¸c b¹c trôc khuûu. M· cì ®îc ghi trªn mÆt ngoµi cña b¹c. CÇn sö dông m· nµy ®Ó chän b¹c nh»m t¨ng ®é chÝnh x¸c cña khe dÇu trong cæ trôc khuûu, chèng c¸c hiÖn tîng gâ, bã m¸y vµ t¨ng tiÕt kiÖm nhiªn liÖu. Khi cì b¹c t¨ng lªn mét cÊp, chiÒu dµy cña b¹c chØ t¨ng lªn mét sè micr«n. Sè cì tiªu chuÈn, m· cì vµ vÞ trÝ ghi m· cì cña c¸c kiÓu ®éng c¬ kh¸c nhau còng kh¸c nhau. 2. B¹c lªn cèt Khi cæ trôc khuûu bÞ h háng hoÆc khe dÇu trë nªn qu¸ lín, cæ trôc ®îc mµi vµ sö dông víi b¹c trôc khuû lªn cèt dµy h¬n. Cã mét sè ®éng c¬ kh«ng chÊp nhËn viÖc thay thÕ b¹c lªn cèt. Trong trêng hîp ®ã ph¶i thay trôc khuûu (3/3) -12-
Thanh truyÒn Thanh truyÒn nhËn lùc tõ pÝtt«ng vµ truyÒn cho trôc khuûu. Bëi v× nã thêng xuyªn bÞ t¸c ®éng bëi lùc kÐo vµ nÐn nªn nã ph¶i cã ®ñ ®é bÒn vµ cøng ch¾c. §Çu to cña thanh truyÒn cã mét lç phun dÇu ®Ó b«i tr¬n vµ lµm m¸t. DÇu ®îc cung cÊp qua ®êng dÇu trong trôc khuûu. Thanh truyÒn liªn kÕt víi n¾p b¹c, v× vËy cÇn kiÓm tra dÊu phÝa tríc ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn khi l¾p r¸p hai bé phËn nµy. 1. KÝch thíc lç cña ®Çu to thanh truyÒn Lç ë ®Çu to cña thanh truyÒn ®îc gia c«ng cïng víi n¾p b¹c. Do ®é chÝnh x¸c kh«ng ®ång ®Òu nªn kÝch thíc lç cã thÓ kh¸c nhau. V× thÕ, cã mét sè cì (cÊp) tiªu chuÈn cho lç cña ®Çu to. M· cì ®îc ghi trªn n¾p b¹c thanh truyÒn. CÇn sö dông m· nµy ®Ó chän b¹c nh»m t¨ng ®é chÝnh x¸c cña khe dÇu trong ®Çu thanh truyÒn, chèng c¸c hiÖn tîng gâ, bã vµ t¨ng tiÕt kiÖm nhiªn liÖu. Khi cì æ t¨ng lªn mét cÊp, chiÒu dµy cña b¹c chØ t¨ng lªn mét sè micr«n. Sè cì tiªu chuÈn vµ m· cì cña c¸c kiÓu ®éng c¬ kh¸c nhau còng kh¸c nhau. (1/1) B¹c thanh truyÒn Khi cã mét mµng dÇu thÝch hîp trªn bÒ mÆt cña b¹c thanh truyÒn, nã sÏ hÊp thô c¸c t¶i träng nÆng vµ va ®Ëp tõ c¸c chi tiÕt quay, trong hµnh tr×nh næ. Mµng dÇu nµy ng¨n ngõa hiÖn tîng bã vµ mÊt c«ng suÊt do ma s¸t. Cã mét lç dÇu vµ mét r·nh dÇu trong nöa b¹c phÝa trªn ®Ó dÉn dÇu ®Õn lç phun dÇu cña thanh truyÒn. (nöa b¹c phÝa díi còng cã lç dÇu, v× r»ng phÇn nµy còng dïng cho nöa b¹c phÝa trªn) 1. Cì b¹c Cã mét sè cì (cÊp) tiªu chuÈn cho b¹c thanh truyÒn. M· cì ®îc ghi trªn mÆt sau cña b¹c. CÇn sö dông m· nµy ®Ó chän b¹c thanh truyÒn nh»m t¨ng ®é chÝnh x¸c cña khe dÇu trong ®Çu thanh truyÒn, chèng c¸c hiÖn tîng gâ, bã m¸y vµ t¨ng tiÕt kiÖm nhiªn liÖu. Khi cì æ t¨ng lªn mét cÊp, chiÒu dµy cña b¹c chØ t¨ng lªn mét sè micr«n. Sè cì tiªu chuÈn , m· cì vµ vÞ trÝ m· cña c¸c kiÓu ®éng c¬ kh¸c nhau còng kh¸c nhau. 2. B¹c lªn cèt Khi cæ biªn bÞ h háng hoÆc khe dÇu trë nªn qu¸ lín, cæ biªn ®îc mµi vµ sö dông víi b¹c lªn cèt dµy h¬n. Cã mét sè ®éng c¬ kh«ng chÊp nhËn viÖc thay thÕ b¹c lªn cèt. Trong trêng hîp ®ã ph¶i thay trôc khuûu. (1/1) -13-
Chän b¹c thanh truyÒn Khe hë dÇu trong b¹c trôc khuûu vµ b¹c thanh truyÒn ®îc x¸c ®Þnh theo kiÓu ®éng c¬. Ph¶i chän b¹c ®Ó ®¹t ®îc khe dÇu phï hîp víi cì cæ trôc chÝnh trong th©n m¸y vµ ®êng kÝnh cæ trôc khuûu hoÆc cì cña ®Çu thanh truyÒn vµ ®êng kÝnh cña cæ biªn. Khi kÝch thíc lç t¨ng lªn hoÆc ®êng kÝnh cæ biªn gi¶m xuèng th× ph¶i t¨ng chiÒu dµy cña b¹c lªn. Khe hë dÇu Khe dÇu lµ khe hë gi÷a b¹c vµ trôc. DÇu ®îc phñ lªn bÒ mÆt chi tiÕt sao cho c¸c bÒ mÆt kim lo¹i kh«ng trùc tiÕp tiÕp xóc víi nhau. Khi khe dÇu t¨ng lªn, sÏ xuÊt hiÖn tiÕng gâ kh¸c thêng, ¸p suÊt dÇu gi¶m xuèng, dÉn ®Õn bã m¸y. (1/2) 1. Ph¬ng ph¸p chän b¹c Sö dông quy tr×nh sau ®©y ®Ó chä b¹c phï hîp (m· cì b¹c). A+B=C A: M· cì lç cæ trôc khuûu trªn th©n m¸y (hoÆc m· cì ®Çu to cña thanh truyÒn) B: M· cì cæ trôc khuûu (hoÆc m· cæ biªn) C: Tæng sè ThÝ dô: A: M· cì lç cæ trôc khuûu trªn th©n m¸y: 4 B: M· cì cæ trôc khuûu: 3 C: A+B=4+3=7 Chon b¹c cã m· cì 3 theo s¬ ®å bªn tr¸i ®©y, tæng sè (C) ®îc sö dông nh m· cì theo s¬ ®å bªn. Ph¬ng ph¸p lùa chän b¹c còng thay ®æi theo kiÓu ®éng c¬. Vµ ®èi víi mét sè ®éng c¬ th× tæng sè (C) trë thµnh nh m· cì cña b¹c. Còng cã mét sè ®éng c¬ kh«ng cã c¸c cÊp cho cæ trôc vµ cæ biªn, trong trêng hîp ®ã th× chän æ trôc theo cïng m· víi m· cì cæ trôc khuûu trªn th©n m¸y hoÆc m· cì lç cña ®Çu to cña thanh truyÒn. (2/2) -14-
PÝtt«ng 1. M« t¶ PÝtt«ng t¹o thµnh phÇn díi cïng cña buång ®èt. §Ó pÝtt«ng dÞch chuyÓn ®îc, ph¶i cã khe hë gi÷a pÝtt«ng vµ thµnh xy-lanh. KÕt cÊu cña nã ®îc thiÕt kÕ ®Ó duy tr× khe hë hîp lÝ khi pÝtt«ng bÞ gi·n në ë nhiÖt ®é cao trong kú næ. · V× phÇn vÊu (chèt) cña pitt«ng dµy h¬n nªn nã dÔ bÞ t¸c ®éng bëi gi·n në v× nhiÖt. V× thÕ, pÝtt«ng ®îc chÕ t¹o cã d¹ng h¬i «-van , víi ®êng kÝnh theo híng chèt pÝtt«ng (A) nhá h¬n ®êng kÝnh theo híng vu«ng gãc (B), sao cho khi gi·n në theo híng (A) th× pÝtt«ng trë thµnh trßn. · §Çu pitt«ng chÞu nhiÖt ®é cao trong kú næ vµ nã kh«ng ®îc lµm m¸t trùc tiÕp bëi níc lµm m¸t vµ kh«ng khÝ. V× thÕ ®Çu pÝtt«ng cã nhiÖt ®é cao h¬n phÇn th©n pitt«ng. TÝnh ®Õn gi·n në v× nhiÖt, pitt«ng ®îc chÕ t¹o h¬i c«n vÒ phÝa ®Çu. GîI ý · §o ®êng kÝnh pÝtt«ng ë vÞ trÝ ®· chØ dÉn trong s¸ch Híng dÉn söa ch÷a. · Chó ý lµ sè ®o ®êng kÝnh t¹i vÞ trÝ chØ dÉn kh«ng ph¶i lµ ®êng kÝnh cùc ®¹i V× lý do ®ã, ghi nhí r»ng khe dÇu tiªu chuÈn cña pÝtt«ng theo s¸ch Híng dÉn söa ch÷a kh«ng ph¶i lµ khe hë thùc gi÷a xy-lanh vµ pÝtt«ng (1/4) 2. Lùc Ðp ngang Khi ¸p lùc trong kú nÐn hoÆc kú næ t¸c ®éng lªn pÝtt«ng, mét phÇn cña lùc nµy t¸c ®éng lªn phÇn v¸y pÝtt«ng, lµm cho nã tú lªn thµnh xy-lanh. Lùc nµy ®îc gäi lµ lùc Ðp ngang. Lùc Ðp ngang cã hai lo¹i: Lùc ngang chÝnh vµ lùc ngang phô. Lùc ngang chÝnh xuÊt hiÖn trong kú næ, cßn lùc Ðp ngang phô xuÊt hiÖn trong kú nÐn. (2/4) -15-
3. TiÕng gâ pÝtt«ng (gâ c¹nh) TiÕng gâ pÝtt«ng lµ tiÕng ®éng ph¸t ra khi pitt«ng ®Ëp vµo thµnh xy-lanh. TiÕng gâ nµy còng ®îc gäi lµ “gâ c¹nh”. TiÕng gâ pÝtt«ng xuÊt hiÖn khi híng cña lùc Ðp ngang chuyÓn tõ kú nÐn sang kú næ. TiÕng g â pÝtt«ng chÞu ¶nh hëng cña khe hë pÝtt«ng. Khe hë pÝtt«ng cµng lín, tiÕng gâ cµng m¹nh. Trong mét sè ®éng c¬, ®êng t©m cña pÝtt«ng vµ ®êng t©m cña chèt pitt«ng lÖch nhau mét kho¶ng nhá ®Ó lµm gi¶m tiÕng gâ pÝtt«ng. 4. T¸c dông cña kho¶ng lÖch t©m trong pÝtt«ng Trong ®éng c¬ cã pÝtt«ng lÖch t©m, híng lùc ngang cña pitt«ng thay ®æi tõ híng lùc ngang chÝnh sang híng lùc ngang phô vµo gÇn cuèi kú nÐn. Nhê thÕ, tiÕng gâ pÝtt«ng gi¶m xuèng, v× r»ng híng lùc ngang cña pitt«ng ®· thay ®æi tríc khi pitt«ng nhËn ¸p lùc næ. (3/4) -16-
5. KÝch thíc pÝtt«ng Khi pÝtt«ng vµ xy-lanh bÞ mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp, cÇn ph¶i thay th©n m¸y hoÆc pitt«ng, hoÆc doa l¹i th©n m¸y hoÆc ¸o xy-lanh ®Ó sö dông víi pitt«ng cì lín h¬n. PÝtt«ng vµ chèt pÝtt«ng thêng ®îc cung cÊp ®ång bé. · Cì pitt«ng tiªu chuÈn, chØ râ ®êng kÝnh pitt«ng · Pitt«ng ph¶i ®îc l¾p theo ®óng híng. · Híng l¾p ®îc ghi trªn ®Çu pitt«ng. · PhÝa cã ®¸nh dÊu lµ phÝa tríc. · VÞ trÝ chÝnh x¸c cña chç ®¸nh dÊu thay ®æi theo tõng kiÓu ®éng c¬ (1) PÝtt«ng cì tiªu chuÈn Khi l¾p ®éng c¬, mçi pÝtt«ng cì tiªu chuÈn ®îc ®îc chän cho mçi cì xy-lanh nh»m ®¹t ®îc khe hë chÝnh x¸c. Khi cì t¨ng lªn mét sè, ®êng kÝnh pÝtt«ng t¨ng thªm, tÝnh theo ®¬n vÞ 0,01 mm. GÇn ®©y, c¸c ®éng c¬ chØ cã mét cì xy-lanh vµ mét cì pitt«ng. (2) Pitt«ng lªn cèt KÝch thíc cña pÝtt«ng lªn cèt phô thuéc vµo møc ®é mµi mßn cña xy-lanh. Th«ng thêng chØ cã cì pitt«ng lín 0.50 lµ ®îc cung cÊp theo phô tïng. TrÞ sè 0.50 trong pÝtt«ng lªn cèt cã nghÜa lµ nã lín h¬n kÝch thíc tiªu chuÈn 0,50 mm. Ngoµi cì lín nãi trªn, cã nh÷ng ®éng c¬ cßn ®ßi hái c¸c cì lín 0.75 vµ 1.00 §èi víi mét sè ®éng c¬, pitt«ng cì lín kh«ng cã trong cung cÊp phô tïng. (4/4) THAM KH¶O V©n trªn phÇn v¸y pÝtt«ng PhÇn v¸y cña pÝtt«ng ®îc lµm v©n ®Ó t¨ng ®Æc tÝnh b«i tr¬n. V©n trªn phÇn ®u«i cña pÝtt«ng kh«ng ph¶i lµ gia c«ng tinh kÐm chÊt lîng. Mét sè ®éng c¬ phÇn v©n nµy ®îc phñ nhùa tæng hîp ®Ó gi¶m ma s¸t. (1/1) -17-
XÐc m¨ng 1. M« t¶ XÐc m¨ng dïng ®Ó ng¨n kh«ng cho khÝ lät qua khe hë gi÷a pÝtt«ng vµ xy-lanh. Cã ba xÐc m¨ng cã t¸c dông gi÷ kÝn khÝ cho buång ®èt; hai xÐc m¨ng h¬i ë phÝa trªn dïng ®Ó t¶n nhiÖt tõ pÝtt«ng sang xylanh. Chóng còng cã t¸c dông g¹t lîng dÇu thõa b¸m trªn thµnh xy-lanh ®Ó t¹o ra mµng dÇu tèi thiÓu cÇn thiÕt, ng¨n c¶n dÇu thõa lät vµo buång ®èt. (1/4) 2. DÊu hiÖu xÐc m¨ng Trªn xÐc m¨ng cã ghi tªn cña nh· chÕ t¹o vµ cì cña xÐc-m¨ng CHó ý: Khi l¾p cÇn chó ý: · MÆt cã dÊu ph¶i quay lªn phÝa trªn. Kh«ng nhÇm lÉn thø tù cña c¸c xÐc m¨ng h¬i. Khi kh«ng thÊy dÊu hiÖu trªn xÐc m¨ng h¬i sè 1, cã thÓ dÊu hiÖu ®îc ghi ë c¹nh xÐc m¨ng. · Trong trêng hîp c¶ hai n¬i ®Òu kh«ng cã dÊu hiÖu, cÇn tham kh¶o s¸ch Híng dÉn söa ch÷a ®Ó biÕt chç kh¸c nhau. · §Ó gi¶m lät khÝ, cÇn l¾p xÐc m¨ng sao cho c¸c miÖng cña nã ë vÞ trÝ t¸ch xa nhau nh trong h×nh minh ho¹. · KiÓm tra miÖng xÐc m¨ng khi dïng xÐc m¨ng míi (2/4) -18-
3. Khe hë miÖng xÐc m¨ng Khe hë miÖng xÐc m¨ng ph¶i vµo kho¶ng 0,2-0,5 mm,ë nhiÖt ®é trong phßng. NÕu khe hë miÖng xÐc m¨ng qu¸ lín, khÝ Ðp sÏ bÞ lät qua miÖng. NÕu khe hë miÖng qu¸ nhá, hai ®Çu mót cña xÐc m¨ng sÏ ch¹m nhau khi bÞ gi·n në v× nhiÖt vµ lµm cho xÐc m¨ng tr¬ng ra. §iÒu nµy cã thÓ dÉn ®Õn cµo xíc thµnh xy-lanh hoÆc vì xÐc-m¨ng. CHó ý · Khi ®o khe hë miÖng xÐc-m¨ng, cÇn ph¶i Ên xÐc m¨ng vµo xy-lanh, t¹i vÞ trÝ Ýt bÞ mßn nhÊt. · VÞ trÝ ®o khe hë miÖng xÐc-m¨ng còng kh¸c nhau ®èi víi c¸c kiÓu ®éng c¬ kh¸c nhau. (3/4) 4. HiÖu øng b¬m vµ sù giao ®éng cña xÐc-m¨ng (1) HiÖu øng b¬m cña xÐc-m¨ng Trong khi ®éng c¬ ho¹t ®éng, xÐc-m¨ng dÞch chuyÓn lªn xuèng trong r·nh xÐc-m¨ng. Sù dÞch chuyÓn nµy cã t¸c dông b¬m dÇu, t¨ng cêng b«i tr¬n. NÕu khe hë gi÷a xÐc-m¨ng vµ r·nh xÐc-m¨ng qu¸ lín, hiÖu øng b¬m dÇu còng lín, dÉn ®Õn t¨ng tiªu hao dÇu. (2) Sù giao ®éng cña xÐc-m¨ng Khi xÐc-m¨ng giao ®éng lªn xuèng hoÆc l¾c ngang trong r·nh xÐc-m¨ng, hiÖu qu¶ lµm viÖc cña nã bÞ gi¶m xuèng. NÕu hiÖn tîng nµy kÐo dµi liªn tôc, th× xÐc-m¨ng hoÆc r·nh xÐc-m¨ng sÏ chãng mßn, thËm chÝ dÉn ®Õn kÑt. (4/4) -19-
C¬ cÊu phèi khÝ C¬ cÊu ®Ó ®ãng, më c¸c xup¸p n¹p vµ x¶ vµo ®óng thêi ®iÓm ®· ®Þnh ®Ó hót hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu vµo xy-lanh vµ x¶ khÝ næ ra ngoµi. 1. HÖ thèng ®ãng vµ më xup¸p ChuyÓn ®éng quay cña trôc khuûu ®îc truyÒn cho trôc cam th«ng qua xÝch cam (®ai ®ai cam), lµm quay cam. Sè r¨ng cña ®Üa xÝch cña trôc cam b»ng hai lÇn sè r¨ng cña ®Üa trªn trôc khuûu, v× thÕ, trôc khuûu quay hai vßng th× trôc cam quay mét vßng. Khi trôc cam quay, c¸c cam sÏ ®ãng hoÆc më c¸c xup¸p. (1/1) Xup¸p vµ c¸c bé phËn liªn quan 2. Xup¸p Trong kú n¹p, xup¸p n¹p më ®Ó hót hçn hîp kh«ng khÝ-nhiªn liÖu vµo. Trong kú x¶, xup¸p x¶ më ®Ó x¶ khÝ x¶ ra. C¶ hai lo¹i xup¸p ®Òu ®ãng trong kú nÐn vµ kú næ ®Ó gi÷ kÝn buång ®èt. V× xup¸p ph¶i chÞu nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt cao nªn chóng ®îc chÕ t¹o b»ng kim lo¹i ®Æc biÖt. Nãi chung, ®Ó t¨ng lîng khÝ n¹p, xup¸p n¹p cã ®êng kÝnh lín h¬n xup¸p x¶. §Ó gi÷ cho van kÝn khÝ, gãc mÆt xup¸p thêng lµ 44,5o hoÆc 45,5o . C¸c xup¸p ®îc ®ãng l¹i b»ng lß-xo, vµ nhê ho¹t ®éng cña cam mµ chóng ®îc ®Èy xuèng theo b¹c dÉn híng ë trong n¾p quy l¸t. (1/4) -20-