TĂNG CƯỜNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA TẬP ĐOÀN BƯU CHÍNH VIỄN THÔG VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN VIỆT NAM LÀ THÀNH VIÊN CỦA TỔ CHỨC THƯƠNG MẠI THẾ GIỚI

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:216

Thêm vào BST

Báo xấu

84
lượt xem 28
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cạnh tranh là xu hướng chung của mọi nền kinh tế, Nó ảnh hưởng tới tất cả lĩnh vực, các thành phần kinh tế và các doanh nghiệp. Ngày nay, hầu hết các quốc gia đều thừa nhận trong mọi hoạt động đều phải cạnh tranh, coi cạnh tranh không những là môi trường là động lực của sự phát triển,thúc đẩy sản xuất kinh doanh,tăng năng suất lao động,tăng hiệu quả, mà còn là yếu tố quan trong làm lành mạnh hóa các quan hệ kinh tế chính trị xã hội...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: TĂNG CƯỜNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA TẬP ĐOÀN BƯU CHÍNH VIỄN THÔG VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN VIỆT NAM LÀ THÀNH VIÊN CỦA TỔ CHỨC THƯƠNG MẠI THẾ GIỚI

i VI N NGHIÊN C U QU N LÝ KINH T TRUNG ƯƠNG TR N TH ANH THƯ TĂNG CƯ NG NĂNG L C C NH TRANH C A T P OÀN BƯU CHÍNH VI N THÔNG VI T NAM TRONG I U KI N VI T NAM LÀ THÀNH VIÊN C A T CH C THƯƠNG M I TH GI I LU N ÁN TI N SĨ KINH T Hà N i, năm 2012
ii VI N NGHIÊN C U QU N LÝ KINH T TRUNG ƯƠNG TR N TH ANH THƯ TĂNG CƯ NG NĂNG L C C NH TRANH C A T P OÀN BƯU CHÍNH VI N THÔNG VI T NAM TRONG I U KI N VI T NAM LÀ THÀNH VIÊN C A T CH C THƯƠNG M I TH GI I Chuyên ngành: Qu n lý Kinh t Mã s : 62.34.01.01 LU N ÁN TI N SĨ KINH T NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: 1. PGS.TS Nguy n ình Tài 2. TS. Nguy n M nh H i Hà N i, năm 2012
iii L I CAM OAN Tác gi xin cam oan Lu n án “Tăng cư ng năng l c c nh tranh c a T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a T ch c Thương m i Th gi i” là công trình nghiên c u c l p ư c th c hi n dư i s hư ng d n c a PGS.TS Nguy n ình Tài và TS. Nguy n M nh H i. Công trình ư c tác gi nghiên c u và hoàn thành t i Vi n Nghiên c u Qu n lý Kinh t Trung ương t năm 2007 n năm 2011. Các tài li u tham kh o, các s li u th ng kê ph c v m c ích nghiên c u công trình này ư c s d ng úng quy nh, không vi ph m quy ch b o m t c a Nhà nư c. Trong quá trình nghiên c u, tác gi có công b m t s k t qu trên các t p chí khoa h c c a ngành và c a lĩnh v c kinh t . K t qu nghiên c u c a Lu n án này chưa t ng ư c công b trong b t kỳ công trình nghiên c u nào khác ngoài các công trình nghiên c u c a tác gi . Tác gi xin cam oan nh ng v n nêu trên là hoàn toàn úng s th t. N u sai, tác gi xin hoàn toàn ch u trách nhi m trư c pháp lu t. Tác gi Tr n Th Anh Thư
iv L I C M ƠN ư c s hư ng d n, giúp t n tình c a các thày cô giáo c a Vi n Nghiên c u Qu n lý Kinh t Trung ương, c bi t là c a hai th y hư ng d n khoa h c, nh ng ngư i truy n t ki n th c, kinh nghi m qu n lý, hư ng d n v n i dung và phương pháp nghiên c u khoa h c, NCS ã hoàn thành Lu n án “Tăng cư ng năng l c c nh tranh c a T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a T ch c Thương m i Th gi i”. NCS xin trân tr ng c m ơn Ban Lãnh o, các thày, các cô t i Vi n Nghiên c u Qu n lý Kinh t Trung ương, Trung tâm Tư v n Qu n lý và ào t o ã t o i u ki n giúp NCS trong su t quá trình h c t p. NCS xin bày t lòng bi t ơn chân thành và sâu s c t i Phó giáo sư, Ti n sĩ Nguy n ình Tài và Ti n sĩ Nguy n M nh H i, nh ng ngư i Th y tâm huy t ã t n tình hư ng d n, ng viên khích l , dành nhi u th i gian trao i và nh hư ng cho NCS trong quá trình th c hi n lu n án. NCS xin c m ơn Ban giám c Qu D ch v vi n thông công ích Vi t Nam và các ng nghi p nơi NCS làm vi c, B Thông tin và Truy n thông các doanh nghi p vi n thông c bi t là T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam ã h tr , t o i u ki n thu n l i nh t cho NCS trong quá trình nghiên c u, thu th p s li u và hoàn thành lu n án này. Cu i cùng, NCS xin g i t m lòng ân tình t i Gia ình là ngu n ng viên và truy n nhi t huy t NCS hoàn thành lu n án. Do i u ki n ch quan và khách quan, b n Lu n án ch c ch n còn có thi u sót. NCS r t mong nh n ư c nh ng ý ki n óng góp ti p t c hoàn thi n, nâng cao ch t lư ng v n ư c l a ch n nghiên c u. Xin trân tr ng c m ơn. Tác gi Tr n Th Anh Thư
v M CL C L I CAM OAN .................................................................................................... III L I C M ƠN .......................................................................................................... IV M C L C ................................................................................................................. V CÁC CH VI T T T ............................................................................................. IX DANH M C B NG BI U ................................................................................... XIII DANH M C HÌNH V , SƠ .......................................................................... XIV M U..................................................................................................................... 1 CHƯƠNG I: CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N V TĂNG CƯ NG NĂNG L C C NH TRANH C A DOANH NGHI P ........................................................ 8 1.1 Cơ s lý lu n v c nh tranh, năng l c c nh tranh................................................8 1.1.1 Cơ s lý lu n v c nh tranh ................................................................................. 8 1.1.2 Cơ s lý lu n v năng l c c nh tranh ................................................................ 16 1.2 Các y u t tác ng n năng l c c nh tranh c a doanh nghi p......................21 1.2.1. Các y u t bên ngoài ........................................................................................ 21 1.2.2 Các y u t bên trong ......................................................................................... 23 1.3 Các tiêu chí và phương pháp ánh giá tăng cư ng năng l c c nh tranh c a doanh nghi p................................................................................................................23 1.3.1 Các tiêu chí ánh giá năng l c c nh tranh c a doanh nghi p ........................... 23 1.3.2 Các phương pháp phân tích năng l c c nh tranh c a doanh nghi p ................. 29 1.4 Các mô hình lý thuy t phân tích năng l c c nh tranh và tăng cư ng năng l c c nh tranh c a doanh nghi p.....................................................................................33 1.4.1 Ma tr n SWOT .................................................................................................. 33 1.4.2 Mô hình 5 áp l c ............................................................................................... 35 1.4.3 Mô hình Kim cương ........................................................................................... 37 1.4.4 xu t áp d ng m t s mô hình lý thuy t v phân tích năng l c c nh tranh áp d ng cho VNPT .......................................................................................................... 39 1.5 Kinh nghi m tăng cư ng năng l c c nh tranh c a m t s t p oàn bưu chính, vi n thông qu c t và T p oàn Vi n thông Quân i.............................................43 1.5.1 Bưu chính Úc (Australia Post)........................................................................... 43 1.5.2 T p oàn i n t Vi n thông Hàn Qu c (Korea Telecom -KT) ......................... 45 1.5.3 T p oàn Vi n thông NTT DoCoMo, Inc (Nh t B n) ......................................... 46
vi 1.5.4 T p oàn Vi n thông Trung Qu c (China Telecom) .......................................... 47 1.5.5 Kinh nghi m nâng cao năng l c c nh tranh c a T p oàn Vi n thông Quân il49 1.5.6 Bài h c v n d ng i v i VNPT ........................................................................ 50 1.5.7 i u ki n VNPT v n d ng các bài h c thành công ....................................... 53 K t lu n chương I........................................................................................................54 CHƯƠNG II: TH C TR NG TĂNG CƯ NG NĂNG L C C NH TRANH C A T P OÀN BƯU CHÍNH VI N THÔNG VI T NAM ............................... 55 2.1 T ng quan v T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam.................................55 2.1.1 Quá trình hình thành và phát tri n .................................................................... 55 2.1.2 Ch c năng nhi m v c a VNPT ......................................................................... 56 2.1.3 Mô hình t ch c qu n lý c a VNPT ................................................................... 56 2.1.4 T ng quan v k t qu kinh doanh c a VNPT giai o n 2006-2010 .................... 59 2.2. Th c tr ng năng l c c nh tranh c a T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam...............................................................................................................................60 2.2.1. Năng l c tài chính ............................................................................................ 60 2.2.2. Năng l c qu n lý và i u hành ......................................................................... 64 2.2.3 Ti m l c vô hình (giá tr phi v t ch t c a doanh nghi p) ................................... 65 2.2.4 Trình trang thi t b , công ngh ..................................................................... 66 2.2.5 Năng l c Marketing .......................................................................................... 67 2.2.6 V cơ c u t ch c .............................................................................................. 68 2.2.7 V ngu n nhân l c............................................................................................. 69 2.2.8 Năng l c u tư nghiên c u và tri n khai .......................................................... 72 2.2.9 Năng l c h p tác trong nư c và qu c t : ........................................................... 73 2.3 Phân tích th c tr ng tăng cư ng năng l c c nh tranh c a T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam.........................................................................................73 2.3.1 Các bi n pháp tăng cư ng năng l c c nh tranh mà VNPT ã th c hi n trong th i gian qua .............................................................................................................. 73 2.3.2 Các nhân t nh hư ng n tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT ........... 74 2.3.3 Th c tr ng tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT..................................... 89 2.4. T ng h p so sánh v năng l c c nh tranh c a VNPT và các i th c nh tranh trong nư c........................................................................................................101 2.5 ánh giá chung v k t qu tăng cư ng năng l c c nh tranh c a T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam trong th i gian qua....................................................104
vii 2.5.1 Nh ng ưu i m ................................................................................................ 104 2.5.2 Nh ng h n ch b t c p .................................................................................... 105 2.5.3 Nguyên nhân c a nh ng y u kém, t n t i ........................................................ 106 K t lu n chương II....................................................................................................108 CHƯƠNG III: CÁC GI I PHÁP TĂNG CƯ NG NĂNG L C C NH TRANH C A T P OÀN BƯU CHÍNH VI N THÔNG VI T NAM TRONG I U KI N VI T NAM LÀ THÀNH VIÊN C A WTO .............................................. 109 3.1 Cơ h i, thách th c i v i T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a WTO...........................................................109 3.1.1 N i dung cam k t gia nh p WTO c a Vi t Nam trong lĩnh v c BCVT.............. 109 3.1.2 Các cơ h i, thách th c i v i VNPT trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a WTO .................................................................................................................. 111 3.2 M c tiêu, nh hư ng phát tri n bưu chính, vi n thông trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a WTO....................................................................................121 3.2.1 M c tiêu, nh hư ng phát tri n c a Nhà nư c trong lĩnh v c BCVT .............. 121 3.2.2 M c tiêu phát tri n c a VNPT giai o n 2011-2020 ........................................ 123 3.3 Quan i m c a tác gi v nâng cao năng l c c nh tranh c a T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a WTO 127 3.3.1 Quan i m phát tri n c a VNPT ...................................................................... 127 3.3.2 Quan i m nâng cao năng l c c nh tranh c a VNPT ...................................... 128 3.4 Các gi i pháp tăng cư ng năng l c c nh tranh c a T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a WTO.....................129 3.4.1 T p trung i m i mô hình t ch c, phát huy n i l c và không ng ng im i công tác qu n lý phù h p v i yêu c u phát tri n trong giai o n 2011-2020............ 129 3.4.1.1 Hoàn thi n cơ c u và mô hình t ch c c a VNPT, phát huy vai trò m t T p oàn m nh trong lĩnh v c BCVT .............................................................................129 3.4.1.2 Nâng cao n i l c và hi u qu ho t ng tài chính .........................................130 3.4.1.3 i m i công ngh , trang thi t b và nâng cao ch t lư ng m ng lư i, ch t lư ng d ch v ...........................................................................................................132 3.4.1.4 i m i và nâng cao năng l c R&D .............................................................133 3.4.1.5 Các gi i pháp v phát tri n ngu n nhân l c ..................................................134 3.4.1.6. Nâng cao năng l c qu n lý và i u hành ......................................................135 3.4.1.7. Khuy n khích các VTV t nâng cao năng l c c nh tranh ..........................136
viii 3.4.2 Nâng cao năng l c c nh tranh, m r ng th trư ng và phát tri n các d ch v m i, d ch v giá tr gia tăng ..................................................................................... 136 3.4.2.1 Không ng ng nâng cao ti m l c vô hình, ch ng nâng cao giá tr thương hi u, hình nh và uy tín c a VNPT và các d ch v do VNPT cung c p.....................136 3.4.2.2 T p trung phát tri n các lo i hình kinh doanh chính .....................................138 3.4.2.3 Nâng cao năng l c Marketing và l a ch n th trư ng m c tiêu .....................138 3.4.2.4 a d ng và linh ho t trong các chính sách giá cư c ......................................140 3.4.3 Ch ng y m nh toàn di n h p tác trong nư c và qu c t , tích c c th c hi n Chi n lư c i dương xanh và tham gia chu i giá tr toàn c u ................................ 141 3.4.2.1 Nâng cao năng l c h p tác trong nư c và qu c t .........................................141 3.4.3.2 Tích c c th c hi n Chi n lư c i dương xanh và tăng cư ng tham gia chu i giá tr toàn c u trong lĩnh v c bưu chính vi n thông .................................................143 3.5. Các ki n ngh , xu t v i cơ quan qu n lý nhà nư c...................................144 3.5.1 Ki n ngh v i Nhà nư c và các cơ quan QLNN ............................................... 144 3.5.2 Ki n ngh i v i B Thông tin và Truy n thông ............................................. 145 K t lu n chương III..................................................................................................145 K T LU N ............................................................................................................ 147 CÁC CÔNG TRÌNH KHOA H C C A TÁC GI Ã CÔNG B ................... 149 TÀI LI U THAM KH O ..................................................................................... 150 CÁC PH L C ...................................................................................................... 155
ix CÁC CH VI T T T Ti ng Vi t BC : Bưu chính BCVT : Bưu chính vi n thông B TT : Bưu i n t nh thành CAC : Lu t v cơ quan qu n lý Công ty c a kh i liên hi p Anh CBCNV : Cán b công nhân viên CLKD : Chi n lư c kinh doanh CNH : Công nghi p hóa CNTT : Công ngh thông tin CPH : C ph n hóa CPN : Chuy n phát nhanh CSDL : Cơ s d li u CSKH : Chăm sóc khách hàng DN : Doanh nghi p DNNN : Doanh nghi p Nhà nư c DNVT : Doanh nghi p vi n thông TC : i n tho i c nh TD : i n tho i di ng VTV : ơn v thành viên DVVT : D ch v vi n thông DVVTCI : D ch v vi n thông công ích EVN Telecom : Công ty Vi n thông i n l c FTTB : Cáp quang t i building FTTC : Cáp quang t i khu v c dân cư FTTH : Cáp quang t i nhà thuê bao GATS : Hi p nh chung v thương m i d ch v GTel Mobile : Công ty c ph n vi n thông di ng GTGT : Giá tr gia tăng Hanoi Telecom : Công ty C ph n Vi n thông Hà N i H CI : Ho t ng công ích
x H H : Hi n i hóa HT L : H ch toán cl p HTPT : H ch toán ph thu c KHCN : Khoa h c công ngh KHKT : Khoa h c k thu t KTQD : Kinh t qu c dân MMS : D ch v nh n tin a phương ti n NSL : Năng su t lao ng NSNN : Ngân sách nhà nư c NXB : Nhà xu t b n PHBC : Phát hành báo chí QLNN : Qu n lý nhà nư c SMS : D ch v b n tin ng n SPT :Công ty C ph n D ch v Bưu chính Vi n thông Sài Gòn SXKD : S n xu t kinh doanh TT&TT : Thông tin và Truy n thông UPU : Liên minh Bưu chính Th gi i V T :V n u tư Viettel : T p oàn Vi n thông Quân i Vinaphone : Công ty D ch v vi n thông VMS : Công ty Thông tin di ng VNPT : T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam VT : Vi n thông VTF : Qu D ch v vi n thông công ích Vi t Nam Ti ng Anh Ti ng Anh Ti ng Vi t 2G Second Generation Mobile Network M ng i n tho i di ng th h th 2 M ng i n tho i di ng th h 2 m 2G+ or 2.5 G Second Generation Enhanced r ng 3G Third Generation Mobile Network M ng i n tho i di ng th h th 3
xi ư ng dây thuê bao s không i ADSL Asymmetric Digital Subscriber Line x ng AFTA Asean Free Trade Area Khu v c m u d ch t do Asean Advanced Mobile phone AMPS/NMT D ch v i n tho i di ng tiên ti n System/Nordic Mobile Telephony APC Law of the Australian Postal company Lu t v công ty Bưu chính Úc Di n àn h p tác kinh t Châu Á- APEC Asia-Pacific Economic Cooperation Thái Bình Dương BCC Business Co-operation Contract H p ng h p tác kinh doanh BTS Base Transceiver Station Tr m thu phát g c BTS CDMA Code division multiple access a truy nh p phân chia theo mã CDMA Code Division Multiple Access a truy nh p phân chia theo mã Enhanced Data Rate for Global T c d li u nâng cao i v i phát EDGE Evolution tri n toàn c u FDI Foreign Direct Investment u tư tr c ti p nư c ngoài Freedom of Mobile Multimedia i n tho i di ng a phương ti n t FOMA Access do truy c p GPRS General Packet Radio Service D ch v vô tuy n gói chung Global System for Mobile H th ng di ng truy n thông toàn GSM Communications c u D li u chuy n m ch kênh t c HSCSD High-speed Circuit Switched Data cao Information and communications Công ngh thông tin và Truy n ICT technology thông Iternational Mobile IMT- Telecommunications 2000/ Universal Tiêu chu n thông tin di ng qu c t 2000/UMTS Mobile Telecommunications System International Telecommunication ITU Liên minh Vi n thông qu c t Union T p oàn i n t Vi n thông Hàn KT Korea Telecom Qu c NGN Next Generation Network M ng th h k ti p
xii PDC Personal Digital Cellular T bào s cá nhân PHS Personal Handyphone System H th ng i n tho i c m tay cá nhân PSTN Public Switched Telephone Network M ng i n tho i công c ng R&D Reseach & development Nghiên c u và tri n khai a truy nh p phân chia theo th i TDMA Time Division Multiple Access gian Viettel Viettel group T p oàn Vi n thông Quân i Vietnam Post and T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t VNPT Telecommunications Group Nam D ch v i n tho i s d ng công VoIP Voice over Internet Protocol ngh IP WEF World Economic Forum Di n àn Kinh t Th gi i WTO World Trade Organization T ch c Thương m i Th gi i
xiii DANH M C B NG BI U Trang Th h ng c a Vi t Nam năm 2010 trong x p h ng “Báo cáo B ng 1.1 19 năng l c c nh tranh toàn c u 2010-2011 c a WEF” B ng 1.2 Các ch s o lư ng năng l c c nh tranh c a doanh nghi p 33 B ng 1.3 Ma tr n SWOT 35 T ng h p kinh phí h tr tài chính th c hi n cung c p B ng 2.1 64 DVVTCI c a VNPT o n 2005-2010 B ng 2.2 Th c tr ng l c lư ng lao ng c a VNPT giai o n 2006-2010 73 B ng 2.3 Cơ c u l c lư ng lao ng BC và VT tính n h t 2010 74 T ng h p kinh phí u tư cho ho t ng R&D c a VNPT giai B ng 2.4 76 o n 2006-2010 T ng h p k t qu óng góp nghĩa v tài chính c a VNPT vào B ng 2.5 84 VTF giai o n 2005-2010 B ng 2.6 M t s ch tiêu v năng l c tài chính c a VNPT giai o n 2006-2010 85 i m m nh, i m y u c a các i th c nh tranh trong lĩnh v c B ng 2.7 96 bưu chính - PHBC i m m nh, i m y u c a các i th c nh tranh trong lĩnh v c B ng 2.8 99 vi n thông & Internet B ng 2.9 Ma tr n SWOT trong kinh doanh bưu chính và PHBC 103 B ng 2.10 Ma tr n SWOT trong kinh doanh vi n thông và Internet 104 So sánh giá tr năng l c c nh tranh c a VNPT so v i các i B ng 2.11 107 th c nh tranh chính Viettel và EVN Telecom T ng h p k t qu phân tích so sánh l i th c nh tranh c a B ng 2.12 108 VNPT v i các doanh nghi p khác
xiv DANH M C HÌNH V , SƠ Trang Các y u t tác ng t i năng l c c nh tranh c a doanh Hình 1.1 32 nghi p theo quan i m t ng th Hình 1.2 Mô hình 5 y u t c nh tranh c a Michael Porter 37 Hình 1.3 Mô hình Kim cương c a M.E Porter 39 Các chi n lư c phát tri n c a T p oàn Vi n thông NTT Hình 1.4 49 DoCoMo Hình 2.1 Mô hình t ch c hi n t i c a VNPT 61 Th ph n kinh doanh c a các doanh nghi p bưu chính theo Hình 2.2 65 doanh thu tính n 31/12/2010 Hình 2.3 Th ph n thuê bao TC n 31/12/2010 65 Hình 2.4 Th ph n thuê bao i n tho i di ng tính n 31/12/2010 65 Th ph n (thuê bao) các doanh nghi p cung c p d ch v Hình 2.5 66 Internet n 31/12/2010 Năng su t lao ng theo doanh thu c a VNPT và Viettel Hình 2.6 74 giai o n 2006-2010 T tr ng óng góp theo k ho ch Nhà nư c giao cho Hình 2.7 84 VNPT so v i các doanh nghi p vi n thông T tr ng kinh phí h tr cho các DNVT th c hi n cung Hình 2.8 85 ng DVVTCI giai o n 2005-2010 Hình 2.9 Các y u t bên trong 86 Hình 2.10 So sánh v cơ c u lao ng VT c a VNPT v i Viettel 87
1 M U 1. Tính c p thi t c a tài lu n án C nh tranh là xu hư ng chung c a m i n n kinh t . Nó nh hư ng t i t t c các lĩnh v c, các thành ph n kinh t và các doanh nghi p. Ngày nay, h u h t các qu c gia u th a nh n trong m i ho t ng u ph i c nh tranh, coi c nh tranh không nh ng là môi trư ng và ng l c c a s phát tri n, thúc y s n xu t kinh doanh, tăng năng su t lao ng, tăng hi u qu , mà còn là y u t quan tr ng làm lành m nh hoá các quan h kinh t -chính tr -xã h i. Bưu chính vi n thông (BCVT) v a là công c thông tin c a ng và Nhà nư c, v a là m t ngành d ch v thu c k t c u h t ng c a n n kinh t qu c dân, m t b ph n không th thi u c a ngư i dân trong th i i ngày nay, ng th i là ngành kinh t mũi nh n, m t trong b n tr c t làm ra hi u qu óng góp vào s tăng trư ng c a n n kinh t qu c dân. Trong cơ ch th trư ng nh hư ng XHCN, h i nh p kinh t th gi i và khu v c ã và s xu t hi n nhi u i th c nh tranh, cùng chia s trong ho t ng BCVT, v a h p tác v a c nh tranh. i u này em l i nhi u khó khăn m i cho ngành BCVT nói chung, T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam (VNPT) nói riêng. S ki n Vi t Nam gia nh p WTO ã ánh d u bư c ngo t trong ti n trình h i nh p qu c t c a nư c ta. S ki n này ã em l i nh ng tác ng m nh m và sâu r ng n m i lĩnh v c c a i s ng KT-XH, trong ó có lĩnh v c BCVT và công ngh thông tin (CNTT). Các cam k t c a Vi t Nam v i WTO trong lĩnh v c BCVT cho phép các doanh nghi p nư c ngoài ư c tham gia cung c p các d ch v BCVT thông qua các hình th c liên doanh, góp v n và phát tri n m t s d ch v chưa t ng có trong nư c. i u này bu c VNPT ph i nh n th c ư c các tác ng ti m n, ph i i m t v i áp l c c nh tranh không ch b i các doanh nghi p BCVT trong nư c mà v i c các doanh nghi p nư c ngoài v i ti m l c m nh v tài chính, công ngh và c bi t là kinh nghi m trong qu n lý.... Xu th t t y u c a ho t ng c nh tranh ang di n ra không ch trên th trư ng trong nư c mà còn di n ra trên toàn c u, bên c nh áp l c, thách th c l n mà VNPT ph i im t trong th i gian t i khi h i nh p qu c t và th c hi n các cam k t WTO cùng v i yêu c u c a Nhà nư c v s p x p, i m i doanh nghi p, ã ang và s t o nhi u áp l c, khó khăn i v i VNPT, òi h i Ban lãnh o VNPT cũng như m i CBCNV ph i nh n th c ư c t m quan tr ng c a vi c tăng cư ng năng l c c nh tranh. Xu t phát t nh ng lý do trên, tài “Tăng cư ng năng l c c nh tranh c a T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam trong
2 i u ki n Vi t Nam là thành viên c a T ch c Thương m i Th gi i” ư c NCS l a ch n làm tài nghiên c u Lu n án ti n sĩ. 2. Tình hình nghiên c u tài trong và ngoài nư c C nh tranh là m t ch nghiên c u không ph i là m i. Nó ã ư c nhi u cá nhân và t ch c nghiên c u c v nh ng v n chung, bao quát cho m t qu c gia cho n m t lĩnh v c, m t ngành, m t doanh nghi p c th . Tuy nhiên, vi c nghiên c u này m i th i kỳ khác nhau có óng góp khác nhau và có các ý nghĩa th c ti n khác nhau. K t khi chuy n sang cơ ch th trư ng nh hư ng XHCN thì c nh tranh ã di n ra m nh m i v i t ng doanh nghi p, t ng s n ph m, ng th i nó di n ra m i m t trong xã h i. Nh ng k t qu nghiên c u trư c khi Vi t Nam gia nh p WTO ã có nh ng óng góp nh t nh, c th như: + Các lu n án ti n sĩ kinh t “M t s gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh cho cà phê Vi t Nam” c a TS. Tr n Ng c Hưng năm 2003; “Nâng cao năng l c c nh tranh c a ngành công nghi p i n t Vi t Nam trong ti n trình h i nh p kinh t qu c t ” c a TS. Hoàng Th Hoan năm 2004; “Nâng cao năng l c c nh tranh và h i nh p c a các ngân hàng thương m i n năm 2010” c a TS. Tr nh Qu c Trung năm 2004; “Gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh c a các ngân hàng thương m i Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t ” c a TS. Lê ình H c năm 2005; “National competitiveness of Vietnam: determinations, emergerging key issues and recommendations” c a TS. Nguy n Phúc Hi n năm 2008; “Gi i pháp tài chính nâng cao năng l c c nh tranh c a T ng công ty Gi y Vi t Nam trong i u ki n h i nh p kinh t qu c t ” c a TS. Vũ Duy Vĩnh năm 2009; “Nâng cao năng l c c nh tranh c a T ng công ty xăng d u Vi t Nam” c a TS. Ph m Văn Công năm 2009; “H th ng chính sách kinh t c a nhà nư c nh m nâng cao năng l c c nh tranh c a doanh nghi p Vi t Nam trong i u ki n h i nh p” c a TS. inh Th Nga năm 2010... K t qu nghiên c u c a các lu n án nêu trên ã t p trung vào vi c ánh giá th c tr ng, xu t các gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh c a m t ngành, m t lĩnh v c ho c m t s d ch v cơ b n như công nghi p i n t , cà phê, gi y, xăng d u và ngân hàng thương m i và m t s lu n án t p trung xu t năng l c c nh tranh c a m t qu c gia. + Sách tham kh o “Nâng cao s c c nh tranh c a các doanh nghi p thương m i Vi t Nam trong h i nh p kinh t qu c t ” c a TS. Nguy n Vĩnh Thanh, NXB Lao ng - xã h i (2005), “Nâng cao s c c nh tranh c a các doanh nghi p trong ti n trình h i nh p kinh t qu c t ” c a TS. Vũ Tr ng Lâm, NXB Chính tr qu c gia (2006), “Năng l c c nh tranh c a doanh nghi p trong i u ki n toàn c u hóa” c a tác gi Tr n S u, NXB Lao ng (2006) là nh ng công trình ã làm
3 rõ m t s lý lu n v s c c nh tranh c a doanh nghi p, doanh nghi p thương m i trong n n kinh t th trư ng, trình bày kinh nghi m trong nư c và qu c t v nâng cao s c c nh tranh c a doanh nghi p và ánh giá th c tr ng năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p, doanh nghi p thương m i Vi t nam trong th i gian qua trên cơ s ó xu t gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh các doanh nghi p Vi t Nam. + tài KHCN c p Nhà nư c VIE/02/009: “Năng l c c nh tranh và tác ng c a t do hoá thương m i Vi t Nam: Ngành Vi n thông” ch nhi m là TS. inh Văn Ân, Vi n trư ng Vi n Nghiên c u Qu n lý Kinh t Trung ương ã th hi n ư c t ng quan v ngành vi n thông Vi t Nam, kh năng c nh tranh và tác ng c a t do hoá thương m i trong lĩnh v c vi n thông, t ó có nh ng ki n ngh phân tích v nh ng i m m nh và i m y u, cơ h i và thách th c c a ngành d ch v Vi n thông Vi t Nam. V i lĩnh v c vi n thông, ã có m t s công trình ư c công b v v n c nh tranh. Có th k n các công trình i n hình như sau: i) Cu n sách “C nh tranh trong vi n thông” c a Trung tâm Thông tin Bưu i n. NXB Bưu i n (2001) do Ông Mai Th Như ng biên d ch nên chưa nói rõ v n c nh tranh và năng l c c nh tranh c a vi n thông ii) M t s bài vi t c a GS.TS Bùi Xuân Phong công b trên n ph m Thông tin Khoa h c công ngh và Kinh t Bưu i n thu c VNPT như: “Mô hình l a ch n chi n lư c c nh tranh c a doanh nghi p Bưu chính Vi n thông” (tháng 3/2004); “M t s gi i pháp ch y u nh m hoàn thi n môi trư ng c nh tranh c a doanh nghi p Bưu chính vi n thông” (tháng 2/2005); “M t s bi n pháp nâng cao năng l c c nh tranh c a TCT BCVT Vi t Nam trong cung c p d ch v Vi n thông” (tháng 4/2005); “Chi n lư c c nh tranh và bí quy t thành công c a m t s T p oàn Kinh t ” (tháng 9/2005); “S d ng t t công c c nh tranh - Gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh c a doanh nghi p cung c p d ch v Vi n thông” (tháng 11/2005); “Xây d ng Văn hoá doanh nghi p - Gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh doanh nghi p vi n thông” (tháng 4/2006); “Suy nghĩ v năng l c c nh tranh c a d ch v vi n thông” (5/2006). Các bài vi t này ch d ng l i vi c phân tích và xu t cho t ng v n riêng l , không c th cho VNPT trong i u ki n Vi t Nam là thành viên WTO. iii) “Qu n tr kinh doanh vi n thông theo hư ng h i nh p kinh t ” c a GS.TS Bùi Xuân Phong, NXB Bưu i n (2006). V i công trình này, sau khi c p nh ng v n chung v kinh doanh và qu n tr kinh doanh vi n thông, trong chương 10 có c p n m t s lý lu n v c nh
4 tranh và năng l c c nh tranh trong lĩnh v c vi n thông; xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao năng l c c nh tranh cho doanh nghi p vi n thông. Lu n án “Tăng cư ng năng l c c nh tranh c a T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a T ch c Thương m i Th gi i” là m t nghiên c u m i không trùng l p v i các nghiên c u trư c ây, t p trung xu t cho m t doanh nghi p c th trong lĩnh v c kinh doanh d ch v BCVT ó là VNPT. Lu n án ã th hi n ư c các i m m i ó là: Th nh t, ã t p trung nghiên c u v n tăng cư ng năng l c c nh tranh cho m t doanh nghi p c th ó là VNPT. Th hai, ã xu t các gi i pháp tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT v i mô hình t ch c m i phù h p v i b i c nh Vi t Nam ã là thành viên WTO. 3. M c ích, nhi m v nghiên c u c a lu n án gi v ng v trí và năng l c c nh tranh hi n t i và chu n b các i u ki n, ngu n l c áp ng trư c b i c nh m i v áp l c c nh tranh trong i u ki n Vi t Nam là thành viên WTO, thông qua vi c ánh giá th c tr ng năng l c c nh tranh c a VNPT trong giai o n v a qua (2006-2010), Lu n án xu t m t s gi i pháp tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT trong i u ki n Vi t Nam là thành viên WTO. Nhi m v nghiên c u là: i) H th ng hoá các v n lý lu n v c nh tranh, năng l c c nh tranh và s c n thi t ph i tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a WTO; ii) Nghiên c u các kinh nghi m qu c t v tăng cư ng năng l c c nh tranh c a m t s công ty, t p oàn và rút ra kinh nghi m, bài h c cho VNPT; iii) ánh giá ư c th c tr ng năng l c c nh tranh c a VNPT; iv) xu t các gi i pháp tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a WTO. 4. i tư ng và ph m vi nghiên c u c a lu n án i) i tư ng nghiên c u là năng l c c nh tranh và các gi i pháp tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a WTO. ii) Ph m vi nghiên c u: T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam trong i u ki n Vi t Nam là thành viên c a WTO t năm 2006 n nay, trong ó c bi t t p trung ánh giá năng l c c nh tranh doanh nghi p trên lĩnh v c kinh doanh BCVT (không bao g m các lĩnh
5 v c công nghi p, CNTT và ph tr khác) trên ph m vi toàn T p oàn bao g m c các ơn v thành viên t i 63 t nh, thành ph . 5. Phương pháp nghiên c u Lu n án s d ng t ng h p các phương pháp duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s , trong ó các phương pháp ch y u v n d ng trong th c hi n lu n án bao g m: i) Phương pháp phân tích th ng kê, t ng h p; phương pháp chuyên gia, trong ó t ng h p, trích d n, k th a m t s công trình nghiên c u c a các h c gi ; các s li u ph n ánh k t qu kinh doanh và năng l c c nh tranh c a VNPT và m t s i th c nh tranh chính trong vi c ánh giá th c tr ng năng l c c nh tranh c a VNPT. ii) Phương pháp thu th p thông tin thông qua vi c th c hi n i u tra, kh o sát th c t : i u tra ph ng v n qua 05 m u phi u v i s lư ng 400 phi u i u tra, có 390 phi u tr l i, i tư ng i u tra là các nhà qu n lý, các khách hàng s d ng d ch v BCVT c a VNPT, Viettel và EVN Telecom. iii) Ngoài ra, Lu n án s d ng các phương pháp phân tích c nh tính và nh lư ng các s li u t các báo cáo t ng k t, t k t qu i u tra th c t , c bi t là s d ng ma tr n SWOT phân tích các i m m nh, i m y u, cơ h i, thách th c i v i VNPT trong vi c tăng cư ng năng l c c nh tranh có so sánh v i m t s i th c nh tranh chính trên th trư ng BCVT Vi t Nam. Vi c s d ng các phương pháp trên có phân tích và so sánh sao cho phù h p v i n i dung c n nghiên c u c a lu n án, c bi t là có k th a, s d ng các k t qu nghiên c u c a các công trình nghiên c u, các tư li u hi n có trong sách báo, t p chí, Internet và các báo cáo nghiên c u chuyên sâu. 6. Các ti p c n c a lu n án Trong quá trình th c hi n lu n án, tác gi th c hi n cách ti p c n h th ng bao g m ti p c n các cơ s lý lu n v c nh tranh, năng l c c nh tranh c a doanh nghi p th y rõ b n ch t, ý nghĩa các n i dung c n ph i th c hi n tăng cư ng năng l c c nh tranh c a doanh nghi p. Sau ó, tác gi ti p c n v tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT theo c hai cách ti p c n tr c ti p – nghiên c u th c t các bi n pháp VNPT th c hi n tăng cư ng năng l c c nh tranh trong th i gian qua (các nhân t tác ng, c u thành năng l c c nh tranh c a VNPT) và ti p c n gián ti p – nghiên c u thông qua các báo cáo c a cơ quan qu n lý nhà nư c v BCVT (B TT&TT), các ánh giá c a các chuyên gia u ngành trong lĩnh v c BCVT v năng l c c nh tranh c a VNPT so v i các i th c nh tranh trong i u ki n Vi t
6 Nam là thành viên WTO, k t h p v i phương pháp phân tích, so sánh, t ng h p xu t ư c các gi i pháp tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT trong i u ki n Vi t Nam là thành viên WTO m b o tính logic, kh thi và tính khái quát các v n nghiên c u. 7. Nh ng óng góp m i c a lu n án Th nh t, h th ng hóa và lu n gi i m t s cơ s lý lu n tăng v cư ng năng l c c nh tranh c a doanh nghi p c a m t s tác gi trong nư c và th gi i. Trên cơ s t ng quan v m t lý lu n tăng cư ng năng l c c nh tranh c a doanh nghi p, ã phân tích và xu t ra hai mô hình phân tích năng l c c nh tranh áp d ng cho VNPT, xu t s d ng 9 nhóm ch tiêu, y u t c u thành năng l c c nh tranh c a VNPT. Nh ng xu t này th hi n óng góp m i v m t lý thuy t c a lu n án. Th hai, trên cơ s phân tích kinh nghi m tăng cư ng năng l c c nh tranh c a m t s t p oàn BCVT qu c t như Bưu chính Úc, T p oàn i n t Vi n thông Hàn Qu c, T p oàn Vi n thông NTT DoMoCo, T p oàn Vi n thông Trung Qu c và Viettel, ã làm rõ 8 bài h c kinh nghi m có giá tr tham kh o v tăng cư ng năng l c c nh tranh i v i VNPT. Th ba, trên cơ s kh o sát, phân tích và ánh giá v th c tr ng tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT giai o n 2006-2010, Lu n án ã rút ra ư c các thành t u n i b t và phát hi n ư c các b t c p làm h n ch kh năng tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT trong th i gian qua. Th tư, trên cơ s k t qu phân tích v th c tr ng tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT trong th i gian qua, Lu n án ã xu t h th ng các nhóm gi i pháp tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT trong i u ki n Vi t Nam là thành viên WTO, trong ó óng góp n i b t c a lu n án là ã xu t các nhóm gi i pháp tr ng tâm áp d ng theo l trình t ng th i kỳ phát tri n t 2011 n 2020 s p x p theo th t ưu tiên, k c các gi i pháp c n th c hi n ngay tăng cư ng năng l c c nh tranh c a VNPT trong b i c nh, i u ki n m i. 8. K t c u c a lu n án Ngoài ph n m u, k t lu n và danh m c các tài li u tham kh o thì lu n án ư c k t c u thành 3 chương: Chương I: Cơ s lý lu n v năng l c c nh tranh c a doanh nghi p và s c n thi t ph i tăng cư ng năng l c c nh tranh c a T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam Chương II: Th c tr ng năng l c c nh tranh c a T p oàn Bưu chính Vi n thông Vi t Nam trong th i gian qua