i
LỜI MỞ ĐẦU
Tập bài giảng Quản trị kinh doanh quốc tế được xây dựng nhằm đáp ứng nhu
cầu phục vụ công tác dạy và học học phần Quản trị kinh doanh quốc tế cho đối tượng
là sinh viên đại học chuyên ngành quản trị kinh doanh thuộc Khoa Kinh tế của Trường
Đại học Sư phạm Kỹ thuật Nam Định.
Tập bài giảng được xây dựng với bố cục gồm 4 chương, được trình bày trên 150
trang đánh máy, kết thúc mỗi chương có phần câu hỏi ôn tập.
Cách tiếp cận khi xây dựng tập bài giảng Quản trị kinh doanh quốc tế theo
hướng khái quát hóa nội dung, diễn đạt để phù hợp với đối tượng chính là sinh viên
đại học thuộc Khoa Kinh tế của Trường Đại học SPKT Nam Định.
Trong quá trình xây dựng tập bài giảng, nhóm tác giả đã tham khảo nhiều tài
liệu trong và ngoài nước; đặc biệt có sử dụng trích dẫn hoặc phát triển ý tưởng, nội
dung của nhiều tác giả (nêu trong phần danh mục tài liệu tham khảo). Tập thể nhóm
tác giả xin phép được sử dụng tài liệu của quý vị với vai trò là nền tảng cơ bản xây
dựng tập bài giảng này nhằm góp phần phát triển những kiến thức về quản trị kinh
doanh quốc tế đến gần với người đọc, tăng cường tính phổ biến về các kiến thức quản
trị kinh doanh quốc tế, đặc biệt là kiến thức này có ý nghĩa thực tiễn cũng như kinh
nghiệm lớn đến các hoạt động kinh doanh quốc tế với nhiều doanh hiện nay.
Cuối cùng, nhóm tác giả chúng tôi xin gửi những lời cám ơn trân trọng nhất tới
các nhà nghiên cứu, các học giả, bạn bè, đồng nghiệp... đã cung cấp cho chúng tôi
những tư liệu, những lời góp ý quý giá để chúng tôi hoàn thành tập bài giảng này.
Tập bài giảng Quản trị kinh doanh quốc tế có thể còn nhiều thiếu sót. Chúng tôi
mong nhận được sự góp ý của bạn đọc.
NHÓM TÁC GIẢ
ii
MỤC LỤC
CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ KINH DOANH QUỐC TẾ .... 1
1.1. Khái quát về hoạt động kinh doanh quốc tế ........................................................ 1
1.1.1. Khái niệm, động cơ tham gia hoạt động và đặc trƣng của động kinh doanh
quốc tế ......................................................................................................................... 1
1.1.2. Các hình thức của kinh doanh quốc tế .............................................................. 2
1.1.2.1. Thƣơng mại quốc tế .............................................................................................. 2
1.1.2.2. Kinh doanh tài chính - tiền tệ quốc tế ................................................................. 3
1.1.2.3. Kinh doanh các dịch vụ quốc tế .......................................................................... 4
1.1.2.4. Đầu tƣ quốc tế ........................................................................................................ 7
1.1.3. Các định chế và chủ thể trong kinh doanh quốc tế ........................................... 9
1.1.3.1. Các định chế trong kinh doanh quốc tế .............................................................. 9
1.1.3.2 Các chủ thể tham gia vào kinh doanh quốc tế .................................................. 17
1.2. Quản trị kinh doanh quốc tế ............................................................................... 20
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của quản trị kinh doanh quốc tế ................................ 20
1.2.2. Môi trƣờng kinh doanh quốc tế ....................................................................... 21
1.2.2.1. Môi trƣờng văn hóa trong kinh doanh quốc tế ................................................ 21
1.2.2.2. Môi trƣờng chính trị - luật pháp trong kinh doanh quốc tế ............................ 30
1.2.2.3. Môi trƣờng thƣơng mại quốc tế ......................................................................... 40
1.2.2.4. Môi trƣờng tài chính quốc tế .............................................................................. 44
CÂU HỎI ÔN TẬP .............................................................................................................. 49
CHƢƠNG 2: CHIẾN LƢỢC VÀ CẤU TRÚC TỔ CHỨC CỦA CÔNG TY KINH
DOANH QUỐC TẾ ................................................................................................................. 50
2.1. Chiến lƣợc kinh doanh quốc tế ........................................................................... 50
2.1.1. Khái niệm và vai trò của chiến lƣợc kinh doanh quốc tế ................................ 50
2.1.2. Quá trình hình thành chiến lƣợc kinh doanh quốc tế ...................................... 51
2.1.3. Các cấp chiến lƣợc kinh doanh quốc tế........................................................... 56
2.1.4. Các loại chiến lƣợc kinh doanh quốc tế .......................................................... 61
2.1.5. Các nhân tố chủ yếu tác động đến chiến lƣợc quốc tế của công ty................. 65
2.2. Cấu trúc tổ chức của công ty quốc tế ................................................................. 67
2.2.1. Quản lý tập trung và phân cấp quản lý ............................................................ 67
2.2.2. Các loại hình của cấu trúc tổ chức .................................................................. 73
2.2.2.1. Cấu trúc phân nhánh quốc tế .............................................................................. 73
2.2.2.2. Cấu trúc khu vực địa lý ....................................................................................... 74
2.2.2.3. Cấu trúc nhóm sản phẩm toàn cầu .................................................................... 75
2.2.2.4. Cấu trúc ma trận toàn cầu ................................................................................... 76
2.2.3. Các cơ chế phối hợp ........................................................................................ 77
2.2.4. Hệ thống kiểm soát .......................................................................................... 81
CÂU HỎI ÔN TẬP .............................................................................................................. 85
CHƢƠNG 3: LỰA CHỌN PHƢƠNG THỨC THÂM NHẬP THỊ TRƢỜNG QUỐC TẾ 86
3.1. Hình thức thâm nhập thông qua xuất khẩu và buôn bán đối lƣu ........................ 86
3.1.1. Hình thức thâm nhập thông qua xuất khẩu ..................................................... 86
3.1.2. Hình thức thâm nhập thông qua buôn bán đối lƣu .......................................... 88
3.2. Hình thức thâm nhập thông qua hợp đồng ......................................................... 91
3.2.1. Hợp đồng sử dụng giấy phép .......................................................................... 91
3.2.2. Hợp đồng nhƣợng quyền ................................................................................. 96
3.2.3. Hợp đồng quản lý ............................................................................................ 98
iii
3.2.4. Dự án chìa khóa trao tay ................................................................................. 99
3.3. Hình thức thâm nhập thông qua đầu tƣ ............................................................ 100
3.3.1. Chi nhánh sở hữu toàn bộ ............................................................................. 100
3.3.2. Liên doanh ..................................................................................................... 102
3.3.3. Liên minh chiến lƣợc .................................................................................... 104
3.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến phƣơng thức thâm nhập thị trƣờng quốc tế ........... 107
3.4.1. Môi trƣờng văn hóa, chính trị và luật pháp ................................................... 107
3.4.2. Quy mô thị trƣờng ......................................................................................... 108
3.4.3. Chi phí sản xuất và vận chuyển .................................................................... 108
3.4.4. Kinh nghiệm quốc tế ..................................................................................... 109
CÂU HỎI ÔN TẬP ............................................................................................................ 113
CHƢƠNG 4: QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH QUỐC TẾ ............................. 114
4.1. Quản trị sản xuất và cung ứng nguyên vật liệu ................................................ 114
4.1.1. Các lựa chọn về sản xuất ............................................................................... 114
4.1.2. Lựa chọn phƣơng thức sản xuất .................................................................... 121
4.1.3. Quản lý cung ứng nguyên vật liệu ................................................................ 124
4.2. Quản trị nhân lực trong kinh doanh quốc tế ..................................................... 127
4.2.1. Đặc thù của quản trị nguồn nhân lực trong các công ty kinh doanh quốc tế .. 127
4.2.2. Chính sách nhân sự quốc tế ........................................................................... 128
4.2.3. Nội dung cơ bản của quản trị nhân lực trong kinh doanh quốc tế ................ 131
4.2.3.1. Tuyển chọn và hồi hƣơng ................................................................................. 131
4.2.3.2. Đánh giá kết quả công việc .............................................................................. 138
4.2.3.3. Chính sách thu nhập .......................................................................................... 139
4.2.4. Quan hệ lao động quốc tế .............................................................................. 140
4.3. Quản trị tài chính trong kinh doanh quốc tế ..................................................... 141
4.3.1. Quản lý nguồn vốn ........................................................................................ 141
4.3.2. Quản lý dòng tiền mặt toàn cầu .................................................................... 142
4.3.3. Quản lý rủi ro ngoại hối ................................................................................ 147
CÂU HỎI ÔN TẬP ............................................................................................................ 152
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................. 153
iv
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Thuận lợi và bất lợi của các chiến lƣợc kinh doanh quốc tế
65
Bảng 3.1: So sánh hợp đồng chuyển nhƣợng và hợp đồng sử dụng giấy phép
96
Bảng 4.1 Chuyển lợi nhuận bằng chuyển giá
144
Bảng 4.2 Chuyển giá thông qua tránh thuế
145
v
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 2.1: Mô hình chi tiết quản trị chiến lƣợc
Hình 2.2 : Mô hình các bƣớc công việc trong giai đoạn hoạch định chiến
lƣợc kinh doanh quốc tế
Hình 2.3: Cấu trúc phân nhánh quốc tế
Hình 2.4: Cấu trúc khu vực địa lý
Hình 2.5: Cấu trúc sản phẩm toàn cầu
Hình 2.6: Cấu trúc ma trận toàn cầu
Hình 2.7: Các cơ chế phối hợp chính thức
Hình 3.1 : Các hình thức thâm nhập thị trƣờng quốc tế thông qua xuất khẩu
Hình 3.2: Các hình thức buôn bán đối lƣu
Hình 3.3: Hình thức thâm nhập thị trƣờng thông qua hợp đồng
Hình 3.4: Các hình thức thâm nhập thông qua đầu tƣ
Hình 3.5: Phân loại phƣơng thức thâm nhập thị trƣờng nƣớc ngoài dựa trên
mức độ kiểm soát của công ty mẹ
Hình 4.1: Dòng chuyển tiền giữa các công ty con của công ty đa quốc gia
Hình 4.2: Mô hình dòng chuyển tiền giữa các công ty con của công ty đa
quốc gia