Tình hình chẩn đoán và điều trị bướu tuyến thượng thận tại Bệnh viện Chợ Rẫy trong năm 2012

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> TÌNH HÌNH CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BƯỚU  <br /> TUYẾN THƯỢNG THẬN TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY TRONG NĂM 2012 <br /> Thái Kinh Luân*, Ngô Xuân Thái*, Trần Ngọc Sinh* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Đánh giá tình hình chẩn đoán và điều trị bướu tuyến thượng thận (TTT) tại bệnh viện Chợ Rẫy<br /> trong năm 2012.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu hồi cứu mô tả tất cả các trường hợp (TH) được chẩn<br /> đoán bướu TTT tại bệnh viện Chợ Rẫy trong năm 2012.<br /> Kết  quả:  Nghiên cứu có 103 TH chia 2 nhóm: 32 TH không được mổ và 71 TH được mổ. Nhóm không<br /> được mổ: 24 TH bệnh nội khoa nặng, 05 TH bướu được phát hiện tình cờ, 03 TH chưa đồng ý mổ. Nhóm được<br /> mổ: tuổi trung bình 44,3 (17‐76), tỷ lệ nam/nữ: 1/1,8; thay đổi nội tiết tố 51/71, kích thước bướu 51,2 mm, bướu<br /> bên phải 41/71, bên trái 30/71; mổ nội soi sau phúc mạc 46/71, mổ mở 25/71, thời gian mổ 102,1 phút, lượng<br /> máu mất 56,4 mL. Biến chứng: rách màng phổi 1/71, tổn thương lách 1/71, chuyển mổ mở 3/46; không có TH<br /> phải truyền máu và tử vong. Giải phẫu bệnh: bướu sắc bào tủy thượng thận (pheochromocytoma) 28/71<br /> (39,4%), bướu lành tính vỏ TTT 21/71 (29,6%), carcinoma vỏ TTT 6/71 (8,5%), carcinoma tủy TTT 1/71<br /> (1,4%) và các loại khác 15/71 (21,1%).<br /> Kết luận: Chẩn đoán chính xác bướu TTT cần phải hỏi bệnh sử, khám lâm sàng và xét nghiệm nội tiết tố.<br /> Xét nghiệm nội tiết tố TTT có thể dự đoán được một phần kết quả giải phẫu bệnh. Phẫu thuật cắt bỏ bướu TTT<br /> chủ yếu dựa vào kích thước bướu và những bệnh lý, hội chứng gây ra do bướu TTT.<br /> Từ khoá: bướu tuyến thượng thận, pheochromocytoma, phẫu thuật nội soi, nội tiết tố.<br /> <br /> ABSTRACT <br /> DIAGNOSIS AND TREATMENT OF ADRENAL GLAND TUMOR<br /> AT CHO RAY HOSPITAL IN 2012 <br /> Thai Kinh Luan, Ngo Xuan Thai, Tran Ngoc Sinh.  <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 – 2014: 62 ‐ 66 <br /> Objective: To evaluate the diagnosis and treatment of adrenal gland tumor at Cho Ray Hospital in 2012.<br /> Materials and Methods: Retrospective study analyses all case of adrenal gland tumors diagnosed at Cho<br /> Ray Hospital in 2012.<br /> Results: Total of 103 cases divided 2 groups: no surgery and adrenalectomy group. No surgery group: 24<br /> severe internal medical diseases, 05 incidentaloma and 03 not agree for surgery. Adrenalectomy group: mean age<br /> 44.3 yo, ratio of male female 1/1,8, hormonal changes 51/71, mean tumor size 51.2 mm, right tumor 41/71, left<br /> tumor 30/71, retroperitoneal laparoscopic adrenalectomy 46/71, open adrenalectomy 25/71, mean operative time<br /> 102.1 minutes, mean estimated blood loss 56.4 mL. Complications: pleural injury 1/71, spleen injury 1/71,<br /> converting open surgery 3/46, no case for blood transfusion and mortality. Pathology: pheochromocytoma 28/71<br /> (39.4%), adrenocortical adenoma 21/71 (29.6%), adrenocortical carcinoma 6/71 (8.5%), malignant<br /> pheochromocytoma 1/71 (1.4%), and others 15/71 (21,1%).<br /> * Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh <br /> Tác giả liên lạc: BS. Thái Kinh Luân<br /> <br /> 62<br /> <br /> ĐT: 0908424344  Email: thaikinhluan@gmail.com <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Conclusions: Accurate diagnosis of adrenal gland tumor need to take a history, physical examination and<br /> hormone test. Hormone tests can predict a part of pathology result. Indications for adrenalectomy based on tumor<br /> size, kind of diseases, syndromes caused by adrenal gland tumor.<br /> Keywords: adrenal gland tumor, pheochromocytoma, laparoscopic surgery, hormone test.<br /> trung bình 23,2 mm (từ  17 – 28 mm), 03 TH có <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ. <br /> chỉ định mổ  nhưng bệnh nhân chưa đồng ý và <br /> Sự tăng tiết các nội tiết tố do bướu TTT gây <br /> 24 TH có bệnh nội khoa nặng kèm theo và hoặc <br /> ra  nhiều  hội  chứng  và  bệnh  lý  khác  nhau(4,8). <br /> có  ung  thư  cơ  quan  khác  đang  được  điều  trị, <br /> Biểu  hiện  lâm  sàng  của  bướu  TTT  rất  khác <br /> những  bệnh  nhân  này  điều  trị  ở  nhiều  khoa: <br /> nhau  khi  có  sự  thay  đổi  nội  tiết  tố  của  TTT, <br /> Ngoại Tiết Niệu, Giảm Đau, Tim Mạch, Nội Tiết, <br /> ngay  cả  khi  có  sự  thay  đổi  nội  tiết  tố  thì  kết <br /> Hô Hấp... (bảng 1). <br /> quả  giải  phẫu  bệnh  lý  cũng  rất  đa  dạng(1,8). <br /> Bảng 1: Bệnh lý của 24/32 TH nhóm không được mổ.<br /> Phẫu  thuật  là  phương  pháp  điều  trị  hiệu  quả <br /> Bệnh lý nội khoa<br /> Số TH<br /> như:  bệnh  Conn  (cường  aldosterone  nguyên <br /> Viêm phổi nặng<br /> 2<br /> phát)  do  bướu  TTT,  hội  chứng  Cushing  do <br /> Bệnh phổi tắt nghẽn mạn tính nặng<br /> 3<br /> bướu  TTT,  bướu  sắc  bào  tủy  TTT <br /> Ung thư phổi di căn nhiều cơ quan<br /> 3<br /> (pheochromocytoma)  và  các  loại  ung  thư <br /> Ung thư gan di căn nhiều cơ quan<br /> 4<br /> Áp xe gan đang điều trị<br /> 2<br /> TTT(1,4,5,2). <br /> Bệnh  viện  Chợ  Rẫy  là  bệnh  viện  đa  khoa <br /> hạng  đặc  biệt,  tiếp  nhận  và  điều  trị  nhiều  loại <br /> bệnh lý nội ngoại khoa kết hợp. Chúng tôi tiến <br /> hành nghiên cứu này để đánh giá tình hình chẩn <br /> đoán và điều trị bướu TTT của tất cả bệnh nhân <br /> điều  trị  nội  trú  được  chẩn  đoán  bướu  TTT  tại <br /> bệnh viện Chợ Rẫy trong năm 2012. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Nghiên cứu hồi cứu tất cả các trường™ hợp <br /> (TH)  bệnh  nhân  điều  trị  nội  trú  tại  bệnh  viện <br /> Chợ  Rẫy  được  chẩn  đoán  bướu  TTT  trong  thời <br /> gian từ 01/01/2012 đến 31/12/2012. Tất cả các TH <br /> này được chia làm 02 nhóm:  <br /> Nhóm  không  được  mổ:  phân  tích  nguyên <br /> nhân không được mổ.  <br /> Nhóm  được  mổ:  phân  tích  đặc  điểm  của <br /> mẫu nghiên cứu và kết quả mổ. <br /> <br /> KẾTQUẢ NGHIÊN CỨU <br /> Trong thời gian 01 năm từ tháng 01/01/2012 <br /> đến  31/12/2012,  Bệnh  viện  Chợ  Rẫy  có  103  TH <br /> được  chẩn  đoán  bướu  TTT,  chia  làm  2  nhóm: <br /> nhóm  không  được  mổ  (32TH)  và  nhóm  được <br /> mổ (71TH). <br /> Nhóm  không  được  mổ  (32TH):  có  05  TH <br /> phát hiện tình cờ, không chức năng, kích thước <br /> <br /> Niệu Khoa <br /> <br /> Xơ gan, rối loạn đông máu<br /> Già – suy kiệt<br /> Suy thận mạn giai đoạn cuối<br /> Nang thận xuất huyết<br /> Bướu thận<br /> Tổng cộng<br /> <br /> 3<br /> 3<br /> 2<br /> 1<br /> 1<br /> 24<br /> <br /> Nhóm được mổ (71TH): có 46 TH nữ  và 25 <br /> TH  nam,  tỷ  lệ  nam/nữ:  1/1,8.  Tuổi  từ  17‐76 <br /> (trung bình 44,3), 41 TH bướu bên phải và 30 TH <br /> bướu  bên  trái,  kích  thước  bướu  11–120  mm <br /> (trung bình 51,2 ± 28,7) (bảng 2). <br /> Bảng 2: Đặc điểm của 71 TH nhóm được mổ<br /> Giới tính<br /> Nam<br /> 25<br /> <br /> Nữ<br /> 46<br /> <br /> Tuổi<br /> <br /> Bên có<br /> bướu<br /> 44,3 Phải Trái<br /> (17 - 76) 41<br /> 30<br /> <br /> Kích thước bướu<br /> (mm)<br /> 51,2 ± 28,7<br /> (11 – 120)<br /> <br /> Xét  nghiệm  nội  tiết  tố:  tăng  aldosterone <br /> chiếm  22,8%,  tăng  cortisol  19,1%,  tăng <br /> catecholamine  40,8%,  tăng  catecholamine  và <br /> tăng  hoặc  aldosterone  hoặc  cortisol  8,5%  (bảng <br /> 3). <br /> Bảng 3: Thay đổi nội tiết tố trong nhóm được mổ<br /> Nội tiết tố tăng<br /> Aldosterone<br /> Cortisol<br /> Catecholamine<br /> Hormone vỏ và tủy TT*<br /> <br /> Số TH<br /> 20<br /> 14<br /> 29<br /> 06<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 28,2<br /> 19,7<br /> 40,8<br /> 8,5<br /> <br /> Ghi chú: (*) tăng catecholamine và tăng hoặc aldosterone<br /> <br /> 63<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> (tăng catecholamine), Vỏ và Tủy (tăng catecholamine và<br /> tăng hoặc aldosterone hoặc cortisol).<br /> <br /> hoặc cortisol.<br /> <br /> Chẩn đoán trước mổ (bảng 4).<br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> <br /> Bảng 4: Chẩn đoán trước mổ<br /> Chẩn đoán trước mổ<br /> Số TH Tỷ lệ (%)<br /> Bệnh Conn do bướu tuyến lành tính vỏ<br /> 15,5<br /> TTT<br /> 11<br /> Hội chứng Cushing do bướu tuyến lành<br /> 9,9<br /> tính vỏ TTT*<br /> 07<br /> Bướu sắc bào tủy TTT<br /> 23<br /> 32,4<br /> Bướu tuyến lành tính không tiết<br /> 20<br /> 28,2<br /> Bướu ác vỏ TTT (tăng Aldosterone và<br /> 5,6<br /> Cortisol)<br /> 04<br /> Bướu ác TTT (tăng hormone vỏ và tủy<br /> 8,5<br /> TTT)<br /> 06<br /> Tổng cộng<br /> 71<br /> 100<br /> <br /> Ghi chú: (*) 02 TH biểu hiện hội chứng Cushing rõ trên<br /> lâm sàng.<br /> <br /> Thời gian mổ: 102,1 ± 30,4 phút, lượng máu <br /> mất  56,4  ±  46,6  mL.  Trong  71  TH  được  mổ:  46 <br /> TH mổ nội soi sau phúc mạc (NSSPM) và 25 TH <br /> mổ  mở.  Biến  chứng:  rách  màng  phổi  01  TH  và <br /> tổn  thương  lách  01  TH  trong  nhóm  mổ  mở, <br /> chuyển từ mổ NSSPM sang mổ mở có 03 TH do <br /> bướu  dính,  không  có  TH  nào  phải  truyền  máu <br /> và tử vong. Kết quả so sánh giữa mổ NSSPM và <br /> mổ mở (bảng 5). <br /> Bảng 5: So sánh giữa mổ NSSPM và mổ mở<br /> Biến số<br /> Tuổi trung bình<br /> Kích thước bướu (mm)<br /> Thời gian mổ (phút)<br /> Lượng máu mất (mL)<br /> Biến chứng (TH)<br /> <br /> Mổ<br /> NSSPM<br /> 43,5<br /> 35,6<br /> 94,1<br /> 39,2<br /> 3/45<br /> <br /> Mổ<br /> mở<br /> 45,6<br /> 79,8<br /> 116<br /> 88,1<br /> 2/25<br /> <br /> Giá trị<br /> P<br /> 0,542<br />