Tình hình chăn nuôi bò sữa ở xã Đồng Tháp, Đan Phượng, Hà Tây

Chia sẻ: Leon Leon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

98
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một cuộc khảo sát được tiến hành tại xã Đồng Tháp, huyện Đan Phượng (tỉnh Hà Tây) để điều tra về tình trạng hiện tại của bò sữa chăn nuôi gia súc cũng như mức độ ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trong chăn nuôi động vật nhai lại. Kết quả cho thấy dân số gia súc, đặc biệt là bò sữa tăng lên trong những năm gần đây. Quy mô sản xuất còn nhỏ (1-3 con bò mỗi hộ gia đình). Bò sản xuất hơn 15 kg sữa mỗi ngày được cho ăn với mức độ cao của năng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tình hình chăn nuôi bò sữa ở xã Đồng Tháp, Đan Phượng, Hà Tây

t×nh h×nh ch¨n nu«i bß s÷a ë x· §ång Th¸p, §an Ph−îng, Hµ T©y The current state of of dairy cattle husbandry and application of technological advances in ruminant feeding in Dong Thap commune, Dan Phuong district, Ha Tay province Ph¹m Kim §¨ng1, Bïi Quang TuÊn2 Summary A survey was carried out in Dong Thap commune of Dan Phuong district (Ha Tay province) to investigate the current status of dairy cattle husbandry as well as the level of application of technological advances in ruminant feeding. Results showed that the population of cattle, especially dairy cattle increased over the recent years. The scales of production were small (1-3 cows per household). Cows producing more than 15 kg milk per day were fed with high levels of metabolizable energy but low levels of crude protein compared with the recommended feeding standards of NRC (1989). The natural grass lands and grass cultivated lands were limited. Instead, crop residues were abundant (800.7 ton DM per year) and could be utilised for ruminant feeding. In spite of the fact that farmers were aware of and trained in new technologies for improved ruminant feeding, the actual level of utilisation of crop residues as feed was still low. It is therefore suggested that the extension services should take appropriate measures to introduce new technologies for improved utilisation of crop residues, especially rice straw and maize stover, as feeds for ruminants in the locality. Keywords: Dairy cattle, ruminant, feeding, Dong thap - Hatay 1. §Æt vÊn ®Ò1 §ång Th¸p lµ mét x· n»m ë vïng b·i s«ng §¸y, ven quèc lé 32, gÇn Thñ ®« Hµ Néi. §©y lµ vïng ®Êt phï sa ®−îc båi hµng n¨m, rÊt mµu mì, thÝch hîp víi rau mµu, c©y c«ng nghiÖp, ch¨n nu«i vµ thuû s¶n... X· còng cã nhiÒu thuËn lîi trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm n«ng nghiÖp, tiÕp cËn th«ng tin, tiÕn bé khoa häc kü thuËt. Phong trµo ch¨n nu«i bß s÷a ë §ång Th¸p m¹nh nhÊt huyÖn §an Ph−îng. Tuy nhiªn, víi ®¹i ®a sè n«ng d©n ë ®©y, ch¨n nu«i bß s÷a lµ nghÒ rÊt míi, ch−a cã kinh nghiÖm vµ nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt. Ng−êi ch¨n nu«i ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong vÊn ®Ò chän gièng, dinh d−ìng, vÖ sinh chuång tr¹i, vèn, tiªu thô s¶n phÈm... Nghiªn cøu nµy nh»m môc ®Ých ph¸t hiÖn nh÷ng thuËn lîi, h¹n chÕ cña ®Þa bµn trong viÖc nu«i d−ìng bß s÷a vµ trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m gióp ®µn bß s÷a cña x· ph¸t triÓn æn ®Þnh. 2. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. Néi dung nghiªn cøu - T×nh h×nh ph¸t triÓn ®µn tr©u bß; - T×nh tr¹ng nu«i d−ìng ®µn bß s÷a; - Nguån thøc ¨n th« xanh cho ®µn tr©u bß; - T×nh h×nh sö dông phô phÈm n«ng nghiÖp lµm thøc ¨n cho ®µn tr©u bß; - T×nh h×nh ¸p dông tiÕn bé kü thuËt trong nu«i d−ìng ®µn tr©u bß. 1 Bé m«n SL-SH-§V, Khoa CNTY 2 Bé m«n Thøc ¨n- §ång cá, Khoa CNTY
2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Sè liÖu ®−îc thu thËp tõ Ban N«ng nghiÖp x· §ång Th¸p, c¸c phßng, ban chøc n¨ng huyÖn §an Ph−îng vµ pháng vÊn trùc tiÕp c¸c hé ch¨n nu«i theo biÓu mÉu ®iÒu tra. Néi dung thø 2 ®−îc ®¸nh gi¸ qua ph©n tÝch khÈu phÇn tõng bß s÷a trong x·, so s¸nh víi tiªu chuÈn ¨n cña NRC (1989) ®Ó xem xÐt møc ®é phï hîp c¸c khÈu phÇn ¨n. Néi dung thø 3 ®−îc tiÕn hµnh th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cña th¶m cá tù nhiªn, cá trång vµ nguån phô phÈm n«ng nghiÖp. S¶n l−îng cá trång ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p Wong (1991). S¶n l−îng phô phÈm n«ng nghiÖp −íc tÝnh dùa vµo c¬ cÊu c©y trång cña x· th«ng qua diÖn tÝch gieo trång hoÆc tõ s¶n l−îng chÝnh phÈm (Bïi V¨n ChÝnh vµ Lª ViÕt Ly, 2001; Vò Duy Gi¶ng vµ T«n ThÊt S¬n, 1999). Sè liÖu ®−îc xö lý theo ph−¬ng ph¸p thèng kª sinh vËt trªn Microsoft Excel. 3. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 3.1. T×nh h×nh ph¸t triÓn ®µn tr©u bß - Sè l−îng ®µn tr©u bß B¶ng 1. T×nh h×nh ph¸t triÓn ®µn tr©u bß x· §ång Th¸p - §an Ph−îng – Hµ T©y Tr©u Bß N¨m Tæng sè Bß s÷a Trong ®ã bß s÷a >24 th¸ng tuæi 2000 0 233 20 13 2001 0 263 33 13 2002 1 349 85 33 2003 1 367 99 69 Nguån: Phßng thèng kª huyÖn §an Ph−îng (2003) Trong nh÷ng n¨m tõ 2000 ®Õn 2003, ®µn bß cña x· liªn tôc t¨ng nhanh, chñ yÕu lµ bß lai Sind vµ bß s÷a theo ch−¬ng tr×nh bß s÷a quèc gia. Bß lai Sind ®−îc ph¸t triÓn ®Ó lµm c¸i nÒn t¹o bß s÷a lai, do ®ã bß lai Sind cã gi¸ b¸n cao, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho ng−êi ch¨n nu«i (cao h¬n c¶ ch¨n nu«i bß s÷a). Tiªu thô s÷a t−¬i ë §ång Th¸p kh«ng gÆp khã kh¨n nh− nhiÒu ®Þa ph−¬ng kh¸c (tr¹m thu gom s÷a cña Nestle ®Æt t¹i x·) nªn ®µn bß s÷a cña x· ph¸t triÓn rÊt æn ®Þnh, t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m, tõ 20 con n¨m 2000 lªn 99 con n¨m 2003. - Qui m« ch¨n nu«i bß s÷a ViÖc ®iÒu tra qui m« ch¨n nu«i cã ý nghÜa cho viÖc lùa chän ph−¬ng ph¸p chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt. Do Ýt vèn nªn ®¹i ®a sè c¸c hé chØ nu«i 1 bß s÷a (chiÕm kho¶ng 40,5% sè hé nu«i). Sè hé nu«i víi qui m« 2 - 3 con/hé (chiÕm kho¶ng 45%). Trong x· chØ cã 2 hé nu«i víi qui m« 7 con vµ trªn 10 con/hé. Víi qui m« ch¨n nu«i nhá nh− trªn, viÖc chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt, ®Æc biÖt viÖc ñ chua phô phÈm n«ng nghiÖp cÇn ph¶i ®−îc tÝnh to¸n, c©n nh¾c phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ng−êi ch¨n nu«i, kh«ng nªn khuyÕn c¸o ng−êi ch¨n nu«i qui m« ®ßi hái ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt. - −íc tÝnh nhu cÇu thøc ¨n th« xanh cho ®µn tr©u bß VÒ nguyªn t¾c, tr©u bß cã thÓ thu nhËn l−îng thøc ¨n th« xanh b»ng 10 - 12% khèi l−îng c¬ thÓ (tÝnh theo vËt chÊt t−¬i), hoÆc 2,5 - 3% khèi l−îng (tÝnh theo vËt chÊt kh«). Tæng l−îng thøc ¨n th« xanh cho ®µn tr©u bß x· cÇn 1343,2 tÊn (tÝnh theo vËt chÊt kh«). B¶ng 2. −íc tÝnh nhu cÇu thøc ¨n th« xanh cho ®µn tr©u bß x· §ång Th¸p Lo¹i gia sóc Sè l−îng Tæng khèi l−îng Nhu cÇu T¡ th« xanh (con) (tÊn) (tÊn CK/n¨m)
Tr©u 1 0,4 3,65 Bß 367 110,1 1339,55 Tæng céng 1343,20 3.2. T×nh tr¹ng dinh d−ìng cña ®µn bß s÷a PhÇn lín sè bß s÷a ®−îc ®iÒu tra cã n¨ng suÊt s÷a/ngµy n»m ë 2 nhãm: nhãm I tõ 10 - 15 kg; nhãm II tõ 15 - 20 kg/con/ngµy. B¶ng 3. L−îng chÊt dinh d−ìng thu nhËn cña bß s÷a thuéc x· §ång Th¸p Nhãm gia sóc theo n¨ng suÊt ChØ tiªu Nhãm I (n=20) Nhãm II (n=17) (TB 13 kg s÷a/con/ngµy) (TB 17 kg s÷a/con/ngµy) Thùc tÕ NRC (1989) Thùc tÕ NRC (1989) CK (kg/con/ngµy) 14,3 13,0 15,7 14,1 Protein th« (g/con/ngµy) 1589 1560 1733 1946 X¬ th« (g/con/ngµy) 2909 3000 2966 3000 ME (Mcal/con/ngµy) 34,1 28,4 38,3 34,0 Ca (g/con/ngµy) 84 47 96 56 P (g/con/ngµy) 51 52 58 65 ë hai nhãm bß s÷a, n¨ng l−îng thu nhËn ®Òu cao h¬n nhiÒu so víi nhu cÇu. D− thõa n¨ng l−îng lµm cho bß qu¸ bÐo, ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt sinh s¶n. Protein thu nhËn ë nhãm bß cã n¨ng suÊt trªn 15 kg s÷a/ngµy kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu protein cho s¶n xuÊt s÷a cña bß. Ban ®Çu, bß cã thÓ huy ®éng nguån protein dù tr÷ trong c¬ thÓ bï ®¾p sù thiÕu hôt ®ã, nh−ng sau ®ã n¨ng suÊt s÷a sÏ gi¶m nhanh chãng. ThiÕu protein sÏ lµm cho bß s÷a chËm ®éng dôc trë l¹i. Thøc ¨n tinh hçn hîp cho bß s÷a do ng−êi ch¨n nu«i tù phèi chÕ víi nguyªn liÖu chñ yÕu lµ bét s¾n, bét ng«, c¸m g¹o, vµ mét l−îng nhá bét ®ç t−¬ng cho nªn mËt ®é n¨ng l−îng trong thøc ¨n hçn hîp cao nh−ng l−îng protein l¹i rÊt thÊp. Ng−êi ch¨n nu«i bß s÷a nªn ®iÒu chØnh l¹i c«ng thøc pha trén thøc ¨n tinh cho bß s÷a hoÆc bæ sung thªm nguån protein th« cho bß s÷a cã n¨ng suÊt trªn 15 kg s÷a/ngµy nh− sö dông b· bia, b¸nh dinh d−ìng, c¸c lo¹i kh« dÇu... Xö lý r¬m víi urª còng lµ mét biÖn ph¸p tèt võa n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông r¬m, võa bæ sung thªm nguån protein th«. 3.3. Nguån thøc ¨n th« xanh cña x· Nguån thøc ¨n th« xanh cña x· bao gåm 3 nguån chÝnh: cá tù nhiªn, cá trång vµ phô phÈm n«ng nghiÖp. - Cá tù nhiªn TÊt c¶ c¸c gia ®×nh ch¨n nu«i bß s÷a Ýt nhiÒu ®Òu dùa vµo nguån cá tù nhiªn. TiÒm n¨ng cña nguån cá tù nhiªn nµy rÊt khã x¸c ®Þnh. X· chØ cßn 2,69 ha ®Êt ch−a sö dông. Ng−êi d©n th−êng ph¶i ®i c¾t cá ë c¸c ®Þa bµn rÊt xa (kho¶ng 20 km hoÆc h¬n), tèn kÐm rÊt nhiÒu c«ng søc. Gi¸ thµnh cña 1 kg cá kh«ng thÓ h¹ch to¸n. - Cá trång Tæng diÖn tÝch trång cá cña x· lµ 3 ha, víi tæng s¶n l−îng 102 tÊn CK/n¨m, vµ chØ trång mét lo¹i duy nhÊt lµ cá voi. Së dÜ ng−êi ch¨n nu«i chän cá voi lµ do cá voi cho sinh khèi chÊt xanh cao, phï hîp ®iÒu kiÖn Ýt ®Êt canh t¸c. Tuy nhiªn, ®éc t«n cá voi sÏ kh«ng tèt v× khÈu phÇn ¨n cña bß s÷a sÏ ®¬n ®iÖu, gi¸ trÞ dinh d−ìng khÈu phÇn sÏ kh«ng toµn diÖn. MÆt kh¸c, chÊt l−îng dinh d−ìng cña cá voi kh«ng cao, tû lÖ th©n lín (gia sóc chõa l¹i kh«ng ¨n). Ng−êi ch¨n nu«i bß s÷a nªn ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i cá trång, ®Æc biÖt ph¸t triÓn c¸c c©y ®Ëu ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ dinh d−ìng cho khÈu phÇn ¨n.
- Phô phÈm n«ng nghiÖp Nguån phô phÈm n«ng nghiÖp cã tiÒm n¨ng lín nhÊt cña x· lµ r¬m lóa (557,55 tÊn CK), tiÕp ®Õn lµ nguån th©n c©y ng« (137 tÊn CK). X· còng cã mét nguån ®¸ng kÓ th©n l¸ c©y ®Ëu t−¬ng. Tæng l−îng phô phÈm n«ng nghiÖp cña x· gÊp gÇn 8 lÇn so víi cá trång. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ phô phÈm nµy ®−îc sö dông nh− thÕ nµo trong ch¨n nu«i. B¶ng 4. L−îng phô phÈm n«ng nghiÖp cña x· Lo¹i c©y trång DiÖn tÝch S¶n l−îng (ha) (tÊn CK) Lóa 131,13 557,55 Ng« ®«ng 54,8 137,00 §Ëu t−¬ng hÌ thu 47,81 101,60 Khoai lang 1,94 2,13 §Ëu c¸c lo¹i 1,14 2,42 Tæng céng 800,70 3.4. T×nh h×nh sö dông phô phÈm n«ng nghiÖp lµm thøc ¨n cho tr©u bß B¶ng 5. T×nh h×nh sö dông phô phÈm n«ng nghiÖp lµm thøc ¨n cho tr©u bß Lo¹i phô phÈm n Khèi l−îng Sö dông lµm T¡ tr©u bß Tû lÖ (hé) (tÊn CK) (tÊn CK) (%) R¬m lóa 42 31,4 3,1 10,0 Th©n c©y ng« 42 7,7 6,5 84,4 Th©n ®Ëu t−¬ng 42 5,7 0 0 D©y l¸ l¹c 42 0,2 0 0 Ngän l¸ s¾n 42 1,3 0 0 KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy chØ kho¶ng 10% r¬m lóa ®−îc sö dông lµm thøc ¨n cho tr©u bß, sè cßn l¹i bÞ ®èt bá ngoµi ruéng. ViÖc ®èt bá r¬m ngoµi ®ång ruéng võa g©y l·ng phÝ, võa g©y ra t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng. Nguån r¬m nµy cã thÓ dïng ®Ó xö lý víi urª, nguån thøc ¨n th« tèt cho tr©u bß, ®Æc biÖt trong nh÷ng th¸ng mïa ®«ng. Th©n c©y ng« ë §an Ph−îng nãi chung, §ång Th¸p nãi riªng bao gåm: th©n c©y ng« bao tö, th©n c©y ng« ngät hay ng« nÕp, th©n c©y ng« thu b¾p giµ. Hai lo¹i ®Çu ®−îc ng−êi d©n sö dông lµm thøc ¨n xanh cho tr©u bß (100%). Lo¹i thø ba hoµn toµn vøt bá. Lo¹i th©n c©y thu b¾p giµ vÉn cã thÓ tËn thu, b¨m chÆt nhá råi ñ chua víi rØ mËt, c¸m g¹o ®Ó dù tr÷ cho mïa ®«ng rÊt tèt. Ngoµi ra cßn mét l−îng nhÊt ®Þnh th©n c©y ®ç t−¬ng, d©y l¸ l¹c, ngän l¸ s¾n kh«ng ®−îc sö dông cho tr©u bß mÆc dï ®©y lµ nguån phô phÈm giµu protein cã thÓ chÕ biÕn sö dông ®−îc. §Æc biÖt, c¸c x· l©n cËn (ven s«ng §¸y) trång rÊt nhiÒu s¾n vµ l−îng ngän l¸ s¾n vøt bá hµng n¨m kh¸ lín. 3.5. T×nh h×nh ¸p dông tiÕn bé kü thuËt trong nu«i d−ìng ®µn tr©u bß B¶ng 6. T×nh h×nh n¾m b¾t c¸c tiÕn bé kü thuËt Tªn tiÕn bé kü thuËt n (hé) Sè hé ®· biÕt (hé) Tû lÖ (%) B¸nh dinh d−ìng 42 42 100
Xö lý r¬m 42 42 100 ñ chua th©n c©y ng« 42 42 100 Trång cá 42 42 100 ë huyÖn §an Ph−îng, §ång Th¸p lµ x· cã phong trµo ch¨n nu«i bß s÷a m¹nh. X· l¹i kh«ng xa c¸c viÖn, trung t©m nghiªn cøu khoa häc nªn cã nhiÒu thuËn lîi trong vÊn ®Ò tiÕp cËn c¸c th«ng tin khoa häc kü thuËt. KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy 100% sè ng−êi ch¨n nu«i ®· hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh c¸c tiÕn bé kü thuËt trong nu«i d−ìng ®µn bß s÷a. B¶ng 7. T×nh h×nh ¸p dông tiÕn bé kü thuËt Tªn tiÕn bé kü thuËt n (hé) Sè hé ®· ¸p dông (hé) Tû lÖ (%) B¸nh dinh d−ìng 42 0 0 Xö lý r¬m 42 0 0 ñ chua th©n c©y ng« 42 1 2,4 Trång cá 42 27 64,3 Nh− ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn, 100% sè ng−êi ch¨n nu«i hiÓu biÕt ®−îc c¸c tiÕn bé kü thuËt trong nu«i d−ìng ®µn bß s÷a nh−ng tû lÖ sè hé ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt nµy qu¸ thÊp. Cã thÓ cã mét sè nguyªn nh©n sau : - Ng−êi tËp huÊn ®· kh«ng am hiÓu t×nh h×nh thùc tÕ ®Þa bµn, thiÕu b−íc ®iÒu tra ban ®Çu; - C¸c tiÕn bé kü thuËt ®· thùc sù kh«ng phï hîp víi qui m« ch¨n nu«i, kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña ng−êi d©n. 4. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 4.1. KÕt luËn - Sè l−îng ®µn bß nãi chung, bß s÷a nãi riªng cña x· æn ®Þnh vµ cã xu h−íng t¨ng trong mÊy n¨m gÇn ®©y. Qui m« ch¨n nu«i nhá lÎ (1-3 bß/hé). KhÈu phÇn ¨n cho bß s÷a ch−a phï hîp, d− thõa n¨ng l−îng nh−ng thiÕu protein víi nhãm bß cã n¨ng suÊt s÷a trªn 15kg/con/ngµy. - Nguån cá tù nhiªn vµ cá trång cña x· rÊt h¹n chÕ, nhÊt lµ mïa ®«ng. X· cã nguån phô phÈm n«ng nghiÖp rÊt dåi dµo cã thÓ sö dông lµm thøc ¨n cho tr©u bß. Tuy vËy, møc ®é sö dông phô phÈm n«ng nghiÖp lµm thøc ¨n trong ch¨n nu«i cßn rÊt h¹n chÕ. - Ng−êi n«ng d©n n¾m b¾t ®−îc c¸c tiÕn bé kü thuËt trong nu«i d−ìng ®µn tr©u bß nh−ng c¸c tiÕn bé kü thuËt nµy kh«ng ®−îc ng−êi d©n ¸p dông. 4.2. §Ò nghÞ KhuyÕn n«ng c¬ së nªn x©y dùng mét sè m« h×nh n«ng hé sö dông r¬m lóa vµ th©n c©y ng« sau thu b¾p nu«i tr©u bß ®Ó tr×nh diÔn kü thuËt, tõ ®ã më réng qui m« ra c¸c hé ch¨n nu«i kh¸c. Tµi liÖu tham kh¶o Bïi V¨n ChÝnh, Lª ViÕt Ly, (2001). "KÕt qu¶ nghiªn cøu chÕ biÕn n©ng cao gi¸ trÞ dinh d−ìng cña mét sè phô phÈm n«ng nghiÖp quan träng ë ViÖt Nam cho tr©u bß". Héi th¶o dinh d−ìng gia sóc nhai l¹i - Hµ Néi 9 - 10/1/2001, tr. 31 - 41. Vò Duy Gi¶ng, T«n ThÊt S¬n, (1999). "§iÒu tra nguån phô phÈm cña mét sè gièng lóa vµ ng« lµm thøc ¨n cho tr©u bß". KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc kü thuËt khoa Ch¨n nu«i - Thó y (1996 - 1998). Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi 1999, tr. 42 - 46. Phßng thèng kª huyÖn §an Ph−îng (2003). B¸o c¸o kÕt qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n¨m 2003. NRC (1989). "Nutrient requirements of domestic animals". No. 3. Nutrient requirements of dairy cattle, 6th rev. ed., National Academy Press,
Wong C.C (1991). "A review of forage screening and evaluation in Malaysia". In Grassland and forage production in Southeast Asia Proc., No 1. pp: 61 - 68.